Badania mikroskopowe w świetle
przechodzącym spolaryzowanym

Podstawy teoretyczne

T

A

R

T – przezroczystość
A – absorpcja
R - refleksyjność

Minerał

Podział minerałów ze względu na
sposób załamania światła

Minerały

Anizotropowe

Jednoosiowe

(tryg., tetrag.,

heksag.)

Dwuosiowe

(romb., trójsk.,

jednosk.)

Izotropowe

(reg.)

Minerały izotropowe

•

Stała prędkość rozchodzenia się

światła we wszystkich kierunkach
•

Jeden promień

Podwójne załamanie – dwa promienie

•

Zwyczajny – stała prędkość

•

Nadzwyczajny – prędkość zależna od kierunku biegu

światła

ω

ε

ε’

ε”

Jednoosiowy

Dwuosiowy

Minerały anizotropowe

Czynności przygotowawcze

•

Ustawienie ostrości okularów

•

Krzyżowanie polaryzatorów

•

Centrowanie stolika

•

Centrowanie kondensora

Tok badań mikroskopowych

II.

XN – w świetle równoległym
przy skrzyżowanych
polaryzatorach

1.

izotropowość

2.

dwójłomność na podstawie barw
interferencyjnych

3.

rodzaj wygaszania światła (kąt)

4.

wydłużenie minerałów

5.

budowa (struktura wewnętrzna)

III. Badania w świetle zbieżnym

1. izotropowe od anizotropowych w pł.

prostopadłych do osi optycznych

2. jednoosiowe od dwuosiowych
3. charakter (znak) optyczny
4. określenie jakościowo kąta osi optycznych 2v

Tok badań mikroskopowych

Izometryczny
a ≈b ≈c
identyczne lub zbliżone wymiary w
trzech kierunkach

Płytkowy
a≈b>c – podobne wymiary w dwóch
kierunkach, zaś w trzecim jest
wyraźnie mniejszy; pokrój płytkowy
dzieli się dalej na:

blaszkowy,
łuseczkowy;

Słupkowy
a ≈b<c - – podobne wymiary w
dwóch kierunkach, w trzecim zaś
wymiar wyraźnie większy od dwóch
poprzednich,

Pokrój

Związek pomiędzy
pokrojem, łupliwością
a płaszczyzną wycięcia
minerału.

Kąty rzeczywiste i
pozorne!

Barwa i pleochroizm

Pleochroizm – własność pochłaniania różnych długości fal
świetlnych w zależności od kierunku drgania tych fal.
W krysztale jednoosiowym – występują dwie barwy
pleochroiczne odpowiadające promieniom : zwyczajnym i
nadzwyczajnym.
W krysztale dwuosiowym - występują trzy główne barwy
pleochroiczne.

Relief

Współczynnik załamania światła balsamu kanadyjskiego i
klejów używanych do preparatyki mikroskopowej –

n= 1.54

!

Wrostki i inkluzje

Inkluzja

– ciało obce (ciekłe, gazowe, stałe), zamknięte w

obrębie kryształu.

Izotropia i anizotropia

Pułapki :
•

dziury w preparatach

•

przekroje prostopadłe do os optycznych

•

minerały opakowe

Barwy interferencyjne

Warunek interferencji:

-Światło musi być koherentne
-Drgania obu promieni muszą
zachodzić w jednej płaszczyźnie
- Przesunięcie w fazie

ω

ε

Г

Wysokość barw interferencyjnych

Jest wprost proporcjonalna do różnicy
dróg optycznych

Г

.

Г ~f(d,Δ,α)

d-grubość preparatu
Δ-dwójłomność
α-kąt wycięcia

Dwójłomność

Δ

Δ 1

Δ

2

Δ 1

<

Δ

2

Dwójłomność –

różnica

współczynników załamania światła

Δ

=nε - nω

Kąt wycięcia preparatu

Kąt pomiędzy kierunkiem optycznym a płaszczyzną
preparatu

Max barwę interferencyjną wykazują:

•

Minerały jednoosiowe w przekrojach równoległych do osi

optycznej
•

Minerały dwuosiowe w przekrojach równoległych do

płaszczyzny osi optycznych

Kąt wygaszania światła

Minerały jednoosiowe wygaszają prosto i
symetrycznie.
Minerały dwuosiowe wygaszają ukośnie lub
asymetrycznie.

Wyjątek
O –prosto lub symetrycznie w pasach XYZ
M- prosto lub symetrycznie w pasie Y

Sposób wygaszania minerałów

1 kierunek

elongacja

ściana

łupliwość

proste

ukośne

2 ściany

2 kierunki
łupliowści

symetrycznie

asymetrycznie

2 kierunki

Sposób wygaszania minerałów

Budowa wewnętrzna minerałów