BUDŻET

PAŃSTWA

MGR URSZULA TETWEJER

BUDŻET

ü Budżet jest planem finansowym państwa,

zestawiającym dochody i wydatki w roku
kalendarzowym, uchwalanym w formie ustawy
określającej źródła dochodów i rodzaje wydatków.

ü Budżet państwa jest najwyższej rangi planem

finansowym polityki państwa oraz narzędziem
polityki społecznej, uwzględniającym planowane
dochody i wydatki państwa na następny rok
budżetowy.

ü Termin „budżet” pochodzi z łacińskiego bulga,

oznaczającego skórzany mieszek przeznaczony do
zbierania dochodów. Słowo to przyjęło się następnie
w wielu językach (ang. budget, starofr. bougette, fr.
la budget).

PRZEPISY PRAWNE

Funkcjonowanie budżetu państwa jest

zdeterminowane przepisami prawnymi, które

są zawarte w:

ü Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

ü ustawie o finansach publicznych,

ü ustawach budżetowych,

ü ustawach podatkowych,

ü ustawach okołobudżetowych.

FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA

FUNKCJE EKONOMICZNE

ü alokacyjna,

ü redystrybucyjna,

ü stabilizacyjna,

ü fiskalna,

ü kredytowa,

ü transferu (przekształcenia).

FUNKCJE POLITYCZNE

ü ustrojowa ,

ü demokratyczna.

BUDŻET A USTAWA BUDŻETOWA

ü Ustawa budżetowa jest pojęciem szerszym.
ü Budżet jest jednym, ale nie jedynym

załącznikiem do ustawy. Załącznikami są np.
zestawienie przychodów i wydatków
zakładów budżetowych, gospodarstw
pomocniczych jednostek budżetowych, plany
przychodów i wydatków państwowych
funduszy celowych.

ü Ustawa budżetowa zawiera budżet i inne

plany finansowe.

ü Budżet jest podstawowym planem, za

pośrednictwem którego dokonuje się
wydatków.

FUNKCJA ALOKACYJNA

Polega na tym, że budżet państwa jest

narzędziem podziału (rozdzielania) części

zasobów w gospodarce. Po przyjęciu

zasobów z sektora prywatnego za pomocą

budżetu rozdzielane są one do sektora

publicznego, który wykorzystując te

zasoby, świadczy dobra publiczne i dobra

społeczne. Są one dostępne dla ogółu

społeczeństwa przy odpłatności niemającej

cen rynkowych.

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA

Polega na tym, że budżet jest narzędziem

podziału dochodu narodowego. Jest to tzw.

redystrybucyjna funkcja budżetu realizowana w

ujęciu makroekonomicznym. Istota jej polega na

tym, że budżet gromadząc dochody, przekazuje je

następnie do tych podmiotów, które nie osiągają

dochodów lub osiągają je w stopniu

niewystarczającym. Możemy zauważyć także

funkcję redystrybucyjna w ujęciu

mikroekonomicznym. Istota jej polega na tym, że

budżet przejmując dochody za pomocą podatków,

opłat, składek, dokonuje korekty poziomu

dochodów wśród podatników, który został

ukształtowany w wyniku sytuacji rynkowej.

FUNKCJA STABILIZACYJNA

Istota jej polega na wykorzystaniu budżetu

państwa jako narzędzia do łagodzenia wahań

cyklu koniunkturalnego. Wykorzystuje się w tym

celu zarówno wydatki budżetowe, jak i dochody

budżetowe. Wydatki budżetowe pełnią funkcje

popytową na rynku towarów, usług i pracy. Mając

dochody budżetowe, ich gestorzy mogą decydować

o zakupie towarów czy usług na rynku krajowym

czy zagranicznym. Władze publiczne mogą także

dokonywać wydatkowania publicznych środków na

realizację robót publicznych, na dopłaty do

kredytów dla słabszych ekonomicznie dziedzin

gospodarki, takich jak budownictwo

mieszkaniowe, rolnictwo itp.

FUNKCJA STABILIZACYJNA

Z drugiej strony, realizując stronę dochodową

budżetu państwa, jego gestorzy mogą oddziaływać

na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw i

gospodarstw domowych. Stosując restrykcyjną

politykę podatkową, ogranicza się możliwości

inwestycyjne przedsiębiorstw, a tym samym

możliwości tworzenia nowych miejsc pracy.

Z drugiej strony, polityka odprężenia podatkowego

przyczynia się do wzrostu siły ekonomicznej

sektora prywatnego. Powstają nowe miejsca pracy,

zwiększa się produkcja, sprzedaż towarów i usług,

a tym samym możliwy jest w przyszłości wzrost

dochodów budżetowych.

FUNKCJA FISKALNA

Wiąże się z funkcjami redystrybucyjną i

stabilizacyjną. Istota jej polega na przejmowaniu

przez państwo dochodów podmiotów prywatnych.

Funkcje redystrybucyjną i stabilizacyjna wiąże się

zarówno ze stroną dochodową budżetu państwa, jak

i z jego stroną rozchodową. Funkcja fiskalna ma

istotny związek ze stroną dochodową budżetu

państwa, ponieważ proces gromadzenia dochodów

budżetowych ma określone cele, które realizowane

są także przez wydatki. Można wskazać, że realizacja

dochodów budżetowych przyczynia się do zmiany ich

statusu ekonomicznego. Z prywatnych stają one się

publicznymi. A zatem realizacja funkcji fiskalnej

przez budżet państwa przyczynia się do zmiany

charakteru własności środków pieniężnych.

FUNKCJA KREDYTOWA

Polega na tym, że w budżecie tkwią

informacje dotyczące kierunków

wydatkowania środków budżetowych. Tym

samym są to informacje mówiące o tym,

co będzie finansowane (kredytowane) z

budżetu państwa i w jakiej skali. Chodzi

tu głównie o te dziedziny życia

społecznego, które nie tworzą dochodów

tylko funkcjonują dzięki wspieraniu ich

przez publiczne środki pieniężne.

FUNKCJA TRANSFEROWA

Polega na przekształceniu prywatnych

środków finansowych w publiczną formę

własności. To za sprawą budżetu pieniądze

podatników prywatnych zmieniają swój

status i stają się pieniędzmi o charakterze

publicznym. Ta swego rodzaju przemiana

własności środków ma następnie istotne

znaczenie w ich wydatkowaniu. Chodzi tu

o szczególne społeczne i publiczne cele

wydatkowania i sposoby kontroli tych

procesów.

FUNKCJA USTROJOWA

Funkcja ustrojowa budżetu państwa

wynika z jego związku z parlamentem

i ustrojem danego państwa, który określany

jest przede wszystkim przez konstytucję

i inne akty prawne.

Istota funkcji ustrojowej sprowadza się do

określenia w prawodawstwie zakresu

uprawnień władzy ustawodawczej i władzy

wykonawczej w sprawach związanych

z budżetem.

ZASADA DEMOKRATYCZNA

Dotyczy zasad opracowywania budżetu, a

konkretnie udziału w tym procesie

społeczeństwa. Chodzi tu o udział bezpośredni

obywateli, a także o udział poprzez ich

przedstawicieli w parlamencie.

Udział obywateli w pracach budżetowych osiąga
się przez jawność tych prac, przez publikowanie

ustawy budżetowej i sprawozdania z wykonania

budżetu.

Ważność tej funkcji budżetu wynika z możliwości

kontrolowania władz publicznych w sprawach

budżetu. Dużą rolę w tym względzie odgrywają

opozycja parlamentarna i środki masowego

przekazu.

ZASADY BUDŻETOWE

Zasady budżetowe to reguły dotyczące
prawidłowego wykonywania czynności

związanych z funkcjonowaniem budżetu.

ü równowagi,
ü powszechności (zupełności),
ü jawności,
ü jednoroczności,
ü operatywności,
ü jedności.

ZASADA RÓWNOWAGI

To najważniejsza reguła dotycząca gospodarki

budże-towej. Zwana jest złotą zasadą. Istota jej

polega na zrównoważeniu wydatków budżetu

państwa z jego dochodami. Z tą zasadą wiążą się

zagadnienia nierównowagi budżetowej. Jeżeli

w budżecie występuje niedobór dochodów w

stosunku do jego wydatków, to mamy do czynienia

z deficytem budżetowym. Jeśli natomiast wpływy

budżetu państwa przewyższają jego wydatki,

to występuje nadwyżka budżetowa. Z realizacją

złotej zasady w praktyce występują kłopoty.

Większość państw realizuje deficyty budżetowe.

ZASADA ZUPEŁNOŚCI

Oznacza, iż w budżecie

powinny zostać uwzględnione

wszystkie dochody i wydatki

państwa.

ZASADA JAWNOŚCI

Polega na tym, że prace parlamentu nad

budżetem są jawne.

Sama ustawa jest publikowana.

Jej treść jest dyskutowana w środkach

masowej informacji.

Przestrzeganie tej zasady ma prowadzić do
ograniczenia zjawisk naruszających prawo

budżetowe, do ograniczania marnotrawienia

publicznych środków finansowych.

ZASADA JEDNOROCZNOŚCI

Zasada jednoroczności ma charakter raczej

techniczny.

Istota jej polega na respektowaniu rocznego

czasu trwania budżetu.

W praktyce dochodzi do odstępstwa od tej

zasady. Ma to miejsce w przypadku

finansowania inwestycji. Wówczas środki

budżetowe wykorzystywane są w okresie ich

realizacji.

ZASADA OPERATYWNOŚCI

Polega na opracowywaniu budżetu

w układzie podmiotowym, czyli chodzi

tu o wskazanie zadań i środków

budżetowych dla konkretnych

podmiotów.

ZASADA JEDNOŚCI

Polega na objęciu jednym planem – budżetem

wszystkich dochodów i wydatków państwa.

Wyróżnia się tu jedność formalną i materialną.

Jedność formalna budżetu polega na budowaniu

całego bilansu systemu finansów publicznych,

obejmującego budżet władz centralnych i budżety

jednostek samorządowych.

Jedność materialna budżetu oznacza, że wszystkie

dochody budżetu państwa są przeznaczone na

pokrycie wszystkich jego wydatków.

BUDŻET 2010

• Dochody państwa

mają wynieść 248
mld 868 mln 601 tys.
zł

– z podatków ma

wpłynąć do budżetu
ponad 223 mld zł

• VAT - 106,2 mld zł,
• akcyza - 53 mld zł,
• podatku od hazardu -

1,5 mld zł,

• CIT - 26,3 mld zł
• PIT - 36 mld zł.

• Wydatki - 301 mld

82 mln 817 tys. zł

• Deficyt budżetowy w

wysokości 52,21
mld zł,

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ