BOF / APP

Schemat reakcji ostrej fazy

Zaburzenie homeostazy

(infekcja, uraz tkanki, wzrost nowotworowy..)

Aktywacja komórek:

granulocytów,

monocytów,

makrofagów,

fibroblastów, komórek

śródbłonka

Uwalnianie IL-6, IL-1, TNF-α, INF-g

Reakcja systemowa

Podwzgórze

Przysadka

Szpik kostny Ukł. Immunologiczny

Wątroba

gorączka

ACTH kortyzol

leukocytoza

proliferacja

limfocytów

Białka ostrej fazy

Reakcja lokalna

Przywrócenie homeostazy

Dlaczego bof?

Chów wielkostadny w znacznym stopniu utrudnia

możliwość obserwacji pojedynczych zwierząt.

Reakcja organizmu na zapalenie w postaci gorączki,

leukocytozy oraz obniżenia koncentracji cynku jest

szybka i krótkotrwała w porównaniu do wolniej

pojawiających i dłużej utrzymujących się

zmian koncentracji Hp i Fb w surowicy

(Godson i wsp. 1995).

sposób reakcji

czas reakcji

frakcja,
w której się znajdują

funkcje

Kinetyka zmian BOF

CRP

SAA

Hp

Fb

Transferyna

Albumina

C3

Z

m

ia

n

y

k

o

n

ce

n

tr

a

cj

i

w

su

ro

w

ic

y

(

%

)

Czas po stymulacji (dni)

Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wrocław 1998

Fibrynogen

(metoda kapilarowa wg Benjamin,1978)

Zasada metody:

Ogrzanie osocza krwi do temperatury 56

0

C powoduje

wytrącenie z niej fibrynogenu. Obliczenie stosunku
objętościowo-objętościowego fibrynogenu do całkowitego
osocza w przeliczeniu na stosunek wagowo-objętościowy,
pozwala na obliczenie koncentracji fibrynogenu

Odczynniki i aparatura:

wersenian sodu, rurki hematokrytowe, łaźnia wodna,

wirówka hematokrytowa

Wykonanie:

Kapilarę hematokrytową wypełnić w 2/3 objętości krwią pobraną na

antykoagulant.

Wolny koniec rurki zatopić nad palnikiem gazowym (nie może być

ubrudzony krwią, ponieważ się nie zatopi). Krew wirować przez 5 min.
w wirówce hematokrytowej (po odwirowaniu określić hematokryt).

Kapilarę hematokrytową z odwirowaną krwią umieścić w łaźni

wodnej, tak, aby cały słupek osocza był zanurzony w wodzie i ogrzewać
w temperaturze 56

0

C przez 3 minuty.

Ponownie odwirować w wirówce hematokrytowej przez 3 minuty.
Sprecypitowany fibrynogen osiada na słupku krwinek białych

i czerwonych. Nad nim znajduje się słupek klarownej surowicy.

Zmierzyć z dokładnością 0.1 mm długość
odcinka BC i BD. Obliczyć koncentrację
fibrynogenu stosując następujące
przekształcenia:

A

B

C

Fibrynogen

100

x

AC

AB

Fb

=

[g/L]

Oznaczenie fb wg Millar i wsp. (1971)

w modyfikacji Brugmans i wsp. (1998)

Do próbki krwi z EDTA w której znajduje się ok.
1,5 - 2 ml krwi należy dodać 1 kroplę roztworu
May-Grunwalda

z

eozyną

i

błękitem

metylenowym (STAMAR, nr kat. 98.010.5).

Należy wymieszać ostrożnie krew

z barwnikiem.

Krwinki białe zostają zabarwione na niebiesko
- łatwiej różnicować warstwę fibrynogenu od
warstwy krwinek białych.

Jawor i Stefaniak, Lecznica du

ż

ych zwierz

ą

t (2008).

WYKORZYSTANIE BIAŁEK OSTREJ FAZY

W DIAGNOSTYCE WETERYNARYJNEJ

Ostre infekcyjne i aseptyczne stany zapalne (Hp, SAA,
Fb)

Monitorowanie zdrowia zwierząt w stadzie (Hp, Fb,

pigMAP)

Monitorowanie przebiegu leczenia (Hp, Fb, SAA, Cp)

Różnicowanie między stanem ostrym, a przewlekłym
(Hp, SAA, Fb, a1-AG)

Weterynaryjna inspekcja przed- i poubojowa (Hp,

SAA)

Niektóre zaburzenia metaboliczne, stres (Hp, SAA)

Białka ostrej fazy najczęściej wykorzystywane

w diagnostyce u zwierząt gospodarskich

Haptoglobina (Hp) – wszystkie gatunki

Fibrynogen (Fb) – wszystkie gatunki

Surowiczy Amyloid A (SAA) – bydło, świnie

Białko C-RP (CRP) – koń, świnie

Pig Major Acute Protein (pigMAP)- świnie

Dwa profile czasowe białek ostrej fazy

w reakcji na bodziec zapalny

Białka szybko reagujące (SAA, a

1

-AG, C-RP)

wzrost stężenie po 4-6 godzinach od zadziałania
bodźca, stężenie maksymalne w 24-48 godzinie,
powrót do normy po 7-8 dniach

Białka wolno reagujące (Hp, a

1

-AT, Fb, Cp)

wzrost po 12-24 godzinach, stężenie maksymalne
w 3-4 (3-6) dobie, powrót do normy po ok.14
dniach

Sposób reakcji BOF

na bodziec zapalny

Wielokrotny wzrost poziomu Hp, SAA

Wzrost stężenia od
kilkudziesięciu do kilkuset
procent

Fb, a

1

-AG,

a

1

-AT, Cp, Sm,

LBP

Spadek stężenia

Alb, Tf

Profil czasowy

SAA

,

LBP, α

1

-AG

Hp, Fb, α

1

-AT

Białka szybko i wolno reagujące na

bodziec zapalny

0

50

100

150

"0" 6

h

12

h

24

h

48

h

3
d

5
d

7d 10

d

12

d

14

d

18

d

czas

S

A

A

m

g

/l

0

2

4

6

H

p

g

/l

SAA
Hp

Stężenie Hp i Fb u wybranych gatunków ssaków

Gatunek

Haptoglobina

Fibrynogen

konie

0,4-1,3

1-5

bydło

<0,05

3-7

kozy

<0,05

1-4

owce

<0,05

1,5-4

psy

0,6-1

1-4

ś

winie

0,2-0,9

2-4

Referencje

Wielkość

grupy

Zakres

stężeń

Ś

rednia

Metoda

oznaczania

Brugmans i

wsp.

1998

n=40

wiek 3-19 lat

3,12 – 5,89

g/L

4,32 g/L

precypitacja

wg

Millar (1971)

Campbell i wsp.

1981

n=100

2,47 – 6,31

g/L

3,87 g/L

precypitacja

wg

Millar (1971)

Dusek 1977

n=57

wiek 3-12 lat

bd

2,80 g/L

fotometria wg

Stiland

Gerhards1993

n=50

1,20-2,70 g/L

bd

bd

Koterba

i wsp. 1990

ź

rebięta

noworodki

1,0-3,0 g/L

bd

bd

Stężenie fibrynogenu u koni wg różnych autorów

bd – brak danych

Przykłady możliwych

zastosowań bof podczas

monitorowania zdrowia

u bydła, świń i koni

Cel

Grupa

Parametry/ilość zwierząt badanych

Ocena zdrowia podczas

odchowu

Cielęta

Oznaczenie Hp, SAA i Fb w 2 d.ż oraz

między 21-28 d.ż. Równocześnie

z oceną Ig u 25-30% rodzących się

cieląt

Ocena ryzyka u krów

podczas okresu

przejściowego

i w szczycie laktacji

Krowy mleczne

Hp, SAA, Fb (% krów z podwyższonym

stężeniem oraz koncentracje

u pojedynczych zwierząt równocześnie

z parametrami metabolicznymi

i mineralnymi)

Monitoring zdrowia

w stadach bydła

mlecznego/programy

poprawiające

zdrowotność w stadzie

Krowy w różnych

fazach laktacji

oraz zasuszeniu

Hp, Fb (% zwierząt o podwyższonym

stężeniu oraz średnie stężenie)

Monitorowanie

zdrowotności gruczołu

mlekowego

Krowy w laktacji

Hp i SAA w mleku od indywidualnych

krów.

Badanie przedubojowe

Bydło opasowe

Potwierdzenie prawidłowych stężeń Hp

i Fb u wszystkich z badanych zwierząt

(5-10% losowo wybranych z

przeznaczonych na ubój)

Jawor i Stefaniak, Acute Phase Proteins in Cattle, 2011

Grupa

Glukoza

(mg/dl)

Kortyzol

(ng/ml)

Fibrynogen

(g/l)

SAA

(µg/ml)

I

102,75 A

30,14

10,09

6,26

6,50
0,77

63,14
38,39

II

68,6 B

8,95

6,69
4,67

5,22
1,07

1,24
2,60

III

60,14 B

3,38

6,96
3,49

5,60
20,6

5,9

9,98

Ogółem

72,88

19,2

7,27
4,87

5,64
1,31

23,23
36,39

Grupa I – krowy przebywające w stadzie od tygodnia

Grupa II – krowy przebywające w stadzie ponad rok

Grupa III – krowy przebywające w stadzie od 3. tygodni

Rząsa i in. 2005

Poziomy oznaczanych we krwi i surowicy parametrów

Odsetek krów z alkalozą wykazujących podwyższone wartości

fibrynogenu

Zakres

Grupa I

%

Grupa II

%

Krowy św.

wycielone

%

Krowy

zasuszone

%

Powyżej normy

ponad 7 g/l

85,71

80

100

80

Między maksimum,

a średnią

5-7 g/l

0

0

0

0

Między średnią,

a minimum

3-5 g/l

14,29

20

0

0

Poniżej minimum

poniżej 3 g/l

0

0

0

20

Badania własne Katedry

Podwyższone poziomy Hp i Fb u krów

w dużych stadach mlecznych

Stado n

badanych

Fb

n (%)

Hp

n (%)

G 70/9

3 (33,3%)

4 (44,4%)

C 360/24

3 (12,5%)

2 (8,3%)

W 200/19

5 (26,3%)

3 (15,8%)

K 1000/33

10 (30,3%)

14 (42,4%)

KG 300/16

1 (6,3%)

0 (0%)

Badania własne Katedry

Stężenie fibrynogenu u 254 krów z grup

reprezentatywnych pochodzących z 12 ferm

bydła mlecznego w Polsce

Grupa

Średni % zwierząt (rozrzut)

Średnie

stężenie (g/l)

<3 g/l

3-5 g/l

5-7 g/l

>7 g/l

Początek
laktacji (n=74)

2.7%

(0-20)

31.08%

(0-77.8)

52.7%

(0-100)

13.51%

(0-33.3)

5.53

Szczyt laktacji
(n=57)

3.51%

(0-33.3)

31.58%

(0-66.7)

50.88%

(0-100)

14.04%

(0-66.7)

5.32

Schyłek
laktacji
(n=55)

5.45%

(0-33.3)

52.73%

(0-100)

27.27%

(0-100)

14.55%

(0-66.7%)

5.16

Krowy
zasuszone
(n=68)

7.35%

(0-50%)

45.59%

(0-100)

41.18%

(0-80)

5.88%

(0-33,3)

5.01

Łą

cznie

(n=254)

4.74%

(0-29.17)

37.94%

(6.67-55.17)

44.66%

(12.5-80)

12.65%

(0-42.86)

5.26

Jawor i Stefaniak, Acute Phase Proteins in Cattle, 2011

0

1

2

3

4

5

6

7

Fb

Hp

Fb

Hp

Fb

Hp

14

28

42

Grupa I

Grupa II

Dynamika zmian Fb i Hp u prosiąt w okresie okołoodsadzeniowym

Grupa I pasza z antybiotykiem, II grupa z dodatkiem ziołowym

Rz

ą

sa i wsp. 2007, Arch. Tierz. Dummerstorf

Zmiany koncentracji Fb w czasie 10 tygodni tuczu

0

1

2

3

4

5

6

(g/l

)

2

3

4

5

Termin kontroli

immunizowane

nieimmunizowane

Badania własne Katedry

Porównanie wartości Fb grupy kontrolnej oraz średnich

wartości dla koni z nieskomplikowanym okresem

pooperacyjnym po artroskopii (A) i wartości dla

pacjenta, u którego wystąpiły komplikacje.

0

2

4

6

8

10

g/l

1

2

3

5

7

10

14

21

28

Dni od zabiegu

Kontrola

Grupa A

Pacjent A27

Przewo

ź

ny 2005.