9. Opisz zjawisko napięcia powierzchniowego i
włoskowatości. Przykłady na występowanie tych
zjawisk w przyrodzie .
Napięcie powierzchniowe – zjawisko fizyczne
występujące na styku powierzchni cieczy z ciałem
stałym, gazowym lub inną cieczą. Polega na
powstaniu dodatkowych sił działających na
powierzchnię cieczy i powodujących zmianę tej
powierzchni. Zjawisko to ma swoje źrodło w siłach
przyciągania pomiędzy molekułami cieczy(!).
Występuje ono zawsze na granicy faz
termodynamicznych, dlatego zwane jest też
napięciem międzyfazowym. Jest to naturalna
skłonnośd powierzchni do kurczenia się
spowodowana siłami wciągającymi cząsteczki
powierzchniowe do wnętrza. W wyniku działania
napięcia powierzchniowego, wszędzie, gdzie
powierzchnia jest zakrzywiona, ciśnienie po
stronie
wklęsłości jest większe niż po stronie wypukłości.
Ilościowo napięcie powierzchniowe (γ) rowne jest
stosunkowi pracy (potrzebnej do powiększenia
powierzchni o 1 m2) do zmiany powierzchni.
Jednostka γ to dżul na metr kwadratowy.
Przykładem występowania tych sił w przyrodzie
jest tego jego Mośd, taki mały robaczek, co zasuwa

po tafli wody np. jeziora(Topik). Gdy ciecz jest w
naczyniu, w pobliżu ścianek oprocz siły spojności
między molekułami cieczy występują jeszcze siły
przylegania, czyli siły oddziaływania występujące
między cząsteczkami cieczy i cząsteczkami ciała
stałego (ścianek naczynia). Jeżeli siły spojności są
większe niż siły przylegania to powstaje menisk
wypukły (przykład – rtęd), jeżeli siły przylegania są
większe niż siły spojności to powstaje menisk
wklęsły (woda w szklance).
Zjawisko włoskowatości – zachodzi wyłącznie w
kapilarach (mała rurka, tak mała, że ciecz w niej
jest całkowicie w polu oddziaływania sił
przylegania). Wytwarzane jest ciśnienie
powierzchniowe, ktore unosi ciecz powyżej
poziomy cieczy swobodnej na zewnątrz. Sytuacja
może byd odwrotna, np. kiedy kapilar
posmarowany jest tłuszczem – wtedy siły
spojności są większe niż siły przylegania.
Występowanie zjawiska włoskowatości tłumaczy
higroskopijnośd ciał. Substancje te składają się z
mikroskopijnych naczyo. Kiedy np. włożymy cześd
kartki do wody, to i tak zamoczy się ona także
trochę nad powierzchnią wody, ponieważ papier
jest higroskopijny.