Badanie ginekologiczne w

praktyce-badanie kliniczne

i cytologia pochwy

Wojciech Ni

żański

!

Oko

ł

o 40% pustych kry

ć wynika z

nieumiej

ętnego ustalenia optymalnego

terminu unasienniania

Oko

ł

o 20% pustych kry

ć wynika z zaburzeń

p

ł

odno

ści samca

Przed badaniem, leczeniem suki w kierunku

p

ł

odno

ści należy skontrolować p

ł

odno

ść samca

!!!

Dost

ępność diagnostyczna narządu

p

ł

ciowego suki jest ograniczona

Konieczno

ść wykonywania

skomplikowanych bada

ń laboratoryjnych!

Badanie ginekologiczne suki

Wykonywane

Ewidentne objawy

schorzenia narz

ądu

p

ł

ciowego

Zaburzenia

p

ł

odno

ści („puste

krycia”)

Ustalanie

optymalnego terminu

unasienniania

Badanie ginekologiczne suki

Wywiad

Badanie

kliniczne

Cytologia

pochwy

Waginoskopia

Oznaczenia

hormonów

Bad

bakteriologiczne

USG

RTG

inne

Optymalny termin krycia suki wyznaczany jest w sytuacjach

Transport suki do krycia

Wcze

śniejsze „puste krycia”

Zaburzenia cyklu p

ł

ciowego

Konserwacja nasienia

Samiec o obni

żonej p

ł

odno

ści

Brak tolerancji

Okre

ślanie terminu porodu

Wywiad

Przy podejrzeniu niep

ł

odno

ści

nale

ży bezwzględnie ustalić czy

samiec jest p

ł

odny

Ogólny

- wiek
- rasa
- profilaktyka
-

żywienie

- okrywa w

ł

osowa

- wcz schorzenia
- stos hormony

Cykl p

ł

ciowy

- regularno

ść

- okr. mi

ędzyrujowe

- ostatnia cieczka
- objawy cieczki
- próby krycia
- przebieg krycia
- monitor. cykli

Ci

ąża i poród

- czy rodzi

ł

a

- ilo

ść miotów

- ci

ężkie porody

- schorz poporodowe
- ronienia
- resorpcje

Wcze

śniejsza antykoncepcja, śr.

poronne, endometritis, vaginitis

Omacywanie

Ogl

ądanie

Badanie kliniczne

Srom

Wyp

ł

yw

Per

vaginam

Przez pow

ł

oki

brzuszne

•proestrus
•oestrus
•st. zapalny
•o. poporod.

•ocena budowy
•przeszkody
•przestronno

ść

•tolerancja

•proestrus
•oestrus
•diestrus
•st. zapalny
•o. przedpor.
•o. poporod.

•wielko

ść macicy

•zmiany w cyklu
•endometritis
•ci

ąża

•inwolucja

Pow

ł

oki

brzuszne

Gruczo

ł

sutkowy

Badanie kliniczne

c.d.

•laktacja
•laktomania
•mastitis
•guzy

•obecno

ść blizn po kastracji lub

cesarkim ci

ęciu

Cytologia pochwy

Pozwala oceni

ć zmiany

st

ężenia estrogenów

Estrogenizacja indukuje proliferacj

ę

komórek nab

ł

onka pochwy

Ocena morfologii i

wybarwiania komórek

nab

ł

onka

Cykliczne zmiany w obr

ębie

nab

ł

onka pochwy w

ł

a

ściwej

proestrus

oestrus

dioestrus

anoestrus

17-ß-estradiol

Nab

ł

onek pochwy-schemat i klasyfikacja komórek

estrogeny

w. przypodstawna

w. powierzchowna

w. po

średnia

k. metoestralna

k. piankowata

k. przypodstawna

k. po

średnia ma

ł

a

k. po

średnia duża

kk. powierzchowne
skeratynizowane

Klasyfikacja komórek nab

ł

onka pochwy

k. przypodstawna

k. po

średnia ma

ł

a

k. po

średnia duża

k. powierzchowna

Anucler superficial
epithelial cell

Supeficial cell with nucleus

Large intermediate cell

Small intermediate cell

Parabasal cell

Morphological

Morphological

features

features

of

of

vaginal

vaginal

epithelial

epithelial

cells

cells

(Ni

żański et. al.., 2003)

Superficial cells with nuclei

Large intermediate cells

Parabasal cells

(Shorr staining, Hemacolor)

Proestrus

(Hemacolor)

Vaginal cytology

proestrus

Proestrus

Late proestrus

Obraz cytologiczny

wczesny oestrus

Oestrus

(Shorr)

Oestrus

Oestrus

Late oestrus

Dioestrus

(barw. Hemacolor)

(Shorr)

Dioestrus

Dioestrus

Anoestrus

Obraz cytologiczny

Inne elementy komórkowe

Komórki nab

ł

onka do

ł

u

ł

echtaczkowego

Erytrocyty

Leukocycty

Bakterie i

śluz

Technika pobierania wymazu

Technika pobierania wymazu

Technika sporz

ądzania preparatu

Barwienie

Metody proste

Metody z

ł

o

żone

• B

ł

ękit metylenowy

• Barwnik Giemazy

• Wright-Giemzy(Diff-Quik)

• Papanicolaou

•Shorra

Hemacolor

Barwienie

1.

Metoda Shorra w modyfikacji Pundela (Kubicek, 1978)

- eter – alkoho l 95% 1:1

30 minut

-

alkoho l 95%

płukanie

-

alkoho l 70%

płukanie

-

alkoho l 50%

płukanie

-

woda destylowana

-

hematoksylina Harrisa

6 minut

-

woda bieżąca

płukanie

-

alkoho l – amoniak (3% )

1 minuta

-

roztwór Shorr S III

2 minuty

-

alkoho l 70%

płukanie

-

alkoho l 80%

płukanie

-

alkoho l 95%

płukanie

-

ksylen

-

balsam kanadyjski

1.

Szybka metoda Shorra w modyfikacji Kubicka (1978)

- Mercofix spray

utrwalenia

-

woda destylowana

płukanie

-

etanol 70%

płukanie

-

hematoksylina Harrisa

4-6 minut

-

woda bieżąca

płukanie

-

alkohol – amoniak (3%)

1 minuta

-

roztwór Shorr S III

2 minuty

-

alkohol 70%

płukanie

-

ksylen

-

balsam kanadyjski

-

preparaty ocenia się w mikroskopie świetlnym pod powiększeniem 200x - 400x

-

ocenia się zwykle 200 komórek biorąc pod uwagę morfologię i sposób wybarwiania się

komórek

Barwienie

Cytologiczne okre

ślanie optymalnego

terminu unasienniania

Indeks

zrogowacenia

Indeks eozynofilii

Indeks

kariopyknozy

Indeks komórek

bezj

ądrzastych

-13 -12 -11 -10 -9 -8 -7 - 6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

7 m-cy

anoestrus

proestrus

6-11 dni

estrus
5-9 dni

diestrus
56-60 dni

estrogeny

60-70 pg/ml

8-15 pg/ml

LH

20 ng/ml

progesteron

0,5 ng/ml

1-2,5 ng/ml

owulacja

dojrzewanie

oocytów

szczyt

p

ł

odno

ści

2,5-5 ng/ml

5-10 ng/ml

szczyt
21 dnia
15-60ng/ml

tolerancja

zainteresowanie psów

Indeks eozynofilny >80%

waginoskopia

silny obrz

ęk

zapadni

ęcie

b

ł

ony

śluzowej

zapadni

ęcie+silne

uk

ątowania

Znaczenie diagnostyczne cytologii pochwy

Ustalanie terminu krycia

Wyznaczanie terminu porodu

Diagnostyka zaburze

ń

p

ł

odno

ści

Diagnostyka

hiperestrogenizacji

Diagnostyka vaginitis,

endometritis

Guz Stickera

„Mezalians”

Monitorowanie cyklu, efektów

leczenia