Łowiectwo

Ćwiczenie 1.

Łowiectwo -

jako element ochrony środowiska przyrodniczego, (

ustawa z dnia 13 października 1995

roku

) oznacza ochronę zwierząt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie

z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej.
Zwierzęta łowne w stanie wolnym, jako dobro ogólnonarodowe, stanowią własność Skarbu Państwa.

Cel łowiectwa

ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych,

ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny,

uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności
populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego,

spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia
etyki i kultury łowieckiej.

Plany łowieckie

Gospodarka łowiecka prowadzona jest w obwodach łowieckich przez dzierżawców lub zarządców obwodów

łowieckich w oparciu o :

roczne plany łowieckie

ustalane przez dzierżawców obwodów łowieckich, opiniowane przez zarząd

gminy i zatwierdzane przez Nadleśniczego PGL Lasy Państwowe, a w obwodach nie
wydzierżawionych ustalane przez zarządców tych obwodów i zatwierdzane przez dyrektora PGL Lasy
Państwowe

wieloletnie łowieckie plany hodowlane

ustalane przez dyrektorów regionalnych dyrekcji PGL Lasy

Państwowe w porozumieniu z wojewodami i Polskim Związkiem Łowieckim.

Myślistwo

jest to pozyskiwanie zwierzyny metodami dozwolonymi.

Obwód łowiecki

jest to jednostka administracyjna

, (obszary gruntów) o granicach wydzielonych sztucznie, których

powierzchnia jest nie mniejsza od 3 tys. ha, a z reguły wynosi 5-7 tys. ha.

Typy obwodów łowieckich

Wyróżnia się 2 typy obwodów łowieckich:

obwód łowiecki leśny

jest to obszar, w którym grunty leśne stanowią co najmniej 40 % ogólnej

powierzchni tego obszaru.

obwód łowiecki polny

jest to obszar, w którym grunty leśne stanowią mniej niż 40 % ogólnej

powierzchni tego obszaru.

Obwody łowieckie wydzierżawia się kołom łowieckim Polskiego Związku Łowieckiego na czas nie
krótszy niż 10 lat.

Łowisko

To jednostka typowo przyrodnicza, której granice wyznaczają warunki środowiskowe.
Wyróżniamy łowiska: leśne, polne, górskie, bagienne, łąkowe itp.

JAKOŚĆ ŁOWISKA

- (przydatność do hodowli zwierzyny) zależy od:

szaty roślinnej

skład gatunkowy,

struktura wiekowa drzewostanu, od niej zależy nasłonecznienie dna lasu, co ma wpływ na zasoby
żeru)

stosunków wodnych,

jakości gleby

Ł

OWISKA LEŚNE

Podstawowym kryterium oceny wartości hodowlanych łowisk leśnych jest jakość siedlisk leśnych,
Łowiska leśne podzielono na 3 klasy jakości.

Łowiska dobre

(I klasa bonitacji) – 36-45 j.j.

obejmują tereny o przewadze takich typów siedliskowych lasu, jak:
-Bśw, Bw, Bb, BMśw, BMw i lasy regla dolnego (regiel dolny - lasy liściaste mieszane bukowo jodłowe -
Tatry -750-1250 m n.p.m., Karkonosze - 450-1000 m n.p.m.)

Łowiska średnie

(II klasa bonitacji) – 25-35 j.j.
- LMśw, LMw, LMb, Lśw, Lw, Lł, Ol, Olj oraz porolne leśne tereny górskie

.

Łowiska słabe

(III klasa bonitacji) – do 24 j.j.
- najuboższe siedliska: Bs i lasy regla górnego (regiel górny-bór świerkowy - Tatry 1250-1550 m n.p.m.,
Karkonosze - 1000-1250 m n.p.m.)

Ł

OWISKA POLNE

O wartości łowisk polnych decydują czynniki:
mikroklimat, żyzność gleb, rzeźba, występowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, obecność zbiorników
i cieków wodnych, wielkość łanów i struktura zasiewów,

Podział łowisk polnych na 3 kategorie jakości:

Łowiska dobre:

+ łagodny klimat, brak skrajnych temperatur, niezbyt obfite opady śniegu w zimie, lecz także w regionach o

ostrzejszych warunkach - Lubelszczyzna.

+ wysoka kultura rolna , żyzne gleby - uprawy średnio i wielkołanowe,
+ uprawy lucerny i rzepaku - wysoka wartość dla zwierzyny,
+ zwarta zabudowa w niewielkim stopniu uszczupla ogólną powierzchnię łowisk

- niestety ubóstwo naturalnych osłon (remizy, zadrzewienia),
- wysoki stopień zmechanizowania prac,
- chemizacja środowiska.

Występują tutaj dobre warunki bytowania dla zająca i sarny polnej oraz dla bażanta jeśli są zakrzewienia i
cieki wodne, zaś mała mozaikowość upraw oraz brak miedz i nieużytków wpływają na niski stan kuropatw.

Łowiska średnie:

- surowsze warunki klimatyczne,
- dłuższe zaleganie pokrywy śnieżnej,
- nierównomierny rozkład opadów w cyklu rocznym,
- mniejsza żyzność gleb - mniejsze urozmaicenie upraw choć i tu mogą występować uprawy wielkołanowe
- znaczna powierzchnia przeznaczona na zielonki-straty w lęgach zwierzyny.
- zabudowa mniej zwarta i równomierna

Dość dobre warunki bytowania dla bażanta, stan saren i zajęcy niższy niż w łowiskach dobrych, na polach
o dużej zmienności upraw stan kuropatw jest wysoki.

Łowiska słabe:

- spotykane dość rzadko
- wyjątkowo niekorzystne warunki ekologiczne dla zwierzyny występują fragmentarycznie.
- gleby nieurodzajne, piaszczyste jak i podmokłe wpływają na małe urozmaicenie upraw, nie zapewniając

zwierzynie ani żeru, ani osłony.

Najlepsze warunki bytowania znajduje tu kuropatwa, nielicznie występują: zając, sarna i bażant.

Ł

OWISKA WODNO

-

BAGIENNE

W łowiskach wodnych lub w środowisku polnym czy łąkowym, gdzie licznie występują zbiorniki i tereny
podmokłe podstawowym rodzajem zwierzyny są dzikie kaczki i w związku z tym wartość hodowlaną tych
łowisk określamy na podstawie ich przydatności dla hodowli kaczek.

Praktycznym wskaźnikiem oceny warunków środowiskowych jest stan lęgowej populacji kaczek. O

liczebności kaczek decyduje:

charakter zbiornika (cieki, stawy, jeziora, bagna, itp);

baza pokarmowa (zależna od głębokości wody, ukształtowania dna, chemizmu wody);

stopień urozmaicenia linii brzegowej;

charakter zbiorowisk roślinności przybrzeżnej

Łowiska dobre:

rozległe tereny zalewowe, położone najczęściej w dolinach większych rzek (niedostępność terenu,
doskonała sytuacja troficzna i bogactwo osłon)

wielkopowierzchniowe stawy (płytkie zbiorniki, częściowo zachowują naturalny charakter-wysoka
produktywność);

rozległe tereny bagienne (dolina Biebrzy i Narwi);

liczne jeziora (najatrakcyjniejsze duże pow. 50 ha, silnie zarośnięte roślinnością o urozmaiconej linii
brzegowej).

Łowiska średnie:

większość zbiorników wodnych w kraju

najlepsze warunki ekologiczne tam gdzie zbiorniki występują w większej liczbie

atrakcyjne są rozległe fragmenty torfowisk

mniejszą wartość mają małe i nieliczne stawy rybne i jeziora, płytkie i średnio zarośnięte a także śródleśne
tereny bagienne i torfowiskowe.

Łowiska słabe:

doły pożwirowe i glinianki (wyrobiska poprzemysłowe)

duże i średnie jeziora polodowcowe

głębokie jeziora eutroficzne o słabym pokryciu roślinnością wodną,

wartkie cieki wodne (rzeki, kanały)

Pojemność łowiska

- liczba zwierząt jaka może występować na danym obszarze bez wyrządzania szkód gospodarczych.

Szkody gospodarcze

- gdy ich wartość przekracza 0,2% danej biomasy roślinnej.
Odszkodowania za szkody wyrządzane na polach wypłacają rolnikom dzierżawcy obwodów łowieckich (95%
szkód, 5% nadleśnictwa - koordynacja gospodarki łowieckiej).
W lasach odszkodowania nie są wypłacane.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POJEMNOŚĆ ŁOWISKA:

jakość siedliska (wydajność żerowa łowiska)

Klasa

Typ siedliskowy lasu

Pojemno

ść

w jednostkach jelenich na

1000 ha powierzchni le

ś

nej

I

B

ś

w, BM

ś

w, BMw

36-45

II

LM, L

ś

w, Lw, Lł. OlJ, Ol,

porolne górskie

25-35

III

Bs, regiel górny

do 24

struktura wiekowa drzewostanu

uprawa leśna

- młode kilkuletnie (do 8-10 lat) pokolenie drzew powstałe z siewu lub sadzenia, nie tworzące zwartego
zespołu - pędy boczne sąsiadujących drzewek nie stykają się i nie wypełniają przestrzeni nadziemnej

młodnik

- drzewostan w wieku 10-15 lat, którego drzewka stykają się koronami, wypełniają przestrzeń nadziemną,
tworząc tzw. zwarcie, i ocieniają glebę. Młodniki są najczęściej ostoją dzienną dużych ssaków łownych.

drągowina

- drzewostan średniowiekowy, w którym drzewa są już dobrze oczyszczone z pędów bocznych wyrosłych w
dolnej i środkowej części pnia.

drzewostan dojrzewający

- obradzający nasionami, w wieku rębnym.

starodrzew

- drzewostan w pełni dojrzały, który traci stopniowo zdolność do reprodukcji i w którym zaczynają objawiać
się oznaki starzenia, np. zamieranie pojedynczych drzew

strefy ekotonu

Ekoton

- strefa przejścia jednego zespołu roślinnego w drugi.

jakość żeru

zależy od składu gatunkowego roślin stanowiących pokarm, od ich wartości odżywczej.

poziom szkód w lasach i na polach

w zależności od faktycznego poziomu szkód należy dokonać redukcji bądź podwyższyć pojemność łowiska

JEDNOSTKA PRZELICZENIOWA POJEMNOŚCI ŁOWISKA:

Pojemność łowiska

ustala się w tzw. jednostkach jelenich obliczając zapotrzebowanie pokarmowe

jeleniowatych, średnio w ciągu 150 dni zimowych.

Na podstawie znajomości budżetu energetycznego jeleniowatych przyjęto następujące przeliczniki:
1 jednostka jelenia (1 j.j.) = 1 jeleń = 0,5 żubra = 0,3 łosia = 2 daniele = 5 sarn

o

1 łoś wykazuje zapotrzebowanie jak

3,3 jelenia,

o

1 żubr

2 jelenie

o

1daniel

0,5 jelenia

o

1 sarna

0,2 jelenia

Dzik

Nie wyznacza się pojemności dla tego gatunku. Są jednak pewne dopuszczalne liczebności tego gatunku.
W lasach o pow. do 700 ha – brak
W kompleksach o pow. do 2000 ha – 2-7 osobników
W kompleksach o pow. powyżej 2000 ha – 17 do 40 osobników/1000 ha

Zwierzyna drobna (zając, kuropatwa, bażant)

Nie wyznaczmy pojemności – zwierzyna ta nie powoduje szkód gospodarczych

Lis

2 osobniki/1000 ha