-

Reakcja kompensacyjna: pobudzenie centralnych receptorów przez obniżone pH krwi
tętniczej doprowadza do hiperwentylacji i zwiększonego wydalania CO2 przez płuca

-

Jest wynikiem utraty wodorowęglanów i wzrostu stężenia jonów w płynie zewnątrzkomórkowym

Kwasica metaboliczna

-

Przewód pokarmowy: biegunki, przetoki jelitowe, dróg żółciowych lub przewodów
trzustkowych

-

Cewkowe kwasice nerkowe

-

Utrata wodorowęglanów

-

Schyłkowa niewydolnośd nerek

-

Hipoaldosteronizm

-

Cewkowa kwasica nerkowa

-

Niezdolnośd nerek do wydalania H+

-

Kwasica ketonowa, mleczanowa

-

Nadmierne wytwarzanie endogennych kwasów

-

Zatrucia salicylanami, metanolem, glikolem etylenowy (kwasica mleczanowa)

-

Podaż nielotnych kwasów

Przyczyny kwasicy metabolicznej

-

Nadmierna utrata jonów wodorowych lub nadmierna retencja wodorowęglanów

-

Kompensacja: szybka hipowentylacja doprowadza do zmniejszenia wydychania CO2

Zasadowica metaboliczna

-

Wymioty

-

Drenaż soku żołądkowego

-

Utrata H

+

z żołądka

-

Hiperaldosteronizm pierwotny i wtórny

-

Hipokaliemia (diuretyki, biegunka)

-

Zmniejszenie czynnościowej objętości przestrzeni zewnątrzkomórkowej

-

Utrata H

+

przez nerki i retencja HCO

3

-

-

Wchłanialne leki neutralizujące kwas

-

Spożywanie wodorowęglanów

-

Podaż HCO

3

-

Przyczyny zasadowicy metabolicznej

-

Retencja dwutlenku węgla z powodu hipowentylacji

-

Kompensacja: buforowanie wewnątrz erytrocytów oraz nerkowe wydalanie H

+

w postaci NH

4

+

Kwasica oddechowa

-

Uraz, krwotok wewnątrzczaszkowy, guzy, zakażenia

-

Znaczna hipoksja

-

Leki

-

Zahamowanie aktywności ośrodkowego układu nerwowego

-

-

Nużliwości mięśni

-

Dystrofia mięśniowa

-

Uszkodzenie odcinka szyjnego rdzenia kręgowego

Choroby nerwowo-mięsniowe obejmujące mięśnie oddechowej

-

Zniekształdenie kltaki piersiowej

-

Wysięk opłucnowy

-

Odma opłucnowa

-

Zaburzenia w obrębie klatki piersiowej/opłucnej

Aspiracja obcego ciała dró oddechowych utopienie

-

Obturacja dróg oddechowych

Przyczyny kwasicy oddechowej

Dwiczenia 02

9 grudnia 2011

12:25

Patologia Strona 1

-

Aspiracja obcego ciała dró oddechowych utopienie

-

Dychawica oskrzelowa

-

Przewlekłe zapalenie oskrzeli lub oskrzelików

Obturacja dróg oddechowych

-

Przewlekłe śrómiąższowe zapalenie płuc

-

Obrzęk płuc

-

Rozedma

-

Blok pęcherzykowo-włośniczkowy

-

Masywny zator płucny

-

Zatrzymanie krążenia

-

Upośledzona perfuzja płuc

-

Jest następstwem hiperwentylacji, powodującej zwiększone wydalania CO

2

-

Kompensacja nerkowa - zwiększone wydalanie wodorowęglanów

Zasadowica oddechowa

Przyczyny zasadowicy oddechowej

-

Świadoma hiperwentylacja

-

Uczucie niepokkoju, lęki

-

Odruchowa hiperwentylacja (np. w zatorze płucnym)

-

Gorączka, posocznica

-

Leki (np. zatrucie salicylanami)

-

Choroby mózgu (guz, udar, zapalenie OMR)

-

Choroby wątroby

-

Stymulacja ośrodka oddechowego

-

Przebywanie w górach - niska prężnośd tlenu

-

Zapalenie płuc

-

Przeciek prawo-lewy

-

Zatrucie tlenkiem węgla

-

Niedokrwistośd

-

Hipoksemia

-

Wentylacja wspomagana

Nowy temat.

Stężenie wapnia całkowitego
9-10 mg/dl

-

Wewnątrzokomórkowo (0,6)

-

Wapo zjonizowany

-

Wapo związany z anionami

-

Wapo związany z białkami

-

Zewnątrzkomórkowo (0,4)

-

1%

-

Kości

-

99%

Występowanie wapnia w ogranizmie człowieka

-

Mała podaż wapnia

-

Nadmierne wydalanie z moczem

-

Zmniejszone uwalnianie wapnia z kości (niedoczynnośd przytarczyc)

-

Nadmierne odkładanie wapnia w kościach

-

Zwiększenie wiązania wapnia przez fosforany

-

hipoalbuminemia

-

Przyczyny

-

Nadopbudliwośd nerwowo-mięśniowa
Skurcze mięśni

-

Objawy kliniczne

Hipokalcemia

Patologia Strona 2

Nadopbudliwośd nerwowo-mięśniowa

-

Skurcze mięśni

-

Tężyczka

-

Napady padaczki

-

Skurcze krtani

-

Objawy sercowo-naczyniowe (arytmia, migotanie komór)

-

Wzrost absorpcji jelitowej (hiperwitaminoza D, sarkoidoza, gruźlica, niedobór
glikokortykosteroidów)

-

Zmniejszenie wydalania wapnia z moczem (leki tiazydowe)

-

Wzrost resorpcji kostnej (nadczynnośd przytarczyc, długotrwałe unieruchomienie,
nowotwory kości, szpiczak mnogi)

-

Upośledzenie kościotworzenia

-

Przyczyny

-

Nudności, wymioty, zaparcia, czasem choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy

-

Otępienie, depresja, dezorientacja, ataki padaczki, śpiączka

-

Zaburzenia kurczliwości, arytmia, tachykardia, zatrzymanie pracy serca

-

Wielomocz z towarzyszącym wzmożonym pragnieniem, hiperkalciuria może prowadzid do
kamicy nerkowej

-

Objawy kliniczne

Hiperkalcemia

FOSFOR

-

Jon wewnątrzkomórkowy (14%)

-

Zewnątrzkomórkowy (1%)

-

Stężenie: 2,5 - 4,4 mg/dl

-

Optymalny stosunek: 2 mmol Ca : 1 mmol P

-

Kości - hydroksyapatyt (85%)

-

Ostra kwasica oddechowa

-

Wzrost wchłaniania węglowodanów

-

Padawanie insuliny w kwasicy ketonowej

-

□ Głodzenie
□ Związki wiążące fosfor
□ Niedobór wit D

Zmniejszone wchałanianie

-

Zwiększone wydalanie

-

Nadczynnośd przytarczyc

-

Przyczyny

-

Odrętwienie

-

Śpiączka

-

Drgawki

-

Osłabienie mięśniowe

-

Nerwowo mięśniowe

-

Hemoliza

-

Obniżenie zdolności chemotaktycznych, fagocytarnych i bakteriobójczych

Objawy hematologiczny

-

-

Osłabienie siły skurczu serca

-

Zaburzenia żołądkowo-jelitowe

-

Objawy kliniczne

Hiperfosfatemia

-

Spadek nerkowego wydalania fosforanów

-

Wzrost spożycia lub jelitowej reabsorpcji fosforanów

-

Redystrybucja i/lub uwalnianie wewnątrzkomórkowych fosforanów

-

Przyczyny

Parastezje

-

Nerwowo-mięśniowe

-

Objawy kliniczne

Hiperfosfatemia

Patologia Strona 3

-

Parastezje

-

Tężyczka

-

Drgawki

Nerwowo-mięśniowe

-

Arytmia

-

Niskie ciśnienie

-

Sercowo-naczyniowe

-

Odkładanie się złogów wapnia w sercu, ściany naczyo krwionośnych, nerkach, przewodzie
pokarmowym, skórze

1. Osteoporoza
2. Choroba Pageta
3. Włóknisto-torbielowate zapalenie kości

i. Choroby, w których pierwotnym zaburzeniem jest zwiększenie resorpcji kości

1. Marmurkowatośd kości
2. Niedoczynnośd przytarczyc

Choroby, w których pierwotnym zaburzeniem jest zmniejszenie resorpcji kości

j.

1. Osteomalacje
2. Osteodystrofia nerkowa

k. Choroby, w których pierwotnym zaburzeniem jest zmniejszenie wytwarzania kości

METABOLICZNE CHOROBY KOŚCI

-

osteoporozą nazywamy zmniejszenie amsy kostnej w jednostce objętości z zachowaniem
prawidłowego stosunku składników mineralnych do macierzy kostnej

-

Wskutek tych zmian dochodzi do zwiększonej łamliwości kości, czego wyrazem są złamania -
głównie: szyjki kości udowej, kręgów, nadgarstka, zdarzające się przy niedużym urazie lub nawet
bez urazu

Osteoporoza

-

U młodych ludzi

-

Inwolucyjne

-

Typ I - osteoporoza pomenopauzalna

-

Typ II - osteoporoza starcza

Osteoporoza pierwotna

Osteoporoza wtórna

-

Dominują bóle pleców

-

Zwiększona łąmliwośd kości, złamania mogą wystąpid nawet przy lekkich urazach lub
powstają bez żadnej przyczyny (złamania samoistne)

-

Z powodu spłaszczenia trzonów kręgów powstają tzw. Okrągłe plecy, garb

Objawy:

-

Przyczynowe

-

Dieta bogato wapniowa

-

Ruch fizyczny, rehabilitacja

-

Podaż wapnia i witaminy D

-

Leki (estrogeny, selektywne modulatory receptora estrogenowego, bifosfoniany,
kalcytonina, witamina D)

-

Objawowe

Leczenie

-

Patogeneza: przyspieszenie obrotu metabolicznego kości w wyniku niedoboru
hormonalnego, utrata masy kostnej dotyczy przede wszystkim części gąbczastej kości

-

TYP I

-

Patogeneza: upośledzona zdolnośd osteoblastów do wytwarzania nowej kości, a
resorpcja jest prawidłowa lub zwiększona, utrata masy kostnej dotyczy zarówno części

-

TYP II

Osteoporoza inwolucyjna

Patologia Strona 4

resorpcja jest prawidłowa lub zwiększona, utrata masy kostnej dotyczy zarówno części
gąbczastej jak i zbitej kości

Charakterystyczna
cecha

Typ i

Typ II

Wiek (lata)

50-70

>70

Płed (K:M)

Dotyczy kobiet

2:1

Typ utraty kości

Głównie kośd
beleczkowa, mniej
korowa

Równomiernie kośd beleczkowa i korowa

Najczęstsza
lokalizacja złamao

Trzony kręgów

Szyjka kości udowej, kośd ramienna,
promieniowa, trzony kręgów

Czynnik
etiologiczne

Niedobór estrogenów

Zaawansowany wiek, niedobór ruchu,
ewentualnie niedobór wapnia i/lub witaminy
D

-

Blokują cytokiny kościogubne (IL-6, IL-1, TNF-alfa)

-

Wpływają na produkcję kalcytoniny

-

Wpływają na wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego

-

Wzrost produkcji PTH

-

Resorpcja wapnia z kości

-

Stymulują aktywnośd osteoblastów

-

Hamują aktywnośd osteoklastów

Wpływ estrogenów na kości

-

Schorzenie endokrynologiczne: nadczynnośd przytarczyc, kory nadnerczy, tarczycy, niedobór
kalcytoniny, hipogonadyzm, hiperprolaktynemia (gruczolaki przysadki), cukrzyca

-

Choroby układowe: szpiczak mnogi, białaczka przewlekła, choroby reumatyczne,
niewydolnośd nerek

-

Zaburzenia wchłaniania: resekcja żołądka, jelit, wrzodziejące zapalenie jelita, zaburzenia
zewnątrzwydzielnicze trzustkI, MARSKOŚD WĄTROBY

-

niedobór wapnia

-

czynniki toksyczne: alkohol, tytoo

-

leki: glikokortykoidy, neuroleptyki, heparyna, cytostatyki, tetracykliny, leki przeczyszczające,
leki osłaniające, żołądek zawierające glin

Osteoporoza wtórna

-

niska szczytowa masa kostna (przyczyny genetyczne, dietetyczne)

-

niedobór hormonów męskich (np. hipogonadyzm)

-

nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu

-

długotrwałe przyjmowanie leków działających niekorzystnie na kości (głównie sterydy
nadnerczowe)

-

długotrwałe unieruchomienie (np. przewlekłe choroby)

Czynniki ryzyka osteoporozy u mężczyzn

-

na podsatwie tego badania rozpoznaje się prawidłową gęstośd kości, osteopenię i
osteoporozę

-

densytometria wkorzystuje stopieo pochłaniania promieni rentgenowskich przez
tkanki (tzw. absorcjometria)

Densytymetria

-

ostepenia - gęstośd mineralna (BMD) podawana w g/cm2 mniejsza o 1-2,5 odchylenia
standardowego od średnich wartości dla młodych kobiet

-

osteoporoza - BMD pomniejszone o więcej niż 2,5 odchylenia standardowego

zgodnie z WHO:

u osób starszych wykonuje się densytometrię:

Patologia Strona 5

-

kręgosłupa lędźwiowego (po menopauzie poniżej 65 roku życia)

-

kości udowej w okolicy stawu biodrowego (powyżej 65 roku życia)

 krzywica oznacza zaburzenia mineralizacji i dezorganizację szczeliny wzrostowej nasad

kostnych

 osteomalacje - stanowi niedostateczną mineralizację części gąbczastej i zbitej kości

u dzieci krzywica i osteomalacje mogą istnied równocześnie, natomiast u osób dorosłych
może wystąpid tylko osteomalacja

□

 zespoły złego wchłaniania
 niedostateczna podaż witaminy D
 zbyt słabe nasłonecznienie

niedobór witaminy D

□

 pochodzenia wątrobowego - związane ze zmniejszeniem wytwarzania kalcydiolu

(25-OH-D3) (marskośd wątroby, stosowanie leków)

 pochodzenia nerkowego - związane ze zmniejszeniem wytrarzania kalcytriolu

(25-(OH)2-D3) (najczęściej w przewlekłej niewydolności nerek

zaburzenia przemiany witaminy D

□ rzadko występująca osteomalacja niezależna od witaminy D z powodu zaburzeo

czynności cewek nerkowych, niedoboru fosforanów.

Przyczyny

□ bóle kostne
□ wygięcie kości - kooczyny dolne w kształcie litery O
□ zaburzenia chodu
□ różaniec krzywiczy - widoczne zgrubienie żeber na granicy chrząstka -kośd

Objawy

□ uzupelnienie niedoboru witaminy D
□ w zaburzeniach przemiany witaminy D leczenie choroby podstawowej i podawanie

aktywnych metabolitów witaminy D

Leczenie

osteomalacja i krzywica

-

ograniczona do jednego lub kilku ognisk, postępująca choroba układu kostnego o
nieustalonej przyczynie, charakteryzuje się zwiększoną przebudową kostną, zwiększającą
ryzyko zniekształceo, przewlekłych bólów, złamao oraz powikłao stawowych i
neurologicznych

-

wstępny okres choroby charakteryzuje się niekontrolowanym wzmożeniem czynności
osteoklastów i degradacją tkanki kostnej (okres wczesny). następstwem jest wtórny proces
odbudowy (okres późny), powodujący powstanie niestabilnej tkanki kostnej ze skłonnością
do złamao i zniekształceo

-

choroba najczęściej umiejscawia się w kościach miednicy, a w dalszej kolejności w kości
udowej, piszczelowej, kościach pokrywy czaski i kręgach lędźwiowych. często dochodzi
również do deformacji kości długich

-

umiejscowione bóle kostne, czasem podwyższona temperatura skóry nad zajętą
procesem chorobowym kości

-

niekiedy wygięcie i skrócenie kooczyn dolnych (np. szablowata kośd piszczelowa)

-

czasami powiększenie obwodu kości

-

objawy

Choroba Pageta

-

powstają torbiele kostne, złamania, zniekształcenia

-

patogeneza: nadmiar parathormonu

Włóknisto torbielowate zapalenie kości

-

zmniejszenie masy szpiku, niedokrwistośd

-

patogeneza: wrodzone schorzenie powodujące nadmierną gęstośd kości całego szkieletu

Marmurkowatośd kości

-

patogeneza: niedobór PTH powoduje zmniejszenie aktywności osteoklastów, co obniża
czynnośd osteoblastów

Niedoczynnośd przytarczyc

Patologia Strona 6

czynnośd osteoblastów

-

włóknisto-torbielowate zapalenie kości

-

patogeneza: nerkowa retencja fosforanów prowadząca do wtórnej nadczynności przytarczyc
oraz zmniejszenie nerkowej hydroksylacji witaminy D

Osteodystrofia nerkowa

Patologia Strona 7