Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

ZUŻYCIE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W POLSCE

M

AŁGORZATA

S

URAWSKA

,

R

AFAŁ

K

OŁODZIEJCZYK

Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa
Wspólna 30, 00-930 Warszawa
[e-mail]

I. WSTĘP

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa w celu zapewnienia skutecz-

nego nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin monitoruje zużycie
środków ochrony roślin. Zbieranie informacji na ten temat dotyczy rodzaju i ilości sto-
sowanych środków ochrony roślin w poszczególnych uprawach, zarówno na poziomie
regionalnym jak i ogólnokrajowym. Podstawę prawną dla realizacji tego zadania stano-
wi obecnie ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11,
poz. 94, ze zm.)

II. MATERIAŁ I METODY

Dane

dotyczące zużycia środków ochrony roślin, zgodnie z przyjętą metodyką ba-

dań opartą na wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),
zbierane są przez inspektorów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
w trakcie wizyt bezpośrednich w gospodarstwach rolnych, a ich pozyskiwanie bazuje na
prowadzonej przez rolnika ewidencji wykonywanych zabiegów ochrony roślin, której
obowiązek sporządzania został wprowadzony ustawowo w 2001 roku. Informacje
umieszczane w ankietach dotyczą: rodzaju uprawy i jej powierzchni, terminu wykona-
nia zabiegów, nazwy zastosowanych środków ochrony roślin, ich dawki, powierzchni,
na której wykonano zabieg oraz przyczyny zastosowania środka.
Zgodnie z wytycznymi, dane o zastosowanych środkach ochrony roślin w poszcze-
gólnych uprawach obejmują okres od czasu zakończenia zbioru poprzedniej uprawy np.
zabiegi odkażające, odchwaszczające, zaprawianie nasion oraz chemiczne zabiegi
w trakcie wegetacji, aż do okresu zbioru uprawy objętej monitoringiem.
Liczba wizytowanych gospodarstw wynika z reprezentatywnej próby statystycznej
dla każdej uprawy, która nie jest określana centralnie dla całego kraju, lecz na poziomie
każdego z 16 województw, przy zastosowaniu jednolitego sposobu jej wyliczania,
zgodnego z opracowaną metodyką. Podstawę wyliczenia próby statystycznej stanowi
podział gospodarstw na grupy obszarowe oraz liczba gospodarstw w poszczególnej gru-
pie, z wyłączeniem gospodarstw poniżej 1 ha.

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

471

Tabela 1. Podział gospodarstw na grupy obszarowe w roku 2004
Table 1. Farm division into the farm size group (2004)

Grupa obszarowa

Farm size group

Przedziały wielkości

Farm size

Liczba gospodarstw

Number of farms

Powierzchnia gospodarstw

Farm area

[ha]

I

1,0–5,0 ha

1 128 652

3 121 223

II

5,1–15,0 ha

610 157

5 680 797

III

15,1–50,0 ha

180 080

4 607 729

IV

Pow. > 50,0 ha

Area > 50.0 ha

18 539

4 155 026

Razem – Total

1 937 428

17 564 775

Opracowany wieloletni harmonogram monitoringu określa, jakie uprawy w danym
roku podlegają analizie pod kątem zastosowanych środków ochrony roślin przy założe-
niu, że aktualizacja danych dla poszczególnych upraw następuje co 4 lata.

Tabela 2. Harmonogram zakresu i częstotliwości badań
Table 2. Schedule of surveying scope and frequency

Rok bada

ń

Su

rvey year

Zbo

ża

Cereals

M

ies

zanki zbo

żow

e

Cereal mixes

Str

ączkowe i mot

ylkowe

drob

nona

sienne

Legumino

us an

d papi-

lionaceous

, s

m

all

-s

ee

d

Ziemniak

Potatoe

s

Buraki cu

kro

w

e

Suga

r beets

Ro

śli

ny olei

ste

Oil plant

s

Ro

śli

ny w

łók

nist

e

Fibre pla

nts

Buraki pa

ste

w

ne

Fo

dder beet

s

Kukurydza

Corn

Warzywa pol

owe

Vegetable

s

Truskawki

Stra

wberrie

s

Upra

wy s

adowni

cze

Fruit tree

s and

shrubs

2002

X

2003

X2

X

X1

2004

X

X

X2

X

2005

X2

X X

X2

2006

X X

X

X1

2007

X2

X

X1

2008

X

X

X2

X

2009

X3

X X

X2

2010

X X

X

X1

Zboża – Cereals

Warzywa – Vegetables

Uprawy sadownicze

Orchard crops

X2 – pszenica jara, ozima i żyto
– spring and winter wheat, rye

X1 – kapusta, cebula, marchew, buraki
– cabbage, onion, carrot, beets

X1 – jabłoń, śliwa
– apple, plum

X3 – jęczmień jary , ozimy i owies
– spring and winter barley, oats

X2 – ogórki, pomidory, papryka, sałata
– cucumbers, tomatoes, peppers, lettuce

X2 – wiśnie, porzeczki
– cherry, currant

(gruntowe i spod osłon)
(outdoor and protected)

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

472

W roku 2005 zakończył się pierwszy 4-letni cykl zbierania informacji, który dostar-

czył wiedzy o rodzaju i ilości zastosowanych środków ochrony roślin w każdej uprawie
ważnej z gospodarczego punktu widzenia, co umożliwiło wyliczenie średniej zużycia
środków ochrony roślin dla poszczególnych upraw uwzględnionych w harmonogramie.
(Surawska i Malec 2003a, b; Surawska i Prugar 2004).

III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE

W 2002 roku inspektorzy przystąpili do zbierania informacji o stosowaniu środków

ochrony roślin w jednej z najważniejszych upraw w Polsce – uprawie ziemniaków.
Podstawę opracowania zbiorczego zestawienia wyników stanowiło 7 419 ankiet sporzą-
dzonych głównie w gospodarstwach, w których prowadzona była ewidencja zabiegów
ochrony roślin.

Tabela 3. Zużycie środków ochrony roślin w uprawie ziemniaków w roku 2002 przeliczeniu na

substancje aktywne

Table 3. Pesticide usage indicators: potatoes (2002)

Uprawa – Crop

Ziemniak – Potatoes

Liczba sporządzonych ankiet
Numer of surveys

7 419

Powierzchnia uprawna wynikająca z badanej próby [ha]
Surveyed area [ha]

22 796,85

Średnie zużycie substancji aktywnych w kg/ha
Mean usage of a.s. [kg/ha]

3,52

w tym:
including:

środki grzybobójcze

fungicides

2,94

środki chwastobójcze

herbicides

0,46

środki owadobójcze

insecticides

0,10

regulatory wzrostu

plant growth regulators

0,00

pozostałe środki ochrony roślin
others

0,02

Powierzchnia uprawna ziemniaków w kraju
The total potato crop area

957 459,10

Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie ziemniaka w kraju wynosiło

3,52 kg/ha, z czego środki grzybobójcze stanowiły aż 2,94 kg s.a./ha. Poziom stosowa-
nia środków ochrony roślin w poszczególnych województwach przedstawia się nastę-
pująco:

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

473

Tabela 4. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie ziemniaków w układzie województw
Table 4. Mean usage of active substance in potatoes in particular voivodeship

W tym

Includes

Województwo

Voivodeship

Średnie zużycie s.a.

Mean usage of a.s.

[kg/ha]

środki

grzybobójcze

fungicides

środki

chwastobójcze

herbicides

środki

owadobójcze

insecticides

Dolnośląskie

5,33 4,45 0,78 0,07

Kujawsko-pomorskie 3,56 3,01 0,45 0,09
Lubelskie

2,58 2,16 0,33 0,09

Lubuskie

3,90 3,60 0,20 0,10

Łódzkie

2,96 2,34 0,55 0,07

Małopolskie

1,62 1,41 0,18 0,02

Mazowieckie

3,91 2,73 0,82 0,36

Opolskie

4,98 3,92 0,82 0,10

Podkarpackie

1,30 1,11 0,13 0,06

Podlaskie

1,59 1,38 0,10 0,11

Pomorskie

4,10 3,43 0,53 0,08

Śląskie

3,19 2,60 0,50 0,06

Świętokrzyskie

1,80 1,44 0,28 0,08

Warmińsko-mazurskie

3,20 2,60 0,50 0,10

Wielkopolskie

5,30 4,63 0,56 0,11

Zachodniopomorskie 7,05 6,15 0,80 0,10

Rok

2003 był drugim rokiem monitorowania przez Inspekcję zużycia środków ochro-

ny roślin. Zgodnie z opracowanym harmonogramem monitoring objął następujące upra-
wy: buraki cukrowe, pszenicę ozimą i jarą, żyto oraz uprawy sadownicze: jabłonie i śliwy.
Dane

dotyczące zużycia środków ochrony roślin w monitorowanych uprawach zebrane

zostały w oparciu o 10 319 ankiet i objęły łącznie powierzchnię blisko 218 218 ha. W po-
szczególnych uprawach powyższe dane przedstawiały się następująco:

Tabela 5. Zestawienie liczby ankiet i powierzchni upraw objętej ankietami w roku 2003
Table 5. Number of surveys and surveyed area (2003)

Uprawa

Crop

Liczba ankiet

Number of surveys

Pow. uprawna wynikająca z ankiet

Surveyed area

[ha]

Burak cukrowy – Sugar beets

1 591

35 143,72

Pszenica jara – Spring wheat

2 784

100 177,62

Pszenica ozima – Winter wheat

2 007

32 768,62

Żyto – Rye

2 191

42 994,52

Jabłoń – Apple

1 054

6 348,59

Śliwa – Plum

692

784,75

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

474

W

roku

2003

średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie buraka cukrowego

wynosiło 2,57 kg; pszenicy jarej 1,10 kg; pszenicy ozimej 1,85 kg; życie 0,52 kg; jabło-
ni 9,28 kg oraz śliwie 4,00 kg. W rozbiciu na poszczególne rodzaje środków wyniki te
przedstawiają się następująco:

Tabela 6. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-

wach monitorowanych w roku 2003

Table 6. Mean values of active substance usage for the crops surveyed, according to the type of

pesticides applied (2003)

W tym

Includes

Uprawa

Crop

Średnie
zużycie

s. a.

Mean

usage of

a.s. in

[kg/ha]

środki

grzybobójcze

fungicid

es

środki

chwastobójcze

herbic

ides

środki

owadobójcze

ins

ecti

cid

es

regulatory

wzrostu

plant growth

regulators

pozosta

łe

środki

other

Burak cukrowy
Sugar beets

2,57 0,35 2,06 0,08 0,01 0,07

Pszenica jara
Spring wheat

1,10 0,42 0,45 0,01 0,21 0,01

Pszenica ozima
Winter wheat

1,85 0,64 0,73 0,02 0,44 0,02

Żyto – Rye

0,52

0,13

0,33

0,00

0,05

0,01

Jabłoń – Apple

9,28

6,91

1,01

1,27

0,03

0,06

Śliwa – Plum

4,00

1,96

0,39

1,63

0,01

0,01

Tabela 7. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku

2003 w układzie województw

Table 7. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivodeship

(2003)

Średnie zużycie s. a. w uprawach – Mean usage of a.s.

[kg/ha]

Województwo

Voivodeship

burak

cukrowy

sugar beets

jabłonie

apple

pszenica

jara

spring

wheat

pszenica

ozima

winter

wheat

śliwy

plum

żyto

rye

1

2

3

4

5

6

7

Dolnośląskie 2,58

4,41

1,05

2,23

3,33

0,67

Mazowieckie 2,19

9,19

1,11

1,86

3,57

0,32

Małopolskie 3,53

9,44

1,23

1,08

2,98

0,35

Podkarpackie 2,63

4,96 0,99 0,94 1,40 0,49

Wielkopolskie

2,96

11,88 0,94 2,32 6,66 0,90

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

475

1

2 3 4 5 6 7

Opolskie 2,75

7,80

1,35

2,12

1,32

0,98

Warmińsko-
mazurskie

1,90 10,71 0,90 1,77 2,82 0,46

Łódzkie 2,33

10,29

1,16

1,48

5,13

0,44

Lubelskie 2,32

11,65

0,66 0,86 4,30 0,11

Zachodniopomorskie 2,89 6,04 1,47 2,48 3,75 1,24
Świętokrzyskie 2,11

8,29 0,85 1,05 5,27 0,28

Śląskie 2,38

11,41

0,90

2,42

0,00

0,39

Lubuskie 3,28

6,12

0,73

1,84

4,36

0,84

Pomorskie 3,94

8,65

1,50

2,18

3,41

0,49

Kujawsko-pomorskie 2,07 4,95 1,06 2,10 2,57 0,60
Podlaskie 3,17

7,63

1,10

2,62

2,25

0,22

W

roku 2004 monitoring objął następujące uprawy: truskawki, rośliny strączkowe

i motylkowate drobnonasienne, rośliny oleiste, paprykę spod osłon oraz gruntowe ogórki,
pomidory i sałatę.
Przedstawione

poniżej wyniki opracowane zostały w oparciu o reprezentatywną próbę

statystyczną sporządzoną dla każdej uprawy. Dane dotyczące zużycia środków ochrony
roślin w ww. uprawach zebrane zostały w oparciu o 5 943 ankiety i objęły powierzchnię
70 378 ha. W poszczególnych uprawach powyższe dane przedstawiały się następująco:

Tabela 8. Liczba ankiet i powierzchnia upraw objęta monitoringiem w roku 2004
Table 8. Number of surveys and surveyed area (2004)

Uprawa – Crop

Liczba ankiet

Number of surveys

Pow. uprawna

wynikająca z ankiet

Surveyed area

[ha]

Truskawki
Strawberries

1271 2985,62

Rośliny strączkowe
i motylkowate drobnonasienne
Leguminous and papilionaceous, small-seed

1206 7276,86

Rośliny oleiste
Oil plants

2050 59158,85

Papryka spod osłon
Peppers (protected)

189 16,67

Ogórki gruntowe
Cucumbers (outdoor)

748 487,86

Pomidory gruntowe
Omatoes (outdoor)

331 416,94

Sałata gruntowa
Lettuce (outdoor)

148 35,3

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

476

Średnie zużycie substancji aktywnej dla ww. upraw wyniosło kolejno: 6,59 kg

w uprawie truskawek; 0,93 kg w roślinach strączkowych i motylkowatych drobnona-
siennych; 2,29 kg w roślinach oleistych; 2,45 kg w uprawie papryki spod osłon; 5,8 kg
w uprawie ogórków gruntowych; 8,7 kg w uprawie pomidorów gruntowych i 1,63 kg
w uprawie sałaty gruntowej. W rozbiciu na poszczególne rodzaje środków wyniki te
przedstawiają się następująco:

Tabela 9. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-

wach monitorowanych w roku 2004

Table 9. Mean values of active substance usage for the crops surveyed, according to the type of

pesticides applied (2004)

W tym

Includes

Uprawa – Crop

Średnie
zużycie

s.a.

Mean
usage

of a.s.

[kg/ ha]

środki grzybobój

cze

fungicid

es

środki chwastob

ójcze

herbic

ides

środki owadobój

cze

ins

ecti

cid

es

regulatory wzros

tu

plant growth r

eg

ulators

pozosta

łe

środki

other

Truskawki
Strawberries

6,59 5,08 0,70 0,80 0,00 0,01

Rośliny strączkowe
i motylkowate drobnonasienne
Leguminous
and papilionaceous,
small-seed

0,93 0,32 0,50 0,03 0,03 0,05

Rośliny oleiste
Oil plants

2,29 0,53 1,44 0,19 0,07 0,06

Papryka spod osłon
Peppers
(protected)

2,45 2,13 0,02 0,30 0,00 0,00

Ogórki gruntowe
Cucumbers
(outdoor)

5,80 5,37 0,28 0,14 0,00 0,01

Pomidory gruntowe
Tomatoes
(outdoor)

8,70 7,78 0,73 0,16 0,03 0,00

Sałata gruntowa
Lettuce
(outdoor)

1,63 1,33 0,16 0,14 0,00 0,00

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

477

Tabela 10. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku

2004 w układzie województw

Table 10. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivodeship

(2004)

Średnie zużycie s.a w uprawach

Mean usage of a.s.

[kg/ ha]

Województwo

Voivodeship

truskawki

strawberries

ogórki gruntowe

cucumb

ers

(outd

oor)

pomidory grun

to

we

omato

es (outdoo

r)

papryka spod

os

łon

peppers (protected)

ro

śliny oleiste

oil pl

ants

sa

łata gruntow

a

lettu

ce (outdoor)

ro

śliny str

ączko

w

e

i moty

lkowate d

robnona-

sienne

leguminous

and

papil-

ionaceous, small-seed

Dolnośląskie 3,45 4,12 3,58 *

1,91 1,29

0,84

Mazowieckie

7,80 5,47 7,41 3,38 1,85 0,68

1,12

Małopolskie 6,69 4,74 8,53 *

1,92 3,01

0,35

Podkarpackie 3,98 6,13 6,89 1,37 1,21 1,02

3,52

Wielkopolskie

8,35 6,93 9,56 *

2,90 *

0,83

Opolskie 6,21

6,90

6,80 3,33 2,64 4,20

2,15

Warmińsko-
-mazurskie

4,35 2,66 * * 2,02 *

1,65

Łódzkie 5,46

7,31

8,45

1,79 1,46 1,59

2,31

Lubelskie 7,98 3,16

6,10 4,50 1,81 1,10

0,95

Zachodnio-
pomorskie

8,66 4,69 * 0,88 2,70 1,77

1,41

Świętokrzy-
skie

4,09 6,73 9,31 2,38 0,93 2,45

1,29

Śląskie 5,96

2,47

*

*

2,56

* *

Lubuskie 6,22 3,08 4,52 1,90 1,92 *

1,28

Pomorskie 5,55 6,43 * 1,49 2,19 1,28

1,54

Kujawsko-
pomorskie

5,96 5,54 12,82 *

2,34 *

1,25

Podlaskie 5,45 3,45

* * 1,73

*

0,30

*uprawa niepoddana badaniu – non-surveyed crop

Rok

2005 zamknął pierwszy cykl monitorowania zużycia środków ochrony roślin

we wszystkich uprawach objętych harmonogramem, które uznano za najważniejsze
z gospodarczego punktu widzenia. Informacje zebrane w 2005 roku dotyczyły takich
upraw jak: jęczmień jary i ozimy, owies, kukurydza, wiśnie, porzeczki oraz rośliny
włókniste. Zebrano je sporządzając ogółem 7 293 ankiety, które objęły łącznie po-
wierzchnię 90 063 ha monitorowanych upraw.

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

478

Tabela 11. Liczba ankiet i powierzchnia upraw objęta monitoringiem w roku 2005
Table 11. Number of surveys and surveyed area (2005)

Uprawa – Crop

Liczba ankiet

Number

of surveys

Powierzchnia uprawna wynikająca

z ankiet

Surveyed area

[ha]

Jęczmienia jarego – Spring barley

1 943

25 219,6

Jęczmienia ozimego – Winter barley

1 056

10 675,2

Owsa – Oats

1 564

14 269,9

Kukurydzy – Corn

1 518

36 200,1

Wiśni – Cherry

492

1 097,2

Porzeczki – Currant

617

1 870,2

Roślin włóknistych – Fibre plants

103

731,2

W roku 2005, wśród objętych monitoringiem upraw, najwyższe zużycie środków
odnotowano w uprawie wiśni – 6,02 kg s.a./ha, następnie w porzeczce – 4,37 kg s.a./ha,
najniższe natomiast w roślinach włóknistych – niespełna 0,3 kg s.a./ha oraz owsie –
0,6 kg s.a./ha. Szczegółowe wyniki w rozbiciu na poszczególne rodzaje środków przed-
stawia poniższa tabela.

Tabela 12. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-

wach monitorowanych w roku 2005

Table 12. Mean values of active substance usage for the farms surveyed, according to the type

of pesticides applied (2005)

W tym – Includes

Uprawa

Crop

Średnie

zużycie s.a.

Mean usage

of a.s. in

[kg/ha]

środki grzybobój

cze

fungicides

środki chwastob

ójcze

herbicides

środki owadobój

cze

insec

tic

ides

regulatory wzros

tu

plant growth

regulators

pozosta

łe

środki

other

Jęczmienia jarego
Spring barley

0,73 0,20 0,46 0,01 0,04 0,02

Jęczmienia ozimego
Winter barley

1,37 0,42 0,81 0,01 0,13 0,00

Owsa – Oats

0,62

0,07

0,54

0,01

0,00

0,00

Kukurydzy

–

Corn 1,27 0,03 1,12 0,00 0,02 0,10

Wiśni – Cherry

6,02

4,84

0,70

0,47

0,00

0,01

Porzeczki – Currant

4,37

2,60

0,76

1,01

0,00

0,00

Roślin włóknistych
Fibre plants

0,26 0,10 0,15 0,01 0,00 0,00

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

479

Tabela 13. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku
2005 w układzie województw
Table 13. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivode-
ship (2005)

Średnie zużycie s.a w uprawach

Mean usage of a.s. in

[kg/ha]

Województwo

Voivodeship

ję

cz

m

ie

ń jary

spring barley

ję

cz

m

ie

ń o

zimy

winter b

arl

ey

owies

oats

kukurydza

corn

wi

śnie

cherry

porzec

zki

currant

ro

śliny w

łókniste

fibre p

lants

Dolnośląskie 0,65

2,31

0,66

0,83 5,74 4,21 0,38

Mazowieckie

0,93 0,79 0,79 1,06 6,31 4,69 0,01

Małopolskie

0,61 0,29 0,64 1,54 3,48 2,60

*

Podkarpackie

0,94 1,21 0,41 1,86

3,55

1,13 *

Wielkopolskie

0,76

1,41

0,63

1,28

6,64

4,14 *

Opolskie 0,81

1,62

0,43 1,44 6,61 4,84 1,37

Warmińsko-mazurskie 0,66 0,76 0,41 1,26 2,94 *

*

Łódzkie

0,68 1,31 0,68 1,25 7,50 5,22

*

Lubelskie 0,64

0,71

0,69 1,64 5,13 5,11 0,22

Zachodniopomorskie 0,85 2,23 0,52

1,18

6,12

3,34 *

Świętokrzyskie

0,58 0,63 0,47 0,92

5,56

4,78 *

Śląskie

0,62 0,91 0,56 1,31 7,58 2,02

*

Lubuskie

0,78 1,34 0,58 1,61 3,83 1,44

*

Pomorskie 0,81

1,79

0,74 0,92 3,06 2,48 0,13

Kujawsko-pomorskie 0,76 1,16 0,64

1,12

4,94

3,54 *

Podlaskie

0,49 *

0,44

1,08

5,33

2,38 *

* uprawa niepoddana badaniu – non-surveyed crop

IV. PODSUMOWANIE

Ogółem w pierwszym cyklu monitorowania zużycia środków ochrony roślin w Pol-
sce, przypadającym na lata 2002–2005, zebrano informacje o stosowaniu środków
ochrony roślin w 21 uprawach lub grupach upraw. Pracownicy Państwowej Inspekcji
Ochrony Roślin i Nasiennictwa sporządzili łącznie, bezpośrednio w gospodarstwach
30 974 ankiety, które objęły powierzchnię ponad 401 456 ha upraw.
Spośród monitorowanych upraw najintensywniejszą ochronę odnotowano w up-
rawach jabłoni, pomidorów gruntowych, truskawek, wiśni oraz ogórków gruntowych,

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

480

Rys. 1.

Śre

dni

a zu

życie s.a. [kg/h

a] w b

adanych

u

prawach

Fig. 1. Mean us

age of

a.s.

for th

e crops

surveyed

[kg/ha]

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

481

natomiast najniższe zużycie w uprawie roślin włóknistych, życie, owsie oraz jęczmieniu
jarym, co ilustruje rysunek 1.

Tabela 14. Zużycie ś.o.r. dla upraw monitorowanych w latach 2002–2005
Table 14. Value of pesticides usage in the surveyed crops (2002–2005)

Uprawa

Crop

Badana

powierzchnia

Surveyed area

[ha]

Średnie zużycie

s.a.

Mean usage of a.s.

[kg/ha]

Ilość zużyta s.a.

na pow. badanej

Amount of a.s. applied

[kg]

Jabłoń – Apple

6 348,59

9,28

58 914,92

Pomidor gruntowy
Tomato (outdoor)

416,94 8,70 3

627,38

Truskawka – Strawberry

2 985,62

6,59

19 675,24

Wiśna – Cherry

1 097,20

6,02

6 605,14

Ogórek gruntowy
Ucumber (outdoor)

487,86 5,80 2

829,59

Porzeczka – Currant

1 870,20

4,37

8 172,77

Śliwa – Plum

784,75

4,00

3 139,00

Ziemniak – Potato

22 796,85

3,52

80 244,91

Burak cukrowy – Sugar beet

35 143,72

2,57

90 319,36

Papryka spod osłon
Pepper (protected)

16,67 2,45

40,84

Rośliny oleiste – Oil plants

59 158,85

2,29

135 473,77

Pszenica ozima – Winter wheat

100 177,62

1,85

185 328,60

Sałata gruntowa
Lettuce (outdoor)

35,30 1,63

57,54

Jęczmień ozimy – Winter barley

10 675,20

1,37

14 625,02

Kukurydza – Corn

36 200,10

1,27

45 974,13

Pszenica jara
Spring wheat

32 768,62

1,10

36 045,48

Rośliny strączkowe i mo-
tylkowate
Leguminous and papiliona-
ceous, small-seed

7 276,86

0,93

6 767,48

Jęczmień jary
Spring barley

25 219,60

0,73

18 410,31

Owies – Oats

14 269,90

0,62

8 847,34

Żyto – Rye

42 994,52

0,52

22 357,15

Rośliny włókniste
Fibre plants

731,20 0,26

190,11

401 456 ha

747 646,07

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006

482

Średnie zużycie środków ochrony roślin w Polsce dla wszystkich upraw objętych

monitoringiem wyniosło:

747 646,07[kg s.a.]

1,86 kg s.a. na ha

401 456 [ha]

=

Przedstawiając wyniki zużycia środków ochrony roślin oraz metodykę ich pozyski-
wania należy podkreślić, że obecnie trwają prace na rzecz udoskonalenia i ujednolicenia
europejskiego systemu statystycznego, w tym statystyki z zakresu zużycia środków
ochrony roślin (Stobiecki 2006).
Polityka Komisji Europejskiej w dziedzinie rolnictwa i ochrony środowiska oraz
podejmowane przez nią działania na rzecz zrównoważonego stosowania środków
ochrony roślin zmierzają do opracowywania wskaźników ryzyka pestycydowego, jak
również opracowywania i wdrażania programów w zakresie redukcji tego ryzyka.
Przykładem jednego z takich działań był projekt pilotażowy Eurostatu, realizowany
przez Główny Urząd Statystyczny, przy współudziale Państwowej Inspekcji Ochrony
Roślin i Nasiennictwa oraz Instytutu Ochrony Roślin, w ramach programu Phare 2002
„Zarządzanie projektami pilotażowymi dla wielonarodowego programu w dziedzinie
statystyki”. Celem tego projektu było, między innymi, wypracowanie wspólnych dla
krajów członkowskich zasad monitorowania zużycia środków ochrony roślin. Udział
w projekcie był okazją do wymiany doświadczeń z poszczególnymi krajami członkow-
skimi na temat sposobów zbierania danych w różnych warunkach i przy różnym pozio-
mie ochrony poszczególnych upraw i dostarczył informacji do wykorzystania w dosko-
naleniu europejskiego systemu zbierania danych w tym zakresie.
Grupa robocza ds. Statystyk Pestycydów opracowała projekt Rozporządzenia Par-
lamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystyk środków ochrony roślin, który okre-
śla zasady tworzenia wykazu upraw dla potrzeb monitoringu zużycia środków ochrony
roślin w oparciu o sprzedaż środków ochrony roślin, 5-letnią cykliczność zbierania
danych w poszczególnych uprawach, oraz zakres informacji zawartych w sprawozda-
niach, które będą składane do Komisji Europejskiej.

V. LITERATURA

Stobiecki S. 2006. Systemy gromadzenia danych o sprzedaży i zużyciu środków ochrony roślin

w Polsce na tle wymogów Unii Europejskiej. Stan obecny i perspektywy. Prog. Plant Pro-
tection/Post. Ochr. Roślin 46, w druku

Surawska M., Malec M. 2003a. System pozyskiwania i gromadzenia danych w zakresie zuży-

cia środków ochrony roślin, jego rola i znaczenie. XLIII Sesja Naukowa Instytutu Ochro-
ny Roślin, Streszczenia, Poznań, 13–14 luty 2003, s. 5.

Surawska M., Malec M. 2003b. Monitorowanie zużycia środków ochrony roślin w Polsce.

Ochrona Roślin Nr 6: 7–10.

Surawska M., Prugar K. 2004. Ocena obrotu środkami ochrony roślin w świetle działań In-

spekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 44:
438–443.

Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94 z późn. zm.).

Zużycie środków ochrony roślin w Polsce

483

M

AŁGORZATA

S

URAWSKA

,

R

AFAŁ

K

OŁODZIEJCZYK

THE USAGE OF PLANT PROTECTION PRODUCTS IN POLAND

SUMMARY

Within the years 2002–2005 The State Plant Health and Seed Inspection Service’s Inspectors

were surveying the usage of plant protection products in 21 crops across Poland. They carried out
30 974 surveys which covered above 401 456 ha of crop area.

The highest value of plant protection products usage, among the monitored crops, was re-

ported in: apples (9.28 kg a.s./ha), outdoor tomatoes (8.7 kg a.s./ha), strawberries (6.59 kg a.s./ha)
and cherries (6.02 kg a.s./ha).

The lowest value of plant protection products usage was reported in: spring barley (0.73 kg a.s./ha),

oat (0.62 kg a.s./ha), rye (0.52 kg a.s./ha), leguminous and papilionaceous, small-seed (0.26 kg a.s./ha).

The mean value of usage of plant protection products for all surveyed crops was 1.86 a.s./ha.

Key words: plant protection products usage, Plant Health and Seed Inspection, consumer protec-
tion and health