KAT B3258 id 233091 Nieznany

background image

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

70 Makroekonomia

Strumienie wymiany ró˝nià si´ dziÊ od obserwowa-
nych dawniej i opisywanych przez twórców tradycyj-
nych teorii handlu mi´dzynarodowego opartych na
koncepcji korzyÊci komparatywnych. Znaczna cz´Êç
Êwiatowego handlu dokonuje si´ obecnie mi´dzy kraja-
mi uprzemys∏owionymi, które sà do siebie podobne za-
równo pod wzgl´dem zasobów czynników, jak i pod
wzgl´dem techniki produkcji oraz gustów nabywców.
Na znaczeniu traci obrót jednorodnymi produktami rol-
nymi i surowcami, a zyskuje wymiana zró˝nicowanych
wyrobów przemys∏u przetwórczego. Przedmiotem wy-
miany stajà si´ substytuty, a nie dobra komplementar-
ne: Niemcy sprzedajà Francuzom volkswageny, kupu-
jàc w zamian nie wino, lecz samochody Renault. Jedno-
czesny eksport i import podobnych dóbr (konsumpcyj-
nych i inwestycyjnych) wytwarzanych w jednej bran˝y
nosi nazw´ handlu wewnàtrzga∏´ziowego.

O prowadzeniu handlu wewnàtrzga∏´ziowego decy-

dujà inne czynniki ni˝ koszty komparatywne, stanowià-
ce podstaw´ okreÊlania kierunków wymiany mi´dzyga-
∏´ziowej. Na przyk∏ad, wyst´powanie rosnàcych korzy-
Êci skali oraz podobieƒstwa preferencji nabywców z han-
dlujàcych krajów mogà spowodowaç, ˝e op∏acalna b´-
dzie nawet wymiana wewnàtrzga∏´ziowa prowadzona
przez kraje identyczne pod wzgl´dem ekonomicznym.

W poni˝szej pracy przedstawiamy analiz´ wymia-

ny identycznego produktu wytwarzanego w dwóch kra-

jach. Przed podj´ciem handlu rynki badanego produk-
tu sà w obu paƒstwach zmonopolizowane, po otwarciu
gospodarek dochodzi zaÊ do powstania mi´dzynarodo-
wego duopolu (b´dàcego najprostszym przypadkiem
rynku oligopolistycznego), którego cz∏onkowie post´-
pujà wed∏ug zasad opisanych przez Cournota (1838).
W naszej analizie nawiàzujemy do modeli Brandera
(1981) oraz Brandera i Krugmana (1983).

Wykorzystujàc wspomniane modele Brandera oraz

Brandera i Krugmana, a tak˝e narz´dzia analizy mate-
matycznej, przedstawiamy konsekwencje otwarcia go-
spodarki z punktu widzenia firmy, która wchodzi na
rynek zagraniczny oraz takiej, która z tej mo˝liwoÊci re-
zygnuje. WyjaÊniamy, dlaczego po otwarciu gospodarki
ka˝da firma woli wejÊç na obcy rynek ni˝ produkowaç
wy∏àcznie na potrzeby rodzimych odbiorców. Pokazu-
jemy wi´c, ˝e w za∏o˝onych warunkach sama struktura
rynku sk∏ania do rozwijania handlu wewnàtrzga∏´zio-
wego. Prezentujemy równie˝ dowód na to, ˝e w za∏o˝o-
nych warunkach mi´dzynarodowa wymiana identycz-
nych produktów jest op∏acalna dla spo∏eczeƒstw, z∏o-
˝onych z konsumentów i producentów, wtedy gdy wej-
Êcie na obcy rynek nie wymaga poniesienia dodatko-
wych kosztów. Dowodzimy równie˝, ˝e przy niezero-
wych kosztach transportu (reprezentujàcych szeroko
poj´ty koszt transakcyjny zwiàzany z eksportem), wy-
miana mo˝e zmniejszaç dobrobyt spo∏eczny. Pos∏uguje-

Handel wewnàtrzga∏´ziowy
a oligopol Cournota

E l ˝ b i e t a C z a r n y , A g n i e s z k a R u s i n o w s k a

background image

my si´ modelem równowagi czàstkowej, abstrahujàc od
wp∏ywu badanej sfery produkcji na inne dziedziny go-
spodarki.

Rozwa˝ania ograniczamy do najprostszego przy-

padku wymiany, w której uczestniczà dwa identyczne
paƒstwa tworzàce gospodark´ Êwiatowà: Kraj (K) i Za-
granica (Z). Powodem jest nie tylko ch´ç uproszczenia
analizy. Sàdzimy, ˝e dwustronny handel wewnàtrzga-
∏´ziowy wzbudza najwi´cej kontrowersji, gdy˝ trudniej
go pogodziç z poglàdami zwolenników tradycyjnej teo-
rii wymiany mi´dzynarodowej ni˝ handel wewnàtrzga-
∏´ziowy, w którym uczestniczy wiele paƒstw.

Analiz´ rozpoczynamy od prezentacji charaktery-

styki poda˝y i popytu w stanie autarkii. Nast´pnie po-
równujemy stan równowagi gospodarki zamkni´tej ze
stanem po podj´ciu wymiany identycznych produk-
tów. Zak∏adamy, ˝e rynek krajowy oraz zagraniczny sà
od siebie oddzielone. Oznacza to, ˝e nawet gdyby ceny
danego produktu by∏y na ka˝dym z nich ró˝ne, arbitra˝
(czyli zakup na jednym rynku w celu odsprzeda˝y na
drugim) nie by∏by mo˝liwy. Odwo∏ujemy si´ najpierw
do modelu Brandera (1981), w którym koszt transportu
jest równy zero, a nast´pnie do uj´cia Brandera i Krug-
mana (1983) z niezerowym kosztem transportu. Anali-
z´ koƒczymy prezentacjà skutków podj´cia wymiany
z punktu widzenia dobrobytu spo∏ecznego rozumiane-
go jako suma zysku przedsi´biorstwa oraz nadwy˝ki
konsumenta.

Model z zerowym kosztem transportu za granic´

Charakterystyka poda˝y

Przed otwarciem gospodarki w ka˝dym paƒstwie jest
jeden producent badanego dobra (monopolista na lo-
kalnym rynku w stanie autarkii). Aby rozpoczàç pro-
dukcj´, musi on dokonaç inwestycji poczàtkowej,
a wi´c ponieÊç koszt sta∏y, F (F > 0). Wytworzenie ka˝-
dej jednostki wyrobu wymaga poniesienia dodatkowe-
go kosztu równego c (przeci´tny koszt zmienny równy
kosztowi kraƒcowemu, c > 0). Dostarczanie towaru na
rynek (krajowy, a po otwarciu gospodarki równie˝ za-
graniczny) nie wymaga ponoszenia ˝adnych innych
kosztów. Funkcja kosztu ca∏kowitego jest wi´c liniowa
i ma postaç:

TC(q) = F + c . q,

(1)

gdzie:

TC - ca∏kowity koszt produkcji q jednostek,

c - koszt kraƒcowy (c = MC(q) = AVC(q)),
q - wielkoÊç produkcji.

ObecnoÊç w funkcji kosztu ca∏kowitego sta∏ego

kosztu F powoduje, ˝e produkcj´ cechujà rosnàce ko-

rzyÊci skali (o ich wyst´powaniu Êwiadczy malejàcy
przeci´tny koszt produkcji , gdzie ma-
leje wraz ze wzrostem q, c jest zaÊ sta∏e).

Charakterystyka popytu

Popyt opisuje liniowa odwrotna funkcja popytu o postaci:

P

i

= a - b(q

i

K

+ q

i

Z

),

(2)

gdzie a i b stanowià dodatnie parametry, superskrypt
i odnosi si´ do kraju, w którym dobro jest sprzedawa-
ne (i oznacza albo „K” (Kraj), albo „Z” (Zagranic´)).
Subskrypt pokazuje, gdzie badane dobro zosta∏o wy-
tworzone (Kraj albo Zagranica). Popyt na rynku krajo-
wym opisany jest zatem jako:

P

K

= a - b(q

K

K

+ q

K

Z

).

(2a)

W stanie autarkii na rynku ka˝dego kraju znajduje

si´ tylko jeden producent (q

K

Z

ze wzoru (2a) równa si´

zero). Wp∏ywa on na cen´ produktu (napotyka opadajà-
cà lini´ popytu na produkt, o czym Êwiadczy znak „ - ”
przed parametrem b we wzorach (2) i (2a)). Odwrotna
funkcja popytu na rynku Kraju w stanie autarkii ma
wi´c postaç:

P

K

= a - b . q

K

K

.

(2b)

Stan równowagi gospodarki zamkni´tej

Na rynku wewn´trznym monopolista dà˝y do osiàgni´-
cia maksymalnego zysku, stanowiàcego ró˝nic´ mi´dzy
przychodem (utargiem) ca∏kowitym i kosztem ca∏kowi-
tym. Gdy funkcje kosztów i przychodów ca∏kowi-
tych sà ró˝niczkowalne, wybór optymalnej wielkoÊci
produkcji jest wyznaczony przez warunek konieczny
maksymalizacji zysku, czyli zrównanie si´ przychodu
kraƒcowego z kosztem kraƒcowym (szerzej zob. Czar-
ny, Nojszewska, 2000, s. 141-144):

Π

'(q) = (TR(q) - TC(q))' = MR(q) - MC(q) = 0, (3)

co jest równowa˝ne z obowiàzywaniem równoÊci:

MR(q) = MC(q), (3a)

gdzie:

TR(q) - ca∏kowity przychód (utarg) ze sprzeda˝y q

jednostek produktu,

TC(q) - ca∏kowity koszt wytworzenia q jednostek,

Π

(q) - zysk ze sprzeda˝y q jednostek,

MR(q) - przychód kraƒcowy ze sprzeda˝y q jed-

nostek,

MC(q) - koszt kraƒcowy wytworzenia q jednostek.

71

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

Makroekonomia

AC q

TC q

q

F
q

c

( )

=

( )

=

+

F

q

background image

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

72 Makroekonomia

Wzór (3a) przedstawia ogólnà postaç warunku ko-

niecznego istnienia ekstremum funkcji zysku (warunku
pierwszego rz´du). O tym, ˝e chodzi o maksimum tej
funkcji, Êwiadczy warunek dotyczàcy jej drugiej po-
chodnej (warunek wystarczajàcy maksymalizacji zysku):

(4)

Przedstawiony we wzorze (3a) warunek koniecz-

ny maksymalizacji zysku mo˝na uÊciÊliç. W przypad-
ku monopolisty (i ka˝dej innej firmy z rynku niedosko-
nale konkurencyjnego) cena jest funkcjà wielkoÊci
produkcji (P = P(q)). Zmiany poda˝y wp∏ywajà na wy-
sokoÊç ceny, po której sprzedaje si´ produkt (opadajàca
linia popytu). Monopolista dostosowuje wielkoÊç swo-
jej produkcji do warunków rynku. Punkt, okreÊlajàcy
iloÊç produktu pozwalajàcà maksymalizowaç zysk,
znajduje si´ wi´c na linii popytu na jego wyrób. Ze
wzoru (3a) wynika, ˝e spe∏nia on warunek: MC(q) =
MR(q).

Przychód kraƒcowy monopolisty (lub innego

przedsi´biorstwa dzia∏ajàcego w warunkach niedosko-
na∏ej konkurencji) jest ni˝szy od rynkowej ceny jego
produktu. Jest tak dlatego, ˝e wzrost jego produkcji (np.
o dq), zmienia wielkoÊç przychodu pod wp∏ywem
dwóch czynników. Pierwszym jest wzrost przychodu
dzi´ki sprzeda˝y wi´kszej liczby jednostek, drugim -
jego spadek w nast´pstwie obni˝enia si´ ceny wszyst-
kich sprzedawanych sztuk towaru. Przychód kraƒcowy
mo˝na obliczyç jako pochodnà ró˝niczkowalnej funkcji
przychodu ca∏kowitego TR(q):

(5)

We wzorze (5) przychód kraƒcowy jest ni˝szy od

ceny. Przy ujemnie nachylonej linii popytu wyra˝enie
dP/dq jest bowiem ujemne. dP/dq stanowi nachylenie
odwrotnej funkcji popytu; w przyj´tym przez nas przy-
padku liniowej funkcji popytu jest to po prostu wspó∏-
czynnik kierunkowy prostej równy (-b).

Optymalnà wielkoÊç produkcji i maksymalny zysk

monopolisty obliczamy, podstawiajàc funkcj´ kosztu
ca∏kowitego (wzór (1)) oraz odwróconà funkcj´ popytu
(wzór (2b)) do funkcji zysku krajowego monopolisty:

Π

(q

K

K

) = (a - b q

K

K

) (q

K

K

- F - c . q

K

K

).

(6)

Obliczajàc pierwszà pochodnà funkcji zysku po

q

K

K

i przyrównujàc jà do zera:

wyznaczamy optymalnà wielkoÊç produkcji:

q

K

K

= (a - c)/2b, (7)

gdzie (a - c) > 0. Gdyby ten warunek nie by∏ spe∏niony,
wielkoÊç produkcji nie by∏aby dodatnia, co jest
sprzeczne z interpretacjà ekonomicznà, wymagajàcà,
by monopolista lokalny wytwarza∏ niezerowà produk-
cj´. Innymi s∏owy, w tym przypadku obowiàzuje a > c,
co oznacza, ˝e cena prohibicyjna, przy której popyt na
badane dobro jest równy zero (reprezentowana przez
parametr a), jest wy˝sza od (niezmiennego) kosztu
kraƒcowego).

Druga pochodna funkcji zysku po q

K

K

jest ujemna:

co jest zgodne z wymaganiami warunku wystarczajàce-
go maksymalizacji zysku przedstawionego we wzorze
(4).

Maksymalny zysk monopolisty obliczamy podsta-

wiajàc do funkcji zysku obliczonà w∏aÊnie optymalnà
wielkoÊç produkcji (wzór (7)). OczywiÊcie, firma zagra-
niczna, b´dàca jedynym wytwórcà na swoim rynku we-
wn´trznym osiàga taki sam zysk

1

:

(8)

Równowaga w warunkach gospodarki otwartej

Po otwarciu gospodarki lokalny monopolista chce
wejÊç na rynek zagraniczny, gdy˝ obowiàzuje tam cena
gwarantujàca tamtejszemu producentowi dodatni zysk.
Dopóki cena przewy˝sza koszt kraƒcowy, dopóty firma
chce dostarczaç produkt na obcy rynek. Tak samo jest
w przypadku jej zagranicznego rywala. Gdyby jeden
z konkurentów zrezygnowa∏ z ekspansji, podczas gdy
drugi dokona∏by jej, wówczas ten pierwszy poniós∏by
straty. Poda˝ na jego rodzimym rynku zwi´kszy∏aby
si´, obni˝ajàc cen´ produktu. Zmniejszy∏by si´ wi´c je-
go przychód, a wraz z nim - zysk. Drugi duopolista, któ-
ry jako jedyny zdecydowa∏ si´ na ekspansj´ zagranicz-

2

2

2

2

2

2

0

Π

.

q

TR

q

TC

q

=

<

2

2

2

0

Π

,

q

b

K

K

( )

= −

<

MR q

TR' q

P q q

P q

dP

dq

q.

( )

=

( )

=

( )

(

)

=

( )

+

∂π

q

bq

K

K

K

K

= −

− =

a

c

2

0

,

π

π

q

a c

b

a b q

q

F - c q

a c

b

a c

b

a c

b

q

a c

b

a c

bF

b

K

K

K

K

K

K

K

K

K

K

= −







=

− ⋅

(

)

=

− ⋅ −













− − ⋅







= −







=

( )

2

2

2

2

2

9

36

36

2

a

b

F

c

,

.

1 Analizujemy sytuacj´, w której wytwarzanie jest op∏acalne z punktu widze-
nia monopolisty (gdyby tak nie by∏o, rynek produkowanego przezeƒ wyrobu

nie istnia∏by). Podobnie jest w przypadku oligopolu (gdyby firmy uzna∏y han-

del za niekorzystny, nie uczestniczy∏yby w nim). Nie badamy, kiedy zysk mo-

nopolisty jest dodatni, a kiedy ponosi on krótkookresowà strat´ (nie robimy te-

go równie˝ w odniesieniu do oligopolu). Nale˝y jednak zauwa˝yç, ˝e w przy-

padku analizowanej tu optymalnej produkcji monopolisty (wzór (7)) spe∏nio-

ny jest warunek podj´cia niezerowej produkcji w krótkim okresie: p(q)AVC(q),

p(q) - jest cenà zale˝nà od wielkoÊci produkcji, AVC(q) - przeci´tny koszt

zmienny produkcji q jednostek (szerzej zob. Czarny, Nojszewska, 2000, 116).

W opisywanym tu przypadku, przy produkcji równej cena jest bowiem

równa , co spe∏nia warunek: równowa˝ny z formu∏à ,

która jest prawdziwa z za∏o˝enia przyj´tego w komentarzu do wzoru (7).

q

a c

b

= −

2

p q

a c

( )

= +

2

a c

+ >

2

c

a c

− >

2

0

background image

nà, zwi´kszy∏by zysk w stosunku do osiàgnietego w go-
spodarce zamkni´tej (na rynku wewn´trznym pozosta∏-
by monopolistà, a za granicà osiàga∏by dodatni zysk).

˚eby udowodniç, ˝e ˝adna firma nie zechce zrezygno-

waç z ekspansji zagranicznej, za∏ó˝my najpierw, ˝e fir-
ma z Kraju wchodzi na rynek Zagranicy, a jej konkurent
dzia∏a wy∏àcznie na swoim rynku, a wi´c jego dostawy
na rynek Kraju (q

K

Z

) sà równe zero. Firma z Kraju pozo-

staje zatem monopolistà na rynku rodzimym i maksy-
malizujàc zysk dostarcza tam q

K

K

= (a - c)/2b jednostek

produktu (wzór (7)). Na rynku zagranicznym natomiast
przedsi´biorstwo z Kraju napotyka tamtejszego konku-
renta. Ca∏kowity zysk krajowego producenta jest
ró˝nicà mi´dzy ca∏kowitym przychodem osiàganym
przezeƒ na obu rynkach oraz ca∏kowitym kosztem
produkcji:

(9)

co mo˝na zapisaç, wykorzystujàc informacje o cechach
popytu i kosztów zawarte we wzorach (1) i (2) w
postaci:

(10)

Funkcja zysku firmy z Zagranicy, dzia∏ajàcej

wy∏àcznie na rodzimym rynku, ma postaç:

(11)

Obliczajàc pochodne czàstkowe funkcji zysku fir-

my krajowej (wzór (10)) i zagranicznej (wzór (11)) ze
wzgl´du na dostawy na rynek zagraniczny poka˝emy,
ile jednostek dobra sprzeda za granicà ka˝dy maksyma-
lizujàcy zysk producent. W tym celu wykorzystamy
warunki pierwszego rz´du, uzyskane przez przyrówna-
nie do zera pierwszych pochodnych funkcji zysku firm
z Kraju i z Zagranicy:

(12)

gdzie q

Z

K

- dostawy firmy z Kraju na rynek Zagranicy;

wielkoÊç produkcji rywala z Zagranicy dostarczana na
jego rodzimy rynek (q

Z

Z

) jest traktowana jako dana.

Podobnie obliczamy optymalnà wielkoÊç produk-

cji firmy z Zagranicy:

(13)

Zale˝noÊci ze wzorów (12) i (13) okreÊlajà zbiory

optymalnych wielkoÊci produkcji poszczególnych firm
przy za∏o˝eniu niezmiennej produkcji rywala i tworzà
tzw. Êcie˝ki reakcji (best response) ka˝dej z firm na ryn-
ku Zagranicy. Równanie (12) reprezentuje Êcie˝k´ reak-

cji producenta krajowego, zaÊ równanie (13) - Êcie˝k´
reakcji firmy zagranicznej. Optymalne wielkoÊci pro-
dukcji obu firm na rynek Zagranicy (reprezentowane
przez punkt C na wykresie 1) obliczamy wykorzystujàc
równania Êcie˝ek reakcji, i otrzymujemy:

(14)

gdzie (a - c) > 0 (por. komentarz do wzoru (7)).

Maksymalizujàca zysk produkcja firmy z Kraju na

oba rynki ∏àcznie sk∏ada si´ zatem z monopolistycznej
produkcji na rynek krajowy i produkcji oligopolisty na
rynku zagranicznym [(a - c)/2b + (a - c)/3b]. Obliczamy
teraz jej zysk, pami´tajàc, ˝e koszt sta∏y (F) ponosi tylko
raz, a ceny produktu na obu rynkach sà ró˝ne (na rynku
krajowym ˝àda wszak ceny monopolistycznej, a za gra-
nicà duopoliÊci dostarczajà na rynek wi´cej produktu,
a wi´c uzyskujà cen´ ni˝szà od monopolistycznej):

Po uporzàdkowaniu powy˝szego wzoru otrzymu-

jemy:

(15)

Z porównania maksymalnego zysku firmy wcho-

dzàcej na rynek zagraniczny przy braku ekspansji rywa-
la (15) i maksymalnego zysku monopolisty w stanie au-
tarkii (wzór (8)) wynika, ˝e wejÊcie na obcy rynek przy-
nosi dodatkowy zysk (

∆Π

> 0). W∏aÊnie on jest powo-

dem, firma decyduje si´ na ekspansj´ zagranicznà:

(16)

Przyjrzyjmy si´ wynikom osiàganym przez firm´ z

Zagranicy, która rezygnuje z wejÊcia na rynek Kraju,
natomiast jest konfrontowana z eksportem rywala z
Kraju na jej rodzimy rynek. Jej zysk jest równy:

(17)

czyli:

(17a)

73

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

Makroekonomia

Π

,

K

K

K

K

Z

K

TR

TR

TC

=

+

π

K

c

q

a c

b

q

a c

b

a b

a - c

2b

a - c

2b

F - c

a - c

2b

a b

a - c

3b

a - c

b

a - c

b

K

K

K

Z

= −

= −







=

− ⋅







+

+ − ⋅

( )

− ⋅

2

3

2

3

3

,

.

π

K

q

a c

b

q

a c

b

a c

bF

b

K

K

K

Z

= −

= −







=

( )

2

3

13

36

36

2

,

.

∆Π =

( )

( )

+

=

( )

13

36

36

36

4

36

2

2

2

a c

bF - 9 a - c

bF

b

a c

b

.

π

Z

q

a c

b

a b

a c

b

a c

b

F

c

a c

b

Z

Z

= −







=

− ⋅

( )

⋅ − − − ⋅ −

3

2

3

3

3

,

π

Z

a

c

q

a c

b

bF

b

Z

Z

= −







=

( )

3

4

36

36

2

.

Π

.

K

K

K

K

K

K

Z

Z

Z

K

Z

K

K

K

Z

a b q

q

a b q

q

q

F + c q

q

=

+

(

)

(





+

+

(

)

(

)





+

(

)

[

]

0

Π

.

Z

K

Z

Z

Z

Z

Z

Z

Z

a b q

q

q

F

cq

=

+

(

)

(





+

(

)

Π /

,

K

K

Z

K

Z

Z

Z

q

a

bq

bq

c

= −

− =

2

0

Π /

,

. .

Z

Z

Z

Z

Z

K

Z

K

Z

q

a

bq

bq

c

q

= −

− =

=

(

)

2

0

const

q

q

Z

Z

K

Z

=

=

( )

[

]

a c

b

/

,

3

background image

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

74 Makroekonomia

Linia BR

K

jest Êcie˝kà reakcji firmy z Kraju na rynku Zagranicy (wzór (12))

i przedstawia iloÊci produktu maksymalizujàce zysk firmy krajowej na rynku

zagranicznym przy danej (przedstawianej wzd∏u˝ osi poziomej) produkcji fir-

my zagranicznej na ten˝e rynek. BR

Z

, czyli Êcie˝ka reakcji firmy zagranicznej

na rynku Zagranicy (wzór (13), opisuje maksymalizujàcà zysk firmy zagranicz-

nej wielkoÊç sprzeda˝y na jej rodzimym rynku przy danej sprzeda˝y dokony-

wanej tam przez firm´ krajowà. W miejscu przeci´cia obu Êcie˝ek znajduje si´

punkt równowagi Cournota - C. Jego wspó∏rz´dne przedstawiajà optymalne

wielkoÊci produkcji ka˝dej firmy na rynek Zagranicy.

Ze wzoru (17a) wynika, ˝e zysk firmy, która rezy-

gnuje z ekspansji zagranicznej, ale na w∏asnym rynku
napotyka przybysza zagranicznego, drastycznie spada
w porównaniu z zyskiem monopolisty w stanie autarkii
(wzór (8)) oraz z zyskiem intruza (wzór (17a)). Co wi´-
cej, ów zysk jest mniejszy ni˝ wtedy, kiedy obie firmy
wytwarzajà na potrzeby obu rynków (wtedy na obu
rynkach produkcja jest taka, jak we wzorze (14)), a zy-
ski ka˝dej z firm z obu krajów sà identyczne i równe:

(18)

Z porównania maksymalnego zysku ka˝dego z duopo-

listów (wzór (18)) z maksymalnym zyskiem monopolisty
w stanie autarkii (wzór (8)) wynika, ˝e duopolista zara-
bia mniej ni˝ monopolista. Ka˝da firma, dà˝àc do zwi´k-
szenia zysku, osiàga zatem przeciwny skutek. Tym ra-
zem zmiana wysokoÊci zysku w porównaniu ze stanem
autarkii jest bowiem ujemna (we wzorze (19)

∆Π

' < 0):

(19)

Przedstawione tu uj´cie Brandera (1981) ró˝ni

si´ od klasycznego modelu Cournota (1838) tym, ˝e
duopoliÊci dzia∏ajà w ró˝nych krajach. Dok∏adna ana-

liza modelu Brandera ujawnia, ˝e w warunkach gospo-
darki otwartej firma osiàga wi´ksze zyski, wchodzàc na
zagraniczny rynek produktu, identycznego z wyrobem
wytwarzanym przez nià na potrzeby rodzimych odbior-
ców, ni˝ rezygnujàc z takiego posuni´cia. Charakter
rynku sk∏ania do ekspansji i podj´cia wewnàtrzga∏´zio-
wej wymiany identycznych produktów. Jednak wejÊcie
obu rywali na rynki zagraniczne powoduje, ˝e ich zyski
malejà w porównaniu ze stanem autarkii (obaj produ-
cenci tracà pozycj´ lokalnych monopolistów).

Model wzajemnego dumpingu (z niezerowym
kosztem transportu za granic´)

Przedstawiony w∏aÊnie model duopolu zosta∏ rozbudo-
wany przez Brandera (1981) oraz Brandera i Krugmana
(1983). Za∏o˝yli oni, ˝e eksport wymaga poniesienia
kosztu transportu

2

, traktowanego jako utrata cz´Êci

wartoÊci produktu (tak, jakby cz´Êç ∏adunku ulega∏a
zniszczeniu)

3

. W poni˝szej analizie utrzymujemy za∏o-

˝enia o identycznych cechach paƒstw, dotychczasowej
charakterystyce funkcji kosztów oraz funkcji popytu.
Ka˝da firma nadal traktuje wielkoÊç produkcji rywala
jako danà.

Niech t´ cz´Êç wartoÊci towaru, która dociera na

rynek zagraniczny reprezentuje s (s

(0, 1)). Oznacza

to, ˝e wywo˝àc z Kraju za granic´ q jednostek towaru,
dowozi si´ tam jedynie sq jednostek (sq < q). Oznacza
to podniesienie kraƒcowego kosztu produkcji ekspor-
towej w porównaniu z produkcjà na rynek krajowy.

ObecnoÊç kosztu transportu wymaga zmodyfiko-

wania funkcji zysku firm z obu handlujàcych paƒstw.
Na przyk∏ad funkcja zysku producenta krajowego jest
nast´pujàca:

(20)

gdzie s

(0, 1).

Analogiczna funkcja zysku firmy z Zagranicy wy-

glàda z kolei tak:

(21)

gdzie subskrypty wskazujà na producenta, superskryp-
ty zaÊ - na rynek, na którym produkt jest sprzedawany.

Powy˝sza zmiana nie wp∏ywa na kszta∏t i po-

∏o˝enie Êcie˝ki reakcji ka˝dego z duopolistów na jego
rodzimym rynku. Zmienia si´ natomiast po∏o˝enie

Wy k re s 1 . R ó w n o w a g a r y n k u
Z a g r a n i c y p o p o d j ´ c i u w y m i a n y

π

K

Z

F

q

q

a c

b

q

q

a c

b

8 a - c

b

b

K

K

K

Z

Z

Z

Z

K

=

= −







=

=

= −







=

( )

3

3

36

36

2

Π

.

∆Π ′ =

( )

( )

+

= −

( )

8

36

9

36

36

36

2

2

2

a c

bF -

a c

bF

b

a c

b

.

Π

K

K

K

Z

K

K

K

K

Z

Z

Z

K

Z

K

K

K S

Z

a b q

q

q

a b q

q

q

F

c q

q

=

+

(

)

(

)





+

+

(

)

(

)





− +

+

(

)

[

]

/

.

Π

Z

K

K

Z

K

Z

K

K

Z

Z

Z

Z

Z

Z S

K

Z

a b q

q

q

a b q

q

q

F

c q

q

=

+

(

)

(

)





+

+

(

)

(

)





− +

+

(

)

[

]

/

,

Z

2 Koszt transportu mo˝na tu uznaç za reprezentanta kosztów transakcyjnych.
3 Sposób traktowania kosztu transportu nawiàzuje do przedstawionej przez
Samuelsona idei „góry lodowej” (tylko cz´Êç lodu osiàga miejsce przeznacze-

nia nie roztopiwszy si´ pierwej - Samuelson, 1954, 268).

background image

Êcie˝ki reakcji firmy na rynku obcym (zob. wykres 2 -
na przyk∏adzie rynku Kraju). Nowà Êcie˝k´ reakcji
ka˝dej firmy na obcym rynku mo˝na przedstawiç ana-
litycznie. W przypadku firmy z Kraju na rynku Zagra-
nicy uzyska ona postaç:

(22)

lub po przekszta∏ceniu:

(22a)

Dla firmy zagranicznej na rynku krajowym odpo-

wiednia Êcie˝ka opisana jest równaniem:

czyli:

(23a)

Poniewa˝ obowiàzuje: 0 < s < 1, zatem musi zacho-

dziç c/s > c. Âcie˝ka reakcji ka˝dej firmy na obcym ryn-
ku jest wi´c po∏o˝ona poni˝ej analogicznej Êcie˝ki reakcji
przy zerowym koszcie transportu (na wykresie 2 Êcie˝k´
reakcji sprzed wprowadzenia kosztu transportu repre-
zentuje linia BRZ, po jego wprowadzeniu zaÊ - BRZ').

Stan równowagi Cournota na krajowym rynku po wprowadzeniu kosztu trans-

portu reprezentuje punkt C' (stan równowagi w autarkii - C). ObecnoÊç kosztu

transportu powoduje zmniejszenie zagranicznego eksportu na rynek Kraju

oraz wzrost dostaw rodzimego wytwórcy na ten rynek. Poniewa˝ wzrost pro-

dukcji krajowego dostawcy jest mniejszy ni˝ spadek produkcji jej zagranicz-

nego rywala, spada ∏àczna poda˝, a jednostkowa cena dobra roÊnie.

Z uk∏adu równaƒ z∏o˝onego ze wzorów (22), (23)

oraz brakujàcych wzorów Êcie˝ek reakcji ka˝dej firmy
na rodzimym rynku:

(24)

(25)

gdzie:

q

K

Z

- dostawy firmy z Zagranicy na rynek Kraju;

q

Z

K

- dostawy firmy z Kraju na rynek Zagranicy;

obliczamy optymalne wielkoÊci sprzeda˝y na obu ryn-
kach. Sà one takie same dla ka˝dej z firm na jej rodzi-
mym rynku oraz na rynku obcym:

(26)

(27)

Przekszta∏cajàc wzory (26) i (27), mo˝emy pokazaç,

˝e w przypadku ka˝dej firmy produkcja na rynek rodzi-
my (wzór (26)) jest wi´ksza ni˝ produkcja na rynek ob-
cy (wzór (27)). Mamy bowiem s

(0,1), a wi´c (1/s) > 1,

co powoduje, ˝e (3c/s) > 3c. Obowiàzuje zatem:

czyli w konsekwencji:

a wi´c:

(28)

˚eby wielkoÊci dostaw na ka˝dy rynek by∏y nieze-

rowe, wartoÊci otrzymane we wzorach (26) oraz (27)
muszà byç dodatnie (b jako parametr funkcji popytu
jest dodatnie). Oznacza to, ˝e muszà byç spe∏nione na-
st´pujàce dodatkowe warunki:

(29)

(30)

NierównoÊç przedstawionà we wzorze (29) da si´

przekszta∏ciç do postaci:

(29a)

Wyra˝enie w pierwszym nawiasie we wzorze (29a)

jest z pewnoÊcià dodatnie (warunek dotyczàcy dodat-
niej wielkoÊci produkcji z modelu Brandera (1981)).
Tak˝e drugi nawias ma wartoÊç dodatnià, poniewa˝ dla
ka˝dego c > 0 i s

(0, 1) (co zachodzi z definicji obu pa-

rametrów) obowiàzuje: (c/s) > c.

75

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

Makroekonomia

d

dq

a - bq

bq

c s

K

K

Z

K

Z

Z

Z

Π /

/

,

=

=

2

0

Π

Π

K

K

K

K

K

Z

K

Z

Z

Z

Z

Z

K

Z

q

a - 2bq

bq

c

q

a - 2bq

bq

c

/

,

/

,

=

− =

=

− =

0

0

q

q

b

a

c

s

c

q

q

b

a c -

c

s

K

K

Z

Z

Z

K

K

Z

=

=

+ −







=

=

+







1

3

2

1

3

2

,

.

c

s

c

s

c + 2c

c

s

c > c -

c

s

a +

c

s

c > a + c -

2c

s

+

>

⇒ −

2

2

2

2

,

1

3

2

1

3

2

b

a +

c

s

c

b

a + c

c

s







>







,

q

q

K

K

K

Z

>

.

a - c +

c

c >

( )







s

0

.

a +

c

s

c > ze wzoru

a + c -

c

s

> ze wzoru

( )

(

)

( )

(

)

2

0

26

2

0

27

,

.

q

b

a

c

s

q

K

Z

Z

Z

=







1

2

1
2

.

d

dq

bq

bq

c s

Z

Z

K

Z

K

K

K

Π /

/

,

= −

=

a

2

0

q

b

a

c

s

q

Z

K

K

K

=







1

2

1
2

.

Wy k re s 2 . R ó w n o w a g a n a r y n k u
K r a j u p r z y d o d a t n i m k o s z c i e
t r a n s p o r t u

background image

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

76 Makroekonomia

Z kolei nierównoÊç (30) mo˝na zapisaç jako:

(30a)

Skoro a > c, to < 1. Poniewa˝ wiemy, ˝e s

(0,

1), nierównoÊç (30a) nak∏ada na wysokoÊç kosztu trans-
portu dodatkowe istotne ograniczenie.

Jak pokaza∏yÊmy we wzorze (28), obecnoÊç nieze-

rowego kosztu transportu powoduje, ˝e dostawy na ry-
nek rodzimy sà wi´ksze ni˝ na rynek zagraniczny. Utra-
t´ odbiorców zagranicznych ka˝da firma mo˝e sobie
powetowaç zwi´kszeniem udzia∏u w rynku krajowym.
Jednak obie zmiany wielkoÊci dostaw nie znoszà si´
nawzajem. Wzrost produkcji krajowego dostawcy jest
mniejszy ni˝ spadek produkcji dostawcy zagraniczne-
go. Dok∏adniej mówiàc, stosunek zmiany wielkoÊci
produkcji dostawcy zagranicznego do zmiany wielko-
Êci produkcji dostawcy krajowego jest równy wspó∏-
czynnikowi kierunkowemu prostej BRK opisujàcej
Êcie˝k´ reakcji firmy krajowej na swoim rynku we-
wn´trznym (tu: -2). Tego, ˝e faktycznie tak jest, mo˝na
dowieÊç algebraicznie:

(31)

(32)

gdzie dq

K

K

> 0, zaÊ dq

K

Z

< 0 (gdy˝ c > 0, b > 0, (a - c) >

0, s

(0, 1) => ,

a zatem:

(33)

Ca∏kowite dostawy na ka˝dy z rynków sà w tym

przypadku równe (na przyk∏adzie rynku Kraju):

(34)

ObecnoÊç niezerowego kosztu transportu sprawia,

˝e na ka˝dy rynek dostarcza si´ mniej produktu ni˝
wówczas, gdy eksport nie wymaga∏ poniesienia dodat-
kowych kosztów. Obowiàzuje:

(35)

W sytuacji, w której koszt transportu na rynek za-

graniczny jest dodatni, ∏àczna poda˝ na ka˝dym rynku
jest mniejsza ni˝ wtedy, kiedy gospodarka jest zatem
otwarta i nie ma kosztu transportu. Musi wi´c wzro-
snàç cena badanego dobra.

Podstawiajàc wielkoÊci produkcji obliczone we

wzorach (26) i (27) do wzoru na zysk firmy krajowej,
otrzymujemy:

(36)

Przekszta∏cajàc wzór (36), otrzymujemy maksy-

malny zysk duopolisty krajowego (taki sam osiàga
przedsi´biorstwo zagraniczne) w postaci:

(36a)

Podstawowym za∏o˝eniem modeli Brandera (1981)

oraz Brandera i Krugmana (1983) jest zerowe przypusz-
czalne odchylenie (zero conjectural variation). Oznacza
ono, ˝e firmy przyjmujà wielkoÊç produkcji rywala ja-
ko danà. Wielu autorów (np. Greenaway, 1987, 1999)
krytykuje taki opis zachowaƒ. Silne przedsi´biorstwo
(a takim jest oligopol) powinno przecie˝ staraç si´ wy-
musiç na przeciwniku podejmowanie dzia∏aƒ korzyst-
nych dla wymuszajàcego. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e
po osiàgni´ciu stanu równowagi Cournota (wed∏ug ter-
minologii teorii gier - równowagi Nasha) firmy nie ma-
jà powodu do podejmowania jakichkolwiek dzia∏aƒ.
Wtedy bowiem osiàgajà najwy˝sze zyski mo˝liwe do
uzyskania w warunkach konkurencji oligopolistycznej.

Handel wewnàtrzga∏´ziowy na oligopolistycz-
nych rynkach Cournota a dobrobyt spo∏eczny

W modelu Brandera (1981) z zerowym kosztem trans-
portu dobrobyt spo∏eczny, definiowany jako suma zy-
sków producenta i nadwy˝ek konsumenta, roÊnie po
otwarciu gospodarki. Zmian´ wielkoÊci zysku pokaza-
∏yÊmy ju˝ we wzorze (19) jako: . Jest ona ujem-
na, gdy˝ zysk oligopolisty jest trwale ni˝szy od maksy-
malnego zysku osiàganego przez lokalnego monopolist´.

Nadwy˝k´ konsumenta obliczamy jako pole trój-

kàta znajdujàcego si´ pod linià popytu i nad poziomà
linià ceny (zob. wykres 3). Interesuje nas ró˝nica mi´-
dzy polami A (nadwy˝ka konsumenta w gospodarce
zamkni´tej) i B - (nadwy˝ka konsumenta po otwarciu
gospodarki):

(37)

(38)

(39)

Ze wzoru (39) wynika, ˝e na otwarciu gospodarki

konsumenci zyskujà, roÊnie bowiem nadwy˝ka konsu-
menta (licznik i mianownik wzoru (39) sà dodatnie).

s >

2c

a + c

.

Π

Π

K

K

K

K

K

Z

K

K

Z

K

K

K

K

Z

Z

Z

K

Z

K

K

K

Z

q

q

a b q

q

q

a b q

q

q

F

c q

q

s

=

+

(

)

= −

+

(

)

[

]

+

+ −

+

(

)

[

]

− −

+







.

Π

Π

K

Z

a

c

s

s

=

=

( )

+







+







4

4

16

1

1

36

36

2

2

2

2

a c

c

bF

b

.

dq

b

a +

c

s

c

a c

b

b

a +

c

s

c - a + c

c

b

dq

b

a + c

c

s

a c

b

b

c

c

s

c
b

K

K

Z

K

=







− −







=







=







− − =







= −




1

3

2

3

1

3

2

3

1

1

1

3

2

3

1

3

2

2

2
3

1

1

s

s

,




,

2c

a + c

1

1

0

s







>

dq

dq

Z

K

K

K

= −

2

.

q

q

q

q

b

K

K

Z

K

Z

Z

K

Z

+

=

+

=

− −







1

3

2a

c

c

s

.

1

3

2

2

3

b

a c

c

s

a c

b

− −







<

( )

.

A

B

=

− +













=

− −













= ⋅

( )

( )

=

( )

=

− +







( )

=

1
2

2

2

1
2

2

2

1
2

2

2

8

1
2

2

3

3

1
2

2

a

a c

a c

b

2a a c

a c

b

a c

a c

b

a c

b

a

a

c

2 a c

b

,

3a

3a a

c

2 a c

b

a c

b

a c

b

a c

b

a c

a c

b

a c

a c

− −







( )

=

( )

− =

( )

( )

=

( )

( )

=

( )

2

3

3

2

9

2

9

8

16

9

72

7

72

2

2

2

2

2

2

,

.

B

A

( )

a c

b

2

36

background image

Nale˝y teraz sprawdziç, jaka jest ca∏kowita zmiana

dobrobytu spo∏eczeƒstwa z∏o˝onego z konsumentów
i producentów. W tym celu porównamy bezwzgl´dne
wielkoÊci zmian wysokoÊci zysku (wzór (19)) i nadwy˝-
ki konsumenta (wzór (39)). Z porównania wynika, ˝e
dodatnia zmiana nadwy˝ki konsumenta przewa˝a nad
zmniejszeniem zysku producenta:

(40)

W przypadku modelu wzajemnego dumpingu

zmiana dobrobytu spo∏ecznego nie jest ju˝ tak jedno-
znacznie okreÊlona. Ostateczny wp∏yw podj´cia wy-
miany wewnàtrzga∏´ziowej na dobrobyt zale˝y od wy-
sokoÊci kosztów transportu oraz wielkoÊci korzyÊci od-
noszonych przez konsumentów dzi´ki zaostrzeniu kon-
kurencji. ˚eby to pokazaç, zaczynamy od obliczenia
zmiany nadwy˝ki konsumenta. Dla gospodarki za-
mkni´tej t´ nadwy˝k´ obliczy∏yÊmy ju˝ we wzorze (39).
Nadwy˝k´ w gospodarce otwartej (B') obliczamy we-
d∏ug tych samych zasad, które stosowa∏yÊmy poprzed-
nio (zob. wzór (38)):

(41)

Zmian´ nadwy˝ki konsumenta po otwarciu gospo-

darki (w porównaniu ze stanem autarkii) obliczamy jako:

(42)

Analiza wyra˝enia (42) pozwala stwierdziç,

˝e i tym razem nadwy˝ka konsumenta roÊnie po
podj´ciu wymiany (wyra˝enie (42) jest dodatnie).
Jest tak, poniewa˝, jak pokaza∏yÊmy wczeÊniej:

Po otwarciu gospo-

darki konsumenci ponownie zatem zyskujà.

Drugim sk∏adnikiem dobrobytu spo∏ecznego jest

zysk przedsi´biorstwa. Jego zmian´ (

∆Π

) po otwarciu

gospodarki obliczamy z formu∏ (8) oraz (27a):

(43)

Zysk firmy po otwarciu gospodarki powinien byç

mniejszy ni˝ maksymalny zysk monopolisty w stanie
autarkii. Wyró˝nienie

∆Π

ze wzoru (43) powinno byç

zatem ujemne. Aby sprawdziç, czy tak jest, wystarczy
zbadaç znak licznika u∏amka ze wzoru (43) (mianownik
jest dodatni; b jest parametrem funkcji popytu). Prze-
kszta∏camy licznik i otrzymujemy:

(44)

Pierwszy czynnik mno˝enia ze wzoru (44) jest do-

datni (wymaga tego wi´ksza od zera produkcja - por.
wzór (30)). ˚eby okreÊliç znak drugiego czynnika, zapi-
sujemy go w postaci:

(45)

We wzorze (45) sk∏adnik (c - a) jest ujemny (wczeÊniej

zak∏ada∏yÊmy, ˝e (a - c) > 0). Tak˝e wyra˝enie jest
mniejsze od zera, poniewa˝ s

(0, 1). Ca∏e wyra˝enie

77

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

Makroekonomia

Wy k re s 3 . H a n d e l w e w n à t r z g a ∏ ´ z i o w y a n a d w y ˝ k a k o n s u m e n t a

Nadwy˝k´ konsumenta obliczamy jako pole trójkàta znajdujàcego si´ pod linià popytu i nad poziomà linià ceny. W autarkii nadwy˝k´ t´ przedstawia

zakreskowane poziomo pole A. Nadwy˝k´ konsumenta po otwarciu gospodarki reprezentuje pole B zakreskowane pionowo.

7

72

2

72

2

2

a c

b

a c

b

( )

>

( )

.

′ = ⋅

− −







− ⋅







=

=







− ⋅







=

− −







B

b

a c

c

s

a

a

c

c

s

b

a c

c

s

a -

c

s

b

a c

c

s

1
2

1

3

2

1
3

1
3

1
3

1

6

2

2
3

1
3

1
3

1

18

2

2

.

.

c

′ − =

− −







( )

=

+ −







( )

+ + −







B

A

b

a c

c

s

a c

b

a c

c

s

a

a c

c

s

b

1

18

2

8

2

6

2

72

2

2

c

.

∆Π

=

( )

+







+







( )

+

=

=







( )

+







4

4

16

1

1

36

9

36

36

4

5

16

1

1

36

2

2

2

2

2

2

2

2

2

a c

a

c

s

c

s

bF

a c

bF

b

a

c

s

a c

c

s

b

.

4

5

16

1

1

2

11

10

2

2

2

2

a

c

s

a c

c

s

a c

c

s

c

c

s







( )

+







=

+ −







− −







a

.

11

10

10 1

1

c

a

c

s

c

a

c

s

− −







= −

( )

+







.

a

c

oraz

a

c

c

s

a

c

c

s

( )

>

⇒ +

( )

>

+ −

>







0

2

2

0

s >

2c

a + c

background image

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

78 Makroekonomia

(44) jest zatem ujemne, a w konsekwencji dla ustalone-
go wczeÊniej s

(0, 1) i

ujemny jest równie˝

przyrost zysku ze wzoru (43):

(46)

Otwarcie gospodarki ma wi´c ponownie diame-

tralnie ró˝ne konsekwencje dla konsumentów i produ-
centów. Ci pierwsi niewàtpliwie korzystajà, a drudzy
tracà. Wp∏yw podj´cia wymiany na dobrobyt obu grup
∏àcznie jest wypadkowà jego oddzia∏ywania na ka˝dà
z nich. Zmian´ dobrobytu netto obliczamy, porównujàc
bezwzgl´dne wartoÊci zmian zysku firmy (ze wzoru
(43)) oraz nadwy˝ki konsumenta (42):

(47)

O kierunku zmiany wielkoÊci dobrobytu ze wzoru

(47) Êwiadczy zmiana licznika (mianownik jest dodat-
ni). Pierwszy czynnik mno˝enia, co pokazywa∏yÊmy
wielokrotnie, musi byç dodatni. Oznacza to, ˝e osta-
teczny kierunek zmiany dobrobytu zale˝y od znaku
wyra˝enia:

(48)

Nie da si´ jednoznacznie stwierdziç, czy wyra˝e-

nie (48) jest dodatnie, czy ujemne. Zbadamy wi´c obie

sytuacje, pami´tajàc, ˝e obowiàzuje:
a zatem mamy równie˝:

6a > 6c

=>

11a + 11c > 5a + 17c

(49)

Dobrobyt netto roÊnie wtedy, kiedy wyra˝enie (49)

ma wartoÊç dodatnià, a wi´c gdy obowiàzuje:

(50)

Dobrobyt zmniejsza si´ natomiast wówczas, gdy

spe∏niony jest warunek:

(51)

Wyniki uzyskane we wzorach (50) i (51) sà zgodne

ze zdroworozsàdkowym podejÊciem do tej kwestii. Wy-
nika z nich bowiem, ˝e gdy s jest wzgl´dnie du˝e, a za-
tem straty poniesione podczas transportu sà wzgl´dnie
ma∏e, ∏àczny dobrobyt krajów uczestniczàcych w wy-
mianie wewnàtrzga∏´ziowej roÊnie. Kiedy natomiast
zwi´ksza si´ koszt transportu (bàdê mniejsza cz´Êç ka˝-
dej dostawy dociera do rynku zagranicznego), to - po
przekroczeniu krytycznej (kraƒcowej) wartoÊci
dobrobyt netto maleje. Wymiana wewnàtrzga∏´ziowa
nie zawsze podnosi dobrobyt jej uczestników. Oznacza
to, ˝e jej podj´cie nie zawsze jest op∏acalne.

Bibliografia

1. J. Brander (1981): Intra-Industry Trade in Identical Commodities. „Journal of International Economics”, vol. 11,

s. 2-14.

2. J. Brander, P. Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade. „Journal of International

Economics”, vol. 15, nr 3-4, s. 313-321.

3. K. Chapman (1991): The International Petrochemical Industry: Evolution and Location. Cambridge MA

Blackwell.

4. A. Cournot (1838): Recherches sur les Principles Mathématique de la Théorie des Richesses. (wyd.

angielskoj´zyczne: Researches into the Mathematical Principles of the Theory of Wealth, Londyn, 1897 wyd.
N.Bacon, Macmillan).

5. E. Czarny (2000): Mi´dzynarodowy handel wewnàtrzga∏´ziowy jako przedmiot badaƒ ekonomistów. „Bank i

Kredyt” nr 1-2, s. 18-29.

6. E. Czarny, E. Nojszewska (2000): Mikroekonomia. Warszawa PWE.
7. M.S. Ellis, L.A. Metzler (red.) (1949): Readings in the Theory of International Trade. Filadelfia Blakisten.
8. D. Greenaway, 1987: The New Theories of Intra-Industry Trade. „Bulletin of Economic Research”, vol. 39, nr 2.
9. D. Greenaway, C. Milner (1986): The Economics of Intra-Industry Trade. Oxford, Basil Blackwell.
10. D. Greenaway, C. Milner (1987): Intra-Industry Trade: Current Perspectives and Unsolved Issues,

„Weltwirtschaftliches Archiv”, vol. 123, s. 39-57.

11. D. Greenaway, P.K.M. Tharakan (1986): Imperfect Competition and International Trade: The Policy Aspects of

Intra-Industry Trade. Wheatsheaf Press, Brighton.

12. D. Greenaway, J. Torstensson (1997): Back to the Future: Taking Stock on Intra-Industry Trade.
„Weltwirtschaftliches Archiv”, vol. 133, nr 2, s. 249-269.

36

2

11

10

0

b

a c

c

s

c

a

c

s

=

+ −







− −







<

∆Π

.

′ − −

=

+ −













+

+ −







− −







=

=

+ −







+







B

A

a c

c

s

a

c

c

s

a

2c

s

c

a

c

s

b

a c

c

s

a

c

c

s

b

∆Π

2

7

5

2

2

11

10

72

2

5

17

22

72

c

5

17

22

a

c

c

s

+

.

s

c

a c

>

+

2

a c

s

c

a c

( )

>

+







0

2

1

i

, ,

+

>

+

22

5

17

2

c

a

c

c

a c

.

1

22

> >

s

c

5a + 17c

.

2

22

5

17

c

a c

s

c

a +

c

+

< <

.

s

c

a

c

=

+

22

5

17

background image

79

B A N K I K R E DY T m a r z e c 2 0 0 1

Historia BankowoÊci

13. G.M. Grossman (wyd.) (1992): Imperfect Competition and International Trade. MIT Press, Cambridge (Mass.).
14. G.M. Grossman, K. Rogoff (wyd.) (1995): Handbook of International Economics, vol. 3, North-Holland,

Amsterdam.

15. H.G. Grubel, P.J. Lloyd (1975): Intra-Industry Trade: the Theory and Measurement of Intra-Industry Trade in

Differentiated Products. Macmillan , Londyn.

16. E. Helpman, P. Krugman (1985): Market Structure and Foreign Trade. The MIT Press, Cambridge Mass.,

Londyn.

17. R.W. Jones, P. Kenen (red.) (1984): Handbook of International Economics, vol. 1, North - Holland, Amsterdam,

Nowy Jork.

18. J. Kol, P.K.M. Tharakan (wyd.) (1989): Intra-Industry Trade Theory, Evidence and Extensions. Macmillan.
19. P.R. Samuelson (1954): The Transfer Problem and Transport Costs II: Analysis of Effects of Trade Impediments.

„Economic Journal”, vol. 64, 264-289.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
KAT B4748 id 233094 Nieznany
KAT B3195 id 233089 Nieznany
Cw 2 An kat schemat id 121639 Nieznany
KAT B3308 id 233093 Nieznany
KAT B3198 id 233090 Nieznany
Abolicja podatkowa id 50334 Nieznany (2)
4 LIDER MENEDZER id 37733 Nieznany (2)
katechezy MB id 233498 Nieznany
metro sciaga id 296943 Nieznany
perf id 354744 Nieznany
interbase id 92028 Nieznany
Mbaku id 289860 Nieznany
Probiotyki antybiotyki id 66316 Nieznany
miedziowanie cz 2 id 113259 Nieznany
LTC1729 id 273494 Nieznany
D11B7AOver0400 id 130434 Nieznany
analiza ryzyka bio id 61320 Nieznany

więcej podobnych podstron