MIĘDZYNARODOWY STANDARD RACHUNKOWOŚCI MSR 12
(ZAKTUALIZOWANY W 2000 R.)
Podatek dochodowy
W październiku 1996 r. Zarząd zatwierdził MSR 12 (zaktualizowany w 1996 r.) "Podatek
dochodowy", który zastąpił MSR 12 (przekształcony w 1994 r.) "Rachunkowość podatków od
dochodu". Zaktualizowany standard przy sporządzaniu sprawozdań finansowych za okresy
rozpoczynające się dnia 1 stycznia 1998 r. i później.
W maju 1999 r. na mocy MSR 10 (zaktualizowanego w 1999 r.) "Zdarzenia następujące po
dniu bilansowym" wprowadzono poprawki do ust. 88. Zmodyfikowany tekst stosuje się przy
sporządzaniu rocznych sprawozdań finansowych za okresy rozpoczynające się 1 stycznia
2000 r. i później.
W kwietniu 2000 r. wprowadzono poprawki do ust. 20, 62 lit. a), 64 i ust. A10, A11 i B8
załącznika A w związku z aktualizacją odsyłaczy i terminologii spowodowaną wydaniem
MSR 40 "Nieruchomości inwestycyjne".
W październiku 2000 r. Zarząd zatwierdził poprawki do MSR 12 polegające na dodaniu ust.
52A, 52B, 65A, 81 ppkt i), 82A, 87A, 87B, 87C i 91 i usunięciem ust. 3 i 50. Te nieliczne
zmiany aktualizujące dotyczą podejścia księgowego do skutków podatkowych wynikających
z wypłaty dywidend. Zaktualizowany tekst stosuje się przy sporządzaniu rocznych
sprawozdań finansowych za okresy rozpoczynające się 1 stycznia 2000 r. i później.
Następujące interpretacje SKI dotyczą MSR 12:
- SKI-21 "Podatek dochodowy – realizacja wartości przeszacowywanych aktywów, które nie
podlegają amortyzacji", oraz
- SKI-25 "Podatek dochodowy – zmiana statusu podatkowego jednostki gospodarczej lub jej
udziałowców".
WPROWADZENIE
Niniejszy MSR 12 (zaktualizowany) zastępuje MSR 12 "Rachunkowość podatków od
dochodu" (pierwotny MSR 12). MSR 12 (zaktualizowany) stosuje się przy sporządzaniu
sprawozdań finansowych za okresy rozpoczynające się dnia 1 stycznia 1998 r. i później.
1. Pierwotny MSR 12 stawiał wymóg, aby jednostka gospodarcza księgowała podatek
odroczony z zastosowaniem metody odroczeń lub metody zobowiązań, która czasem znana
jest również pod nazwą metody zobowiązań w rachunku zysków i strat. MSR 12
(zaktualizowany) zabrania stosowania metody odroczeń i nakłada wymóg stosowania innej
metody zobowiązań zwanej metodą zobowiązań bilansowych.
Metoda zobowiązań w rachunku zysków i strat koncentruje się na różnicach czasowych,
podczas gdy metoda zobowiązań bilansowych koncentruje się na różnicach przejściowych.
Różnice czasowe są różnicami między dochodem do opodatkowania a wynikiem finansowym
brutto, które powstają w jednym okresie i odwracają się (zanikają) w kolejnym lub kolejnych
okresach. Różnice przejściowe są różnicami między wartością podatkową składnika aktywów
lub zobowiązań a jego wartością bilansową. Wartość podatkowa składnika aktywów lub
zobowiązań jest kwotą przyporządkowaną danemu składnikowi aktywów lub zobowiązań dla
celów podatkowych.
Wszystkie różnice czasowe są różnicami przejściowymi. Różnice przejściowe powstają
również w niżej podanych okolicznościach, które nie powodują wystąpienia różnic
czasowych, mimo iż zgodnie z pierwotnym MSR 12 traktowane one były w taki sam sposób,
jak transakcje, które powodują wystąpienie różnic czasowych:
a) jednostki zależne, jednostki stowarzyszone lub wspólne przedsięwzięcia nie przekazały w
całości zysku spółce dominującej lub inwestorowi;
b) nastąpiło przeszacowanie aktywów, lecz nie wprowadzono równoważnych korekt dla
celów podatkowych;
c) cena przejęcia w połączeniu jednostek gospodarczych w formie przejęcia jednej jednostki
gospodarczej przez drugą została przypisana do możliwych do zidentyfikowania, przejętych
aktywów i zobowiązań, na podstawie ich wartości godziwych, ale nie wprowadzono
równoważnych korekt dla celów podatkowych.
Ponadto istnieją pewne różnice przejściowe, które nie są różnicami czasowymi, jak na
przykład takie różnice przejściowe, które powstają gdy:
a) niepieniężne składniki aktywów i zobowiązań dotyczące działalności zagranicznej, która
jest integralną częścią działalności jednostki sprawozdawczej zostały przeliczone po
historycznych kursach wymiany walut;
b) niepieniężne składniki aktywów i zobowiązań zostały przekształcone zgodnie z MSR 29
"Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji"; "lub"
c) wartość bilansowa składnika aktywów lub zobowiązań w momencie jego początkowego
ujęcia różni się od jego początkowej wartości podatkowej.
2. Pierwotny MSR 12 dopuszczał, aby jednostka gospodarcza nie ujmowała aktywów z tytułu
odroczonego podatku dochodowego ani nie tworzyła rezerwy z tytułu odroczonego podatku
dochodowego, jeśli istniały rozsądne dowody na to, że różnice czasowe nie ulegną
odwróceniu przez dłuższy okres czasu. MSR 12 (zaktualizowany) wymaga, aby jednostka
gospodarcza utworzyła rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego lub (pod
pewnymi warunkami) ujęła składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego w
odniesieniu do wszystkich różnic przejściowych, z pewnymi niżej opisanymi wyjątkami.
3. Pierwotny MSR 12 wymagał, aby:
a) aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikające z różnic czasowych były
ujmowane, jeśli istnieje uzasadniona możliwość ich zrealizowania; oraz
b) aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikające ze strat podatkowych były
ujmowane jako aktywa, tylko jeśli istniała pozostająca poza uzasadnionymi wątpliwościami
pewność, że przyszły dochód do opodatkowania będzie wystarczający do zrealizowania
korzyści wynikających ze straty podatkowej. Pierwotny MSR 12 dopuszczał (lecz nie stawiał
wymogu), aby jednostka gospodarcza odraczała ujęcie korzyści wynikających ze straty
podatkowej do czasu ich zrealizowania.
MSR 12 (zaktualizowany) wymaga, aby aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
były ujmowane, jeśli jest prawdopodobne, iż będzie dostępny dochód do opodatkowania w
takiej wysokości, że pozwoli to na zrealizowanie aktywów z tytułu odroczonego podatku
dochodowego. Jednostka gospodarcza, która w przeszłości ponosiła straty podatkowe, ujmuje
składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego tylko do wysokości, w jakiej
powstały wystarczające dodatnie różnice przejściowe lub istnieją inne, przekonujące dowody
na to, że jednostka będzie dysponowała wystarczająco wysokim dochodem do
opodatkowania.
4. W drodze wyjątku od ogólnego wymogu zawartego w ww. ust. 2, MSR 12
(zaktualizowany) zabrania tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, jak
też ujmowania aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego powstających w
odniesieniu do pewnych składników aktywów lub zobowiązań, których wartość bilansowa w
momencie początkowego ich ujęcia różni się od ich początkowej wartości podatkowej.
Ponieważ takie okoliczności nie powodują wystąpienia różnic czasowych, zgodnie z
pierwotnym MSR 12 nie skutkowały one wystąpieniem aktywów z tytułu odroczonego
podatku dochodowego, czy też rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
5. Pierwotny MSR 12 wymagał, aby zobowiązania podatkowe od nie podzielonego zysku
jednostek zależnych i jednostek stowarzyszonych były ujęte, wyjąwszy przypadki, gdy
zasadne było założenie, że zyski te nie zostaną podzielone lub, że ich podział nie spowoduje
wystąpienia zobowiązania podatkowego. Tym niemniej MSR 12 (zaktualizowany) zabrania
tworzenia tego typu rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (jak również rezerw
wynikających z powiązanych z nimi skumulowanych korekt z tytułu różnic kursowych) w
zakresie, w którym:
a) jednostka dominująca, inwestor, wspólnik wspólnego przedsięwzięcia jest w stanie
kontrolować terminy odwracania się różnic przejściowych; oraz
b) jest prawdopodobne, że różnice przejściowe nie ulegną odwróceniu w dającej się
przewidzieć przyszłości.
Jeśli w wyniku tego zakazu nie zostaną utworzone żadne rezerwy z tytułu odroczonego
podatku dochodowego, MSR 12 (zaktualizowany) wymaga, aby jednostka gospodarcza
ujawniła łączną kwotę różnic przejściowych, o których mowa.
6. Pierwotny MSR 12 nie odnosił się wyraźnie do korekt dokonanych w momencie połączenia
jednostek gospodarczych mających na celu wykazanie składników aktywów i zobowiązań w
wartości godziwej. Takie korekty powodują wystąpienie różnic przejściowych i MSR 12
(zaktualizowany) zawiera wymóg, aby jednostka gospodarcza utworzyła wynikającą z
powyższego rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego lub (pod warunkiem
spełnienia kryterium prawdopodobieństwa) ujęła składnik aktywów z tytułu odroczonego
podatku dochodowego, korygując odpowiednio wysokość ustalanej wartości firmy lub
ujemnej wartości firmy. Jednak MSR 12 (zaktualizowany) zabrania tworzenia rezerw z tytułu
odroczonego podatku dochodowego wynikających z samej wartości firmy (jeśli amortyzacja
wartości firmy nie jest kosztem uzyskania przychodu) oraz aktywów z tytułu odroczonego