MIKROEKONOMIA 1
Monopol
MIKROEKONOMIA 1
Monopol
KONKURENCJA
DOSKONAŁA
KONKURENCJA
MONOPOLISTYCZNA
OLIGOPOL
MONOPOL
Struktury rynkowe
–
od konkurencji do monopolu
KONKURENCJA
Proces
współzawodniczenia podmiotów rynkowych w zawieraniu transakcji
poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych
podmiotów oferty rynkowej
celem realizacji swoich
interesów.
Rodzaje (formy) rynku
Cecha charakterystyczna
Konkurencja
doskonała
Konkurencja
monopolistyczna
Oligopol
Monopol
Liczba firm na rynku
wiele
wiele
kilka
jeden
Rodzaj produktu
identyczny/
standaryzowany
zróżnicowany np. pod
względem opakowania
częściowo
zindywidualizowany
zindywidualizowany/b
rak bliskich
substytutów
Bariery wejścia
brak
pewne/niezbyt duże
duże
pełne
Wpływ na cenę
brak
ograniczony
duży
bardzo duży
Metody konkurencji handlowej
sprzedaż na
zorganizowanym
rynku
konkurencja przy pomocy
ceny, ale też jakości,
reklamy;
możliwe porozumienia kartelowe/zmowy
cenowe
reklama i tworzenie
tzw. stosunków
społecznych
Współczynnik koncentracji
bliski 0%
niski
duży
bliski 100%
Przykłady
Produkcja
płodów
rolnych
Produkcja odzieży
Produkcja
samochodów
Zaopatrzenie w gaz i
prąd
Monopol
Monopol pełny (ang. monopoly) występuje wówczas, gdy cały rynek danego
produktu lub usługi jest kontrolowany przez jednego producenta lub
sprzedawcę.
Monopol -
założenia
-
produkty są jednorodne lub zróżnicowane, ale nie posiadają bliskich
substytutów,
-
brak mobilności wejścia do działalności opanowanej przez monopolistę
(licencje, koncesje rozdzielane przez państwo, opatentowane
technologie, posiadanie surowców/czynników wytwórczych, dotacje
państwa),
-
jeden sprzedający i wielu kupujących.
Krzywa popytu w warunkach
monopolu
Zakładając, że na rynku monopolistycznym wielkość sprzedanej
produkcji uzależniona jest od poziomu cen zgodnie z
następującym równaniem (D):
P = -0,2Q + 6.
Określ zależność między funkcją popytu (D), przychodem
przeciętnym (AR), przychodem całkowitym (TR) oraz
przychodem marginalnym (MR).
Krzywa popytu w warunkach
monopolu
Krzywa popytu na rynku monopolu posiada nachylenie negatywne. Zwiększenie rozmiarów
sprzedaży wymaga zmniejszenia ceny, natomiast mniejsza sprzedaż może być realizowana
po wyższej cenie.
Przychód przeciętny (AR) = Cena (P) > Przychód marginalny (MR)
Przychód całkowity (TR) rośnie wraz ze zwiększaniem produkcji i sprzedaży osiągając
maximum przy wielkości Q
1
. W punkcie tym MR = 0 a │ε
P
│
= 1. Między Q
1
a
Q
2
przychód
marginalny (MR) jest ujemny, a przychód całkowity (TR) zaczyna
spadać.
Maksymalizacja zysku
w krótkim okresie
Wielkość
produkcji
Q
Cena
P
Przychód
całkowity
TR
Koszt
całkowity
TC
Zysk
całkowity
π
Przychód
marginalny
MR
Koszt
marginalny
MC
1
90,00
90,00
150,00
-60,00
-
-
2
88,00
176,00
190,00
-14,00
86,00
40,00
3
86,00
258,00
200,00
58,00
82,00
10,00
4
84,10
336,40
230,00
106,40
78,40
30,00
5
82,80
414,00
270,00
144,00
77,60
40,00
6
79,00
474,00
330,00
144,00
60,00
60,00
7
76,20
533,40
400,00
133,40
59,40
70,00
8
73,50
588,00
490,00
98,00
54,60
90,00
9
71,00
639,00
590,00
49,00
51,00
100,00
10
68,50
685,00
700,00
-15,00
46,00
110,00
Maksymalizacja zysku
w krótkim okresie
Kryterium optymalizacji odnosi
się zarówno do maksymalizacji zysku
dodatniego,
jak
i
minimalizacji
zysku
ujemnego
(straty)
przedsiębiorstwa.
Zysk osiąga maksimum, jeżeli:
MR = MC oraz
MC jest rosnący lub MC jest malejący lecz wolniej niż MR
Cena monopolowa
i produkcja w punkcie równowagi
Wielkość produkcji maksymalizująca zysk (Q
E
) wyznacza punkt
równowagi monopolu w krótkim okresie. Monopol sam wyznacza cenę
sprzedaży swoich produktów i koryguje ją w zależności od reakcji
popytu. Cena monopolowa (P
E
) wyznaczona jest w punkcie
przecięcia
się krzywej popytu z wielkością produkcji maksymalizującą zysk
monopolu.
Cena monopolowa
-
przykład
Funkcja przychodu
całkowitego monopolisty przyjmuje
postać: TR(Q) = -1/3Q
2
+ 30Q.
Funkcja
kosztów całkowitych przeciętnych przyjmuje
postać: TC(Q) = 1/3Q
2
– 10Q + 900.
Wyznacz
cenę monopolową. Oblicz zysk i zinterpretuj go.
Zysk i strata monopolu
Zysk ekonomiczny monopolu
może być dodatni lub ujemny. Monopol
osiąga zysk dodatni jeżeli cena monopolowa jest większa od kosztu
całkowitego przeciętnego (ATC). Jeżeli cena monopolowa jest
mniejsza od kosztu
całkowitego przeciętnego wówczas monopol
osiąga zysk ujemny (stratę).
Zysk i strata monopolu
-
przykład
Funkcja
kosztów całkowitych monopolisty wyraża się
następującym równaniem: TC(Q) = Q
3
– 20Q
2
+200Q.
Dla
ilości produkcji równej 5 monopolista osiąga próg
rentowności. Wyznacz cenę monopolisty przy produkcji
równej 7, wiedząc, że przychód marginalny zrównuje się z
ceną, gdy cena wynosi 175.
Krzywa podaży monopolu
W przypadku monopolu nie istnieje jedyna
zależność między ceną a
oferowaną ilością produkcji – nie istnieje zatem krzywa podaży
monopolu w
krótkim okresie.
Zasadnicze
znaczenie
dla
analizy
rynków
niedoskonale
konkurencyjnych
mają kształtowanie się popytu oraz kosztów produkcji.
Dyskryminacja cenowa monopolu
Dyskryminacja cenowa ma miejsce
wówczas, kiedy ten sam produkt
sprzedawany jest, w tym samym miejscu i czasie, po
różnych cenach.
Monopol
stosujący dyskryminację cenową zmierza do tego, aby
przychód marginalny (MR) zrównał się z kosztem marginalnym (MC) na
wszystkich rynkach, na
których sprzedaje swój produkt.