ISTOTA WSPÓŁCZESNEGO
ZARZĄDZANIA
dr Wiesław Gonciarski
Prawo H.L. Menckena:
• Ci, którzy potrafią - robią
•
Ci, którzy nie potrafią
•
- uczą
Rozwinięcie Martina
• Ci, którzy nie potrafią uczyć -
• zarządzają
NIEKTÓRE PROBLEMY
NAUK O ZARZĄDZANIU
• krótki okres rozwoju,
• niejednorodny przedmiot badań,
• wykorzystywanie dorobku metodologicznego
innych nauk,
• różnorodny rodowód naukowy specjalistów
zajmujących się problematyką zarządzania,
• konieczność bliskiego związku z praktyką,
• stosowanie zarządzania w różnego typu
organizacjach.
Starożytność
• Źródłem wielu
obowiązujących obecnie
rozwiązań są tradycje
sięgające starożytności.
• Sumerowie (ok.. 5 tys. lat
p.n.e.)
- System podatkowy,
- Kapłani zarządzali
olbrzymią ilością dóbr,
- Egipt (ok. 3 tys. lat p.n.e.)
* Piramida Cheopsa 2,3 mln
bloków skalnych o średniej
wadze 2,5 t.; budowa 20 lat
– praca ok. 100 tys. ludzi.
Michał Anioł – artysta i
przedsiębiorca
• Kaplica Sykstyńska
• 13 ludzi pomagało mu
malować sklepienie,
• ok.20 pracowało przy
rzeźbieniu marmurowych
grobowców,
• ok. 200 osób budowało pod
jego nadzorem florentyńską
Bibliotekę Laurenziana.
• M.Anioł osobiście dobierał
pracowników, szkolił ich,
przydzielał do zespołów,
prowadził rejestry
zatrudnienia
.
Przedmiot badań nauk o
zarządzaniu
• (1) organizacje, zjawiska w nich
zachodzące oraz ich powiązania z
otoczeniem,
• (2) zarządzanie, czyli procesy działań
kierowniczych oraz
• (3) zachowania i postawy ludzi
bezpośrednio lub pośrednio powiązanych z
daną organizacją.
Tożsamość nauk zarządzaniu.
• naturalną bazę dla rozwoju nauk zarządzania
stanowi szersza kategoria jaką są nauki
ekonomiczne,
• Natomiast sama tożsamość zawarta jest w
podejściu transdyscyplinarnym stosowanym w
nauce zarządzania.
• Po prostu,
cechą charakteryzującą sposób
uprawiania tej nauki jest wieloaspektowość
postrzegania i “odczytywania” rzeczywistości
.
Tożsamość zarządzania
• Specjalista zajmujący się zarządzaniem nie
może wobec tego danego problemu analizować
tylko z jednej pozycji.
• Funkcjonuje w obrębie zarządzania jeśli swoje
oceny, koncepcje czy propozycje formułuje
uwzględniając równocześnie np. aspekty
ekonomiczne, socjopsychologiczne, prawne,
techniczne czy ekologiczne.
Zarządzanie -
sztuka czy nauka ?
• Prawdziwy czy pozorny dylemat?
• Zwolennicy zaliczania zarządzania do sztuki
twierdzą, że wymaga ona twórczych zdolności i
predyspozycji, a mimo jednakowego szkolenia
tylko niektórzy adepci zarządzania odnoszą
sukcesy.
• Nie jest to zatem umiejętność, którą całkowicie
da się opanować (nauczyć).
Zarządzanie - sztuka czy nauka
• Zwolennicy poglądu, że zarządzanie jest nauką
uważają, iż wynika to z faktu, że badania
prowadzone nad tą sferą ludzkiego działania
doprowadziły do powstania wielu teorii
objaśniających problemy organizacji i
zarządzania,
• ponadto, nauka ta posługuje się właściwym
zestawem metod badawczych i ma ustalone
różnice z innymi pokrewnymi naukami.
Zarządzanie –
sztuka czy nauka?
• Wciąż też daleko nam do takiego zasobu
wiedzy i dokładności przewidywań cechujących
nauki ścisłe.
• Niektóre aspekty zarządzania mają charakter
zdecydowanie naukowy, ale znaczna jego część
ciągle pozostaje sztuką.
• Misją zarządzania wg. L.J.Krzyżanowskiego
„jest zastępowanie wiedzy potocznej wiedzą
poznawczo ugruntowaną i godziwą”.
H.M. Boettinger doszukiwał się analogii
między sztuką, literaturą a zarządzaniem
• Te pierwsze wymagają trzech składników:
• 1) wizji artysty,
• 2) znajomości rzemiosła,
• 3) skutecznego komunikowania się.
• Czy zarządzanie nie wymaga tego samego?
• Wydaje się, że prawda leży gdzieś po środku.
• Nasza wiedza o rzeczywistości organizacyjnej wzbogaca się
każdego dnia, wiele wiemy o zarządzaniu i potrafimy to
naukowo udowodnić. Ale działania praktyczne w obrębie
zarządzania wymagają także twórczego polotu. (np. S. Jobs)
Peter F. Drucker:
• „To co nazywamy
zarządzaniem, w
dużej części polega
na utrudnianiu
ludziom pracy”
Zarządzanie
• „
to zestaw działań
(obejmujący planowanie i
podejmowanie decyzji, organizowanie,
przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi, i
kontrolowanie)
skierowanych na zasoby
organizacji
( ludzkie, finansowe, rzeczowe i
informacyjne)
i wykonywanych z zamiarem
osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny
i skuteczny
”
• R.W. Griffin
Zarządzanie
(nowa def.)
• „Obejmuje kształtowanie produktywnej
współpracy jednostek i grup wewnątrz
organizacji oraz dopasowanie tych
wysiłków do wymagań formułowanych
przez jej otoczenie, z którym organizacja
musi dokonywać wymiany, jeśli chce
przetrwać”
• T.J. Watson
Interesująco zarządzanie konkretyzuje
G.Hamel, stwierdzając, że polega ono na:
- określaniu i wytyczaniu celów,
- organizowaniu i podziale pracy,
- koordynowaniu i kontroli działań,
- rozwijaniu i wykorzystaniu
talentów,
- gromadzeniu i stosowaniu wiedzy,
- pozyskiwaniu i alokacji zasobów,
- tworzeniu i rozwijaniu stosunków,
- bilansowaniu i wychodzeniu
naprzeciw oczekiwaniom
udziałowców .
•
Hamel G., Breen B., Zarządzanie jutra, Wyd. Red Horse, Warszawa 2008, s.
36.
Proces zarządzania
• Planowanie i podejmowanie decyzji
• Organizowanie
• Gospodarowanie zasobami ludzkimi
• Kierowanie ludźmi (przewodzenie,
motywowanie)
• Kontrolowanie
RODZAJE ZARZĄDZANIA
• Zarządzanie strategiczne - kreuje rozwój firmy w długim
okresie i podejmowane jest na wyższych szczeblach
zarządzania.
• Zarządzanie taktyczne - związane jest z funkcjonowaniem
firmy od strony technicznej, organizacyjnej, pracowniczej
i finansowej w średnim i krótkim okresie.
• Zarządzanie operacyjne - dotyczy działania firmy w
okresach krótkich i obejmuje realizację zadań przy
zastosowaniu różnorodnych procesów wytwórczych,
obsługowych lub usługowych, wymagających
wykonywania różnych operacji technologicznych,
transportowych, kontrolnych, itp..
System zarządzania organizacją
• Składa się z trzech powiązanych ze sobą
podsystemów:
• 1) względnie uporządkowanego zbioru
strategii, metod i zasad zarządzania
stosowanych w organizacji.
• 2) kadry kierowniczej, będącej kolektywem osób
pełniących funkcje menedżerskie;
• 3) technologii (zwłaszcza teleinformatycznej)
wykorzystywanej w procesach zarządzania
organizacją.
Otoczenie organizacji
Poziom rozwoju
gospodarczego
Regulacje państwowe
i ponadnarodowe
Konkurencja
Poziom rozwoju
technicznego
Środowisko
społeczno-polityczne
Środowisko
naturalne
Organizacja
Stosunki
gospodarcze z
zagranicą
Klienci
Firma
Akcjonariusze
(właściciele)
Personel
(menedżerowie i pozostali
pracownicy
Współpracownicy
(doradcy, umowy
zlecenia itp.)
Kontrahenci
(dostawcy,
kooperanci itp..
Klienci
PODMIOTY POWIĄZANE Z FIRMĄ
Elementy systemu działania firmy
Finanse
Marketing
Handel
Technika i
technologia
Personel
System zarządzania
Zaopatrzenie
Księgowość i
kontroling
FIRMA
Uproszczony model sposobu
funkcjonowania firmy
• Potrzeby klienta
• Oferta produktu lub usługi
• System realizacji
• Dystrybucja
• Obsługi gwarancyjne i inne
K
O
N
K
U
R
E
N
C
I
Wysoka jakość zarządzania uzyskiwana jest
obecnie dzięki:
• - Umiejętności analizy
otoczenia, a w szczególności
oczekiwań klientów.
• - Zdolności przewidywania
oraz szybkości i elastyczność
dostosowania się do
dynamicznie zmieniającej się
rzeczywistości.
• - Wsłuchiwaniu się w
potrzeby klientów,
utrzymywaniu z nimi ciągłego
kontaktu i dostarczaniu im
produktów o wysokich
parametrach jakościowych.
• Umiejętności zarządzania
wiedzą w organizacji, jej
sprawnemu pozyskiwaniu,
tworzeniu, kodyfikowaniu
oraz praktycznym
implementowaniu.
• Wykorzystaniu potencjału
zasobów ludzkich, poprzez
tworzenie efektywnych i
ekscytujących miejsc
pracy.
Wysoka jakość zarządzania uzyskiwana jest
obecnie dzięki
(2)
:
• Umiejętności
pozyskiwania i utrzymania
odpowiednich zasobów
ludzkich.
• Właściwemu
wykorzystaniu nowych
możliwości technicznych,
tak w procesach
produkcyjno-usługowych,
jak i oferowanych
produktach.
• .
• Kształtowaniu
innowacyjnych rozwiązań
strukturalnych, a zwłaszcza
odchodzeniu od rozwiązań
hierarchicznych.
• Śmiałemu sięganiu po
zasoby i możliwości
znajdujące się poza
organizacją (outsourcing,
offshoring).
• Koncentrowaniu swojej
uwagi nie na zysku, lecz na
dostarczaniu wartości.
Organizacja
• To grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą
w sposób uporządkowany i skoordynowany,
aby osiągnąć pewien zestaw celów
• Cele:
• Zysk,
• Edukacja,
• Obrona narodowa,
• Społeczne zadowolenie,
• Dobroczynność itp
Organizacje
(wg. T.J.Watson,a)
• są zbiorami aktywnych ludzkich relacji,
wykorzystujących różnorodne technologie,
w których to ludzie współpracują ze sobą w
celu realizacji zadań, które nie mogłyby
zostać wykonane przy wykorzystaniu
jakichkolwiek środków zastępczych”
Model organizacji
(H.J.Leavitt)
Ludzie
Cele i zadania
Struktura
Technika i technologia