Esej Współczesne Kierunki Wychowania
Twórcą pedagogiki nieautorytarnej jest Thomas Gordon. Był on pedagogiem i
psychoterapeutom. Jest autorem wielu poradników zarówno dla nauczycieli jak i rodziców. Jego
pedagogika jest określana mianem wychowania bez zwycięzców i bez pokonanych, bo opiera się na
teorii równoważnych stosunków pomiędzy ludźmi, traktuje ludzi podmiotowo i szanuje ich prawa, i
potrzeby. Gordon uważa, że dziecko jest człowiekiem, który posiada wszystkie ludzkie cechy uczucia
czy reakcje, dlatego też jest wolnym człowiekiem, a nie własnością swoich rodziców. Gordon za
preferowane cele wychowania stawia: autonomię, samodzielność, zdolność do zaspokajania własnych
potrzeb, autoafirmację, autentyzm w wyrażaniu uczuć, umiejętność współpracy z innymi, umiejętność
samodzielnego samo-ograniczania własnej swobody, wewnętrzne zdyscyplinowanie, produktywność w
realizowaniu życiowych możliwości. Za naczelny cel uważa natomiast szeroko rozumiany rozwój
dziecka, który nie powinien być podporządkowany zewnętrznym ideałom czy wzorom. Następnym
celem jest spowodowanie tego, aby dziecko polubiło i zaakceptowało siebie, sprawienie aby poczuło
własną wartość, bo to umożliwi mu rozwijanie swoich możliwości
1
.
Antypedagogika to nurt przeciwstawny pedagogice, stworzony z myślą o negowaniu założeń
tradycyjnych i ukazaniu dziecka w innym świetle. W jej myśl dziecko samo o sobie może decydować bo
jest osobą pełnoprawną, a nauczyciel, opiekun, rodzic, czy też wychowawca powinien wspierać go w
pełniejszym stawaniu się człowiekiem. Podstawowym warunkiem aby tak się działo jest dobrowolność
działająca po obu stronach. Zarówno nauczyciel jak i wychowanek nie powinni być przymuszani do tego
czego nie akceptują. Z zasady jako wychowawcy powinniśmy zaufać podopiecznemu i przyjąć iż wie on
lepiej co jest dla niego dobre a co nie, powinniśmy mu w tym względzie dać wolną rękę. B. Śliwerski
zauważa, że „rezygnacja z wychowania nie oznacza pozostawienia dzieci samych sobie, nie jest
odrzuceniem troski o dziecko. Chodzi tu o pozostawienie ich w spokoju, ale nie w samotności czy
osamotnieniu, a uświadomienie sobie, iż poza wychowaniem są jeszcze inne formy kontaktów
międzyludzkich, jak m.in. bycie z nimi, towarzyszenie im w drodze bez manipulacji, nawiązywanie z nimi
kontaktu, ponieważ on sam sprawia już radość itp. Odrzucenie wychowania wiąże się z refleksyjną
rezygnacją z intencjonalnych aktów pedagogicznych, ukierunkowanych na zaplanowane i zamierzone
zmiany w zachowaniach innych osób”
2
.
Psychologia humanistyczna jak mogłam wyczytać w jednej z pozycji książkowych
3
jest bardzo
podobna do wcześniejszych przedstawionych przeze mnie teorii. Bardzo dobrze opisał ją Kamiński,
który mówił iż pedagogika humanistyczna powinna uwzględniać autonomię ucznia, wychowanie
powinno mieć wymiar interpersonalny, a więc jako wychowawcy powinniśmy prowadzić uczniów do
samokształcenia i pracy nad sobą, ukazywać mu krytyczne podejście do świata, a jednocześnie
powinniśmy być nauczycielami z pasją, nie powinien on trzymać się twardo ustalonych reguł a podejść
do wychowania twórczo. Jak mówi Kamiński: „Dopiero w duszy człowieka, który się jakąś metodą
zainteresował, zrozumiał ją, ogrzał żarem swego serca i ożywił wyobraźnią, dopiero w duszy ludzkiej
powstaje cud ożywienia się martwej konstrukcji: metoda staje się wówczas czynnikiem twórczym,
zdolnym wywoływać oddźwięki w innych sercach i umysłach. Oddźwięki tym bardziej płodne, im
zdolniejszy jest człowiek, który ją stosuje.
4
” Dlatego też powinniśmy wierzyć w to co przekazujemy
swoim podopiecznym, dzięki temu będą oni pod naszym kierownictwem pełniej i lepiej stawać się
człowiekiem.
1
B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2010.
2
B. Śliwerski, Antypedagogika, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, T. Pilch (red), Warszawa 2003, s. 430.
3
B. Śliwerski Współczesne teorie i nurty wychowania, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2010
4
A. Kamioski, Nauczanie i wychowanie metodą harcerską, w: B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty
wychowania, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2010
