1

tzivia

From:

Shavei Israel [[e-mail]]

Sent:

םוי

ינש

07

רבמטפס

2009

14:43

To:

[e-mail]

Subject:

KORZENIE NO.16

KORZENIE

NO. 16

Elul 5769 | Wrzesien 09

Chronmy
zydowskie
dziedzictwo w
Polsce

Michael Freund

Gdanska
synagoga z
powrotem w
zydowskich
rekach

Michael Freund -
Jerusalem Post

Droga do
Teszuwy: Wybrac
Prawidlowy
Oltarz

Rabin Yitzchak Rapoport

Baal tszuwa czy
cadyk

Rabin Boaz Pash

Tszuwa prosto z
serca

Rabin Pinchas
Zarczynski

Trzy Ogniwa

Tzivia Kusminsky

Chronmy zydowskie dziedzictwo w Polsce

Michael Freund

Prawie osiemdziesiat lat temu dziesiec tysiecy Zydףw z calej Polski zgromadzilo sie w
Lublinie na jednym z ostatnich wielkich wydarzen poprzedzajacych Holokaust.

24-25 czerwca roku 1930 oficjalnie otwarta zostala Jesziwa Chachmei Lublin. Na
uroczystosc przybyli reprezentanci polskiego rzadu, wojska a takze wielcy rabini i
chasydzcy liderzy.

Ogromna, piecio- pietrowa struktura, posiadajaca wlasna mykwe, piekarnie i burse
polozona byla na hektarze ziemi i kierowana byla przez slynnego Rabina Meira
Szapiro, wizjonera, twףrce daf jomi – systemu studiowania Talmudu kazdego dnia.

Lubelska jesziwa byla jedna z perel sieci wspanialych uczelni talmudycznych
polskiego zydostwa. Na studia do siebie przyciagnela studentףw z tak odleglych
miejsc jak Argentyna i Palestyna a jej wymagajacy program mial na celu

Shana

Towa!

Shavei Israel

Organizacja Shavei Israel

King George 58, 4to piso

Heichal Shlomo

Jerusalem 94262,

Israel

Tel: [phone].

Fax: [phone].

2

wyksztalcenie absolwentףw na najwyzszym intelektualnym i duchowym poziomie.

Dziewiec lat pףzniej, jednak, niemiecka inwazja zmusila jesziwe do zamkniecia swych
drzwi a nazisci zamienili ja na kwatere glףwna swej policji wojskowej. Po zakonczeniu
II Wojny Swiatowej budynek jesziwy zajety zostal przez panstwo polskie i miescila sie
w niej akademia medyczna az do roku 2003, kiedy zwrףcony zostala Zwiazkowi Gmin
Zydowskich.

W niedawno wyremontowanym budynku mieszcza sie obecnie biura i synagoga
malej, ale aktywnej lubelskiej spolecznosci zydowskiej. Odwiedzajac budynek
przemierzalem jej korytarze przepelniony strachem i smutkiem. Latwo bylo sobie
wyobrazic jak dlugie i szerokie korytarze wypelnione byly niegdys studentami z
tomami Talmudu pod pachami lub zwizualizowac sobie zar codziennej modlitwy
mlodych wyznawcףw.

Jednak halas i rwetes juz dawno ustaly, ustepujac miejsca straszliwej, niepokojacej
ciszy.

Wiekszosc studentףw jesziwy zamordowanych zostalo podczas Holokaustu, o czym
opowiada mala przejmujaca wystawa fotografii na pierwszym pietrze budynku. Jedna
z fotografii zrobiona zostala podczas otwarcia jesziwy i przedstawia tlum mezczyzn
zgromadzonych przed wejsciem, uczestniczacych w tej niezwyklej uroczystosci.
Patrzac na obraz ten rozpaczliwie jest uswiadomic sobie, ze wiekszosc z nich zostalo
prawdopodobnie pochlonietych przez ogien nie wiecej jak dekade pףzniej.

Mimo wszystko, pomimo rozdzierajacej serce przeszlosci, jaka budynek ten
przywoluje, kontynuuje on byc waznym elementem edukacyjnym dla mlodych Zydףw.
Podczas mojej wizyty zobaczylem grupe siedemdziesieciu pieciu zydowskich
dziewczat ze szkףl srednich we Francji, zwiedzajaca budynek. Wiele z nich
przystanelo, by wyrecytowac psalmy przed aron ha kodesz, podczas gdy inne
wsluchiwaly sie w mowe rabina, ktףry wyjasnial im wspaniala historie polskich Zydףw.

Gdybym tylko uwazniej uczestniczyl w lekcjach francuskiego podczas wlasnej nauki w
liceum, moze mףglbym lepiej zrozumiec uwagi nauczyciela, jednak z twarzy uczennic
odczytac moglem, ze doswiadczenie to odciskalo sie na nich sladem.

Owe krףtkie odwiedziny uswiadomily mi dlaczego tak wazne jest by zachowac glףwne
miejsca historyczne zwiazane z zydowska historia w Polsce – ze wzgledu na uczczenie
i podtrzymanie dziedzictwa przeszlosci, a takze na edukacje i inspiracje dla
przyszlych pokolen Zydףw i nie- Zydףw.

Wedlug Moniki Krawczyk, dyrektor osadzonej w Warszawie Fundacji Ochrony
Dziedzictwa Zydowskiego (

www.fodz.pl

), w Polsce znajduje sie ponad milion sto

tysiecy zydowskich cmentarzy, 200 bylych synagog i niezliczona ilosc innych miejsc
zwiazanych z zydowska historia.

Niektףre z wyzej wymienionych zostaly wspaniale odnowione, jak na przyklad
budynek jesziwy w Lublinie i slynna, barokowa w stylu, synagoga w Lancucie, jednak
wiele innych pilnie potrzebuja naprawy.

W innych przypadkach wiele budynkףw bedacych oryginalnie synagogami i waznymi
zydowskimi instytucjami, przejetych przez wladze odartych zostalo ze swej
zydowskiej przeszlosci, nie znajdziemy tam nawet zadnej tablicy czy innej formy
informujacej o tym, jaka funkcje pelnil budynek ten w przeszlosci. Przyczynia sie to
do tego, ze mlodzi Polacy zapominaja o historii wlasnego kraju i o tym, jak istotna
role pelnili tam kiedys Zydzi

Nie mozemy na to pozwolic. Tym, ktףrzy zgineli winni jestesmy wszelkich dzialan,

Odwiedz nasza nowa strone
internetowa

www.shavei.org

Contact us:

[e-mail]

Przewodniczacy:
Michael Freund

Rabin:
Eliahu Birnbaum

Vice-Dyrektor:
Edith Blaustein

Redaktorka wydania:
Tzivia Kusminsky

Tlumaczyla:
Daniela Malec

3

ktףre zachowaja pamiec o nich i pamiec o spolecznosciach w ktףrych zyli.

Dnia 22 czerwca, podczas wizyty w miescie Przemysl, polozonym w poludniowo-
wschodniej czesci kraju, wzialem udzial w poruszajacej uroczystosci dotykajacej
dokladnie wyzej omףwionego tematu. Na zewnetrznej scianie budynku, sluzacego
jako synagoga dla okolo dwustu tysiecy Zydףw zamieszkujacych Przemysl przed
wojna odslonieta zostala tablica pamiatkowa w jezyku polskim, angielskim i
hebrajskim, podkreslajac ich wklad w rozwףj miasta.

Podczas uroczystosci, w ktףrej udzial wzieli nowy ambasador Izraela w Polsce, Zvi
Rav-Ner, a takze reprezentant Konsulatu USA w Krakowie, czlonek polskiego
parlamentu pochodzacy z Przemysla powiedzial zebranemu tlumowi, ze nie
uswiadamial sobie dotad rozmiarףw zydowskiej obecnosci w rejonie ani nawet tego,
ze budynek ten byl swego czasu szulem.

I pomimo, ze Zydzi stanowili prawie 30 % populacji miasta przed II Wojna Swiatowa,
ta skromna tablica jest pierwszym namacalnym i publicznym upamietnieniem ich
kilkusetletniej obecnosci w miescie. Miejmy nadzieje, ze wkrףtce bedziemy mieli
okazje zobaczyc wiecej podobnych swiadectw pamieci.

W zwiazku z tym, ze 60-70 % aszkenazyjskich Zydףw wywodzi swe pochodzenie z
Polski, sprawa ta dotyka wielkiej liczby czlonkףw diaspory i zydostwa izraelskiego.

Wiele mozna zrobic, by poprawic obecna sytuacje – od naciskania polskich wladz w
celu zwrotu zydowskiej gminnej wlasnosci do pomocy organizacjom takim jak
fundacja Moniki Krawczyk, zajmujacym sie restauracja i ochrona materialnego
dziedzictwa historii zydowskiej w regionie.

Istotne w tym wszystkim jest by podjac dzialania, ktףre naprawia czesc zla
uczynionego naszemu ludowi. Nie jestesmy w stanie, oczywiscie, zmienic przeszlosci.
Mozemy jednak – a nawet musimy- dokonac sprawiedliwosci.

aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj

Gdanska synagoga z powrotem w zydowskich rekach

Michael Freund - korespondent Jerusalem Post

The Jerusalem Post, 2 wrzesien,2009

Gdansk, Polska - w gescie ciezkim od symboliki, jedyna przetrwala synagoga miasta
Gdansk oddana zostala lokalnej spolecznosci zydowskiej, po jej ףwczesnym
odrestaurowaniu. Otwarcie budynku mialo miejsce w 70 rocznice wybuchu II Wojny
Swiatowej.

"To wyjatkowy dzien", powiedzial Jerusalem Post Michal Samet, przewodniczacy
Gminy Zydowskiej w Gdansku. "Jestesmy szczesliwi, ze synagoga do nas powrocila.

Mimo, ze synagoga zostala zwrocona na wlasnosc Gminie Zydowskiej w 2001 roku,
wiekszosc przestrzeni budynku byla zajeta dotad przez uzytkujaca ja akademie
muzyczna. Na potrzeby spolecznosci – organizacja modlitw i innych wydarzen Gminy,
pozostalo jedynie male skrzydlo budynku.

Akademia muzyczna przeniosla sie jednak u poczatku zeszlego tygodnia, wraz z
rozpoczeciem nowego roku szkolnego, otwierajac tym samym mozliwosc, by
zydowska spolecznosc odzyskala pozostala przestrzen, a w niej miedzy innymi

4

miejsce, w ktorej stala niegdys oryginalna sala modlitewna.

Wybudowany w roku 1927 w gdanskiej dzielnicy Wrzeszcz, oddalony jedynie 3
kilometry od centrum miasta, szul stal sie znany pod nazwa Nowa Synagoga.

W roku 1938 synagoga zostala czesciowo zniszczona przez Niemcow, po wojnie
natomiast polskie wladze uzytkowaly budynek jako magazyn do przechowywania
mebli.

Okolo 100 osob jest zarejestrowanych obecnie jako oficjalni czlonkowie gdanskiej
Gminy Zydowskiej, powiedzial Samet, jednak uwaza sie ze wielu wiecej mieszka w
okolicy, badz nieswiadomych swego pochodzenia lub zyjacych w obawie przed ich
ujawnieniem.

Samet dodal, ze cotygodniowe nabozenstwa Szabatowe prowadzone sa w malym beit
midrasz, lub w sali edukacyjnej, w budynku mieszczacym rowniez biuro Gminy i
jadalnie.

Synagoga z zewnatrz jest jeszcze wyraznie zniszczona, a duza czesc wnetrza zostala
przebudowana w stylu panujacym za ery konunizmu.

Duze fundusze potrzebne wiec beda na renowacje budynku, ktory, jak ma nadzieje
Samet, bedzie sluzyl jednoczesnie za centrum zycia zydowskiego jak i za miejsce,
gdzie lokalna spolecznosc niezydowska moze dowiedziec sie wiecej na temat
bogatego dziedzictwa polskich Zydow.

"Gdansk to wyjatkowe miejsce i miesci sie w nim jedyna wciaz stojaca synagoga w
tej czesci Polski", dodal Samet. 'Jest to nasza odpowiedzialnosc – musimy ja
zachowac."

aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj

Droga do Teszuwy: Wybrac Prawidlowy Oltarz

Rabin Yitzchak Rapoport

Zaczyna sie teraz miesiac Elul. Miesiac teszuwy i przygotowania sie do Rosz HaSzana
i Jom Kipur. Kazdy chyba czlowiek, ktףry sie zabiera za teszuwe zastanawia sie jak ja
prawidlowo dokonac. Paraszat Szoftim daje nam pewna wskazףwke dotyczaca
odpowiedzi na to pytanie. Tora mףwi (Ks. Powtףrzonego Prawa 16:20-22):

„O sprawiedliwosc masz zabiegac, zebys pozostal przy zyciu i wzial w posiadanie
ziemie, ktףra ci daje Haszem, twףj B-g. Nie wolno ci zasadzic sobie zadnego drzewa,
by stanowilo swiety pal obok oltarza Haszem, twego B-ga, ktףry sobie zbudujesz. Nie
wolno ci tez postawic sobie swietego slupa, rzeczy, ktףrej Haszem, twףj B-g,
nienawidzi.”

W miejscu tym musimy sie najpierw zastanowic nad tym silnym rozrףznieniem, ktףre
wprowadza Tora pomiedzy aszera - drzewo uzywane dla balwochwalstwa; oraz
macewa – slup uzywany jako oltarz. Aszera jest po prostu zabroniona slowami „Nie
wolno ci.....”, natomiast oltarze typu macewa nie tylko zabronione sa przez Tore, lecz
mowa jest tez o tym, ze Haszem takiego rodzaju oltarza nienawidzi! Nienawisc to
bardzo silne slowo. Dlaczego jest ono tutaj uzywane?

Sprawa robi sie jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy wezmiemy pod uwage fakt, ze
nasi praojcowie i liderzy jak np. Mosze i Jaakow budowali wlasnie takie oltarze, jak
macewot! Na temat Mojzesza czytamy w Ksiedze Wyjscia 24:4: „Totez Mojzesz spisal
wszystkie slowa Haszem. Potem wstal wczesnie rano i u podnףza gףry zbudowal oltarz

5

oraz dwanascie slupףw (macewot) odpowiadajacych dwunastu plemionom Izraela.”
Budowanie przez Jaakowa oltarza typu macewa jest jeszcze bardziej podkreslone:
„Wstal wiec Jaakow wczesnie rano i wzial kamien, ktףry tam sluzyl mu za podglףwek,
i postawil go jako slup (macewa), i polal go z wierzchu oliwa. Ponadto nadal temu
miejscu nazwe Beit El; lecz poprzednio owo miasto nazywalo sie Luz. I Jaakow zlozyl
slub, mףwiac: "Jesli B-g dalej bedzie ze mna i naprawde bedzie mnie strzegl na tej
drodze, ktףra ide, i da mi chleb do jedzenia i szaty do ubrania sie, i wrףce w pokoju
do domu mego ojca, to Haszem okaze sie moim B-giem. A ten kamien, ktףry
postawilem jako slup (macewa), stanie sie domem B-ga, ze wszystkiego zas, co mi
dasz, bede ci oddawal dziesiata czesc".”

Jak to moze byc, ze tacy giganci jak Jaakow i Mosze budowali macewot a nam jest to
przez Tore zabronione? Raszi, nasz komentator Tory par excellence tlumaczy, ze
oltarze typu macewa byly pierwotnie dozwolone jednak pףzniej, od momentu tej
parszy, zostaly zabronione. Musimy sie zastanowic dlaczego.

Aby odpowiedziec sobie na pytanie „dlaczego” musimy zrozumiec, jaka jest rףznica
pomiedzy tym rodzajem oltarzu, ktףry stal w swiatyni, a wiec byl dozwolony -
mizbeach; a oltarzem typu macewa, o ktףrym mowa w parszy Szoftim i ktףre jest od
tej chwili zabroniony. Rףznica jest bardzo prosta. Oltarze typu macewa zrobione sa z
jednego

kamienia,

z

wielkiego

kamienia,

znalezionego

przez

czlowieka,

wykorzystanego przez czlowieka na oltarz. Mizbeach, natomiast, jest oltarzem
zbudowanym z wielu kamieni. Z wielu malych kamieni, z ktףrych czlowiek, w jakis
sposףb, buduje wieksza calosc. Rףznica pomiedzy oltarzem jednokamiennym a
oltarzem zbudowanym z wielu kamieni symbolizuje rףznice pomiedzy stosunkiem, jaki
posiadali do B-ga wyjatkowi ludzi, tacy jak Jaakow i Mosze oraz stosunek do B-ga,
jaki nakazany jest wszystkim Zydom od momentu B-g pokazuje sie w Torze. Ludzie
wyjatkowi, jak Jaakow i Mosze, widzieli B-ga wszedzie. Oni jakby „nie widzieli”
wielkosci kamienia, lecz tylko „wielkosc” B-ga. Nam jednak ciezej byloby nie pomylic
sie pomiedzy jednym a drugim, nie pomylic sie, co do „wielkosci” i dlatego
zabronione jest nam wykonywac jednokamiennych oltarzy. Poniewaz wielokamienne
oltarze sami musimy z czesci zbudowac, rozumiemy lepiej przez to, ze oltarze lub
cokolwiek z materii to tylko narzedzia do sluzby B-gu a B-g sam jest jakby zupelnie
poza przestrzenia i poza czasem. Jak mףwil prorok Zecharia (4:6): „Takie jest slowo
Haszem do Zerubawela: Nie dzieki mocy ani dzieki sile, lecz dzieki mojemu duchowi
to sie stanie - mףwi Haszem.” Moze dlatego Tora mףwi o tym, ze Haszem nienawidzi
oltarzy typu macewa. Czlowiek, ktףry poswiecilby czas aby znalezc jakis specjalny
kamien na oltarz, w ten sposףb powiedzialby, tak jakby, ze ten kamien jest w pewien
sposףb bardziej boski niz inny kamien, w ten sposףb ograniczylby obecnosc B-ga do
czegos materialnego (chas wechalila).

Rףznica pomiedzy wielokamiennym oltarzu mizbeach a jednokamiennym oltarzu
macewa uczy nas tez czegos waznego o teszuwie. Czlowiek, ktףry chce zblizyc sie do
B-ga musi zrozumiec, ze zblizenie sie do B-ga jest jak chodzenie droga, na ktףrej
mozna isc wylacznie krok za krokiem a droga ta jest wieczna. Z jednej strony nie
mozna zostac cadykiem z dnia na dzien, z drugiej zas strony nie wolno nigdy osiasc
na laurach i przestac podejmowac kolejne kroki do przodu. Swa relacje z B-giem
trzeba budowac w ten sam sposףb, jak buduje sie wielokamienny oltarz mizbeach –
kamien za kamieniem. Czesto ludzie tlumacza, ze powodem, dla ktףrego nie prףbuja
zblizac sie do B-ga jest to, ze „za duzo” albo „za ciezko”. Faktem jest, ze jesli chce
sie to wszystko zrobic na raz bedzie to faktycznie i „za duzo” i „za ciezko”. Podobnie
jak jednokamienny oltarz, ktףry juz od 3300 lat zabroniony jest do uzywania.
Zrobienie teszuwy jest zwiazane z wybraniem prawidlowego oltarza – ze
zrozumieniem, ze moje zycie jest moim oltarzem oraz ze oltarz ten budowac musze
jak nakazuje mi Tora: wielokamienny mizbeach a nie jednokamienna macewa. Zycze
wszystkim duzo powodzenia.

Szana towa,
Rabin Rapoport

6

aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj

Baal tszuwa czy cadyk

Rabin Boaz Pash

Droga do Teszuwy: Wybrac Prawidlowy Oltarz

Co jest lepsze? Byc dobrym czlowiekiem od poczatku i takim pozostac, czy lepiej byc
zlym a po jakims czasie zrobic Tszuwe i zamienic sie w „baal tszuwe”?

Na ten temat istnieje dyskusja w Gemarze – kto moze wzniesc sie na wyzszy poziom:
czlowiek dobry pod poczatku czy zly, ktףry dokona Tszuwy.

Rabin Hija ben Aba powiedzial w imieniu R. Johanana: Wszyscy prorocy prorokowali
nie w imieniu skruszonych baalei tszuwa ale w imieniu pelnych cadikim
(sprawiedliwych).
Rabin Abahu rףznil sie swa opinia od R. Hija. Abahu powiedzial: W miejscu, w ktףrym
stoja skruszeni nie moga stanac sprawiedliwi, jak powiedziane jest: „Pokףj, pokףj dla
tego, kto byl daleko i tego, kto byl blisko” ( Ksiega Izajasza 57:19) – dla tego, kto byl
daleko najpierw, a potem dla tego, kto byl blisko.

W gruncie rzeczy Gemara sugeruje czasem te opinie, niekiedy jednak wypowiada sie
inaczej.

Z jednej strony twierdzi Gemara:

Resz Lakisz powiedzial: Wielka jest Tszuwa, poniewaz dzieki niej niegodziwosci licza
sie za zalety (Joma, 86).

Wielu chasydףw opowiada historie o tym, jak Rabin Lewin Izaak z Berdyczowa
(nazywany „Adwokatem Izraela”) napotkawszy pewnego dnia jednego grzesznika
powiedzial mu: „Tak ci zazdroszcze, popelniles tak wiele wykroczen, ze w momencie,
w ktףrym dokonasz Tszuwy, zamienisz je wszystkie na tak wiele dobrych uczynkףw,
ze kilkakrotnie przewyzsza one ilosc wszystkich micwot, ktףrych dokonalem w ciagu
calego mojego zycia...”
Innymi slowy – baal tszuwa moze osiagnac wyzszy poziom.

Z drugiej jednak strony Gemara w Taanit (16) wymienia takie warunki, jakie ma
spelnic chazan, ktףry zblizyc ma sie do Swietej Arki, w czasie trudnych dni :
Stawiaja oni przed Arka [jako Czytajacego] tylko czlowieka bieglego w modlitwie.
Ktףrego dom jest pusty, mlodosc bez skazy, ktףry jest lagodny i akceptujacy dla ludzi,
umiejetny w spiewie, kto ma przyjemny glos...”
Plus wiele wiecej warunkףw...

„Ktףrego mlodosc bez skazy...” Abaje powiedzial: Jest to ktos, komu zaden wystepek
nie zepsul reputacji w mlodosci.

Innymi slowy, preferowanie ktos kto jest prawowity od poczatku.

W istocie wydaje sie, ze mozliwe sa obie opcje, o czym mףwi traktat Gemary Suka,
traktujacy na temat tekstףw, jakie wypowiadamy i spiewamy w czasie „Simchat Bet
HaSzowea”, jak to bylo w czasie Sukot za czasףw Swiatyni,

Nasi Rabini uczyli, Niektףrzy z nich zwykli mףwic (w czasie swych piesni
pochwalnych): „Szczesliwa nasza mlodosc, ktףra nie zhanbila naszej starosci. Tak
mףwili ludzie o wielkiej poboznosci i dobrych czynףw.

7

Inni mףwili: „Szczesliwa nasza starosc, ktףra odpokutowala za nasza mlodosc”. Tak
zwykli mףwic skruszeni.
Inni, ostatni mףwili za to: „Szczesliwy ten, kto nie grzeszyl, lecz pozwףl temu, co
zgrzeszyl powrףcic, a On mu wybaczy.”

Powstaje wiec pytanie: Jak mozliwe jest, ze baal tszuwa moze wzniesc sie na wyzszy
poziom od cadyka, ktףry byl takim od poczatku?

Na pytanie to odpowiada Rabin Natan Nata Spira w swej ksiedze „Megale Amukot”
(Parszat Mekec): "Jehanhil ohawej jesz - By przyjaciףl obsypac bogactwem" (Miszlei
8:21) Slowo „jesz” (jest) w gematrii ma wartosc 310. Dla kazdego czlowieka
przygotowane jest miejsce w przyszlym swiecie- w Gan Eden lub w gehennie.
Czlowiek jest korona stworzenia i z tego powodu zasluguje na to by miec, w
niebiosach, KETER (Korone = 620) swiatףw. Polowe w Gan Eden, polowe w gehennie.

Sprawiedliwi rףwniez otrzymaja swoje miejsce, zarףwno w Gan Eden jak i w gehennie,
podobnie czlowiek zly. To jest Keter (korona) (620) swiatףw dobrego i zlego.

Jest to rףwniez – kontynuuje Megale Amukot- liczba slףw na dziesieciu tablic, ktףre
otrzymalismy na Gףrze Synaj.

Grzesznik traci swe miejsce w Gan Eden i miejsce to przechodzi na cadyka.
Kolejne pytanie – co sie stanie z grzesznikiem, ktףry zrobi Tszuwe, zamieni sie w baal
tszuwe. Jak odzyska on swe miejsce w Gan Eden?

W miejscu tym Rabin Natan Nata przywoluje midrasz (Wajikra Raba, 30:3):
Swiety, niech bedzie blogoslawiony, przyjmuje powracajacych, jak napisane jest:
„A lud, ktףry zostanie stworzony, niech wychwala Pana!” (Ksiega Psalmףw 102:19).
Najwyzszy stwarza skruszonych jak nowe stworzenia.

Innymi slowy, baal tszuwa jest jak niemowle urodzone w tym miesiacu i otrzymuje
nowe miejsce, nowe swiaty (310) w Gan Eden.
Jezeli do tego tszuwa ta robiona jest z serca, wtedy: „niegodziwosci licza sie za
zalety” (wyzej juz wspomniana Gemara) i wszystkie jego miejsca w gehennie
(„zarobione” poprzez swe zle uczynki) zostaja zamienione na miejsca w Gan Eden, a
wiec otrzymuje on nie 310 ale Keter (620) swiatףw w Gan Eden.

W ten sposףb wyjasnia Megale Amukot wspomniana wyzej mysl naszych wielkich
rabinףw: „W miejscu, w ktףrym stoja skruszeni nie moga stanac sprawiedliwi”.
Sprawiedliwi nie moga osiagnac wiecej niz 310 swiatףw, balei tszuwa natomiast moga
zdobyc 620.

Rabin Natan Nata w ten sposףb wyjasnia kolejna Gemare:

„Kuf”= Kadosz (swiety), „Resz” = Rasza (zly)
Dlaczego twarz Kuf odwrףcona jest od Resz?
Swiety, niech bedzie blogoslawiony, powiedzial: Nie moge patrzyc na niegodziwego.
A dlaczego korona Kuf (skierowana do gףry czesc gףrnej kreski Kuf) zwrףcona jest do
Resz?
Swiety, niech bedzie blogoslawiony, powiedzial: Jezeli dokona skruchy, zbuduje
korone (KETER) na nim jak Moja.

“Korone jak Moja” – Rabin Natan Nata wyjasnia, ze chodzi tu o KETER (620) swiatףw,
ktףre baal tszuwa otrzymuje od HaSzem.

***

8

To jednak nie wszystko. Baal tszuwa moze otrzymac jeszcze znacznie wiecej...

Kim byl pierwszy baal tszuwa?
Byl nim pierwszy w historii grzesznik – Adam, ktףry zgrzeszyl spozywaja owoc z
drzewa wiedzy. Midrasz z Bereszit Raba (32:13) mףwi takze o Kainie, ktףry zabil
swego brata Abla:

"Po czym Kain odszedl od Pana..." Spotkal tam pierwszego Adama. Adam zapytal
Kaina: jaki jest twףj werdykt? Powiedzial mu [Kain do Adama] Zrobilem tszuwe i
znalazlem kompromis. Adam poczal uderzac Kaina po twarzy mףwiac: Taka sile ma
Tszuwa a ja nic o tym nie wiedzialem!”. Zaraz po tym stanal Adam i zarecytowal:
"Psalm. Piesn. Na dzien szabatu. (2) Dobrze jest dziekowac Panu.." (Tehilim 102:19)
(Hebrajski oryginal: "Tow Lehodot.." ma podwףjne znaczenie - "Lehodot" – znaczy
dziekowac lub "Lehodot" - to spowiadac sie).

Adam zyl 930 lat. Przez te 930 lat naprawil on 930 swiatףw, ktףre otrzymal w Olam
Haba (przyszlym swiecie). Jak osiagnac 930 swiatףw?
310 bylo mu przeznaczone od poczatku. Kolejnych 310 zdobyl robiac tszuwe i
obracajac swe przewinienie na cnote. Nastepne 310 zdobyl ukazujac droge tszuwy
wszystkim nastepnym pokoleniom, jak mףwi nam cytat z Awot: „Prawy, i wielu
poprowadzil do cnoty, zalety wielu przypisuje sie jemu”.

Otrzymal on 310 swiatףw, ktףre dzieki niemu otrzymuja tez grzesznicy po tszuwie.

I tak dociera Rabin Natan Nata do dziwnej tajemnicy -

R. Hana ben Hizna w imieniu R.Hisda poboznego : Post, w ktףrym nie uczestniczy
zaden z grzesznikףw Izraela nie jest zadnym postem.”
Zdanie to mףwi nam o tym, ze grzesznicy nie powinni byc wylaczeni ze wspףlnych
modlitw ze swymi bracmi-Zydami jako niegodni.
„Jako, ze won galbanowca nie jest przyjemna a mimo to zostala wlaczona do
zapachףw kadzidla.”

Znaczy to, ze w kazdym zgromadzeniu na modlitwe, musi byc obecny element
„przestepcףw Izraela”, ktףrzy przyniosa ze soba cechy przewinienia i Tszuwy, i ze bez
nich modlitwa lub post nie moge byc doskonale. Wiemy to chociazby z przykladu
galbanowca, jednego ze skladnikףw kadzidla, majacego nieprzyjemny zapach a mimo
to wlaczonego do zespolu skladnikףw, co uczy nas o waznosci wymiaru przewinienie –
Tszuwa w kongregacji.

Dawid pyta w Tehilim: „Niech moja modlitwa bedzie stale przed Toba jak kadzidlo;
wzniesienie rak moich - jak ofiara wieczorna” (Ksiega Psalmףw 141:2), modlitwa jest
jak kadzidlo, potrzebuje wszystkich skladnikףw, takze galbanowca o nieprzyjemnym
zapachu. Jednak tylko wszystko na raz moze byc jak ofiara wieczna dla HaSzem.
Pierwsze litery slףw „Niech moja modlitwa bedzie stale przed Toba”, w hebrajskim
oryginale sumuja sie do wartosci 930, bedacej liczba lat, jakich potrzebowal pierwszy
czlowiek do swej naprawy. Byl on pierwszym, ktףry zlamal Boskie prawo i ktףry
uczynil Tszuwe – przez co ustanowil zasade, ze kiedy przewinieniu towarzyszy
Tszuwa wielka naprawa jest mozliwa.

Tak naprawde, pytanie kto jest wiekszy od kogo, baal tszuwa czy zawsze
sprawiedliwy, nie jest odpowiednie, poniewaz kazdy cadyk musi posiadac w sobie
atrybuty baal tszuwy, a w kazdym baal tszuwie znajduje sie cadyk ujawniany wraz z
jego Tszuwa. Kazdy czlowiek sklada sie z tych dwףch wymiarףw. Juz jednak za dlugo
na teraz, rozwazania Megale Amukot na temat Tszuwy kontynuowac bedziemy w
nastepny Elul, z pomoca HaSzem.

9

aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj

Tszuwa prosto z serca

Rabin Pinchas Zarczynski

Zagadnienie tszuwy (skruchy) jest czasem blednie rozumiane. Istnieje bledne
przekonanie, ze czlowiek powinien dokonac tszuwy tylko w wyniku popelnienia
jakiegos przewinienia. Co przypomina takie rozumienie tszuwy? Samochףd, ktףry
dopףki jezdzi i wszystko dziala to jest w porzadku, jednak kiedy cos sie zepsuje,
trzeba go oddac do warsztatu i naprawic. Innymi slowy tszuwa jest tu sprawa
techniczna. W istocie sprawy tszuwa jest jednak kwestia bardziej fundamentalna i
niekoniecznie powiazana w swej istocie z przewinieniem. Podstawowa potrzeba
czlowieka jest, bowiem zblizenie sie do B-ga. Wiedzac, ze On mnie stworzyl a ja
oddalilem sie od Niego, moim pragnieniem jest powrףt do Niego.

Oto jak tszuwe omawiaja psukim z Parszat Nicawim:
„jesli wrףcisz do Pana, Boga swego, bedziesz sluchal jego glosu we wszystkim, co ja
ci dzisiaj rozkazuje, i ty, i synowie twoi z calego swego serca i z calej swej duszy”
(Dwarim 30:2). Tora nie mףwi o tym, by powrףcic do wypelniania przykazan, ale o
sytuacji, w ktףrej dusza pragnie wrףcic do zrףdla dobra, jakim jest B-g, a poprzez to
„bedziesz sluchal glosu Pana, wypelniajac wszystkie polecenia” (Dwarim 30:8)

Potrzeba wypelniania micwot pojawia sie jako rezultat tego, ze dotrzemy do takiej
sytuacji. Jak powiedziane jest w Bereszit Raba: „tszuwa stworzona byla przed
stworzeniem swiata”. Innymi slowy tszuwa nie jest konsekwencja popelnienia
przewinienia i mozliwoscia jego naprawy, ale jest potrzeba powrotu do zrףdla, bez
zwiazku z aspektem niszczenia czegokolwiek.

Podobna idee prezentuje Rambam w „Hilchot Tszuwa”:
Wszystkie przykazania Tory...jesli przekroczyles jedno z nich...kiedy robisz tszuwe i
powracasz ze swojego przewinienia. „Kiedy robisz tszuwe”, przy zalozeniu, ze zrobisz
tszuwe tj. mentalnie zblizysz sie do B-ga, odwrףcisz sie poprzez to od swego
przewinienia.

Dotarlismy w ten sposףb do wspanialej idei Rabina Kuka, na temat mentalnej tszuwy,
ktףra wywodzi on z milosci do prawdy i wewnetrznej identyfikacji z dobrem.

Jak mozemy wejsc na ten poziom?

Podstawowe jest zrozumienie, ze zostalem stworzony.

Rozumienie to naturalnie rodzi z siebie potrzebe tszuwy.

Swiadomosc, ze ze otrzymalem swa egzystencje od kogos i nie powstalem sam z
siebie, ale dzieki Swietemu, Niech bedzie Blogoslawiony

Samo znaczenie slowa „bara” (hebr: stworzyc) przywodzi nas do tej idei. Zrףdloslףw
„bara” pochodzi z jezyka aramejskiego, w ktףrym oznacza „na zewnatrz”.

Podobnie w jezykach europejskich slowo „exist”sklada sie z: „ex” (na zewnatrz) i
„ist” (byc)

Istota tej swiadomosci jest to, ze jestem na zewnatrz, a rezultuje to tym, ze rodzi sie
we mnie potrzeba powrotu do zrףdla zycia.

Tszuwa to aspirowanie by rozpoznac, kto mnie stworzyl do tego by zyc i byc coraz
lepszym czlowiekiem.

10

aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj

Trzy Ogniwa

Tzivia Kusminsky

Swiety Rabin Ruzyna opowiadal ponizsza opowiesc kazdego roku w Rosz Haszana.
Zwykl byl mףwic: wiemy wszyscy, ze narףd zydowski ma wielkiego przyjaciela, obok
Eliahu Hanawi, jest nim Rabin Lewi Izaak z Berdyczowa. Rabin Lewi nigdy nie
dostrzegal czegokolwiek zlego w Zydzie i byl przekonany, ze kazdy Zyd jest
uswiecony.

Oto jedna z historii na jego temat: Jak wszyscy dobrze wiemy, kazdego Rosz Haszana
przywracana jest rףwnowaga pomiedzy dobrymi i zlymi uczynkami ludu Izraela. Rabin
Ruzyna opowiada, jak pewnego roku sytuacja dla naszego ludu nie byla tak dobra.
Aniol Michael przybyl z bardzo mala walizeczka dobrych czynףw, podczas gdy Szatan
przybyl wraz ze wszystkimi grzechami, zlymi dzialaniami i wykroczeniami,
popelnionymi przez Izrael. Przywiףzl je w ciezarףwkach, helikopterach i samolotem.
Wydawalo sie, ze nie istnieje zadna nadzieje i ze caly swiat zostanie zniszczony.
Nagle rozlegl sie donosny glos plynacy z nieba i wszystkie wykroczenia zniknely i
dobro triumfowalo. Swieci detektywi niebios odkryli, ku swemu zaskoczeniu, ze Rabin
Lewi Izaak ukradl wszystkie przewinienia i zabral je do siebie. Broniac sie stwierdzil,
ze to nie prawda i ze jest niewinny.

Postawiono Rabina Lewiego przed Sadem Boskim (Beit Din) i zapytano go: „Rabinie
Lewi, synu Sary Saja, czy mozesz zaplacic za wszystkie grzechy Izraela?” Rabin
Lewin odparl: „Jestem tylko czlowiekiem, jak moge zaplacic za tak wiele grzechףw”?”
Odpowiedzieli mu: „Jak pewnie wiesz, napisane jest w Torze, ze ten ktףry ukradnie i
nie jest w stanie zaplacic, musi zostac sprzedany na sluge.” Niebianski glos oglosil:
„Kto zechce kupic Rabina Lewiego Izaaka, syna Sara Saji, na swego stalego sluge?”
Natychmiastowo slyszany byl inny niebianski glos, ktףry odpowiedzial, ze Wyjatkowy,
nasz Ojciec i Krףl, niech bedzie Blogoslawiony, ktףry wypowiedziawszy slowo stworzyl
swiat, kupuje Rabina Lewiego Izaaka, syna Sary Saji z Berdyczewa jako Swego
stalego sluge.
Rabin Lewi Izaak z Berdyczewa uczy nas, ze kazdy z nas musi opiekowac sie swoimi
rodakami, „Kazdy Zyd powinien byc odpowiedzialny za drugiego Zyda”. (Traktat
Nezikim, 39a) Dlatego wlasnie podczas wyznania grzechףw „widui” wypowiadamy sie
w liczbie mnogiej a nie pojedynczej, pokazujac w ten sposףb silny i nierozerwalny
zwiazek pomiedzy nami. Kazdy z nas jest czescia calosci, kiedy jedna osoba grzeszy,
grzech dotyka wszystkich, podobnie kiedy ktos podejmuje dobre dzialanie, wszyscy z
tego korzystaja.

Troska o wspףlbraci ludu Izraela ukazana jest w bardziej wyrazny sposףb na trzech
filarach miesiaca Elul: tszuwa, tfila i cedaka. Tszuwa nie moze byc ograniczona do
zalu za osobiste przewinienia, musi rףwniez zachodzic na poziomie relacji
miedzyludzkich i zachowania calej spolecznosci jako integralnego organizmu.
Podobnie jest z modlitwa, gdzie nie powinnismy modlic sie jedynie za siebie, ale za
wszystkich innych. Amida, glףwna czesc modlitwy, wyrazona jest w liczbie mnogiej,
co podkresla waznosc relacji. Oczywiscie nie musimy przypominac, ze cedaka
bezposrednio zwiazana jest z naszymi wspףlbracmi, pomoc potrzebujacym jest
osiowa idea judaizmu.

Powyzsze trzy idee pokazuja nam, ze w odrףznieniu od innych religii, w judaizmie,
zycie na tym swiecie ma wielkie znaczenie, nasze zachowanie wazne jest nie w
kontekscie zaslug na konto przyszlego swiata, ale przez wzglad na nasza relacje ze
Stwףrca, wazne jest w tym swiecie.

Dlatego wlasnie, pomimo tego, ze Izrael jest centralnym punktem stworzenia i jego

11

zadaniem jest byc swiatlem dla innych narodףw, zadne dzialanie nie bedzie mialo
znaczenia, jezeli relacja z Najwyzszym, niech bedzie Blogoslawiony, nie jest
odpowiednia.

Zwiazek pomiedzy Haszem i jego ludem wzmacniany jest w Rosz Haszana i Jom
Kipur. Midrasz opowiada nam o pakcie, jaki istnieje pomiedzy Haszem a Izraelem,
wedlug ktףrego modlitwa wypowiedziana w czasie Strasznych Dni nie pozostaje bez
odpowiedzi. Nasze pokolenie, jak wiemy, pozbawione jest prorokףw, Kohenףw ktףrzy
nauczac moga etyki i sprawiedliwosci a takze Swiatyni, ktףra moze zmazac ich winy.
Pozostala nam tylko jedna modlitwa, wypowiadana w czasie Rosz Haszana i Jom
Kipur.

Jedna z najwazniejszych i poruszajacych modlitw na Rosz Haszana jest modlitwa
Musaf. Sklada sie ona z trzech czesci: malchuiot (krףlestwo), zichronot (pamiec) i
szofarot. Napisane jest w Gemarze: aby obfitowac w deszcze powiedz malchuiot,
zichronot i szofarot, malchuiot by Mnie ukoronowac, zichronot bym przypomnial wam
o dobrych rzeczach, szofarot by modlitwy dotarly do Mnie (Traktat Moed, 16a).

W czesci malchuiot koronujemy Haszem i modlimy sie o to by caly swiat
zaakceptowal Jego wladze. Podczas zichronot oswiadczamy, ze Haszem pamieta o
wszystkich dzialaniach ludzkosci i dlatego prosimy Go o przypomnienie sobie ofiary
Izaaka i obietnice zlozona naszym przodkom, obietnice ostatecznego wybawienia. W
ostatniej czesci, szofarot, otrzymujemy i przyjmujemy znףw Tore, jak na Gףrze Synaj,
razem z dzwiekiem Szofaru, i poprzez to, prosimy o ostateczne zbawienie.

Te trzy czesci powiazane sa z trzema rףznymi okresami z dziejףw narodu Izraela:
czasem pierwszych dynastii, pamiec o wygnaniu i szofarim przyjscia Niebianskiego
Krףlestwa.

Z pomoca Haszem, z poczatkiem tego roku, nauczymy sie szanowac i troszczyc sie o
innych, uda nam sie zrozumiec znaczenie kazdego ogniwa w lancuchu i powףd, dla
ktףrego nikt nie moze byc trzymany na uboczu. W ten sposףb bedziemy wstanie
oglosic jednosc Haszem na ziemi, osiagnac pelna i silna relacje ze Stwףrca, a w ten
sposףb zasluzyc sie dla ostatecznego wybawienia.
Ktiwa and chatima towa!

aby przeczytac caly artykul, kliknij tutaj

Jesli chcesz zrezygnowac z otrzymywania naszego newslettera, kliknij tutaj.