1 

Bilans przedsiębiorstwa 

 

Środki gospodarcze i źródła ich pochodzenia. Aktywa i pasywa 

 

Składniki majątkowe, którymi rozporządza każdy podmiot gospodar-

czy nazywamy środkami gospodarczymi. 

 

Środki gospodarcze, aktywa - kontrolowane przez jednostkę gospodar-

czą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w 

wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do 

jednostki korzyści ekonomicznych. 

 

2 

 

 

 

3 

Pasywa – 

źród
ło pokrycia maj

ątku przedsi

ębiorstwa. 

 

 

 

4 

Aktywa. Aktywa trwałe. Aktywa obrotowe. 

 

Aktywa trwałe 

Są to składniki majątkowe na trwale zaangażowane w jednostce, 

formalnie dłużej niż l rok, które cały czas zachowują swoją pier-

wotną postać. 

 

I. Wartości niematerialne i prawne (WNiP) - 

wydatki poniesione na:

 

-  zakup praw majątkowych, 

-  licencji, koncesji, 

-  znaków towarowych 

i innych, które są niezbędne do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa.  

 

5 

 

II. Rzeczowe aktywa trwałe,  są to głównie  środki trwałe, przeznaczone i 

zdatne do długotrwałego użytkowania, formalnie powyżej l roku w postaci: 

gruntów, budynków i lokali, budowli, maszyn i urządzeń, środków transpor-

tu i innych. Wykazuje się tutaj również wydatki na poczet inwestycji o cha-

rakterze rzeczowym i przekazane zaliczki na ten cel.

 

 

Cechą wspólną WNiP oraz środków trwałych jest stopniowe od-

pisywanie (umarzanie) ich wartości poprzez amortyzację, która 

jest jedną z pozycji kosztów przedsiębiorstwa. Co będzie treścią na-

stępnych wykładów.

 

 

 

6 

 

III. Należności długoterminowe to kwoty należne od innych podmiotów 

gospodarczych lub osób fizycznych o terminie wymagalności powyżej l ro-

ku, np:

 

-  należności z tytułu wpłaconych kaucji, 

-  należności przy sprzedaży ratalnej w jednostkach handlowych, 

-  należności od pracowników za wykupione mieszkania (rozłożone na ra-

ty), 

-  należności z tytułu umów leasingu finansowego u leasingodawców (finan-

sujących). 

 

7 

IV. Inwestycje długoterminowe są to kwoty środków pieniężnych za-

angażowanych na dłużej niż l rok w postaci: 

- nieruchomości (grunty, budynki i lokale na wynajem), 

- wartości niematerialnych i prawnych zakupionych celem czerpania 

z nich korzyści (zysków), 

- zakupione papiery wartościowe (obce: akcje, udziały, obligacje), 

- długoterminowe pożyczki, lokaty bankowe 

 

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 

są to wydatki na poczet przyszłych okresów, które będą kosztami w 

przyszłości np. przedpłaty za wynajmowany lokal na kilka lat. 

 

8 

Aktywa obrotowe 

 

Aktywa obrotowe są to składniki majątkowe pozostające w przed-

siębiorstwie w swojej pierwotnej postaci poniżej l roku i ciągle 

zmieniające swoją postać naturalną. Stanowią one drugą grupę skład-

ników majątkowych podmiotu gospodarczego.  

 

9 

I. Zapasy występują w postaci materiałów, półproduktów i produk-

tów w toku, produktów gotowych, towarów oraz zaliczek na dostawy. 

 

II. Należności krótkoterminowe to sumy należne od innych jednostek 

lub osób fizycznych wymagalne w okresie do l roku. 

 

III. Inwestycje krótkoterminowe o okresie posiadania do l roku, 

są to papiery wartościowe przeznaczone do odsprzedaży w postaci: 

-  akcji, udziałów 

-  obligacji, bonów skarbowych lub innych papierów wartościowych, 

-  udzielonych pożyczek, 

 

10 

-  środków pieniężnych w kasie i na rachunkach bankowych. 

 

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 

powstają, gdy ponosimy nakłady pieniężne w bieżącym okresie, a wy-

datki dotyczą najbliższego roku np. opłata za lokal z góry na następne 

12 m-cy. 

 

 

Szczegółowiej aktywa obrotowe zostaną omówione w odrębnym wy-

kładzie. 

 

11 

Źródła pochodzenia środków gospodarczych - pasywa bilansowe

 

 

Źródła pochodzenia środków gospodarczych wskazują: „KTO" wyposa-

żył jednostkę gospodarczą w odpowiednie środki gospodarcze. Źródła po-

chodzenia środków gospodarczych dzieli się na: 

-  fundusze (kapitały) własne, 

-  fundusze (kapitały) obce 

Fundusze lub kapitały występują w różnych typach podmiotów gospo-

darczych. 

 

 

12 

Fundusze własne (kapitały) są to kwoty lub równowartość środków go-

spodarczych wniesionych na stałe (trwale) przez właściciela(li) (fundusz 

powierzony) oraz wygospodarowane przez samą jednostkę, w toku jej 

działalności, w postaci zysku zatrzymanego do dyspozycji przedsiębior-

stwa (fundusz samofinansowania). 

 
Fundusze (kapitały) obce - pochodzą od osób (instytucji) zewnętrznych 

i występują w postaci: 

- Zobowiązań długoterminowych o terminie wymagalności powyżej 

l roku (pożyczki i kredyty zaciągnięte, wyemitowane obligacje lub 

inne typy papierów wartościowych), 

 

13 

- Zobowiązań krótkoterminowych o terminie wymagalności do l roku 

w postaci pożyczek, kredytów, zobowiązań z tytułu dostaw, robót, 

usług, ubezpieczeń, podatków, wynagrodzeń, zaliczek otrzymanych 

- Rezerw długo- i krótkoterminowych - przewidywane wydatki do 

poniesienia w latach następnych (długoterminowe) lub w roku naj-

bliższym (krótkoterminowe), 

- Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów. Roz-

liczenia te obrazują zobowiązania przedsiębiorstwa do wykonania 
określonych świadczeń, za które pobrano już wynagrodzenie. 

Zestawienie aktywów i pasywów przedsiębiorstwa na określony 
moment czasowy stanowi podstawowy dokument finansowy jednostki 
gospodarczej i nazywa się bilansem. 

Suma bilansowa aktywów   =   Suma bilansowa pasywów