Georges de la Tour
Georges de la Tour (1600-1652) to jeden z tak zwanych peintres de la réalité (malarzy
rzeczywistości). Zamieszkiwał w Lunéville w Lotaryngii, prowadząc osiadły tryb życia jako czło-
wiek zamożny i szanowany. Poza tym wiemy o nim niewiele. Po śmierci popadł w zapomnienie,
a proces odkrywania jego twórczości zaczął się w połowie XIX w., aby w początkach wieku XX
jego twórczość stała się znana masowej publiczności. Podobnie jak wielu malarzy wieku XVII,
pozostawał pod wpływem szkoły Caravaggia, którego twórczość wpłynęła na sposób postrzegania
rzeczywistości oraz pomagała odnaleźć odpowiednie środki wyrazu tak ukształtowanej barokowej
świadomości
Szczególny sposób ujęcia obrazu, tzw. tenebryzm, który, przedstawiając sceny nocne
(nocturny, których twórcą był Caravaggio), wydobywał postaci skupionym światłem, dzięki czemu
te silnie kontrastowały z ciemnym tłem
, typowy dla twórczości la Toura, wynikał z dbałości o wra-
żeniową reakcję widza, cechę powszechna w malarstwie barokowym
. W swojej sztuce malarz sku-
piał się głównie na problemie samego światła, mniejszą rolę odgrywał tu cień. Kolorystyka często
ograniczał się do pomarańczy, czerwieni, brązów, czerni i bieli.
Pomimo ciemniej tonacji barw i ostrego, przydającego własności dramatyzmu światło-
cienia jego najpopularniejszych płócien, la Tour - bardziej niż współcześni mu przedstawiciele
Caravaggionizmu - afirmował życie, potrafił nadać swoim dziełom cechy witalności i naturalności
Często odtwarzał życie plebejskie. Wyróżniają go wśród tychże malarzy "wzruszająca świeżość
człowieka z małego miasteczka, przyzwoitość, a także pewna ociężałość, przypominająca prymity-
wy francuskie z XV wieku"
. Wyróżnikami jego twórczości jest także zgeometryzowanie i upro-
szczenie postaci, statyczność i powaga
Malarstwo la Toura możemy podzielić na dwa okresy, których datą graniczną jest prze-
życie przez artystę wojny w Lotaryngii (epizod wojny trzydziestoletniej, którego początek datuje
się na rok 1633, a który trwał do lat '40). Wówczas to zaczyna malować sceny nocne zamiast
dziennych, które to dodatkowo upraszcza.
Do najwybitniejszych dzieł la Toura zaliczamy Pokłon pasterzy (1644). Oświetlone cie-
płymi barwami postaci zgromadzone są wokół żłobka. Bije od nich prostoduszność, odczuwamy
podniosłość momentu. Uroczyście przedstawia malarz nawet takie sceny rodzajowe, jak gra w karty
(Oszust z asem karo, 1635-1640), w którym uwagę zwraca gra spojrzeń uczestników zabawy,
a na tle całej twórczości la Toura - bogata kostiumologia i realizm. Scenka ta ma charakter
moralizujący (oszukiwany nosi cechy naiwności, silny ruch i modelunek światłocieniowy każe nam
widzieć oszustków jako bezwzględnych, zorganizowanych).
Wybitnym dziełem la Toura jest Narodzenie dzieciątka (lata '40). Widzimy, jak "głęboko
odczuwał ludowy wdzięk i czystość serca"
. Świeckie łączył ze świętym - rezygnując z pozy i ge-
stu, nadając spokój kompozycji, przedstawił scenę biblijną (narodziny Jezusa). Głęboka treść
koresponduje z posągowością figury. Światło zdaje się mieć źródło u samych postaci
Inną sceną świętą są Niewiasty znajdujące św. Sebastiana (1649), który przedstawia
kobiece postaci czułe, liryczne. Płótno odwołuje się do tradycji średniowiecznej rzeźby katedralnej.
Obserwujemy uproszczenie form. Podobnie jak poprzednio, światło źródło swe znajduje w obrazie.
Modelunek światłocieniowy sprawia, że postać św. Sebastiana łączy w sobie cechy kamiennej,
rzeźbionej formy i realnego cierpiętnika
1 M. Ałpatow, Historia sztuki, tom III, Warszawa 1968, s. 226.
2 www.sztukanamaturze.pl
3 J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2001, s. 440.
4 M. Ałpatow, Historia sztuki, tom III, Warszawa 1968, s. 226.
5 Tamże, s. 226.
6 Tamże, s. 226.
7 Tamże, s. 226.
8 Tamże, s. 227.
9 J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2001, s. 487-488.
