Gospodarka rynkowa.

Gospodarka rynkowa.

Rynkowy mechanizm popytu i

Rynkowy mechanizm popytu i

podaży

podaży

.

.

Agnieszka Stus

Zagadnienia

Zagadnienia



Rynki elastyczne i zmonopolizowane.



Funkcje popytu i podaży (położenie,

przesunięcie).



Równowaga rynkowa. Prawo popytu i

podaży. Model pajęczyny.



Miary elastyczności popytu i podaży.



Czynniki determinujące elastyczność popytu.



Wykorzystanie funkcji popytu w decyzjach

przedsiębiorstw.

Pojęcie rynku

Pojęcie rynku



Miejsce dokonywania sprzedaży i zakupu

towarów

[B. Oyrzanowski]

.



Proces, w którym nabywcy i sprzedawcy

określają przedmiot obrotu i warunki tego

obrotu

[J. Laudańska-Trynka]

.



Zespół warunków, które doprowadzają do

kontaktu miedzy kupującymi a sprzedającymi

w procesie wymiany dóbr i usług

[D. Begg]

.

Pojęcie rynku c.d.

Pojęcie rynku c.d.



Transakcje kupna i sprzedaży oraz warunki,

w jakich one przebiegają

[R. Milewski]

.



Syntetyczne pojęcie określające proces

prowadzący do tego, że decyzje gospodarstw

domowych dotyczące konsumpcji

alternatywnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o

tym, co i jak wytwarzać oraz decyzje

pracowników dotyczące tego, jak wiele i dla kogo

pracować, zostają wzajemnie uzgodnione dzięki

odpowiedniemu dostosowaniu cen

[D. Begg]

.

Kryteria klasyfikacji rynków

Kryteria klasyfikacji rynków



Rynek ze względu na przedmiot obrotu



Rynek ze względu na zasięg działania



Rynek ze względu na sytuację rynkową



Rynek ze względu na charakter dóbr



Rynek ze względu na stopień wyrównywania

się cen

Rynek doskonały

Rynek doskonały



Rozproszenie po stronie popytu i podaży



Brak barier wejścia i wyjścia na rynek



Przejrzystość (transparencja)



Jednorodność dóbr i usług

Funkcje rynku

Funkcje rynku



Wycena dóbr (produktów i zasobów)



Źródło informacji dla podmiotów gosp.



Warunek racjonalnego wykorzystania
zasobów



Ustalanie stanów równowagi w gospodarce



Dostosowanie produkcji do potrzeb

Cechy dojrzałej gospodarki rynkowej

Cechy dojrzałej gospodarki rynkowej



Dominacja własności prywatnej i

swoboda transferu praw własności



Swoboda prowadzenia działalności

gospodarczej



Istnienie sprawnie działających instytucji

obsługujących rynek



Integralność rynku, czyli wzajemne

uzależnianie się od siebie rynków



Istnienie konkurencji między

podmiotami

Zalety gospodarki rynkowej

Zalety gospodarki rynkowej



Umożliwienie efektywnej alokacji

zasobów



Sprzyjanie lepszemu zaspokojeniu

potrzeb nabywców



Tworzenie efektywnego system

motywacyjnego



Zapewnienie dużej innowacyjności

gospodarki

Wady gospodarki rynkowej

Wady gospodarki rynkowej



Sprzyjanie rozwarstwieniu społecznemu



Występowanie tzw. efektów
zewnętrznych



Sprzyjanie rozwojowi społecznie
niepożądanych dóbr



Skłonność do proliferacji produkcji



Społeczny koszt dochodzenia gospodarki
do równowagi rynkowej

Popyt

Popyt

Ilość danego dobra, jaką nabywcy są w

stanie nabyć po określonej cenie i w

określonym czasie.

Zależy od:



ceny dobra



determinant pozacenowych (np. dochody

nabywców, ceny innych dóbr, przyszła

sytuacja rynkowa, gusty nabywców,

struktura ludności).

Popyt a cena – zależność odwrotna

Popyt a cena – zależność odwrotna

Q (ilość)

P

p

(popyt)

C (cena)

Q2

C2

C1

Q1

Q3

C3

0

Popyt jako malejąca funkcja ceny (typowa krzywa popytu).

Nietypowe reakcje popytu na cenę

Nietypowe reakcje popytu na cenę

Nietypowe krzywe popytu

C (cena)

Q (ilość)

P

p

3

P

p

2

P

p

1

0

C1

Pozacenowe determinanty

Pozacenowe determinanty

popytu

popytu

Q (ilość)

P

p

1

C (cena)

Q

1

C

1

Q

2

Q

3

P

p

2

P

p

3

wzrost popytu

spadek popytu

Przesunięcie krzywej popytu pod wpływem czynników < > ceny

Podaż

Podaż

Ilość dobra zaoferowana przez

producentów do sprzedaży po danej

cenie w określonym czasie.

Zależy od:



ceny dobra



determinant pozacenowych (np. koszty

produkcji, rentowność dobr

substytucyjnych, czynniki naturalne i

inne o charakterze obiektywnym).

Podaż a cena – zależność jednokierunkowa

Podaż a cena – zależność jednokierunkowa

Q (ilość)

P

d

(podaż)

Q2

C2

C3

Q1

Q3

C1

Podaż jako rosnąca funkcja ceny (krzywa podaży)

Pozacenowe determinanty podaży

Pozacenowe determinanty podaży

Q (ilość)

C (cena)

P

d

1

Q

1

C

1

Q

2

Q

3

P

d

3

P

d

2

spadek podaży

wzrost podaży

Przesunięcie krzywej podaży pod wpływem czynników < > ceny

Cena równowagi rynkowej

Cena równowagi rynkowej

Q (ilość)

P

p

(popyt)

C (cena)

P

d

(podaż)

A (punkt równowagi rynkowej)

Qr

Cr

Równowaga rynkowa

Nadwyżka rynkowa

Nadwyżka rynkowa

Q (ilość)

P

p

(popyt)

C (cena)

P

d

(podaż)

Qr

Cr

nadwyżka

C1

Q1

Q2

A (punkt równowagi rynkowej)

Niedobór rynkowy

Niedobór rynkowy

P

p

(popyt)

C (cena)

P

d

(podaż)

A (punkt równowagi rynkowej)

Qr

Cr

niedobór

C1

Q1

Q2

Q (ilość)

Przesunięcia krzywej popytu

Przesunięcia krzywej popytu

Q (ilość)

P

p

1(popyt)

C (cena)

P

d

(podaż)

A

1

Q

1

C

1

A

2

C2

Q

2

A

3

C

3

Q

3

P

p

2

P

p

3

Przesunięcia krzywej podaży

Przesunięcia krzywej podaży

Q (ilość)

P

p

(popyt)

C (cena)

P

d

1(podaż)

A

1

Q

1

C

1

A

2

C

2

Q

2

A

3

C

3

Q

3

P

d

2

P

d

3

Równoczesne przesunięcia krzywych

Równoczesne przesunięcia krzywych

Q (ilość)

P

p

1

C (cena)

P

d

1

A1

Q

1 Q3

C1

A2

C

2

Q

2

P

d

2

P

p

2

A3

C

3

Wzrost podaży i spadek popytu

Szczególne przypadki

Szczególne przypadki

równowagi

równowagi



Krzywa podaży jest sztywna tzn. niezależna

od ceny - podaż doskonale nieelastyczna -

wówczas: cena równowagi określona jest

przez popyt a ilość określona jest przez

podaż.



Krzywa podaży jest wyjątkowo wrażliwa na

cenę (konkurencja doskonała w długim

okresie) - podaż doskonale elastyczna –

wówczas: cena równowagi jest określona

przez podaż a ilość jest określona przez

popyt.

C

C

ena

ena

określona

określona

przez popyt

przez popyt

a

a

i

i

lość określona przez poda

lość określona przez poda

ż

ż

C (cena)

Q (ilość)

P

p

P

d

0

C

0

Q

C (cena)

Q (ilość)

P

p

P

d

0

C

0

Q

C

1

P

p1

Cena określona przez podaż a

Cena określona przez podaż a

ilość określona przez popyt

ilość określona przez popyt

C (cena)

Q (ilość)

P

p

P

d

0

C

Q

0

P

p1

C (cena)

Q (ilość)

P

p

P

d

0

C

Q

0

Q

1

Podaż i cena a czynnik czasu

Podaż i cena a czynnik czasu

Q (ilość dobra)

C (cena)

P

p1

P

d

1

A

B

C

D

C1

C2

Q

1

Q

2

Q

3

C

3

C4

P

p2

P

d

2

P

d

3

Podaż w różnych okresach

„

„

Model pajęczyny” - założenia

Model pajęczyny” - założenia

Podjęcie decyzji

o produkcji

dobra „X”

Długotrwały

proces produkcji

dobra „X”

Wprowadzenie na

rynek dobra „X”

t

0

t

1

Schemat Procesu:
Od podjęcia decyzji o produkcji do wprowadzenia wyrobu na rynek

„

„

Model pajęczyny”

Model pajęczyny”

obejmuje trzy przypadki

obejmuje trzy przypadki

Oscylacja

Gasnąca

Oscylacja

Wybuchowa

Oscylacja

Periodyczna

Oscylacje gasnące (tłumione)

Oscylacje gasnące (tłumione)

t

Q

0

Q

2

Q

E

Q

1

Q (ilość)

P

d

P

P

C (cena)

C

0

C

2

C

E

C

1

E

E

0

Oscylacje periodyczne

Oscylacje periodyczne

t

Q

0

Q

E

Q

1

Q (ilość)

P

d

P

p

C (cena)

C

0

C

E

C

1

E

E

0

Oscylacje wybuchowe

Oscylacje wybuchowe

t

Q

2

Q

0

Q

E

Q

1

Q

3

Q (ilość)

P

d

P

p

C (cena)

C

2

C

0

C

E

C

1

E

E

0

Narzędzia analizy podaży i popytu jako

Narzędzia analizy podaży i popytu jako

instrument opisu sytuacji rynkowych na

instrument opisu sytuacji rynkowych na

przykładzie podatku VAT.

przykładzie podatku VAT.



Opisywanie rynku przed nałożeniem podatków i

po ich nałożeniu ma wielkie znaczenie dla

prowadzenia polityki gospodarczej.



Podstawą dla zrozumienia podatków jest

uświadomienie sobie, że kiedy funkcjonuje

podatek, na rynku występują

dwie

ceny: cena,

którą płaci nabywca i cena, którą otrzymuje

dostawca. Te dwie ceny – cena popytu i cena

podaży – różnią się o wielkość podatku.



Wskaźnik podatkowy - określa podział podatku

pomiędzy sprzedawcę i kupującego.

Podatek nało

Podatek nało

ż

ż

ony na sprzedawc

ony na sprzedawc

ę

ę

275 300 325 350 375 400 425 450 475

1.0

500

2.0

3.0

4.0

5.0
4.5

2.5

P

p

P

d

P

d

+ podatek na

sprzedawcy

ilość

cena

E0

1,5 euro

podatku

cena dla

sprzedawcy

cena bez
podatku

cena dla
kupującego

Podatek nałożony na kupującego

Podatek nałożony na kupującego

275 300 325 350 375 400 425 450 475

1.0

500

2.0

3.0

4.0

5.0
4.5

2.5

P

p

P

d

ilość

cena

E0

1,5 euro

podatku

Pp-podatek

kupujacego

1.5

cena dla

sprzedawcy

cena bez
podatku

cena dla

kupjacego

Pytania?

Pytania?

Dziękuję za uwagę.

Dziękuję za uwagę.