Strona 1 

 

 

                                                                         

kate87pl@o2.pl 

CIĄŻA OBUMARŁA 

(graviditas obsoleta) 

1.  Ciąża obumarła = wewnątrzmaciczna śmierć płodu 

2.  Etiologia: 

do wewnątrzmacicznego zgonu płodu może dojść w każdym okresie trwania ciąży, 
przyczyny są różnorodne, dzieli sie je na matczyne, płodowe i łożyskowe; szczególne 
znaczenie mają choroby matki przewlekłe, trwające przez wiele lat przed ciążą 

  przyczyny ze strony matki, m.in.: 

  nadciśnienie tętnicze 
  cukrzyca 
  przewlekła choroba nerek 
  ciężkie wady serca 
  konflikt serologiczny 
  zakażenia 
  cholestaza 

  przyczyny ze strony płodu: zaburzenia chromosomów 

  przyczyny łożyskowe: 

  przedwczesne oddzielenie łożyska prawidłowo usadowionego 
  zaburzenia krążenia w pępowinie 

3.  Rozpoznanie (objawy): 

  brak bicia serca płodu (przy wielokrotnym osłuchiwaniu całego brzucha, 

zwłaszcza gdy poprzednio tony serca były wysłuchiwane) 

  brak zapisu EKG bicia serca płodu 

  brak odczuwania ruchów płodu przez ciężarną i badającego 

  brak wzrostu macicy, następnie zmniejszanie (obniżenie się dna) i zmiana jej 

konsystencji na bardziej zbitą 

  zmniejszenie obwodu brzucha 

  zmniejszenie się masy ciała 

  zatrzymanie wzrostu piersi, ewentualnie pojawienie się zamiast siary – mleka 

  zniknięcie zasinienia i rozpulchnienia narządów płciowych: błony śluzowej 

przedsionka i pochwy oraz części pochwowej macicy 

  uczucie bezwładnego ciężaru w jamie brzusznej 

  wystąpienie złego samopoczucia 

  w badaniu wewnętrznym stwierdzenie rozmiękającej główki płodu, której 

kości leżą luźno pod skórą (objaw: tydzień po śmierci płodu) 

 

 

 

  

Strona 2 

 

 

                                                                         

kate87pl@o2.pl 

badania dodatkowe: 

  USG 

  zatarcie struktury jaja płodowego 
  brak czynności serca płodu i przepływów (Doppler) 
  brak ruchów płodu 
  niewypełniona aorta 
  pusty pęcherz moczowy 

po pewnym czasie od śmierci płodu: 

  brak echa środkowego główki płodu 
  nieregularny zarys konturów czaszki lub podwójny zarys sklepienia czaszki 

  badanie radiologiczne 

  otoczka „halo” 
  zachodzenie na siebie kości czaszki (objaw Spaldinga) 
  obecność gazu w sercu i naczyniach 

  badania biochemiczne 

  gonadotropina kosmówkowa i pregnandidol – mogą utrzymać się w 

stężeniu wykrywalnym przez długi czas, a pozytywne testy ciążowe 
ponad 4 tygodnie po śmierci płodu 

  spadek w krwi i moczu stężenia estradiolu do wartości bardzo małych 

po upływie 48 h 

  amnioskopia: brunatne wody płodowe 

4.  Przebieg ciąży obumarłej: 

  obumarły płód ulega maceracji, bardzo rzadko mumifikacja lub skamienienie 

  w obumarłej ciąży donoszonej – płyn owodniowy zwykle zielony lub brunatny 

(na skutek dyfuzji hemoglobiny) 

  objętość płynu owodniowego ulega zmniejszeniu 

  po kilku lub kilkunastu tygodniach dochodzi do samoistnego wydalenia płodu 

(poronienie lub poród) 

5.  Powikłania: najpoważniejsze - zaburzenia krzepnięcia krwi, które pojawiają się 

zwykle podczas porodu lub po długotrwałym pozostawieniu obumarłego płodu w 
macicy. Spadek stężenia fibrynogenu - po ok. 4 tygodniach od śmierci płodu rozwija 
się koagulopatia (25% przypadków) 

6.  Postępowanie i ukończenie ciąży obumarłej: 

  uzyskanie pewności o wewnątrzmacicznej śmierci płodu 

  wykonanie dodatkowych badań: grupa krwi, morfologia, koagulogram 

  na oddziale porodowym: przygotowanie krwi, osocza, fibrynogenu i inhibitorów fibrynolizy 

  we wczesnej ciąży – oczekiwanie przez 2 tyg. na samoistne poronienie 

  po upływie tych 2 tyg. – instrumentalne opróżnianie macicy (abrasio) 

  poród zwykle wznieca się drogami naturalnymi – indukcja + ew. preindukcja 

uzależniona od dojrzałości szyjki macicy (oksytocyna lub prostaglandyny) 

  cięcie cesarskie, np. przy dużym płodzie, w położeniu poprzecznym 

  

Strona 3 

 

 

                                                                         

kate87pl@o2.pl 

7.  Obumarły i pozostający w macicy płód podlega procesowi, który nazywamy maceracją. 

 
Maceracja jest to wewnątrzmaciczna autoliza  płodu . Występuje ona na powierzchni 
ciała wskutek działania enzymów i wydalonych ze smółką kwaśnych mydeł 
żółciowych. Jest procesem całkowicie aseptycznym, nie mającym nic wspólnego z 
bakteryjnym procesem gnicia. 
Wyróżniamy trzy stopnie maceracji: 

  maceracja I stopnia: skóra jest szarobiała, pępowina jest najczęściej 

zielonkawo podbarwiona 

  maceracja II stopnia: na skórze tworzą się pęcherze powodujące oddzielanie 

się skóry płatami ( w ciągu 1-3 dni od obumarcia) 

  maceracja III stopnia: wskutek wystąpienia hemolizy płód ma zabarwienie 

brudno-brązowe . Stawy tracą swe napięcie, stają się wiotkie i luźne. Wskutek 
rozpuszczenia połączeń kostnych czaszka zapada się nieregularnie. Skóra jest 
wiotka , cały płód kurczy się, jego masa znacznie się zmniejsza. Pełny rozwój 
maceracji III stopnia następuje w ciągu 3-4 tygodni od wewnątrzmacicznego 
obumarcia. 

 
Pewne ustalenia czasu obumarcia na podstawie objawów maceracji jest niemożliwe, 
ponieważ przebiega ona z różną szybkością.  
Objawy już rozpoczętej maceracji - płyn owodniowy jest koloru popłuczyn mięsnych 
(wyługowany barwnik krwi), kości czaszki są wiotkie podczas badania przez pochwę.