Strona główna

  > 

Wykorzystanie komputera

  > 

Oprogramowanie

CLICKER

komputerowy program do porozumiewania się dla osób niemówiących

Odkąd sukcesywnie pojawiaj ą się w naszym kraju specjalistyczne programy komputerowe służące do rozwijania
mowy i codziennego porozumiewania si ę dla osób niemówi ących, jak np. oprogramowanie Boardmaker z baz ą
symboli PCS, czy Bliss for Windows ze znakami Blissa, jak równie ż program Clicker umo żliwiający korzystanie
z bibliotek obu tych programów, zastosowanie komunikacji alternatywnej i wspomagaj ącej powinno być łączone
z pracą przy komputerze. Wyprodukowane i specjalnie ukierunkowane na użytkownika urządzenia do komunikowania
się oparte są na technice komputerowej.

Coraz bardziej dostępne stają się również specjalistyczne urządzenia peryferyjne, takie jak: klawiatury, włączniki,
trackballe, które umożliwiają osobom niepełnosprawnym ruchowo pełniejszy dostęp do komputera. Mimo, że zwykłe
komputery daj ą możliwoś ć używania ich podczas ró żnych dzia łań, zdecydowaną ich wad ą jako pomocy komunikacyjnych jest to, że osoba
wykorzystująca je do porozumiewania si ę nie jest w stanie robi ć jednocześnie innych rzeczy. Komputery poprzez wielość różnych funkcji bardzo
absorbują użytkownika. Ale są i pozytywne strony zastosowania pomocy nowej generacji. Otóż nie wymagają od nas słuchaczy aż tak wiele uwagi, jak
prowadzenie rozmowy z wykorzystaniem zwykłych tablic komunikacyjnych (tzw. niskiej technologii). Ponadto sprawiaj ą, że jako odbiorcy‐słuchacze
jesteśmy mniej spi ęci i mniej ingerujemy w sposób komunikowania si ę z osobą niemówiącą, przez co dajemy jej więcej swobody i samodzielności.
Używanie pomocy wysokiej technologii daje nam więcej możliwości i czasu na obserwowanie zachowań niewerbalnych, takich jak wyraz twarzy i ciała
bez utraty wątku rozmowy, co również ma wielkie znaczenie w akcie porozumiewania się.

Wszystko to niew ątpliwie buduje optymizm, ale i uświadamia, że powinniśmy poczuć większą odpowiedzialność w doborze odpowiedniego dla danej
osoby programu, tym bardziej, że wszystkie one wymagaj ą ogromu pracy w poznaniu dost ępnych i mo żliwych do wykorzystania opcji (funkcje
programu), a i koszty zakupu programu nie są małe.

Komunikowanie si ę za pomoc ą urządzeń pomocniczych zawsze zajmuje więcej czasu ni ż mowa naturalna. A zatem celem jest spowodowanie, by
porozumiewanie zachodziło mo żliwie szybko i skutecznie, stąd ważne jest uzyskanie dost ępu do możliwie największego s łownika w możliwie krótkim
czasie. Należy wi ęc przewidzieć stosowanie kilku ró żnych urządzeń komunikacyjnych stosowanych zależnie od sytuacji, np.: komputer z du żym
słownikiem wraz z mową syntetyczną, z możliwością drukowania wypowiedzi w domu i w szkole, a poza domem np.: urządzenie pomocnicze z mową
syntetyczną, oraz pomoc komunikacyjna niskiej technologii (album z obrazkami, symbolami, tablica literowa). Celem nadrz ędnym w wyborze
właściwego urz ądzenia i programu do porozumiewania si ę jest wi ęc znalezienie takiego lub takich, które najlepiej odpowiada ć będą potrzebom
komunikacyjnym użytkownika w danym momencie i w niezbyt odleg łej przyszłości. W wyborze powinniśmy bra ć pod uwagę nie tylko cen ę (w tym
względzie pomocny może być fundusz ze środków PEFRON na pokonywanie barier w komunikowaniu się), ale przede wszystkim indywidualne możliwości
fizyczne, intelektualne (w tym językowe) użytkownika, funkcjonalność i uniwersalność urządzenia i oprogramowania, a tak że sposoby u żytkowania,
czyli dostępność lub trudność użytkowania technologicznych urządzeń pomocniczych.

Producentem programu Clicker 4 jest firma Crick Software. To multimedialne oprogramowanie s łużące do pisania, czytania i komunikowania si ę
(mówiący edytor tekstu) jest wybitną częścią oprogramowania multimedialnego, które sprowadzane jest do naszego kraju od deweloperów z Wielkiej
Brytanii, gdzie zostało zwycięzcą aż pięciu nagród BETT (Oscar brytyjskiego przemysłu oprogramowań edukacyjnych).

Prezentacje programu przygotowane przez producenta (adresy podaję na końcu) przekonują o uniwersalnych możliwościach programu, jak również do
tego, by zach ęcić rodziców, nauczycieli oraz terapeutów zajmujących si ę komunikacją osób niemówiących do wykorzystania Clickera w codziennej
praktyce terapeutycznej i nauce szkolnej.

Clicker 4 mogą używać zarówno dzieci, które jeszcze nie zaczęły szkoły (do zabawy i nauki) jak i osoby w wieku dojrzałym, np.: do pisania, czytania,
komunikowania si ę i do wykonywania multimedialnych prezentacji. Jest to narzędzie, które może być używane przez osoby autystyczne, z mózgowym
porażeniem dziecięcym, upośledzeniem umysłowym, a także przez uczniów z niepe łnosprawnościami sprz ężonymi (psychofizycznymi). Program ten
z powodzeniem można wykorzystywać jako narzędzie do komunikacji dla osób z afazją.

Przedstawię kilka przykładów zastosowania Clickera, prezentując tylko niektóre jego funkcje umożliwiające rozwijanie umiejętności komunikacyjnych
użytkowników wspomagającej lub alternatywnej komunikacji (np. osób niemówiących z niesprawnością ruchową).

Gdy program zaczyna prac ę, użytkownikowi najpierw zostaje zaprezentowany edytor tekstu ( „Clicker Writer”) na górze ekranu i odst ęp na dolnej
połowie dostosowanej do wymagań planszy wyboru („Clicker Grids”). Plansze są ł atwo ustawione ze słowami, obrazami, dźwiękami i literami. Przy
użyciu myszy uczeń po prostu klika na takie pole, które chciałby, aby pojawiło si ę poniżej w edytorze tekstu. Uczniowie mogą wpisywać słowa, które
znają w każdym punkcie. Pola planszy mog ą zawierać zarówno frazy jak i pojedyncze s łowa. Każde pole może zawierać mieszankę symboli, słów
albo liter, które gdy zostaną wybrane przesyłają zawartość do „Clicker Writer”.

Program Clicker jest na tyle elastycznym programem, że w zależności od indywidualnych potrzeb użytkownika może mie ć różnorodne zastosowanie.
Jego najcenniejsz ą zaletą jest to, że umożliwia dostosowanie go do indywidualnych potrzeb u żytkownika. Mo że by ć obsługiwany za pomoc ą
standardowej klawiatury i myszy. Użytkownik dokonuje wówczas wyboru bezpośredniego, co oznacza, że wskazuje on bezpośrednio na to, co chce
powiedzieć np. za pomoc ą symboli, znaków graficznych, liter lub wyrazów. Wskazywanie takie odbywa ć się może za pomoc ą palca, stopy
albo wskaźnika umieszczonego na głowie.

Clicker może by ć również obsługiwany jednym lub dwoma włącznikami. Jest to mo żliwe dzięki opcji skanowania kierowanego lub automatycznego.
Tempo skanowania mo żna dowolnie ustawi ć, by dostosować wybór pola na ekranie do reakcji i mo żliwości ruchowych użytkownika. Skanowanie
kierowane polega więc na tym, że użytkownik używa dwóch włączników: jednego do poruszania światełkiem, a drugiego do wskazania wyboru pola na
ekranie, za ś skanowanie automatyczne polega na tym, że światełko porusza si ę automatycznie po polach z symbolami na wybranej tablicy,
a użytkownik uruchamia włącznik, kiedy światło znajduje się w pożądanym położeniu. Gdy użytkownik ma problemy motoryczne takie jak: mimowolne
zatrzymania ruchu, lub gdy wykazuje nadmierny wysiłek na przygotowanie się do ruchu docelowego, to skanowanie automatyczne może być znakomitą
alternatywą. Program może być także używany z Edmark Touch Window (z ekranem dotykowym) i z 17 ‐calowym monitorem.

Clicker współpracuje z innymi programami, dzi ęki czemu niepe łnosprawny użytkownik mo że samodzielnie uruchomi ć np. program do odtwarzania
muzyki (odtwarzać wybrany utwór, uregulować głośność dźwięku) lub przeglądarkę internetową. Może s łużyć do samodzielnego pisania, ponieważ
posiada możliwość wysyłania zawartości poszczególnych komórek z tablic bezpośrednio do edytora tekstu.

Współpracuje również z syntezatorami mowy pozwalającymi na odczytywanie tego, co jest umieszczone na dowolnej tablicy programu lub edytorze
tekstu. Syntezator mowy pozwala na ods łuchanie napisanych wyrazów lub zdań, dzięki czemu u żytkownik może na bie żąco kontrolować poprawność
napisanego tekstu i korygować błędy, zaś odbiorca może poznać treść wypowiedzi, komunikatu, prośby, opowiadania, itd. Bieżące odsłuchiwanie sylab,
wyrazów w trakcie pisania stanowi ogromn ą pomoc zwłaszcza dla osób niemówiących z zaburzeniami słuchu fonematycznego i z zaburzeniami analizy
i syntezy słuchowo‐wzrokowej. Te problemy stanowią podłoże trudności w opanowaniu czytania i pisania, a bardzo często dotyczą osób niemówiących
nawet z wysokim potencjałem intelektualnym. Zastosowanie w programie mowy syntetycznej lub naturalnej ma jeszcze jeden istotny walor. Mianowicie
ten, że niezależnie od wykonywanego w danej chwili zadania u żytkownik mo że samodzielnie spowodować odczytanie przez komputer wybranego
komunikatu, np. poprosić o jakiś przedmiot, zasygnalizować potrzebę wyjścia do toalety czy zmienić temat rozmowy.

Ponadto program umożliwia nagranie i przyłączenie w dowolnym miejscu plików d źwiękowych w postaci naturalnego głosu dowolnej osoby (rodziców
lub nauczyciela) do odczytywania zawartości tablic, co może mieć duże znaczenie dla osób, które nie akceptują mowy syntetycznej.

Program Clicker pozwala tworzy ć dowolną ilość tablic i podtablic oraz indeksu (tzw.  „menu”), z którego mo żna przechodzić do innych, dowolnie
wybieranych tablic. Tablice mog ą zawierać pojedyncze litery, wyrazy, zdania, obrazki, piktogramy, symbole PCS oraz symbole Blissa. Może je
konstruować terapeuta mowy, nauczyciel, instruktor, rodzic lub nawet sam użytkownik ( to najbardziej fascynujące w programie). W poszczególnych
komórkach programu mo żna jednocześnie umieszczać symbole i ich podpisy‐nazwy (wyrazy), do których mo żna przyłączyć dźwięki (nagran ą mowę
naturalną) lub zastosować mowę syntetyczną, ale to wymaga zakupu specjalnego programowego syntezatora mowy.

Tablice można dowolnie łączyć ze sobą. Na początku pracy z programem warto zacząć od budowania tablic tematycznych, które odpowiadają bliskim
potrzebom i zainteresowaniom użytkownika (np. tablice: muzyczna, sportowa, ulubione czynno ści, transport, posi łek, etc.) Wskazanie okre ślonego
pola na jednej tablicy otwiera kolejną, umożliwiając powrót do dowolnie wybranego miejsca (tablicy). Podobnie to działa jak przegl ądanie stron
internetowych wybranego serwisu.

Tablice (plansze) mogą być zaprojektowane dla każdego wieku, według dowolnego projektu, planu, zamiaru. Projektuje się je w bardzo łatwy sposób.
Ponadto program sk łada si ę z szablonów zaspokajających różnorodność potrzeb użytkowników. Dodatkowo oprogramowanie Crick posiada stron ę
internetową z obszerną kolekcją dowolnych, już gotowych „Clicker Grids ”. Plansze mog ą zostać połączone na kilka sposobów w zale żności od
aktualnych potrzeb użytkownika. Przykładowo, dla osób z niesprawnościami rozwojowymi przygotować można alfabet na otwartej tablicy (planszy).
Następnie dla osoby tej można przygotować małą listę słów dla każdej litery alfabetu, przyłączonej do otwartej tablicy (planszy). Zastosowanie dużych
ikon (obrazków, symboli) pozwala osobom niepełnosprawnym dość szybko powrócić do wyjściowej planszy, aby wybrać inną.

Program pozwala na bieżące korygowanie i uzupełnianie leksykonu (wstawianie nowych symboli, wyrazów, zdań), co tym samym zwiększa ilość słów,
którymi w dowolnym czasie mo że operowa ć użytkownik. Clicker posiada w łasną bibliotekę obrazków i przyk ładowe gotowe tablice, a cho ć są
zaprojektowane w języku angielskim, to można napisy zastąpić polskimi znakami alfabetu.

Pola dowolnej planszy (tablicy) mogą zostać ustawione jak przyciski. W tablicach mo żna umieszczać również klawisze funkcyjne takie jak np. spacja,
backspace itp. Umieszczenie w komórkach klawiszy funkcyjnych zapewnia wi ększą samodzielność pisania, formatowania tekstów, zapisywania
i drukowania.

Program Clicker jest narz ędziem rozwijającym i wspomagającym komunikację językową. Służyć może do wprowadzania nowych symboli (nauka) i do
ich utrwalania (różne ćwiczenia, loteryjki), co niewątpliwie przyczynia się do poszerzania słownictwa. Korzystanie z większej ilości połączonych ze sobą
tablic zawierających różne części mowy pozwala na rozwijanie umiejętności budowania złożonych wypowiedzi (zdań). Użytkownik początkowo może
uczyć się czytania nazw symboli (czytanie globalne), następnie sk ładania wyrazów z liter lub sylab (analiza i synteza) oraz budowania prostych zdań,
wypowiedzi grzecznościowych, formułowania pytań.

Program pozwala tworzy ć dowolne tablice rozwijające umiej ętnoś ć czytania i pisania: obrazkowo ‐wyrazowe, obrazkowo‐sylabowe, zawieraj ące
jednocześnie obrazki (symbole) oraz wyrazy i pojedyncze litery. Użytkownik może dobierać podpisy do prezentowanych obrazków, układając je z sylab
lub z liter. Na osobnej tablicy można przygotować wykaz używanych w ćwiczeniach wyrazów, by użytkownik mógł samodzielnie sprawdzać pisownię
i dokonywać korekty. Stworzenie tylko dwu połączonych ze sobą tablic z czasownikami (nazwy czynności) i rzeczownikami (przedmioty) już pozwala na
skonstruowanie prostego zdania, np. „jadę do kina ”, „kupię bilet”. W początkowej nauce można „zbudować” pojedyncze tablice złożone z trzech
kolumn, w których umieszczane są symbole oznaczające: podmiot, orzeczenie i dopełnienie ‐ ten sposób również uczy budowania zdań. Zastosowanie
wielu połączonych ze sobą tablic wymaga od użytkownika dość sprawnego „poruszania się” w obrębie słownika, ale i tej czynności może si ę nauczyć
nawet znacznie niepe łnosprawny ruchowo u żytkownik, gdy zaoferujemy specjalne w łączniki. Jednak że tablice powinny w jaki ś umowny sposób
segregować różne części mowy, np. określonymi umownymi barwami tła. Clicker umożliwia dobór kolorów, wielkości i kroju czcionki.

Kompletne dokumenty opracowane w programie Clicker mog ą być rozpowszechniane jako tzw. „książki mówiące”. Typowe ikony przetwarzania słów
pojawiające się w oczywistych miejscach na ekranie, pozwalają uczniowi zmienić tekst, zapisać go i wydrukować.

Osoba, która ma du że trudności w opanowaniu czytania, ale która rozpoznaje słowo, gdy tylko je usłyszy ‐ jest w stanie wybrać odpowiednie słowo,
ponieważ gdy kliknie na nim, to syntezator je przeczyta. Dla dziecka z autyzmem, które nie rozpoznaje łatwo słów, można zaprojektować planszę
zawierającą symbole, które podczas kliknięcia powodują pojawienie się słowa i symbolu w edytorze tekstu. Usłyszany sygnał podpowiada, by dziecko
wybrało odpowiedni symbol dla swojej wiadomości. Program mo żna wykorzystać do innych zajęć szkolnych, np. do rozwijania umiejętności liczenia
(dodawania, odejmowania, mnożenia).

Prawidłowo wykorzystywany program uczy umiejętności porozumiewania si ę (wyrażania swoich potrzeb, uczuć i emocji, formułowania sądów i opinii
oraz pytań). Rozwija sprawno ść komunikacyjną i kompetencje j ęzykowe, uczy liczenia, czytania i pisania. Zastosowanie Clickera wp ływa bardzo
korzystnie na jako ś ć przekazywanych komunikatów oraz lepsze rozumienie ich tre ści przez odbiorców, zw łaszcza tych mniej cierpliwych
i tolerancyjnych. Sprawne używanie Clickera pozwala u żytkownikowi na znacznie większą niezależność w formułowaniu swoich wypowiedzi (on sam
staje się ich sprawcą), a dzięki temu jest atrakcyjniejszym partnerem rozmowy.

Inne akcesoria. Clicker 4 sk łada się z plików obrazowych łatwo dostępnych i prostych do użycia. Kolejna właściwość pozwala użytkownikowi na to, aby
obrazy pojawiały si ę automatycznie, gdy tylko słowo zostanie wpisane albo wybrane z danej planszy (jeśli obraz jest umieszczony w pliku biblioteki).
Wszystkie inne pliki graficzne mogą zostać użyte z programem i łatwo zarejestrowane jako „biblioteka grafiki”. Zawiera to taką grafikę jak symbole
Mayer Johnson® PCS. Rozmiar grafiki mo że być dowolnie zmieniany. Można również nabyć inne akcesoria, by dowiedzieć się, co Clicker może robić
łącznie z innym programem, np. z tzw. QuickFire, który zawiera przygotowane w pełni siatki komunikacji, mog ące zostać użyte z symbolami 3000‐plus
Mayer‐Johnson® PCS. Dodatkowo komórki mogą być ustawione do korzystania z video.

Dokumentacja do łączona do Clicker 4 jest obszerna i jasna. Instrukcje s ą opisane w bardzo jasny sposób, a zaczynanie pracy jest łatwe i poparte
wieloma przykładami. Do oprogramowania wbudowany jest pomocniczy rozdział dla tych, którym przyda si ę pomoc przewodnika. Katalog zawiera
najlepsze właściwości programu, a także opisy innego oprogramowania oraz opcji dostępnych dla użycia programu Clicker 4.

Wymagania systemowe:

Na PC: Pentium II 200 albo lepszy, 32MB RAM, 50MB pojemno ści twardego dysku, Windows 95/98/ME/NT/2000/XP.

Na Mac: Power Mac (lub słabszy) 32MB RAM, 75MB pojemności twardego dysku, Mac OS 7.5.3 ‐ Mac OS X.

Program Clicker 4 daje możliwość podniesienia jakości edukacji, gdyż spełnia szerokie potrzeby osób niepełnosprawnych.

Clicker 4 ‐ można kupić bezpośrednio u producenta:

Crick Software

www.cricksoft.com

lub za pośrednictwem polskiej firmy

Harpo Sp. z o.o.

www.harpo.com.pl

Demonstracyjną, 30‐dniową wersję programu można pobrać ze strony:

www.cricksoft.com/uk/products/clicker/default.asp

.

Na stronach tych znajduje się również prezentacje programu w wersji flash oraz PowerPoint.

Opracowanie: Marzena Mieszkowicz

Strona główna

  > 

Wykorzystanie komputera

  > 

Oprogramowanie

            

Strona główna

  > 

Wykorzystanie komputera

  > 

Oprogramowanie

CLICKER

komputerowy program do porozumiewania się dla osób niemówiących

Odkąd sukcesywnie pojawiaj ą się w naszym kraju specjalistyczne programy komputerowe służące do rozwijania
mowy i codziennego porozumiewania si ę dla osób niemówi ących, jak np. oprogramowanie Boardmaker z baz ą
symboli PCS, czy Bliss for Windows ze znakami Blissa, jak równie ż program Clicker umo żliwiający korzystanie
z bibliotek obu tych programów, zastosowanie komunikacji alternatywnej i wspomagaj ącej powinno być łączone
z pracą przy komputerze. Wyprodukowane i specjalnie ukierunkowane na użytkownika urządzenia do komunikowania
się oparte są na technice komputerowej.

Coraz bardziej dostępne stają się również specjalistyczne urządzenia peryferyjne, takie jak: klawiatury, włączniki,
trackballe, które umożliwiają osobom niepełnosprawnym ruchowo pełniejszy dostęp do komputera. Mimo, że zwykłe
komputery daj ą możliwoś ć używania ich podczas ró żnych dzia łań, zdecydowaną ich wad ą jako pomocy komunikacyjnych jest to, że osoba
wykorzystująca je do porozumiewania si ę nie jest w stanie robi ć jednocześnie innych rzeczy. Komputery poprzez wielość różnych funkcji bardzo
absorbują użytkownika. Ale są i pozytywne strony zastosowania pomocy nowej generacji. Otóż nie wymagają od nas słuchaczy aż tak wiele uwagi, jak
prowadzenie rozmowy z wykorzystaniem zwykłych tablic komunikacyjnych (tzw. niskiej technologii). Ponadto sprawiaj ą, że jako odbiorcy‐słuchacze
jesteśmy mniej spi ęci i mniej ingerujemy w sposób komunikowania si ę z osobą niemówiącą, przez co dajemy jej więcej swobody i samodzielności.
Używanie pomocy wysokiej technologii daje nam więcej możliwości i czasu na obserwowanie zachowań niewerbalnych, takich jak wyraz twarzy i ciała
bez utraty wątku rozmowy, co również ma wielkie znaczenie w akcie porozumiewania się.

Wszystko to niew ątpliwie buduje optymizm, ale i uświadamia, że powinniśmy poczuć większą odpowiedzialność w doborze odpowiedniego dla danej
osoby programu, tym bardziej, że wszystkie one wymagaj ą ogromu pracy w poznaniu dost ępnych i mo żliwych do wykorzystania opcji (funkcje
programu), a i koszty zakupu programu nie są małe.

Komunikowanie si ę za pomoc ą urządzeń pomocniczych zawsze zajmuje więcej czasu ni ż mowa naturalna. A zatem celem jest spowodowanie, by
porozumiewanie zachodziło mo żliwie szybko i skutecznie, stąd ważne jest uzyskanie dost ępu do możliwie największego s łownika w możliwie krótkim
czasie. Należy wi ęc przewidzieć stosowanie kilku ró żnych urządzeń komunikacyjnych stosowanych zależnie od sytuacji, np.: komputer z du żym
słownikiem wraz z mową syntetyczną, z możliwością drukowania wypowiedzi w domu i w szkole, a poza domem np.: urządzenie pomocnicze z mową
syntetyczną, oraz pomoc komunikacyjna niskiej technologii (album z obrazkami, symbolami, tablica literowa). Celem nadrz ędnym w wyborze
właściwego urz ądzenia i programu do porozumiewania si ę jest wi ęc znalezienie takiego lub takich, które najlepiej odpowiada ć będą potrzebom
komunikacyjnym użytkownika w danym momencie i w niezbyt odleg łej przyszłości. W wyborze powinniśmy bra ć pod uwagę nie tylko cen ę (w tym
względzie pomocny może być fundusz ze środków PEFRON na pokonywanie barier w komunikowaniu się), ale przede wszystkim indywidualne możliwości
fizyczne, intelektualne (w tym językowe) użytkownika, funkcjonalność i uniwersalność urządzenia i oprogramowania, a tak że sposoby u żytkowania,
czyli dostępność lub trudność użytkowania technologicznych urządzeń pomocniczych.

Producentem programu Clicker 4 jest firma Crick Software. To multimedialne oprogramowanie s łużące do pisania, czytania i komunikowania si ę
(mówiący edytor tekstu) jest wybitną częścią oprogramowania multimedialnego, które sprowadzane jest do naszego kraju od deweloperów z Wielkiej
Brytanii, gdzie zostało zwycięzcą aż pięciu nagród BETT (Oscar brytyjskiego przemysłu oprogramowań edukacyjnych).

Prezentacje programu przygotowane przez producenta (adresy podaję na końcu) przekonują o uniwersalnych możliwościach programu, jak również do
tego, by zach ęcić rodziców, nauczycieli oraz terapeutów zajmujących si ę komunikacją osób niemówiących do wykorzystania Clickera w codziennej
praktyce terapeutycznej i nauce szkolnej.

Clicker 4 mogą używać zarówno dzieci, które jeszcze nie zaczęły szkoły (do zabawy i nauki) jak i osoby w wieku dojrzałym, np.: do pisania, czytania,
komunikowania si ę i do wykonywania multimedialnych prezentacji. Jest to narzędzie, które może być używane przez osoby autystyczne, z mózgowym
porażeniem dziecięcym, upośledzeniem umysłowym, a także przez uczniów z niepe łnosprawnościami sprz ężonymi (psychofizycznymi). Program ten
z powodzeniem można wykorzystywać jako narzędzie do komunikacji dla osób z afazją.

Przedstawię kilka przykładów zastosowania Clickera, prezentując tylko niektóre jego funkcje umożliwiające rozwijanie umiejętności komunikacyjnych
użytkowników wspomagającej lub alternatywnej komunikacji (np. osób niemówiących z niesprawnością ruchową).

Gdy program zaczyna prac ę, użytkownikowi najpierw zostaje zaprezentowany edytor tekstu ( „Clicker Writer”) na górze ekranu i odst ęp na dolnej
połowie dostosowanej do wymagań planszy wyboru („Clicker Grids”). Plansze są ł atwo ustawione ze słowami, obrazami, dźwiękami i literami. Przy
użyciu myszy uczeń po prostu klika na takie pole, które chciałby, aby pojawiło si ę poniżej w edytorze tekstu. Uczniowie mogą wpisywać słowa, które
znają w każdym punkcie. Pola planszy mog ą zawierać zarówno frazy jak i pojedyncze s łowa. Każde pole może zawierać mieszankę symboli, słów
albo liter, które gdy zostaną wybrane przesyłają zawartość do „Clicker Writer”.

Program Clicker jest na tyle elastycznym programem, że w zależności od indywidualnych potrzeb użytkownika może mie ć różnorodne zastosowanie.
Jego najcenniejsz ą zaletą jest to, że umożliwia dostosowanie go do indywidualnych potrzeb u żytkownika. Mo że by ć obsługiwany za pomoc ą
standardowej klawiatury i myszy. Użytkownik dokonuje wówczas wyboru bezpośredniego, co oznacza, że wskazuje on bezpośrednio na to, co chce
powiedzieć np. za pomoc ą symboli, znaków graficznych, liter lub wyrazów. Wskazywanie takie odbywa ć się może za pomoc ą palca, stopy
albo wskaźnika umieszczonego na głowie.

Clicker może by ć również obsługiwany jednym lub dwoma włącznikami. Jest to mo żliwe dzięki opcji skanowania kierowanego lub automatycznego.
Tempo skanowania mo żna dowolnie ustawi ć, by dostosować wybór pola na ekranie do reakcji i mo żliwości ruchowych użytkownika. Skanowanie
kierowane polega więc na tym, że użytkownik używa dwóch włączników: jednego do poruszania światełkiem, a drugiego do wskazania wyboru pola na
ekranie, za ś skanowanie automatyczne polega na tym, że światełko porusza si ę automatycznie po polach z symbolami na wybranej tablicy,
a użytkownik uruchamia włącznik, kiedy światło znajduje się w pożądanym położeniu. Gdy użytkownik ma problemy motoryczne takie jak: mimowolne
zatrzymania ruchu, lub gdy wykazuje nadmierny wysiłek na przygotowanie się do ruchu docelowego, to skanowanie automatyczne może być znakomitą
alternatywą. Program może być także używany z Edmark Touch Window (z ekranem dotykowym) i z 17 ‐calowym monitorem.

Clicker współpracuje z innymi programami, dzi ęki czemu niepe łnosprawny użytkownik mo że samodzielnie uruchomi ć np. program do odtwarzania
muzyki (odtwarzać wybrany utwór, uregulować głośność dźwięku) lub przeglądarkę internetową. Może s łużyć do samodzielnego pisania, ponieważ
posiada możliwość wysyłania zawartości poszczególnych komórek z tablic bezpośrednio do edytora tekstu.

Współpracuje również z syntezatorami mowy pozwalającymi na odczytywanie tego, co jest umieszczone na dowolnej tablicy programu lub edytorze
tekstu. Syntezator mowy pozwala na ods łuchanie napisanych wyrazów lub zdań, dzięki czemu u żytkownik może na bie żąco kontrolować poprawność
napisanego tekstu i korygować błędy, zaś odbiorca może poznać treść wypowiedzi, komunikatu, prośby, opowiadania, itd. Bieżące odsłuchiwanie sylab,
wyrazów w trakcie pisania stanowi ogromn ą pomoc zwłaszcza dla osób niemówiących z zaburzeniami słuchu fonematycznego i z zaburzeniami analizy
i syntezy słuchowo‐wzrokowej. Te problemy stanowią podłoże trudności w opanowaniu czytania i pisania, a bardzo często dotyczą osób niemówiących
nawet z wysokim potencjałem intelektualnym. Zastosowanie w programie mowy syntetycznej lub naturalnej ma jeszcze jeden istotny walor. Mianowicie
ten, że niezależnie od wykonywanego w danej chwili zadania u żytkownik mo że samodzielnie spowodować odczytanie przez komputer wybranego
komunikatu, np. poprosić o jakiś przedmiot, zasygnalizować potrzebę wyjścia do toalety czy zmienić temat rozmowy.

Ponadto program umożliwia nagranie i przyłączenie w dowolnym miejscu plików d źwiękowych w postaci naturalnego głosu dowolnej osoby (rodziców
lub nauczyciela) do odczytywania zawartości tablic, co może mieć duże znaczenie dla osób, które nie akceptują mowy syntetycznej.

Program Clicker pozwala tworzy ć dowolną ilość tablic i podtablic oraz indeksu (tzw.  „menu”), z którego mo żna przechodzić do innych, dowolnie
wybieranych tablic. Tablice mog ą zawierać pojedyncze litery, wyrazy, zdania, obrazki, piktogramy, symbole PCS oraz symbole Blissa. Może je
konstruować terapeuta mowy, nauczyciel, instruktor, rodzic lub nawet sam użytkownik ( to najbardziej fascynujące w programie). W poszczególnych
komórkach programu mo żna jednocześnie umieszczać symbole i ich podpisy‐nazwy (wyrazy), do których mo żna przyłączyć dźwięki (nagran ą mowę
naturalną) lub zastosować mowę syntetyczną, ale to wymaga zakupu specjalnego programowego syntezatora mowy.

Tablice można dowolnie łączyć ze sobą. Na początku pracy z programem warto zacząć od budowania tablic tematycznych, które odpowiadają bliskim
potrzebom i zainteresowaniom użytkownika (np. tablice: muzyczna, sportowa, ulubione czynno ści, transport, posi łek, etc.) Wskazanie okre ślonego
pola na jednej tablicy otwiera kolejną, umożliwiając powrót do dowolnie wybranego miejsca (tablicy). Podobnie to działa jak przegl ądanie stron
internetowych wybranego serwisu.

Tablice (plansze) mogą być zaprojektowane dla każdego wieku, według dowolnego projektu, planu, zamiaru. Projektuje się je w bardzo łatwy sposób.
Ponadto program sk łada si ę z szablonów zaspokajających różnorodność potrzeb użytkowników. Dodatkowo oprogramowanie Crick posiada stron ę
internetową z obszerną kolekcją dowolnych, już gotowych „Clicker Grids ”. Plansze mog ą zostać połączone na kilka sposobów w zale żności od
aktualnych potrzeb użytkownika. Przykładowo, dla osób z niesprawnościami rozwojowymi przygotować można alfabet na otwartej tablicy (planszy).
Następnie dla osoby tej można przygotować małą listę słów dla każdej litery alfabetu, przyłączonej do otwartej tablicy (planszy). Zastosowanie dużych
ikon (obrazków, symboli) pozwala osobom niepełnosprawnym dość szybko powrócić do wyjściowej planszy, aby wybrać inną.

Program pozwala na bieżące korygowanie i uzupełnianie leksykonu (wstawianie nowych symboli, wyrazów, zdań), co tym samym zwiększa ilość słów,
którymi w dowolnym czasie mo że operowa ć użytkownik. Clicker posiada w łasną bibliotekę obrazków i przyk ładowe gotowe tablice, a cho ć są
zaprojektowane w języku angielskim, to można napisy zastąpić polskimi znakami alfabetu.

Pola dowolnej planszy (tablicy) mogą zostać ustawione jak przyciski. W tablicach mo żna umieszczać również klawisze funkcyjne takie jak np. spacja,
backspace itp. Umieszczenie w komórkach klawiszy funkcyjnych zapewnia wi ększą samodzielność pisania, formatowania tekstów, zapisywania
i drukowania.

Program Clicker jest narz ędziem rozwijającym i wspomagającym komunikację językową. Służyć może do wprowadzania nowych symboli (nauka) i do
ich utrwalania (różne ćwiczenia, loteryjki), co niewątpliwie przyczynia się do poszerzania słownictwa. Korzystanie z większej ilości połączonych ze sobą
tablic zawierających różne części mowy pozwala na rozwijanie umiejętności budowania złożonych wypowiedzi (zdań). Użytkownik początkowo może
uczyć się czytania nazw symboli (czytanie globalne), następnie sk ładania wyrazów z liter lub sylab (analiza i synteza) oraz budowania prostych zdań,
wypowiedzi grzecznościowych, formułowania pytań.

Program pozwala tworzy ć dowolne tablice rozwijające umiej ętnoś ć czytania i pisania: obrazkowo ‐wyrazowe, obrazkowo‐sylabowe, zawieraj ące
jednocześnie obrazki (symbole) oraz wyrazy i pojedyncze litery. Użytkownik może dobierać podpisy do prezentowanych obrazków, układając je z sylab
lub z liter. Na osobnej tablicy można przygotować wykaz używanych w ćwiczeniach wyrazów, by użytkownik mógł samodzielnie sprawdzać pisownię
i dokonywać korekty. Stworzenie tylko dwu połączonych ze sobą tablic z czasownikami (nazwy czynności) i rzeczownikami (przedmioty) już pozwala na
skonstruowanie prostego zdania, np. „jadę do kina ”, „kupię bilet”. W początkowej nauce można „zbudować” pojedyncze tablice złożone z trzech
kolumn, w których umieszczane są symbole oznaczające: podmiot, orzeczenie i dopełnienie ‐ ten sposób również uczy budowania zdań. Zastosowanie
wielu połączonych ze sobą tablic wymaga od użytkownika dość sprawnego „poruszania się” w obrębie słownika, ale i tej czynności może si ę nauczyć
nawet znacznie niepe łnosprawny ruchowo u żytkownik, gdy zaoferujemy specjalne w łączniki. Jednak że tablice powinny w jaki ś umowny sposób
segregować różne części mowy, np. określonymi umownymi barwami tła. Clicker umożliwia dobór kolorów, wielkości i kroju czcionki.

Kompletne dokumenty opracowane w programie Clicker mog ą być rozpowszechniane jako tzw. „książki mówiące”. Typowe ikony przetwarzania słów
pojawiające się w oczywistych miejscach na ekranie, pozwalają uczniowi zmienić tekst, zapisać go i wydrukować.

Osoba, która ma du że trudności w opanowaniu czytania, ale która rozpoznaje słowo, gdy tylko je usłyszy ‐ jest w stanie wybrać odpowiednie słowo,
ponieważ gdy kliknie na nim, to syntezator je przeczyta. Dla dziecka z autyzmem, które nie rozpoznaje łatwo słów, można zaprojektować planszę
zawierającą symbole, które podczas kliknięcia powodują pojawienie się słowa i symbolu w edytorze tekstu. Usłyszany sygnał podpowiada, by dziecko
wybrało odpowiedni symbol dla swojej wiadomości. Program mo żna wykorzystać do innych zajęć szkolnych, np. do rozwijania umiejętności liczenia
(dodawania, odejmowania, mnożenia).

Prawidłowo wykorzystywany program uczy umiejętności porozumiewania si ę (wyrażania swoich potrzeb, uczuć i emocji, formułowania sądów i opinii
oraz pytań). Rozwija sprawno ść komunikacyjną i kompetencje j ęzykowe, uczy liczenia, czytania i pisania. Zastosowanie Clickera wp ływa bardzo
korzystnie na jako ś ć przekazywanych komunikatów oraz lepsze rozumienie ich tre ści przez odbiorców, zw łaszcza tych mniej cierpliwych
i tolerancyjnych. Sprawne używanie Clickera pozwala u żytkownikowi na znacznie większą niezależność w formułowaniu swoich wypowiedzi (on sam
staje się ich sprawcą), a dzięki temu jest atrakcyjniejszym partnerem rozmowy.

Inne akcesoria. Clicker 4 sk łada się z plików obrazowych łatwo dostępnych i prostych do użycia. Kolejna właściwość pozwala użytkownikowi na to, aby
obrazy pojawiały si ę automatycznie, gdy tylko słowo zostanie wpisane albo wybrane z danej planszy (jeśli obraz jest umieszczony w pliku biblioteki).
Wszystkie inne pliki graficzne mogą zostać użyte z programem i łatwo zarejestrowane jako „biblioteka grafiki”. Zawiera to taką grafikę jak symbole
Mayer Johnson® PCS. Rozmiar grafiki mo że być dowolnie zmieniany. Można również nabyć inne akcesoria, by dowiedzieć się, co Clicker może robić
łącznie z innym programem, np. z tzw. QuickFire, który zawiera przygotowane w pełni siatki komunikacji, mog ące zostać użyte z symbolami 3000‐plus
Mayer‐Johnson® PCS. Dodatkowo komórki mogą być ustawione do korzystania z video.

Dokumentacja do łączona do Clicker 4 jest obszerna i jasna. Instrukcje s ą opisane w bardzo jasny sposób, a zaczynanie pracy jest łatwe i poparte
wieloma przykładami. Do oprogramowania wbudowany jest pomocniczy rozdział dla tych, którym przyda si ę pomoc przewodnika. Katalog zawiera
najlepsze właściwości programu, a także opisy innego oprogramowania oraz opcji dostępnych dla użycia programu Clicker 4.

Wymagania systemowe:

Na PC: Pentium II 200 albo lepszy, 32MB RAM, 50MB pojemno ści twardego dysku, Windows 95/98/ME/NT/2000/XP.

Na Mac: Power Mac (lub słabszy) 32MB RAM, 75MB pojemności twardego dysku, Mac OS 7.5.3 ‐ Mac OS X.

Program Clicker 4 daje możliwość podniesienia jakości edukacji, gdyż spełnia szerokie potrzeby osób niepełnosprawnych.

Clicker 4 ‐ można kupić bezpośrednio u producenta:

Crick Software

www.cricksoft.com

lub za pośrednictwem polskiej firmy

Harpo Sp. z o.o.

www.harpo.com.pl

Demonstracyjną, 30‐dniową wersję programu można pobrać ze strony:

www.cricksoft.com/uk/products/clicker/default.asp

.

Na stronach tych znajduje się również prezentacje programu w wersji flash oraz PowerPoint.

Opracowanie: Marzena Mieszkowicz

Strona główna

  > 

Wykorzystanie komputera

  > 

Oprogramowanie

            

Strona główna

  > 

Wykorzystanie komputera

  > 

Oprogramowanie

CLICKER

komputerowy program do porozumiewania się dla osób niemówiących

Odkąd sukcesywnie pojawiaj ą się w naszym kraju specjalistyczne programy komputerowe służące do rozwijania
mowy i codziennego porozumiewania si ę dla osób niemówi ących, jak np. oprogramowanie Boardmaker z baz ą
symboli PCS, czy Bliss for Windows ze znakami Blissa, jak równie ż program Clicker umo żliwiający korzystanie
z bibliotek obu tych programów, zastosowanie komunikacji alternatywnej i wspomagaj ącej powinno być łączone
z pracą przy komputerze. Wyprodukowane i specjalnie ukierunkowane na użytkownika urządzenia do komunikowania
się oparte są na technice komputerowej.

Coraz bardziej dostępne stają się również specjalistyczne urządzenia peryferyjne, takie jak: klawiatury, włączniki,
trackballe, które umożliwiają osobom niepełnosprawnym ruchowo pełniejszy dostęp do komputera. Mimo, że zwykłe
komputery daj ą możliwoś ć używania ich podczas ró żnych dzia łań, zdecydowaną ich wad ą jako pomocy komunikacyjnych jest to, że osoba
wykorzystująca je do porozumiewania si ę nie jest w stanie robi ć jednocześnie innych rzeczy. Komputery poprzez wielość różnych funkcji bardzo
absorbują użytkownika. Ale są i pozytywne strony zastosowania pomocy nowej generacji. Otóż nie wymagają od nas słuchaczy aż tak wiele uwagi, jak
prowadzenie rozmowy z wykorzystaniem zwykłych tablic komunikacyjnych (tzw. niskiej technologii). Ponadto sprawiaj ą, że jako odbiorcy‐słuchacze
jesteśmy mniej spi ęci i mniej ingerujemy w sposób komunikowania si ę z osobą niemówiącą, przez co dajemy jej więcej swobody i samodzielności.
Używanie pomocy wysokiej technologii daje nam więcej możliwości i czasu na obserwowanie zachowań niewerbalnych, takich jak wyraz twarzy i ciała
bez utraty wątku rozmowy, co również ma wielkie znaczenie w akcie porozumiewania się.

Wszystko to niew ątpliwie buduje optymizm, ale i uświadamia, że powinniśmy poczuć większą odpowiedzialność w doborze odpowiedniego dla danej
osoby programu, tym bardziej, że wszystkie one wymagaj ą ogromu pracy w poznaniu dost ępnych i mo żliwych do wykorzystania opcji (funkcje
programu), a i koszty zakupu programu nie są małe.

Komunikowanie si ę za pomoc ą urządzeń pomocniczych zawsze zajmuje więcej czasu ni ż mowa naturalna. A zatem celem jest spowodowanie, by
porozumiewanie zachodziło mo żliwie szybko i skutecznie, stąd ważne jest uzyskanie dost ępu do możliwie największego s łownika w możliwie krótkim
czasie. Należy wi ęc przewidzieć stosowanie kilku ró żnych urządzeń komunikacyjnych stosowanych zależnie od sytuacji, np.: komputer z du żym
słownikiem wraz z mową syntetyczną, z możliwością drukowania wypowiedzi w domu i w szkole, a poza domem np.: urządzenie pomocnicze z mową
syntetyczną, oraz pomoc komunikacyjna niskiej technologii (album z obrazkami, symbolami, tablica literowa). Celem nadrz ędnym w wyborze
właściwego urz ądzenia i programu do porozumiewania si ę jest wi ęc znalezienie takiego lub takich, które najlepiej odpowiada ć będą potrzebom
komunikacyjnym użytkownika w danym momencie i w niezbyt odleg łej przyszłości. W wyborze powinniśmy bra ć pod uwagę nie tylko cen ę (w tym
względzie pomocny może być fundusz ze środków PEFRON na pokonywanie barier w komunikowaniu się), ale przede wszystkim indywidualne możliwości
fizyczne, intelektualne (w tym językowe) użytkownika, funkcjonalność i uniwersalność urządzenia i oprogramowania, a tak że sposoby u żytkowania,
czyli dostępność lub trudność użytkowania technologicznych urządzeń pomocniczych.

Producentem programu Clicker 4 jest firma Crick Software. To multimedialne oprogramowanie s łużące do pisania, czytania i komunikowania si ę
(mówiący edytor tekstu) jest wybitną częścią oprogramowania multimedialnego, które sprowadzane jest do naszego kraju od deweloperów z Wielkiej
Brytanii, gdzie zostało zwycięzcą aż pięciu nagród BETT (Oscar brytyjskiego przemysłu oprogramowań edukacyjnych).

Prezentacje programu przygotowane przez producenta (adresy podaję na końcu) przekonują o uniwersalnych możliwościach programu, jak również do
tego, by zach ęcić rodziców, nauczycieli oraz terapeutów zajmujących si ę komunikacją osób niemówiących do wykorzystania Clickera w codziennej
praktyce terapeutycznej i nauce szkolnej.

Clicker 4 mogą używać zarówno dzieci, które jeszcze nie zaczęły szkoły (do zabawy i nauki) jak i osoby w wieku dojrzałym, np.: do pisania, czytania,
komunikowania si ę i do wykonywania multimedialnych prezentacji. Jest to narzędzie, które może być używane przez osoby autystyczne, z mózgowym
porażeniem dziecięcym, upośledzeniem umysłowym, a także przez uczniów z niepe łnosprawnościami sprz ężonymi (psychofizycznymi). Program ten
z powodzeniem można wykorzystywać jako narzędzie do komunikacji dla osób z afazją.

Przedstawię kilka przykładów zastosowania Clickera, prezentując tylko niektóre jego funkcje umożliwiające rozwijanie umiejętności komunikacyjnych
użytkowników wspomagającej lub alternatywnej komunikacji (np. osób niemówiących z niesprawnością ruchową).

Gdy program zaczyna prac ę, użytkownikowi najpierw zostaje zaprezentowany edytor tekstu ( „Clicker Writer”) na górze ekranu i odst ęp na dolnej
połowie dostosowanej do wymagań planszy wyboru („Clicker Grids”). Plansze są ł atwo ustawione ze słowami, obrazami, dźwiękami i literami. Przy
użyciu myszy uczeń po prostu klika na takie pole, które chciałby, aby pojawiło si ę poniżej w edytorze tekstu. Uczniowie mogą wpisywać słowa, które
znają w każdym punkcie. Pola planszy mog ą zawierać zarówno frazy jak i pojedyncze s łowa. Każde pole może zawierać mieszankę symboli, słów
albo liter, które gdy zostaną wybrane przesyłają zawartość do „Clicker Writer”.

Program Clicker jest na tyle elastycznym programem, że w zależności od indywidualnych potrzeb użytkownika może mie ć różnorodne zastosowanie.
Jego najcenniejsz ą zaletą jest to, że umożliwia dostosowanie go do indywidualnych potrzeb u żytkownika. Mo że by ć obsługiwany za pomoc ą
standardowej klawiatury i myszy. Użytkownik dokonuje wówczas wyboru bezpośredniego, co oznacza, że wskazuje on bezpośrednio na to, co chce
powiedzieć np. za pomoc ą symboli, znaków graficznych, liter lub wyrazów. Wskazywanie takie odbywa ć się może za pomoc ą palca, stopy
albo wskaźnika umieszczonego na głowie.

Clicker może by ć również obsługiwany jednym lub dwoma włącznikami. Jest to mo żliwe dzięki opcji skanowania kierowanego lub automatycznego.
Tempo skanowania mo żna dowolnie ustawi ć, by dostosować wybór pola na ekranie do reakcji i mo żliwości ruchowych użytkownika. Skanowanie
kierowane polega więc na tym, że użytkownik używa dwóch włączników: jednego do poruszania światełkiem, a drugiego do wskazania wyboru pola na
ekranie, za ś skanowanie automatyczne polega na tym, że światełko porusza si ę automatycznie po polach z symbolami na wybranej tablicy,
a użytkownik uruchamia włącznik, kiedy światło znajduje się w pożądanym położeniu. Gdy użytkownik ma problemy motoryczne takie jak: mimowolne
zatrzymania ruchu, lub gdy wykazuje nadmierny wysiłek na przygotowanie się do ruchu docelowego, to skanowanie automatyczne może być znakomitą
alternatywą. Program może być także używany z Edmark Touch Window (z ekranem dotykowym) i z 17 ‐calowym monitorem.

Clicker współpracuje z innymi programami, dzi ęki czemu niepe łnosprawny użytkownik mo że samodzielnie uruchomi ć np. program do odtwarzania
muzyki (odtwarzać wybrany utwór, uregulować głośność dźwięku) lub przeglądarkę internetową. Może s łużyć do samodzielnego pisania, ponieważ
posiada możliwość wysyłania zawartości poszczególnych komórek z tablic bezpośrednio do edytora tekstu.

Współpracuje również z syntezatorami mowy pozwalającymi na odczytywanie tego, co jest umieszczone na dowolnej tablicy programu lub edytorze
tekstu. Syntezator mowy pozwala na ods łuchanie napisanych wyrazów lub zdań, dzięki czemu u żytkownik może na bie żąco kontrolować poprawność
napisanego tekstu i korygować błędy, zaś odbiorca może poznać treść wypowiedzi, komunikatu, prośby, opowiadania, itd. Bieżące odsłuchiwanie sylab,
wyrazów w trakcie pisania stanowi ogromn ą pomoc zwłaszcza dla osób niemówiących z zaburzeniami słuchu fonematycznego i z zaburzeniami analizy
i syntezy słuchowo‐wzrokowej. Te problemy stanowią podłoże trudności w opanowaniu czytania i pisania, a bardzo często dotyczą osób niemówiących
nawet z wysokim potencjałem intelektualnym. Zastosowanie w programie mowy syntetycznej lub naturalnej ma jeszcze jeden istotny walor. Mianowicie
ten, że niezależnie od wykonywanego w danej chwili zadania u żytkownik mo że samodzielnie spowodować odczytanie przez komputer wybranego
komunikatu, np. poprosić o jakiś przedmiot, zasygnalizować potrzebę wyjścia do toalety czy zmienić temat rozmowy.

Ponadto program umożliwia nagranie i przyłączenie w dowolnym miejscu plików d źwiękowych w postaci naturalnego głosu dowolnej osoby (rodziców
lub nauczyciela) do odczytywania zawartości tablic, co może mieć duże znaczenie dla osób, które nie akceptują mowy syntetycznej.

Program Clicker pozwala tworzy ć dowolną ilość tablic i podtablic oraz indeksu (tzw.  „menu”), z którego mo żna przechodzić do innych, dowolnie
wybieranych tablic. Tablice mog ą zawierać pojedyncze litery, wyrazy, zdania, obrazki, piktogramy, symbole PCS oraz symbole Blissa. Może je
konstruować terapeuta mowy, nauczyciel, instruktor, rodzic lub nawet sam użytkownik ( to najbardziej fascynujące w programie). W poszczególnych
komórkach programu mo żna jednocześnie umieszczać symbole i ich podpisy‐nazwy (wyrazy), do których mo żna przyłączyć dźwięki (nagran ą mowę
naturalną) lub zastosować mowę syntetyczną, ale to wymaga zakupu specjalnego programowego syntezatora mowy.

Tablice można dowolnie łączyć ze sobą. Na początku pracy z programem warto zacząć od budowania tablic tematycznych, które odpowiadają bliskim
potrzebom i zainteresowaniom użytkownika (np. tablice: muzyczna, sportowa, ulubione czynno ści, transport, posi łek, etc.) Wskazanie okre ślonego
pola na jednej tablicy otwiera kolejną, umożliwiając powrót do dowolnie wybranego miejsca (tablicy). Podobnie to działa jak przegl ądanie stron
internetowych wybranego serwisu.

Tablice (plansze) mogą być zaprojektowane dla każdego wieku, według dowolnego projektu, planu, zamiaru. Projektuje się je w bardzo łatwy sposób.
Ponadto program sk łada si ę z szablonów zaspokajających różnorodność potrzeb użytkowników. Dodatkowo oprogramowanie Crick posiada stron ę
internetową z obszerną kolekcją dowolnych, już gotowych „Clicker Grids ”. Plansze mog ą zostać połączone na kilka sposobów w zale żności od
aktualnych potrzeb użytkownika. Przykładowo, dla osób z niesprawnościami rozwojowymi przygotować można alfabet na otwartej tablicy (planszy).
Następnie dla osoby tej można przygotować małą listę słów dla każdej litery alfabetu, przyłączonej do otwartej tablicy (planszy). Zastosowanie dużych
ikon (obrazków, symboli) pozwala osobom niepełnosprawnym dość szybko powrócić do wyjściowej planszy, aby wybrać inną.

Program pozwala na bieżące korygowanie i uzupełnianie leksykonu (wstawianie nowych symboli, wyrazów, zdań), co tym samym zwiększa ilość słów,
którymi w dowolnym czasie mo że operowa ć użytkownik. Clicker posiada w łasną bibliotekę obrazków i przyk ładowe gotowe tablice, a cho ć są
zaprojektowane w języku angielskim, to można napisy zastąpić polskimi znakami alfabetu.

Pola dowolnej planszy (tablicy) mogą zostać ustawione jak przyciski. W tablicach mo żna umieszczać również klawisze funkcyjne takie jak np. spacja,
backspace itp. Umieszczenie w komórkach klawiszy funkcyjnych zapewnia wi ększą samodzielność pisania, formatowania tekstów, zapisywania
i drukowania.

Program Clicker jest narz ędziem rozwijającym i wspomagającym komunikację językową. Służyć może do wprowadzania nowych symboli (nauka) i do
ich utrwalania (różne ćwiczenia, loteryjki), co niewątpliwie przyczynia się do poszerzania słownictwa. Korzystanie z większej ilości połączonych ze sobą
tablic zawierających różne części mowy pozwala na rozwijanie umiejętności budowania złożonych wypowiedzi (zdań). Użytkownik początkowo może
uczyć się czytania nazw symboli (czytanie globalne), następnie sk ładania wyrazów z liter lub sylab (analiza i synteza) oraz budowania prostych zdań,
wypowiedzi grzecznościowych, formułowania pytań.

Program pozwala tworzy ć dowolne tablice rozwijające umiej ętnoś ć czytania i pisania: obrazkowo ‐wyrazowe, obrazkowo‐sylabowe, zawieraj ące
jednocześnie obrazki (symbole) oraz wyrazy i pojedyncze litery. Użytkownik może dobierać podpisy do prezentowanych obrazków, układając je z sylab
lub z liter. Na osobnej tablicy można przygotować wykaz używanych w ćwiczeniach wyrazów, by użytkownik mógł samodzielnie sprawdzać pisownię
i dokonywać korekty. Stworzenie tylko dwu połączonych ze sobą tablic z czasownikami (nazwy czynności) i rzeczownikami (przedmioty) już pozwala na
skonstruowanie prostego zdania, np. „jadę do kina ”, „kupię bilet”. W początkowej nauce można „zbudować” pojedyncze tablice złożone z trzech
kolumn, w których umieszczane są symbole oznaczające: podmiot, orzeczenie i dopełnienie ‐ ten sposób również uczy budowania zdań. Zastosowanie
wielu połączonych ze sobą tablic wymaga od użytkownika dość sprawnego „poruszania się” w obrębie słownika, ale i tej czynności może si ę nauczyć
nawet znacznie niepe łnosprawny ruchowo u żytkownik, gdy zaoferujemy specjalne w łączniki. Jednak że tablice powinny w jaki ś umowny sposób
segregować różne części mowy, np. określonymi umownymi barwami tła. Clicker umożliwia dobór kolorów, wielkości i kroju czcionki.

Kompletne dokumenty opracowane w programie Clicker mog ą być rozpowszechniane jako tzw. „książki mówiące”. Typowe ikony przetwarzania słów
pojawiające się w oczywistych miejscach na ekranie, pozwalają uczniowi zmienić tekst, zapisać go i wydrukować.

Osoba, która ma du że trudności w opanowaniu czytania, ale która rozpoznaje słowo, gdy tylko je usłyszy ‐ jest w stanie wybrać odpowiednie słowo,
ponieważ gdy kliknie na nim, to syntezator je przeczyta. Dla dziecka z autyzmem, które nie rozpoznaje łatwo słów, można zaprojektować planszę
zawierającą symbole, które podczas kliknięcia powodują pojawienie się słowa i symbolu w edytorze tekstu. Usłyszany sygnał podpowiada, by dziecko
wybrało odpowiedni symbol dla swojej wiadomości. Program mo żna wykorzystać do innych zajęć szkolnych, np. do rozwijania umiejętności liczenia
(dodawania, odejmowania, mnożenia).

Prawidłowo wykorzystywany program uczy umiejętności porozumiewania si ę (wyrażania swoich potrzeb, uczuć i emocji, formułowania sądów i opinii
oraz pytań). Rozwija sprawno ść komunikacyjną i kompetencje j ęzykowe, uczy liczenia, czytania i pisania. Zastosowanie Clickera wp ływa bardzo
korzystnie na jako ś ć przekazywanych komunikatów oraz lepsze rozumienie ich tre ści przez odbiorców, zw łaszcza tych mniej cierpliwych
i tolerancyjnych. Sprawne używanie Clickera pozwala u żytkownikowi na znacznie większą niezależność w formułowaniu swoich wypowiedzi (on sam
staje się ich sprawcą), a dzięki temu jest atrakcyjniejszym partnerem rozmowy.

Inne akcesoria. Clicker 4 sk łada się z plików obrazowych łatwo dostępnych i prostych do użycia. Kolejna właściwość pozwala użytkownikowi na to, aby
obrazy pojawiały si ę automatycznie, gdy tylko słowo zostanie wpisane albo wybrane z danej planszy (jeśli obraz jest umieszczony w pliku biblioteki).
Wszystkie inne pliki graficzne mogą zostać użyte z programem i łatwo zarejestrowane jako „biblioteka grafiki”. Zawiera to taką grafikę jak symbole
Mayer Johnson® PCS. Rozmiar grafiki mo że być dowolnie zmieniany. Można również nabyć inne akcesoria, by dowiedzieć się, co Clicker może robić
łącznie z innym programem, np. z tzw. QuickFire, który zawiera przygotowane w pełni siatki komunikacji, mog ące zostać użyte z symbolami 3000‐plus
Mayer‐Johnson® PCS. Dodatkowo komórki mogą być ustawione do korzystania z video.

Dokumentacja do łączona do Clicker 4 jest obszerna i jasna. Instrukcje s ą opisane w bardzo jasny sposób, a zaczynanie pracy jest łatwe i poparte
wieloma przykładami. Do oprogramowania wbudowany jest pomocniczy rozdział dla tych, którym przyda si ę pomoc przewodnika. Katalog zawiera
najlepsze właściwości programu, a także opisy innego oprogramowania oraz opcji dostępnych dla użycia programu Clicker 4.

Wymagania systemowe:

Na PC: Pentium II 200 albo lepszy, 32MB RAM, 50MB pojemno ści twardego dysku, Windows 95/98/ME/NT/2000/XP.

Na Mac: Power Mac (lub słabszy) 32MB RAM, 75MB pojemności twardego dysku, Mac OS 7.5.3 ‐ Mac OS X.

Program Clicker 4 daje możliwość podniesienia jakości edukacji, gdyż spełnia szerokie potrzeby osób niepełnosprawnych.

Clicker 4 ‐ można kupić bezpośrednio u producenta:

Crick Software

www.cricksoft.com

lub za pośrednictwem polskiej firmy

Harpo Sp. z o.o.

www.harpo.com.pl

Demonstracyjną, 30‐dniową wersję programu można pobrać ze strony:

www.cricksoft.com/uk/products/clicker/default.asp

.

Na stronach tych znajduje się również prezentacje programu w wersji flash oraz PowerPoint.

Opracowanie: Marzena Mieszkowicz

Strona główna

  > 

Wykorzystanie komputera

  > 

Oprogramowanie