11.10.2013, Gruca
Co oznaczają te zajęcia?
- Zespół źródeł wykorzystywanych w działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej i informatycznej
w danej dziedzinie;
- Posługiwanie się źródłami
ZAGADNIENIA:
a) Podstawowe pojęcia z zakresu nauki o książce i bibliotece
b) Polskie encyklopedie i słowniki z zakresu wiedzy o książce
c) Wybrane encyklopedie i słowniki z zakresu wiedzy o książce [zagraniczne]
d) Polskie czasopisma z zakresu nauki o książce, informacji naukowej i bibliotekoznawstwa
e) Wybrane czasopisma zagraniczne z zakresu nauki o książce, informacji naukowej i
bibliotekoznawstwa
f) Działalność wydawnicza bibliotek (czasopisma, katalogi, informatory)
g) Źródła informacji o bibliotekach (informatory drukowane)
h) Bibliografie z zakresu nauki o książce i informacji naukowej polskie i wybrane zagraniczne
__________________________________________________________________________________
!!!OBOWIĄZUJE ZNAJOMOŚĆ ZAWARTOŚCI I WARTOŚCI INFORMACYJNEJ OMAWIANYCH
ŹRÓDEŁ!!!

a) Podstawowe pojęcia z zakresu nauki o książce i bibliotece
DEFINICJE
1) KSIĄŻKA - (wg Krzysztofa Migonia) dokument w którym na materialnym nośniku sa przedstawione
za pomocą znaków graficznych komunikaty; Narzędzia utrwalania i przekazu tekstów językowych i
poza językowych (obrazków, symboli)
Pojęcie KSIĄŻKA jest wieloznaczne i używane:
- jako synonimu utworu literackiego
- na określenie wydawnictwa zwartego, nieperiodycznego ( w odróżnieniu od czasopism i gazety)
- na określanie drukowanej publikacji powyżej 48 stron (broszura ma do 48 stron)
- każdego druku w postaci kodeksu (np. książka telefoniczna)
- na określenie pewnej l. określonych arkuszy papieru przeznaczonych do zapisywania (np. książka
życzeń i zażaleń, książka kondolencji)

2) BIBLIOTEKA - określenie instytucji, która pełni określone funkcje społeczne (badawcze,
edukacyjne, kulturalne, rekreacyjne) przez gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie zbiorów
oraz informowanie o nich. Części składowe to :
- lokal
- zbiory
- czytelnicy
- bibliotekarze
Pojęcia BIBLIOTEKA używa się do określenia:
- pomieszczenia dla książek
- księgozbioru
- serii wydawniczej

3. BIBLIOLOGIA -(inaczej: nauka o książce lub księgoznawstwo) dyscyplina nauki, której przedmiotem
badań jest książka jako obiekt materialny i środek przekazu myśli ludzkiej. Zajmuje się badaniem
zagadnień tworzenia, rozpowszechniania i odbioru książek. Obejmuje problematykę zarówno
historyczną jak i współczesną.

4. BIBLIOTEKOZNAWSTWO -(wg Zofii Gacy-Dąbrowskiej) nauka badająca i ustalająca warunki oraz
zasady sprawnego działania bibliotek w aspekcie ich różnorodnych i zmieniających się funkcji
społecznych. Przedmiotem badań są : pojedyncze biblioteki, sieci bibliotek i różne ich kategorie.
Rozróżnić możemy 3 warstwy tej nauki:
- teoria (m.in. klasyfikowanie zbiorów, definiowanie pojęć)
- warstwa opisowa (wiedza o procesach historycznych)
- warstwa pragmatyczna (praktyka bibliotekarska)

5. BIBLIOTEKARSTWO - część praktyczna formułuje zasady praktycznych działań bibliotek oraz
określa zespół umiejętności koniecznych do wykonywania zawodu bibliotekarza. Jest to praktyczna
część bibliotekoznawstwa.

6. INFORMACJA NAUKOWA = INFORMATOLOGIA - dziedzina wiedzy obejmująca cąłokształt
zagadnień teoretycznych i praktycznych związanych z działalnością informacyjną, gromadzeniem,
dokumentowaniem, przetwarzaniem i wyszukiwaniem informacji, jej rozpowszechnianiem i
udostępnianiem wg określonych celów i potrzeb użytkowników.

7. ENCYKLOPEDIA - (gr. encyklios paideia = wykształcenie ogólne) dzieło zawierające krótkie
informacje lub dłuższe artykuły z wszystkich dziedzin wiedzy i działalności praktycznej albo też
ograniczenia do konkretnej epoki lub terytorium.

b) Polskie encyklopedie i słowniki z zakresu wiedzy o książce

1. EWOK - Encyklopedia Wiedzy O Książce (lata 70. XX wieku)
a) pomysłodawcą był Jan Muszkowski ("Życie książki"). Po jego śmierci prace kontynuował
Aleksander Birkenmajer.
b) EWOK zajmowała się:
- historią książki (red. Aldona Kawecka - Gryczowa)
- bibliotekarstwem, bibliografią i informacją (red. Helena Więckowska)
- drukarstwem, księgarstwem i edytorstwem (red. Stanisław Pazyra)

c) Rodzaje haseł:
Przeglądowe
Definicyjne
Geograficzne
Osobowe (Tylko wybitne osoby!)
! Pod większością haseł znajduje się bibliografia; znajdują się również odsyłacze do terminów
związanych znaczeniowo!

d) EWOK jest publikacją obejmującą całokształt współczesnej wiedzy ze wszystkich dziedzin
dotyczących książki jako dzieła sztuki rękopiśmiennej i poligraficznej oraz przedmioty czytelnictwa,
kolekcjonerstwa i handlu.
e) Głównym założeniem EWOK-u jest przedstawienie dziejów książki od najstarszych czasów do
współczesności. EWOK prezentuje historię książki na całym świecie.
f) Indeks rzeczowy podzielony jest na 16 grup:
- bibliologia
- bibliofilstwo
- bibliotekarstwo
- bibliografia
- czasopiśmiennictwo
- dokumentacja (informacja naukowa)
- drukarstwo
- iluminatorstwo
- ilustratorstwo
- introligatorstwo
- kartografia
- księgarstwo
- papiernictwo
- pisma
- rękopismoznawstwo
- zagadnienia wydawnicze

g) dodatki do EWOK-u:
-spis wydawnictw słownikowych i encyklopedycznych z zakresu wiedzy o książce
-indeks osobowy
-indeks rzeczowy (16 grup; patrz wyżej) zawierających wszystkie hasła zawarte w encyklopedii.

2. Encyklopedia Współczesnego Bibliotekarstwa polskiego, Wrocław 1976
a) redaktorzy: Karol Głombiowski, Helena Więckowska, Bolesław Świderski
b) rodzaje haseł:
- ogólne
- szczegółowe
- definicyjne (słownikowe)
- geograficzne (tylko miasta Polski)
! brak haseł biograficznych
c) tematyka (18 działów)
- zagadnienia ogólne, teoria
- ustrój i struktura bibliotekarstwa w Polsce. Polityka i prawo bibliotek.
- Organy wewnętrzne bibliotek
- Rodzaje bibliotek
- Budownictwo i pomieszczenia biblioteczne
- Reprografia
- Gromadzenie zbiorów
- Opracowywanie zbiorów

- Przechowywanie zbiorów
- Udostępnianie zbiorów
- Informacja naukowa
- Czytelnictwo
- Poszczególne biblioteki
- Działalność naukowa i dydaktyczna bibliotek
- Działalność wydawnicza bibliotek
- Kształcenie bibliotekarzy i dokumentalistów
- Zawód bibliotekarza i pracownika informacji naukowej. Krajowa i międzynarodowa organizacja

d) dodatki do Encyklopedi...
- indeks rzeczowy (18 działów)
- indeks nazwisk
- wykaz norm z zakresu bibliografii, informacji i dokumentacji oraz reprografii wg stanu na marzec
1976 r.

3. Encyklopedia Wiedzy o Prasie
a) przewodniczący komitetu redakcyjnego : Walery Pisarek
b) hasła:
pojęcia pospolite (pojęcia, zjawiska, czynności i techniczne urządzenia)
c) napisana w 4 językach: angielski, francuski, niemiecki i rosyjski
d) nie ma w niej nazw własnych, np. czasopism!

4. Słownik Pracowników Książki Polskiej, Warszawa, Łódź, 1972
a) red. Irena Treichel
b) słownik biograficzny : bibliotekarzy, wydawców, bibliofilów, księgarzy, właścicieli kolekcji,
bibliotekoznawców, bibliologów, etc.
c) Kategorie osób zawartych w słowniku to:
- Życiorysy osób (zmarłych!) związanych z produkcją i dystrybucją książki od początków polskiej
książki do czasów współczesnych
- Życiorysy Polaków działających w kraju i za granicą
- Życiorysy cudzoziemców zasłużonych dla polskiej książki
- Życiorysy osób działających na terenie wszystkich ziem należących niegdyś do Polski
- Życiorysy osób zawodowo związanych z książką (drukarz, księgarz, wydawca) oraz osób, które
zajmowały się sprawami książki epizodycznie (oprócz pracy) np. bibliofile, fundatorzy bibliotek itp
c) konstrukcja biogramów (biogram - zwięzły życiorys: podstawowe informacje o życiu, dokonaniach,
twórczości):

Część 1 : właściwy życiorys (nacisk na działalność osoby, jej dorobek i zasługi dla

książki)

Część 2 : bibliografia - podaje się tylko podstawowe opracowania ogólne. Eksponuje

się piśmiennictwo księgoznawcze.

d) w indeksie znajdziemy:
- nazwiska osób (pseudonimy, kryptonimy)
- nazwy instytucji związanych z książką
- nazwiska autorów biogramów (kursywa)

- nazwy geograficzne
- instytucje związane z książką (hasła zbiorowe)
- hasła rzeczowe (np. nazwy instytucji, związków szkół bibliotekarskich i księgarskich)