„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

 

    NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 

Leszek Świdziński 

 
 
 
 
 
 

Określanie budowy maszyn i urządzeń obuwniczych 
311[25].O2.02 

 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1

 

Recenzenci: 

mgr inŜ. Małgorzata Latek 

mgr inŜ. Katarzyna Stępniak 

 

 

 

Opracowanie redakcyjne: 

mgr inŜ. Leszek Świdziński 

 

 

 

Konsultacja: 

dr inŜ. Jacek Przepiórka 

 

 

 

 

 

 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczn

 

ą

  programu  jednostki  modułowej  311[25].O2.02, 

„Określanie  budowy  maszyn  i  urz

 

ą

dzeń  obuwniczych”,  zawartego  w  modułowym  programie 

nauczania dla zawodu technik obuwnik. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2

 

SPIS TREŚCI 

 

1.

 

Wprowadzenie 

3 

2.

 

Wymagania wstępne 

5 

3.

 

Cele kształcenia 

6 

4.

 

Przykładowe scenariusze zajęć 

7 

5.

 

Ćwiczenia 

11 

5.1.  Wybrane zagadnienia z mechaniki i wytrzymałości materiałów  

11 

5.1.1. Ćwiczenia 

11 

5.2.   Wybrane zagadnienia z części maszyn i mechanizmów maszyn 

obuwniczych 

13 

5.2.1. Ćwiczenia 

13 

5.3.   Podstawy automatyki oraz napędów elektrycznych, pneumatycznych 

i hydraulicznych maszyn obuwniczych 

15 

5.3.1. Ćwiczenia 

15 

6.

 

Ewaluacja osiągnięć ucznia 

17 

7.

 

Literatura 

31 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3

 

1. WPROWADZENIE 
 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik obuwnik. 

W poradniku zamieszczono: 

−−−−

 

wymagania wstępne 

−

 wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane, 

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

−−−−

 

cele  kształcenia 

−

  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 

z poradnikiem, 

−−−−

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

−−−−

 

ć

wiczenia 

−

 przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami 

nauczania oraz środkami dydaktycznymi, 

−−−−

 

ewaluację osiągnięć ucznia 

−

 przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego. 

 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  ze 

szczególnym  uwzględnieniem  aktywizujących  metod  nauczania,  np.  samokształcenia 
kierowanego,  tekstu  przewodniego,  dyskusji  dydaktycznej.  Proponuje  się,  aby  dominującą 
metodą nauczania były ćwiczenia poprzedzone pokazem z objaśnieniem. 
 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych

 

 

311[25].O2 

Techniczne podstawy procesu 

wytwarzania obuwia

 

311[25].O2.05 

UŜytkowanie oraz konserwacja 

maszyn do montaŜu i wykończania 

obuwia 

311[25].O2.04 

UŜytkowanie i konserwacja 

maszyn do wytwarzania cholewek 

311[25].O2.03 

UŜytkowanie oraz konserwacja 

maszyn do rozkroju materiałów  

i obróbki elementów obuwia 

311[25].O2.02 

Określanie budowy maszyn 

i urządzeń obuwniczych 

311[25].O2.01 

Przestrzeganie przepisów 

bezpieczeństwa i higieny pracy, 

ochrony przeciwpoŜarowej oraz 

ochrony środowiska 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

5

 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

stosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  środowiska  i ochrony 
przeciwpoŜarowej podczas montaŜu i demontaŜu maszyn i urządzeń, 

−

 

korzystać z róŜnych źródeł informacji,  

−

 

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, 

−

 

posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną, 

−

 

stosować i zamieniać jednostki układu SI, 

−

 

wykonywać proste obliczenia matematyczne, 

−

 

uŜytkować komputer, 

−

 

współpracować w grupie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

6

 

3. CELE KSZTAŁCENIA 

 
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

rozróŜnić części i mechanizmy maszyn i urządzeń obuwniczych, 

−

 

dokonać podziału i charakterystyki silników, 

−

 

obliczyć pracę, moc, energię i sprawność maszyn, 

−

 

obliczyć zaleŜność między prędkością obrotową i kątową, 

−

 

wyznaczyć warunki równowagi ciał, 

−

 

scharakteryzować tarcie ślizgowe i toczne, 

−

 

określić rodzaje typowych obciąŜeń części maszyn, 

−

 

wykonać obliczenia wytrzymałości elementów dla poszczególnych rodzajów obciąŜeń, 

−

 

określić przyczyny odkształceń części maszyn, 

−

 

dokonać obliczeń dla róŜnego rodzaju obciąŜeń, 

−

 

określić cel normalizacji, typizacji i unifikacji, 

−

 

obliczyć pola tolerancji i wymiary graniczne, 

−

 

scharakteryzować parametry chropowatości powierzchni, 

−

 

sklasyfikować części maszyn oraz określić ich cechy uŜytkowe, 

−

 

rozróŜnić rodzaje połączeń,  

−

 

wyjaśnić zasady współdziałania części i mechanizmów maszyn, 

−

 

określić zastosowanie i sposoby smarowania łoŜysk, 

−

 

określić rodzaje przekładni i wyznaczyć ich przełoŜenie, 

−

 

wyjaśnić  zasady  działania  oraz  obliczyć  parametry  pracy  pomp,  spręŜarek 

i wentylatorów,  

−

 

określić  zastosowanie  oraz  zasady  doboru  napędów  hydraulicznych,  pneumatycznych 

i elektrycznych, 

−

 

rozpoznać elementy układów napędowych, 

−

 

określić zastosowanie i zasady działania mechanizmów maszyn, 

−

 

określić znaczenie automatyzacji oraz rozróŜnić podstawowe elementy automatyki, 

−

 

odczytać i sporządzić schematy części i mechanizmów maszyn, 

−

 

obliczyć teoretyczną i rzeczywistą wydajność maszyn, 

−

 

sklasyfikować i dobrać narzędzia i oprzyrządowanie warunkujące uŜytkowanie maszyn. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

7

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 

Osoba prowadząca…………………………………………... 
Modułowy program nauczania:   

Technik obuwnik 311[25] 

Moduł:   

 

 

 

 

 

 

Techniczne podstawy procesu wytwarzania obuwia  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

311[25].O2 

Jednostka modułowa: 

 

 

 

Określanie budowy maszyn i urządzeń obuwniczych  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

311[25].O2.02 

Temat:   Identyfikowanie  na  schemacie  układów  napędowych  stosowanych  w  budowie 

maszyn i urządzeń. 

Cel ogólny:  kształtowanie  umiejętności  rozróŜniania  podzespołów  zasilania,  sterowania  

i  elementów  wykonawczych  elektrycznego,  hydraulicznego  i  pneumatycznego 
napędu maszyn i urządzeń. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

odczytać  na  schemacie  symbole  elementów  i  układów  napędu  elektrycznego, 

hydraulicznego i pneumatycznego, 

−

 

odszukać w katalogach te układy i elementy, 

−

 

wyjaśnić, jaką rolę spełnia kaŜdy z nich, 

−

 

wyszukać na stronach www informacje na temat układów napędu maszyn i urządzeń. 

 

Metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

dyskusja dydaktyczna, 

−

 

ć

wiczenie przedmiotowe.  

 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

indywidualna, 

−

 

w małych grupach. 

 

Czas: 3 godziny dydaktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

−

 

stanowiska do pracy grupowej i indywidualnej, 

−

 

schematy maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle obuwniczym, 

−

 

katalogi  zawierając  elementy  i  podzespoły  napędu  elektrycznego,  hydraulicznego 
i pneumatycznego, 

−

 

foliogramy,  plansze  z  układami  i  elementami  napędu  elektrycznego,  hydraulicznego 
i pneumatycznego, 

−

 

formularz z tabelą do ćwiczenia 1, 

−

 

arkusze papieru format A3, 

−

 

stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu, 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

poradnik mechanika. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

8

 

Przebieg zajęć: 
I. Czynności organizacyjno-porządkowe. 
II. Faza właściwa 

1.

 

Podanie tematu i celów zajęć. 

2.

 

Omówienie sposobu realizacji celów. 

Plan  zajęć:  Identyfikowanie  na  schemacie  układów  napędowych  elektrycznych, 

hydraulicznych i pneumatycznych 

−

 

nauczyciel  omawia  elementy  elektryczne,  hydrauliczne  i  pneumatyczne  występujące 
w układach  zasilania  maszyn  obuwniczych,  korzystając  z  foliogramów  i  plansz  oraz 
katalogów, 

−

 

nauczyciel dzieli uczniów na dwu, trzyosobowe zespoły, przydziela zadania, 

−

 

uczniowie wykonują ćwiczenia przydzielone przez nauczyciela. 

 

Ć

wiczenie 1 

Odczytaj,  z  jakich  elementów  i  podzespołów  elektrotechnicznych  współpracujących 
z przekładniami mechanicznymi, hydraulicznych i pneumatycznych składa się przedstawiony 
schemat maszyny obuwniczej. 
Praca w zespołach 2–3 osobowych: 

−

 

uczniowie zapoznają się ze schematami przekazanymi przez nauczyciela, 

−

 

dyskutują  w  zespole  na  temat  przyporządkowania  właściwych  nazw  poszczególnym 
elementom na schemacie korzystając z katalogów i Internetu, uzasadniają wybór, 

−

 

wyniki swoich przemyśleń wpisują w tabelę do ćwiczenia 1. 

Praca indywidualna: 

−

 

uczniowie sporządzają notatkę w zeszycie. 

 
Prezentacja i analiza ćwiczenia 

−

 

uczniowie sprawdzają poprawność wykonania ćwiczenia, 

−

 

uzasadniają przyporządkowanie nazw określonym elementom na schemacie, 

−

 

reprezentanci zespołów prezentują pracę pozostałym w grupie. 

 

Tabela do ćwiczenia 1 

Nazwa maszyny obuwniczej ...................................................................................................... 

Symbol elementu lub zespołu 

Nazwa elementu lub zespołu 

1. 
2. 
3. 

1. 
2. 
3. 

 

Zakończenie zajęć 
Nauczyciel podsumowuje i ocenia pracę uczniów. 
 
Praca domowa 

Nauczyciel zadaje pracę domową na temat: Porównując właściwości fizyczne czynników 

(olej i powietrze) wykorzystywanego do zasilania układów pneumatycznych i hydraulicznych 
dokonaj porównania cech obu napedów. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−

 

samoocena, 

−

 

prezentacja wykonania własnej pracy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

9

 

Scenariusz zajęć 2 
 

Osoba prowadząca…………………………………………... 
Modułowy program nauczania:   

Technik obuwnik 311[25] 

Moduł:   

 

 

 

 

 

 

Techniczne podstawy procesu wytwarzania obuwia  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

311[25].O2 

Jednostka modułowa: 

 

 

 

Określanie budowy maszyn i urządzeń obuwniczych  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

311[25].O2.02 

 

 

 Temat: Obliczanie wału głównego (górnego) maszyny szyjącej. 

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności obliczania średnicy wału maszyny szyjącej. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

rozróŜnić napręŜenia, na które jest naraŜony wał maszynowy, 

−

 

zastosować odpowiednie wzory do obliczeń wytrzymałościowych, 

−

 

dokonać obliczeń. 

 

Metody nauczania–uczenia się: 

−

 

dyskusja dydaktyczna, 

−

 

ć

wiczenie przedmiotowe.  

 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

w małych grupach 

−

 

praca indywidualna. 

 

Czas: 4 godziny dydaktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

−

 

stanowiska do pracy grupowej, 

−

 

schemat kolejności wykonywania obliczeń, 

−

 

arkusze  papieru  formatu  A3  z  treścią  zadań  do  wykonania  i  miejscem  na  dokonanie 
obliczeń, 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

poradnik mechanika. 

 

Przebieg zajęć: 
I.

 

Czynności organizacyjno-porządkowe. 

II.

 

Faza właściwa 

1.

 

Podanie tematu i celów zajęć. 

2.

 

Omówienie sposobu realizacji celów. 

Plan zajęć: 

−

 

nauczyciel  przedstawia  schemat  przeprowadzania  obliczeń  wytrzymałościowych  wałów 
maszynowych, 

−

 

podaje arkusze z treścią zadań do rozwiązania, 

−

 

nauczyciel dzieli uczniów na dwuosobowe zespoły. 
Uczniowie wykonują ćwiczenia podane przez nauczyciela  

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10

 

Ć

wiczenie 1 

Krótki  wał  maszynowy  pełny  o  średnicy  12  mm  obraca  się  z  prędkością  obrotach  

n = 1440  obr/min.  Obliczyć  maksymalną  moc  silnika  napędzającego  ten  wał,  jeśli  jest 
jednostronnie skręcany i wykonany ze stali St 5, dla której k

sj

 = 65 MPa (wał naleŜy obliczyć 

tylko z warunku na skręcanie).  
 
Ć

wiczenie 2 

Wał  maszynowy  przedstawiony  na  rysunku 

napędzany  jest  za  pomocą  sprzęgła  tarczowego.  Moc 
przenoszona  przez  sprzęgło  P = 1,2 kW,  a  prędkość 
obrotowa  wału  n = 800 obr/min.  ObciąŜenie  od  koła 
zębatego  F = 0,4 kN.  Wymiary  wału:  l = 400  mm, 
l1 = 280  mm.  Obliczyć  średnicę  wałka  wykonanego  ze 
stali 35, dla której k

go

 = 65 MPa, k

sj

 = 70 MPa. 

Rys. do ćwiczenia 2 

Praca w zespołach 2-osobowych: 

−

 

uczniowie zapoznają się z treścią zadań podanych przez nauczyciela, 

−

 

dyskutują w zespole na temat wyboru sposobu obliczeń i wzorów, uzasadniają wybór, 

−

 

wypisują z treści zadań dane i szukane, 

−

 

uczniowie dokonują obliczeń. 

Praca indywidualna: 

−

 

uczniowie zapisują treść zadań i rozwiązania w zeszycie. 

 
Prezentacja i analiza ćwiczenia 

−

 

uczniowie sprawdzają poprawność wykonania obliczeń, 

−

 

reprezentanci zespołów prezentują pracę pozostałym w grupie. 

 
Zakończenie zajęć 
Nauczyciel podsumowuje i ocenia pracę uczniów. 
 
Praca domowa 
Nauczyciel  zadaje  pracę  domową  na  temat:  Opisz  mechanizm  i  wyjaśnij  zasadę  działania 
noŜnego napędu stosowanego w starych typach maszyn szyjacych. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−

 

samoocena, 

−

 

prezentacja wykonania własnej pracy. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11

 

5. ĆWICZENIA 

 
5.1. Wybrane zagadnienia z mechaniki i wytrzymałości materiałów 

 

5.1.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Wykonaj dodawanie i odejmowanie wektorów metodą analityczną i geometryczną. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zanalizować otrzymane przykłady, 

2)

 

zsumować metodą geometryczną wskazane wektory, 

3)

 

metodą analityczną obliczyć sumę wektorów, 

4)

 

porównać otrzymane wyniki. 

 

 Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

papier w kratkę i papier milimetrowy, 

−

 

przybory piśmiennicze, 

−

 

przybory kreślarskie, 

−

 

literatura z rozdziału 6. 

 
Ćwiczenie 2 

Przeanalizuj  schemat  maszyny  szyjącej  płaskiej  i  określ,  na  jakie  rodzaje  obciąŜeń 

naraŜone są jej podstawowe mechanizmy. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zanalizować otrzymany schemat maszyny, 

2)

 

określić rodzaje obciąŜeń, 

3)

 

dopasować obciąŜenia do wybranych mechanizmów, 

4)

 

zaprezentować swoją pracę. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

schematy kinematyczne maszyn, 

−

 

przybory piśmiennicze, 

−

 

literatura z rozdziału 6. 

 
Ćwiczenie 3 

Oblicz  napręŜenia  jakie  wywiera  obcas  czółenka  damskiego  o  powierzchni  0,5  cm

2

  na 

podłogę, jeśli osoba go nosząca ma masę 55 kg. 

 

Wskazówki do realizacji 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zanalizować rozkład sił w układach mechanicznych, 

2)

 

obliczyć napręŜenia wywierane podczas chodzenia na podłogę, 

3)

 

zaprezentować swoją pracę. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

kartki papieru, 

−

 

przybory piśmiennicze, 

−

 

literatura z rozdziału 6. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13

 

5.2. Wybrane zagadnienia z części maszyn i mechanizmów maszyn 

obuwniczych 

 

5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dla  podanego  wymiaru  tolerowanego  liczbowo  oblicz  wartości  wymiarów  granicznych 

i tolerancję wymiaru 

028

,

0

015

,

0

6

,

15

+

−

. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się ze sposobami obliczeń wymiarów granicznych i tolerancji wymiaru, 

2)

 

wykonać obliczenia zgodnie z wymaganiami zadania, 

3)

 

sprawdzić poprawność wykonanych obliczeń, 

4)

 

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

 

 Zalecane metody nauczania– uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

przybory do pisania, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

WskaŜ  na  schemacie  dowolnej  maszyny  szyjącej,  łańcuchy  przekładni  kinematycznych 

oraz je nazwij. Określ, dla których przekładni tarcie jest procesem korzystnym, a dla których 
szkodliwym. 

 

Wskazówki do realizacji 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

przeanalizować mechanizmy przekładni w otrzymanym schemacie maszyny, 

2)

 

dopasować przekładnie do wskazanych mechanizmów, 

3)

 

określić wpływ tarcia na prawidłową pracę mechanizmu, 

4)

 

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

schematy kinematyczne maszyn szyjących, 

−

 

przybory do pisania, 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

poradnik warsztatowca mechanika. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15

 

5.3. Podstawy automatyki oraz napędów elektrycznych, 

pneumatycznych i hydraulicznych maszyn obuwniczych 

 

5.3.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Korzystając z rysunków przedstawiających elementy układów pneumatycznych, wykonaj 

schemat prasy pneumatycznej. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 

2)

 

zapoznać się z budową i działaniem układów pneumatycznych, 

3)

 

wykonać schemat prasy hydraulicznej, 

4)

 

opisać rysunki przedstawiające schemat wykonanego układu pneumatycznego, 

5)

 

dokonać oceny pracy. 

 

 Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

plansza z rysunkami przedstawiającymi elementy układów pneumatycznych, 

−

 

kartka papieru, 

−

 

ołówek, 

−

 

gumka, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 

Ćwiczenie 2 

Zaprojektuj urządzenie elektromagnetyczne do zbierania teksów z podłogi. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 

2)

 

zapoznać się z wiadomościami na temat budowy i zasady działania elektromagnesów, 

3)

 

narysować  schemat  urządzenia  z  uwzględnieniem  układu  włączającego  i wyłączającego 
zasilanie elektromagnesu, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16

 

4)

 

dokonać oceny pracy. 

 Zalecane metody nauczania– uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

kartka papieru, 

−

 

ołówek, 

−

 

gumka, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 

Wykonaj badanie transformatora. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 

2)

 

zapoznać się z informacjami na temat budowy i działania transformatora, 

3)

 

zapoznać się z przebiegiem badania transformatora znajdującym się w instrukcji do tego 

ć

wiczenia, 

4)

 

połączyć elementy zestawu według schematu znajdującego się w instrukcji, 

5)

 

wykonać badanie posługując się zestawem do badania transformatora, 

6)

 

wykonać protokół badania, 

7)

 

zaprezentować efekty swojej pracy, 

8)

 

dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

zestaw do wykonania badania transformatora, 

−

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

−

 

kartka papieru formatu A4, 

−

 

przyrządy kreślarskie, 

−

 

ołówek, 

−

 

gumka, 

−

 

literatura fachowa. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17

 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 
TEST 1 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Określanie  budowy  maszyn 
i urządzeń obuwniczych” 
 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 i 20 są z poziomu podstawowego, 

−

 

zadania 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,  

−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

−

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 

ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. d, 4. b, 5. c, 6. d, 7. c, 8. c, 9. c, 10. c, 11. b, 
12.d, 13. b, 14. d, 15. b, 16. a, 17. c, 18. b, 19. a, 20. c. 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1. 

Wskazać metodę dodawania i odejmowania 
wektorów 

A 

P 

a 

2. 

Dobrać twierdzenie do obliczania wartości siły 

A 

P 

c 

3. 

Zdefiniować pojecie wytrzymałości materiałów 

A 

P 

d 

4. 

Wskazać jednostkę pracy 

A 

P 

b 

5. 

Wskazać jednostkę energii 

A 

P 

c 

6. 

Rozpoznać rodzaj wymiaru 

B 

P 

d 

7. 

Dobrać warunki wytrzymałościowe 

B 

P 

c 

8. 

Dobrać warunki wytrzymałościowe 

B 

P 

c 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18

 

9. 

Określić cel przeprowadzania operacji 

B 

P 

c 

10.  Określić parametr charakteryzujący pracę 

sprzęgła 

B 

P 

c 

11.  Określić rodzaj pompy 

B 

P 

b 

12.  Określić przeznaczenie spręŜarki 

B 

P 

d 

13.  Zdefiniować pojecie magnetyzmu 

A 

P 

b 

14.  Rozpoznać elektromagnes 

A 

PP 

d 

15.  Rozpoznać prądnicę 

A 

PP 

b 

16.  Określić zastosowanie silnika elektrycznego  

A 

PP 

a 

17.  Rozpoznać elementy układu 

C 

PP 

c 

18.  Określić przeznaczenie krzyŜa maltańskiego 

C 

PP 

b 

19.  Określić zastosowanie wzmacniacza 

C 

PP 

a 

20.  Określić źródło energii wykorzystywanej 

w pneumatyce 

C 

P 

c 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19

 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym 
wyprzedzeniem. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych, 
jakie będą w teście. 

5.

 

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 

6.

 

Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy. 

7.

 

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na 
udzielanie odpowiedzi. 

8.

 

Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości). 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się 
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

10.

 

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

11.

 

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 

12.

 

Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które  
sprawiły uczniom największe trudności. 

13.

 

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 

14.

 

Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 

4.

 

Test zawiera 20 pytań o róŜnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru. 

5.

 

Za kaŜdą poprawną odpowiedź moŜesz uzyskać 1 punkt. 

6.

 

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla kaŜdego zadania podane 
są cztery moŜliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz 
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X. 

7.

 

Staraj  się  wyraźnie  zaznaczać  odpowiedzi.  JeŜeli  się  pomylisz  i  błędnie  zaznaczysz 
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uwaŜasz za poprawną. 

8.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

9.

 

Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  sprawiało  Ci  trudność,  wtedy  odłóŜ  rozwiązanie 
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 

10.

 

Po  rozwiązaniu  testu  sprawdź  czy  zaznaczyłeś  wszystkie  odpowiedzi  w  KARCIE 
ODPOWIEDZI. 

11.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.  

 
Materiały dla ucznia:

 

−

 

instrukcja, 

−

 

zestaw zadań testowych, 

−

 

karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.

 

Wektory moŜemy dodawać oraz odejmować metodą analityczną i metodą 

a)

 

geometryczną. 

b)

 

graficzną. 

c)

 

podobieństwa. 

d)

 

trygonometryczną. 

 
2.

 

Obliczając wartość siły z jej składowych, korzystamy z twierdzenia 

a)

 

o podobieństwie trójkątów. 

b)

 

Talesa. 

c)

 

Pitagorasa. 

d)

 

o kątach naprzemianległych. 

 
3.

 

Wytrzymałość materiałów zajmuje się badaniem 
a)

 

relacji pomiędzy siłami a ruchem ciał. 

b)

 

relacji pomiędzy siłami a przyśpieszeniem ciał. 

c)

 

relacji pomiędzy siłami a warunkami równowagi ciał. 

d)

 

relacji pomiędzy siłami a właściwościami mechanicznymi materiału. 

 
4.

 

Jednostką pracy jest 

a)

 

war. 

b)

 

dŜul. 

c)

 

wat. 

d)

 

kilogram siła. 

 
5.

 

Jednostką energii jest 
a)

 

niuton. 

b)

 

wat. 

c)

 

dŜul. 

d)

 

war. 

 
6.

 

Długość wałka to wymiar 
a)

 

pośredni. 

b)

 

mieszany. 

c)

 

wewnętrzny. 

d)

 

zewnętrzny. 

 
7.

 

Obliczenia spoin pachwinowych dokonuje się z warunku na 
a)

 

skręcanie. 

b)

 

zginanie. 

c)

 

ś

cinanie. 

d)

 

rozciąganie. 

 
8.

 

Osie mogą być naraŜone na napręŜenia  
a)

 

skręcające. 

b)

 

ś

ciskające. 

c)

 

zginające. 

d)

 

rozciągające. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21

 

9.

 

Celem łoŜyskowania maszyn jest 
a)

 

zwiększenia ich sztywności. 

b)

 

zmniejszenia kosztów wytwarzania. 

c)

 

zapewnienia stałego połoŜenia osi i wałów. 

d)

 

zablokowania moŜliwości obrotu osi i wałów. 

 
10.

 

Podstawowym parametrem charakteryzującym pracę sprzęgła jest 
a)

 

przenoszona siła. 

b)

 

przenoszony moment siły. 

c)

 

przenoszony moment obrotowy. 

d)

 

przenoszona prędkość obrotowa. 

 
11.

 

Gęste i zanieczyszczone cieczy najlepiej jest pompować pompą 
a)

 

nurnikową. 

b)

 

odśrodkową. 

c)

 

tłokową. 

d)

 

wielotłoczkową. 

 
12.

 

SpręŜarki są wykorzystywane do 
a)

 

podawania cieczy. 

b)

 

przepompowywania cieczy. 

c)

 

spręŜania cieczy. 

d)

 

spręŜania gazów. 

 
13.

 

Wokół przewodnika, przez który płynie prąd powstaje  
a)

 

prąd wirowy. 

b)

 

pole magnetyczne. 

c)

 

siła elektromotoryczna. 

d)

 

siła elektrodynamiczna. 

 
14.

 

Układ rdzenia z nawiniętą cewką to 
a)

 

silnik prądu stałego. 

b)

 

silnik prądu zmiennego. 

c)

 

prądnica. 

d)

 

elektromagnes. 

 
15.

 

Maszyna zamieniająca energię elektryczną na energię mechaniczną to  
a)

 

prądnica tachometryczna.  

b)

 

prądnica.  

c)

 

silnik spalinowy. 

d)

 

silnik elektryczny. 

 
16.

 

Silnik elektryczny słuŜy do  
a)

 

wytwarzania siły elektrodynamicznej. 

b)

 

wytwarzania siły elektromotorycznej. 

c)

 

zmiany napięcia. 

d)

 

zmiany natęŜenia prądu. 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22

 

17.

 

SpręŜarka i siłownik to elementy układu 
a)

 

elektrycznego. 

b)

 

hydraulicznego. 

c)

 

pneumatycznego. 

d)

 

mechanicznego. 

 
18.

 

KrzyŜ maltański słuŜy do zamiany ruchu 
a)

 

obrotowego na przerywany. 

b)

 

obrotowego na obrotowy przerywany. 

c)

 

przerywanego na obrotowy.  

d)

 

przerywanego na posuwisto-zwrotny. 

 
19.

 

Wzmacniaczem nazywamy 
a)

 

element zwiększający sygnał wejściowy. 

b)

 

element zwiększający sygnał wyjściowy. 

c)

 

element przetwarzający sygnał.  

d)

 

element wpływający bezpośrednio na natęŜenie bądź kierunek strumienia energii. 

 
20.

 

W układach pneumatycznych wykorzystuje się energię 
a)

 

przegrzanej pary wodnej. 

b)

 

gazów spalinowych. 

c)

 

spręŜonego gazu.  

d)

 

cieczy pod wysokim ciśnieniem. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23

 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko …………………………………………………….. 

 
Określanie budowy maszyn i urządzeń obuwniczych 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

2. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

3. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

4. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

5. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

6. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

7. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

8. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

9. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

10. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

11. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

12. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

13. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

14. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

15. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

16. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

17. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

18. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

19. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

20. 

 

 

a 

b 

c 

d 

 

Razem:   

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24

 

TEST 2 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Określanie  budowy  maszyn 
i urządzeń obuwniczych” 
 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 są z poziomu podstawowego, 

−

 

zadania 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,  

−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

−

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 

ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. d, 5. c, 6. a, 7. a, 8. b, 9. d, 10. a, 11. c,  

 12. d, 13. a 14. d, 15. a, 16. a, 17. c, 18. a, 19. b, 20. d. 

 

Plan testu  

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1. 

 

Zdefiniować pojęcie wielkości skalarowej 

A 

P 

c 

2. 

 

Zdefiniować pojęcie momentu siły 

A 

P 

c 

3. 

 

Dobrać ilość niewiadomych do liczby równań 

B 

P 

b 

4. 

 

Zdefiniować badanie metali na rozciąganie 

A 

P 

d 

5. 

 

Obliczyć wymiar nominalny 

C 

P 

c 

6. 

 

Dobrać warunki wytrzymałościowe 

B 

P 

a 

7. 

 

Określić  rodzaj  napręŜeń  przenoszonych  przez 
wał 

B 

P 

a 

8. 

 

Określić zastosowanie sprzęgła 

A 

P 

b 

9. 

 

Scharakteryzować zasadę działania hamulca 

B 

P 

d 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25

 

10. 

 

Określić parametry pracy pompy 

B 

P 

a 

11. 

 

Zdefiniować urządzenie – wentylator 

A 

P 

c 

12. 

 

Określić wydajność teoretyczną maszyn 

B 

P 

d 

13. 

 

Określić moc czynną odbiorników 

B 

P 

a 

14. 

 

Określić zasadę pracy transformatora 

B 

P 

d 

15. 

 

Określić przeznaczenie transformatora 

B 

P 

a 

16. 

 

RozróŜnić rodzaje silników prądu stałego 

C 

PP 

a 

17. 

 

Określić stany pracy transformatora 

C 

PP 

c 

18. 

 

Określić zasadę działania prądnicy 

C 

PP 

a 

19. 

 

Określić obiekt sterowany 

C 

PP 

b 

20. 

 

Określić podstawy fizyczne urządzeń 
hydraulicznych 

C 

PP 

b 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26

 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych, 

jakie będą w teście. 

5.

 

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 

6.

 

Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy. 

7.

 

Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony 

na udzielanie odpowiedzi. 

8.

 

Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości). 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się 

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

10.

 

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

11.

 

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 

12.

 

Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które  

sprawiły uczniom największe trudności. 

13.

 

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 

14.

 

Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 

4.

 

Test zawiera 20 pytań o róŜnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru. 

5.

 

Za kaŜdą poprawną odpowiedź moŜesz uzyskać 1 punkt. 

6.

 

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla kaŜdego zadania podane 

są cztery moŜliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz 
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X. 

7.

 

Staraj  się  wyraźnie  zaznaczać  odpowiedzi.  JeŜeli  się  pomylisz  i  błędnie  zaznaczysz 

odpowiedź,  otocz  ją  kółkiem  i  zaznacz  ponownie  odpowiedź,  którą  uwaŜasz  za 
poprawną. 

8.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

9.

 

Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  sprawiało  Ci  trudność,  wtedy  odłóŜ  rozwiązanie 

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 

10.

 

Po  rozwiązaniu  testu  sprawdź  czy  zaznaczyłeś  wszystkie  odpowiedzi  w  KARCIE 

ODPOWIEDZI. 

11.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.  

 

Materiały dla ucznia:

 

−

 

instrukcja, 

−

 

zestaw zadań testowych, 

−

 

karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

 

 
1.

 

Wielkość skalarową określa 
a)

 

zwrot. 

b)

 

kierunek działania. 

c)

 

liczba jednostek przyjętych za pomiar. 

d)

 

punkt przyłoŜenia. 

 
2.

 

Obliczając moment siły, ramie działania siły leŜy na prostej 
a)

 

usytuowanej pod pewnym kątem do kierunku działania siły. 

b)

 

prostopadłej do kierunku działania siły. 

c)

 

prostopadłej do kierunku działania siły i przechodzącej przez punkt obrotu. 

d)

 

dowolnej. 

 
3.  Warunki dowolnego płaskiego układu sił zbieŜnych pozwalają na wyliczenie 

a)

 

tylko jednej niewiadomej. 

b)

 

dwóch niewiadomych 

c)

 

trzech niewiadomych. 

d)

 

czterech niewiadomych. 

 
4.  Wytrzymałość metali na rozciąganie określamy na podstawie próby 

a)

 

na ściskanie. 

b)

 

na skręcanie. 

c)

 

na zginanie. 

d)

 

na rozciąganie. 

 
5.  W zapisie 

18

,

0

18

,

0

18

+

−

, wymiar nominalny wynosi 

a)

 

18,18 mm. 

b)

 

17,82 mm. 

c)

 

18,00 mm. 

d)

 

18,36 mm. 

 
6.

 

Ś

rednicę nitów obliczamy z warunku 

a)

 

na ścinanie i naciski powierzchniowe. 

b)

 

na ścinanie i skręcanie. 

c)

 

na ścinanie i zginanie. 

d)

 

na ścinanie i rozciąganie. 

 
7.

 

Wały podczas eksploatacji mogą być naraŜone 
a)

 

na skręcające i zginające. 

b)

 

na skręcające i rozciągające. 

c)

 

na zginające i ścinające. 

d)

 

na zginające i ściskające. 

 
8.

 

Sprzęgło słuŜy do 
a)

 

łączenia przekładni mechanicznych. 

b)

 

łączenia dwóch wałów. 

c)

 

łączenia osi i wałów. 

d)

 

łączenia dwóch osi. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28

 

9.

 

Działanie hamulców oparte jest o wykorzystanie 
a)

 

siły bezwładności. 

b)

 

siły odśrodkowej. 

c)

 

pary sił. 

d)

 

siły tarcia. 

 
10.

 

Moc całkowita pobierana przez pompę jest zuŜywana na 

a)

 

wykonanie pracy podniesienia cieczy na wysokość tłoczenia. 

b)

 

wykonanie pracy podniesienia cieczy na wysokość ssania. 

c)

 

pokonanie naporu hydrostatycznego w zbiorniku odbiorczym. 

d)

 

pokonanie oporów ruchu części mechanicznych i przepływu cieczy. 

 
11.

 

Wentylatory przeznaczony jest do 
a)

 

transportowania cieczy. 

b)

 

spręŜania cieczy. 

c)

 

transportowania gazów. 

d)

 

spręŜania gazów. 

 
12.

 

Wydajność teoretyczna maszyn zaleŜy od  
a)

 

obsługującej ją osoby.  

b)

 

sprawności manualnej obsługującej ją osoby. 

c)

 

predyspozycji pracownika do obsługiwania danej maszyny. 

d)

 

konstrukcji maszyny. 

 

13.

 

Wydajność rzeczywista w stosunku do wydajności teoretycznej jest 
a)

 

mniejsza. 

b)

 

większa. 

c)

 

równa. 

d)

 

nie da się określić. 

 
14.

 

Zjawisko elektromagnetyczne wykorzystuje się w budowie 
a)

 

grzałek elektrycznych. 

b)

 

siłowników pneumatycznych. 

c)

 

siłowników hydraulicznych. 

d)

 

silników elektrycznych. 

 
15.  Transformator słuŜy do  

a)

 

podwyŜszania lub obniŜania napięcia. 

b)

 

zamiany prądu przemiennego na prąd stały. 

c)

 

wytwarzania siły elektromotorycznej. 

d)

 

wytwarzania siły elektrodynamicznej. 

 
16.

 

Kierunek obrotów silników prądu stałego naleŜy od 
a)

 

polaryzacji przyłoŜonego zasilania. 

b)

 

częstotliwości przyłoŜonego zasilania. 

c)

 

ilości zwojów w cewkach wirnika. 

d)

 

ilości cewek na wirniku. 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29

 

17.

 

Normalny stan pracy transformatora to stan  
a)

 

wzbudzenia. 

b)

 

jałowy.  

c)

 

obciąŜenia.  

d)

 

zwarcia.  

 
18.

 

Wirujące  pole  magnetyczne,  będące  podstawą  działania  silników  prądu  zmiennego 
wytwarzane jest dzięki zjawisku 
a)

 

indukcji elektromagnetycznej. 

b)

 

indukcji magnetycznej.  

c)

 

samoindukcji.  

d)

 

indukcji wzajemnej. 

 
19.

 

Obiektem sterowanym w układach automatyki nazywamy 
a)

 

element zmieniający wartość określonej wielkości. 

b)

 

urządzenie, strumień energii lub masy. 

c)

 

element przetwarzający sygnały wejściowe.  

d)

 

poddawany automatyzacji obiekt. 

 
20.

 

Prawem, na podstawie którego budowane są układy hydrauliki jest 
a)

 

prawo Archimedesa. 

b)

 

prawo powszechnego ciąŜenia. 

c)

 

prawo Kirchoffa. 

d)

 

prawo Pascala. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30

 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko.................................................................................. 

 

Określanie budowy maszyn i urządzeń obuwniczych 

 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

2.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

3.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

4.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

5.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

6.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

7.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

8.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

9.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

10.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

11.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

12.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

13.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

14.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

15.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

16.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

17.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

18.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

19.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

20.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

Razem : 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31

 

7. LITERATURA 

 

1.

 

Charasz A., Glinka F., Maleńczak J.: Maszyny obuwnicze. WSI, Radom 1982 

2.

 

Charasz A., Łuczyńska J., Matuszewski S., Suwart R., Olszewski A.: Oprzyrządowanie do 
produkcji obuwia. WSI, Radom 1985 

3.

 

Ilustrowany Leksykon Techniczny. WN-T, Warszawa 1994 

4.

 

Kurmaz  L.W.,  Kurmaz  O.L.:  Projektowanie  węzłów  i  części  maszyn.  Wydawnictwo 
Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce 2006 

5.

 

Malik  B.:  Podstawy  konstrukcji  maszyn  (zbiór  zadań).  Wydawnictwo  Szkolne  PWN, 
Warszawa – Łódź 2000 

6.

 

Mały poradnik mechanika (praca zbiorowa).  Tom I i II. WNT, Warszawa 1999 

7.

 

Pala S.: Maszyny i urządzenia obuwnicze. WSiP, Warszawa 1973 

8.

 

Puff  T.,  Sołtys  W.:  Podstawy  technologii  montaŜu  maszyn  i  urządzeń.  WNT,  Warszawa 
1980 

9.

 

Rutkowski A., Stępień A.: Zbiór zadań z części maszyn. WSiP, Warszawa 199 

10.

 

Siuta W.: Mechanika Techniczna. PWSZ, Warszawa 1971 

11.

 

WycieŜnyje mechanizmy. Mechanizmy w sawremiennoj technice. Moskwa 1971 

12.

 

www.home.agh.edu.pl 

13.

 

www.oen.dydaktyka.agh.edu.pl 

14.

 

www.pryzmat.pwr.wroc.pl 

15.

 

www.sciaga.onet.pl 

16.

 

www.studenci.uci.agh.edu.pl 

17.

 

www.utrzymanieruchu.pl 

18.

 

www.wikipedia.org 

 
Czasopisma: 
–

 

Mechanik 

–

 

Przegląd Mechaniczny