12 Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

Sterowanie żaluzjami, roletami i markizami – standard KNX

Instalacje

sterujące

część

III

W poprzednim numerze „Fachowego Elektryka” przedsta-
wione zostały wybrane możliwości wykorzystania technologii
KNX/EIB do sterowania oświetleniem na przykładzie piętro-
wego domu mieszkalnego. Czas na omówienie wykorzystania
technologii KNX/EIB do sterowania zaciemnieniem budynku,
czyli żaluzjami, roletami oraz markizami.

Do opisu wybranych możliwości
sterowania kolejnym systemem
domowym w ramach jednej i tej
samej technologii magistralnej
posłużymy się tą samą strukturą
budynku, jaka została przedsta-
wiona w poprzednim numerze
Fachowego Elektryka.

Hol wejściowy

Hol wejściowy to miejsce, któ-
re może posłużyć do realizacji
funkcji sterowania centralnego
dla różnych systemów domo-
wych, w tym zainstalowanymi

w całym domu różnymi urzą-
dzeniami zaciemniającymi wnę-
trza. Czujka ruchu (omówiona
w poprzednim artykule) może
zostać umieszczona w ramce
dwukrotnej obok wyświetlacza
informacyjnego (fot. 1) wyposa-
żonego w cztery przyciski: dwa
z nich służą do przechodzenia
góra – dół pomiędzy widoczny-
mi liniami tekstowymi wyświe-
tlacza, a dwa następne do wy-
konania określonej czynności
podświetlonej przez przyciski
do przewijania. Wyświetlacz ten

Usytuowanie domu i jego pomieszczeń może
mieć istotny wpływ na decyzję inwestora, co
do wyboru rodzaju i miejsca montażu systemu
zaciemnienia.

Fot. 1. Wyświetlacz informacyjny
fot. Merten

13

Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

realizuje zarówno funkcje typo-
wo informacyjne – wyświetla-
nie aktualnej daty i godziny, jak
również informacyjno-sterujące
– pokazuje obecny stan danego
obwodu oświetleniowego (czy
światło jest zapalone czy nie,
jaki jest jego poziom natężenia)
oraz pozwala na jednoczesną
zmianę tego stanu. W przypad-
ku wykorzystania wyświetlacza
do sterowania zainstalowanymi
w domu żaluzjami, roletami czy
markizami możemy, podobnie
jak przy sterowaniu oświetle-
niem, bez wizyty w danym po-
mieszczeniu sprawdzić, która
żaluzja czy roleta i w jakim za-
kresie jest opuszczona/podnie-
siona oraz np. przy czasowym
wyjściu z domu jedną funkcją
wyświetlacza opuścić je wszyst-

kie razem przy jednoczesnym
wyłączeniu całego oświetlenia
wewnątrz budynku.

Salon

Przyjmijmy, że salon posiada
sześć okien i jedne drzwi pro-
wadzące na taras, które chcemy
wyposażyć w wewnętrzne żalu-
zje przeciwsłoneczne.
Dla celów poznawczych zasto-
sowania technologii KNX/EIB
do sterowania zaciemnieniem
budynku, w artykule przyjęto,
że pokoje wyposażone są w ta-
ki system z różnymi typami
urządzeń. Każde z okien oraz
drzwi balkonowe wymagają
montażu żaluzji. Jest to jedyna
czynność, jaką może wykonać
firma dostarczająca żaluzje.
Pozostałe czynności związa-

ne z podłączeniem żaluzji do
instalacji magistralnej oraz
zaprogramowaniem

funkcji

przycisku w salonie wykonuje
instalator KNX/EIB. W salo-
nie zainstalowany jest przycisk
ośmioklawiszowy wielofunk-

cyjny z regulatorem tempe-
ratury i wyświetlaczem. Jeśli
przyjmiemy, że do sterowania
oświetleniem wykorzystane zo-
stały cztery klawisze (w tym je-
den ze sceną świetlną o nazwie
Telewizja), to do obsługi żaluzji

Fot. 2. Stacja pogodowa, fot. „Inteligentny Budynek”

Dodatkowo instalacja magistralna KNX/EIB
może być wyposażona w zewnętrzną stację
pogodową zawierającą czujnik pomiaru siły
wiatru, natężenia oświetlenia, temperatury,
wilgotności oraz mgły (fot. 2). Dzięki temu
wiejący przez określony czas zbyt silny wiatr
może spowodować automatyczne zwinięcie
się markizy lub nie pozwoli na jej rozwinię-
cie, przez co ona sama nie ulegnie zniszczeniu
i nie uszkodzi np. elewacji budynku.

14 Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

możemy wykorzystać pozosta-
łe cztery. Wywołanie zmodyfi-
kowanej sceny świetlnej Tele-
wizja spowoduje, że – oprócz
zmian ustawień w obwodach
oświetleniowych adekwatnych
do nastroju do oglądania tele-
wizji – zostaną opuszczone ża-
luzje. Załóżmy, że wszystkimi
żaluzjami będziemy sterowali
razem a nie oddzielnie, choć
to oczywiście zależy od zale-
ceń inwestora. Podobnie jak
w przypadku oświetlenia do
sterowania żaluzjami możemy
wykorzystać parę klawiszy lub
tylko jeden z nich. Dłuższe na-
ciśnięcie lewego klawisza spo-
woduje podniesienie żaluzji,
a prawego – ich opuszczenie.
Ponowne naciśnięcie jednego
z klawiszy podczas ruchu spo-
woduje zatrzymanie napędu.
Krótkie naciśnięcia lewego
i prawego klawisza spowodu-
je obrót listków żaluzji tzw.
lamelek, ograniczając, przy
opuszczonej żaluzji, przenika-
nie do pomieszczenia światła
naturalnego. Funkcję opisaną
powyżej z obrotem lamelek
można zrealizować również na
jednym klawiszu – rozróżnie-

niem dla wykonania przeciwnej
czynności jest wtedy czynność
wykonana poprzednio. Mając
do dyspozycji cztery klawi-
sze, na dwóch z nich można
zrealizować podwójne funkcje
podnoszenia i opuszczania jed-
nocześnie wszystkich żaluzji
(ta opcja jest o tyle wygodna,
że unikamy pomyłki związanej
z ostatnio wykonaną funkcją
w porównaniu do funkcji na
klawiszu pojedynczym – każdy
z klawiszy realizuje ruch tylko
w jedną stronę), a na dwóch
kolejnych funkcje pojedyncze.
Jedną z takich funkcji może
być funkcja opuszczania żaluzji
i ustawienia prostopadłego la-
melek zapewniającego dopływ
światła z zewnątrz. Czwarty
klawisz może zostać wykorzy-
stany do sterowania opuszcza-
niem i podnoszeniem markizy
wychodzącej na taras.

Gabinet

Gabinet jest miejscem, w któ-
rym oprócz drogiego sprzętu
komputerowego może znajdo-
wać się również szafa z waż-
nymi dokumentami firmy oraz
sejf z wartościowymi przed-

miotami i gotówką. Załóżmy,
że oprócz żaluzji wewnętrz-
nej w gabinecie zainstalowa-
no również zewnętrzną roletę
antywłamaniową.

Przycisk

umieszczony w gabinecie, ste-
rujący obecnie oświetleniem
ma do wykorzystania dwa
wolne klawisze. Jeden z nich
może realizować funkcję pod-
noszenia rolety zewnętrznej
i opuszczania żaluzji we-
wnętrznej z ustawieniem od-
powiedniego kąta nachylenia
lamelek, a drugi opuszczania
rolety zewnętrznej z przekrę-
ceniem lamelek w pozycję za-
mkniętą dla żaluzji wewnętrz-
nej. Oczywiście w domu lub
w gabinecie może znajdować
się dodatkowy przycisk dla
podnoszenia i opuszczania ża-
luzji wewnętrznej.

Kuchnia i jadalnia

W kuchni i jadalni sterowanie
odbywać się może podobnie jak
w salonie. W gestii inwestora
pozostaje wybór żaluzji bądź
rolet. Jeżeli jednak wyjdzie się
z założenia, że kuchnia i ja-
dalnia są miejscem porannych
rodzinnych posiłków, a wła-
ściciele nie chcą być w jakiś
sposób podglądani przez oso-
by trzecie przez nieosłoniętą
szybę, to żaluzje wydają się
być najlepszym rozwiązaniem
– codziennie rano można mieć
opuszczone żaluzje, a lamelki
otwarte, natomiast wieczorem
lamelki zamknięte. Funkcje te
można zrealizować na dwóch
niezależnych klawiszach przy-
cisku (fot. 3) umieszczonego
w kuchni bądź w oparciu o ze-
wnętrzny czujnik z pomiarem

Przedstawione wybrane możliwości
wykorzystania technologii KNX/EIB do
sterowania zaciemnieniem budynku
są drugim po sterowaniu oświetleniem
argumentem przemawiającym za za-
stosowaniem instalacji magistralnej
do budynku mieszkalnego. Inwestor,
oprócz swobodnego wyboru rodzaju
zaciemnienia do pomieszczeń, w któ-
rych zastosowanie takiego systemu
ma dla niego znaczenie ekonomiczne
i praktyczne, ma możliwość tworzenia
funkcji obsługiwanych ręcznie i wyko-
nywanych automatycznie przez insta-
lację w zależności od warunków panu-
jących na zewnątrz. Daje mu to komfort
obsługi oraz może być wykorzystane
do zaplanowania funkcji inteligentne-
go sterowania ogrzewaniem oraz sy-
mulacji obecności, które to funkcje zo-
staną opisane w następnym numerze.

Fot. 3. Przycisk wielofunkcyjny ośmioklawiszowy, fot. Merten

15

Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

natężenia oświetlenia stworzyć w in-
stalacji funkcje automatyczne – samo-
czynne sterowanie położeniem żaluzji
i lamelek w zależności od poziomu na-
tężenia światła naturalnego.

Pomieszczenie

gospodarcze

Pomieszczenie gospodarcze jest miej-
scem „ślepym”, często znajdującym się
w piwnicy, to znaczy nieposiadającym
okien. Jak już przyjęto w poprzednim
artykule, w pomieszczeniu tym znajdu-
je się elektryczna skrzynka rozdzielcza,
w której zainstalowane są urządzenia
wykonawcze KNX/EIB – realizujące
polecenia otrzymane od przycisków
– w tym również urządzenia do sterowa-
nia żaluzjami, roletami i markizami.

Łazienki i toalety

W przypadku łazienek i toalet sytuacja
może wyglądać podobnie jak dla holu
wejściowego. Jeśli w pomieszczeniach
tych występują okna, to są one zazwy-
czaj małe i wyposażone w zasłonki,
dlatego też zastosowanie sterowania
i samo wykonanie małogabarytowych
żaluzji czy rolet wydaje się być mało
ekonomiczne.

Pokoje mieszkalne

na piętrze

Jeżeli przyjmiemy, że każdy z pokoi
ma podobne przeznaczenie, tzn. każde
dziecko ma swój własny pokój, to bez
wzięcia pod uwagę lokalizacji w każ-
dym z nich można zastosować to samo
rozwiązanie zaciemnienia wnętrza. Każ-
dy z przycisków, który wykorzystywany
był do tej pory do sterowania oświetle-

niem, ma dwa wolne klawisze, z których
jeden będzie podnosił żaluzj, a drugi
będzie je opuszczał, oczywiście zapew-
niona będzie regulacja kąta nastawienia
lamelek żaluzji. Funkcje te w zupełno-
ści wystarczą do obsługi żaluzji przez
dzieci, sama zaś instalacja magistralna
pozwala w przyszłości na zmianę usta-
wień i funkcji samych klawiszy.

Sypialnia

z garderobą

na piętrze

W porównaniu ze sposobem zaciemnie-
nia pokoi mieszkalnych, gdzie przeby-
wa się częściej, lepszym rozwiązaniem
od zastosowania żaluzji będzie dla sy-
pialni zaciemnienie oparte na zasłonach
sterowanych elektrycznym karniszem
(fot. 4). Zasłony ograniczają dostęp
światła naturalnego, przez co zacho-
wany może być komfort wypoczynku.
Funkcje zasuwania i rozsuwania za-
słon mogą być wykonywane ręcznie
– poprzez jeden lub dwa wolne klawisze
przycisku umieszczonego w sypialni
lub automatycznie – w zależności od
poziomu oświetlenia zewnętrznego rano
rozsuną się samoczynnie, a wieczorem
zasuną. Funkcje te mogą również zostać
wywołane bezprzewodowo, bez potrze-
by wstawania z łóżka, przy zastosowa-
niu pilota na podczerwień.

Grzegorz Stępniewski

„Inteligentny Budynek”

E-mail: [e-mail]

tel. [phone]

Ireneusz Rzeczkowski

Merten Polska Sp. z o.o.

Fot. 4. Karnisz elektryczny, fot. „Inteligentny Budynek”