1. PROCES GLOBALIZACJI EKONOMICZNEJ.NOWE UWARUNKOWANIA I

TENDENCJE ROZOWJU



wzmocnienie praw człowieka i demokracji



masowa produkcja i konsumpcja



zmiana struktury zatrudnienia i dochodow



rozwój rynków finansowych



występuje jednocześnie z regionalizacją



rewolucja ict



migracje zarobkowe



wzrost obrotu handlowego



w umowach występuje coraz więcej stron



liberalizcja handlu i rynków finansowych

Gwałtowny postęp w technikach transportu i informatyce umożliwił przemieszczanie kapitału z
bezprecedensową szybkością na niespotykaną skalę. Globalizacja współpracy gospodarczej i
konkurencji to pogłębianie i upowszechnianie wzajemnych stosunków między krajami i rynkami czego
efektem jest nie tylko wzrost ruchliwości i skali przepływu transnarodowego kapitału ale także
wzmożony przepływ dóbr, myśli technologicznej, informacji i wartości kulturalnych. Ogromną rolę
odgrywają korporacje, wykorzystując przewagę technologiczną w celu konkurowania poza granicami
kraju macierzystego.
Globalizacja konkurencji nie ogarnia całego globu i wszystkich rynków. Pochodzi z krajów wysoko
rozwiniętych gdzie siedziby ma większość transnarodowych korporacji i potężnych pośredników
finansowych i oprócz tych krajów dotyczy tzw. wschodzących gospodarek rynkowych. Nie można
jednak mówić o globalizacji konkurencji w odniesieniu do biednych krajów Azji, Afryki, Ameryki
Południowej.
Globalizacja postępuje, bo właściciele kapitału mogą i chcą inwestować poza granicami kraju,
ponieważ istnieje popyt rządów państw. Konkurowanie o międzynarodowy kapitał czyli popytowy
czynnik globalizacji rynku aktywów finansowych skłania do dostosowań w polityce gospodarczej
rządów (niskie ryzyko kursowe, łatwość, brak barier biurokratycznych). Dochód z inwestycji powinien
być wyższy niż w innych krajach konkurujących (podatki, story procentowe).
Globalizacja współpracy gospodarczej, umiędzynarodowienie łańcuchów dostaw i sposób obsługi
klientów przez usługodawców logistycznych powodują, że z jednego miejsca można dostarczać
produkty zarówno na rynki odległe, jak i lokalne. Nie stanowią o tym podziały administracyjne i
terytorialne, ale takie czynniki, jak jakość dostępnej infrastruktury transportu, wymagany czas dostawy
i jej całkowite koszty.

2.SZANSE I ZAGROZENIA ZWIAZANE Z GLOBALIZACJA EKONOMICZNĄ
Szanse:

· Redukcje barier celnych w handlu międzynarodowym umożliwiły wielu krajom przyjęcie

strategii proeksportowych. Dla małych i średnich państw, mających ograniczone rynki
wewnętrzne, produkcja skierowana na zewnątrz jest szansą na szybki wzrost gospodarczy.

· Globalizacja stwarza możliwości potencjalnie szybkiego wzrostu produkcji, dobrobytu

społecznego i poprawy warunków życia ludności oraz rozwoju ekonomicznego. Inną korzyścią
jest dostęp do zróżnicowanych dóbr konsumpcyjnych, nowych technologii, metod zarządzania
i wiedzy, a także do systemu instytucji, które sprawdziły się w innych miejscach.

· Globalizacja otwiera nowe możliwości rozszerzenia i dywersyfikacji wymiany handlowej,

wzrostu inwestycji i rozwoju nowych technologii, co przyniosło już znaczący wzrost
gospodarczy wielu krajów i rosnącą zamożność ich społeczeństw. Globalizacja gospodarki
otwiera m.in. nowe rynki przed towarami i usługami, a ostra konkurencja hamuje wzrost cen.
Tańsze towary są zatem dostępne dla większej ilości konsumentów.

· Dzięki globalizacji możliwa jest międzynarodowa współpraca, wspólne uczestnictwo w

budowie jedności międzynarodowej. Dzięki nowoczesnym technikom globalizacja pozwala na
rozwijanie swych kwalifikacji ludziom z ubogich państw, poniekąd daje im możliwości
rozwoju.

· Globalizacji prowadzi do pogłębienia międzynarodowego podziału pracy oraz wyższego,

acz niekoniecznie równomiernego, wzrostu gospodarczego i dobrobytu społeczeństw.

Zagrożenia globalizacji :

· Globalizacja niesie ze sobą także napięcia w krajach zintegrowanych z gospodarką światową.

Jednym z negatywnych zjawisk jest rozprzestrzenianie się wszelkiego rodzaju kryzysów na
przykład azjatyckiego i rosyjskiego w latach 1997-1998. Taki mechanizm przenoszenia się
negatywnych konsekwencji może oznaczać spadek eksportu i/lub zmiany realnych cen
towarów (ropy naftowej, miedzi, drewna). Gospodarki, których dochody z eksportu i z tytułu
obciążeń fiskalnych uzależnione są od kilku podstawowych produktów, mogą być szczególnie
narażone na szok. Tak było w Meksyku, Indonezji, Ekwadorze. Wenezueli i Rosji, gdy spadały
ceny ropy naftowej, a także w Chile, gdy spadły ceny miedzi. Podobnie sytuacja przedstawia
się na rynkach finansowych. Wysoce zintegrowane rynki wykazują tendencję do przenoszenia
globalnych, regionalnych lub lokalnych „wstrząsów" finansowych znacznie szybciej niż w
przeszłości, kiedy stopień integracji tych rynków był znacznie niższy.

· Innego rodzaju zagrożeniem są tzw. efekty społeczne. Ponieważ zjawisko globalizacji jest

często ściśle powiązane z większą niestabilnością produkcji i zatrudnienia, może to oznaczać
realny wzrost bezrobocia. Ostrzejsza konkurencja może być także trudna do zaakceptowania w
pewnych społeczeństwach ze względów kulturowych.

3. NOWY UKLAD GEOPOLITYCZNY I GOSPODARCZY

Od czasów konferencji w Bretton Woods w lipcu 1944 roku, międzynarodowe stosunki handlowe

świata kapitalistycznego zostały zdominowane przez najbardziej rozwinięte państwa globu.
Powołano Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Jego celem było zapobieganie kryzysom
gospodarczym, podtrzymywanie zagregowanego popytu w skali światowej oraz zapewnienie
płynności finansowej krajom, które przeżywały trudności. Do roku 1989 świat był
dwubiegunowy, Związek Radziecki oferował konkurencyjny model ustrojowy. Po jego
bankructwie, wyłonił się model z jednym dominującym mocarstwem, Stanami
Zjednoczonymi. Zaoferowało ono światu swój własny program, pax americana, tak zwany
‘konsensus waszyngtoński’. Był to sposób prowadzenia polityki makroekonomicznej, który
miał zagwarantować wzrost gospodarczy, jak i przyjazne warunki dla lokowania
zagranicznego kapitału inwestycyjnego. System ten opierał się na międzynarodowych
instytucjach, w których kraje wysoko uprzemysłowione posiadały decydujący wpływ. Mowa
tutaj o Międzynarodowym Funduszu Walutowym, Światowej Organizacji Handlu oraz Banku
Światowym.

Obecnie, w związku z wchodzeniem w kolejną fazę globalizacji, wyłania się wielobiegunowy

podział świata. Następuje przenoszenie produkcji przemysłowej do krajów rozwijających się.
Globalną fabryką stają się Chiny, Wietnam i inne, realizujące strategię proeksportową. Niższe
koszty wytwarzania, połączone z silną etyką pracy umożliwiają im skuteczną konkurencję na
rynkach międzynarodowych. Wyrazem tego jest określenie BRICS, które obejmuje państwa
mające odgrywać dominującą rolę w przyszłym układzie geopolitycznym i gospodarczym.
Mowa o Brazylii, Chinach, Rosji, Indiach i Republice Południowej Afryki. Ich rozwój łączy
w sobie chęć stworzenia nowych instytucji międzynarodowych, alternatywnych wobec tych
zdominowanych przez kraje rozwinięte (IMF, WB, WTO). Wyrazem tego w ostatnich
miesiącach jest powołanie Azjatyckiego Banku Inwestycji Strukturalnych, z dominującym
kapitałem chińskim. Chiny również poszerzają swoje globalne wpływy forsując projekt
‘nowego jedwabnego szlaku’. Ma on za zadanie połączyć lądowo to azjatyckie mocarstwo z
Europą, wiążąc przy okazji kapitałowo ze sobą mniejsze podmioty międzynarodowe.

Pojęcia:
-pax americana
-BRICS
-jedwabny szlak
-azjatycki bank inwestycji strukturalnych

4. LIBERALIZACJA I REWOLUCJA ICT A WOLNOSC GOSPODARCZA,

PRZEDSIEBIORCZOSC, KONKURENCJA I INNOWACJE WE WSPOLPRACY
MIEDZYNARODOWEJ

Proces globalizacji i związany z nim proces liberalizacji sprzyja poszerzeniu i intensyfikacji

procesu globalnej konkurencji. Widać to szczególnie po krajach, które jeszcze 20-30 lat temu
prowadziły politykę protekcjonistyczną. Wzrost wolności gospodarczej przyczynił się
bezpośrednio do wzrostu przedsiębiorczości, pobudzenia konkurencji i szybszego rozwoju
krajów. Liberalizacja przyczyniła się też do procesu dostosowań rynkowych. Pozwoliła
szybciej rozwinąć się konkurencyjnym przedsiębiorstwom i wyeliminowała z rynku te
niekonkurencyjne.

ICT (Information and communications technology). Pojęcie to zawiera w sobie rewolucję

informatyczno -telekomunikacyjną a zatem wszystko to co łączy się z telefonami,
komputerami, internetem a także wszelkim przetwarzaniem informacji zarówno audio jak i
video. Rewolucja technologii teleinformatycznej, miała niezwykle duży wpływ na rozwój
współpracy międzynarodowej a także na zmianę w światowej konkurencji. Dzięki szybkiemu,
niezawodnemu a przede wszystkim ponadnarodowemu systemowi komunikacji, który powstał
dzięki Internetowi, połączeniom satelitarnym oraz niezwykle innowacyjnym rozwiązaniom w
dziedzinie telekomunikacji, ICT stało się niezbędnym instrumentem dla różnego rodzaju
organów do prowadzenia działalności gospodarczej, nawiązywania kontaktów handlowych a
także do magazynowania i przetwarzania pokaźnych ilości informacji.

ICT miało również ogromny wpływ na kształtowanie się konkurencji nie tylko na rynkach

światowych ale również regionalnych i krajowych. Dzięki tym systemom pokonywanie
odległości przez informację nie jest już problemem. Ma to bezpośredni wpływ na konkurencję,
gdyż dzięki tym systemom sposoby marketingu, reklamy produktu ale też nawiązywania
kontaktów a więc rozprzestrzeniania się wpływów i rynków zbytu przedsiębiorców się
poszerzają, co oznacza że lokalni przedsiębiorcy muszą włączyć się do konkurencji i walki o
klienta, albo zostaną wyrzuceni z interesu. Technologie ICT mają zatem bezpośredni wpływ na
wzrost konkurencyjności między produktami, przedsiębiorcami, państwami i całymi regionami
co pozytywnie odbija się na konsumencie

5. LIBERALIZACJA I ZMIANY W ZAGRANICZNEJ POLITYCE EKONOMICZNEJ

PANSTW.LIBERALIZM I NEOMERKANTYLIZM (Paweł Leśniewski)



Rozpad

bipolarnego systemu geopolitycznego po II WŚ: rozpoczęcie procesu

globalizacji, liberalizacji, zmian w kierunku wolnościowym, demonopolizacji i

deregulacji. Zwłaszcza wzrosły obroty i

znaczenie państw, które wcześniej

prowadziły typowo autarkiczną

politykę gospodarczą. Proces wzrostu znaczenia

przedsiębiorstw

rentownych, konkurencyjnych i przeciwstawnie- eliminacji z rynku

przedsiębiorstw niekonkurencyjnych. Tendencja do integracji regionalnej pobudza

dostosowania sprzyjające pogłębianiu międzynarodowego podziału pracy i wymiany.
Utworzenie Wspólnego

Rynku w ramach Unii Europejskiej otworzyło nowe

perspektywy i uruchomiło proces rozwoju oraz dostosowań.



Wzrost znaczenia międzynarodowych rynków finansowych. Negocjacje w ramach

GATT i WTO sprawiają, ze aby należeć do grona państw „obecnych” w wielkim

życiu międzynarodowym o charakterze handlowym i politycznym należy stopniowo
odchodzić od preferencyjnej polityki celnej i znosić obciążenia celne. Przykłady zbliżenia
w ramach

negocjacji umów o wolnym handlu: USA-Japonia, USA-Kanada, UE-USA.

Aktywny udział instytucji w tworzeniu nowego ładu gospodarczego, opartego na

znoszeniu barier handlowych. Trend tzw.

„instytucjonalizmu”, który proponuje wpływ

na system i dz. gospodarczą z perspektywy wspierania tych mechanizmów. Koronny

przykład- Chiny, które korzystają na otwarciu niektórych swoich

regionów na

BIZ. Istotny wzrost nowych technologii i

profesjonalnych usług, ważny eksport

technologii i know-how.

Liberalizacja zwiększyła rolę rynków w kształtowaniu

procesów

gospodarczych przy jednoczesnym zmniejszeniu znaczenia i roli

państwa. Wzrost globalizacji- wzrost znaczenia czynników

zewnętrznych:

globalnej konkurencji oraz finansów. Liberalizacja,

globalizacja i rewolucja ICT

„rozruszała” starych gigantów takich jak Chiny czy Rosja. Dzięki temu ogromna dynamika
wzrostu

państw BRIC. Globalizacja i liberalizacja: zwiększają liczbę MŚP,

zapewniają lepsze wykorzystanie czynników produkcji, dają większy wybór
konsumentom. Towarzyszy im jednocześnie zjawisko tzw. neomerkantylizmu: termin ten
wiąże się z polityką krajów,

które szeroko korzystają z procesów globalizacji i

liberalizacji- stosują rozwiązania, które pobudzają ich rozwój ekonomiczny poprzez
forsowanie rozwoju eksportu i zwiększanie atrakcyjność

inwestycyjnej. Wykorzystują

do tego instrumenty polityki kursowej i

fiskalnej. Polityka ta umożliwia osiąganie

znacznych nadwyżek eksportu nad importem oraz napływu zagranicznych inwestycji,

zwłaszcza bezpośrednich., które w znacznym stopniu zwiększają

potencjał

eksportowy, a zarazem umożliwiają poprawpłatniczej. Dzięki takiej polityce: wysoka
dynamika wzrostu

dochodów i zatrudnienia, możliwość specjalizacji. Kraje

realizujące taką politykę popierają wzrost akumulacji wewnętrznej- opartą na

długoterminowych oszczędnościach gospodarstw domowych. Dlatego wysoki poziom
oszczędności ( 35-52% PKB). Wszystko to prowadzi do osiągania przez takie państwa dużej

nadwyżki eksportowej- prowadzą ekspansję inwestycyjną za granicą oraz

przyjęciem przez te kraje zasad polityki kursowej. Przykład

Chin- obecnie największy

eksporter na świecie, zgromadziły

największe rezerwy walutowe na świecie, stworzenie

ogromnego

potencjału produkcyjnego dzięki wykorzystaniu ponad 1000 mld

dolarów inwestycji bezpośrednich.

6. SYSTEMY INSTYTUCJONALNE I DYNAMICZNA EFEKTYWNOSC RYNKU A

KONKURENCYJNOSC MIEDZYNARODOWA (Paweł Leśniewski)



Dla

sprawnego funkcjonowania gospodarki zawsze ważne było istnienie

odpowiedniego systemu instytucjonalnego.

Instytucje w gospodarce zajmują się

dbaniem o produkcję, podział dóbr, usług i obiegiem pieniądza. Systemy demokratyczne z
założenia mają charakter otwarty. Zapewnia to szeroki zakres wolności i ochrony jednostek,
własności prywatnej, a przede wszystkim konkurencji.



Instytucje

w takich systemach stwarzają warunki dla rozwoju różnych form i

modeli społ-gosp. Jednak nawet w systemach niedemokratycznych, gdzie istnieje

znacznie więcej ograniczeń szczególnie w sferze

życia politycznego i społecznego,

możliwy jest stosunkowo szeroki

zakres wolności gospodarczych. Przykładem mogą

być gospodarki Chin, Korei Południowej czy Tajwanu.



Celem instytucji i związanej z nimi polityki ekonomicznej państwa jest

otwieranie

nowych możliwości rozwoju, opartych nie tylko na

społecznym podziale pracy i

wymianie handlowej, ale również wprowadzaniu nowych innowacyjnych produktów i usług.
Zakres tej ingerencji musi być określony w odniesieniu do siły państwowych instytucji,
poziomu rozwoju, struktury gospodarczej.



Instytucje rynkowe podzielić można na 3 podstawowe grupy: 1) ogólne zasady i reguły gry
rynkowej 2) regulujące funkcjonowanie rynków np. prawo bankowe, 3)określające formy
formy prawne tych organizacji, które prowadzą działalność gosp i regulacyjną



Porządek rynkowy może być otwarty (kraj dostosowuje swoje instytucje do

wymogów

współpracy m-n, dąży do budowania gospodarki opartej na konkurencji, dopuszcza
zagraniczną konkurencję, pobudza przedsiębiorczość i innowacyjność) lub zamknięty (tworzy
uprzywilejowane warunki dla podmiotów krajowych, ogranicza międzynarodową
konkurencję)



Rozwój wymiany i współpracy m-n wymaga zaakceptowania przez uczestniczące

w

nich podmioty instytucji zapewniających bezpieczeństwo współpracy międzynarodowej. Bez
tego szybko dojdzie do powtórki z okresu kolonialnego: wyzysku, asymetrii w wymianie
handlowej,

niepohamowanej chciwość wielkich podmiotów międzynarodowych. W

otwartym, konkurencyjnym porządku rynkowym naczelną zasadą powinno być więc również
efektywne zabezpieczanie realizacji

zobowiązań: taka ochrona zmniejsza ryzyko

podejmowane przez

przedsiębiorców, sprzyja innowacjom, Ochrona taka, razem z

wolnością wyboru nabywców i równością traktowania przedsiębiorców pozwala na
uruchomienie w pełni efektywnej

przedsiębiorczości i konkurencji, a tym samym

efektywnego procesu rynkowego.



Globalna konkurencja oraz współpraca wymaga więc porządku rynkowego, który: 1)
ograniczy różne formy protekcjonizmu, 2) pozwoli na redukcję ryzyka systemowego, 3)
zapewni optymalne warunki do

osiągnięcia równowagi rynkowej, bieżącą i przyszłą,

opartą na wykorzystaniu potencjału innowacji i kapitału ludzkiego.

Wykład II.TEORIA .RYNEK,INSTYTUCJE I KONKURENCJA MIEDZYNARODOWA

1. KLASYCZNA TEORIA KOSZTOW KOMPARATYWNYCH I WARTOSCI OPARTEJ NA

PRACY A WSPOLCZESNY MIEDZYNARODOWY PODZIAL PRACY I WYMIANY
I LANCUCH WARTOSCI (PL- na środę)/ (Do sprawdzenia, niepełne)

Koncepcja łańcucha wartości M. Portera mówi, że nie można szukać przewagi konkurencyjnej w
firmie jako całości. Firma realizuje bowiem wiele czynności, a każda z nich uczestniczy w tworzeniu
wartości produktu. Niektóre z nich mogą być słabym punktem łańcucha i słabym elementem tej
wartości. Te słabe punkty ogniwa zlecone na zewnątrz przedsiębiorstwa mogą stać się czynnikiem
wpływającym na większą efektywność działania przedsiębiorstwa. OUTSOURCING oznacza
wykorzystanie zasobów zewnętrznych, czyli wydzielenie ze struktury organizacyjnej określonych
funkcji i przekazanie ich zewnętrznej jednostce gospodarczej ( innemu podmiotowi). Istotą tego
procesu jest przekazywanie do realizacji zadań, funkcji i procesów podmiotom specjalizującym się w
danej dziedzinie. Firma macierzysta zaś koncentruje się na działalności zasadniczej, w której ma
przewagę konkurencyjną, natomiast obszary, które stanowią działalność pomocniczą lub uboczną są
wydzielane na zewnątrz. Silne strony muszą pozostać w firmie macierzystej. Proces ten oznacza
nawiązanie długotrwałej współpracy partnerskiej, w której odpowiedzialność prawna i ekonomiczna
spoczywa na firmie macierzystej. Przykładami takich procesów outsourcowanych w Polsce są często:
informatyka, czy transport. Outsourcing to koncepcja wzmocnienia konkurencyjności.

2. TEORIA KLASYCZNA A WSPOLCZESNA MIEDZYNARODOWA ROWNOWAGA

PLATNICZA I POLITYKA MAKROEKONOMICZNA (PL- na środę)(Do Sprawdzenia)

Równowaga płatnicza:

Bilans płatniczy jest zrównoważony, gdy nie występują transakcje wyrównawcze, czyli takie

których celem jest zrównoważenie bilansu płatniczego (np. zmiany stanu oficjalnych rezerw
państwowych). Z równowagą bilansu płatniczego mamy do czynienia również, gdy transakcje
autonomiczne (podejmowane wyłącznie z chęci osiągnięcia zysk, niezależnie od sytuacji w bilansie
płatniczym) równoważą się.

Równowaga w krótkim okresie - w krótkim okresie bilans na ogół jest niezrównoważony,

ponieważ proces gospodarowania jest ciągły i czas jego trwania nie pokrywa się z okresem
obrachunkowym.

Równowaga w długim okresie: deficyty i nadwyżki bilansu płatniczego w kolejnych latach

mogą się w sumie równoważyć i dlatego w dłuższym okresie bilans płatniczy może być
zrównoważony.

Trwała równowaga bilansu płatniczego - ma miejsce wtedy, gdy bilans płatniczy w kolejnych

latach jest zrównoważony lub gdy w następujących po sobie latach deficyty i nadwyżki kompensują
się.

Pozorna równowaga - stan bilansu, który osiągnięto w efekcie zastosowania przez władze

pewnych środków polityki gospodarczej.

Rzeczywista równowaga - to stan, jaki następuje mimo braku jakiejkolwiek interwencji władz

w tym zakresie.

Do podstawowych środków mających wpływ na zewnętrzną równowagę ekonomiczną

zaliczamy: system monetarny, system fiskalny i politykę fiskalną, system i politykę dochodową,
system kształtowania cen i politykę cenową oraz warunków konkurencji, środki administracyjno-
prawne.

Mechanizm dostosowania rynkowego obejmuje środki cenowe i dochodowe.
Mechanizm cenowy - opiera się na reakcjach zmian popytu i podaży na zmiany cen w krajach

deficytowych i nadwyżkowych. Do cen zaliczamy nie tylko ceny towarów i usług, lecz także
pieniądza(stopą procentową) oraz pracy(płace). Kurs walutowy jest też celem pieniądza krajowego
wyrażonego w walutach obcych.

Mechanizm dochodowy -System i polityka dochodowa wiąże się w znacznym stopniu z

budżetem i podatkami, zasadami kształtowania płac w przedsiębiorstwach publicznych i
państwowych oraz system ubezpieczeń społecznych (funduszowy czy repartycyjny). Znaczący wpływ
na równowagę wewnętrzną i pośrednio płatniczą ma także system, roszczeniowy lub negocjacyjny,
kształtowania płac przez związki zawodowe i pracodawców.

3. UMIEDZYNARODOWIENIE PRODUKCJI,HANDLU I WSPOLPRACY ORAZ

FINANSOW.WORLD-NETS.NOWE FORMY WSPOLPRACY (Skowronek)

- wzrost finansowania międzynarodowego – zapewnienie realizacji danej polityki gosp.
- wzrost obrotów technologicznych w skali światowej, USA – eksporter kapitału, nadwyżka

technologiczna

-zmiana dostępu do informacji i charakteru konkurencji
-łańcuch wartości międzynarodowej – to już nie tylko produkcja, ale wszystkie etapy, tworzony

jest w obrocie międzyn.

-tendencje outsourcingowe, zmniejszenie ryzyka, skupienie na działalności podstawowej
- podział produkcji, specjalizacja, źródła przewagi konkurencyjnej osadzone na produkcji

pracochłonnej/kapitałochłonnej/technologicznochłonnej w zależności od poziomu rozwoju

OD PARADYGMATU SPECJALIZACJI I SKALI PRODUKCJI DO PARADYGMATU

WIEDZY,RÓŻNORODNOSCI, JAKOSCI, INNOWACJI I ELASTYCZNOŚCI

— INTEGRACJA PIONOWA A KOSZTY TRANSAKCYJNE I RYZYKO
— REWOLUCJA ICT A KONKURENCJA I UPADEK MONOPOLI NATURALNYCH
— KOSZTY STAŁE I KOSZTY ZMIENNE
— KOMPETENCJE A PRZEWAGA KONKURENCYJNA
— OUTSOURCING
— FRANCHISING
— ALIANSE STRATEGICZNE
— NETWORKING
— ROZNICE W PODAZY I POPYCIE I KOSZCIE KAPITALU
— MIEDZYNARODOWY RYNEK KAPITALOWY
— TYPY INWESTOROW I RODZAJE INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH
— INWESTYCJE ZAGRANICZNE A TRANSFER TECHNOLOGII, KNOW-HOW, MARKI,

JAKOSCI

— FDI A ROZWOJ POWIĄZAŃ SIECIOWYCH .WPLYW NA KONKURENCJE
— ROZWÓJ KORPORACJI TRANSNARODOWYCH A KONKURENCJA
— NOWE FORMY WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ: OUTSOURCING,

FRANCZYZA, ALIANSE STRATEGICZNE

WSPÓŁPRACA I KONKURENCJA MIEDZYNARODOWA
A EFEKTYWNOSC I INNOWACYJNOSC
— SPECJALIZACJA MIEDZYARODOWA A ALLOKACJA ZASOBOW I EFEKTYWNOSC
— KONKURENCJA MIEDZYNARODOWA A EFEKTYWNOSC
— SKALA DZIALALNOSCI A EFEKTYWNOSC
— SYSTEM INSTYTUCJONALNY A EFEKTYWNOSC
— POLITYKA EKONOMICZNA A EFEKTYWNOSC

— INFRASTRUKTURA A EFEKTYWNOSC
— MAKROEKONOMIA A EFEKTYWNOSC
— KONKURENCJA I WSPOLPRACA MIEDZYNARODOWA A INNOWACJE RYNKOWE

4.

LIBERALIZACJA I UMIEDZYNARODOWIENIE

KAPITALU,PRODUKCJI,WYMIANY I WZROST ZNACZENIA TNC ORAZ WORLD-
NETS (Skowronek)

Korporacje transnarodowe – 60% światowych aktywów i obrotów międzynarodowych, poziom

umiędzynarodowienia korporacji 60-80%

Korporacje TNC szczególnie te, które wchodzą do wielkich grup kapitałowych i tworzą rozległe

sieci współpracy produkcyjnej, handlowej dysponują potencjałem, który rozwijają i
wykorzystują w skali globalnej. Mają możliwość koordynacji, harmonizowania działań w
ramach międzynarodowych sieci, które kontrolują poprzez powiązania kapitałowe, handlowe,
techniczne i finansowe. Rywalizują między sobą nie przez max udziałów rynkowych, a
dywersyfikację i innowacje produktowe, technologiczne, podnoszenie jakości i rozwój usług
profesjonalnych.

Local content tool – korzystać z komponentów lokalnych, jeśli to możliwe
Globalny rynek i konkurencja zapewniają lepsze wykorzystanie zasobów czynników produkcji w

skali regionalnej, krajowej jak i międzynarodowej. Umożliwiają też obniżenie kosztów i cen
produkcji czynników, które mają istotne znaczenie w ich wytwarzaniu. Sprzyjają nie tylko
poszerzeniu i pogłębieniu globalnego podziału pracy, ale także innowacjom.

— LIBERALIZACJA I WZROST KONKURENCJI I WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ
— ASYMETRIE W WYMIANIE GOSPODARCZEJ
— UMIEDZYNARODOWIENIE PRODUKCJI
— GRUPY KAPITAŁOWE,WORLD-NETS
— KONKURENCJA CENOWA.KURSY WALUTOWE
— KONKURENCJA KOSZTOWA
— KONKURENCJA ASORTYMENTOWA
— KONKURENCJA JAKOSCIOWA
— KONKURENCJA INNOWACJAMI
WZROST ZNACZENIA KORPORACJI TRANSNARODOWYCH I GRUP

PRZEDSIĘBIORSTW

· WZROST UDZIAŁU I ZNACZENIA KORPORACJI TRANSNARODOWYCH I GRUP

PRZEDSIĘBIORSTW W ŚWIATOWYM HANDLU I FINANSACH

· EKSPORT KAPITAŁÓW, TECHNOLOGII I KNOW-HOW A KORZYSCI INWESTOROW
· BIZ A KORZYŚCI KRAJÓW LOKATY
· BIZ A DOSTĘP DO GLOBAL-NETWORKS
· GRUPY PRZEDSIEBIORSTW : KAPITAŁOWE, ALIANSE STRATEGICZNE, SYSTEMY

SIECIOWE

· KORPORACJE TRANSNARODOWE (TNC) A BIZ ORAZ MERGERS&AQUISITIONS

· ALIANSE STRATEGICZNE TNC

GLOBALIZACJA RYNKOW CZYNNIKOW PRODUKCJI



LIBERALIZACJA I REWOLUCJA ICT



REDUKCJA KOSZTOW I CZASU PRZESYLU
INFORMACJI,KAPITALU,TRANSPORTU
PRODUKTOW,USLUG,LUDZI,ENERGII.SUROWCOW,PALIW



WZROST UDZIALU TNC I FDI W NWESTYCJACH Z 4% W 1980 DO PONAD 16%
OBECNIE.



PONAD 20% UDZIAL W INWESTYCJACH KRS



WSPOLNY RYNEK KAPITALOWY W UNII EUROPEJSKIEJ



WZROST MIGRACJI W EUROPIE (WSPOLNY RYNEK,PRACY,TECHNOLOGII I
BADAN)



WARTOSC SWIATOWEGO PKB CA 54 TYS MLD DOLAROW



WARTOSC AKTYWOW TNC 68 TYS MLD DOLAROW



ZATRUDNIENIE TNC PONAD 80 MLN OSOB



WARTOSC SPRZEDAZY ZAGRANICZNYCH ODDZIALOW,FIRM TNC 31 TYS MLD
DOLAROW



WARTOSC SWIATOWEGO EKSPORTU TOWAROW I USLUG 17 TYS MLD
DOLAROW



WARTOSC EKSPORTU ZAGRANICZNYCH ODDZIALOW TNC 5,7 TYS MLD
DOLAROW



ROLA TNC W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ



DOMINUJACA ROLA AMERYKANSKICH TNC.PRZYCZYNY I SKUTKI



PKB USA 14 TYS MLD DOLAROW A ZAGRANICZNE AKTYWA AMERYKANSKICH
TNC OKOŁO 14,6 TYS MLD DOLAROW



SPADEK ZNACZENIA EUROPEJSKICH TNC



WZROST ZNACZENIA AZJATYCKICH TNC



UMOCNIENIE POZYCJI TNC Z GRUPY KRAJOW CIRB



TNC A MIEDZYNARODOWE GRUPY KAPITALOWE



TNC I MGK A KONKURENCJA MIEDZYNARODOWA



TNC I MGK A PODZIAŁ KORZYSCI W MSG

World-Nets
— KOSZTY STALE I ZMIENNE. SKALA I SPADEK JEDNOSTKOWYCH KOSZTOW
— BREAK EVEN POINT I WZROST RENTOWNOSCI. DZWIGNIA
— SKALA KORZYSCI W SFERZE HANDLU, LOGISTYCE, MARKETINGU,

TRANSPORCIE, UBEZPIECZENIACH, REKLAMIE

— WORLD –NETS. KORZYSCI PODATKOWE
— WORLD-NETS. KORZYSCI ZMNIEJSZENIA RYZYKA
— WORLD-NETS. KORZYSCI ZWIAZANE Z DYSTRYBUCJA ROZNYCH

MODELI,GENERACJI PRODUKTOW

— POWIĄZANIA Z KORPORACJAMI TRANSNARODOWYMI , SIECIAMI

GLOBALNYMI (TELEKOMUNIKACJI, SIECI BANKOWYCH, FINANSOWYCH,
HANDLOWYCH

World nets
- możliwość dostępu do korzystniejszych rynków
-upadek monopoli naturalnych, wytworzenie układów sieciowych
- niższy break even point, ryzyko, większa elastyczność, przewaga kompetencyjna – wynika
ze sposobów zarządzania, pomysłów, relacji
- szczególne znaczenie w sektorach, gdzie występuje monopol naturalnych (dane,
telekomunikacja, energia, ropa, gaz, kolej)
5.

WZROST ZNACZENIA CZYNNIKOW NIEMATERIALNYCH (SOFT)

ZWIAZANYCH Z KAPITALEM LUDZKIM,
INSTYTUCJAMI PRZEDSIEBIORCZOSCIA ,KONKURENCJA ,
INNOWACJAMI (Skowronek)

REWOLUCJA ICT A OCHRONA PRAW WLASNOSCI AUTORSKIEJ NIE ZWIAZANEJ Z

PRODUKCJA I TRADYCYJNYMI USLUGAMI



INNOWACJE SA MOTOREM AMERYKANSKIEGO I UNIJNEGO WZROSTU I
KONKURENCYJNOSCI MOCARSTW



OCHRONA IPR MA KLUCZOWE ZNACZENIE DLA TYCH KRAJOW.KRAJE TE
DOMAGAJA SIĘ TEZ OCHRONY ZNAKOW TOWAROWYCH DLA ODROZNIENIA
OD TOWAROW I USLUG OD NIEUCZCIWYCH KONKURENTOW

· WRAZ Z REWOLUCJA CYFROWA ICT NOWYM PRZEDMIOTEM GORACYCH SPOROW

STAL SIĘ PROBLEM PRAW AUTORSKICH ZWIAZANYCH Z PRODUKCJA I
DYSTRYBUCJA PRODUKTOW I USLUG CYFROWYCH

· INNOWACYJNOSC GOSPODARKI A POSTEP EKONOMICZNY
· INNOWACYJNOŚĆ TECHNOLOGICZNA (PROCESOWA) , PRODUKTOWA,

USŁUGOWA,ORGANIZACYJNA, FINANSOWA, HANDLOWA

· INNOWACJE TECHNOLOGICZNE ORYGINALNE I NASLADOWCZE
· INNOWACJE : UJĘCIE ABSOLUTNE I WZGLĘDNE
· INNOWACYJNOŚĆ : MOŻLIWOŚCI I TWORZENIE NOWEJ WARTOŚCI DLA KLIENTÓW

, INWESTORÓW I PRAWNYCH WŁAŚCICIELI INNOWACJI

· WOLNOSC,KONKURENCJA,PRZEDSIEBIORCZOSC A INNOWACYJNOŚĆ
· UWARUNKOWANIA REALNE , SYSTEMOWE I KULTUROWE
· PREMIA ZA RYZYKO I INNOWACYJNOŚĆ
· KRAJE INNOWACYJNE
· OTWARTOSC GOSPODAREK
· POZIOM ROZWOJU EKONOMICZNEGO
· JAKOŚĆ KAPITAŁU LUDZKIEGO A INNOWACYJNOŚĆ
· INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA I BADAWCZA A INNOWACYJNOŚĆ
· OCHRONA PRAWNA INNOWACJI A KORZYSCI I KONKURENCJA

REWOLUCJA ICT A ZMIANY W WARUNKACH KONKURENCJI I WSPÓŁPRACY

MIEDZYNARODOWEJ

— PRZEŁOM INFORMACYJNY ,ZMNIEJSZENIE ASYMETRII INFORMACYJNEJ RYNKU
— PRZELOM W KOSZTACH I CZASIE TRANSPORTU
— NOWE FORMY WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ
— ZMIANY W WARUNKACH LOKALIZACJI DZIALALNOSCI
— UZUPELNIENIE PARADYGMATU SPECJALIZACJI,SKALI I KOSZTOW

KOMPARATYWNYCH PARADYGMATEM KAPITALU LUDZKIEGO
,PRZEDSIEBIORCZOSCI I KONKURENCJI I INNOWACJI

— WPLYW POZIOMU ROZWOJU,AKUMULACJI BOGACTWA,POZIOMU KAPITALU

LUDZKIEGO I INFRASTRUKTURY ORAZ JAKOSCI INSTYTUCJI NA POZYCJE
KONKURENCYJNA I ATRAKCYJNOSC INWESTYCYJNA KRAJU

EMZ – innowacje, tworzenie wartości opartej o pracę, ale podkreślającej znaczenie kapitału
ludzkiego, innowacji i twórczego działania. Nowy paradygmat nie zastępuje starego, ale go
rozwija, uzupełnia
3 etap rozwoju poprzemysłowego USA, Japonia – postęp i dochody oparte na innowacjach, już
nie na efektywności
Otoczenie instytucjonalne: wspieranie przedsiębiorczości, rozwój współpracy, ograniczenie
ryzyka, bezpieczeństwo, spadek kosztów transakcyjnych przy efektywnych instytucjach
Brain drain
SOFT:
Konkurencja, innowacje, współpraca i finanse międzynarodowe jako siły pierwsze dynamiki i
równowagi rynkowej. Zgodnie z nowym paradygmatem ekonomii siły te w powiązaniu z
klasycznymi czynnikami produkcji jak i czynnikami związanymi z wiedzą, kapitałem ludzkim,
innowacjami i instytucjami są źródłem wartości i postępu ekonomicznego. Korzyści ze
współpracy międzynarodowej w coraz większym stopniu zależą od procesów rynkowych, a w
coraz mniejszym od polityki ekon. Państwa. Liberalizacja systemu handlowego, globalna
konkurencja i rewolucja ITC, umiędzynarodowienie produkcji

Współcześnie w walce konkurencyjnej istotną rolę odgrywają kapitał ludzki, technologie, know-
how oraz dostęp do globalnych sieci dystrybucji wielkich koncernów (world-nets). Ich brak bądź
wysokie koszty i trudności dostępu stanowić mogą istotną przeszkodę dla konkurencji. Problem
ten łagodzi stosowanie nowych form współpracy, w tym outsourcing i franszyza.

6. WZROST ZNACZENIA UWARUNKOWAN FINANSOWYCH: WARTOSCI PIENIADZA

W CZASIE,PLYNNOSCI FINANSOWEJ,RYZYKA,FINANSOWEGO,ROZNIC W
KOSZTACH FINANSOWYCH, STOSOWANYCH KURSACH
WALUTOWYCH.ZMNIEJSZENIE ZNACZENIA PRZESTRZENI (PL- na środę)

7. TEORIA KONKURENCJI I WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ Internacjonalizacja

życia gospodarczego, związana z postepująca intensyfikacją wymiany handlowej, usług i
przepływów finansowych przyczynia sie do zaostrzenia konkurencji i sprzyja obniżce cen, a
takze lepszemu zaspokojeniu potrzeb konsumentów. Zarówno konkurencja importu jak i
wzrost zagranicznych inwestycji bezposrednich sprzyja nie tylko napływowi kapitału aletez
nowych technologii wytwarzania, technik zarządzania, uruchamiania produkcji nowych
wyrobów , modeli i wzorów. Dodatkowo sprzyjają one poprawie organizacji, jakosci
zarządzania orza nadzoru korporacyjnego.

Liberalizacja wymiany gospodarczej z zagranicą zasadniczo zwiększa intensywność konkurencji

nie tylko w grupie wyrobów i usług mało przetworzonych i standardowych ale także
wyrobów o wysokiej wartości dodanej, zdywersyfikowanych, posiadających unikalne cechy.
Wzrost konkurencji podaz na rynku krajowym istotnie zmniejsza negatywne konsekwencje
mozliwości zachowan monopolistycznych lokalnych dostawców. Pozytywnie wpływa na
zmniejszenie presji inflacyjnej i sprzyja wzmocnieniu siły nabywczej pieniądza.

Pojawienie się konkurencji zagranicznej w naturalny sposób przyczynia się do porównań i

wyzwolenia oraz ukierunkowania działań zarządów i pracowników przedsiębiorstw
lokalnych, mającyh na celu sprostanie najlepszym. Konkurencja jednocześnie wymusza i
umożliwia otwarcie sie organizacji oraz uruchamia proces stałego porownywania się i uczenia
od najlepszych, wzbogacania własnych umiejętnoścbi, a także poszukiwania lepszych
rozwiązań. W dobie konkurencji globalnej przedsiębiorstwa moga uzyskać przewagę
konkurencyjną m.in.dzięki efektywnemu zarządzaniu powiązaniami z innymi firmami.
Alianse technologczne, powiązania kapitalowe są metoda tworzenia przewagi konkurencyjnej
przez rozwój wspópracy z innymi przedsiębiorstwami, będącymi aktualnie lub potencjalnie
konkurentami firmy. Stwarzają nowe możliwości rozwoju nowych kompetencji, technologii,
produktów i usług.

WYKLAD III. GLOBALIZACJA A K0NKURENCJA I WSPOLPRACA
MIEDZYNARODOWA-

1. ZNACZENIE LIBERALIZACJI I REWOLUCJI ICT DLA POBUDZENIA I ZMIAN

CHARAKTERU KONKURENCJI I WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ

ICT (Information and communications technology). Pojęcie to zawiera w sobie rewolucję

informatyczno - telekomunikacyjną a zatem wszystko to co łączy się z telefonami,
komputerami, internetem a także wszelkim przetwarzaniem informacji zarówno audio jak i
video. Rewolucja technologii teleinformatycznej, miała niezwykle duży wpływ na rozwój
współpracy międzynarodowej a także na zmianę w światowej konkurencji. Dzięki szybkiemu,
niezawodnemu a przede wszystkim ponadnarodowemu systemowi komunikacji, który
powstał dzięki Internetowi, połączeniom satelitarnym oraz niezwykle innowacyjnym
rozwiązaniom w dziedzinie telekomunikacji, ICT stało się niezbędnym instrumentem dla
różnego rodzaju organów do prowadzenia działalności gospodarczej, nawiązywania
kontaktów handlowych a także do magazynowania i przetwarzania pokaźnych ilości
informacji. ICT obecnie jest jednym z najpotężniejszych instrumentów globalizacji. Trzeba
jednak pamiętać, że ta technologia jest przede wszystkim początkiem, dzięki któremu cały

proces globalizacji i internacjonalizacji mógł być możliwy. W dzisiejszym świecie szybki,
tani i niezawodny przepływ informacji jest elementem niezbędnym istniejącego ładu na
świecie. Dzięki technologii ICT możliwe jest zakładanie filii i oddziałów danej firmy w
najbardziej odległych zakątkach świata, gdyż dzięki tej technologii możliwe jest szybkie ich
nadzorowanie i kierowanie nimi. Dzięki ICT granice oraz odległości nie mają już znaczenia.
Rewolucja ICT miała zatem niezwykle duży wkład i wpływ na kształtowanie się współpracy
międzynarodowej w formie tak zaawansowanej jak jest to w dniu dzisiejszym. Należy
również podkreślić, że oprócz nawiązywania kontaktów i przesyłu danych i informacji
istotnym jej elementem jest również szybki, tani i skompresowany system przechowywania i
przetwarzania danych i informacji. Poza tym rozwój technologii ICT przekłada się również na
stanowczą obniżkę kosztów, chociażby magazynowania danych, ale również nawiązywania
kontaktów (nie są już konieczne spotkania i osobiste wyjazdy służbowe). Oszczędza się
zatem dużo na transporcie i przepływie informacji. Skokowe zmiany technologii,
przyczyniają się do szybszego rozprzestrzeniania się informacji w skali międzynarodowej,
zwiększają tempo wdrażania nowych produktów i usług i skracają cykl życia wielu z nich.
Zmieniają charakter i powodują zaostrzenie walki konkurencyjnej, w której wzrosło
znaczenie takich elementów, jak zdolność do innowacji oraz elastycznego reagowania
podmiotów i całych struktur gospodarczych na zmiany w otoczeniu zewnętrznym. ICT miało
również ogromny wpływ na kształtowanie się konkurencji nie tylko na rynkach światowych
ale również regionalnych i krajowych. Dzięki tym systemom pokonywanie odległości przez
informację nie jest już problemem. Ma to bezpośredni wpływ na konkurencję, gdyż dzięki
tym systemom sposoby marketingu, reklamy produktu ale też nawiązywania kontaktów a
więc rozprzestrzeniania się wpływów i rynków zbytu przedsiębiorców się poszerzają, co
oznacza że lokalni przedsiębiorcy muszą włączyć się do konkurencji i walki o klienta, albo
zostaną wyrzuceni z interesu. Technologie ICT mają zatem bezpośredni wpływ na wzrost
konkurencyjności między produktami, przedsiębiorcami, państwami i całymi regionami co
pozytywnie odbija się na konsumencie.

2. JAK GLOBALIZACJA INFORMACJI,KONTAKTOW I KONKURENCJI SPRZYJA

ROZWOJOWI WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ ,CZY TEZ JA OGRANICZA
?Postęp techniczny jest głównym czynnikiem powodującym internacjonalizację procesu
gospodarowania. Rewolucja przemysłowa, która doprowadziła do intensyfikacji podziału
pracy oraz konieczności migracji ludności do miast. Proces ten zapoczątkowany w XIX
wieku w Anglii i rozprzestrzeniający się na pozostałe kraje europejskie oraz USA, dał
początek światowej gospodarce. Proces ten nasilił się dodatkowo po II Wojnie światowej,
kiedy to rozpoczął się proces globalizacji a więc proces coraz bliższego i bardziej
intensywnego scalania się gospodarek, przejawiający się w dynamicznym wzroście obrotów
handlowych, międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych. Tak jak powstanie
gospodarki światowej wiąże się głównie z pierwszą rewolucją przemysłową, tak globalizację
wiążę się z drugą rewolucją przemysłową a więc z przyspieszeniem postępu technicznego a w
szczególności rewolucja informatyczna (komputer, telefon, łączność satelitarna, Internet).
Cały proces przyspieszyły bardzo niskie i ciągle obniżające się koszty eksploatacji i użytku
tych urządzeń. Tak oto w dziedzinie handlu międzynarodowego możliwość korzystania z
technologii informatycznych i przesyłu informacji miała ogromny wpływ na możliwości
nawiązywania stosunków handlowych, na zdobywanie informacji i kontroli. Dzięki
informatyzacji, możliwy stał się handel internetowy nie tylko dobrami rzeczywistymi i
faktycznymi ale również takimi rzeczami jak programy komputerowe, bazy danych, które
mogę pokonywać granice bez użycia klasycznych środków transportu, dzięki czemu
odnotowuje się niezwykle istotną redukcję kosztów. Rozwój środków przekazów, a więc
mediów i globalizacja informacji pokonujące ogromne odległości w przeciągu sekundy,
spowodował swoiste ujednolicenie rynków zbytu. Modele bardziej efektywne i praktyczne
zostały zauważone i wprowadzane tam gdzie dotychczas stosowane były rozwiązania gorsze.
Owszem spowodowało to zamknięcie lokalnych przedsiębiorstw (przypadek rozlewni wody
gazowanych, które jeszcze 40 lat temu były w wielu wsiach, jednak były mało opłacalne.
Wprowadzenie na rynek wód produkowanych przez wielkie koncerny, pozytywnie odbiło się

na konsumentach, którzy płacą za taką wodę mniej) ale podniosło poprzeczkę konkurencji a
co za tym idzie obniżyło koszty. Komputeryzacja i niezawodność połączeń między
instytucjami finansowymi pozwoliły na osiągnięcie międzynarodowej mobilności kapitału
finansowego. Globalizacja informacji miała też ogromny wpływ na postęp inwestycji
bezpośrednich oraz rozwoju korporacji transnarodowych. Dzięki tego typu osiągnięciom
technicznym mamy lepszą synchronizację produkcji między filiami przedsiębiorstwa
zlokalizowanego w różnych krajach. Dzięki globalizacji informacji i rozwój technologii,
zaczął kwitnąć outsourcing, który był i jest nadal główną ścieżką rozwoju np. krajów
azjatyckich. Pewność szybkiego przepływu informacji daje możliwość efektywnego
zarządzania filiami przedsiębiorstwa w różnych krajach, a zatem daje możliwość 5
efektywnej alokacji zasobów i efektywne ich wykorzystanie w skali globalnej ( tam gdzie
taniej i więcej tam przemieszcza się produkcja). Postęp komputeryzacji i telekomunikacji a
także postęp technologiczny w transporcie. Globalizacja rozwija się dzięki postępowi
technicznemu ale także upadek systemu komunistycznego w Europie środkowej i wschodniej
ale też postępująca liberalizacja obrotów handlowych, kapitałowych i usługowych w wyniku
działania WTO, OECD i regionalnych ugrupowań integracyjnych.

3. LIBERALIZACJA I REWOLUCJA ICT A KOSZTY TRANSAKCYJNEJ I RYZYKO WE

WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ

Rewolucja ICT i efektywne wykorzystanie tych technologii stanowi współcześnie kluczowy,

niezależnie od poziomu i struktury gospodarczej państw, czynnik rozwoju ekonomicznego.
To wyjątkowe znaczenie nowoczesnych technologii elektronicznych ściśle wiąże się z
cechami, charakteryzującymi tę branżę: Produkcja elektroniczna nie jest ani energochłonna
ani materiałochłonna – przemysł ma charakter nauko- i kapitałochłonny. Wymaga ona dobrze
rozwiniętej infrastruktury i rozwoju kapitału ludzkiego. Przemysł charakteryzuje się krótkim
cyklem życia produktu.Produkcja obejmuje dwie fazy: pierwsza wymagająca innowacyjności,
dużych nakładów kapitałochłonnych i venture capital oraz druga związana z produkcją,
montażem i dystrybucją oraz dużymi nakładami wykwalifikowanej pracy. Cała produkcja jest
łatwa do przenoszenia, mobilna i rozrzucona po całym świecie. W produkcji kluczowych
elementów technologicznych dominuje kilka wielkich przedsiębiorstw, ale jest także ogromna
liczba zróżnicowanych produktów i intensywna konkurencja w większości segmentów rynku
elektronicznego. Różnorodność produktów, zastosowań, standardów komputerów i
komunikacji przyczynia się do wzrostu znaczenia softwaru i integracji systemów oraz
telekomunikacji. W informatyce konkurencyjność wiąże się przede wszystkim
z: osiągnięciem korzyści skali poprzez dostęp do wielkich rynków zbytu, które wspierać
może polityka protekcyjna lub forsowanie strategii internacjonalizacji poprawą warunków
zbytu przez osiągnięcie dużego udziału w rynku określonej rodziny, grupy wyrobów,
opartych o tę samą bazę technologiczną i produkcyjną (specjalizacją
wewnątrzgałęziową) upowszechnianiem określonych standardów dostosowanych do
zróżnicowanej produkcji różnego rodzaju urządzeń peryferyjnych zawieraniem aliansów
technologicznych i dystrybucyjnych. W warunkach przyspieszonego postępu
technologicznego, rozwoju nowych usług i form współpracy proces produkcji i zarządzania
firmą stał się zbyt złożony, by opierać go na formalnych procedurach oraz zarządzaniu
finansowym. Podejście takie, dobre w epoce przemysłowej, obecnie w dobie konkurencji
jakością i innowacyjnością nie jest skuteczne. W krajach poprzemysłowym (post-industrial)
paradygmat produkcji wielkoprzemysłowej zastąpiony został paradygmatem elastyczności i
wiedzy. Klasyczne struktury biznesu oparte na specjalizacji pracy i podziale procesów na
proste zadania, a także złożone procedury i systemy kontroli nie sprzyjają elastyczności i
innowacyjności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw. Rewolucja informatyczna, nowe
koncepcje zarządzania związane z upowszechnieniem takich metod, jak reengineering
(przeprojektowanie firmy), benchmarking, outsourcing, TQM, GMP, ISO, umożliwiają
odejście od standaryzacji w kierunku indywidualizacji. Miejsce mechanicznych, taśmowych,
standardowych działań zajmują elastyczne formy zarządzania projektami i zespołami

4. GLOBALIZACJA A NOWE SPOSOBY WALKI KONKURENCYJNEJ(Rachkouskaya).
(do sprawdzenia) Globalizacja rozumiana jest jako postępujący proces integrowania się

krajowych i regionalnych rynków w jeden globalny rynek zbytu. Terminem globalizacji

gospodarki światowej określa się, więc zarówno proces, jakim jest zwiększanie dynamiki
międzynarodowych przepływów gospodarczych, jak i główny efekt w postaci wzrostu
współzależności państw i rynków. Akcentuje się również, nowe jakościowo cechy, takie jak
istnienie nowych rynków i sposobów ich funkcjonowania (np. całodobowe transakcje
międzynarodowych rynków finansowych). Efektami takiego procesu jest np. postępujący
proces podziału pracy, a zatem rosnące przenikanie się i scalania odpowiednich rynków.
Towarzyszyć temu musi przestrzenna reorganizacja procesów produkcji i dystrybucji, a także
reorganizacja przy świadczeniu usług. Towarzyszyć temu musi międzynarodowy przepływ
siły roboczej, kapitału i wiedzy technicznej, a co za tym idzie upodobnianie się standardów
wytwarzania, stylów konsumpcji oraz odpowiednich norm na całym świecie, coraz bardziej
zglobalizowanym. Globalizacja powoduje upodobnianie się wzorców konsumpcji (boom na
zdrową żywność lub upowszechnianie się opakowań z plastiku-degradacja środowiska
naturalnego) a także pozwala krajom rozwijającym się korzystać z odkryć i innowacji
dokonanych w krajach rozwiniętych. Globalizacja wpłynęła na wykształcenie się niezwykle
istotnych członków globalnego rynku jakim są relatywnie młode podmioty- korporacje trans
narodowe. Istotne w dzisiejszym układzie sił jest również rosnące znaczenie regulacji i
organizacji międzynarodowych, takich jak MFW i WTO, oraz stały wzrost liczebności,
aktywności i rangi społecznej organizacji pozarządowych. Stąd też globalizacja na przełomie
wieku różni się od wcześniejszych form internacjonalizacji gospodarki światowej również
tym, że zmieniła się rola państwa w kształtowaniu zagranicznych stosunków ekonomicznych,
na które coraz większy wpływ wywierają inne podmioty gospodarki światowej. Podmiotami
o największej sile oddziaływania są korporacje trans narodowe. Na 100 największych
gospodarek świata 52 to korporacje trans narodowe. Niespotykana wcześniej dynamika
wzrostu bezpośrednich inwestycji zagranicznych, tj. megafuzje i megaprzejęcia, przyczynia
się do pogłębienia integracji gospodarki światowej. Głównymi siłami napędowymi
globalizacji są postęp technologiczny oraz liberalizacja wymiany z zagranicą, która prowadzi
do pogłębienia międzynarodowego podziału pracy oraz wyższego, acz niekoniecznie
równomiernego, wzrostu gospodarczego i dobrobytu społeczeństw. Czynniki te
spowodowały, że poszczególne społeczeństwa są w coraz większym stopniu zależne od siebie
gospodarczo, co stwarza nie tylko nowe możliwości, ale również wyzwania, w wymiarze
gospodarczym, społecznym i politycznym. Przemysły wysoko zaawansowanych technologii,
wykorzystujące osiągnięcia naukowo-badawcze w różnych dziedzinach, odgrywają coraz
większa role w handlu międzynarodowym. Coraz więcej przedsiębiorstw, opiera swój rozwój
na współpracy z zagranicą, dostosowując się do nowych reguł konkurencyjności. Zmiany te
są świadectwem odchodzenia od gospodarki opartej na wykorzystaniu zasobów naturalnych
do nowej gospodarki, w której eksploatacja zasobów naturalnych nie traci na znaczeniu, ale
niekiedy nie jest nawet niezbędna do pomnażania bogactwa, będącego przede wszystkim
funkcją dostępu do wiedzy. Terminem „nowa gospodarka” określa się gospodarkę opartą na
wiedzy, w której motorem rozwoju są innowacje i nowoczesna technologia, dla których
fundamentalne znaczenie ma poziom wykształcenia społeczeństwa. Nowa gospodarka
zmierza w kierunku wysoce zintegrowanego i powiązanego elektronicznie systemu,
określanego niekiedy również jako „gospodarka cyfrowa”. Wiedza jest obecnie źródłem
tworzenia dobrobytu i najważniejszym czynnikiem produkcji, którą cechuje coraz dalej
posunięta dematerializacja. Wiedza jest też jedynym źródłem długoterminowej i możliwej do
utrzymania przewagi konkurencyjnej. Czynniki tradycyjne: ziemia i zasoby naturalne, siła
robocza oraz kapitał, nadal są ważne dla działalności gospodarczej, ale ich znaczenie jest już
drugorzędne.

5. KORZYSCI INNOWACJI RYNKOWYCH, KONKURENCJI I WSPOLPRACY

MIEDZYNARODOWEJ DLA KONSUMENTOW (POZYTYWNE EFEKTY
ZEWNETRZNE)

Dostęp i wprowadzanie coraz liczniejszych innowacji ma duży wpływ na konkurencje i współpracę

międzynarodową a także na korzyści, jakie czerpie konsument. Innowacyjne zachowanie
pobudziło działalność gospodarczą, na co wskazuje z jednej strony wzmożona konkurencja na
rynku ale także zwiększenie współpracy między firmami, całymi krajami czy jednostkami

gospodarczymi. Większa konkurencja eliminuje najsłabszych uczestników rynku i gwarantuje,
że konsument otrzyma najlepszy możliwy dostępny produkt bądź usługę. Wzrost konkurencji
na rynku krajowym istotnie zmniejsza negatywne konsekwencje możliwości zachowań
monopolistycznych lokalnych dostawców, pozytywnie wpływa na zmniejszenie presji
inflacyjnej i sprzyja wzmocnieniu siły nabywczej pieniądza. Zarówno konkurencja importu,
jak i wzrost zagranicznych inwestycji bezpośrednich sprzyja nie tylko napływowi kapitału ale
też nowych technologii wytwarzania, technik zarządzania, uruchamiania produkcji nowych
wyrobów, modeli i wzorów. Dodatkowo sprzyjają one poprawie organizacji, jakości
zarządzania oraz nadzoru korporacyjnego. Konkurencja napędzana kolejnymi innowacjami
pozwala także na obniżenie kosztów produkcji, transportu, reklamy i wszystkich innych sfer
związanych z dostarczeniem towarów na rynek, przez co obniża się finalna cena produktów. A
więc konkurencja napędza innowacje a innowacje napędzają konkurencję. Konkurencja
jednocześnie wymusza i umożliwia otwarcie się organizacji oraz uruchamia proces stałego
porównywania się i uczenia od najlepszych, wzbogacania własnych umiejętności, a także
poszukiwania lepszych rozwiązań.

Wytężona współpraca jest spowodowana coraz to nowocześniejszymi drogami komunikacji i

transportu a także efektywniejszymi sposobami przepływu informacji. Pozwala to na lepszą
alokację zasobów – operacje jak offshoring czy outsourcing pozwalają na maksymalizację
efektywności między innymi produkcji, co nie tylko wpływa na zmniejszenie kosztów
operacyjnych danego przedsiębiorstwa, ale także wpływa na cenę finalną, dostępność i
podniesienie standardów produktów dla konsumentów. Innowacje wpłynęły także na to, że
konsumenci stali się bardziej świadomi z powodu znacznego zmniejszenia asymetrii
informacji, dzięki nawiązywaniu współpracy. Międzynarodowe kontakty między
przedsiębiorstwami pozwalają konsumentom na dokładniejsze zrozumienie rynku, dzięki
większej przejrzystośi. Innowacyjna działalność spowodowała także wzrost ochrony
własności.

IV.ZRODLA WARTOSCI I PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ

1. (DO SPRAWDZENIA) ZRODLA WARTOSCI : PARADYGMAT

KLASYCZNY VERSUS PARADYGMAT WSPOLCZESNY - Ania Jarzembowska

Ek. klasyczna - społeczny podział pracy, specjalizacja i wymiana podstawowymi źródłami

bogactwa. Praca, produkcja, a nie wymiana handlowa są źródłem wzrostu i produktywności.
Aby transakcja kupna-sprzedaży miała miejsce, cena sprzedaży musi być niższa od
maksymalnej ceny zakupu, jaką jest gotowy zapłacić nabywca. W takich warunkach wymiana
rynkowa zapewnia korzyść wszytskim uczestnikom. Korzyści ze społecznego podziału pracy
i dobrowolnej wymiany są niezależne od motywów, jakimi kierują się indywidualni
przedsiębiorcy

(Do uzupełnienia) W ekonomii klasycznej cała produkcja opierała się o główne jej czynniki

(praca, kapitał, ziemia), natomiast jedyna możliwa obniżka kosztów ( a więc również can )
musiała wiązać się z obnniżką płac lub zwiększeniem skali produkcji.

Co ciekawe, niektórzy z ówczesnych ekonomistów ( np. J.S.Mill) byli wręcz przeciwni

innowacjom technologicznym , jako czynnikom zmniejszającym zapotrzebowanie na ludzka
pracę, a przez to zwiększającym bezrobocie.

Wzrastająca w szybkim tempie liczba ludności , wzrost znaczenia pieniądza na arenie

międzynarodowej i pozyttywna siła w gosp. ( z teorią tą zgadzał się już wcześniej również
D.Ricardo), któ®a zwiększa moce produkcyjne w gospodarce światowej.

Współcześnie, podstawowym źródłem wzrostu są innowacje. Paradygmat rozwoju oparty na

wiedzy, kapitale ludzkim, przedsiębiorczości i konkurencji. Czynnikiem decydującym o
wzroście gospodarczym są innowacje.Współczesny paradygmat ekonomii źródeł wartości
upatruje nie tylko w społecznym podziale pracy, specjalizacji i skali wytwarzania, ale także
w nauce kapitale ludzkim, przedsiębiorczości, innowacjach rynkowych, technologiach i
know-how. Wartość zdobywa się na podstawie napływu BIZ i przepływom technologicznym
(kraje biedniejsze - luka technologiczna). (głównie książka - uwaga! - słowo w słowo)

2.ŁANCUCH WARTOŚĆI MIEDZYNARODOWEJ A ZRÓDŁA PRZEWAGI

KONKURENCYJNEJ. KLASYCZNA TEORIA KOSZTOW,SPECJALIZACJI I
SKALI A TEORIE PRZEDSIEBIORCZOSCI, KONKURENCJI I INNOWACJI

3. POZYCJA KONKURENCYJNA,KONKURENCYJNOSC I ZDOLNOSC

KONKURENCYJNA.UJECIE ROWNOWAGOWE MAKRO I DYNAMICZNE
MIKRO.(Iryna Piatrouskaya)

Konkurencja miedzynarodowa odnosi sie nie do systemu i procesu rynkowego, ale do kraju

i podmiotow prowadzacych dzialalnosc gospodarcza.

Konkurencyjność to potencjał, możliwości oraz umiejętność danego podmiotu rynkowego do
sprostania konkurencji, czyli rywalizacji ze strony innych podmiotów działających w tej samej
branży na rynku.

Konkurencja jest procesem za pomocą którego uczestnicy rynku dążąc do realizacji swoich
celów i maksymalizacji swojej satysfakcji próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych
ofert swoich rywali. Konkurencja występuje zarówno między sprzedawcami jak i nabywcami
dóbr i usług. Sprzedawcy konkurują o pozyskanie konsumentów podczas gdy nabywcy
konkurują o ograniczone zasoby na rynku

Konkurencyjność w sensie mikroekonomicznym analizuje pozycję danego podmiotu - jego
zasoby, możliwości, szanse i potencjał w stosunku do struktury rynku.Konkurencyjność jest
właściwością przedsiębiorstwa warunkującą możliwość osiągnięcia przez nie przewagi nad
podmiotami działającymi w tej samej branży na rynku. Może się ona przejawiać w:



możliwości zaoferowania niższej ceny, wyższej jakości lub innych atrakcyjnych cech
produktu bardziej korzystnych od rywali;



umiejętności utrzymania i powiększania udziałów w rynku;



zdolności do podnoszenia wewnętrznej efektywności/sprawności funkcjonowania
przedsiębiorstwa;



zdolności do skutecznego realizowania celów na rynku.

W teorii makroekonomii funkcjonuje pojęcie konkurencyjności międzynarodowej, która analizę
przenosi do poziomu ponadnarodowego badając i porównując konkurencyjność gospodarek
poszczególnych krajów.

Pozycja konkurencyjna podmiotu jest pojeciem szerszym niz pozycja rynkowa. Ona uwzglednia
siec powiazan handlowych, uslugowych, technologicznych, finansowych, kapitalowych, w tym
przynaleznosc do grup kapitalowych badz ugrupowan integracyjnych. Bierze pod uwage takze
jakosc tych powiazan. Pozycja konkurencyjna odnosi sie nie tylko do osiagnietych wynikow
sprzedazy, ale takze do potencjalnych przyszlych szans i zagrozen, slabosci i sily
konkurencyjnej na tle dynamicznie zmieniajacych sie uwarunkowan rynkowych, w tym takze
finansowych. Uzwglednia wplyw rownowagi ekonomicznej, poziom inflacji, bezrobocia,
kierunek zmian w rownowadze budzetowej, sytuacje na rachunku biezacym, poziom zadluzenia
miedzynarodowego, zmiany w sytuacji finansowej netto i rezerw walutowych oraz tendencje
zmian w kursie walutowym.

Zdolnosc konkurencyjna jest ocena potencjalu rozwojowego panstwa. Oprocz uwarunkowan
instytucjonalnych i infrastrukturalnych zalezy ona od czynnikow zwiazanych z
przedsiebiorczoscia, konkurencja i szeroko rozumianym kapitalem ludzkim.

4. WPLYW POZIOMU ROZWOJU,AKUMULACJI BOGACTWA,POZIOMU KAPITALU

LUDZKIEGO I INFRASTRUKTURY ORAZ JAKOSCI INSTYTUCJI NA POZYCJE
KONKURENCYJNA I ATRAKCYJNOSC INWESTYCYJNA KRAJU (M.Furman)

Pozycję konkurencyjną kraju można określić relacją obrotów gospodarczych z zagranicą do PKB.

Im wyższa ta relacja, tym większe znaczenie dla rozwoju ekonomicznego kraju ma wzrost

konkurencyjności i zdolności konkurencyjnej gospodarki. Opiera ją na obrotach towarowych,
usługowych, technologicznych, kapitałowych i finansowych.

Np. Kraje stosunkowo małe pod względem potencjału gospodarczego i wielkości rynku

krajowego, a zarazem o wysokim poziomie rozwoju są stosunkowo bardziej zaangażowane w
międzynarodowy podział pracy. Mogą być wyspecjalizowane i osiągać relatywnie większe
korzyści niż kraje duże.

Atrakcyjność inwestycyjna kraju dotyczy rynków czynników produkcji i kapitału, pracy, zasobów

naturalnych oraz zakumulowanej wiedzy. Isotne znaczenie dla atrakcyjności kraju ma zakres
wolności gospodarczej, prawa własności i ochrony obrotu gospodarczego i finansowego, w
tym swobody transferu zysków i kapitałów za granicę, prywatyzacji gospodarki, poziomu
opodatkowania, elastyczności rynku pracy, swobody obrotu handlowego i kapitałowego z
zagranicą, poziomu kosztów transakcyjnych i ryzyka systemowego.

Przesłanki dla rozwoju atrakcyjności inwestycyjnej kraju tworzą reformy , zmniejszające poziom

ryzyka, koszty transakcyjne, podatki, sprzyjające poprawie corporate governance, poprawie
równowagi ekonomicznej i zwiększeniu dynamiki rozwojowej kraju. Tworzą warunki
zachęcające od akumulacji i inwestycji oraz powiększania potencjału i zdolności
konkurencyjnej kraju.

(Książka)

5. WARTOSC MIEDZYNARODOWA A RYNEK

PRZEDSIEBIORCZOSC,KONKURENCJA,INNOWACJE? (M. Furman)

6. INNOWACJE I USLUGI PROFESONLANA A PRZEWAGA KONKURENCYJNA I

ZMIANA ZRODEL KORZYSCI ZE WSPOLPRACY MIEZYNARODOWEJ (Iryna
Piatrouskaya)

Firmy tworza swoja przewage poprzez odkrycie nowych rozwiazan technologicznych,

procesowych i produktowych,marketingowych, dystrybucyjnych, reklamowych, finansowych
i innowacje zwiazane z systemem wspolpracy z poddostawcami, uslugodawcami.

Pojawienie sie nowych technologii zwiazanych z elektronika jak i programow operacyjnych, sieci

internetu,GPS, systemow online, telefonow komorkowych otworzylo nowe mozliowsci przed
wszystkimi producentami, poddostawcami, uslugodawcami, bankami, inwestorami.
Innowatorzy zmieniaja przewagi konkurencyjne wowczas, gdy rywale nie dostrzegaja
korzysci zwiazanych z nowymi rozwiazaniami badz sa zbyt inercyjni, nieelastyczni,
wyspecjalizowani (wysokie koszty stale) lub z sumy roznych przyczyn.

7. ATRAKCYJNOSC INWESTYCYJNA KRAJU.CZYNNIKI JA OKRESLAJACE (M.

Michalak)

Atrakcyjność inwestycyjna kraju jest to ocena potencjału rozwojowego państwa przez
inwestorów zagranicznych. Przesłanki dla wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej kraju tworzą
reformy, których celem jest zmniejszenie poziomu ryzyka kraju, kosztów transakcyjnych,
podatków oraz sprzyjają poprawie corporate governance, pokojowi społecznemu i poprawie
równowagi ekonomicznej. Reformy te tworzą warunki zachęcające do akumulacji inwestycji,
powiększania potencjału i zdolności konkurencyjnej kraju. Im atrakcyjność inwestycyjna kraju
jest wyższa, tym kraj ten jest w stanie pozyskać na dogodnych warunkach kapitał, technologie,
know-how oraz dostęp do powiązań z międzynarodową siecią dystrybucji.

Kraj, który jest atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych cechuje się: wysoką jakością instytucji,
szerokim zakresem wolności gospodarczej, dostępnością kapitału, niskimi podatkami, względnie
niskimi jednostkowymi kosztami pracy, wysokim poziomem kapitału ludzkiego, stabilnością
ekonomiczną i polityczną, dynamicznym rynkiem wewnętrznym, silną walutą oraz nowoczesną
infrastrukturą rynkową.

(Uzupełnienie)

Atrakcyjność inwestycyjna kraju ściśle łączy się z pojęciem konkurencyjności międzynarodowej:



rentowność;



perspektywy rozwoju kraju;



stabilność systemu;



równowaga makroekonomiczna;



jakość instytucji;



poziom fiskalizmu;



jakość, potencjalna wydajność i koszt pracy;



ochrona wierzycieli i inwestorów;



poziom ryzyka inwestycyjnego.

Pozycja kraju zależy od realizowanej polityki gospodarczej, uwzględniającej tak wymogi szeroko
pojmowanej równowagi, jak i promocji wzrostu oraz rozwoju. Związana jest też nie tylko z wąsko
interpretowanymi wynikami ekonomicznymi, ale i z uwarunkowaniami o charakterze
instytucjonalnym (polityka handlu zagranicznego, równowagi budżetowej, struktura wydatków
publicznych, ale również i elastyczność rynku pracy, rozwój infrastruktury oraz kształcenie kadr.)
Przewaga konkurencyjna kraju może mieć swoje źródło w: względnie niższych kosztach, względnie
wyższej innowacyjności i elastyczności gospodarki, dywersyfikacji oraz indywidualizacji produktów
i usług, synergii zewnętrznych związanych z przynależnością państwa do ugrupowań integracyjnych

W nawiązaniu do rankingów np. Global Competetiveness Report, World Competetiveness Yearbook
stwierdzić można, że czynnikami determinującymi międzynarodową konkurencyjność gospodarki są
między innymi: zasoby, mobilność i efektywność kapitału ludzkiego, innowacyjność
gospodarki, zasoby i efektywność kapitału rzeczowego, poziom techniczny gospodarki, sprawność
mechanizmu konkurencji, sprawność polityki gospodarczej, stan infrastruktury, zasoby naturalne i
efektywność ich wykorzystania

8. POZIOM ROZWOJU ,STRUKTURA EKONOMICZNA A ZROZNICOWANIE ZRODEL

PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ KRAJU.AKAMATSU,VERNON I GCR

9. MIEDZYNARODOWY LANCUCH WARTOSCI RYNKOWEJ . ZNACZENIE

CZYNNIKOW POZAPRODUKCYJNYCH ? (Iryna Piatrouskaya)
Łańcuch wartości jest łańcuchem działań prowadzącym do wartości końcowej produktu
firmy. Wartość dodana, lub dochód, określana jest przychodami ze sprzedaży (sprzedane
jednostki pomnożone przez ich cenę) minus koszty całkowite (koszty zmienne, takie jak
materiały, płace itp. plus koszty stałe środków trwałych, czynsze itp.).We wspolpracy
miedzynarodowej lancuch wartosci obejmuje calosc powiazan,ktore ksztaltuja wartosc oferty
rynkowej.Wybor i warunki wspolpracy wszystkich uczestniczacychw procesie budowy
wartosci i przewagi konkurencyjnej firm maja zasadnicze znaczenie dla konkurencyjnosci
produktu finalnego. Konkurencyjnosc podazy w coraz wiekszym stopniu zalezy od stopnia
przetworzenia, jakosci, innowacyjnosci, marki, etc. Wartosc dla klienta ma charakter
subiektywny. To nie tylko funkcjonalnosc, dostosowanie do preferencji uzytkownika, ale
wygoda, estetyka trwalosc,dostepnosc, aftersales service,sposob uzytkowania, zalety
oczywiste i ukryte, dodatkowe, latwosc uzytkowania, brak ujemnych cech.Wartosc jest
zmienna w czasie.

WYKLAD V. KAPITAL LUDZKI, INNOWACJE RYNKOWE ,MIEDZYNARODOWY
TRANSFER I PRAWA WLASNOSCI INTELEKTUALNEJ

1. GLOBALIZACJA A PROBLEM IPP. TRIPS. REWOLUCJA ICT A NIEPOWODZENIE

RUNDY DOHA I AMERYKANSKIEJ PROPOZYCJI ACTA (Skraiński)

Prawa własności intelektualnej – związane z działalnością twórczą w przemyśle, nauce, sztuce,
działalności intelektualnej. Historycznie związane z produkcją i obrotem towarowym. Obecnie –
oddzielenie prawa towarowego i intelektualnego. IPR zapewnia ochronę własności intelektualnej i
zachęca przedsiębiorców do działań kreatywnych i wykorzystywania ich w działalności. Dzięki IPR
możliwe jest powstanie innowacji, które są siłą napędową obecnej gospodarki. Zaznaczyć trzeba, że

społeczne korzyści z globalnego wykorzystania innowacji są o wiele większe niż pojedyncze
korzyści wynalazców czy innowatorów.
— IPR obejmuje oprócz patentów i polityki licencyjnej :

— Prawa wykonawców utworow, producentow nagran i nadawcow
— Znaki handlowe,geograficzna identyfikacje i kwestie pochodzenia towarów,usług,wzory przemyslowe,

patenty w tym dotyczące nowych roślin ,układ obwodow salonych,sekrety handlowe i wyniki
testow

— Prawa do kopiowania,wydawania,sprzedaży kopii

KONWENCJE IPR
— Rzym 1961
— Paryz 1967
— Berne 1971
— Marakesh 1994 WTO i TRIPS

— Od momentu przyjęcia tych konwencji minęło już sporo czasu – pojawiły się nowe technologie, rynki

produkty – potrzeba dostosowania IPR – pojawiają się ,,konwencje internetowe”

POROZUMIENIE TRIPS 1994
— OKRESLA MINIMALNE STANDARDY OCHRONY PRAW WLASNOSCI

INTELEKTUALNEJ WE WSZYSTKICH KRAJACH CZLONKOWSKICH WTO
OBEJMUJE PODSTAWOWE ZASADY TAKIE JAK PRZEJRZYSTOSC ,BRAK
DYSKRYMINACJI ,PROCEDURY I SRODKI ZARADCZE AKCEPTOWANE PRZEZ
WSZYSTKIE KRAJE CZLONKOWSKIE WTO

— TRIPS ZMNIEJSZYL LUKE W OCHRONIE IPR. W SPORACH NAD IPR
— TRIPS ZAPEWNIA SYSTEM ICH ROZSTRZYGANIA W RAMACH WTO
— TRIPS WDRAZA PODSTAWOWE REGULY KONKURENCJI ODNSZACE SIĘ DO IPR
TRIPS NIE JEST ROZWIAZANIEM POWSZECHNYM W PELNI REGULUJACYM
PROBLEM IPR W OBROCIE MIEDZYNARODOWYM
W art. 40 porozumienia TRIPS zapisano, ze niektóre praktyki licencjonowane lub warunki praw

własności intelektualnej mogą wywołać szkodliwe skutki dla handlu międzynarodowego,
utrudniać transfer i rozpowszechnianie technologii. Państwom członkowskim WTO
zezwolono na wymienienie w ich ustawodawstwie praktyk, które uważają za nadużycie
ochrony praw własności intelektualnej.Daje to możliwość zastosowania ustaw
antykorupcyjnych. Państwa mają prawo do zakupy markowych i opatentowanych produktów
gdziekolwiek chcą.

RUNDA DOHA (od 2001 roku)
— PRZEDMIOTEM POROZUMIENIA MA BYĆ ZWIEKSZENIE TRANSFERU

TECHNOLOGII (ART.37)

— NOWE ZASADY HANDLOWE I OKRESLAJACE ZASADY KONKURENCJI DLA IPR

MAJA NA CELU ZWIEKSZENIE LADU ,PRZEWIDYWALNOSCI,ROZSTRZYGANIU
SPOROW,ZMNIEJSZENIA RYZYKA W SPOSÓB BADZIEJ SYSTEMATYCZNY

— RUNDA DOHA PODJELA W RAMACH WIELOSTRONNYCH NEGOCJACJI

PROBE ZREFORMOWANIA SWIATOWEGO HANDLU W TYM W SZCZEGOLNOSCI
W ODNIESIENIU DO IPR

— ISTOTNYM ELEMENTEM NEGOCJACJI JEST PRZESTRZEGANIE ZASAD

KONKURENCJI

— ZASADY TE ODNOSZA SIĘ CO ISTOTNE NIE TYLKO DO OBROTU

MIEDZYNARODOWEGO ALE TAKŻE ROWNOSCI SZANS KONKURENCYJNYCH
MIEDZY KRAJOWYMI PRODUCENTAMI A IMPORTEM

REWOLUCJA ICT A OCHRONA PRAW WLASNOSCI AUTORSKIEJ NIE

ZWIAZANEJ Z PRODUKCJA I TRADYCYJNYMI USLUGAMI

· Innowacje są podstawą amerykańskiego i unijnego wzrostu konkurencyjności
· Ochrona IPR ma kluczowe znaczenie dla UE i USA. Domagają się również ochrony znaków

towarowych dla odróżeniania od towarów i usług od nieuczciwych konkurentów

· Rewolucja ICT – nowym przedmiotem sporów stały się prawa autorskie związane z produkcją i

rozpowszechnianiem produktów i usług cyfrowych

— USA I UNIA EUROPEJSKA SPRZECIWIAJA SIĘ USTANOWIENIU

MIEDZYNARODOWYCH ZASAD OKRESLAJACYCH DZIALANIA
ANTYKONKURENCYJNE

— STANOWISKO TO JEST SPRZECZNE Z ZASADAMI WOLNOSCI HANDLU

MIEDZYNARODOWEGO I GODZI W INTERESY KRAJOW ROZWIJAJCYCH SIĘ

— POLUBOWNE ROZWIAZANIE TO AKCEPTACJA PRZEZ USA I UE

POWSZECHNOSCI TYCH ZASAD BEZ WYJATKOW JAKIE FORSUJA STANY
ZJEDNOCZONE

ACTA ( Umowa handlowa dotycząca zwalczania obrotu towarami podrabianymi)
Porozumienie wielostronne, mające ustalić międzynarodowe standardy w walce z naruszeniami

własności intelektualnej. Przedmiotem regulacji są kwestie obrotu podrabianymi dobrami,
zasady handlu lekami generycznymi oraz problem rozpowszechniania dzieł prawnie
chronionych poprzez Internet (tzw. piractwo medialne).

2012- PE odrzuca ACTA

2. WPLYW WZROSTU OCHRONY PRAWNEJ WLASNOSCI INTELEKTUALNEJ NA

ROZWOJ WSPOLPRACY I KONKURENCJE MIEDZYNARODOWA

Prawo własności intelektualnej (prawo na dobrach niematerialnych) jest terminem obejmującym

elementy różnych działów prawa, regulujące zasady korzystania z tzw. własności
intelektualnej. W różnych jurysdykcjach termin ten rozumiany jest mniej lub bardziej
szeroko, w Polsce najczęściej do praw własności intelektualnej zalicza się regulacje
dotyczące praw autorskich (w ramach prawa cywilnego) oraz patentów i znaków towarowych
(w ramach prawa własności przemysłowej). W niektórych krajach do praw własności
intelektualnej zaliczane są także tajemnice handlowe. Prawo chroniące własność
intelektualną, a więc patenty mają zapewnić bodziec do innowacji. W skali międzynarodowej
zawarte już zostały porozumienia np. kontrowersyjne porozumienie handlowe z 1994r. w
Maroku, o nazwie Trias, mające na celu respektowanie praw własności intelektualnej, praw
autorskich i patentów przez wszystkich uczestników gospodarki światowej. Prawo do
własności odgrywa dużą rolę w stymulowaniu innowacji, jednak należy pamiętać, że daje ono
wynalazcy wynalazku, zazwyczaj zezwala innym na korzystanie ze swojego pomysłu za
opłatą, nikt inny nie może z nich korzystać bez zezwolenia właściciela, nawet jeśli sam „na
nowo” odkryje to samo. Prawo własności intelektualnej w rzeczywistości daje wynalazcy
monopol, a jak mówią ekonomiści wiedza powinna być dobrem publicznym. Często
problemem jest jednak określenie co w rzeczywistości jest wynalazkiem, czy takiego
rozwiązania nie używają np. ludy Afryki czy ameryki południowej. Problem polega na tym,
że ponieważ patenty przeszkadzają w rozpowszechnianiu i użytkowaniu wiedzy, skutkiem
tego jest osłabienie badań rozwojowych, czyli powstawanie innowacji na bazie
wcześniejszych innowacji. A ponieważ niemal wszystkie innowacje opierają się na
wcześniejszych innowacjach może dochodzić do spowolnienia ogólnego postępu. Istotnym
dla efektywnego rozwoju ochrony praw własności intelektualnej (wg. Stiglitza) byłoby np.
ograniczenie okresu ważności patentu oraz ujawnienie szczegółów na których inni mogliby
budować swoje pomysły bez łamania praw autorskich a co w rezultacie ograniczyłoby
wykorzystywanie patentów jako siły monopolowej. Często bowiem patenty przyznane np. na
niektóre leki, lub rozwiązania farmaceutyczne powodują że firmy farmaceutyczne dostają
monopol na ich produkcję, ceny leków rosną, stają się dostępne wyłącznie dla bogatych, a
przez co ludzie np. w krajach rozwijających się (Afryka) umierają bo nie stać ich na leki.
Istotne jest zdanie sobie sprawy z faktu, że system ochrony praw własności intelektualnej na
dobrą sprawę sprzyja wyłącznie państwom wysoko rozwiniętym, a zamyka drogę rozwoju
krajom rozwijającym się. Wiadomo bowiem, że różnice pomiędzy tymi grupami kraju nie
leżą wyłącznie w poziomie rozwoju ale również i przede wszystkim w różnicy i luce wiedzy
jaka się między nimi wykształciła. Taki stystem ochrony prawa własności intelektualnej tylko
zwiększa tę przepaść.

3. KAPITAL LUDZKI ,STOSUNKI PRACY,SYSTEM UBEZPIECZEN SPOLECZNYCH A

KONKURENCYJNOSC MIEDZYNARODOWA GOSPODAREK do sprawdzenia
(Pihotskaya)

W warunkach postępującej globalizacji gospodarki światowej coraz większego znaczenia w

skali poszczególnych gospodarek narodowych nabierają pojęcia konkurencyjności oraz
konkurencyjności międzynarodowej, czyli konkurencyjności zewnętrznej. Pojęcia te nie są
rozumiane jednoznacznie. Zgodnie z definicją przyjętą przez OECD, pojęcie
konkurencyjności oznacza stopień, w jakim dany kraj może w warunkach wolnego rynku
produkować towary i usługi spełniające wymogi rynku międzynarodowego i jednocześnie
utrzymać oraz zwiększyć realne dochody ludności w długim okresie.1 Inna definicja głosi, że
konkurencyjność międzynarodowa to zdolność kraju do tworzenia wartości dodanej i
podnoszenia w ten sposób bogactwa narodowego (przez odpowiednie zarządzanie zasobami i
procesami oraz atrakcyjnością i agresywnością, uwzględniające wymiar globalny i lokalny, a
także przez integrowanie tych elementów w jednolity, spójny model ekonomiczny i
społeczny). Według J. Bossaka z kolei, „gospodarka konkurencyjna to taka, która w długim
okresie, na tle innych krajów osiąga wyższą dynamikę wzrostu gospodarczego i poziomu
zatrudnienia oraz zwiększa poziom życia swoich obywateli szybciej niż inne kraje”.
Wspomniany autor zauważa, że konkurencyjność gospodarki to, poza sprawnością i
równowagą makroekonomiczną, również przedsiębiorczość, innowacyjność, akumulacja,
inwestycje i sprawność alokacyjna rynku czynników produkcji.

Systemy kapitałowe są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w różnego rodzaju

cechach i stowarzyszeniach branżowych. W wielu krajach europejskich już od XVII wieku
stosowano lokaty bankowe jako formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub
osób w podeszłym wieku. Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie fundusze
oparte o bezpieczne instrumenty inwestycyjne. Podstawą systemu redystrybutywnego jest
tzw. umowa międzypokoleniowa, czyli założenie że młodsze pokolenia będą finansować
emerytury starszych. Podstawowym założeniem wydolności takiej umowy jest przyrost
rzeczywisty liczby ludności przynajmniej na poziomie gwarantującym stałą liczbę populacji.
Z tego powodu systemy redystrybutywne są wrażliwe na długotrwałe trendy demograficzne .
Ze względu na stałość gwarantowanej wysokości świadczeń emerytalnych przy zmiennych
wpływach, systemy redystrybutywne są wrażliwe na chwilowe zachwiania koniunktury
gospodarczej. Zwolennicy systemu redystrybutywnego wskazują, że realizuje on cele
solidarności społecznej, wyrównywania różnic społecznych oraz zapewnia ciągłość systemu
emerytalnego dla grup, które nie zgromadziłyby kapitału emerytalnego w wyniku wahań
koniunktury gospodarczej lub innych wydarzeń losowych (np. wojen).

Jakość kapitału ludzkiego jest pochodną inwestycji w jego rozwój, które to inwestycje

odzwierciedla wysokość nakładów na system edukacji narodowej, naukę i ochronę zdrowia.
W Polsce sytuacja w tym zakresie nie jest, niestety, optymistyczna. Począwszy od lat
siedemdziesiątych, intensywność nakładów na kształcenie (ich udział w dochodzie
narodowym), przy uwzględnieniu różnic w strukturze demograficznej ludności, była w Polsce
dwukrotnie niższa od cechującej państwa europejskie, intensywność nakładów na naukę –
dwu – trzykrotnie niższa od występującej w krajach europejskich (wliczając w to byłe kraje
komunistyczne), a wskaźniki liczebności zatrudnionych przy pracach badawczo –
rozwojowych i wdrożeniowych były i są w Polsce od trzech do ośmiu razy niższe od
występujących w rozwiniętych i nowo – rozwijających się krajach świata.43 Udział
wydatków na edukację w PKB w Polsce i wybranych krajach OECD w 2001 roku

O konkurencyjności gospodarki decyduje zdolność do szybkiego wprowadzania

nowoczesnych rozwiązań technologicznych, technicznych, menedżerskich i organizacyjnych
oraz przekształcenia ich w sukces komercyjny. W rankingu konkurencyjności krajów
najczęściej brane są pod uwagę, zgodnie z World Economic Forum (WEF 1994)6 , takie
czynniki jak: zasoby ludzkie – np. kwalifikacje siły roboczej, motywacja do pracy, stosunki
pracy, struktura wiekowa, nakłady na naukę .

4. UWARUNKOWANIA INNOWACYJNOSCI I KOMERCJALIZACJI INNOWACJI

Rolą przedsiębiorcy jest nie tylyko zaspokojenie ujawnionego popytu, lecz także podjęcie

produkcji nowych, innowacyjnych produktów. Wynalazki w sferze nauk podstawowych
pozwalają niekiedy dokonać przełomowych nieprzewidywalnych zmian. Innowacje
dynamizują i poszerzają rynek, konkurencja nowością zapewnia przedsiębiorcy przewagę,
która w przypadku powodzenia zapewnia mu mozliwość osiągnięcia zysku nadzwyczajnego.
Z natury rzeczy działalność innowacyjna związana jest z podwyższonym poziomem
niepewności i ryzykiem. Przy wysokim poziomie niepewności brak jest informacji
niezbędnych dla podjęcia przez przedsiębiorce decyzji o wdrażaniu innowacji. (Internet nie
powstał jakos przedsięwzięcie komercyjne, badania w tym zakresie sfinansował Departament
obrony USA, a nie przedsiębiorcy prywatni, motywem podjęcia tych badań były nie względy
ekonomiczne a związane z systemami obronnymi.) fakt ten potwierdza, że wiele
przełomowych osiągnieć innowacyjnych/technologicznych wiązało się z innymi względami
niż rynkowe. Decydowały o tym względy naukowe, wojskowe, zdrowotne, społeczne czy
polityczne. Społeczne korzyści innowacji przewyższają te uzyskane przez przedsiębiorców ->
silniki elektryczne, telefon, antybiotyki. W długiej perspektywie bezpośrednia i pośrednia
wartość społeczna wynalazków jest postępem ekonomicznym. Rząd ogdrywa też rolę w
uchwalaniu i wdrażaniu zasad prawnych. Obejmuja one ochronę własności intelektualnej ale
także dopuszczają i określają zasady obrotu produktami innowacyjnymi. CZYNNIKI
WSPIERAJACE INNOWACJE:

ZEWNETRZNE CZYNNIKI WSPIERAJACE INNOWACYJNOSC PRZEDSIEBIORSTW
KAPITAL LUDZKI JEGO JAKOSC I DOSTSPNOSC
DOSTEP DO FINANSOWANIA I RZADOWA POMOC DLA DZIALANOSCI

INNOWACYJNEJ

PANSTWOWE PROGRAMY BADAN I WYDATKI NA R&D
DOSTEPNSC VENTURE CAPITAL
NAPLYW FDI
Komercjalizacja innowacji jest przedsiewzięciem (venture), realizacja projektu o potencjalnie

wysokiej rentowności, ale też o wysokim ryzyku. Inwestycje te dotyczna min. Firm
technologicznych zajmujacych się wprowadzanie na rynek nowych produktów i technologii
bazujących na przełomowych osiągnięciach w elektronice, medycynie, przetwarzaniu danych,
telekomunikacji.

5. TRIPS A NIEPOWODZENIA RUNDY DOHA .MOZLIWE OPCJE
6. INNOWACJE RYNKOWE A WZROST I ZMIANY STRUKTURY POPYTU

RYNKOWEGO I MIEDZYNARODOWE OBROTY HANDLOWE

WYKLAD VI.PROBLEMY FINANSOWE KRAJU A PROGRAMY DOSTOSOWAWCZE

1. ROWNOWAGA PŁATNICZA POZORNA I RZECZYWISTA .UJECIE STATYCZNE I

DYNAMICZNE (Wojciech Kozak)

Równowaga pozorna ma miejsce wtedy, gdy równowaga transakcji autonomicznych danego

kraju jest osiągana wskutek wprowadzenia rygorystycznych ograniczeń ilościowych, dewizowych, czy
też szeregu innych restrykcyjnych środków polityki ekonomicznej, podjętych przez rząd w celu
ograniczenia popytu na import. W takiej sytuacji równowaga bilansu płatniczego ma właściwie
charakter formalny; nie miałaby miejsca, gdyby tych nadzwyczajnych środków nie podjęto. Natomiast
równowaga rzeczywista ma miejsce wówczas, gdy stan równowagi transakcji autonomicznych jest
osiągany bez stosowania tego typu ograniczeń. Zatem równowaga rzeczywista występuje wtedy, gdy
należności i zobowiązania handlowe są podejmowane bez ograniczeń i nie towarzyszą im przez dłuższy
czas nadwyżka ani deficyt należności i zobowiązań

Bilans płatniczy jest zrównoważony, gdy nie występują transakcje wyrównawcze, czyli takie

których celem jest zrównoważenie bilansu płatniczego (np. zmiany stanu oficjalnych rezerw
państwowych). Z równowagą bilansu płatniczego mamy do czynienia również, gdy transakcje
autonomiczne (podejmowane wyłącznie z chęci osiągnięcia zysk, niezależnie od sytuacji w bilansie
płatniczym) równoważą się.

Równowaga w krótkim okresie - w krótkim okresie bilans na ogół jest niezrównoważony,

ponieważ proces gospodarowania jest ciągły i czas jego trwania nie pokrywa się z okresem
obrachunkowym.

Równowaga w długim okresie: deficyty i nadwyżki bilansu płatniczego w kolejnych latach

mogą się w sumie równoważyć i dlatego w dłuższym okresie bilans płatniczy może być zrównoważony.

Trwała równowaga bilansu płatniczego - ma miejsce wtedy, gdy bilans płatniczy w kolejnych

latach jest zrównoważony lub gdy w następujących po sobie latach deficyty i nadwyżki kompensują
się.

2. WASHINGTON CONSENSUS.EWOLUCJA POLITYKI IMF I BANKU

SWIATOWEGO.KIERUNKI ZMIAN (Gocławska)

(źródła: Internet, slajdy, książka)
WASHINGTON CONSENSUS/ KONSENSUS WASZYNGTOŃSKI:
- 1989 r.
- dokument, podstawa poprawnie prowadzonej i zalecanej polityki gospodarczej USA
- przedstawiony przez ekonomistę Johna Williamsona
- obecnie kanon polityki gospodarczej Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku

Światowego

- początkowo opracowany dla krajów Ameryki Łacińskiej, później rozciągnięty na inne kraje

mające trudności gospodarcze lub przechodzące transformację systemową (Polska również
korzystała z jego założeń podczas opracowywania planu Balcerowicza)

- zgodny z Paktem Stabilności i Rozwoju z 1997 r.
- wydarzenia, które doprowadziły do podpisania Konsensusu Waszyngtońskiego:
Tendencje w gospodarce: zmierzch keynesizmu:
— Upadek systemu z Bretton Woods i związana z tym zmiana zasad polityki kursowej
— Krytyka keynesizmu
— Kryzys energetyczny i stagflacja
— Raporty dla klubu rzymskiego
— Koncepcje nowego międzynarodowego ładu gospodarczego
— Neoliberalizm
— Reformy M. Thatcher i R. Reagana
Kryzys naftowy i zadłużeniowy:

— Kryzys energetyczny
— Petrodolary
— Rozwój międzynarodowych rynków finansowych
— Wzrost pomocy dla KRS
— Stagflacja
— Drugi kryzys energetyczny
— Kryzys zadłużeniowy – wzrost znaczenia międzynarodowego zadłużenia państw w powiązaniu ze

wzrostem ich zadłużenia publicznego

Kryzys zadłużeniowy 1980/81 i jego reperkusje :
— Drugi kryzys naftowy
— Niewypłacalność Meksyku, Boliwii i innych krajów Ameryki Łacińskiej
— Amerykańskie programy pomocowe
— Plan Bakera 1985 - plan przeciwdziałania trwającemu kryzysowi związanemu z ogromnym

zadłużeniem państw rozwijających się, przedstawiony przez sekretarza skarbu USA Jamesa
Bakera na spotkaniu MFW i BŚ w Seulu. Plan zakładał zwiększenie finansowania dla 15
najbardziej zadłużonych państw przez instytucje międzynarodowe oraz banki komercyjne
państw uprzemysłowionych - Bank Światowy i Międzyamerykański Bank Rozwoju (IADB)
miały wyasygnować 9 miliardów dolarów, a banki prywatne - 20 miliardów dolarów w ciągu
3 lat. W zamian zadłużone państwa miały kontynuować procesy reform gospodarczych w
duchu wolnorynkowym: prywatyzację, deregulację gospodarki, usuwanie barier dla handlu i
inwestycji, promocję oszczędności wewnętrznych. Zasadniczy problem planu Bakera: brak
gwarancji dla kredytów prywatnych i wynikająca z tego niechęć banków komercyjnych do
udzielania pożyczek najbiedniejszym dłużnikom.

— Debt to equity swaps – transakcja, w której zobowiązania (długi) spółki lub osoby fizycznej są

wymieniane na coś wartościowego (kapitał własny)

— Program Bradyego - kolejny amerykański plan walki z kryzysem zadłużeniowym –

układ oddłużeniowy, stworzony przez amerykańskiego sekretarza skarbu Nicholasa F.
Brady'ego, powoływany, aby uniknąć repudiacji (sytuacja, gdy władze publiczne spontanicznie
i jednostronnie deklarują odmowę honorowania długów spowodowaną niewypłacalnością co
do całości lub części zobowiązań, bez konsultowania tego z wierzycielami, czyli uznanie długu
za niebyt) ogłaszanej przez zadłużone państwa. Program ten zakłada kilka propozycji pomocy
krajom zadłużonym i wierzycielom. Dla pierwszej grupy oferuje się udzielanie nowych
kredytów, wydłużenie okresu w którym mogą one spłacać zadłużenie, obniżenie stóp
procentowych i zmniejszenie na bazie umorzenia część sumy z istniejącego długu. Wszystkie
te operacje mogą zaistnieć najczęściej za pośrednictwem MFW i BŚ. Pomoc z ich strony
realizuje się w postaci umorzenia części długu (stosuje się obligacje Brady’ego, pozostałą część
długu zamienia się w obligacje, które mogą być obiektem spekulacji na rynku wtórnym).

— Programy reform J. Williamsona i J. Sachsa
— MFW structural adjustement facility
— Washington consensus
- założenia:
— Dyscyplina finansów publicznych
— Reforma podatkowa
— Realne stopy procentowe
— Liberalizacja handlu zagranicznego i FDI
— Konkurencyjny kurs walutowy (dewaluacja)
— Demonopolizacja
— Prywatyzacja
— Deregulacja
— Ochrona praw własności
— Liberalizacja systemu finansowego
- działalność MFW i BŚ przyczyniła się do liberalizacji międzynarodowej wymiany handlowej,

finansowej, kapitałowej, technologicznej, usługowej oraz stabilizacji warunków ich rozwoju
(sprzyjało temu integracja regionalna oraz wprowadzenie do obrotu międzynarodowego
szeregu zasad, reguł, procedur zwiększających przejrzystość i przewidywalność oraz
wyrównujących warunki konkurencji)

- MFW i BŚ zwiększyły swoje zaangażowanie merytoryczne i finansowe związanie z

dostosowaniami strukturalnymi (structural adjustments)

- krytyka Konsensusu Waszyngtońskiego:

· Transformacja w Europie Środkowej i Wschodniej a MFW Washington consensus –

ogłoszenie przez Williamsona konsensusu zbiegło się w czasie z rozpadem systemu
komunistycznego i pierwszymi próbami reform gospodarek postkomunistycznych (np. Polska
korzystała z jego założeń podczas opracowywania planu Balcerowicza); na polu prywatyzacji
– systemy zabezpieczeń socjalnych były zbyt mało sprawne w kontekście wprowadzanych
zmian, co w efekcie przyczyniało się do niszczenia miejsc pracy a nie tworzenia nowych

— Rosja a Washington consensus – często się twierdzi, że w Rosji szybko wprowadzono reformy

gospodarcze, jednakże równie szybko wycofywano się z nich; przy akceptacji programów
reform i udzielaniu pożyczek cele polityczne brały górę nad ekonomicznymi

— Brazylia, Chiny i Indie a Washington consensus – Chiny: reformy chińskie daleko odbiegały od

postulatów spisanych przez Williamsona, a w okresie od 1989 r. do 2002 r. gospodarka chińska
rozwinęła się ponad dwukrotnie

— Kryzys azjatycki i Washington consesnus
— Krytyka J. Stiglitza a zmiana polityki – Stiglitz wypowiadał się w kwestii Konsensusu

Waszyngtońskiego w szczególności w kontekście regionu Europy Środkowo-Wschodniej
(państwa postsocjalistyczne) oraz Azji (Chiny). W większości przypadków założenia
waszyngtońskie miały być implementowane w państwach rozwijających się – w praktyce
okazało się, że wiele z nich było niewystarczająco przygotowanych pod względem
gospodarczym na przyjęcie postulatów Konsensusu oraz tempa ich wprowadzania (wiele

słabszych gospodarek rozwijających się liberalizowało swoje systemy finansowe, posiadając
jednocześnie niedojrzałe systemy bankowe oraz regulacje związane z przepływami
finansowymi). Wg Stiglitza Konsensus okazał się dokumentem wyrażającym interesy przede
wszystkim MFW, BŚ, WTO i Ministerstwa Skarbu USA

— Od makrodostosowania do reform instytucjonalnych - polityka zaproponowana przez Konsensus

nie była do końca kompletna; liberalizacja handlu, prywatyzacja, makroekonomiczna
stabilizacja oraz niska inflacja to nie wszystko, aby osiągnąć sukces. Nie można zapominać o
bardzo istotnych regulacjach prawnych, polityce konkurencyjności, polityce wspomagania
rozwoju technologii i ogólnej przejrzystości rynków. Szybki wzrost PKB per capita nie jest
rozwiązaniem problemów gospodarczych. Należy uwzględniać także szeroko rozumiany
rozwój demokracji i trwały, zrównoważony rozwój państwa oraz infrastruktury
instytucjonalnej.

— Doing business Banku Światowego

3. MODEL ROWNOWAGI ZEWNETRZNEJ I WEWNETRZNEJ MUNDELLA FLEMINGA

A REFORMY INSTYTUCJONALNE

Inaczej diagram Swana. Jest to pierwotnie model z założenia statyczny Stworzony do analizy dwóch
rodzajów polityk – tej wpływającą na krajową konsumpcję oraz tej odziaływującej na kurs walutowy.
Wykres: oś pozioma konsumpcja, oś pionowa – kurs walutowy. Dwie krzywe – równowagi
wewnętrznej i zewnętrznej. Krzywa równowagi wewnętrznej wyznacza takie kombinacje kursu
walutowego i konsumpcji(wydatków), że występuje równowaga wewnętrzna – brak inflacji i
bezrobocia. Poniżej krzywej bezrobocie, powyżej inflacja. Analogiczne, krzywa równowagi
zewnętrznej oznacza takie kombinacje, gdzie osiągana jest równowaga zewnętrzna – bilans płatniczy
zbilansowany. Poniżej deficyt, powyżej krzywej – nadwyżka. Możemy rozszerzyć powyższy model o
czynniki dynamiczne – wtedy przesunięcia krzywych. Zmiany dochodu, wydatków – przesunięcia
krzywej równowagi wewnętrznej. Import kapitału,technologii, know-how, wzrost akumulacji,
demopolizacjia, prywatyzacja,deregulacja, konkurencja – przesunięcia krzywej równowagi
zewnętrznej. W rezultacie, nowy punkt równowagi - na prawo od poprzedniego.

4. PROCES DOSTOSOWACZY A KURS NOMINALNY I REER
5. ROZWOJ MIEDZYNARODOWYCH RYNKOW FINANSOWYCH I WZROST

ZADLUZENIA MIEDZYNARODOWEGO PANSTW.

6. REFORMY INSTYTUCJONALNE A KONKURENCYJNOSC I ATRAKCYJNOSC

INWESTYCYJNA KRAJU (M. Michalak)

Przewaga konkurencyjna kraju w znacznym stopniu jest pochodną czynników
prawnoinstytucjonalnych. Mają one silny wpływ na przedsiębiorczość i konkurencję, na sposób
zarządzania, wybór strategii i wyniki osiągane przez przedsiębiorstwa. Otwierają zarówno nowe
szanse, możliwości rozwoju, jak i zmniejszają zagrożenia i ryzyko, z jakim stykają się
przedsiębiorstwa i cała gospodarka. Wpływają one zasadniczo na atrakcyjność inwestycyjną
kraju.

Przesłanki dla wzrostu konkurencyjności i atrakcyjności inwestycyjnej kraju tworzą reformy
instytucjonalne, których celem jest zmniejszenie poziomu ryzyka kraju, kosztów
transakcyjnych, podatków oraz sprzyjają poprawie corporate governance, pokojowi społecznemu
i poprawie równowagi ekonomicznej. Reformy te tworzą warunki zachęcające do akumulacji
inwestycji, powiększania potencjału i zdolności konkurencyjnej kraju.

(Uzupełnienie)

Narodowe systemy instyucjonalne gospodarki tworzą warunki mnej lub bardziej sprzyjające

przedsiębiorczości, innowacyjności, oszczednościom, inwestycjom, dynamice i równowadze
gospodarczej. Wpływają na zachowania i wybory ekonomiczne jakie podejmują uczestnicy
rynku.którymi są nie tylko przedsiębiorstwa ale także konsumenci, pracownicy, inwestorzy.
Jakość instytucji i realizowanych przez nie funkcji ma zasadniczy wpływ na pozim kosztów
transakcyjnych i ryzyka systemowego (koszty związane z dopuszczeniem do obrotu,

bezpieczeństwem obrotu i redukcją ryzyka, zawieraniem transakcji, kosztami prawnymi,
rozliczeniami, pozyskiwaniem informacji). Im jakość instytucji jest wyższa tym mniejsze
koszty transakcyjne i ryzyko systemowe a zarazem większe możliwości rozwoju
ekonomicznego.

Hertiage Fundation prowadzi badania i przygotowuje opracowania dot. jakości instytucji i

wolności gospodarczej oraz ich wpływu na międzynarodową konkurencyjność gospodarczą.
Od wielu lat w czołowce rankingów opracowywanych przez fundacje znajduje się Hongkong
uważany za jedną z najbardziej wolnych i liberalnych gospodarek na swiecie. Gospodarki
charakteryzujące się wysoką jakością instytucji stanowią atrakcyjne miejsce dla inwestorów
krajowych i zagranicznych.

Konkurencyjność systemów gospodarek jest uwarunkowana czynnikami na poziomie met-,

makro- mezo i mikroekonomicznym: Do pozimu meta zalicza się uwarunkowania związane z
systemami wartości, społeczno kulturowe, społeczne i polityczne. Do poziomu makro –
system prawny i politykę praw własności, finansową, fiskalną, pracy i wspołpracy z
zagranicą. Poziom mezo obejmuje politykę infrastrukturalną, w tym edukacyjną, naukowo-
badawczą, telekomunikacyjną, ochrony środowiska, ubezpieczeń społecznych, politykę
regionalną, działalność związków zawodowych. Z kolei poziom mikro dotyczy ładu
prawnego i organizacyjnego decydujacego o warunkach działania przedsiębiorstw, kodeksu
spółek, ładu korporacyjnego, prawa upadłościowego.

W systemie gospodarki rynkowej podstawowe znaczenie dla konkurencyjnościi gospodarki mają:

otwarty system praw własności, zakres wolności gospodarczej i prywatyzacji.

System jest wówczas sprawny gdy sprzyja przedsiębiorczości poprzez tworzenie stabilnych

warunków prawnych, makroekonomicznych dla prowadzenia działalności, redukującyh
ryzyko i otwierająch nowe możliwości rozwojowe, minimalizującyh bariery i koszty
podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, pobudzającyh konkurencję i
sprzyjających harmonizacji działalności gospodarczej

7. DOING BUSINESS.INSTYTUCJONALNE I

MAKROEKONOMICZNE UWARUNKOWANIA DYNAMIKI I ROWNOWAGI
EKONOMICZNEJ (A.Góralczyk)

8. UNIA EUROPEJSKA.REFORMY INSTYTUCJONALNE I FUNDUSZE EUROPEJSKIE A

INWESTYCJE INFRASTRUKTURALNE I MODERNIZACYJNE I POPRAWA
KONKURENCYJNOSCI KRAJOW NA NIZSZYM POZIOMIE ROZWOJU
EKONOMICZNEGO

WYKLAD VII. MIEDZYNARODOWY RATING FINANSOWY KRAJU:
UWARUNKOWANIA PLATNICZE,INWESTYCYJNE I INSTYTUCJONALNE

1. RATING FINANSOWY I JEGO ZNACZENIE DLA MIEDZYNARODOWEJ

WSPOLPRACY I OBROTU EKONOMICZNEGO (Z. Pietrzak)

Rating finansowy to ocena kraju bądź przedsiębiorstwa, która pozwala ocenić klimat

inwestycyjny. Nadanie oceny ratingowej np. poszczególnym krajom pozwala lepiej ocenić
potencjalnym inwestorom ryzyko inwestycyjne i klimat oraz uzyskać wiedzę na temat
trendów związanych z inwestowaniem w danym kraju. Klimat inwestycyjny charakteryzują:

· Udział inwestycji bezpośrednich w całości nakładów inwestycyjnych brutto,
· Regulacje dotyczące podejmowania inwestycji, regulacji wejścia i wyjścia,
· Kompozytowy wskaźnik ICRG
· Rating kredytowy opracowany przez Institutional Investor,
· Rating zdolności kredytowej Euromoney,
· Długoterminowy rating zadłużenia agencji Moody’s
· Długoterminowy rating zadłużenia agencji Standard & Poors.

W zależności od organizacji, do opracowania oceny ratingowej wykorzystywane są różne

informacje, np. Euromoney opracowuje zdolności kredytowej krajów oceniając dany kraj pod
względem 9 kategorii, np. zadłużenie, wyniki ekonomiczne, ryzyko polityczne, dostęp do
rynków finansowych i kapitałowych. Z kolei Standard & Poors swoje ratingi tworzy na

podstawie opinii analityków dotyczących możliwości i gotowości podmiotów do wywiązania
się ze swoich zobowiązań.

Ratingi są elementem analizy klimatu inwestycyjnego i pozwalają ocenić, czy porządek rynkowy

i polityka tworzą przyjazne warunki dla działalności gospodarczej. Wpływ agencji
ratingowych na inwestycje jest ogromny, ponieważ na ich ocenach opierają się rynki
instrumentów dłużnych oraz władze nadzorcze i banki centralne. Na przykład Europejski
Bank Centralny kieruje się ratingiem, gdy banki komercyjne chcą wykorzystać papiery
wartościowe jako zabezpieczenie dla zapewnienia sobie płynności. Można więc stwierdzić, że
politycy i regulatorzy sami uczynili agencje ratingowe tak potężnymi i wpływowymi
instytucjami. Konsekwencje publikacji ocen ratingowych są ogromne, ponieważ od nich
swoją egzystencję uzależniły banki centralne, przedsiębiorstwa, ale także cały państwa i
gospodarki. Niestety, mimo że agencje ratingowe wywierają tak znaczący wpływ na
współpracę międzynarodową i obrót ekonomiczny, ich oceny często okazują się
nieprawdziwe, bo oparte na danych nie zawsze pokrywających się z rzeczywistością.
Nadawane są wtedy oceny zaniżone lub zawyżone, które mają znaczący wpływ zarówno na
inwestorów jak i państwa/przedsiębiorstwa.

2. RYZYKO , PLYNNOSC FINANSOWA A MIEDZYNARODOWA ZDOLNOSC

KREDYTOWA KRAJU (A.Modras) (źródło książka)

Płynność finansowa kraju to jego zdolność do terminowego regulowania bieżących zobowiązań

finansowych. Opóźnienia w wywiązywaniu się z tych zobowiązań mogą obniżyć zaufanie
kontrahentów i banków lub innych instytucji kredytujących co w skrajnych przypadkach
może doprowadzić do poważnych zaburzeń i utraty wiarygodności finansowej kraju.
Zachowanie płynności finansowej oznacza, że kraj dysponuje wystarczającymi zasobami
finansowymi oraz środkami obrotowymi, które w każdej chwili można zamienić na gotówkę.
Dla zapewnienia ciągłego, niezakłóconego działania kraj, tak jak przedsiębiorstwo, powinien
dbać o zachowanie określonego poziomu płynności finansowej. Ocena tej płynności i
zdolności kredytowej kraju jest głównym przedmiotem analizy agencji ratingowych.
Międzynarodową płynność finansową kraju określa się m.in. udział długu zagranicznego w
długu publicznym oraz warunki pozyskania finansowania, a więc rentowność obligacji
skarbowych danego kraju. Utrata płynności i zaufania wiąże się także z zadłużeniem i utratą
płynności sektora przedsiębiorstw , instytucji bankowych oraz gospodarstw domowych.
Nawet wówczas gdy zadłużenie i utrata płynności finansowej wiąże się przede wszystkim z
zadłużeniem finansów publicznych to reformy powinny służyć ogólnej poprawie płynności
finansowej kraju. Płynność ta zależy od wielkości posiadanych płynnych zagranicznych
aktywów jak i możliwości pozyskania finansowania MFW bądź innych instytucji
międzynarodowych. Zależy także od warunków dostępu do międzynarodowego rynku
finansowego. Decydujące znaczenie ma zdolność kredytowa oraz atrakcyjność inwestycyjna
kraju. Rating finansowy jest istotnym elementem oceny wiarygodności finansowej i zdolności
konkurencyjnej krajów. Dotyczy on w znacznym stopniu oceny wiarygodności państw
związanej z emisjami obligacji skarbowych. Liberalizacja międzynarodowych rynków
finansowych i wzrost emisji obligacji skarbowych adresowanych do inwestorów
zagranicznych zwiększyły możliwości i zapotrzebowanie na ocenę tego ryzyka. Agencje
ratingowe odgrywają poważną rolę w ocenie wiarygodności kredytowej emitentów obligacji,
a także zmniejszeniu asymetrii informacyjnej między emitentem a inwestorami.
Przyczyniając się do zmniejszenia niepewności ryzyka, zwiększają efektywność rynków.

3. SYSTEM INSTYTUCJONALNY I POLITYKA SPOLECZNO-EKONOMICZNA A

ZDOLNOSC KONKURENCYJNA I ATRAKCYJNOSC INWESTYCYJNA KRAJU
(Gocławska)

(źródło: książka)

1. Instytucje i polityka ekonomiczna z założenia powinny otwierać nowe możliwości rozwoju oparte

nie tylko na pogłębianiu społecznego podziału pracy, współpracy i wymiany handlowej, ale
także na wprowadzaniu nowych, innowacyjnych produktów i usług. W krajach

demokratycznych pole i zasady gry ekonomicznej oraz działalność regulacyjna państwa,
kształtowane są w procesie politycznym.

2. Zakres funkcji oraz stopień zaangażowania się państwa w ich realizację zależy od przyjętego modelu

społeczno-ekonomicznego, poziomu rozwoju oraz struktury gospodarczej i społecznej.

3. Spadek efektywności procesu rynkowego przez: szeroki zakres funkcji państwa, ograniczone środki

budżetowe oraz niską jakość instytucji.

4. Słabe państwo = niska jakość instytucji, prawa i stopnia jego przestrzegania. Konsekwencje:

· Zwiększa się ryzyko, koszty transakcyjne
· Zmniejsza się aktywność gospodarcza
· Wzrasta przedsiębiorczość przestępcza, wyzysk, poszukiwanie renty, korupcja,

zjawiska monopolistyczne, napięcia społeczne

· Dramatycznie zmniejsza się sfera publiczna związana z edukacją, ochroną zdrowia,

pomocą społeczną i rozwojem infrastruktury

· Spada efektywność rynku: gospodarka wchodzi w fazę stagnacji, osłabienia więzi

społecznych i rynkowych

· Zmniejszenie zdolności dostosowawczych i rozwojowych kraju
· Przykład: Somalia, Sudan, Libia, Mali, Irak, Pakistan, Afganistan.

5. Instytucje rynkowe: normy formalne (ich przestrzegania strzeże prawo i władza sądownicza) i

nieformalne (normy społeczne oceniające działania gospodarcze w kategoriach moralnych i
etycznych; silnie zakorzenione w tradycji, kulturze i religii).

Tabela:

SYSTEM
WARTOŚCI

SYSTEM
POLITYCZNY

SYSTEM
EKONOMICZNY

Jednostka

i

jej

wolność

są

najwyższą wartością

Naród

suwerenem,

rywalizacja polityczna,
demokracja

Gospodarka rynkowa,
własność prywatna

Grupa społeczna jest
najwyższą wartością

Konsensus

grup

politycznych

Gospodarka rynkowa,
interwencjonizm

Ideologia – IZM

Władza totalitarna

Gospodarka centralnie
zarządzana

6. Porządek rynkowy: zamknięty i otwarty:

· Otwarty

- kraj dostosowuje swoje instytucje do wymogów współpracy międzynarodowej

i dąży do zbudowania konkurencyjnej gospodarki

- pobudza konkurencję i uruchamia proces demonopolizacji, deregulacji
- zapewnia szeroki zakres wolności i wyzwolenie energii społecznej
- pobudza przedsiębiorczość i innowacyjność
- zwiększa wolność wyboru i siłę nabywczą społeczeństwa
- uruchamia presję rynkową i eliminuje zachowania i struktury monopolistyczne
- redukuje koszty działalności gosp. i sprzyja obniżce cen
- dopuszcza zagraniczną konkurencję
- przyczynia się do przyspieszenia procesu eliminacji działalności

niekonkurencyjnej i zwiększenia zaangażowania w produkcję o wysokiej
dochodowej elastyczności popytu

- sprzyja specjalizacji, skali produkcji i dostosowania jej do wysokich wymagań

rynków eksportowych.

· Zamknięty.

7. Rozwój wymiany i współpracy międzynarodowej wymaga akceptacji przez społeczność

międzynarodową instytucji, które zapewnią bezpieczeństwo i określą zasady współpracy i
obrotu międzynarodowego.

· Liberalizacja importu po uchwaleniu ustaw zbożowych (Corn Laws) w Anglii i

zawarciu w 1860 r. porozumienia handlowego Cobden-Chevallier między Anglią a
Francją dot. stosowania Klauzuli Największego Uprzywilejowania.

8. Liberalizacja stosunków ekonomicznych i wzrost znaczenia konkurencji i rynku międzynarodowego

oraz silny wzrost międzynarodowych obrotów finansowych zmniejszają nie tylko znaczenie
środków administracyjnych w regulowaniu stosunków gospodarczych z zagranicą, ale także
skuteczność polityki makroekonomicznej (ustanowiony po II wojnie światowej system
międzynarodowych instytucji finansowych i handlowych miał na celu przede wszystkim
liberalizację = znoszenie ograniczeń).

9. Ochrona własności i obrotu gospodarczego oraz prawo gwarantujące szeroki zakres wolności i

równości traktowania wszystkich przedsiębiorców są warunkami koniecznymi dla zapewnienia
dynamiki rynkowej.

10. Instytucjonalne ograniczenia wolności, konkurencji i przedsiębiorczości:

· Niedostateczna ochrona prawna własności i obrotu gospodarczego
· Wysoki stopień regulacji i interwencjonizmu państwowego
· Wzrost udziału państwa w podziale dochodu narodowego prowadzący do wysokiego

efektywnego poziomu opodatkowania

· zwiększenie udziału państwa w kształtowaniu popytu
· zmniejszenie wolności wyboru przedsiębiorców i konsumentów
· osłabienie konkurencji
· zmniejszenie motywacji do pracy, oszczędności, akumulacji, inwestycji
· sprzyjanie etatyzmowi i biurokracji
· fiskalizm, wzrost wydatków budżetowych przewyższający dochody – wzrost długu

publicznego.

11. Poprawa jakości instytucji zwiększa potencjał rozwojowy społeczeństwa, sprzyja zwiększeniu

efektywności państwa. Jakość instytucji ma szczególne znaczenie, gdy kraj przechodzi w fazę
rozwoju opartego na kapitale ludzkim, przedsiębiorczości i innowacjach. W znacznym stopniu
określa efektywność rynku pracy, finansowego, kapitału, własności intelektualnej,
menedżerów.

4. MIEDZYNARODOWE AGENCJE RATINGOWE I STOSOWANE METODY OCENY

(M.Polak)

(z ksiązki Bossaka)
Najważniejsze agencje ratingowe:

- Standard & Poor’s
- Moody’s
- Fitch
Mniej znaczące:
- Euromoney
- IBCA
- Agencja Ratingowa UE

Kryteria analizy wg S&P: obejmuje te czynniki, które uznawane są za istotne w kształtowaniu
gotowości i zdolności rządów państw do terminowej i pełnej obsługi oraz pełnego wywiązania się z
zobowiązań w stosunku do zagranicznych wierzycieli.
Czynniki fundamentalne

1) Profil polityczno-ekonomiczny

· Efektywność instytucjonalna i ryzyko polityczne (ocena polityczna)
· Struktura ekonomiczna i perspektywy rozwoju (ocena ekon.)
· Zewnętrzna płynność finansowa i międzynarodowa pozycja inwestycyjna (ocena

zewnętrzna)

2)

Profil wyników i elastyczności

· Wyniki fiskalne i elastyczność oraz ciężar długu (ocena fiskalna)

Ocena fiskalna odnosi się do stabilności deficytu państwa i ciężaru długu. Uwzględnia
fiskalną elastyczność i długoterminowe trendy, wrażliwość, strukturę długu i dostęp do
finansowania oraz ryzyko polityczne związane z zobowiązaniami.

· Fundamenty finansów publicznych (ocena polityki fiskalnej)

W ocenie polityki monetarnej bierze się pod uwagę zdolność i gotowość jej wykorzystania
do reagowania na stresy ekonomiczne poprzez oddziaływanie na podaż i krajową płynność.
Wiarygodność polityki monetarnej ocenia się w kontekście kontroli inflacji i efektywności
transmisji, oddziaływania na realną gospodarkę, zróżnicowania poziomu rozwoju krajowego
systemu finansowego.

Każdy z czynników oceniany w skali 6-punktowej. Wynik analizy – określenie dwóch profili.
Najlepszy wynik AAA (extremely strong i superior), najgorszy CCC/CC (extremely weak i poor)
Ratingi finansowe uzupełniają ocenę zdolności konkurencyjnej kraju, ale mają wobec niej
podrzędne znaczenie. → nie uwzględniają perspektyw rozwojowych gospodarki z punktu
widzenia przedsiębiorczości, konkurencyjności i innowacyjności.

5. ATRAKCYJNOSC INWESTYCYJNA KRAJU.CZYNNIKI ZWIEKSZAJACE I

ZMNIEJSZAJACE (M.Polak)

(z książki Bossaka)

Atrakcyjność inwestycyjna kraju dot. rynków czynników produkcji (finansów i kapitału, pracy,
zasobów naturalnych, zakumulowanej wiedzy).
Istotne znaczenie dla atrakcyjności inwestycyjnej mają:

· zakres wolności gospodarczej
· prawa własności i ochrony obrotu gosp. i finansowego (w tym swobody transferu zysków i

kapitałów za granicę)

· zakres prywatyzacji gospodarki
· poziom opodatkowania
· elastyczność rynku pracy
· swoboda obrotu handlowego i kapitałowego z zagranicą
· poziom kosztów transakcyjnych i ryzyka systemowego

Główne motywy podejmowania inwestycji za granicą to poprawa rentowności i zmniejszenie ryzyka.
Ryzyko inwestycyjne określa stopień prawdopodobieństwa osiągnięcia celów strategicznych
inwestora. Ocenia się je na podstawie:

· wyników makroekonomicznych
· stanu równowagi finansowej
· zdolności kredytowej
· wskaźników zadłużenia
· dostępu do finansowania bankowego
· dostępu do rynków kapitałowych
· ryzyka społecznego i politycznego

Wpływ tych czynników nie jest jednakowy. Np. agencja Fitch nadaje im różne wagi – pierwsze dwie
kluczowe znaczenie.
Ocena ogólnego ryzyka kraju jest efektem przemnożenia wyników analiz eksperckich dla każdego
czynnika w skali od 1 do 10, przemnożonych przez wagę dla każdego z nich, a następnie sumowania
wyników dla poszczególnych czynników.
Wysokość ryzyka wpływa znacząco na premię oczekiwaną przez inwestorów. Im wyższe ryzyko →
wyższa oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji. Wzrost ryzyka zmniejsza atrakcyjność projektów
inwestycyjnych jak i wartość akcji przedsiębiorstw dla inwestorów zagranicznych.

6. MIEDZYNARODOWA POZYCJA INWESTYCYJNA NETTO,BILANS ZOBOWIAZAN I

WIERZYTELNOSCI ,REZERWY A RATING FINANSOWY KRAJU (M.Polak)

Wg MFW i EBC międzynarodowa pozycja inwestycyjna kraju to zestawienie, które przedstawia
bilans zagranicznych aktywów i pasywów podmiotów krajowych na koniec
danego roku. Różnica między nimi → międzynarodowa pozycja netto. Informuje czy kraj jest
wierzycielem czy dłużnikiem w stosunku do zagranicy. Pozycja netto określana jest łącznie przez
sektor przedsiębiorstw, rządowy i banków. Bierze ona pod uwagę saldo skumulowanych inwestycji
zagranicznych (saldo eksportu i importu kapitału).

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna jest zazwyczaj oceniana i analizowana w relacji do
PKB. Pozycja inwestycyjna netto lepiej przestawią kondycję finansową kraju niż wysokość
zadłużenia zagranicznego w stosunku do PKB, gdyż uwzględnia aktywa i pasywa. →
cenniejsza informacja niż ta wyłącznie o wysokości zadłużenia. Może się okazać, że aktywa
zagraniczne kraju(postrzegane jako swego rodzaju zabezpieczenie) są wyższe niż pasywa.
Kolejny istotny czynnik to terminy zapadalności aktywów i pasywów mających charakter
dłużny.

Finanse publiczne i dług publiczny są silnie powiązane z międzynarodową pozycji
inwestycyjną kraju. Deficyt budżetowy i narastający dług publiczny mogą być sfinansowane
z krajowych, jak i zagranicznych źródeł.

Wysoki deficyt budżetowy i narastający dług publiczny nie muszą oznaczać jednocześnie
wzrostu zadłużenia międzynarodowego i pogorszenia międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.
Przykład Japonii – dług publiczny ponad 230% PKB, ale marginalny udział długu
zagranicznego + znacząca nadwyżka inwestycji netto w stosunkach z zagranicą (składającą się
w większości z płynnych aktywów) → rating Japonii jest oceniany poztywynie. Taka ocena jest
uzasadniona wysokim poziomem oszczędności krajowych przewyższającym popyt
inwestycyjny oraz wysokie i rosnące aktywa zagraniczne netto, ich płynność oraz długie
terminy zapadalności i niskie koszty obsługi długu publicznego (wynikające z deflacji
wieloletniej niskiej stopy % Banku Japonii).

WYKLAD VIII. DOLAR,EURO I INNE WALUTY W MIEDZYNARODOWYCH
ROZLICZENIACH FINANSOWYCH

1. WALUTY KLUCZOWE I REZERWOWE.KORZYSCI I KOSZTY
-walutami kluczowymi a zarazem takimi w których kraje utrzymują swoje rezerwy są głównie
dolar i euro. Około 4% stanowią również aktywa MFW w formie SDR.
-korzyści: możliwość manipulacji kursem waluty, ograniczone ryzyko, zmniejszenie kosztów
transakcyjnych, wzrost zaufania do walut międzynarodowych
-koszty: możliwość ataku walutowego, wykorzystania sytuacji do otrzymania krótkotrwałych
pozytywnych skutków po deflacji swojej waluty, trudność emitenta w kontrolowaniu swojej
waluty, kryzys walutowy może przerodzić się w kryzys światowy
2. MIEDZYNARODOWE REZERWY WALUTOWE.
3. KURS WALUTOWY A ZMIANY KONKURENCYJNOSCI EKSPORTU

,IMPORTU,INWESTYCJI KAPITALOWYCH I OBROTU FINANSOWEGO

4. STREFA EURO.ZROZNICOWANIE SYTUACJI EKONOMICZNEJ KRAJOW

CZLONKOWSKICH A PROBLEMY ROWNOWAGI ZEWNETRZNEJ I
WEWNETRZNEJ (UTRATY ZAUFANIA MIEDZYNARODOWYCH RYNKOW
FINANSOWYCH I KAPITALOWYCH). POJECIE DEWALUACJI
WEWNETRZNEJ.KOSZTY

5. DLUG PUBLICZNY STANOW ZJEDNOCZONYCH A REZERWY WALUTOWE

CHIN,KOREI PLD,KRAJOW ZATOKI PERSKIEJ



Dług publiczny USA wynosi około 4,5 bln dolarów. zadłużeni są głównie u Chin, Japonii,
Wielkiej Brytanii, OPEC i Brazylii. Sytuacja wynika z tego, że są to najwięksi partnerzy
handlowi USA. Deficyt handlowy z transkacjach z nimi powoduje, że USA muszą coraz
bardziej się zadłużać. Pożyczają pieniądze oczywiście w formie obligacji emitowanych w
kraju. Są one kupowane za dolary przez kraje, które mają ich dużo. Są to właśnie ci
wymienieni partnerzy. Chiny dewaluowały swoją walutę, aby ich eksport stał się bardziej
opłacalny. w związku z jego wzrostem w rezerwach walutowych pojawiły się ogromne ilości
dolarów (przedsiębiorcy mają obowiązek wymiany dolarów na juana). Za nie kupowane
amerykańskie obligacje. Podobny proces występował w Korei Płd oraz krajach OPEC( z tych
amerykanie oczywiśćie ściągają ropę naftową)

6. POJECIE DEWALUACJI WEWNETRZNEJ W KRAJU STREFY WALUTOWEJ
7. POLITYKA KURSOWA CHIN.CZY CHINY ZBUDUJA STREFE WALUTOWA WE

WSPOLPRACY Z JAPONIA,KOREA POLUDNIOWA Od pierwszej połowy lat 90tych

Chiny utrzymuja stały kurs wymiany yuana do US$ oraz innych walut.W tym czasie nastąpił
ogromnego wzrostu wydajności pracy w Chinach. W przypadku płynnych kursow
walutowych zjawisko takie powoduje długookresową presje na wzmocnienie waluty. Z
upływem czasu chinski pracownik wytwarza bowiem w podobnym czasie pracy więcej
towarów niż np. amerykański. Oznacza to, że koszty wytwarzania w przemyśle chinskim
spadają w stosunku do przemysłu amerykańskiego, a więc eksport staje się bardziej
opłacalny. Prowadzi to z jednej strony do szybszego wzrostu płac, a przy płynnym kursie
wymianydo wzmocnienia waluty. Stosowanie przez Chiny sztywnego kursu wymiany i nie
uwzględnianie w/w czynników doprowadziło to dużego niedowartościowania waluty
chińskiej wzgledem innych walut. Daje to Chińskiej gospodarce nastawionej na eksport i
posiadającej i tak zdecydowanie niższe koszty produkcji niż w USA czy krajach UE
dodatkową przewagę w eksporcie gdyż sprawia, że jej i tak tanie produkty są jeszcze tańsze
niż wskazywałaby na to zasada parytet siły nabywczej.

Chiny zainteresowane są uczestnictwem i promowaniem regionalnej współpracy monetarnej i

finansowej, chociażby w ramach Inicjatywy Chiang Mai oraz rozwojem regionalnego rynku
kapitałowego. Chiny zajmują ważną pozycję gospodarczą w Azji Wschodniej, realizując około
60% obrotów handlowych i przepływów kapitałowych w regionie. Bazując na regionalnej sieci
produkcyjnej w Azji Wschodniej, chińska gospodarka stanowić może integralną część
gospodarki regionalnej. W chińskim interesie jest zliberalizowany, bezpieczny i stabilny rynek
regionalny, który sprzyja adaptacji przez Chiny aktywnej roli uczestnika i promotora
regionalnych porozumień handlowych (RTA), tj. porozumienia o wolnym handlu Chiny –
ASEAN, proponowanego trójstronnego porozumienia o wolnym handlu Azji Północno-
Wschodniej czy EAFTA..

8. POLSKA A UNIA BANKOWA. AKCEPTACJA ZASAD I ELASTYCZNOSC.

Członkostwo państw strefy euro w unii bankowej ma charakter obligatoryjny, pozostałe kraje
UE mogą uczestniczyć w niej na zasadach członka stowarzyszonego.

Cele:

- zwiększenie stabilności finansowej w strefie euro
- zabezpieczenie krajów strefy euro przed powtórką kryzysu finansowego, w którym istotną

rolę odegrało sprzężenie zwrotne między kondycją finansową banków a kondycją finansów
publicznych państw, które są siedzibą tych banków

- ochrona kieszeni podatników przed skutkami bankructw banków

Podstawowe składowe UB:

- Zasada maksymalnej harmonizacji (Single Rule Book, SRB)
- Jednolity mechanizm nadzoru (Single Supervisory Mechanism, SSM)
- Plan bankowej restrukturyzacji i kontrolowanej upadłości (Banking Recovery and

Resolution Plan, BRRP)

- System gwarantowania depozytów (Deposit Guarantee Scheme, DGS)
Nienegocjowane kompetencje EBC w przypadku przystąpienia Polski do UB:
- wydawanie i cofanie zezwoleń dla instytucji kredytowych,
- ocena powiadomień dotyczących nabycia i zbycia znaczących pakietów akcji w

instytucjach kredytowych,

- przeprowadzanie przeglądów nadzorczych,
- sprawowanie nadzoru skonsolidowanego nad jednostkami dominującymi instytucji

kredytowych,

- realizowanie zadań nadzorczych w zakresie planów naprawczych oraz wczesnej

interwencji

Co to wszystko oznacza w praktyce dla kraju spoza strefy euro?
- członkostwo polegałoby na „bliskiej współpracy”, mała decyzyjność
- państwa reprezentowane w Radzie ds. Nadzoru, w skład której, poza reprezentantami

krajów uczestniczących, wchodzić będzie przewodniczący, wice-przewodniczący oraz
czterech reprezentantów EBC (przygotowywanie projektów decyzji w zakresie działań
nadzorczych) – KOMPROMIS – początkowo zakładano, że w tej radzie również zasiądą

tylko członkowie strefy euro, w 2012 roku zmieniono definicję „państwa uczestniczącego”
na korzyść państw spoza eurozony

- decyzje podejmowane przez Radę Prezesów (TYLKO przedstawiciele państw strefy euro)
- braku dostępu do funduszy ESM (European Stability Mechanism) i dotacji EBC
- nieadekwatnych do korzyści obciążeń na rzecz stabilności strefy euro
- pod kuratelę EBC trafiłby tylko jeden polski bank - PKO BP, który spełnia kryteria

istotnej systemowo instytucji, i dwa kolejne, największe w kraju (Pekao SA i BZ WBK)

- krajowe organy nadzorcze niejako zostałyby okrojone z najważniejszych kompetencji; w

gestii krajowych nadzorców pozostałyby sprawy związane z ochroną konsumenta, praniem
brudnych pieniędzy, a także nadzorem nad instytucjami kredytowymi z państw trzecich

- Polska podobnie jak każdy inny kraj spoza strefy euro, w przypadku nie zgadzania się z

decyzją EBC ma prawo wystąpienia z jednolitego mechanizmu nadzorczego (JEDNAK
dopiero po 3 latach, po co najmniej kolejnych trzech można znów przystąpić)- wzrost
wiarygodności kraju w perspektywie międzynarodowej, zachęta dla inwestorów w postaci
większej stabilności i porównywalności metod pomiaru ryzyka i sprawozdawczości

9. KURSY NOMINALNE A PPP W STANACH ZJEDNOCZONYCH,CHINACH,STREFIE

EURO

Zasada parytetu siły nabywczej (PPP) w wersji absolutnej stwierdza, że kurs walutowy powinien

być równy relacji cen takich samych koszyków konsumpcyjncy wyrazonych w dwóch
różnych walutach. Np. Jesli pewnien koszyk konsumpcyjny kosztuje w Europie 100Euro oraz
ten sam koszyk kosztuje w USA 130USD to kurs walutowy, cena EURO wyrazona w
dolarach powinien wynieść 130/100=1,3USD/EURO

Zasada parytetu siły nabywczej w wersji wzglednej stwierdza, że zmiana kursu walutowego

powinna być równa różnicy w zmianach poziomów cen wyrazonych w dwóch różnych
jednostkach pienięznych. Np. Jesli ceny w strefie Euro wzrosły przeciętnieo 3% zas w USA o
2,4% to zgodnie z zasadą parytetu siły nabywczej w wersji wzglednej Euro ulegnie deprecjacji
w stosunku do dolar o ok 0,6%

Od pierwszej połowy lat 90tych Chiny utrzymuja stały kurs wymiany yuana do US$ oraz innych

walut.W tym czasie nastąpił ogromnego wzrostu wydajności pracy w Chinach. W przypadku
płynnych kursow walutowych zjawisko takie powoduje długookresową presje na wzmocnienie
waluty. Z upływem czasu chinski pracownik wytwarza bowiem w podobnym czasie pracy
więcej towarów niż np. amerykański. Oznacza to, że koszty wytwarzania w przemyśle
chinskim spadają w stosunku do przemysłu amerykańskiego, a więc eksport staje się bardziej
opłacalny. Prowadzi to z jednej strony do szybszego wzrostu płac, a przy płynnym kursie
wymianydo wzmocnienia waluty. Stosowanie przez Chiny sztywnego kursu wymiany i nie
uwzględnianie w/w czynników doprowadziło to dużego niedowartościowania waluty chińskiej
wzgledem innych walut. Daje to Chińskiej gospodarce nastawionej na eksport i posiadającej i
tak zdecydowanie niższe koszty produkcji niż w USA czy krajach UE dodatkową przewagę w
eksporcie gdyż sprawia, że jej i tak tanie produkty są jeszcze tańsze niż wskazywałaby na to
zasada parytet siły nabywczej.

WYKLAD IX.STANY ZJEDNOCZONE W GOSPODARCE SWIATOWEJ

1. AMERYKANSKA DOMINACJA W OBROCIE I KORZYSCIACH PRAWAMI

WLASNOSCI INTELEKTUALNEJ

Zgodnie z prawem amerykańskim własność intelektualna to wszelkiego rodzaju inwencje

twórcze, takie jak:

wynalazki, dzieła literackie lub artystyczne oraz symbole, nazwy lub znaki używane w przemyśle

i handlu. Prawo własności intelektualnej dzieli się na dwie kategorie:

Prawa Autorskie (Copyright), w których mieszczą się:
- dzieła literackie, nowele, poematy, sztuki, filmy
- dzieła muzyczne
- dzieła artystyczne, takie jak rysunki, obrazy, fotografie, rzeźby, rysunki architektoniczne
Własność Przemysłową, do której zaliczamy:

- patenty na wynalazki
- znaki handlowe
- oznaczenia geograficzne
Obecnie przedmiotem własności i obrotu gospodarczego w coraz większym stopniu są różnego

rodzaju prawa związane z myślą technologiczną, wiedzą, informacją, działalnością artystyczną,
autorską, know-how i dostępem do sieci zbytu. Prawo własności obejmuje regulacje prawne
związane z prawami autorskimi, działalnością artystyczną, wynalazczą, racjonalizatorską.

Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS,1994) miało

na celu ograniczyć wypaczenia i przeszkody w handlu międzynarodowym wynikające z
funkcjonowania odmiennych systemów krajowych i standardów ochrony praw własności
intelektualnej. Porozumienie TRIPS rozpoczęło erę globalnego prawa własności intelektualnej.
Od tego momentu dominującym zagadnieniem związanym z prawami własności intelektualnej
stały się ich aspekty handlowe, co jest szczególnie widoczne w zakresie dostępu do leków i
materiałów edukacyjnych. Uhandlowienie tych praw może być również odczytywane w
kategoriach kolejnej akumulacji nowego kapitału. Koncepcja nowej ekonomii czy gospodarki
opartej na wiedzy, oparta jest na założeniu, iż to właśnie wiedza jest nowym kapitałem. Prawa
własności intelektualnej stanowią mechanizm umożliwiający akumulację wiedzy poprzez
stwarzanie ram prawnych dla kontroli produkcji, wykorzystywania oraz transferu wiedzy i
informacji.

Stany Zjednoczone traciły przewagę ekonomiczną nad innymi uprzemysłowionymi krajami

świata(lata 80te,XXw), a przyczyn tego zjawiska upatrywano właśnie w tym, że nie
wykorzystywały swoich odkryć naukowych i nie nadawały nowym technologiom praktycznego
wymiaru lub też robiły to bardzo wolno. Wtedy to rozwinęła się koncepcja uniwersytetów
przedsiębiorczych, oparta na dwóch współzależnych pojęciach: transferze technologii i właśnie
prawach własności intelektualnej. Epoka scalania interesów przedsiębiorców z interesami
uczelni została umocniona. Nastąpił początek ery ekspansji praw własności intelektualnej.
Wcześniej(XIX/I poł XXw) Stany Zjednoczone importerem wiedzy i wynalazków – teraz
eksporter, dlatego Stany Zjednoczone, obecnie to najgorliwszy zwolennik ochrony praw
autorskich. Do takiej zmiany w przyczyniło się wiele programów R&D co położyło nacisk na
dbałość o prawa własności: Apollo space program, NASA, gwiezdne wojny R.Reagana,
Internet i ICT, walka z rakiem, program upowszechnienia Internetu i technologii
informatycznych, szkolnictwo wyższe, Silicon Valley, Boston Triangle, Houston, brain drain.
Ogromny nacisk na rozwój edukacji, liberalizację handlu i rozpowszechnienie Internetu i
technologii a także napływ FDI sprawił, że Stany Zjednoczone stały się krajem o ogromnym
potencjale i akumulacji wiedzy.

Kraje innowacyjne, takie jak Stany Zjednoczone, osiągają coraz większe dochody z eksportu

technologii i dążą do upowszechnienia w skali światowej zasad ochrony patentowej,
technologicznej, intelektualnej i autorskiej. Amerykanie dominują nad resztą świata w obrocie
prawami własności intelektualnej dzięki swoim zasobom technologicznym. Czynnik
technologiczny jest jednym z najbardziej istotnych determinantów wzrostu i rozwoju
gospodarczego, obecnie ma on pierwszorzędne znaczenie ze względu na szybsze niż
kiedykolwiek tempo rozprzestrzeniania się nowych rozwiązań technologicznych w
poszczególnych krajach i w świecie. Stany Zjednoczone wygrywają inwestując w nowoczesne
technologie, dużo zyskują dzięki najbardziej wyspecjalizowanej kadrze. Większe wydatki na
technologię i wiedzę niż w innych krajach świata sprawiają, że Stany Zjednoczone zgłaszają
dwukrotnie więcej patentów (w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców) niż kraje UE oraz niewiele
mniej niż Japonia, co jednak ze względów na ponad dwukrotnie większą liczbę ludności w
USA daje im bezwzględny prymat w świecie, świadczący o bezwzględnie najwyższym stopniu
innowacyjności.

2. AMERYKANSKI MODEL NADZORU KOPORACYJNEGO
(do sprawdzenia)
Historia:

Podstawy amerykańskiego modelu nadzoru korporacyjnego (lub tzw. ładu korporacyjnego)
zostały ukształtowane około 1791 r., kiedy parlament New Jersey powołał Society for the

Establishment of Useful Manufactures (SUM). Prospekt tej korporacji stwierdzał, że będzie
ona zarządzana przez radę 13 dyrektorów wybranych przez akcjonariuszy, niezależnie 5
akcjonariuszy utworzy komitet audytu, posiadający dostęp do danych finansowych.
Na ukształtowanie się systemu w obecnej formie miały wpływ różne wydarzenia, poczynając
od – wielkiego krachu na giełdzie w 1929 r. – po którym poglądy na funkcjonowanie
korporacji, ich znaczenia dla społeczeństwa i akcjonariuszy, zaczęły być szerzej analizowane
przez kręgi naukowe, po różne postulaty pojawiające się w związku ze światową ekspansją
korporacji założonych w USA, która nastąpiła po II wojnie światowej, a także pojawieniem
się teorii agencji i kosztów transakcyjnych, kryzysem azjatyckim w latach
dziewięćdziesiątych oraz falą bankructw we wczesnych latach 2000 (Enron, Worldcom).
Wszystkie te wydarzenia miały wpływ na obecny kształt nadzoru korporacyjnego w USA. W
różnych okresach podstawowym postulatem zmian była większa ochrona akcjonariuszy
indywidualnych, instytucjonalnych, czy też interesów społecznych.

Cechy charakterystyczne:



W swoich założeniach amerykański model nadzoru korporacyjnego ma zapewniać
akcjonariuszom maksymalizację ich celów (zysku, wzrostu wartości akcji).



Korporacja zarządzana jest przez Radę Dyrektorów (przeważnie 13), wybieranych przez
akcjonariuszy.



W składzie rady znajdują się przeważnie dyrektorzy zewnętrzni i wewnętrzni, skupieni w
kilku komitetach, z których najważniejszy to komitet audytu.



Rada dyrektorów wybiera dyrektora generalnego, który zajmuje się bieżącym zarządem
korporacją.



Tradycyjnie dyrektor generalny ma w stosunku do akcjonariuszy dwa podstawowe obowiązki
– obowiązek lojalności i należytej staranności.



System amerykański zakłada że podstawowym interesariuszem w korporacji są
akcjonariusze, w związku z tym cały model nadzoru korporacyjnego skoncentrowany jest na
relacjach pomiędzy radą dyrektorów, a akcjonariuszami.

Krytyka:



Nakierowanie się korporacji wyłącznie na zysk, powodujące marginalizację pozycji innych
interesariuszy (pracowników, społeczeństwa, państwa).



Dążenie do generowania coraz większych zysków może powodować brak odpowiedzialności
za długoterminowe plany korporacji, poprzez zorientowanie na krótkoterminowe wyniki, co
więcej zdaniem niektórych „zachęca do tworzenia się patologii w instytucjach”.

3. JAK WYJASNIC WYSOKA KONKURENCYJNOSC GOSPODARKI AMERYKANSKIEJ

MIMO OGROMNEGO DEFICYTU BILANSU HANDLOWEGO (PONAD 500 MLD
ROCZNIE) I WYSOKIEGO UDZIALU DLUGU PUBLICZNEGO DO PKB ? (M.Z.)

Pozycja konkurencyjna kraju może ulec wzmocnieniu także w sytuacji, kiedy w obrocie

handlowym z zagranicą w miejsce nadwyżki eksportowej pojawia się deficyt. USA od lat
notują wysoki i zwiększający się deficyt obrotów handlowych sięgający ostatnio (2013?)
poziomu 470 mld dol rocznie. W latach 90. USA stały się importerem kapitałów netto.

Mimo wysokiego deficytu obrotów bieżących jak i ujemnej pozycji finansowej netto, kraj ten

powszechnie uznaje się za jeden z najbardziej konkurencyjnych na świecie.

Ta pozorna sprzeczność wynika z faktu utożsamiania pozycji konkurencyjnej kraju z sytuacją

odnoszącą się zasadniczo do obrotu handlowego, usług i zagranicznych inwestycji
bezpośrednich. W tradycyjnym systemie współpracy międzynarodowej ujęcie takie było
zasadne, ponieważ struktury gospodarcze, międzynarodowy system handlowy i walutowy
oraz polityka handlowa jak i stopień otwartości gospodarek (w tym zakres swobody
przepływów czynników produkcji) kształtowały się na znacznie niższym niż obecnie
poziomie.

Obecnie jeśli kraj jest liderem innowacji, a jego waluta pełni kluczową rolę w finansach

międzynarodowych, a korporacje transnarodowe zajmują pozycję dominującą w gospodarce
światowej, to oznacza, że gospodarka taka odnosi korzyści nie tyle związane z produkcją

przemysłową „Hardwarem”, co produkcją i kontrolą „softwaru” związanego w większym
stopniu z usługami, wiedzą, innowacjami oraz finansami.

W kraju rozwiniętym takim jak USA, źródłem przewagi konkurencyjnej jest w ogromnej mierze

technologia i know-how.

4. SCHARAKTERYZUJ UMIEDZYNARODOWIENIE GOSPODARKI STANOW

ZJEDNOCZONYCH

5. WPLYW UZYSKANIA NIEZALEZNOSCI ENERGETYCZNEJ STANOW

ZJEDNOCZONYCH W WYDOBYCIU GAZU I ROPY NAFTOWEJ NA
KONKURENCYJNOSC I POZYCJE KONKURENCYJNA USA

6. WPLYW STANOW ZJEDNOCZONYCH NA MIEDZYNARODOWY LAD

EKONOMICZNY (LIBERALIZACJA HANDLU,USLUG,OBROTU
TECHNOLOGICZNEGO ORAZ WZROST OHRONY IPR I INWESTYCJI
ZAGRANICZNYCH)

WYKLAD X. EKSPANSJA EKONOMICZNA CHIN,INDII,BRAZYLII. KRAJE
NAFTOWE ZATOKI PERSKIEJ I MEKSYKANSKIEJ

1. BRICS W GOSPODARCE SWIATOWEJ. REFORMY PRORYNKOWE

,LIBERALIZACJA OBROTOW HANDLOWYCH,KAPITALOWYCH I FINANSOWYCH.
UDZIAL W PRZYROSCI SWIATOWYCH OBROTOW HANDLOWYCH I
USLUGOWYCH (Karolina Milewska)

BRICS - określenie grupy państw rozwijających się – Brazylii, Rosji, Indii, Chin oraz od 2011

Republiki Południowej Afryki (rozszerzenie o kontynent afrykański)

· O tej grupie mówi się od 2001 r.

· BRIC został utworzony na I „szczycie” w Jekatierinburgu 16 czerwca 2009 r., dając

początek corocznym szczytom z udziałem przedstawicieli tych państw

· Cele krajów zrzeszonych to: stworzenie nowego systemu walutowego, zwiększenie roli

państw rozwijających się w światowych instytucjach walutowych, zreformowanie
ONZ oraz zapewnienie modernizacji światowego systemu gospodarczego, w którego
centrum znajdowały się do tej pory wyłącznie Stany Zjednoczone i Unia Europejska.

BRICS w gospodarce światowej

· w BRICS prym wiodą Chiny i Rosja
· Grupa BRICS ma ogromny potencjał gospodarczy (20% gospodarstwa światowego) à kraje

te łączy ogromny rynek wewnętrzny(liczba ludności krajów BRICS stanowi ponad
40% ogólnej liczby ludności świata), powierzchnia (kraje BRICS zajmują 27%
powierzchni lądów ziemi), oraz duże zasoby naturalne, a także łączna wartość
nominalnego PKB (kraje BRICS wytwarzają 16% światowego PKB)

· niewielki poziom długu publicznego, w obliczu trwającego kryzysu gospodarczego stanowi

niezaprzeczalny argument za funkcjonowaniem BRICS jako globalnej potęgi
gospodarczej.

· Duża dynamika wzrostu gospodarczego, znaczny potencjał czynników wytwórczych,

uczestnictwo w międzynarodowym transferze kapitału w formie bezpośrednich
inwestycji zagranicznych, duża dynamika obrotów towarowych, a także relatywnie
duży udział w handlu międzynarodowym i światowym PKB.

· mocarstwa BRICS posiadają łącznie rezerwy walutowe przekraczające 5 bln USD, choć w

stosunkach gospodarczych, handlowych i finansowych między nimi coraz większą
rolę odgrywa juan chiński jako waluta rozliczeniowa i rezerwowa.

· Wada → kraje te rozwijają się nierówno (np. gospodarka Chin jest 24 większa niż RPA).

Pozatym Indie, Brazylia i Południowa Afryka to demokracje, a Rosja i Chiny
rządzone są autorytarnie.

· W tej chwili (2014 r.) tylko dynamika PKB Chin (wynosi 7,5 proc.) i Indie (5,4 proc.) jest

dość znaczna. Pozostała trójka rozwija się dość anemicznie - Brazylia w tempie 1,7
proc., Rosja 1,3 proc., a RPA 2,4 proc.

Na rzecz rozwoju potęgi BRICS wpływają wobec powyższego następujące argumenty:

a) fakt, iż BRICS gromadzi państwa spoza cywilizacji zachodniej,
b) BRICS podejmuje idee podważające dominację cywilizacji zachodniej, a w sensie politycznym

hegemonię Stanów Zjednoczonych,

c) ma duży i zróżnicowany potencjał ekonomiczny, polityczny i kulturowy,
d) rozwija się w sytuacji największego, dotąd niewystępującego w takiej skali, kryzysu

globalnego modelu ekonomicznego wypromowanego przez Zachód.

[Książka] Utrzymująca się przez dwie dekady 3 – 4-krotnie szybsza dynamika wzrostu PKB

krajów zaliczanych do BRIC niż krajów Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych zmieniła
światowy układ sił gospodarczych. Proces zmian politycznych i gospodarczych,
technologicznych związany z globalizacją przyczynił się do zamknięcia ogromnej luki w
zakresie umiędzynarodowienia produkcji, wymiany i powiązań finansowych oraz
kapitałowych, jaka powstała między krajami wysoko rozwiniętymi a krajami rozwijającymi
się i krajami Europy Środkowej i Wschodniej.

[Książka] Liberalizacja i reformy prorynkowe w Chinach, Indii, Brazylii, Indonezji, Turcji,

Meksyku i grupie krajów naftowych wyzwoliły energię, przedsiębiorczość, konkurencję i
innowacje naśladowcze. Z peryferiów gospodarki światowej kraje te wyrosły na najbardziej
dynamiczne gospodarki rozwijające swe stosunki handlowe, finansowe, kapitałowe i
technologiczne, a zarazem na najbardziej konkurencyjne gospodarki świata.

Reformy prorynkowe:

· Szczyt w Jekaterynburgu (Rosja) - 2009 → reforma międzynarodowych instytucji

finansowych tak, by w większym stopniu reprezentowały one interesy państw
rozwijających się i podlegających transformacji. Państwa BRICS chcą "stabilnego,
przewidywalnego i bardziej zdywersyfikowanego systemu walutowwgo". Chcą także
reformy ONZ (udoskonalanie ONZ i zwiększanie roli państw rozwijających się). Są
przeciwko protekcjonizmowi.

· Szczyt Brisillia (Brazylia) – 2010 → główny postulat to reforma Banku Światowego oraz

Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

· Szczyt w Sanya (Chiny) – 2011 → dołączyło RPA. Wezwano do reformy RB ONZ, która

winna wrażliwiej reagować na dynamiczne zmiany rzeczywistości międzynarodowej.
Poparto również projekt ustanowienia systemu rezerw walutowych mającego w
efekcie doprowadzić do zmniejszenia zależności od USD.

· Szczyt w New Delhi (Indie) – 2012 → potwierdzono znaczenie użycia własnych walut w

rozliczeniach handlowych

· Szczyt w Durbanie (RPA) – 2013 → Głównym wątkiem było utworzenie Banku

Rozwoju BRICS z kapitałem wstępnym 50 mld USD

· Szczyt w Fortaleza (Brazylia) à doszło do podpisania umowy o utworzeniu wspólnego

Funduszu Rezerwowego i Banku Rozwoju BRICS (największe reformy!!!!)–
projektów, które zgodnie z dążeniami 5 państw członkowskich mają uniezależnić je
od zachodniego systemu walutowego i ekonomicznego. Kapitał banku to 100 mld
dol. Tyle samo wynosi kapitał rezerwy funduszu walutowego. Bank rozpocznie
działalność od 2016 r. Do banku państw BRICS będą mogły przystępować państwa
spoza tej grupy.

Inne reformy/zmiany:

· BRICS będzie rozwijać swą współpracę także z innymi krajami i kontynentami,

szczególnie z Ameryką Południową i z Afryką

· lepsza koordynacja poczynań w ramach G20
· BRICS będzie posiadał własny urząd statystyczny (i wydawał publikacje tego rodzaju) oraz

wspólne centrum naukowo-badawcze (tzw. think-tank)

Liberalizacja obrotów handlowych, kapitałowych i finansowych:

· !stosunkowo młode stowarzyszenie BRICS oprócz wolnego handlu między członkami

organizacji, tworzy wewnątrz grupy bogate możliwości pogłębiania współpracy
gospodarczej

· BRICS konsoliduje gospodarki i handel

· Szybko wzrastają obroty handlowe w ramach BRICS, osiągając wartość ponad 320 mld

USD, w roku 2012.

· łączna wartość eksportu krajów BRICS zwiększyła się między 2000 i 2012 roku o około

600% − z 466 mld USD do 3202 mld USD, natomiast wartość ich importu wzrosła z
385 mld USD do 3000 mld USD, przy czym nieprzerwany wzrost wartości eksportu
oraz importu tych gospodarek obserwowano do 2008 roku. W 2009 roku nastąpiło
wyraźne zmniejszenie ich aktywności eksportowej oraz importowej w związku ze
światowym kryzysem

· W 2010 roku udział inwestycji w chińskim PKB sięgnął 45 procent (dla porównania: w

Indiach 30 proc., w Rosji 22 proc., w Brazylii 18 proc.), z czego połowa to inwestycje
państwowe. W 2010 i 2011 r. Chiny przyciągnęły po ponad 100 mld dol.
bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Dla porównania: w Indiach, kraju znacznie
biedniejszym od Chin, a więc z istotnie większym potencjałem – także
demograficznym – inwestorzy zagraniczni zostawiali w latach 2010–2011 łącznie
tylko 60 mld dolarów.

· To właśnie na linii Chiny–Brazylia współpraca w ramach BRIC rozwija się

najdynamiczniej – w ostatniej dekadzie handel między obydwoma krajami rósł
średniorocznie o 40 procent. W 2010 roku zainwestowały za granicą 68 mld dolarów,
z tego aż 17 mld w Brazylii, co dało im pozycję największego inwestora
zagranicznego w tym kraju, a w 2011 roku zbliżoną kwotę. (gdyby UE nie traktować
jako jednego podmiotu, Chiny byłyby największym partnerem handlowym Brazylii i
Indii)

Udział w przyroście światowych obrotów handlowych i usługowych:

· Wartość obrotów handlowych BRICS z resztą świata wzrosła o 16 proc. w jednym tylko

roku 2010 (niezależnie od kryzysu!) i o 4,5 proc. – w roku 2012, osiągając sumę
ponad 6 bln USD, czyli około 17 proc. całej wartości obrotów handlu światowego.

2. TRANSFORMACJA SYSTEMOWA W CHINACH I EUROPIE SRODKOWO-

WSCHODNIEJ. PODOBIENSTWA I ROZNICE.SKUTKI DLA WSPOLPRACY
MIEDZYNARODOWEJ Maja Nidzgorska

(do sprawdzenia)
Podobieństwa
-Efektem transformacji systemowej w Chinach i krajach Europy Środkowo-Wschodniej było

dojście do gospodarki mieszanej .

Różnice
-W Chinach procesy transformacji systemowej zostały narzucone odgórnie natomiast w krajach

Europy Środkowo-Wschodniej to społeczeństwo poprzez swoją presje na władze
spowodowało rozpoczęcie procesów transformacji systemowej.

- Chiny same znakomicie potrafiły zadbać o współdziałanie potęgi niewidzialnej ręki rynku i

widzialnej głowy państwa. => powolne stopniowe reformy ustrojowe zamiast gwałtownej
postsocjalistycznej reformy jaka odbyła się w krajach Europy Środkowo-Wschodniej

Skutki dla współpracy międzynarodowej
Państwa Europy Środkowo-Wschodniej poprzez swoją sytuację musiały być zależne od pomocy

Europy zachodniej. To spowodowało zacieśnienie współpracy między całą Europą. Chiny
poprzez gruntowne reformy zaczęły rozwijać się w coraz szybszym tempie zmieniając swoją

pozycję z kraju zależnego od innych do sytuacji w której to o współpracę z Chinami zaczęły
się starać inne państwa.

3. REFORMY TENG SIAO PINGA A WSPOLPRACA GOSPODARCZA CHIN Z

ZAGRANICA



głównie reformy gospodarcze otwierające gospodarkę chińską na świat



utworzenie specjalnych stref ekonomicznych na wybrzeżu dla zagranicznego kapitału



likwidacja systemu kolektywnego na wsi



wprowadzanie gospodarki rynkowej



jeden kraj, dwa systemy- sprawa Hong Kongu



ostrożnie zwiększano swobody obywateleskie



bonusy dla gospodarstw rolnych

W wyniky reform Chiny otworzyły się na świat, zwiększył się eksport, przybyło wiele FDI do kraju.

(uzupełnienie)
Deng Xiaoping - ur. 22 sierpnia 1904, zm. 19 lutego 1997) – polityk chiński. W okresie od 1978 do
1989 faktyczny przywódca Chińskiej Republiki Ludowej, inicjator reform społeczno-gospodarczych
oraz otwarcia Chin na świat. Jeden z najważniejszych polityków w XX-wiecznej historii Chin.
Momentem przełomowym w karierze Denga i w historii Chin było posiedzenie III Plenum KC KPCh
jedenastej kadencji w grudniu 1978. Partia przyjęła zaproponowany przez Denga nowy kurs, w
którym położono nacisk na reformy gospodarcze i otwarcie Chin na świat.

W 1981, z inicjatywy Denga partia potępiła rewolucję kulturalną i poddała krytycznej ocenie dorobek
Mao Zedonga. W tym samym roku rozpoczęto proces reform gospodarczych i modernizacji kraju
zgodnie z zaproponowanym przez Denga modelem socjalizmu o chińskiej specyfice. Na wybrzeżu
Chin wydzielone zostały specjalne strefy ekonomiczne otwarte dla zachodniego kapitału. Rozpoczęto
kształcenie nowoczesnej kadry naukowo-technologicznej oraz biznesowej. W 1984 przeprowadzona
została reforma rolna, która zlikwidowała kolektywny system na wsi. Rozpoczęto stopniowe
wprowadzanie w Chinach gospodarki rynkowej. Otwarta została droga dla sektora prywatnego w
gospodarce, zreorganizowano także metody zarządzania sektorem państwowym. W roku 1993 Chiny
zdecydowały się na radykalne otwarcie kraju dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich.

Częścią reform było również otwarcie Chin na świat. Chiny, dotychczas izolujące się stały się
aktywnym graczem na arenie międzynarodowej. Zacieśniona została współpraca ze Stanami
Zjednoczonymi, zaczęto też ściągać do Chin międzynarodowy kapitał. Deng sformułował także
zasadę jeden kraj, dwa systemy, która stała się kluczem do uregulowania sprawy Hongkongu i
Makau. Na mocy zawartych porozumień oba terytoria miały zostać włączone do ChRL, zachowując
szeroką autonomię ustrojową i gospodarczą.
Napływ zagranicznego kapitału, nowych technologii i know-how umożliwił wytwarzanie wielu
nowych produktów i usług oraz radykalną obniżkę kosztów produkcji. Znaczna w latach 1979-1993
deprecjacja yuana istotnie zwiększyła rentowność eksportu. Warto wspomnieć, że w latach 80.
chiński eksport oparty
był przede wszystkim na wyrobach wykorzystujących tanią i obfitą pracę. Eksport ten zwiększył się z
kilku miliardów USD na początku do 50 mld pod koniec dekady.

Wraz z reformami gospodarczymi rozpoczęto ograniczoną reformę systemu politycznego. Z
inicjatywy Denga wprowadzono kadencyjność stanowisk partyjno-państwowych, odmłodzono kadrę i
zmniejszono biurokrację. Zwiększono rolę samorządów. Ostrożnie zwiększano swobody
obywatelskie, bezwzględnie rozprawiając się jednak z silniejszymi dążeniami demokratycznymi, np. z
zamieszkami studenckimi w 1986. Wg Denga chiński system polityczny sprzyja stabilizacji i
zapewnia wyższy stopień harmonii niż można by osiągnąć w ramach systemu demokratycznego.

Deng nie wiąże efektywności, sprawności państwa z dominującą rolą sektora publicznego, lecz z
otwartością, rynkiem, przedsiębiorczością oraz własnością prywatną i konkurencją. Wg niego

państwo nie powinno mieć charakteru omnipotentnego, lecz pełnić rolę „ogrodnika”, który umiejętnie
wykorzystuje naturalne siły przyrody.

4. CHINY.ZRODLA DYNAMIKI ROZOWJOWEJ I EKSPANSJI EKSPORTU

-duży rynek zbytu,

-niskie koszty płacy
-5 razy więcej pracujących niż w USA
-reformy Teng Siao Pinga
-otwarcie się chińskiej gospodarki na kraje zagraniczne
-powiązanie renmibi z dolarem- możliwość dewaluacji
- dużo inwestycji bezpośrednich
- członokstwo w WTO (2002) dodatkowo zliberalizowało obroty

5. ZAGRANICZNE INWESTYCJE W CHINACH A EKSPANSJA EKSPORTOWA (Klipa)
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w znacznej mierze determinują rozwój Chin, będąc

istotnym czynnikiem ich transformacji, wzrostu konkrecyjności międzynarodowej oraz
osiągnięcia nowego miejsca w międzynarodowym podziale pracy. Znaczący napływ
bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Chin notowany jest od 1992 r., aż do 1999 r.,
kiedy to nastąpił spadek ich wartości. Głównym powodem spowolnienia ich napływu był
kryzys azjatycki.

Akcesja Chin do WTO 11 grudnia 2001 r. ponownie przyspieszyła wzrost tempa inwestycji.

Najwyższy odnotowany przyrost napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Chin
miał miejsce w 2005 r. i wyniósł o 13% więcej w porównaniu z 2004 r., osiągając poziom 72
bln dolarów. Wraz ze wzrostem zainteresowania lokowaniem BIZ w Chinach zmieniło się
ich znaczenie dla gospodarki tego kraju. Początkowo głównym celem BIZ było rozwijanie
działalności produkcyjnej przeznaczonej na eksport, zapewniając jednocześnie tworzenie
nowych miejsc pracy. W ostatnich latach BIZ były przede wszystkim źródłem technologii
oraz organizacyjnego know-how. Istotnym czynnikiem, który przyciąga zagraniczne
inwestycje do Chin, jest także kapitał ludzki, a zwłaszcza jego cena.(oraz tania ziemia)

Napływający kapitał ma charakter krótkotrwały i koncentruje się na pracochłonnym

przetwórstwie, czyli motywowany jest niskimi kosztami pracy. Są to głównie inwestycje
japońskie, koreańskie i tajwańskie. Głównym ich celem jest kreowanie działalności
proeksportowej.

Analiza handlu międzynarodowego Chin w ciągu ostatnich trzydziestu lat, wskazuje na

utrzymującą się nadwyżkę eksportową. Była ona generowana przede wszystkim przez duży
dodatni bilans handlowy z krajami Ameryki Północnej i rozwiniętymi krajami europejskimi.
Jednocześnie jednak, to kraje Unii Europejskiej ujęte łącznie, uznać należy za największego
eksportera do Chin. Drugim eksporterem jest Japonia, zaś trzecim Korea Południowa.
Nadwyżka handlowa uzyskiwana przez Chiny nie jest tworzona wyłącznie przez dobra nisko
przetworzone. Od roku 2002 obserwowana jest nadwyżka handlowa w handlu dobrami ICT,
coraz mniejszy eksport hi-tech ze stanów zjednocznoych

Głównymi inwestorzy w hi-tech to Stany Zjednoczone, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania,

Francja i Holandia. Napływ bezpośrednich inwestycji do Chin jest niewątpliwie związany z
działalnością korporacji transnarodowych. Ponadto firmy te uzyskują łatwiejszy dostęp do
chłonnego rynku chińskiego oraz ich bazy surowcowej. Działalność przedsiębiorstw
wielonarodowych jest bardzo znacząca. Przedsiębiorstwa wielonarodowe są zaangażowane w
sieć dystrybucji oraz transfery technologii, kwalifikacji i zdolności organizacyjnych do
chińskiej gospodarki

6. MIEDZYNARODOWA KONKURENCYJNOSC HANDLOWA CHIN.TENDENCJE

ZMIAN W ZRODLACH PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ

7. MFW A NOWY MFW KRAJOW BRICS (Karolina Milewska)

Na ten temat w książce Pana Bossaka nie ma nic. Książka jest z roku 2013, natomiast
porozumienie w sprawie Funduszu Walutowego krajów BRICS zostało podpisane w roku
2014. Fundusz rozpocznie swoją działalność dopiero w roku 2016. Informacji w Internecie
też nie ma zbyt wiele (nawet na zagranicznych stronach)

MFW → Międzynarodowy Fundusz Walutowy
CRA → Fundusz Walutowy Krajów BRICS

CRA a IMF (podstawowe informacje)
· CRA powstało w roku 2014 (szczyt w Fortaleza). MFW powstał w roku 1944 (Bretton

Woods)

· CRA dopiero rozpocznie swoją działalność w 2016 r. MFW rozpoczął swoją działalność w

roku 1946.

· CRA powstał jako jedna z instytucji krajów BRICS. MFW jest jedną z agend ONZ.
· Wkład finansowy do CRA = 100 mld dol. Wkład finansowy do MFW = 369,52 mld dol.
· W CRA państw członkowskich jest 5. W MFW państw członkowskich jest 188.
· CRA à pomoc finansowa dla krajów rozwijających się (kraje BRICS + ewentualnie inne

kraje). MFW àpomoc finansowa dla 188 państw członkowskich

· CRA jest jedną z pierwszych instytucji powołanych przez BRICS (obok Nowego Banku

Rozwoju). Jest to ogromne osiągnięcie krajów BRICS.

· CRA w porównaniu do MFW jest skromnych rozmiarów
· Działalność funduszu (CRA) będzie koordynować państwo sprawujące prezydencję w

grupie BRICS. MFW obecnie kieruje Christine Lagarde (Francja) od 5.07.2011.

CRA a MFW (przyczyny powstania CRA, wpływ na MFW, związek z MFW)
· Powstanie CRA jest odpowiedzią na brak zmian w MFW. Na przykład w ramach G20

uzgodniono w roku 2010, że reprezentacja krajów rozwijających się w MFW zostanie
zwiększona o (minimum) 5 proc., a ich prawo głosu w Banku Światowym o (minimum) 3
proc. Ale uzgodnienia te nie zostały zrealizowane. Państwa BRICS uważają, iż mają
niewspółmiernie małe wpływy w tych instytucjach (Bank Światowy i MFW).MFW
powstał z potrzeby stabilizacji kursów walutowych oraz uregulowania zasad
funkcjonowania międzynarodowego rynku walutowego.

· CRA powstał, by konkurować MFW. Nowy Bank Rozwoju zaś ma konkurować z Bankiem

Światowym. Fundusz walutowy krajów BRICS ma być alternatywą dla MFW.

· CRA powstał, by zmniejszyć zależność od MFW, by uniezależnienia się od Zachodu

(przynajmniej częściowo). Kraje BRICS twierdzą, że gospodarki Zachodu zalewają świat
walutą, o której przywódcy BRICS twierdzą, że negatywnie wpływa na biedniejsze kraje.

· CRA powstał, by w dłuższej perspektywie ma wzmocnić pozycję państw rozwijających się

oraz może przyczynić się do osłabienia światowej pozycji dolara (a może i nawet
zdetronizować go jako światową walutę rezerwową). CRA à w początkowej fazie walutą
rozliczeniową będą amerykańskie dolary (USD), a dopiero od 2017 roku (po roku
działalności) do gry ma wejść Juan

· CRA ma służyć jako zabezpieczenie przed kryzysami finansowymi, jest to możliwość

pogłębiania współpracy gospodarczej między krajami BRICS

· CRA jest nową strukturą, która wywołuje poważne zaniepokojenie u MFW

Skutek powstania CRA → eksperci zauważają, że powstanie Banku Rozwoju BRICS może
spowodować przesunięcie źródła środków finansowych z Banku Światowego czy MFW do
nowopowstałych instytucji rozwoju, zarządzanych przez ugrupowania państw.

1. WZROST UMIEDZYNARODOWIENIA TNC ORAZ UDZIALU FDI W

INWESTYCJACH W SKALI GLOBALNEJ.ROZMIARY I POTENCJALNE SKUTKI ?
(Tomek Bajur)

Liberalizacja i globalizacja stosunków ekonomicznych oraz rewolucja ICT spowodowały wzrost
zagranicznych inwestycji bezpośrednich (FDI). FDI, jako nośnik nowych produktów, technologii,
know – how itp., przyczyniły się z kolei do przyspieszenia procesu umiędzynarodowienia
działalności gospodarczej i wzrostu udziału korporacji transnarodowych (TNC) w światowym
potencjale gospodarczym. Oprócz wzrostu FDI, innymi bodźcami do umiędzynarodowienia
działalności gospodarczej były też zmiany polityczne i ekonomiczne w Europie Środkowej i
Wschodniej oraz reformy w krajach BRIC, na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Łacińskiej.

Rozmiary:

· udział FGI w światowych inwestycjach wzrósł z 4% (w 1990 r.) do ponad 20% (początek

XXI w.);

· wartość aktywów TNC przekroczyła wartość światowego PKB (w 2010 r.);
· wartość sprzedaży zagranicznych oddziałów TNC osiągnęła 57% wartości światowego PKB

(w 2010 r.);

· współczynnik umiędzynarodowienia działalności (TNI) przypadku największych

amerykańskich i europejskich TNC wynosi 60 – 75% (co oznacza, że większą część
działalności prowadzą one za granicą);

· TNC pochodzą głównie z USA, coraz więcej jest ich także w krajach BRIC.

Potencjalne skutki:

· zastąpienie wymiany opartej na zasobach i akumulacji kapitału, wewnątrzgałęziowym

podziałem pracy i wymianą;

· komercjalizacja wynalazków, produktów, innowacji;
· standaryzacja produkcji na potrzeby masowego konsumenta;
· transfer nowych produktów, innowacji, technologii, know – how (we wszystkich

sektorach gospodarki) osiągnął największe w historii rozmiary;

· wzrost znaczenia innowacyjnych, wysokiej jakości markowych produktów (dotyczy

handlu produktami o wysokim stopniu przetworzenia);

· wzrost znaczenia konkurencji oligopolistycznej;
· kraje rozwijające się (np. BRIC, Wietnam, Indonezja) zwiększyły import i eksport, ich

procesy rynkowe stały się efektywniejsze, a one same inwestycyjnie atrakcyjniejsze.
Generalnie – kraje te zanotowały gwałtowny wzrost dochodów;

· kraje innowacyjne (np. USA, Japonia, Korea, Skandynawia) wzmogły globalną ekspansję

dzięki korzyściom skali, przewadze konkurencyjnej, zasadzie kosztów komparatywnych,
lepszemu wykorzystaniu zasobów.

2. TNC A RYNEK SWIATOWY,KONKURENCJA I WSPOLPRACA (Tomek Bajur)

· TNC konkurują między sobą nie tyle maksymalizując udział w rynku, co przez

dywersyfikację i innowacje produktowe, technologiczne, podnoszenie jakości i rozwój
usług.

· Zwiększanie produkcji wystandaryzowanej, nowoczesnej i masowej w krajach

rozwijających się (gdzie jednostkowy koszt jest niższy), umożliwia TNC wykorzystanie na
wielką skalę wygasających (w krajach rozwiniętych) przewag konkurencyjnych oraz
zapewnia wysoką wydajność i rentowność produkcji.

· TNC tworzą i wykorzystują rozległe sieci współpracy produkcyjnej i handlowej w skali

globalnej. Dzięki takim powiązaniom i współpracy, lepiej koordynują działania w ramach
międzynarodowych sieci.

· Współcześnie, konkurencję wygrywają te TNC, które podstawy przewagi konkurencyjnej

budują w krajach macierzystych (w kraju koncentrują się na innowacjach), a następnie
umiejętnie dyskontują ją na rynku globalnym.

· Kraj macierzysty to miejsce, gdzie w oparciu o współpracę z miejscowymi partnerami

TNC wypracowało przewagę konkurencyjną.

· Przewagę konkurencyjną buduje się więc w określonej lokalizacji (kraju), dlatego poziom

rozwoju, instytucje i struktury kraju macierzystego TNC są bardzo ważne dla późniejszych
osiągnięć korporacji.

· Baza krajowa (a więc klimat do budowania strategii TNC) w dużej mierze zależy od

warunków konkurencji i współpracy w danym sektorze. Dlatego większość TNC pochodzi
w sumie z niewielu krajów (USA, BRIC, Niemcy, Francja, Japonia, Skandynawia).

3. TNC A KONKURENCJA A OCHRONA WLASNOSCI INTELEKTUALNEJ,TRANSFER

WIEDZY,TECHNOLOGII I KNOW-HOW (Tomek Bajur)

· TNC rywalizują między sobą nie tyle maksymalizując udział w rynku, co przez

dywersyfikację i innowacje produktowe, technologiczne, podnoszenie jakości i rozwój
usług.

· TNC prowadzą działalność innowacyjną prawie wyłącznie w krajach macierzystych, za

granicą natomiast rozwijają produkcję masową, wystandaryzowaną.

· Za granicą, TNC konkurują marką, jakością produktów i ceną. Rozwój zagranicznej bazy

produkcyjnej produktów wchodzących w fazę dojrzałości, pozwala osiągać korzyści
alokacyjne i skali, a także budować przewagę konkurencyjną (szczególnie na rynkach o
szybko rosnącym popycie konsumpcyjnym – np. Azja, Afryka, Bliski Wschód).

· Zmiany w alokacji produkcji międzynarodowej, transfery technologii, know – how i

nowych produktów, często są konsekwencją zmian zgodnych z cyklem życia produktu.

· Przeniesienie produkcji produktu schyłkowego za granicę i ograniczenie jej w kraju, nie

oznacza utraty konkurencyjności. Kraj bowiem wciąż wykorzystuje wiedzę i kompetencje,
koncentrując się działalności innowacyjnej w kraju, a za granicą prowadząc produkcję
masową.

· TNC wykorzystują ochronę prawną własności intelektualnej, posiadaną wiedzę,

technologię i know – how do redukcji ryzyka i kosztów transakcyjnych, co pozwala im
przesuwać działalność między krajami w zależności od ich stopnia rozwoju, przewag i
słabości konkurencyjnych.

· Współcześnie, kluczowe znaczenie dla konkurencji mają nie tyle koszty czynników

produkcji, co jakość, zróżnicowanie, marka, innowacyjność, reklama, wydajne technologie i
organizacja pracy. Korzyści rodzą się z eksportu kapitału, technologii, know – how itp.

· Ekspansja TNC spowodowała zwiększony obrót własnością intelektualną i szersze

wykorzystanie word – nets (sieci dystrybucji).

4. FDI A WYKORZYSTANIE PRZEWAGI INNOWACYJNEJ.ZNACZENIE WORLD-NETS
Proces globalizacji ekonomicznej oprócz liberalizacji i rewolucji ICT w znacznym stopniu wiąże

się z ekspansywnym wzrostem zagranicznych inwestycji bezpośrednich i znaczenie
korporacji transnarodowych. Wzrost atrakcyjności i poprawa klimatu inwestycyjnego w dużej
grupie krajów Azi, Bliskiego Wschodu i Am.Łacińskiej wiązały się z podjętymi w tych
krajach reformami. Transfer kapitału, technologii, know-how, zapewnienie dostepu do
finansowania, sieci dystrybucji (world-nets) pobudziły ich dynamiczny rozwój. Zapewnił
znaczący wzrost potencjału produkcyjnego, eksportu, zatrudnienia i dochodów.

Ekspansja ta umocniła przewagę konkurencyjną w eksporcie technologii, praw związanych z

własnością intelektualną i profesjonalnych usług. Wzrost udxziału TNC przyczynił się do
osiągnięcia korzyści skali , wykorzystanie przewagi technologicnzej, efektywności, z drugiej
strony zwiększajac udział obrotów własnością intelektualną jak i wykorzzystania
handlowych. finansowych world-nets spowodowała wzrost znaczenia konkurencji
oligopolistycznej.

-paradygmat rozwoju ekonomicznego: oparty na kapitale ludzikim, wiedzy, przedsiębiorczości,
konkurencji,
-konkurencja, innowacje, przedsiebiorczośc to siły rynkowe postępu ekonomicznego i harmonizacji
interesu indywidualnego i społecznego
-firmy zwiększyły efektywność= mniejsza ilośc pracowników
-innowacje poszerzają i dynamizują rynek

innowacje wpływają
-poszukiwanie nowych, lepszych rozwiązan

Kraje poprzemysłowe skutecznie konkurują wiedzą, innowajcami, jakością, prawami

patentowymi i markami oraz znakami towarowymi. Przedsiębiorstwa zazwyczaj biorą
aktywny udział w międzynarodowych grupach kapitałowych, technologicznych, finansowych
i handlowych: USA, Niemcy, Austria, Hiszpaniaitd. ( na podstawie : Konkurencja i
współpraca miedzynarodowa- Bossak, Systemy gospodarcze a globalna konkurencja- Bossak

5. WLASNOSC INTELEKTUALNA TNC A KONKURENCJA I WSPOLPRACA

MIEDZYNARODOWA

Zwiększająca się presja na gwarantowanie nienaruszalności własności intelektualnej jest jednym z

sposobów za pomocą jakiego TNC starają się utrzymać w roli lidera na rynkach. Przykład
rynku farmaceutyki i próba zablokowania firm indyjskich w produkcji tańszych leków
generycznych(tzw. Zamienników). Dodatkowo takie inicjatywy jak ACTA mogą świadczyć o
chęci ograniczenia konkurencji i próbie zmonopolizowania wiedzy.

Z drugiej strony uzyskania wyników badań i R&D jest obarczone wysokimi kosztami duża

niepewnością i inwestycją czasu. By zmniejszyć to ryzyko i koszty jak i czas TNC wchodzą
w współprace z agencjami rządowymi instytucjami uniwersytetami czy innymi TNC lub
mniejszymi firmami np. ich zapoatrzycielami co często kończy się ich przejęciem.

Zwiększająca się globalizacja przepływ danych ludzi oraz inwestycji jeszcze bardziej zwiększa

nacisk na współpracę w osiąganiu wyników zdobywania wiedzy. Z drugiej strony powoduje
to zwiększająca presje tnc na rządy państw w celu ochrony ich osiągnięć stąd takie twory jak
Trilateral Patent Offices - the European Patent Office (EPO), Japan Patent Office (JPO) oraz
United States Patent and Trademark Office (USPTO) od 1983 jest to rozpoznawany
międzynarodowy system zapewniania patentów na świecie gwarantowany przez 3 największe
organizacje patentowe.

6. ZMIANY NA MIEDZYNARODOWYM RYNKU KAPITALOWYM.EKSPANSJA

INWESTYCYJNA KRAJOW NAFTOWYCH.ZMIANY W POZYCJI INWESTYCYJNEJ
CHIN,KOREI PLD,TAIWANU,SINGAPURU

7. WYJASNIJ PRZYCZYNY WZROSTU ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI

BEZPOSREDNICH W STANACH ZJEDNOCZONYCH (PO 2005 ROKU)

WYKLAD XII.GLOBALNY KRYZYS FINANSOWY I REFORMY
- Remigiusz Kowalczyk

1. PRZYCZYNY WYBUCHU KRYZYSU FINANSOWEGO W STANACH

ZJEDNOCZONYCH I JEGO DOTKLIWE SKUTKI DLA KRAJÓW EUROPY
ZACHODNIEJ

Przyczyny:
- regulacje systemu finansowego odnosiły się do jego instytucji, a nie do ryzyka systemowego
- agencje ratingowe potwierdzały wyłącznie to, co było znane inwestorom i nie przyczyniały

się do poprawy dyscypliny i redukcji ryzyka finansowego korporacji

- banki centralne i nadzór finansowy oraz rządy w obawie przed możliwymi negatywnymi

skutkami upadków wielkich graczy finansowych, często spekulantów, nie zdecydowały
się na ich upadłość

- wielcy gracze rynku finansowego dążą do uspołecznienia strat i wywierają presję na rządy,

aby wykorzystać środki publiczne do obrony ich interesów i podejmowania działań
będących bez wątpienia pokusą nadużycia swojej pozycji (moral hazard)

- zmiana rozkładu sił gospodarczych na świecie i towarzyszące im narastające globalne

nierównowagi (w ostatnich 25 latach PKB Chin i Indii wzrastało znacznie szybciej niż
PKB USA i Europy Zachodniej; udział Chin i Indii w globalnej produkcji wzrósł z 8 do
23%; USA zapożyczało się, a Chiny gromadziły oszczędności, które szły na kredNa to
pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Widzimy jak w latahc po2005 FDI rośnie do
znacznych rozmiarów. Może to być związane z bardzo silnym trendem w 2005 w strone

przejeć i połaczeń (M&A) chodź ich najwięcej miałomiejsce w UK. Inną kwestią jest wzrost
inwestycji w usa z krajówtakich jak Japonia Korea Indie i ChRL .

Dodatkowo w tym czasie w USA wzmocniono przepisy co do gwarantowania własności

intelektualnej. Oraz rozwinely się takie ośrodki jak Scillicon Valley czy Boston Road (MIT)

Dodatkowo wzrost FDI można połączyć z stabilizacją po kryzysie 2000roku.rynek ochłoną i

zauważono pow®ót gospodarki do stabilnośći.

yt dla USA dla finansowania nadmiernej konsumpcji)
- procesy globalizacyjne
- rozwój rynku instrumentów pochodnych
- rozwój rynków finansowych i zakłócenia w funkcjonowaniu systemu finansowego
- błędy polityki gospodarczej (zwłaszcza w USA)
1) Asymetryczne przepływy kapitału
Przed kryzysem państwa rozwinięte miały deficyt na rachunku obrotów bieżących,

a państwa rozwijające się miały nadwyżki handlowe. Rezerwy państw rozwijających się
były lokowane w papiery wartościowe państw wysoko rozwiniętych, więc zwiększyła się
podaż pieniądza w państwach rozwiniętych, głównie USA. Przepływy kapitału między
państwami rozwiniętymi i rozwijającymi się były asymetryczne. Prywatne inwestycje
bezpośrednie obywateli pastw rozwiniętych w państwach rozwijających się przyspieszył
ich rozwój. Banki centralne państw rozwijających się inwestują w państwach
rozwiniętych. Nastąpiło zmniejszenie stóp procentowych i zwiększenie cen aktywów
(efekt majątkowy). Społeczeństwa państw rozwiniętych zwiększają popyt ze względu na
zwiększanie wartości majątku (ziemi, nieruchomości, akcji). Efektem jest podtrzymanie
wzrostu gospodarczego na minimalnym poziomie. Duża podaż pieniądza + rosnące ceny
aktywów à „nadmuchiwanie” baniek spekulacyjnych.

2) Procesy globalizacyjne
Zmiany rozmieszczenia produkcji pomiędzy krajami i kontynentami à alokacja inwestycji

finansowych w skali całego świata, również na rynkach będących dotąd poza
gospodarką globalną (rynki wschodzące) à zdywersyfikowanie portfeli instytucji
finansowych aktywami z całego świata (wspomagane rozwojem branży ICT i trendami
liberalizacyjnymi) à kaskadowy charakter globalizacji spowodował: postępującą utratę

nadzoru nad działalnością instytucji finansowych, trudne wycenianie ryzyka
inwestycyjnego, łatwiejsze formowania się i utrzymywanie długookresowej
nierównowagi, a także wzrost ryzyka rozprzestrzeniania się kryzysów finansowych
(wręcz infekcyjne). Joseph Stiglitz i Dani Rodik uważają, że kryzys to skutek zbyt
wolnej adaptacji gospodarek narodowych do gospodarki globalnej. Na rynku globalnym
nie ma reguł i arbitra, ani mechanizmu i sposobów wymuszających działania służące
celom globalnym.

3) Rozwój rynku instrumentów pochodnych
- wzrost spekulacji
- wielopiętrowa konstrukcja instrumentów pochodnych utrudnia szacowanie ryzyka
- wzrost popytu i rozwój spekulacji na rynku instrumentów pochodnych prowadzi do

mnożenia aktywów finansowych poprzez wypuszczanie na rynek nowych aktywów,
opartych na innych aktywach (zjawiska te wystąpiły z dużą siłą w latach 2002-2007)

- w ciągu 10 lat (1998-2008) łączna nominalna wartość instrumentów pochodnych wzrosła

z 72 bln USD do 683 bln USD

4) Rozwój rynków finansowych i zakłócenia w funkcjonowaniu systemu finansowego
- błędy w zarządzaniu instytucjami finansowymi: wadliwa struktura bodźców

indywidualnych i instytucjonalnych; słabość metod pomiaru, wyceny i zarządzania
ryzykiem; nieprawidłowości w funkcjonowaniu nadzoru właścicielskiego oraz
rachunkowości

- globalne lewarowanie (w oparciu o ograniczone rzeczywiste dochody i majątek, a więc

realnie istniejący kapitał, rynki finansowe wygenerowały wielokrotnie większy zasób
aktywów: w 1980r. podstawowe aktywa finansowe stanowiły ok. 1,2 globalnego PKB, a
w 2007r. aktywa finansowe + instrumenty pochodne, czyli nominalna wartość, stanowiły
13-krotność światowego PKB

- bąbel spekulacyjny: ogromne przewartościowanie aktywów, zwłaszcza akcji i cen

nieruchomości (USA i Europa Zachodnia) à przewartościowane aktywa uznano za
znakomite zabezpieczenie dalszych kredytów à gospodarstwa domowe (głównie w USA,
Wielkiej Brytanii, Irlandii i Hiszpanii) wpadły w pułapkę nadmiernego zadłużenia,
która ujawniła się w pełni w momencie spadku cen nieruchomości

5) Błędy agencji ratingowych
- wysoka ocena aktywów na rynku nieruchomości przed kryzysem
- banki pakowały w finansowe instrumenty CDO kredyty udzielane Amerykanom. Te

pakiety kredytów największego ryzyka sprzedawano na świecie, a agencje ratingowe
dawały im najwyższe wyceny (zbliżone do rentowności obligacji rządu USA), po
wybuchu kryzysu gwałtownie obniżyły te ratingi (Lehman Brothers, na miesiąc przed
upadkiem, dostał rating „A”)

- biznesowe powiązania między przedsiębiorstwami a agencjami ratingowymi i firmami

audytorskimi (zasada: kontrolowany/oceniany płaci kontrolującemu/oceniającemu)

6) Błędy instytucji finansowych
- słaby nadzór właścicielski i niewłaściwe motywacje dla zarządów, m.in. system

premiowania, skłaniający zarządzających do poszukiwania krótkookresowych zysków à
osłabienie długookresowego bezpieczeństwa instytucji finansowych.

7) Błędy przedsiębiorstw
- inwestowanie w papiery wartościowe, spekulacje na giełdzie, zróżnicowany stopień

rozproszenia akcjonariatu, branding organizacji, niedostateczna ilość informacji
(asymetria informacji) dochodząca z rynku na temat danego przedsiębiorstwa, branży
czy też sytuacji gospodarczej w kraju i na świecie à wystąpienie znacznych różnic
między wartością rzeczywistą a rynkową firm

8) Chaos informacyjny
- często rachunkowość przedstawia skrzywiony obraz przedsiębiorstw (rzetelny pod

względem obowiązujących zasad rachunkowości, lecz nieprzystający do rzeczywistości
gospodarczej i daleki od rzetelnej prawdy ekonomicznej)

- sprawozdania finansowe przedsiębiorstw stają się coraz bardziej skomplikowane

àmanipulacje księgowe, „kreowaniu” pożądanego przez menedżerów wizerunku firmy

poprzez: fuzje, przejęcia, emisję i wycenę papierów wartościowych, czy
„wyprowadzanie” majątku i pieniędzy z przedsiębiorstw, m.in. poprzez nieuzasadnione
ekonomicznie wysokie wynagrodzenia menedżerów, atrakcyjne wyjazdy służbowe

9) Błędy polityki gospodarczej (zwłaszcza USA)
- brak odpowiednich regulacji ostrożnościowych w odniesieniu do instrumentów oraz

instytucji finansowych

- brak dostatecznej przejrzystości rynku
- nieskuteczna polityka pieniężna FED (decyzja o obniżeniu w latach 2003-2004 stóp

procentowych do poziomu najniższego od dziesięcioleci w czasie dojrzewania
gigantycznego bąbla spekulacyjnego na rynku nieruchomości i akcji była błędna)

- prowadzona polityka fiskalna w USA doprowadziła w latach 2001-2008 do zwiększenia

deficytu budżetowego (nieodpowiedzialna decyzja o obniżkach podatków)

Skutki:
- upadłość lub przejecie wielu instytucji finansowych i znacjonalizowanie tych, które

znalazły się na krawędzi bankructwa (AIG, MBIA, Ambac Financial Group, Fannie
Mae, Freddie Mac, Northern Rock, Bear Sterns)

- skazanie Bernarda Madoffa na 150 lat w więzieniu (piramida finansowa)
- Międzynarodowy Fundusz Walutowy oszacował, że w latach 2007-2010 odpisy sektora

bankowego na złe kredyty hipoteczne i papiery wartościowe wyemitowane na ich bazie
sięgnęły 2 276 mld USD. Udział banków amerykańskich w tych odpisach wynosi prawie
39%, banków brytyjskich prawie 20%, banków strefy Euro ponad 29%, pozostałych
banków europejskich niecałe 7% oraz banków azjatyckich 5%

- załamanie rynku kredytów hipotecznych w USA i skutki z tego wynikające najbardziej

odczuły rynki finansowe krajów wysoko rozwiniętych

- upadek 4 banków islandzkich, a islandzka waluta znacznie straciła na wartości. Rząd

Islandii zwrócił się o pomoc do MFW, USA, UE a także Rosji

- w Rosji i na Ukrainie ograniczono wielkości wypłat z rachunków bankowych.
- kłopoty Węgier, Czech, a nawet Polski (dużo kredytów udzielonych w CHF i Euro), dalsze

osłabienie lokalnych walut à groźba niewypłacalności hipotek i rozszerzenie kryzysu
bankowego

- pogorszenie sytuacji gospodarczej w strefie Euro (spadek popytu i wstrząsy na rynkach

finansowych i walutowych) à załamania światowego eksportu, a w konsekwencji spadek
PKB

- gwałtowne zmiany kursów walut (zwłaszcza krajów wschodzących) i wycofywanie stamtąd

kapitału, aby rekompensować straty i na skutek urealnienia oceny ryzyka inwestowania
na tych rynkach

- wiele banków poniosło straty i dotknął je problem spełnienia wymogów kapitałowych —

pojawiła się więc potrzeba dofinansowania tych banków

- załamanie rynków papierów wartościowych w USA, Wielkiej Brytanii, krajach strefy euro

oraz krajach azjatyckich

- ogromne straty funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, które inwestują głównie na

rynkach papierów wartościowych: spadek wartości ich portfeli inwestycyjnych i
wartości jednostek uczestnictwa; bankructwo

- załamanie handlu światowego à spadek produkcji, wzrost bezrobocia, spadek konsumpcji,

spadek inwestycji, ucierpiały gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa

- wzrost wydatków rządowych na dofinansowanie banków i innych instytucji finansowych,

ustabilizowanie rynków finansowych oraz inne działania interwencyjne à zwiększenie
deficytu budżetowego i długu publicznego, zwłaszcza w Japonii, strefie euro i USA

http://pou.pl/zeszyty_naukowe/pdf/2013_59_nr_2-3_Radomska.pdf

2. WZROST ZADŁUŻENIA MIĘDZYNARODOWEGO I UTRATA ZAUFANIA

MIĘDZYNARODOWYCH RYNKÓW FINANSOWYCH I KAPITAŁOWYCH

Wzrost zadłużenia międzynarodowego (częściowo omówione w pkt. 1.1):

- dodatkowym źródłem kapitału zagranicznego są kredyty, zwiększające poziom zadłużenia

danego kraju

- ryzyko kursowe towarzyszące systemowi kursu płynnego ogranicza zakusy podmiotów

krajowych do zwiększania krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego

- zaciąganie zobowiązań zagranicznych jest szczególnie niebezpieczne w sytuacji braku

zabezpieczenia przed zmianami kursu walutowego. Przedsiębiorstwa chcą w ten sposób
odnieść wymierną korzyść z różnicy pomiędzy wyższym (krajowym) i niższym
(zagranicznym) oprocentowaniem kredytów. Dla przedsiębiorców ryzyko dewaluacji
jest niewspółmiernie małe w stosunku do kosztów przeprowadzania transakcji
zabezpieczających

- w ostatnich latach wśród ekonomistów popularna stała się koncepcja kryzysu walutowego,

wynikającego z błędów popełnionych na szczeblu mikroekonomicznym. Zaowocowała
ona powstaniem eklektycznych modeli, zakładających, że przyczyny kryzysów wynikają
nie tylko z niedoskonałości polityki makroekonomicznej czy niekorzystnych zbiegów
okoliczności, prowokujących ataki spekulacyjne, ale również ze słabości strukturalnych,
tkwiących wewnątrz gospodarki. Ujawniły się one w kiepskiej jakości zarządzania na
szczeblu mikro, powodującej nadmierny wzrost zadłużenia zagranicznego i
nieefektywną alokację kapitału. Badania empiryczne przeprowadzone po kryzysach
walutowych, które nawiedziły Azję Południowo-Wschodnią potwierdziły, iż w latach
dziewięćdziesiątych inwestycje tam rozpoczęte przynosiły przeciętnie niższą stopę
zwrotu niż wynosił koszt pozyskania kapitału. Potęga tygrysów azjatyckich była zatem
jedynie pozorna i kryła nie dostrzegane wcześniej słabości strukturalne

- wzrost udziału kapitału krótkoterminowego w ogólnej wielkości zadłużenia zagranicznego

zwiększa prawdopodobieństwo kryzysu walutowego

- błędne zarządzanie na szczeblu mikro, powodujące wzrost zadłużenia zagranicznego

banków i przedsiębiorstw oraz błędną alokację zasobów, utrudnia korzystanie z
pozytywnych efektów liberalizacji obrotów kapitałowych

Utrata zaufania MRFiK może zostać wywołana m.in. poprzez:
- atak spekulacyjny funduszy hedgingowych, również gdy państwo podejmuje działania

mające zapewnić większą stabilność kursu walutowego i interweniuje na rynku
walutowym

- odpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych
- zwątpienie rynków w stabilność waluty
- narastających obawach o stan gospodarki i bilansu płatniczego
- niestabilną sytuację (geo-)polityczną
- obniżanie oceny państwa wystawianą przez agencje ratingowe
- zbyt niski poziom rezerw walutowych (np. kryzys meksykański)
- zbyt wysoką relację sumy krótkoterminowego zadłużenia walutowego oraz kapitału

zagranicznego
ulokowanego w krótkoterminowych krajowych instrumentach finansowych oraz
długoterminowego kapitału portfelowego o charakterze spekulacyjnym, do oficjalnych
rezerw walutowych pozwalającą

- powoduje utratę płynności danego kraju, uniemożliwiając bieżące regulowanie

zagranicznych zobowiązań.

3. KRYZYS FINANSOWY NA ŚWIECIE A WSPÓŁPRACA

MIĘDZYNARODOWA.WPŁYW ZMIAN RYZYKA FINANSOWEGO KRAJU NA
JEGO MIEDZYNARODOWĄ0 POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ

Współpraca międzynarodowa:
- we wrześniu 2008r. amerykański sekretarz skarbu Henry Paulson przedstawił plan

ratunkowy dla sektora finansowego (państwo miało wykupić złe długi za 700 mld USD).

Izba Reprezentantów odrzuciła ten plan. Główny indeks giełdy nowojorskiej DJIA
spada tego dnia o 777 punktów (największy spadek w historii amerykańskiej giełdy).

- w październiku 2008r. zmodyfikowana wersja planu zostaje przyjęta, rynki pozostają

nieprzekonane, a trzy dni później giełda w Londynie zamknęła się ośmioprocentowym
spadkiem (największym od 20 lat).

Kanclerz Angela Merkel zapewniła, że niemiecki rząd nie dopuści do tego, by problemy

zagrożonego upadkiem banku Hypo Real Estate rozchwiały cały system finansowy
Niemiec. Państwo chciało wziąć na siebie gwarancje dla wszystkich depozytów
bankowych, należących do obywateli. Poręczeń na depozyty bankowe udzieliły także
Irlandia i Grecja. Niemiecki rząd do twierdził, że takie rozwiązanie nie jest konieczne.
Zmiana stanowiska była konsekwencją zawirowań wokół banku Hypo Real Estate.
Specjalizujący się w kredytach hipotecznych oraz finansowaniu projektów publicznych
Hypo jest pierwszym z notowanych w indeksie giełdowych DAX niemieckich
koncernów, który popadł w poważne tarapaty w związku z kryzysem na rynkach
finansowych.

Szwajcaria przeznaczyła na wsparcie rodzimych banków 60 mld dolarów. Większość tej

kwoty została przeznaczona na utworzenie specjalnego funduszu przeznaczonego na
wykupywanie niepłynnych papierów wartościowych. Pakiet ratunkowy zakładał też
zaostrzenie przepisów dotyczących działalności banków.

W odpowiedzi na kryzys ministrowie finansów krajów UE porozumieli się w sprawie

podwyższenia gwarancji depozytów bankowych z obowiązkowych 20 tys. do co najmniej
50 tys. euro. Miał to być sygnał dla wszystkich obywateli UE, że ich pieniądze w
bankach są bezpieczne. Kraje mogły wprowadzić dalej idące gwarancje – nawet do 100
tys. euro.

Przyjęto również unijny pakiet ratunkowy dla banków. Kraje członkowskie postanowiły

wobec kryzysu działać wspólnie, by uniknąć szkodliwej rywalizacji o to, który z nich
lepiej chroni depozyty bardziej wspiera zagrożone banki. Postanowienia pakietu
ratunkowego to:

- interwencje powinny być czasowe, a pomoc powinna być jedynie przejściowa,
- interesy podatników będą brane pod uwagę w pierwszej kolejności,
- rządy będą miały prawo zmieniać zarządy zagrożonych banków,
- zarządy banków nie będą mogły zachowywać nieuprawnionych korzyści, tzn. rządy będą

mogły ingerować w sprawę nadmiernych wynagrodzeń.

Zmiana ryzyka finansowego kraju a jego konkurencyjność:
- gdy rozwój gospodarki państwa opiera się na zadłużeniu zagranicznym, utrata zaufania

międzynarodowych rynków finansowych uruchamia proces deflacyjny (zmniejszenie
płynności finansowej, niezbędne są dostosowania polityki kursowej, fiskalnej i
monetarnej)

- państwo zmuszone jest do deprecjacji kursu walutowego, ograniczenia dochodów,

zatrudnienia à wewnętrzna dewaluacja siły nabywczej pieniądza

- w warunkach niewykorzystania mocy wytwórczych wzrost popytu eksportowego

uruchamia proces mnożnikowy à kilkukrotnie silniejszy wzrost dochodu w stosunku do
impulsu eksportowego

- skala niezbędnych dostosowań w bilansie płatniczym zw. z utratą płynności finansowej i z

delacją uruchamia negatywny proces mnożnikowy à spadek dochodu kilkukrotnie
wyższy niż skala zmian w bilansie

- dewaluacja waluty zmniejsza korzyści związane z udziałem państwa w międzynarodowym

podziale pracy i wymianie

- wzrost stopy procentowej zwiększa koszt finansowania działalności gospodarczej i

zmniejsza popyt, sprzyja wzrostowi krajowych oszczędności oraz napływowi
oszczędności zagranicznych (tylko wtedy, gdy nominalna i realna stopa procentowa z
nawiązką pokryją ryzyko związane z utratą zaufania międzynarodowych rynków
finansowych)

- podwyżka stóp procentowych zmniejsza presję inflacyjną zw. z deprecjacją waluty i

wzrostem wolumenu eksportu oraz podrożeniem importu; zachęca do zmniejszenia
popytu na kredyty inwestycyjne, hipoteczne i konsumpcyjne, a zarazem zwiększenia
oszczędności krajowych i napływu zagranicznych

Proces dostosowawczy - 3 fazy: stabilizacja, poprawa równowagi ekonomicznej, reformy.
Reformy ukierunkowane na liberalizację, demonopolizację, deregulację, prywatyzację,

wzmocnienie praw własności, elastyczność rynku pracy, zmiany fiskalne niezbędne dla
zapewnienia równowagi budżetowej à wzrost przedsiębiorczości, konkurencji i
innowacyjności; zwiększenie efektywności i dynamiki procesu rynkowego,
wykorzystanie możliwości globalnej rewolucji ICT i presji konkurencji
międzynarodowej do poszerzenia i pogłębienia współpracy gospodarczej, zw. ze
zmianami w alokacji zasobów produkcyjnych, efektywnością i innowacyjnością.

Sedno procesu dostosowawczego to harmonizacja polityki stabilizacji makroekonomicznej

połączona z reformami poszerzającymi wolność wyboru, wzrost przedsiębiorczości,
innowacyjności i konkurencyjności à nowe perspektywy efektywnej współpracy
międzynarodowej, zwiększenie dyscypliny finansowej, poprawa siły nabywczej
pieniądza, zmniejszenie ryzyka finansowego, stworzenie warunków dla dynamicznego i
zrównoważonego rozwoju ekonomicznego.

4. AMERYKAŃSKA I EBC POLITYKA MONETARNA W WALCE Z KRYZYSEM,
DEFLACJA, UTRATA ZAUFANIA RYNKÓW DLA
POLITYKI MAKROEKONOMICZNEJ (już było parę razy)

USA - luzowanie ilościowe (quantitative easing)
Jednym ze sposobów interwencji państwa na rzecz podtrzymania aktywności gospodarczej

to bardzo luźna polityka pieniężna polegająca na utrzymywaniu bardzo niskich stóp
procentowych banków centralnych (nawet na poziomie ujemnym w ujęciu realnym)
oraz znaczne zwiększenie podaży pieniądza w drodze tzw. luzowania ilościowego
(quantitative easing), co polega w dużej mierze na zakupie skarbowych papierów
dłużnych przez bank centralny. Wprawdzie operacje zakupu obligacji i bonów
skarbowych przez bank centralny odbywają się na rynku wtórnym, więc nie jest to
bezpośrednie finansowanie deficytu budżetowego przez bank centralny, ale jest to
niewątpliwie operacja, która nie mieści w ortodoksyjnym podejściu do polityki
makroekonomicznej, według której monetyzacja deficytu budżetowego jest
niedopuszczalna. Wartość skarbowych papierów dłużnych w aktywach FEDu
zwiększyła się w okresie wrzesień 2008–lipiec 2011 o ponad 400%, co wskazuje, że bank
centralny staje się w dużej mierze dostarczycielem płynności dla sektora rządowego.

Antykryzysowa polityka pieniężna (obniżenie stóp procentowych, zwiększenie podaży

pieniądza, wykup aktywów finansowych przez instytucje publiczne) powstrzymała
sektor finansowy przed upadkiem, co miałoby trudne do wyobrażenia konsekwencje dla
całej gospodarki, lecz trudno mówić, że teraz wycena aktywów finansowych odpowiada
realnemu stanowi gospodarki. Bardzo duża zmienność na rynkach (widać to
praktycznie na wszystkich rynkach: walut, akcji, obligacji czy surowców) wskazuje, że
transakcje mają w dużej mierze charakter spekulacyjny, więc ryzyko kolejnych tzw.
baniek nie spadło, ale nawet wzrosło.

EBC - OMT15 i SMP
Dokonując oceny działań EBC należy wziąć pod uwagę cel, jaki chciano osiągnąć dzięki

SMP, a następnie OMT15, a także okoliczności towarzyszące wprowadzeniu tych
programów. W tym zakresie najważniejsza jest sytuacja, w jakiej znalazła się polityka
pieniężna w dobie kryzysu zadłużeniowego. Daleko idąca redukcja stóp procentowych
spowodowała, że znalazły się one niebezpiecznie blisko tzw. poziomu zero bounds.
Jednocześnie ilościowe łagodzenie polityki pieniężnej nie przyniosło spodziewanego
rezultatu. W szczególności nie udało się odbudować zaufania na rynku

międzybankowym, a tym samym znacząco zwiększyć dostępności kredytów dla
przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Zawiodły więc standardowe mechanizmy
transmisji polityki pieniężnej. W kontekście pojawiających się w strefie euro tendencji
deflacyjnych rodziło to niebezpieczeństwo wystąpienia pułapki płynności i utraty przez
EBC wpływu na dalszy bieg wydarzeń.

Na odrębną uwagę zasługują dwa, wdrożone przez EBC programy, których przedmiotem

były rządowe papiery dłużne. Chodzi tutaj o: Securities Markets Programme (dalej
jako: SMP) i Outright Monetary Transaction (dalej jako: OMT). Ten pierwszy to
tymczasowy program bezwarunkowych interwencji w publiczny i prywatny rynek
papierów dłużnych strefy euro, który został przyjęty decyzją Rady Prezesów EBC 10
maja 2010 r. Zgodnie z nim banki centralne Eurosystemu mogły nabywać:

· na rynku wtórnym papiery wartościowe emitowane przez rządy centralne lub podmioty

publiczne państw członkowskich, których walutą jest euro,

· na rynku pierwotnym i wtórnym papiery wartościowe emitowane przez podmioty

prywatne, zarejestrowane w strefie euro13.

SMP został zakończony 6 września 2012 roku, kiedy to Rada Prezesów EBC podjęła decyzję

o wdrożeniu OMT. Nowy program bezwarunkowego zakupu obligacji rządowych na
rynku wtórnym nie ma żadnych limitów kwotowych. Ogranicza się jednak do
instrumentów o terminie zapadalności od jednego do trzech lat emitowanych przez
państwa korzystające z pomocy w ramach EFSF lub ESM.

Poważne kontrowersje budzą natomiast wdrożone przez EBC programy zakupu obligacji, a

więc SMP i OMT. Ich źródłem jest możliwość zawierania na rynku wtórnym transakcji,
których przedmiotem są rządowe papiery dłużne. Oczywiście EBC jest stale obecny na
tym rynku. Operacje przeprowadzane w ramach standardowych instrumentów polityki
monetarnej różnią się jednak zasadniczo od transakcji zawieranych w ramach SMP i
OMT. Dzięki tym pierwszym EBC wchodzi jedynie w przejściowe posiadanie rządowych
papierów dłużnych. Najczęściej stanowią one zabezpieczenie w operacjach kredytowych
oraz są wykorzystywane w warunkowych operacjach zwrotnego zakupu papierów
wartościowych (repo). Tymczasem SMP i OMT umożliwiły EBC nieograniczone i
definitywne nabywanie rządowych papierów dłużnych. W ten sposób bank ten staje się
wierzycielem emitujących je państw, de facto finansując ich potrzeby pożyczkowe.
Czyni to jednak w sposób pośredni, poprzez rynek wtórny, co nie pozwala
jednoznacznie uznać tego działania za naruszenie art. 123 ust. 1 TFUE. Zgodnie z tym
przepisem zakazane jest udzielanie przez EBC lub krajowe banki centralne pożyczek na
pokrycie deficytu lub jakichkolwiek innych kredytów instytucjom, organom lub
jednostkom organizacyjnym Unii Europejskiej, rządom centralnym, władzom
regionalnym, lokalnym lub innym władzom publicznym, innym instytucjom lub
przedsiębiorstwom publicznym państw członkowskich, jak również nabywanie
bezpośrednio od nich przez EBC lub krajowe banki centralne ich papierów dłużnych.

Analizując potencjalne skutki OMT należy zauważyć, że program ten nie przesądza

konieczności podjęcia przez EBC aktywnych działań. Sama obecność tego banku na
rynku wtórnym rządowych papierów dłużnych pozytywnie wpływa na wiarygodność
instrumentów emitowanych przez takie państwa jak Włochy i Hiszpania. Wdrożenie
OMT można bowiem porównywać do objęcia gwarancjami EBC papierów dłużnych
tych członków jednolitego obszaru walutowego, którzy spełniają określone w tym
programie warunki. W takim wypadku nie dochodzi jeszcze, nawet pośrednio, do
finansowania potrzeb pożyczkowych państw strefy euro, zaś sam program nie jest
źródłem dodatkowych bodźców inflacyjnych. Sytuacja taka może się jednak zmienić w
związku z realnym zaangażowaniem się EBC w transakcje na rynku wtórnym
rządowych papierów dłużnych. Założono jednak, że powstała w ten sposób płynność
będzie poddana pełnej sterylizacji19. Nie daje to oczywiście pewności, że działania EBC
nie wpłynął na poziom cen w strefie euro. Realizacja OMT może bowiem doprowadzić
do wzrostu oczekiwań inflacyjnych. Z tego punktu widzenia niezmiernie istotna jest
wiarygodność EBC oraz przejrzystość podejmowanych działań, osiągana chociażby
poprzez cykliczne publikowanie informacji dotyczących zawartych transakcji. Warunki,

jakie musi spełniać kraj członkowski strefy euro, żeby emitowane przez niego papiery
wartościowe mogły być przedmiotem transakcji w ramach OMT, zmniejszają ryzyko
pokusy nadużyć ze strony władz fiskalnych. EBC zastrzegł, że na rynku wtórnym będzie
nabywać wyłącznie instrumenty państw wdrażający niezbędne dostosowania
makroekonomiczne, strukturalne, fiskalne i finansowe. Spełnienie tych warunków
ocenia się przede wszystkim przez pryzmat uczestnictwa danego kraju w EFSF lub
ESM. Przyznanie pomocy z tych mechanizmów nie oznacza jednak automatycznie
zaklasyfikowania instrumentów dłużnych tego państwa do operacji w ramach OMT.
Decyzja w tym zakresie jest podejmowana samodzielnie przez Radę Prezesów EBC i
może być w każdej chwili cofnięta. Czynnikiem dodatkowo determinującym członków
strefy euro do konsolidacji finansów publicznych jest fakt, że OMT dotyczy dłużnych
papierów wartościowych o terminie wykupu od jednego do trzech lat. Program ten
wpływa więc na poprawę rentowności instrumentów średnioterminowych. Władze
fiskalne nie mogą nadużywać tego rodzaju papierów wartościowych, gdyż prowadziłoby
to do niekorzystnej zmiany struktury zadłużenia i skrócenia średniego okresu jego
zapadalności. Tym samym OMT nie jest odpowiedzią na problemy państw
członkowskich ale rozwiązaniem, które daje im czas na wdrożenie niezbędnych reform.

Deflacja - długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce przekładający się na

wzrost siły nabywczej pieniądza. W warunkach deflacji za tę samą ilość pieniędzy po
pewnym czasie można kupić więcej towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji jest
inflacja.

Przyczyny deflacji:
- brak proporcjonalnej do wzrostu gospodarczego emisji pieniądza,
- głęboką recesję prowadząca do silnego spadku popytu,
- nadmierne oprocentowanie lokat terminowych przez co tezauryzacja pieniądza staje się

opłacalna,

- spłata zobowiązań kredytowych przy braku emisji pieniądza i wstrzymaniu akcji

kredytowej.

Skutki deflacji:
- zmniejszenie opłacalności produkcji (tylko w przypadku regulacji rynkowych

uniemożliwiających obniżenie kosztów produkcji),

- wzrost siły nabywczej pracującej części społeczeństwa (tylko w przypadku zamrożenia

płac),

- konsumpcja i zamówienia przemysłu są odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe ceny),

co napędza recesję.

Sposoby likwidacji deflacji:
- emisja pieniędzy ożywiająca popyt – wyrównanie niedoboru pieniądza na rynku, który

wywołał deflację,

- obniżenie stóp procentowych, dzięki czemu inwestycje w realną gospodarkę stają się

bardziej opłacalne od tezauryzacji pieniędzy,

- ujemne oprocentowanie lokat terminowych jako opłata za „parkowanie" pieniądza

(koncepcja niemieckiego ekonomisty Silvio Gesella),

- roboty publiczne zmniejszające bezrobocie, prowadzące do odbudowania popytu poprzez

wypłacanie pensji robotnikom (koncepcja Johna Maynarda Keynesa),

- negatywny podatek dochodowy (NIT) – dofinansowanie najniżej zarabiających (koncepcja

Miltona Friedmana).

Rola deflacji:
Wraz ze spopularyzowaniem się teorii popytowych – tu największa zasługa Johna

Maynarda Keynesa – zjawisko deflacji stało się rzadkie. Współcześnie deflacja
występuje bardzo rzadko, gdyż w polityce ekonomicznej większości państw dominuje
presja na utrzymywanie stałej, niewielkiej inflacji, uważanej obecnie przez sporą część
ekonomistów za korzystną dla gospodarki (zwolennicy interwencyjnej polityki podaży
pieniądza). Występowanie deflacji (jak na przykład w latach 90. XX wieku w Japonii,
gdzie silnie zadłużone przedsiębiorstwa – przy wzrastających kosztach kredytu – nie

posiadały wystarczających środków do dalszej ekspansji) wiąże się w dzisiejszych
czasach zazwyczaj ze stagnacją gospodarczą przy jednoczesnym wysokim zadłużeniu
wewnętrznym.

W sierpniu 2014 roku Główny Urząd Statystyczny i Narodowy Bank Polski

zakomunikowały, że oznaki deflacji pojawiły się w Polsce (po raz pierwszy od 1972
roku).

W niektórych dziedzinach gospodarki obserwuje się częste spadki cen (np. telekomunikacja

i informatyka, gdzie spadek cen urządzeń i usług nawet w skali jednego roku potrafi
przekroczyć 50%), ale nie świadczy to bezpośrednio o deflacji – jest to efekt postępu
technologicznego i wzrostu produkcji.

5. REFORMY W FINANSACH. BAZYLEA, MIFID ,DYREKTYWA KE CRDIII I CRD

IV, EUROPEJSKA AGENCJA RATINGOWA, UNIA BANKOWA

Bazylea I - 1988r., G.H.W. Bush, restrykcyjne regulacje w sektorze bankowym, które

zaostrzały relację kapitału do aktywów, gwałtowny spadek w podaży pieniądza i
kredytu, negatywne skutki dla wzrostu gospodarczego – słaba recesja w latach 1990-
1991.

Bazylea II - 2004r., udoskonalona Bazylei I, dot. struktury oceny adekwatności kapitałowej

instytucji finansowych(Basel I), cel: wzmocnienie bezpieczeństwa i stabilności
międzynarodowego systemu bankowego oraz poprawa sposobu określania wymogów
kapitałowych banku w zależności od poziomu ponoszonego ryzyka i rozmiarów
prowadzonej działalności, pełniejsze uwzględnienie w określaniu adekwatności
kapitałowej innowacji finansowych, które pojawiły się w ostatnich latach.

Bazylea III - 2010 r., cel: wzmocnienie regulacji ostrożnościowych – podniesienie

minimalnego poziomu kapitału akcyjnego do 7% i całościowego do 10,5% aktywów
ważonych ryzykiem w okresie 2013–2019 – i bardziej restrykcyjnej definicji kapitału.
Regulacje dotyczące ryzyka makroekonomicznego nie zostały zaakceptowane na
szczycie w Seulu i pozostawiono je do opracowania przez Financial Stability Board.
Nowy globalny reżim regulacyjny Bazylea III skoncentrował się zatem początkowo na
poziomie mikroostrożnościowym. Jego dopełnieniem stały się ustawy modyfikujące
struktury nadzorcze w USA i Unii Europejskiej uchwalone w 2010 r., koncentrujące się
w dużym stopniu na poziomie makroekonomicznym. Bazylea III to globalne,
dobrowolne ramy regulacyjne w sprawie adekwatności kapitałowej banków, testów
warunków skrajnych i ryzyka płynności rynku.

MIFID (Markets in Financial Instruments Directive) - dyrektywa obejmuje szeroki zakres

usług inwestycyjnych oraz instrumentów finansowych. Z podmiotowego punktu
widzenia przepisy MiFID mają zastosowanie w odniesieniu do wszystkich podmiotów
świadczących usługi w zakresie inwestycji lub związanych z instrumentami finansowymi
będącymi przedmiotem dyrektywy.

MiFID zapewnia inwestorom zwiększoną ochronę dzięki nałożonym na firmy oferujące

usługi inwestycyjne wymogom podjęcia działań w zakresie:



klasyfikacji klientów do jednej z trzech grup (Klienci Detaliczni, Profesjonalni i
Uprawnieni Kontrahenci) w oparciu o doświadczenie i wiedzę klienta w zakresie
instrumentów finansowych



określenia profilu inwestycyjnego klienta



badania odpowiedniości lub adekwatności usługi inwestycyjnej



przejrzystości i szerszego zakresu udzielanych informacji, w tym dotyczących
instrumentów finansowych i ryzyka inwestycyjnego



opracowania, wdrożenia i poinformowania klientów o polityce najlepszej realizacji
zleceń lub polityce działania w najlepiej pojętym interesie klienta oraz o polityce
przeciwdziałania konfliktowi interesów

Główne zagadnienia i wymagane przez MiFID działania:



Dostosowanie usługi inwestycyjnej do profilu klienta



Działanie w najlepiej pojętym interesie klienta: obsługa zleceń



Informacje dla klientów o firmie, usługach, ryzyku inwestycyjnym



Klasyfikacja klientów



Raporty dla klientów



Profil inwestycyjny klienta

DYREKTYWY KE: CRD (Dyrektyka o wymogach kapitałowych)
1) CRDIII - 2010r., wymogi kapitałowe dla portfela handlowego i resekurytyzacji oraz

przeglądu nadzorczego polityki wynagrodzeń w sferze finansów

2) CRD IV - wprowadza do prawa UE standardy Bazylea III, weszło w życie w 2013r.,

CRDIV/CRR harmonizuje stosowanie przepisów przez instytucje nadzorcze
poszczególnych państw usuwając większość tzw. opcji narodowych pozwalających na
lokalny wybór określonych rozwiązań. Zwrócono tu uwagę na zagrożenia o charakterze
systemowym, jakie istnieją dla sektora bankowego. Ochrona banków przed
negatywnymi konsekwencjami cyklu finansowego za pomocą tzw. bufora
antycyklicznego. Rozwiązania wprowadzone w UE idą dalej, definiując znacznie szerszy
zestaw narzędzi umożliwiających realizowanie celów polityki makroostrożnościowej.
Ponadto, pakiet

CRDIV/CRR określa:
▪ tryb i sposób stosowania ww. narzędzi przez władze krajowe,
▪ zasady wzajemnego uznawania instrumentów przez poszczególne kraje,
▪ zasady współpracy i koordynacji działań na poziomie UE.
W skład narzędzi makroostrożnościowych wchodzą instrumenty o charakterze buforów

kapitałowych, które zostały określone w Dyrektywie tj.:

1. bufor antycykliczny,
2. bufor ryzyka globalnej instytucji o znaczeniu systemowym,
3. bufor ryzyka innej instytucji o znaczeniu systemowym,
4. bufor ryzyka systemowego.
Inne instrumenty, które mogą być stosowane dla celów polityki makroostrożnościowej, czyli

w celu zaadresowania ryzyka systemowego zostały sprecyzowane w Rozporządzeniu, są
nimi:

1. poziom funduszy własnych,
2. wymogi w zakresie dużych ekspozycji,
3. wymogi dotyczące podawania informacji do wiadomości publicznej,
4. poziom bufora zabezpieczającego (ang. conservation buffer),
5. wymogi dotyczące płynności,
6. wagi ryzyka w odniesieniu do baniek spekulacyjnych dotyczących sektora nieruchomości

mieszkalnych i komercyjnych, lub

7. ekspozycji wewnątrz sektora finansowego.

EUROPEJSKA AGENCJA RATINGOWA
- miałaby być swoistą odpowiedzią Europy na działania trzech największych graczy na

rynku (Standard&Poor’s, Moody’s i Fitch),

- potrzeba utworzenia własnej instytucji oceniającej wiarygodność kredytową,
- oligopol panujący na rynku może w pewnym stopniu negatywnie wpływać na postrzeganie

sytuacji w Europie,

- Big 3 ocenia z punktu widzenia inwestorów z USA (nie jest to gwarant obiektywnej

analizy),

- sposób wynagradzania agencji: obecnie w większości przypadków za wydanie ratingu

płacą emitenci dłużnych instrumentów finansowych (brak obiektywizmu),

- brak odpowiedzialności za przyznane ratingi (mogą być wynikiem pomyłki, której

konsekwencje są przeniesione na inwestorów, a agencja nie ponosi odpowiedzialności za
swoje błędy),

- brak przejrzystości rynku instytucji oceniających wiarygodność kredytową

(niezrozumiałość, nieczytelność poziomu ryzyka przedstawianego przez agencje).

UNIA BANKOWA
- zabezpieczenie przed kolejnym globalnym kryzysem bankowym,
- przeznaczona dla państw strefy Euro,
- pozostałe państwa UE mogą same zdecydować, czy chcą należeć,
- 3 filary: 1. Jednolite reguły ochrony depozytów do wysokości 100 tys. euro (i tak już

obowiązuje w całej, albo prawie całej UE); 2. Wzmocnienie roli Europejskiego Banku
Centralnego (kontroler największych banków, poniżej sumy bilansowej równej 30 mld
Euro); 3. Mechanizm likwidacji banków upadających (stworzenie instytucji decydującej
o tym, który bank może zbankrutować + specjalny fundusz, złożą się na niego banki,
kapitał 55 mld Euro).

WYKLAD XIII. TRANSATLANTIC TRADE AND INVESTMENT PARTNERSHIP,
TRANSPACIFIC ECONOMIC PARTNERSHIP

1. TRANSATLANTIC TRADE AND INVESTMENT PARTNERSHIP.POTENCJALNE

KORZYSCI I KONSEKWENCJE DLA STRON POROZUMIENIA I RESZTY SWIATA

cel: umocnienie pozycji USA i UE jako lidera światowego; stworzenie atrakcyjnej przestrzeni dla

krajów trzecich; ustanowienie międzynarodowych regulacji - zwiększenie obrotów
handlowych po obu stronach Atlantyku; uznanie przez kraje trzecie (np. Korea S)
międzynarodowych standardów

– TTIP adresowany do MiŚ przedsiębiorstw; jednak niska konkurencyjność, atrakcyjność

produktów poch. z niektórych państw UE (np.: PL); jednak zwiększenie konkurencyjności
może wymusic wzrost efektywności, innowacji

- ograniczenie regulacji i biurokracji à zmniejszenie kosztów; liberalizacja przepływu usług;
- światowy dochód – zwiększenie o 100 mld $; zwiększenie eksportu z UE do USA o 28 %;

eksport dóbr i usług o wartosci 187 bln $

- zniesienie bezsensownych regulacji, które wczesniej uniemożliwiały eksport produktów z UE
- rynek pracy – zwiększenie mobilności; zwiększenie płac, nowe możliwości zarówno dla

wykwalifikowanych osób jak i o niskich kwalifikacjach; zwiększenie produktywności

-nowe transparentne regulacje – publiczne zamówienia, handel usługami, prawa wł.

Intelektualnej, BIZ, protekcjonizmu rolnictwa

- zmniejszenie kosztów transakcyjnych, ryzyka; zmniejszenie ryzyka instytucjonalnego dla

innowacyjnych projektów

2. PODSTAWOWE PROBLEMY NEGOCJACYJNE W TTIP.ROZNICE W SYTUACJI I

POLITYCE ENERGETYCZNEJ,KLIMATYCZNEJ,GMO,DOSTEPIE DO PRZETARGOW
PUBLICZNYCH,ROZNICE W SYSTEMIE PODATKOWYM,ODMIENNOSCI
SYSTEMOW SPOLECZNO-EKONOMICZNYCH,



GMO- nie będzie fragmentem umowy, ma tylko pomagać w negocjacjach w tym zakresie



USA i Kanda mają monopol na gaz łupkowy



Europa wbrowadza coraz bardziej restykcyjne wymagania energetyczne i klimatyczne



systemy z publicznymi instytucjami (chociażby służba zdrowia) zmuszone będą je
sprywatyzować



zaniżenie standardów jakościowych do poziomów USA (chociażby użycie pestycydów)



usa nie chcą się zgodzić na ochronę produktów kluczowych dla EU (francuski szampan)



w usa głównie opodatkowany jest majątek a w EU dochody

3. POTENCJALNE KORZYSCI I ZAGROZENIA EKONOMICZNE DLA POLSKI



możliwość wykozystana gazu łupkowego znajdującego się na nasyzm terytorium



redukcja emisji dwutlenku węgla



uzyskanie bezpieczeństwa eneregtycznego



rozwój usług profesjolanych



rozwój badań



rozwój uniwerystetóe (umiędzynarodoweinie)



uzyskanie wiz amerykańskich dla wszystkich z Schengen



zwiększona wydajność rynku



zmniejszenie kosztów transakcyjnych



spekulacja finansowa



wysoki poziom uzależnienia naszej gospodarki od USA

4. KWESTIA UJEDNOLICENIA STANDARDOW I REDUKCJI BARIER

POZATARYFOWYCH

- samo zniesienie ceł i liberalizacja przepływu usług nie wprowadzą rewolucyjnych zmian, przestały

być istotną barierą handlową między Stanami, a Unią (cła wynoszą średnio mniej niż 2 %).

- poprzez jak najszerszą deregulację, zmianie mają ulec normy i wymagania techniczne dotyczące

towarów czy działania prawne i administracyjne władz publicznych, w tym dotyczące norm i
wymagań sanitarnych, ekologicznych, bezpieczeństwa żywności czy stosowania szkodliwych
substancji

- USA nie jest sygnatariuszem żadnej kluczowej konwencji ILO, dotyczącej spraw pracowniczych. Na

obszarze UE prawa te są bardzo dobrze chronione, zatem mogą zostać obniżone.

- Silna amerykańska konkurencja będąca pochodną niskich kosztów pracy i dostępem do tańszej energii,

wymusi na europejskich firmach ograniczenie płac i praw pracowników.

- Standardy jakościowe produktów amerykańskich są niższe niż europejskie. W Stanach nie ma

obowiązku oznaczania żywności wyprodukowanej przy użyciu GMO. Istnieje zagrożenie, że
masa genetycznie modyfikowanych produktów zaleje rynek europejski, a nieświadomi
konsumenci nie będą znać nawet ich pochodzenia.

- prywatyzacja służby zdrowia i edukacji àbrak możliwości renacjonalizacji tych sektorów z powodu

sprzeczności interesów państwa, a korporacji

- lepszy dostęp do tanich zasobów amerykańskiego gazu, jednak nadmierne zużycie środowiska i

wzmożona emisja dwutlenku węgla. Odnawialne źródła energii staną się mniej atrakcyjne na
rzecz tańszych paliw kopalnych z USA. Jedyna szansa to doświadczenie i pomoc ze strony
amerykańskiej przy wprowadzaniu technologii wydobywania gazu łupkowego w Polsce

- rozwiązywanie sporów pomiędzy państwem, a inwestorem (ISDS) - jednostronny mechanizm

oddziaływania korporacji na państwo. Omijanie sądów krajowych, pozywanie państw przed
orzekające w tajemnicy sądy arbitrażowe. Silnie subsydiowany amerykański sektor rolniczy,
wszystkie gałęzie gospodarki będą mieć przewage nad polskimi małymi i średnimi firmami
ogromne koszty związane z wynajęciem prawników, koszty sądowe czy ewentualne
odszkodowania. Wszczęcie postępowania przed sądem arbitrażowym, przebieg procesu i
ostateczny wyrok mogą być zatajone, jeśli jedna strona procesu tak postanowi. Podatnicy nie
będą świadomi jak potężne środki są przeznaczane na wypłaty odszkodowań dla korporacji

5. POTENCJALNE KORZYSCI PODPISANIA EPA UE Z JAPONIA. STANOWISKO

POLSKI



Wzmocnienie współpracy gospodarczej i handlowej



Wiążąca kompleksowa umowa (porozumienie ramowe) dotyczące współpracy politycznej,
globalnej i sektorowej



Zwiększanie się importu/eksportu i przepływów inwestycyjnych - reformy w

Japonii dotyczące redukcji stawek celnych w handlu UE-Japonia i

barier

pozataryfowych (w dziedzinach dot. urządzeń medycznych, wyposażenia
telekomunikacyjnego, urządzeń elektrycznych, samochodów, substancji chemicznych,
żywności i produktów z drewna. UE chciałaby, aby Japonia dostosowała niniejsze zasady,
szczególnie w kontekście długiego okresu oczekiwania w ramach procedur zaakceptowania
wejścia na rynek dla nowych produktów i substancji)



Otwieranie się Japonii w zakresie zamówień publicznych, gdyż firmy unijne nie mają do nich
praktycznie żadnego dostępu.



Współpraca w kwestiach dot. praw własności intelektualnej



Współpraca Japonia - UE w sektorze usług oraz inwestycji w sektorach pozausługowych



Tworzenie nowych miejsc w pracy w japońskich firmach, które operują na rynku UE



Bliższa współpraca między japońskimi i europejskimi fimami w zakresie Green Growth –
samochody elektryczne (współpraca Mitsubishi-Peugeot), pozyskiwanie nowych źródeł
energii



Wzrost handlu i przepływu technologii Japonia-UE



Zwiekszenie japońskich BIZ w UE

6. NEGOCJACJE TRANPACIFIC.POTENCJALNE ZNACZENIA DLA REGIONU I

GOSPODARKI SWIATOWEJ. (Z. Pietrzak)

Trans-Pacific Partnership (TPP) - jest propozycją regionalnej umowy o wolnym handlu, która

jest obecnie negocjowana przez dwanaście krajów w całym regionie Azji i Pacyfiku
(Australia, Brunei Darussalam, Kanada, Chile, Japonia, Malezja, Meksyk, Nowa Zelandia,
Peru,Singapur, Stany Zjednoczone i Wietnam). Podstawą jest zawarte w 2005 roku
porozumienie o partnerstwie strategicznym Trans-Pacific (TPSEP lub P4). Kraje
członkowskie określiły termin zakończenia negocjacji w 2012 r., ale sporne kwestie związane
z rolnictwem,własnością intelektualną, a także usługami i inwestycjami spowodowały
przedłużenie negocjacji. Zawarcie TPP jest jednym z głównych celów strategii handlowej
administracji Obamy. Umowa obejmuje 1/3 światowego handlu i ma pomóc w zapewnieniu
trwałego pokoju oraz dobrobytu w regionie.

Kraje, które obecnie uczestniczą w negocjacjach TPP, to najwięksi partnerzy handlowi USA.

Wymiana z nimi rośnie najszybciej – w 2012 roku handel z nimi miał dla Stanów
Zjednoczonych wartość1,5 bln dol., a wymiana usług 242 mld dol. W najbliższych latach
wartość wymiany z krajami TPP obejmie 40 proc. handlu zagranicznego USA.

Założenia:
- intensyfikacja handlu
- ułatwienie inwestycji pomiędzy krajami partnerskimi TTP
- promowanie innowacji, wzrostu gospodarczego i rozwoju
- wspieranie tworzenia i utrzymania miejsc pracy
- uproszczenie rozwiązań dotyczących łańcuchów dostaw, technicznych barier handlu i inwestycji
- wyjaśnienie kwestii własności intelektualnej. -> zwolennicy: faktyczna liberalizacja handlu
Problemy/przeciwnicy:
- niejawny proces negocjacyjny
- rozwiązanie praw własności intelektualnej (ujednolicenie tych praw -> dostosowanie praw

własności intelektualnej do systemu funkcjonującego w USA)

- manipulowanie walutą (dewaluacja, aby zwiększyć eksport) -> Porozumienie powinno

całkowicie zabronić takich praktyk

- dostęp do leków i ceny – ochrona praw własności intelektualnej może działać ze szkodą dla

dostępu do przystępnych cenowo leków w krajach rozwijających się (np. w Wietnamie)

- nierówność przychodów – zarzuty, że celem podpisania TTP jest maksymalizacja zysku i

ustawienie pracowników w świecie konkurencji w taki sposób, aby obniżyć płace

- zagadnienia dotyczące negatywnego wpływy na środowisko.

WYKLAD XIV. DEFLACJA I INFLACJA W WARUNKACH GLOBALIZACJI

1. CZY DEFLACJA I INFLACJA TO ZJAWISKA WYLACZNIE MONETARNE ? JAKI

WPLYW NA DEFLACJE I INFLACJE MA ROZWOJ MIEDZYNARODOWEJ
WSPOLPRACY ,KONKURENCJA,INNOWACJE I WYSTEPOWANIE DLA
KUPUJACYCH ZJAWISKA POZYTYWNYCH EFEKTOW ZEWNETRZNYCH.

Inflacja i deflacja to zjawska zarówno monetarne jak i ekonomiczne. Kryzys finansowy, który
wybuchł w 2007 r., uwydatnił wady systemu opartego na dominującej roli waluty jednego
państwa. Stany Zjednoczone, emitujące główną walutę MSW, stoją wobec wyboru między
zaspokojeniem światowego zapotrzebowania na rezerwy walutowe a zachowaniem równowagi
zewnętrznej i wewnętrznej. Problem ten, określany mianem dylematu Triffina, oznacza, że kraj,
który chce wykreować walutę międzynarodową, jest skazany na deficyt obrotów bieżących.
Utrzymując dług wobec reszty świata, zapewnia płynność międzynarodowym rynkom
finansowym oraz gospodarce realnej. Brak deficytu na rachunku obrotów bieżących może

prowadzić do małej podaży międzynarodowego pieniądza i rodzić ryzyko 26 Studia Europejskie,
2/2011 deflacji. W przypadku utrzymania systemu opartego na jednej walucie prawdopodobnie
każdy kraj, którego waluta zastąpi dolara amerykań- skiego, będzie musiał zmierzyć się z tym
problemem potęgującym narastanie globalnej nierównowagi.

2. CZY WZROST SYSTEMOWEGO RYZYKA FINANSOWEGO ISTOTNIE MOŻE

ZMNIEJSZYC MIEKKA POLITYKA MONETARNA EBC, BRF .PODAJ ARGUMENTY
ZA I PRZECIW (A. Ciupa )

W czasach wzrostu systemowego ryzyka finansowego miękka polityka monetarna EBC i BRF
pozwala doraźnie zapobiec głębokiej deflacji. Powoduje ona zachwianie rynkowego mechanizmu
przywracania równowagi między podażą, a popytem, w tym między poziomem oszczędności i
inwestycji krajowych W konsekwencji osłabienia siły procesu dostosowawczego ryzyko systemowe,
zwłaszcza międzynarodowych rynków finansowych, zwiększyło się. Dopływ taniego pieniądza z
banków centralnych i budżetu stwarza instytucjom finansowym nowe możliwości spekulacji. Polityka
monetarna EBC , w tym dostęp do pożyczek oprocentowanych poniżej stopy inflacji, sprawiła, że
banki skorzystały z okazji związanej z wprowadzeniem do obrotu ponad 100 mld euro pożyczek.
Pożyczki te są de facto formą subsydium dla banków krajów członkowskich Europejskiej Unii
Monetarnej. Kapitał pożyczony za 1% moze zostać ulokowany po znacznie wyższej cenie i
umożliwić osiągnięcie zysku nazywczajnego. Od początku kryzysu polityka monetarna EBC sprzyja
płynności finansowej sektora bankowego krajów członkowskich.

3. SKUTKI DEFLACJI W EUROPIE DLA GOSPODARKI SWIATOWEJ I POZYCJI

KONKURENCYJNEJ UE

Generalne skutki deflacji:

· długotrwały spadek poziomu cen powoduje, iż gotówka zyskuje na wartości. Tym samym za

określoną kwotę można nabyć więcej dóbr i usług,

· nagła deflacja – jej przykładem jest Wielki Kryzys w gospodarce amerykańskiej – może być

również przyczyną wielu bankructw czy też kryzysów bankowych spowodowanych nagłym
wzrostem realnej wartości długów, przez który dłużnicy stają się niewypłacalni,

· redystrybucja realnych środków od pożyczkobiorców do pożyczkodawców,
· ograniczenie zagregowanego popytu, czyli tzw. deflacja długu (jego skutkiem jest wzrost realnego

zadłużenia i pogłębiające się osłabienie gospodarcze),

· zmniejszenie opłacalności produkcji,
· deflacja może również powodować stagnację gospodarczą i wysokie zadłużenie wewnętrzne,
· ograniczenie możliwości wpływu polityki pieniężnej na gospodarkę,
· oczekiwana deflacja może również wpływać na nominalne stopy procentowe (spadek stopy inflacji

powoduje spadek wartości nominalnej stopy procentowej).

Negatywny wpływ na współczesną gospodarkę (w tym konkurencyjność UE):
1. Nadmierny wzrost wynagrodzeń - z powodu nieelastyczności płac realny wzrost wynagrodzeń

może być nadmierny, ze szkodą dla gospodarki m.in. w postaci wzrostu bezrobocia

2. Deflacja podnosi koszt obsługi długu - ponieważ nominalna stopa procentowa od kredytów nie

może spaść poniżej zera. Gdy nominalne przychody kurczą się, zaś nominalny dług pozostaje
na niezmiennym poziomie to dłużnik musi przeznaczać na obsługę długu coraz większą część
przychodów.

3. Deflacja utrudnia obniżenie udziału długu publicznego w PKB - przykład Grecji, gdzie dług

(mimo oddłużania) przekracza 170 proc. PKB, a deflacja jest głębsza niż 2 proc

4. Deflacja może przekształcić się w „spiralę” – w ramach tej spirali deflacja aktywów hamuje

aktywność gospodarczą, gdyż przedsiębiorcy spodziewają się niższych zysków, więc
powstrzymują się przed inwestycjami. Mogą też mieć problemy w bilansach, gdyż deflacja
wpływa na obniżenie wartości aktywów, lecz nie pasywów.

5. Deflacja jest często zgubna dla biznesu, dla rządów - oznacza mniejsze wydatki konsumentów

a to prowadzi do mniejszych wpływów z podatku VAT

W kontekście deflacji Europejski Bank Centralny ma do dyspozycji luzowanie ilościowe (QE).

Chodzi o to, by znów wzrosła ilość pieniądza w obiegu w gospodarkach strefy euro, co
miałoby uchronić jednolitą walutę przed błędnym kołem deflacji.

4. CZY QE (LUZOWANIE ILOSCIOWE) POLITYKI MONETARNEJ WZBUDZI POPYT

INWESTYCYJNY,KONSUMPCYJNY,EKSPORTOWY,CZY PONOWNIE ZACHECI DO
SPEKULACJI FINANSOWYCH

5. CZY REFORMY INSTYTUCJONALNE REDUKUJACE RYZYKO

SYSTEMOWE,FINANSOWE I POBUDZAJACE
PRZEDSIEBIORCZOSC,KONKURENCJE I INNOWACJE ORAZ ROZWOJ
WSPOLPRACY MIEDZYNARODOWEJ SA EFEKTYWNIEJSZYM SPOSOBEM NIŻ
STYMULACJA MONETARNA ,JAK I BUDZETOWA ?

6. WYKORZYSTAJ SCHEMAT ROWNOWAGI MUNDELLA FLEMINGA POSZERZONY

O WPLYW : 1. REFROM INSTYTUCJONALNYCH ZWIEKSZAJACYCH
EFEKTYWNOSC I DYNAMICZNA SPRAWNOSC RYNKU,
2.POSZERZAJACYCH UDZIAL KONKURENCJI I WSPOLPRACY
MIEDZYNARODOWEJ ORAZ 3.ZWIEKSZAJACYCH NAKLADY NA INNOWACJE
RYNKOWE I ICH DOSTOSOWANIE DO WARUNKOW KONKURENCJI
MIEDZYNARODOWEJ
DO DYNAMICZNEJ ANALIZY EFEKTYWNOSCI RYNKU W WARUNKACH
GLOBALIZACJI