Przedmiot, tożsamość i struktura nauk o zarządzaniu

Prawo H.L. Menckena:

• Ci, którzy potrafią - robią
•

Ci, którzy nie potrafią

•

- uczą

NIEKTÓRE PROBLEMY

NAUK O ZARZĄDZANIU

• krótki okres rozwoju,
• niejednorodny przedmiot badań,
• wykorzystywanie dorobku metodologicznego

innych nauk,

• różnorodny rodowód naukowy specjalistów

zajmujących się problematyką zarządzania,

• konieczność bliskiego związku z praktyką,
• stosowanie zarządzania w różnego typu

organizacjach.

Starożytność

• Źródłem wielu

obowiązujących obecnie

rozwiązań są tradycje

sięgające starożytności.

• Sumerowie (ok.. 5 tys. lat

p.n.e.)

- System podatkowy,

- Kapłani zarządzali

olbrzymią ilością dóbr,

- Egipt (ok. 3 tys. lat p.n.e.)
* Piramida Cheopsa 2,3 mln

bloków skalnych o średniej
wadze 2,5 t.; budowa 20 lat

– praca ok. 100 tys. ludzi.

Michał Anioł – artysta i

przedsiębiorca

• Kaplica Sykstyńska
• 13 ludzi pomagało mu

malować sklepienie,

• ok.20 pracowało przy

rzeźbieniu marmurowych

grobowców,

• ok. 200 osób budowało pod

jego nadzorem florentyńską

Bibliotekę Laurenziana.

• M.Anioł osobiście dobierał

pracowników, szkolił ich,

przydzielał do zespołów,

prowadził rejestry
zatrudnienia

Przedmiot badań nauk o

zarządzaniu

• (1) organizacje, zjawiska w nich

zachodzące oraz ich powiązania z
otoczeniem,

• (2) zarządzanie, czyli procesy działań

kierowniczych oraz

• (3) zachowania i postawy ludzi

bezpośrednio lub pośrednio powiązanych z

daną organizacją.

Tożsamość nauk zarządzaniu.

• naturalną bazę dla rozwoju nauk zarządzania

stanowi szersza kategoria jaką są nauki
ekonomiczne,

• Natomiast sama tożsamość zawarta jest w

podejściu transdyscyplinarnym stosowanym w
nauce zarządzania.

• Po prostu,

cechą charakteryzującą sposób

uprawiania tej nauki jest wieloaspektowość
postrzegania i “odczytywania” rzeczywistości

Tożsamość zarządzania

• Specjalista zajmujący się zarządzaniem nie

może wobec tego danego problemu analizować
tylko z jednej pozycji.

• Funkcjonuje w obrębie zarządzania jeśli swoje

oceny, koncepcje czy propozycje formułuje
uwzględniając równocześnie np. aspekty
ekonomiczne, socjopsychologiczne, prawne,
techniczne czy ekologiczne.

Zarządzanie -

sztuka czy nauka ?

• Prawdziwy czy pozorny dylemat?
• Zwolennicy zaliczania zarządzania do sztuki

twierdzą, że wymaga ona twórczych zdolności i
predyspozycji, a mimo jednakowego szkolenia
tylko niektórzy adepci zarządzania odnoszą
sukcesy.

• Nie jest to zatem umiejętność, którą całkowicie

da się opanować (nauczyć).

Zarządzanie - sztuka czy nauka

• Zwolennicy poglądu, że zarządzanie jest nauką

uważają, iż wynika to z faktu, że badania
prowadzone nad tą sferą ludzkiego działania
doprowadziły do powstania wielu teorii
objaśniających problemy organizacji i
zarządzania,

• ponadto, nauka ta posługuje się właściwym

zestawem metod badawczych i ma ustalone
różnice z innymi pokrewnymi naukami.

Zarządzanie –

sztuka czy nauka?

• Wciąż też daleko nam do takiego zasobu

wiedzy i dokładności przewidywań cechujących
nauki ścisłe.

• Niektóre aspekty zarządzania mają charakter

zdecydowanie naukowy, ale znaczna jego część
ciągle pozostaje sztuką.

• Misją zarządzania wg. L.J.Krzyżanowskiego

„jest zastępowanie wiedzy potocznej wiedzą
poznawczo ugruntowaną i godziwą”.

H.M. Boettinger doszukiwał się analogii

między sztuką, literaturą a zarządzaniem

• Te pierwsze wymagają trzech składników:
• 1) wizji artysty,
• 2) znajomości rzemiosła,
• 3) skutecznego komunikowania się.

• Czy zarządzanie nie wymaga tego samego?

• Wydaje się, że prawda leży gdzieś po środku.
• Nasza wiedza o rzeczywistości organizacyjnej wzbogaca się

każdego dnia, wiele wiemy o zarządzaniu i potrafimy to
naukowo udowodnić. Ale działania praktyczne w obrębie
zarządzania wymagają także twórczego polotu. (np. S. Jobs)

Zarządzanie

• „

to zestaw działań

(obejmujący planowanie i

podejmowanie decyzji, organizowanie,
przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi, i
kontrolowanie)

skierowanych na zasoby

organizacji

( ludzkie, finansowe, rzeczowe i

informacyjne)

i wykonywanych z zamiarem

osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny
i skuteczny

”

• R.W. Griffin

Zarządzanie

(nowa def.)

• „Obejmuje kształtowanie produktywnej

współpracy jednostek i grup wewnątrz
organizacji oraz dopasowanie tych
wysiłków do wymagań formułowanych
przez jej otoczenie, z którym organizacja
musi dokonywać wymiany, jeśli chce
przetrwać”

• T.J. Watson

Interesująco zarządzanie konkretyzuje

G.Hamel, stwierdzając, że polega ono na:

- określaniu i wytyczaniu celów,

- organizowaniu i podziale pracy,

- koordynowaniu i kontroli działań,

- rozwijaniu i wykorzystaniu

talentów,

- gromadzeniu i stosowaniu wiedzy,

- pozyskiwaniu i alokacji zasobów,

- tworzeniu i rozwijaniu stosunków,

- bilansowaniu i wychodzeniu

naprzeciw oczekiwaniom
udziałowców .

•

Hamel G., Breen B., Zarządzanie jutra, Wyd. Red Horse, Warszawa 2008, s.
36.

Proces zarządzania

• Planowanie i podejmowanie decyzji
• Organizowanie
• Gospodarowanie zasobami ludzkimi
• Kierowanie ludźmi (przewodzenie,

motywowanie)

• Kontrolowanie

RODZAJE ZARZĄDZANIA

• Zarządzanie strategiczne - kreuje rozwój firmy w długim

okresie i podejmowane jest na wyższych szczeblach
zarządzania.

• Zarządzanie taktyczne - związane jest z funkcjonowaniem

firmy od strony technicznej, organizacyjnej, pracowniczej
i finansowej w średnim i krótkim okresie.

• Zarządzanie operacyjne - dotyczy działania firmy w

okresach krótkich i obejmuje realizację zadań przy
zastosowaniu różnorodnych procesów wytwórczych,
obsługowych lub usługowych, wymagających
wykonywania różnych operacji technologicznych,
transportowych, kontrolnych, itp..

System zarządzania organizacją

• Składa się z trzech powiązanych ze sobą

podsystemów:

• 1) względnie uporządkowanego zbioru

strategii, metod i zasad zarządzania
stosowanych w organizacji.

• 2) kadry kierowniczej, będącej kolektywem osób

pełniących funkcje menedżerskie;

• 3) technologii (zwłaszcza teleinformatycznej)

wykorzystywanej w procesach zarządzania
organizacją.

Otoczenie organizacji

Poziom rozwoju
gospodarczego

Regulacje państwowe

i ponadnarodowe

Konkurencja

Poziom rozwoju
technicznego

Środowisko

społeczno-polityczne

Środowisko
naturalne

Organizacja

Stosunki

gospodarcze z
zagranicą

Klienci

Firma

Akcjonariusze

(właściciele)

Personel

(menedżerowie i pozostali
pracownicy

Współpracownicy

(doradcy, umowy
zlecenia itp.)

Kontrahenci

(dostawcy,
kooperanci itp..

Klienci

PODMIOTY POWIĄZANE Z FIRMĄ

Elementy systemu działania firmy

Finanse

Marketing

Handel

Technika i
technologia

Personel

System zarządzania

Zaopatrzenie

Księgowość i
kontroling

FIRMA

Uproszczony model sposobu

funkcjonowania firmy

• Potrzeby klienta

• Oferta produktu lub usługi

• System realizacji

• Dystrybucja

• Obsługi gwarancyjne i inne

Wysoka jakość zarządzania uzyskiwana jest

obecnie dzięki:

• - Umiejętności analizy

otoczenia, a w szczególności
oczekiwań klientów.

• - Zdolności przewidywania

oraz szybkości i elastyczność
dostosowania się do
dynamicznie zmieniającej się
rzeczywistości.

• - Wsłuchiwaniu się w

potrzeby klientów,
utrzymywaniu z nimi ciągłego
kontaktu i dostarczaniu im
produktów o wysokich
parametrach jakościowych.

• Umiejętności zarządzania

wiedzą w organizacji, jej
sprawnemu pozyskiwaniu,
tworzeniu, kodyfikowaniu
oraz praktycznym
implementowaniu.

• Wykorzystaniu potencjału

zasobów ludzkich, poprzez
tworzenie efektywnych i
ekscytujących miejsc
pracy.

Wysoka jakość zarządzania uzyskiwana jest

obecnie dzięki

(2)

• Umiejętności

pozyskiwania i utrzymania
odpowiednich zasobów
ludzkich.

• Właściwemu

wykorzystaniu nowych
możliwości technicznych,
tak w procesach
produkcyjno-usługowych,
jak i oferowanych
produktach.

• .

• Kształtowaniu

innowacyjnych rozwiązań
strukturalnych, a zwłaszcza
odchodzeniu od rozwiązań
hierarchicznych.

• Śmiałemu sięganiu po

zasoby i możliwości
znajdujące się poza
organizacją (outsourcing,
offshoring).

• Koncentrowaniu swojej

uwagi nie na zysku, lecz na
dostarczaniu wartości.

Organizacja

• To grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą

w sposób uporządkowany i skoordynowany,

aby osiągnąć pewien zestaw celów

• Cele:

• Zysk,
• Edukacja,
• Obrona narodowa,
• Społeczne zadowolenie,
• Dobroczynność itp

Organizacje

(wg. T.J.Watson,a)

• są zbiorami aktywnych ludzkich relacji,

wykorzystujących różnorodne technologie,
w których to ludzie współpracują ze sobą w
celu realizacji zadań, które nie mogłyby
zostać wykonane przy wykorzystaniu
jakichkolwiek środków zastępczych”

Model organizacji

(H.J.Leavitt)

Ludzie

Cele i zadania

Struktura

Technika i technologia