- 51 -

BIERZMOWANIE

(CHRYZMACJA)

ŹRÓDŁA:
KPK, kan. 879-896.
KKKW, kan. 692-697.
Rituale Romanum. Ex decreto sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani II instauratum, Città del

Vaticano 1969-:

Ordo initiationis christianae adultorum, 1972 (Obrzędy chrześcijaoskiego wtajemniczenia

dorosłych dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1988). (skrót: RRIA)

De initiatione christiana praenotanda generalia, w: Ordo baptismi parvulorum, 1969,

1973

2

, 7-13. (skrót: RRIC)

Pontificale Romanum ex decreto sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani II instauratum, Città del

Vaticano 1970-:

Ordo confirmationis, 1971 (Obrzędy bierzmowania według «Pontyfikału Rzymskiego»,

Katowice 1974, 1975

2

, 1994). (skrót: PRConf)

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznao 1995, n. 1285-1321.
Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja duszpasterska dotycząca sakramentu bierzmowania

(16.01.1975), w: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski 1966-1998,
s. 31-36. (skrót: Instrukcja o bierzmowaniu)

Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja dla duchowieostwa w związku z wprowadzeniem «Ob-

rzędów chrześcijaoskiego wtajemniczenia dorosłych», 9.05.1989, tamże, s. 26-30.

II Polski Synod Plenarny, Liturgia Kościoła po Soborze Watykaoskim II, Poznao 2001 (skrót: PSP,

Liturgia)

I Synod Diecezji Lubelskiej, stat. 98-100.
II Synod Diecezji Lubelskiej, stat. 209-210.
I Synod Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej, n. 43, 120.
Arcybiskup Lubelski, Instrukcja dotycząca przygotowania dorosłych do sakramentu bierzmowa-

nia, 5.03.1993, WAL 67 (1993) s. 181-185 i 255.

1. Określenie i skutki bierzmowania; materia i forma sakramentu

KPK
Kan. 879 – Sakrament bierzmowania; który wycis-
ka charakter i przez który ochrzczeni, postępując
na drodze chrześcijaoskiego wtajemniczenia, są
ubogacani darem Ducha Świętego i doskonalej
łączą się z Kościołem, umacnia ich i ściślej zobo-
wiązuje, by słowem i czynem byli świadkami
Chrystusa oraz szerzyli wiarę i jej bronili.

KKKW
Kan. 692 – Ci, którzy zostali ochrzczeni, powinni
także przyjąd sakrament chryzmacji, aby nazna-
czeni pieczęcią daru Ducha Świętego stali się
świadkami i współbudowniczymi Królestwa Chrys-
tusa.

a. Określenie

Bierzmowanie udoskonala łaskę chrztu: jest sakramentem, który daje Ducha Świętego,

aby bardziej byd dzieckiem Bożym, mocniej złączyd z Chrystusem, uczynid doskonalszym związek z

- 52 -

Kościołem, złączyd bardziej z jego misją i pomagad w dawaniu świadectwa wierze chrześcijaoskiej
słowem i życiem (KKK 1316).

Bierzmowanie tak jak chrzest, wyciska na duszy chrześcijanina duchowy znak zwany także

niezniszczalnym charakterem. Dlatego bierzmowanie można przyjąd tylko jeden raz w życiu (KKK
1317).

W tradycyjnej definicji katechizmowej bierzmowanie jest to sakrament, w którym Duch

Święty umacnia chrześcijanina, aby wiarę swoją mężnie wyznawał, bronił jej i według niej żył.
Jednym słowem można określid tę postawę mianem świadectwa.

Kandydat do bierzmowania który osiągnął wiek używania rozumu, powinien wyznad wia-

rę, byd w stanie łaski, mied intencję przyjęcia tego sakramentu i byd przygotowanym do przyjęcia
własnej roli ucznia i świadka Chrystusa we wspólnocie kościelnej i wśród zadao doczesnych (KKK
1319).

Według II Polskiego Synodu Plenarnego (PSP, Liturgia, n. 19):

Przyjęcie sakramentu bierzmowania jest konieczne jako dopełnienie łaski chrztu. Przez sakrament ten
bowiem ochrzczeni jeszcze ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten
sposób jeszcze mocniej zobowiązani są do dawania świadectwa Chrystusowi, ukazywania głębokiego sensu
i piękna Ewangelii, obrony „nadziei, która w nas jest” (por. 1 P 3, 15), budowania Kościoła w wierze i
miłości. Dlatego rodzice i duszpasterze winni troszczyd się o właściwe przygotowanie młodych chrześcijan
do bierzmowania.

b. Materia i forma sakramentu

KPK
Kan. 880 – § 1. Sakrament bierzmowania jest
udzielany przez namaszczenie krzyżmem na czole,
którego dokonuje się przez nałożenie ręki i wypo-
wiedzenie słów przepisanych w zatwierdzonych
księgach liturgicznych.
§ 2. Krzyżmo używane w sakramencie bierzmo-
wania powinno byd konsekrowane przez biskupa,
chociażby sakramentu udzielał prezbiter.

KKKW

Kan. 693 – Święty myron, który składa się z oleju z
oliwek lub innych roślin oraz z substancji aroma-
tycznych, może byd sporządzany jedynie przez bis-
kupa z zachowaniem prawa partykularnego,
zgodnie z którym władza ta zastrzeżona jest
Patriarsze.

Istotnym obrzędem bierzmowania jest namaszczenie świętym krzyżmem na czole ochrz-

czonego, któremu towarzyszy włożenie rąk szafarza i słowa: „Przyjmij znamię Daru Ducha
Świętego” – w obrządku rzymskim, natomiast w obrządku bizantyjskim: „Znamię Daru Ducha
Świętego” (KKK 1320).

Odnośnie do materii i formy sakramentu Obrzędy bierzmowania precyzują (n. 9):

Sakramentu bierzmowania udziela się przez namaszczenie krzyżmem na czole, którego dokonuje się
wkładając rękę na głowę i przez słowa: „Przyjmij znamię Daru Ducha Świętego”.
Włożenie rąk, którego dokonuje się nad bierzmowanymi z modlitwą: „Boże wszechmogący”, nie jest ko-
nieczne do ważnego udzielenia sakramentu, ma jednak wielkie znaczenie dla całości obrzędu i pełniejszego
zrozumienia sakramentu.

- 53 -

Kapłani, którzy niekiedy towarzyszą głównemu szafarzowi w udzielaniu sakramentu, razem z nim wycią-
gają ręce nad wszystkimi kandydatami, nic jednak nie mówiąc. (chodzi o kapłanów szafarzy, a nie o
wszystkich kapłanów obecnych na liturgii – uwaga autora na podstawie wyjaśnienia Kongregacji)
Cały obrzęd ma podwójne znaczenie. Włożenie rąk na przystępujących do bierzmowania, wykonane przez
biskupa i kapłanów koncelebrujących, wyraża biblijny gest, przez który wzywa się daru Ducha Świętego, w
sposób doskonale dostosowany do zrozumienia ludu chrześcijaoskiego. Namaszczenie krzyżmem i słowa,
jakie mu towarzyszą, wyrażają skutki daru Ducha Świętego. Przez namaszczenie wonnym olejem ręką
biskupa ochrzczony otrzymuje niezniszczalny charakter, znamię Paoskie, razem z darem Ducha Świętego,
który doskonalej upodabnia go do Chrystusa i udziela mu łaski rozszerzania wśród ludzi „dobrej woni” (por.
2 Kor 2,14).

Bierzmowanie zawsze jest udzielane przy użyciu krzyżma, które zostało poświęcone przez

biskupa. Dotyczy to również przypadków, gdy bierzmowania udziela prezbiter (kan. 880 § 2 KPK).
Według KKKW poświęcenie oleju do sprawowania sakramentu chryzmacji (myron) zarezerwowa-
ne jest biskupowi, a prawo partykularne może je zastrzec Patriarsze (arcybiskupowi większemu)
(kan. 693 KKKW).

c. Czas i miejsce bierzmowania

KPK
Kan. 881 - Jest wskazane, aby sakrament bierzmo-
wania był sprawowany w kościele i to podczas Mszy
świętej. Jednakże dla słusznej i uzasadnionej przyczy-
ny może byd udzielany poza Mszą świętą i w jakimkol-
wiek odpowiednim miejscu.

KKKW
Brak

Konferencja Episkopatu Polski ponadto postanowiła w Instrukcji o bierzmowaniu (n. 7):

Zaleca się udzielad bierzmowania podczas Mszy św. Grupa młodzieży przystępującej do bierzmo-
wania nie powinna przekraczad 250 osób, bo wtedy uroczystośd zbytnio się przeciąga i na skutek
znużenia niszczy podniosły nastrój. W większych parafiach należy urządzad bierzmowanie co roku, a
w mniejszych co dwa, najrzadziej co trzy lata. W parafiach dużych, gdzie liczba młodzieży jednego
rocznika przekracza 250 osób, należy zorganizowad uroczystośd bierzmowania w dwóch odrębnych
grupach.

II Polski Synod Plenarny odnosi się bardzo lakonicznie do kwestii liczebności grup do

bierzmowania (PSP, Liturgia, 113):

Należy zabiegad o to, aby grupy bierzmowanych nie były zbyt liczne.

Najodpowiedniejszym miejscem sprawowania sakramentu bierzmowania jest kościół.

Poprzez udzielanie tego sakramentu podczas Mszy św. uwidacznia się ścisły związek tego sakra-
mentu z całym wtajemniczeniem chrześcijaoskim, gdyż osiąga ono dopełnienie i punkt szczytowy
w przyjęciu Ciała i Krwi Chrystusa (OB 13). Prawodawca jednak nie wyklucza udzielania bierz-
mowania poza Mszą św. i poza kościołem, byleby istniała słuszna i uzasadniona przyczyna. Prawo-
dawca nie określa czasu udzielania tego sakramentu, można więc udzielad go w każdym czasie.

- 54 -

d. Skutki sakramentu.

Skutkiem sakramentu bierzmowania jest pełne wylanie Ducha Świętego, jakie niegdyś

stało się udziałem Apostołów w dniu Pięddziesiątnicy. Bierzmowanie przynosi zatem wzrost i
pogłębienie łaski chrzcielnej:

- zakorzenia głębiej w Bożym synostwie;

- ściślej jednoczy z Chrystusem;

- pomnaża dary Ducha Świętego;

- udoskonala więź z Kościołem;

- udziela specjalnej mocy Ducha Świętego do szerzenia i obrony wiary słowem i czynem,

do mężnego wyznawania imienia Chrystusa oraz do tego, by nigdy nie wstydzid się Krzyża.

Sakramentu bierzmowania udziela się tylko jeden raz. Wyciska on w duszy niezatarte du-

chowe znamię, „charakter”, który jest znakiem, że Jezus Chrystus naznaczył chrześcijanina pieczę-
cią swego Ducha, przyoblekając go mocą z wysoka, aby był Jego świadkiem. „Charakter” sakra-
mentu udoskonala kapłaostwo wspólne wiernych, otrzymane w chrzcie, a bierzmowany otrzymu-
je moc publicznego wyznawania wiary w Chrystusa, jakby na zasadzie obowiązku (KKK 1302-
-1305).

2. Szafarz bierzmowania (chryzmacji)

KPK
Kan. 882 – Zwyczajnym szafarzem sakramentu
bierzmowania jest biskup. Ważnie udziela tego
sakramentu również prezbiter posiadający taką
władzę na podstawie powszechnego prawa lub
szczególnego udzielenia ze strony kompetentnej
władzy.
Kan. 883 – Na mocy samego prawa władzę udzie-
lania bierzmowania posiadają:
1° w granicach swego terytorium ci, którzy w pra-
wie są zrównani z biskupem diecezjalnym;
2° w odniesieniu do danej osoby prezbiter, który -
na mocy urzędu lub zlecenia biskupa diecezjalne-
go – udziela chrztu temu, kto przestał byd dziec-
kiem albo osobę już ochrzczoną dopuszcza do peł-
nej wspólnoty z Kościołem katolickim;
3° w odniesieniu do osób znajdujących się w nie-
bezpieczeostwie śmierci – proboszcz, a nawet każ-
dy prezbiter.
Kan. 884 – § 1. Biskup diecezjalny powinien udzie-
lad bierzmowania osobiście albo zatroszczyd się o
to, by go udzielił inny biskup. Jeśli tego domaga
się koniecznośd, może jednemu lub kilku okreś-
lonym prezbiterom udzielid uprawnienia do spra-
wowania tego sakramentu.
§ 2. Z ważnej przyczyny biskup oraz prezbiter, któ-
ry na mocy prawa lub szczególnego udzielania
kompetentnej władzy otrzymał upoważnienie do
bierzmowania, może w poszczególnych przypad-
kach dobrad sobie prezbiterów, aby razem z nim

KKKW
Kan. 694 – Zgodnie z tradycją Kościołów wschod-
nich chryzmacji udziela prezbiter albo łącznie z
chrztem, albo oddzielnie.
Kan. 696 – § 1. Wszyscy prezbiterzy Kościołów
wschodnich ważnie udzielają chryzmacji zarówno
łącznie z chrztem, jak też oddzielnie wszystkim
chrześcijanom każdego Kościoła sui iuris, także ła-
cioskiego.
§ 2. Chrześcijanie Kościołów wschodnich mogą
ważnie przyjąd chryzmację także od prezbiterów
Kościoła łacioskiego, według uprawnieo, jakie oni
posiadają.
§ 3. Każdy prezbiter godziwie udziela chryzmacji
jedynie chrześcijanom własnego Kościoła sui iuris.
Co się zaś tyczy chrześcijan innych Kościołów sui
iuris, czyni to godziwie, jeśli czyni to w odniesie-
niu: do własnych podwładnych, do tych, którym
udziela chrztu z innego prawnego tytułu, albo do
tych, którzy znajdują się w niebezpieczeostwie
śmierci, zawsze z zachowaniem umów zawartych
w tym przedmiocie między Kościołami sui iuris.

- 55 -

udzielali tego sakramentu.
Kan. 885 – § 1. Biskup diecezjalny jest obowiązany
troszczyd się, aby sakrament bierzmowania był
udzielony podwładnym, którzy o to proszą nale-
życie i rozumnie.
§ 2. Prezbiter, który posiada to uprawnienie, po-
winien z niego korzystad w odniesieniu do tych, na
korzyśd których zostało mu udzielone.
Kan. 886 – § 1. Biskup w swojej diecezji może
zgodnie z prawem udzielad sakramentu bierzmo-
wania także obcym wiernym, chyba że sprzeciwia
się temu wyraźny zakaz ich własnego ordynariu-
sza.
§ 2. Biskup, by mógł godziwie udzielad bierzmo-
wania w obcej diecezji, potrzebuje przynajmniej
rozumnie domniemanego zezwolenia biskupa die-
cezjalnego, chyba że chodzi o jego podwładnych.
Kan. 887 – Prezbiter posiadający uprawnienie do
bierzmowania, na wyznaczonym mu terytorium
godziwie udziela tego sakramentu także obcym,
chyba że stoi temu na przeszkodzie zakaz ich włas-
nego ordynariusza. Natomiast na obcym teryto-
rium nie może ważnie bierzmowad, z zachowa-
niem jednak przepisu kan. 883, n. 3.
Kan. 888 – Szafarze mogą udzielad bierzmowania
również w miejscach wyjętych, gdy leżą na tery-
torium, na którym wolno im bierzmowad.

Konferencja Episkopatu Polski w Instrukcji o bierzmowaniu postanowiła (n. 15):

Nowe obrzędy bierzmowania przewidują pewne okoliczności, gdy bierzmowania udzielad może
prezbiter. Mianowicie, gdy kapłan otrzyma od biskupa pozwolenie na udzielenie chrztu dorosłemu
lub dziecku w wieku katechizacyjnym, może mu zaraz po chrzcie udzielid sakramentu bierzmowania,
aby zgodnie z prastarym zwyczajem, przyjętym w Kościele, wprowadzid nowo ochrzczonego od razu
w pełnię życia chrześcijaoskiego.
Kapłan może również udzielid bierzmowania wiernym, którzy znajdują się w niebezpieczeostwie
śmierci, a nie ma możności dotarcia do biskupa; pierwszeostwo mają w tym wypadku proboszczowie
i wikariusze parafialni, w ich nieobecności inni księża pracujący w duszpasterstwie na tym terenie, a
w razie nieobecności wszystkich wymienionych – każdy kapłan (por. OB nr 7c).

II Polski Synod Plenarny przypomniał (PSP, Liturgia, n. 21):

Udzielanie bierzmowania przez biskupa wyraźnie oznacza, że jednym ze skutków tego sakramentu jest
ściślejsze zjednoczenie bierzmowanego z Kościołem, z jego apostolskimi początkami i jego posłaniem
świadczenia o Chrystusie. Ze względu na takie znaczenie bierzmowania, biskup powinien udzielad go raczej
osobiście, chociaż w wyjątkowej sytuacji nadzwyczajnym szafarzem bierzmowania jest również prezbiter,
za pozwoleniem biskupa diecezjalnego.

a.

Kościół łacioski

Zwyczajnym szafarzem bierzmowania w Kościele łacioskim jest biskup (kan. 882 KPK).

Dokumenty Soboru Watykaoskiego II oraz Katechizm Kościoła Katolickiego na określenie biskupa

- 56 -

jako szafarza bierzmowania użyły terminu minister originarius czyli szafarz pierwotny. Pontyfikał,
w odróżnieniu od KPK, używa terminu „szafarz nadzwyczajny” na określenie prezbiterów posiada-
jących upoważnienie do udzielania bierzmowania.

Biskup może zawsze i wszędzie udzielad ważnie bierzmowania; wolno mu jednak to czynid

tylko w zakresie jego kompetencji. Bierzmowanie należy w zasadzie do biskupa diecezjalnego. W
swojej diecezji powinien on udzielad bierzmowania osobiście albo zapewnid jego udzielanie przez
innego biskupa. Gdy zachodzi koniecznośd, może upoważnid do niego jednego lub kilku prez-
biterów (kan. 884 § 1 KPK). Może również dobierad sobie prezbiterów do pomocy, aby razem z
nim udzielali bierzmowania (kan. 884 § 2 KPK). W granicach swojej diecezji biskup ma prawo
bierzmowad wszystkich, także obcych. Natomiast poza swoją diecezją może bierzmowad tylko
swoich podwładnych, chyba, że uzyskał zezwolenie miejscowego biskupa diecezjalnego (kan. 885,
886 i 888 KPK).

Sakramentu bierzmowania może udzielad również prezbiter. Do ważności jednak wymaga

się zaistnienia jednej z poniższych sytuacji:

- prezbiter posiada upoważnienie z mocy samego prawa, tj. jeśli pełni urząd zrównany z

urzędem biskupa diecezjalnego (czyli wikariusz i prefekt apostolski, opat i prałat terytorialny,
administrator apostolski ustanowiony na stałe) (kan. 883, n. 1 KPK);

- prezbiter udzielający chrztu osobie, która przestała byd dzieckiem (tj. ukooczyła 7 rok ży-

cia), gdy czyni to na mocy urzędu lub zlecenia biskupa diecezjalnego (kan. 883, n. 2 KPK);

- prezbiter dopuszczający osobę już ochrzczoną do pełnej wspólnoty z Kościołem Kato-

lickim (kan. 883, n. 2 KPK);

- w odniesieniu do osoby znajdującej się w niebezpieczeostwie śmierci (kan. 883, n. 3

KPK);

- prezbiter uzyskał upoważnienie od biskupa diecezjalnego (kan. 884 KPK).

Władza prezbitera ograniczona jest jednak do terytorium udzielającego lub na terytorium,

na którym pełni urząd. Poza tym terytorium prezbiter nie może ważnie udzielad tego sakramentu.
Prezbiter, który udziela sakramentu bierzmowania, może dobrad sobie do pomocy innych prez-
biterów (kan. 884 § 2 KPK). Tę ostatnią kwestie precyzują Obrzędy bierzmowania (n. 8):

Z ważnej przyczyny, jak to się zdarza z powodu wielkiej liczby kandydatów do bierzmowania, biskup oraz
prezbiter, który na mocy prawa albo szczególnego pozwolenia kompetentnej władzy otrzymał upoważ-
nienie do bierzmowania, może w poszczególnych wypadkach dobrad sobie prezbiterów, aby razem z nim
udzielali tego sakramentu.
Radzi się zaprosid prezbiterów, którzy:
a) albo pełnią specjalny urząd lub zadanie w diecezji, a mianowicie są wikariuszami generalnymi albo
biskupimi, albo dziekanami;
b) albo są proboszczami miejscowości, w których udziela się bierzmowania, proboszczami miejscowości,
do których należą kandydaci do bierzmowania, lub prezbiterami, którzy włożyli specjalny trud w kate-
chetyczne przygotowanie kandydatów do bierzmowania.

Mało precyzyjne postanowienie II Polskiego Synodu Plenarnego dotyczące szafarza bierz-

mowania należy interpretowad w zgodności z przepisami kodeksowymi.

b.

Kościoły wschodnie

Szafarzem sakramentu chryzmacji w Kościołach wschodnich jest prezbiter, niezależnie od

tego, czy sakramentu tego udziela łącznie z chrztem czy oddzielnie (kan. 694 KKKW). Prezbiter

- 57 -

obrządku wschodniego zawsze ważnie udziela sakramentu chryzmacji (bierzmowania) także ka-
tolikom należącym do innych Kościołów sui iuris, włącznie z Kościołem łacioskim (kan. 696 § 1
KKKW). Do godziwości jednak wymaga się, aby szafarz i przyjmujący należeli do tego samego
Kościoła sui iuris (kan. 696 § 3 KKKW). Prawodawca ustala, że korzystanie z możliwości przyjęcia
sakramentu chryzmacji (bierzmowania) może dokonywad się jedynie w ramach uprawnieo
posiadanych przez poszczególnych prezbiterów, tzn. prezbiter w takim samym zakresie może
udzielad chryzmacji (bierzmowania) obcym wiernym, w jakim ma prawo to czynid w swoim Koś-
ciele (kan. 696 § 2 KKKW).

3. Przyjmujący bierzmowanie

KPK
Kan. 889 – § 1. Zdatnym do przyjęcia bierzmowa-
nia jest każdy i tylko ten, kto został ochrzczony, a
nie był jeszcze bierzmowany.
§ 2. Poza niebezpieczeostwem śmierci, mający
używanie rozumu wtedy godziwie przyjmuje
bierzmowanie, gdy jest odpowiednio pouczony,
właściwie dysponowany i może odnowid przyrze-
czenia chrzcielne.
Kan. 890 – Wierni są obowiązani przyjąd ten sak-
rament w odpowiednim czasie. Rodzice, duszpas-
terze, zwłaszcza proboszczowie mają troszczyd się,
żeby wierni zostali właściwie przygotowani do je-
go przyjęcia i w odpowiednim czasie do niego
przystąpili.
Kan. 891 – Sakrament bierzmowania wierni po-
winni przyjmowad w pobliżu wieku rozeznania,
chyba że Konferencja Biskupów określiła inny
wiek, albo istnieje niebezpieczeostwo śmierci, lub
zdaniem szafarza co innego doradza poważna
przyczyna.

KKKW
Kan. 695 – § 1. Chryzmacja powinna byd udzielana
razem z chrztem, z wyjątkiem przypadku praw-
dziwej konieczności. Należy jednak jak najszybciej
jej udzielid.
§ 2. Jeśli chryzmacji nie udziela się razem z
chrztem, szafarz powinien zawiadomid o tym pro-
boszcza miejsca, w którym chrzest został udzie-
lony.
Kan. 697 – Wtajemniczenie sakramentalne w mis-
terium zbawienia doskonali się w przyjęciu Eucha-
rystii i dlatego Eucharystia powinna byd udzielana
chrześcijanom jak najszybciej po chrzcie i chryz-
macji, według norm prawa partykularnego włas-
nego Kościoła sui iuris.

Powyższe przepisy kodeksowe uściśliła Konferencja Episkopatu Polski w Instrukcji o

bierzmowaniu (n. 3-5 i 14):

3. Sakramentu bierzmowania należy udzielad młodzieży w wieku 14-15 lat, czyli z klasy VII i VIII obec-
nej szkoły podstawowej. W tym wieku młodzież wchodzi już w okres dojrzewania, zaczyna myśled o
swojej przyszłości, poznaje coraz dokładniej problemy życia i wyznanie wiary, dlatego może bardziej
świadomie podjąd zadanie związane z przyjęciem sakramentu bierzmowania, lepiej zrozumied zna-
czenie darów Ducha Świętego dla kształtowania swojej osobowości oraz skuteczniej podjąd obo-
wiązek składania świadectwa wiary.
4. Owocne osiągnięcie skutków sakramentu bierzmowania wymaga odpowiedniego przygotowania
kandydatów. Dokonuje się ono przede wszystkim przez normalną katechizację młodzieży, zwłaszcza
klas VIII oraz przez specjalne przygotowanie bezpośrednie. Ponieważ łaski Ducha Świętego otrzymy-
wane w tym sakramencie mają pomóc do unormowania dojrzałej wiary i życia chrześcijaoskiego, dla-
tego kandydat powinien znad prawdy wiary objawionej (uczęszczanie na katechizację), uczestniczyd
w kulcie chrześcijaoskim (niedzielna Msza św., przystępowanie do sakramentów pokuty i Eucharystii)
i prowadzid życie zgodne z zasadami wiary. Te wszystkie czynniki należy uwzględnid w przygotowa-
niu do bierzmowania i w dopuszczeniu kandydatów do przyjęcia tego sakramentu. W przygotowaniu
należy mocno uwypuklid zadania wynikające z sakramentu bierzmowania, a przede wszystkim obo-

- 58 -

wiązek świadczenia o Chrystusie słowem i życiem. Młodzież najbardziej gorliwą można włączad do
różnych zespołów apostolstwa w parafii. Przy okazji bierzmowania można zachęcid młodzież do po-
dejmowania zobowiązao związanych z życiem chrześcijaoskim, takich jak: abstynencja od napojów
alkoholowych, (przynajmniej na okres młodości), wyrzeczenie się palenia tytoniu itp.
5. Bierzmowanie, podobnie jak I Komunia św., jest uroczystością całej parafii. Dlatego w łączności z
przygotowaniem kandydatów ma iśd przygotowanie całej wspólnoty Ludu Bożego. Dokonuje się ono
przez kazania na Mszach św. niedzielnych, modlitwę w intencji przystępujących do tego sakramentu
(np. modlitwa powszechna we Mszy św., godzina święta, adoracja itp.), ogłoszenia parafialne,
spotkania z rodzicami i świadkami bierzmowania. Przed samym bierzmowaniem należy urządzid dla
kandydatów, świadków i rodziców dzieo skupienia połączony ze spowiedzią. Zaleca się zachęcanie
wiernych, aby jak najliczniej przybyli na uroczystośd bierzmowania.
14. Młodzież, która nie przystąpiła do sakramentu bierzmowania we właściwym czasie, powinna
przyjąd go przy najbliższej okazji. Gdy młodzi ludzie zgłaszają się do kancelarii parafialnej, aby podjąd
się funkcji rodziców chrzestnych, lub z zamiarem zawarcia małżeostwa, duszpasterz powinien
zapytad, czy są już bierzmowani. W razie stwierdzenia, że nie przyjęli sakramentu, należy skierowad
ich do biskupa, który udzieli im bierzmowania. Biskupi poinformują kapłanów o miejscach i ter-
minach, w jakich udzielają bierzmowania opóźnionym. W takim wypadku udzielanie Bierzmowania
jednej lub kilku osobom powinno zawsze mied miejsce w kościele lub w kaplicy przy ołtarzu i obej-
mowad wszystkie obrzędy przewidziane dla sprawowania bierzmowania poza Msza świętą.

Natomiast II Polski Synod Plenarny postanowił (PSP, Liturgia, n. 20, 110-112 i 114):

Tradycja łacioska podaje wiek rozeznania jako odpowiedni czas do przyjęcia sakramentu bierzmowania.
Jeśli mówi się o bierzmowaniu jako o sakramencie dojrzałości chrześcijaoskiej, to nie należy mylid
dojrzałego wieku wiary z dojrzałym wiekiem rozwoju naturalnego. Biskupi w swoich diecezjach określają
wiek odpowiedni do przyjęcia tego sakramentu. W niebezpieczeostwie śmierci jednak należy bierzmowad
także dzieci, nawet jeśli nie osiągnęły jeszcze wieku rozeznania.
Katecheza przygotowująca do sakramentu bierzmowania, która obejmuje nie tylko kandydatów do tego
sakramentu, lecz także rodziców i świadków, winna prowadzid do przeżycia obecności i działania Ducha
Świętego w Kościele Chrystusowym, wpojenia obyczaju osobistej i stałej modlitwy, kształtowania
chrześcijaoskich postaw moralnych, wierności obowiązkom codziennego życia, odwagi w wyznawaniu
wiary, umiejętności obrony przekonao religijnych, a także odpowiedzialności za powołanie życiowe, relacje
miłości i przyjaźni, wspólnotę lokalną i ojczyznę.
Każdy kandydat do bierzmowania powinien uczyd się miłowad Kościół, „byd mu odważnie wiernym,
słuchad go, ofiarnie mu służyd i z radością wspomagad go w trudnej misji, jaką ma do wypełnienia”. Za-
chęca się, aby kandydaci odbyli pielgrzymkę do kościoła katedralnego. Należy stworzyd im możliwośd
poznania istniejących w Kościele, a zwłaszcza w miejscowej parafii, stowarzyszeo, wspólnot i ruchów apos-
tolskich. Decyzja przyjęcia bierzmowania powinna byd przemyślana i wynikad z pragnienia świadomego
wyboru chrześcijaoskiego stylu życia opartego na Ewangelii i nauce Kościoła. Dlatego bardziej wskazane
jest udzielanie tego sakramentu młodzieży starszej. Synod postanawia, że po wejściu w życie reformy
szkolnictwa do sakramentu bierzmowania będzie dopuszczana młodzież trzecich klas gimnazjum.
Przygotowanie dorosłych kandydatów do bierzmowania powinno trwad przynajmniej dwa do trzech
miesięcy. W miarę możliwości należy je związad z rokiem liturgicznym (Adwent, Wielki Post, Okres
Wielkanocny). Przygotowanie takie powinno składad się z około sześciu katechez i indywidualnej rozmowy
duszpasterskiej z kandydatem. W razie potrzeby można połączyd przygotowanie do bierzmowania z
bezpośrednim przygotowaniem do małżeostwa. W takich sytuacjach należy zadbad o bardziej gruntowną
katechezę uzupełniającą braki w zakresie formacji religijnej.

Bierzmowanie może ważnie przyjąd każdy, kto został ochrzczony, a nie był jeszcze bierz-

mowany (kan. 889 § 1 KPK). Do godziwości wymaga się, by przyjmujący bierzmowanie – poza
niebezpieczeostwem śmierci – był odpowiednio pouczony, właściwie dysponowany (stan łaski) i
mógł odnowid przyrzeczenie chrzcielne (kan. 889, § 2 KPK). Przyjęcie bierzmowania powinno

- 59 -

zostad więc w Kościele łacioskim poprzedzone odpowiednim przygotowaniem katechetycznym.
Za przygotowanie to odpowiedzialni są: proboszcz, inni duszpasterze i rodzice (kan. 890 KPK).

Wierni są obowiązani przyjąd ten sakrament w odpowiednim czasie (kan. 890 KPK). W

Kościele łacioskim – poza niebezpieczeostwem śmierci – jest to „wiek rozeznania” (kan. 891 KPK).
Konferencja Episkopatu Polski ustaliła, że młodzież sakrament bierzmowania powinna przyjąd w
wieku 14-15 lat według dawnego systemu kształcenia (Instrukcja o bierzmowaniu, n. 3), a obec-
nie w trzeciej klasie gimnazjum (PSP, Liturgia, n. 112).

Sakramenty chrztu, bierzmowania (chryzmacji) i Eucharystii są wymagane do pełnego

wtajemniczenia chrześcijaoskiego (kan. 842 § 2 KPK; kan. 697 KKKW), dlatego wierni są zobo-
wiązani do ich przyjęcia. Pełne wtajemniczenie chrześcijaoskie uprawnia dopiero do przyjęcia do
nowicjatu (kan. 645 § 1 KPK) i wyższego seminarium duchownego (kan. 242 § 2 KPK), dopusz-
czenia do święceo (kan. 1033 KPK), zawarcia małżeostwa (kan. 1065 § 1 KPK), pełnienia funkcji
chrzestnego (kan. 874 § 1, n. 3 KPK) i świadka bierzmowania (kan. 893 § 1 KPK).

II Polski Synod Plenarny (PSP, Liturgia, n. 113) wypowiedział się także w sprawie imienia

bierzmowanego:

Kandydat do bierzmowania powinien zachowad imię chrzcielne. Jeśli jednak nie ma on świętego patrona z
chrztu, może wybrad sobie imię świętego, który będzie dla niego wzorem dojrzałego życia chrześcijao-
skiego.

Synod nie zabronił wybrania nowego imienia, pod warunkiem, że będzie to imię świętego

(lub błogosławionego), ale taki wybór imienia nie jest obowiązkowy.

4. Świadkowie bierzmowania

KPK
Kan. 892 – Wedle możności bierzmowanemu po-
winien towarzyszyd świadek, który ma troszczyd
się, ażeby bierzmowany postępował jako prawdzi-
wy świadek Chrystusa i wiernie wypełniał obo-
wiązki związane z tym sakramentem.
Kan. 893 – § 1. Ten może spełniad zadanie świad-
ka. kto wypełnia warunki określone w kan.874.
1° jest wyznaczony przez przyjmującego bierzmo-
wanie albo przez jego rodziców, albo przez tego,
kto ich zastępuje, a gdy tych nie ma, przez pro-
boszcza lub szafarza bierzmowania, i posiada wy-
magane do tego kwalifikacje oraz intencję peł-
nienia tego zadania;
2° ukooczył szesnaście (w Polsce: piętnaście) lat,
chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek albo
proboszcz lub szafarz jest zdania, że słuszna
przyczyna zaleca dopuszczenie wyjątku;
3° jest katolikiem, bierzmowanym i przyjął już
sakrament Najświętszej Eucharystii oraz prowadzi
życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką
ma pełnid;
4° jest wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej,
zgodnie z prawem wymierzonej lub deklarowanej;
5° nie jest ojcem lub matką przyjmującego bierz-

KKKW
brak

- 60 -

mowanie.
§ 2. Wypada, aby świadkiem był ktoś z chrzest-
nych bierzmowanego.

II Polski Synod Plenarny postanowił (PSP, Liturgia, n. 113):

Chrzestny powinien byd świadkiem bierzmowania. W ten sposób jaśniej zaznacza się związek między
chrztem a bierzmowaniem. Nie wyklucza się jednak wyboru osobnych świadków, zwłaszcza jeśli byliby to
rodzice.

Przy bierzmowaniu, podobnie jak przy chrzcie, kandydaci powinni poszukiwad pomocy du-

chowej, wybierając sobie świadka bierzmowania. Zaleca się, żeby był nim ktoś z rodziców chrzest-
nych, by wyraźnie zaznaczyd jednośd obu sakramentów (OB, Praenotanda n. 5, 6; kan. 893 KPK).
Świadek bierzmowania ma się troszczyd, aby bierzmowany postępował jak prawdziwy świadek
Chrystusa i wiernie wypełniał złączone z tym sakramentem obowiązki (kan. 892 KPK). Jako porę-
czyciel bierzmowanego jest współodpowiedzialny za jego przygotowanie do przyjęcia tego sak-
ramentu i przedstawia go szafarzowi bierzmowania (OB n. 5). Obecnośd świadka nie jest bez-
względnie wymagana przez prawodawcę (kan. 892 KPK). Księgi liturgiczne dopuszczają możliwośd
przedstawienia kandydata do bierzmowania przez jego rodziców (OB n. 5), ale jest to inna funkcja
aniżeli funkcja świadka bierzmowania.

Tradycja wschodnia nie odróżnia odrębnej instytucji świadka chryzmacji, gdyż sakramenty

chrztu i chryzmacji są sprawowane łącznie, a chrzestny jest jednocześnie świadkiem chryzmacji.

5. Udowodnienie i zapisanie bierzmowania

KPK
Kan. 894 – Co do udowodnienia udzielonego bie-
rzmowania, należy zachowad przepisy kan. 876.
Do udowodnienia bierzmowania, jeśli to nie przy-
nosi nikomu szkody, wystarczy oświadczenie jed-
nego wiarygodnego świadka albo przysięga sa-
mego bierzmowanego, gdy przyjmował bierzmo-
wanie jako dorosły.
Kan. 895 – Nazwiska bierzmowanych należy zapi-
sad w księdze bierzmowanych, przechowywanej w
kurii diecezjalnej albo, gdzie tak zarządzi Konfe-
rencja Biskupów lub biskup diecezjalny, w archi-
wum parafialnym, czyniąc wzmiankę o szafarzu,
rodzicach i świadkach, miejscu i dacie. O udzielo-
nym bierzmowaniu proboszcz powinien zawiado-
mid proboszcza miejsca chrztu, aby mógł dokonad
adnotacji zgodnie z postanowieniem kan. 535 § 2.
Kan. 896 – Jeśli miejscowy proboszcz był nieobec-
ny, szafarz ma obowiązek osobiście lub przez in-
nego powiadomid go jak najszybciej o udzieleniu
bierzmowania.

KKKW
brak

Konferencja Episkopatu Polski postanowiła w Instrukcji o bierzmowaniu (n. 16):

- 61 -

Każda parafia oraz każdy inny samodzielny ośrodek duszpasterski prowadzi księgę bierzmowanych,
w której zapisuje imiona i nazwiska bierzmowanych, imię przyjęte na bierzmowaniu, datę ich uro-
dzenia, datę i miejsce chrztu, datę bierzmowania, imiona i nazwiska świadków oraz szafarza bierz-
mowania. O przyjęciu sakramentu bierzmowania należy dokonad adnotacji przy akcie w księdze
chrztów.

a. Zapisanie bierzmowania

Do zapisania bierzmowania służy specjalna księga, która, zgodnie z Instrukcją KEP, ma byd

w każdej parafii oraz w każdym innym samodzielnym ośrodku duszpasterskim (kan. 895 KPK;
Instrukcja o bierzmowaniu, n. 16). W księdze należy zapisad: imiona i nazwisko bierzmowanego,
imię z bierzmowania, datę urodzenia, datę i miejsce chrztu, datę bierzmowania, imiona i nazwiska
rodziców i świadków bierzmowania, imię i nazwisko szafarza bierzmowania.

Za wpisanie danych do tej księgi oraz za dokonanie odpowiedniej adnotacji w akcie chrztu

bierzmowanego odpowiedzialny jest proboszcz. Dlatego proboszcz miejsca udzielenia bierzmo-
wania, po zapisaniu bierzmowania we własnej księdze bierzmowanych, ma obowiązek przesłania
odpowiedniej informacji do proboszcza miejsca udzielenia chrztu (zob. także OB n. 14).

W przypadku nieobecności proboszcza, szafarz ma obowiązek osobiście lub przez inną

osobę poinformowad go jak najszybciej o udzieleniu bierzmowania (zob. także OB n. 15).

W Kościołach wschodnich, w których zasadą jest udzielanie łączne chrztu i chryzmacji,

adnotacji dokonuje się jedynie wtedy, gdy chryzmacja nie została udzielona łącznie z chrztem.
Jest to adnotacja stwierdzająca nieudzielenie chryzmacji (kan. 695 § 2 KKKW).

b.

Udowodnienie bierzmowania

Zwyczajnym sposobem udowodnienia bierzmowania jest przedstawienie zapisu dokona-

nego w stosownych księgach. Jednak w sytuacji, gdy jest to niemożliwe oraz nie przyniosłoby to
nikomu szkody, można oprzed się na zeznaniu jednego wiarygodnego świadka lub na zaprzysię-
żonym oświadczeniu samego bierzmowanego, gdy przyjmował bierzmowanie jako dorosły (kan.
894 i 876 KPK).