Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
ZUŻYCIE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W POLSCE
M
AŁGORZATA
S
URAWSKA
,
R
AFAŁ
K
OŁODZIEJCZYK
Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa
Wspólna 30, 00-930 Warszawa
wo@piorin.gov.pl
I. WSTĘP
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa w celu zapewnienia skutecz-
nego nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin monitoruje zużycie
środków ochrony roślin. Zbieranie informacji na ten temat dotyczy rodzaju i ilości sto-
sowanych środków ochrony roślin w poszczególnych uprawach, zarówno na poziomie
regionalnym jak i ogólnokrajowym. Podstawę prawną dla realizacji tego zadania stano-
wi obecnie ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11,
poz. 94, ze zm.)
II. MATERIAŁ I METODY
Dane
dotyczące zużycia środków ochrony roślin, zgodnie z przyjętą metodyką ba-
dań opartą na wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),
zbierane są przez inspektorów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
w trakcie wizyt bezpośrednich w gospodarstwach rolnych, a ich pozyskiwanie bazuje na
prowadzonej przez rolnika ewidencji wykonywanych zabiegów ochrony roślin, której
obowiązek sporządzania został wprowadzony ustawowo w 2001 roku. Informacje
umieszczane w ankietach dotyczą: rodzaju uprawy i jej powierzchni, terminu wykona-
nia zabiegów, nazwy zastosowanych środków ochrony roślin, ich dawki, powierzchni,
na której wykonano zabieg oraz przyczyny zastosowania środka.
Zgodnie z wytycznymi, dane o zastosowanych środkach ochrony roślin w poszcze-
gólnych uprawach obejmują okres od czasu zakończenia zbioru poprzedniej uprawy np.
zabiegi odkażające, odchwaszczające, zaprawianie nasion oraz chemiczne zabiegi
w trakcie wegetacji, aż do okresu zbioru uprawy objętej monitoringiem.
Liczba wizytowanych gospodarstw wynika z reprezentatywnej próby statystycznej
dla każdej uprawy, która nie jest określana centralnie dla całego kraju, lecz na poziomie
każdego z 16 województw, przy zastosowaniu jednolitego sposobu jej wyliczania,
zgodnego z opracowaną metodyką. Podstawę wyliczenia próby statystycznej stanowi
podział gospodarstw na grupy obszarowe oraz liczba gospodarstw w poszczególnej gru-
pie, z wyłączeniem gospodarstw poniżej 1 ha.
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
471
Tabela 1. Podział gospodarstw na grupy obszarowe w roku 2004
Table 1. Farm division into the farm size group (2004)
Grupa obszarowa
Farm size group
Przedziały wielkości
Farm size
Liczba gospodarstw
Number of farms
Powierzchnia gospodarstw
Farm area
[ha]
I
1,0–5,0 ha
1 128 652
3 121 223
II
5,1–15,0 ha
610 157
5 680 797
III
15,1–50,0 ha
180 080
4 607 729
IV
Pow. > 50,0 ha
Area > 50.0 ha
18 539
4 155 026
Razem – Total
1 937 428
17 564 775
Opracowany wieloletni harmonogram monitoringu określa, jakie uprawy w danym
roku podlegają analizie pod kątem zastosowanych środków ochrony roślin przy założe-
niu, że aktualizacja danych dla poszczególnych upraw następuje co 4 lata.
Tabela 2. Harmonogram zakresu i częstotliwości badań
Table 2. Schedule of surveying scope and frequency
Rok bada
ń
Su
rvey year
Zbo
ża
Cereals
M
ies
zanki zbo
żow
e
Cereal mixes
Str
ączkowe i mot
ylkowe
drob
nona
sienne
Legumino
us an
d papi-
lionaceous
, s
m
all
-s
ee
d
Ziemniak
Potatoe
s
Buraki cu
kro
w
e
Suga
r beets
Ro
śli
ny olei
ste
Oil plant
s
Ro
śli
ny w
łók
nist
e
Fibre pla
nts
Buraki pa
ste
w
ne
Fo
dder beet
s
Kukurydza
Corn
Warzywa pol
owe
Vegetable
s
Truskawki
Stra
wberrie
s
Upra
wy s
adowni
cze
Fruit tree
s and
shrubs
2002
X
2003
X2
X
X1
2004
X
X
X2
X
2005
X2
X X
X2
2006
X X
X
X1
2007
X2
X
X1
2008
X
X
X2
X
2009
X3
X X
X2
2010
X X
X
X1
Zboża – Cereals
Warzywa – Vegetables
Uprawy sadownicze
Orchard crops
X2 – pszenica jara, ozima i żyto
– spring and winter wheat, rye
X1 – kapusta, cebula, marchew, buraki
– cabbage, onion, carrot, beets
X1 – jabłoń, śliwa
– apple, plum
X3 – jęczmień jary , ozimy i owies
– spring and winter barley, oats
X2 – ogórki, pomidory, papryka, sałata
– cucumbers, tomatoes, peppers, lettuce
X2 – wiśnie, porzeczki
– cherry, currant
(gruntowe i spod osłon)
(outdoor and protected)
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
472
W roku 2005 zakończył się pierwszy 4-letni cykl zbierania informacji, który dostar-
czył wiedzy o rodzaju i ilości zastosowanych środków ochrony roślin w każdej uprawie
ważnej z gospodarczego punktu widzenia, co umożliwiło wyliczenie średniej zużycia
środków ochrony roślin dla poszczególnych upraw uwzględnionych w harmonogramie.
(Surawska i Malec 2003a, b; Surawska i Prugar 2004).
III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
W 2002 roku inspektorzy przystąpili do zbierania informacji o stosowaniu środków
ochrony roślin w jednej z najważniejszych upraw w Polsce – uprawie ziemniaków.
Podstawę opracowania zbiorczego zestawienia wyników stanowiło 7 419 ankiet sporzą-
dzonych głównie w gospodarstwach, w których prowadzona była ewidencja zabiegów
ochrony roślin.
Tabela 3. Zużycie środków ochrony roślin w uprawie ziemniaków w roku 2002 przeliczeniu na
substancje aktywne
Table 3. Pesticide usage indicators: potatoes (2002)
Uprawa – Crop
Ziemniak – Potatoes
Liczba sporządzonych ankiet
Numer of surveys
7 419
Powierzchnia uprawna wynikająca z badanej próby [ha]
Surveyed area [ha]
22 796,85
Średnie zużycie substancji aktywnych w kg/ha
Mean usage of a.s. [kg/ha]
3,52
w tym:
including:
środki grzybobójcze
fungicides
2,94
środki chwastobójcze
herbicides
0,46
środki owadobójcze
insecticides
0,10
regulatory wzrostu
plant growth regulators
0,00
pozostałe środki ochrony roślin
others
0,02
Powierzchnia uprawna ziemniaków w kraju
The total potato crop area
957 459,10
Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie ziemniaka w kraju wynosiło
3,52 kg/ha, z czego środki grzybobójcze stanowiły aż 2,94 kg s.a./ha. Poziom stosowa-
nia środków ochrony roślin w poszczególnych województwach przedstawia się nastę-
pująco:
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
473
Tabela 4. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie ziemniaków w układzie województw
Table 4. Mean usage of active substance in potatoes in particular voivodeship
W tym
Includes
Województwo
Voivodeship
Średnie zużycie s.a.
Mean usage of a.s.
[kg/ha]
środki
grzybobójcze
fungicides
środki
chwastobójcze
herbicides
środki
owadobójcze
insecticides
Dolnośląskie
5,33 4,45 0,78 0,07
Kujawsko-pomorskie 3,56 3,01 0,45 0,09
Lubelskie
2,58 2,16 0,33 0,09
Lubuskie
3,90 3,60 0,20 0,10
Łódzkie
2,96 2,34 0,55 0,07
Małopolskie
1,62 1,41 0,18 0,02
Mazowieckie
3,91 2,73 0,82 0,36
Opolskie
4,98 3,92 0,82 0,10
Podkarpackie
1,30 1,11 0,13 0,06
Podlaskie
1,59 1,38 0,10 0,11
Pomorskie
4,10 3,43 0,53 0,08
Śląskie
3,19 2,60 0,50 0,06
Świętokrzyskie
1,80 1,44 0,28 0,08
Warmińsko-mazurskie
3,20 2,60 0,50 0,10
Wielkopolskie
5,30 4,63 0,56 0,11
Zachodniopomorskie 7,05 6,15 0,80 0,10
Rok
2003 był drugim rokiem monitorowania przez Inspekcję zużycia środków ochro-
ny roślin. Zgodnie z opracowanym harmonogramem monitoring objął następujące upra-
wy: buraki cukrowe, pszenicę ozimą i jarą, żyto oraz uprawy sadownicze: jabłonie i śliwy.
Dane
dotyczące zużycia środków ochrony roślin w monitorowanych uprawach zebrane
zostały w oparciu o 10 319 ankiet i objęły łącznie powierzchnię blisko 218 218 ha. W po-
szczególnych uprawach powyższe dane przedstawiały się następująco:
Tabela 5. Zestawienie liczby ankiet i powierzchni upraw objętej ankietami w roku 2003
Table 5. Number of surveys and surveyed area (2003)
Uprawa
Crop
Liczba ankiet
Number of surveys
Pow. uprawna wynikająca z ankiet
Surveyed area
[ha]
Burak cukrowy – Sugar beets
1 591
35 143,72
Pszenica jara – Spring wheat
2 784
100 177,62
Pszenica ozima – Winter wheat
2 007
32 768,62
Żyto – Rye
2 191
42 994,52
Jabłoń – Apple
1 054
6 348,59
Śliwa – Plum
692
784,75
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
474
W
roku
2003
średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie buraka cukrowego
wynosiło 2,57 kg; pszenicy jarej 1,10 kg; pszenicy ozimej 1,85 kg; życie 0,52 kg; jabło-
ni 9,28 kg oraz śliwie 4,00 kg. W rozbiciu na poszczególne rodzaje środków wyniki te
przedstawiają się następująco:
Tabela 6. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-
wach monitorowanych w roku 2003
Table 6. Mean values of active substance usage for the crops surveyed, according to the type of
pesticides applied (2003)
W tym
Includes
Uprawa
Crop
Średnie
zużycie
s. a.
Mean
usage of
a.s. in
[kg/ha]
środki
grzybobójcze
fungicid
es
środki
chwastobójcze
herbic
ides
środki
owadobójcze
ins
ecti
cid
es
regulatory
wzrostu
plant growth
regulators
pozosta
łe
środki
other
Burak cukrowy
Sugar beets
2,57 0,35 2,06 0,08 0,01 0,07
Pszenica jara
Spring wheat
1,10 0,42 0,45 0,01 0,21 0,01
Pszenica ozima
Winter wheat
1,85 0,64 0,73 0,02 0,44 0,02
Żyto – Rye
0,52
0,13
0,33
0,00
0,05
0,01
Jabłoń – Apple
9,28
6,91
1,01
1,27
0,03
0,06
Śliwa – Plum
4,00
1,96
0,39
1,63
0,01
0,01
Tabela 7. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku
2003 w układzie województw
Table 7. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivodeship
(2003)
Średnie zużycie s. a. w uprawach – Mean usage of a.s.
[kg/ha]
Województwo
Voivodeship
burak
cukrowy
sugar beets
jabłonie
apple
pszenica
jara
spring
wheat
pszenica
ozima
winter
wheat
śliwy
plum
żyto
rye
1
2
3
4
5
6
7
Dolnośląskie 2,58
4,41
1,05
2,23
3,33
0,67
Mazowieckie 2,19
9,19
1,11
1,86
3,57
0,32
Małopolskie 3,53
9,44
1,23
1,08
2,98
0,35
Podkarpackie 2,63
4,96 0,99 0,94 1,40 0,49
Wielkopolskie
2,96
11,88 0,94 2,32 6,66 0,90
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
475
1
2 3 4 5 6 7
Opolskie 2,75
7,80
1,35
2,12
1,32
0,98
Warmińsko-
mazurskie
1,90 10,71 0,90 1,77 2,82 0,46
Łódzkie 2,33
10,29
1,16
1,48
5,13
0,44
Lubelskie 2,32
11,65
0,66 0,86 4,30 0,11
Zachodniopomorskie 2,89 6,04 1,47 2,48 3,75 1,24
Świętokrzyskie 2,11
8,29 0,85 1,05 5,27 0,28
Śląskie 2,38
11,41
0,90
2,42
0,00
0,39
Lubuskie 3,28
6,12
0,73
1,84
4,36
0,84
Pomorskie 3,94
8,65
1,50
2,18
3,41
0,49
Kujawsko-pomorskie 2,07 4,95 1,06 2,10 2,57 0,60
Podlaskie 3,17
7,63
1,10
2,62
2,25
0,22
W
roku 2004 monitoring objął następujące uprawy: truskawki, rośliny strączkowe
i motylkowate drobnonasienne, rośliny oleiste, paprykę spod osłon oraz gruntowe ogórki,
pomidory i sałatę.
Przedstawione
poniżej wyniki opracowane zostały w oparciu o reprezentatywną próbę
statystyczną sporządzoną dla każdej uprawy. Dane dotyczące zużycia środków ochrony
roślin w ww. uprawach zebrane zostały w oparciu o 5 943 ankiety i objęły powierzchnię
70 378 ha. W poszczególnych uprawach powyższe dane przedstawiały się następująco:
Tabela 8. Liczba ankiet i powierzchnia upraw objęta monitoringiem w roku 2004
Table 8. Number of surveys and surveyed area (2004)
Uprawa – Crop
Liczba ankiet
Number of surveys
Pow. uprawna
wynikająca z ankiet
Surveyed area
[ha]
Truskawki
Strawberries
1271 2985,62
Rośliny strączkowe
i motylkowate drobnonasienne
Leguminous and papilionaceous, small-seed
1206 7276,86
Rośliny oleiste
Oil plants
2050 59158,85
Papryka spod osłon
Peppers (protected)
189 16,67
Ogórki gruntowe
Cucumbers (outdoor)
748 487,86
Pomidory gruntowe
Omatoes (outdoor)
331 416,94
Sałata gruntowa
Lettuce (outdoor)
148 35,3
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
476
Średnie zużycie substancji aktywnej dla ww. upraw wyniosło kolejno: 6,59 kg
w uprawie truskawek; 0,93 kg w roślinach strączkowych i motylkowatych drobnona-
siennych; 2,29 kg w roślinach oleistych; 2,45 kg w uprawie papryki spod osłon; 5,8 kg
w uprawie ogórków gruntowych; 8,7 kg w uprawie pomidorów gruntowych i 1,63 kg
w uprawie sałaty gruntowej. W rozbiciu na poszczególne rodzaje środków wyniki te
przedstawiają się następująco:
Tabela 9. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-
wach monitorowanych w roku 2004
Table 9. Mean values of active substance usage for the crops surveyed, according to the type of
pesticides applied (2004)
W tym
Includes
Uprawa – Crop
Średnie
zużycie
s.a.
Mean
usage
of a.s.
[kg/ ha]
środki grzybobój
cze
fungicid
es
środki chwastob
ójcze
herbic
ides
środki owadobój
cze
ins
ecti
cid
es
regulatory wzros
tu
plant growth r
eg
ulators
pozosta
łe
środki
other
Truskawki
Strawberries
6,59 5,08 0,70 0,80 0,00 0,01
Rośliny strączkowe
i motylkowate drobnonasienne
Leguminous
and papilionaceous,
small-seed
0,93 0,32 0,50 0,03 0,03 0,05
Rośliny oleiste
Oil plants
2,29 0,53 1,44 0,19 0,07 0,06
Papryka spod osłon
Peppers
(protected)
2,45 2,13 0,02 0,30 0,00 0,00
Ogórki gruntowe
Cucumbers
(outdoor)
5,80 5,37 0,28 0,14 0,00 0,01
Pomidory gruntowe
Tomatoes
(outdoor)
8,70 7,78 0,73 0,16 0,03 0,00
Sałata gruntowa
Lettuce
(outdoor)
1,63 1,33 0,16 0,14 0,00 0,00
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
477
Tabela 10. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku
2004 w układzie województw
Table 10. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivodeship
(2004)
Średnie zużycie s.a w uprawach
Mean usage of a.s.
[kg/ ha]
Województwo
Voivodeship
truskawki
strawberries
ogórki gruntowe
cucumb
ers
(outd
oor)
pomidory grun
to
we
omato
es (outdoo
r)
papryka spod
os
łon
peppers (protected)
ro
śliny oleiste
oil pl
ants
sa
łata gruntow
a
lettu
ce (outdoor)
ro
śliny str
ączko
w
e
i moty
lkowate d
robnona-
sienne
leguminous
and
papil-
ionaceous, small-seed
Dolnośląskie 3,45 4,12 3,58 *
1,91 1,29
0,84
Mazowieckie
7,80 5,47 7,41 3,38 1,85 0,68
1,12
Małopolskie 6,69 4,74 8,53 *
1,92 3,01
0,35
Podkarpackie 3,98 6,13 6,89 1,37 1,21 1,02
3,52
Wielkopolskie
8,35 6,93 9,56 *
2,90 *
0,83
Opolskie 6,21
6,90
6,80 3,33 2,64 4,20
2,15
Warmińsko-
-mazurskie
4,35 2,66 * * 2,02 *
1,65
Łódzkie 5,46
7,31
8,45
1,79 1,46 1,59
2,31
Lubelskie 7,98 3,16
6,10 4,50 1,81 1,10
0,95
Zachodnio-
pomorskie
8,66 4,69 * 0,88 2,70 1,77
1,41
Świętokrzy-
skie
4,09 6,73 9,31 2,38 0,93 2,45
1,29
Śląskie 5,96
2,47
*
*
2,56
* *
Lubuskie 6,22 3,08 4,52 1,90 1,92 *
1,28
Pomorskie 5,55 6,43 * 1,49 2,19 1,28
1,54
Kujawsko-
pomorskie
5,96 5,54 12,82 *
2,34 *
1,25
Podlaskie 5,45 3,45
* * 1,73
*
0,30
*uprawa niepoddana badaniu – non-surveyed crop
Rok
2005 zamknął pierwszy cykl monitorowania zużycia środków ochrony roślin
we wszystkich uprawach objętych harmonogramem, które uznano za najważniejsze
z gospodarczego punktu widzenia. Informacje zebrane w 2005 roku dotyczyły takich
upraw jak: jęczmień jary i ozimy, owies, kukurydza, wiśnie, porzeczki oraz rośliny
włókniste. Zebrano je sporządzając ogółem 7 293 ankiety, które objęły łącznie po-
wierzchnię 90 063 ha monitorowanych upraw.
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
478
Tabela 11. Liczba ankiet i powierzchnia upraw objęta monitoringiem w roku 2005
Table 11. Number of surveys and surveyed area (2005)
Uprawa – Crop
Liczba ankiet
Number
of surveys
Powierzchnia uprawna wynikająca
z ankiet
Surveyed area
[ha]
Jęczmienia jarego – Spring barley
1 943
25 219,6
Jęczmienia ozimego – Winter barley
1 056
10 675,2
Owsa – Oats
1 564
14 269,9
Kukurydzy – Corn
1 518
36 200,1
Wiśni – Cherry
492
1 097,2
Porzeczki – Currant
617
1 870,2
Roślin włóknistych – Fibre plants
103
731,2
W roku 2005, wśród objętych monitoringiem upraw, najwyższe zużycie środków
odnotowano w uprawie wiśni – 6,02 kg s.a./ha, następnie w porzeczce – 4,37 kg s.a./ha,
najniższe natomiast w roślinach włóknistych – niespełna 0,3 kg s.a./ha oraz owsie –
0,6 kg s.a./ha. Szczegółowe wyniki w rozbiciu na poszczególne rodzaje środków przed-
stawia poniższa tabela.
Tabela 12. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-
wach monitorowanych w roku 2005
Table 12. Mean values of active substance usage for the farms surveyed, according to the type
of pesticides applied (2005)
W tym – Includes
Uprawa
Crop
Średnie
zużycie s.a.
Mean usage
of a.s. in
[kg/ha]
środki grzybobój
cze
fungicides
środki chwastob
ójcze
herbicides
środki owadobój
cze
insec
tic
ides
regulatory wzros
tu
plant growth
regulators
pozosta
łe
środki
other
Jęczmienia jarego
Spring barley
0,73 0,20 0,46 0,01 0,04 0,02
Jęczmienia ozimego
Winter barley
1,37 0,42 0,81 0,01 0,13 0,00
Owsa – Oats
0,62
0,07
0,54
0,01
0,00
0,00
Kukurydzy
–
Corn 1,27 0,03 1,12 0,00 0,02 0,10
Wiśni – Cherry
6,02
4,84
0,70
0,47
0,00
0,01
Porzeczki – Currant
4,37
2,60
0,76
1,01
0,00
0,00
Roślin włóknistych
Fibre plants
0,26 0,10 0,15 0,01 0,00 0,00
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
479
Tabela 13. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku
2005 w układzie województw
Table 13. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivode-
ship (2005)
Średnie zużycie s.a w uprawach
Mean usage of a.s. in
[kg/ha]
Województwo
Voivodeship
ję
cz
m
ie
ń jary
spring barley
ję
cz
m
ie
ń o
zimy
winter b
arl
ey
owies
oats
kukurydza
corn
wi
śnie
cherry
porzec
zki
currant
ro
śliny w
łókniste
fibre p
lants
Dolnośląskie 0,65
2,31
0,66
0,83 5,74 4,21 0,38
Mazowieckie
0,93 0,79 0,79 1,06 6,31 4,69 0,01
Małopolskie
0,61 0,29 0,64 1,54 3,48 2,60
*
Podkarpackie
0,94 1,21 0,41 1,86
3,55
1,13 *
Wielkopolskie
0,76
1,41
0,63
1,28
6,64
4,14 *
Opolskie 0,81
1,62
0,43 1,44 6,61 4,84 1,37
Warmińsko-mazurskie 0,66 0,76 0,41 1,26 2,94 *
*
Łódzkie
0,68 1,31 0,68 1,25 7,50 5,22
*
Lubelskie 0,64
0,71
0,69 1,64 5,13 5,11 0,22
Zachodniopomorskie 0,85 2,23 0,52
1,18
6,12
3,34 *
Świętokrzyskie
0,58 0,63 0,47 0,92
5,56
4,78 *
Śląskie
0,62 0,91 0,56 1,31 7,58 2,02
*
Lubuskie
0,78 1,34 0,58 1,61 3,83 1,44
*
Pomorskie 0,81
1,79
0,74 0,92 3,06 2,48 0,13
Kujawsko-pomorskie 0,76 1,16 0,64
1,12
4,94
3,54 *
Podlaskie
0,49 *
0,44
1,08
5,33
2,38 *
* uprawa niepoddana badaniu – non-surveyed crop
IV. PODSUMOWANIE
Ogółem w pierwszym cyklu monitorowania zużycia środków ochrony roślin w Pol-
sce, przypadającym na lata 2002–2005, zebrano informacje o stosowaniu środków
ochrony roślin w 21 uprawach lub grupach upraw. Pracownicy Państwowej Inspekcji
Ochrony Roślin i Nasiennictwa sporządzili łącznie, bezpośrednio w gospodarstwach
30 974 ankiety, które objęły powierzchnię ponad 401 456 ha upraw.
Spośród monitorowanych upraw najintensywniejszą ochronę odnotowano w up-
rawach jabłoni, pomidorów gruntowych, truskawek, wiśni oraz ogórków gruntowych,
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
480
Rys. 1.
Śre
dni
a zu
życie s.a. [kg/h
a] w b
adanych
u
prawach
Fig. 1. Mean us
age of
a.s.
for th
e crops
surveyed
[kg/ha]
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
481
natomiast najniższe zużycie w uprawie roślin włóknistych, życie, owsie oraz jęczmieniu
jarym, co ilustruje rysunek 1.
Tabela 14. Zużycie ś.o.r. dla upraw monitorowanych w latach 2002–2005
Table 14. Value of pesticides usage in the surveyed crops (2002–2005)
Uprawa
Crop
Badana
powierzchnia
Surveyed area
[ha]
Średnie zużycie
s.a.
Mean usage of a.s.
[kg/ha]
Ilość zużyta s.a.
na pow. badanej
Amount of a.s. applied
[kg]
Jabłoń – Apple
6 348,59
9,28
58 914,92
Pomidor gruntowy
Tomato (outdoor)
416,94 8,70 3
627,38
Truskawka – Strawberry
2 985,62
6,59
19 675,24
Wiśna – Cherry
1 097,20
6,02
6 605,14
Ogórek gruntowy
Ucumber (outdoor)
487,86 5,80 2
829,59
Porzeczka – Currant
1 870,20
4,37
8 172,77
Śliwa – Plum
784,75
4,00
3 139,00
Ziemniak – Potato
22 796,85
3,52
80 244,91
Burak cukrowy – Sugar beet
35 143,72
2,57
90 319,36
Papryka spod osłon
Pepper (protected)
16,67 2,45
40,84
Rośliny oleiste – Oil plants
59 158,85
2,29
135 473,77
Pszenica ozima – Winter wheat
100 177,62
1,85
185 328,60
Sałata gruntowa
Lettuce (outdoor)
35,30 1,63
57,54
Jęczmień ozimy – Winter barley
10 675,20
1,37
14 625,02
Kukurydza – Corn
36 200,10
1,27
45 974,13
Pszenica jara
Spring wheat
32 768,62
1,10
36 045,48
Rośliny strączkowe i mo-
tylkowate
Leguminous and papiliona-
ceous, small-seed
7 276,86
0,93
6 767,48
Jęczmień jary
Spring barley
25 219,60
0,73
18 410,31
Owies – Oats
14 269,90
0,62
8 847,34
Żyto – Rye
42 994,52
0,52
22 357,15
Rośliny włókniste
Fibre plants
731,20 0,26
190,11
401 456 ha
747 646,07
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
482
Średnie zużycie środków ochrony roślin w Polsce dla wszystkich upraw objętych
monitoringiem wyniosło:
747 646,07[kg s.a.]
1,86 kg s.a. na ha
401 456 [ha]
=
Przedstawiając wyniki zużycia środków ochrony roślin oraz metodykę ich pozyski-
wania należy podkreślić, że obecnie trwają prace na rzecz udoskonalenia i ujednolicenia
europejskiego systemu statystycznego, w tym statystyki z zakresu zużycia środków
ochrony roślin (Stobiecki 2006).
Polityka Komisji Europejskiej w dziedzinie rolnictwa i ochrony środowiska oraz
podejmowane przez nią działania na rzecz zrównoważonego stosowania środków
ochrony roślin zmierzają do opracowywania wskaźników ryzyka pestycydowego, jak
również opracowywania i wdrażania programów w zakresie redukcji tego ryzyka.
Przykładem jednego z takich działań był projekt pilotażowy Eurostatu, realizowany
przez Główny Urząd Statystyczny, przy współudziale Państwowej Inspekcji Ochrony
Roślin i Nasiennictwa oraz Instytutu Ochrony Roślin, w ramach programu Phare 2002
„Zarządzanie projektami pilotażowymi dla wielonarodowego programu w dziedzinie
statystyki”. Celem tego projektu było, między innymi, wypracowanie wspólnych dla
krajów członkowskich zasad monitorowania zużycia środków ochrony roślin. Udział
w projekcie był okazją do wymiany doświadczeń z poszczególnymi krajami członkow-
skimi na temat sposobów zbierania danych w różnych warunkach i przy różnym pozio-
mie ochrony poszczególnych upraw i dostarczył informacji do wykorzystania w dosko-
naleniu europejskiego systemu zbierania danych w tym zakresie.
Grupa robocza ds. Statystyk Pestycydów opracowała projekt Rozporządzenia Par-
lamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyk środków ochrony roślin, który okre-
śla zasady tworzenia wykazu upraw dla potrzeb monitoringu zużycia środków ochrony
roślin w oparciu o sprzedaż środków ochrony roślin, 5-letnią cykliczność zbierania
danych w poszczególnych uprawach, oraz zakres informacji zawartych w sprawozda-
niach, które będą składane do Komisji Europejskiej.
V. LITERATURA
Stobiecki S. 2006. Systemy gromadzenia danych o sprzedaży i zużyciu środków ochrony roślin
w Polsce na tle wymogów Unii Europejskiej. Stan obecny i perspektywy. Prog. Plant Pro-
tection/Post. Ochr. Roślin 46, w druku
Surawska M., Malec M. 2003a. System pozyskiwania i gromadzenia danych w zakresie zuży-
cia środków ochrony roślin, jego rola i znaczenie. XLIII Sesja Naukowa Instytutu Ochro-
ny Roślin, Streszczenia, Poznań, 13–14 luty 2003, s. 5.
Surawska M., Malec M. 2003b. Monitorowanie zużycia środków ochrony roślin w Polsce.
Ochrona Roślin Nr 6: 7–10.
Surawska M., Prugar K. 2004. Ocena obrotu środkami ochrony roślin w świetle działań In-
spekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 44:
438–443.
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94 z późn. zm.).
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
483
M
AŁGORZATA
S
URAWSKA
,
R
AFAŁ
K
OŁODZIEJCZYK
THE USAGE OF PLANT PROTECTION PRODUCTS IN POLAND
SUMMARY
Within the years 2002–2005 The State Plant Health and Seed Inspection Service’s Inspectors
were surveying the usage of plant protection products in 21 crops across Poland. They carried out
30 974 surveys which covered above 401 456 ha of crop area.
The highest value of plant protection products usage, among the monitored crops, was re-
ported in: apples (9.28 kg a.s./ha), outdoor tomatoes (8.7 kg a.s./ha), strawberries (6.59 kg a.s./ha)
and cherries (6.02 kg a.s./ha).
The lowest value of plant protection products usage was reported in: spring barley (0.73 kg a.s./ha),
oat (0.62 kg a.s./ha), rye (0.52 kg a.s./ha), leguminous and papilionaceous, small-seed (0.26 kg a.s./ha).
The mean value of usage of plant protection products for all surveyed crops was 1.86 a.s./ha.
Key words: plant protection products usage, Plant Health and Seed Inspection, consumer protec-
tion and health