Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3
1
POLITYKA FISKALNA A RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR
Polityka fiskalna – ogół czynności związanych z poborem podatków oraz rozdysponowaniu
sum zebranych w rezultacie tego poboru.
Politykę fiskalną prowadzi rząd, w oparciu o ustawy uchwalane przez parlament (ustawa
budŜetowa, ustawy podatkowe).
Polityka fiskalna stanowi instrument oddziaływania państwa na koniunkturę gospodarczą.
Narzędzia: podatki (T), wydatki rządowe (G), wydatki transferowe (B)
W zaleŜności od kierunku oddziaływania na koniunkturę mówimy o polityce ekspansywnej
lub restrykcyjnej.
Typ polityki
fiskalnej
Ekspansywna
Restrykcyjna
Na czym
polega?
Na pobudzaniu koniunktury poprzez
zwiększanie popytu globalnego
Na chłodzeniu koniunktury
poprzez obniŜanie popytu
globalnego
Kiedy ?
w fazie recesji
w fazie ekspansji
Cel
Zwiększenie produkcji, zmniejszenie
bezrobocia
Ograniczenie inflacji
Redukcja długu publicznego
Jak ?
wzrost G i B
ograniczenie T
↑
G
↑ AD
↑
B
↑ RDO ↑ C ↑ AD
↓
T
↑ RDO ↑ C ↑ AD
ograniczenie G i B
podniesienie T
↓
G
….
↓
B
….
↑
T
….
Sytuacja w
budŜecie
państwa
Tendencja do wzrostu deficytu
budŜetowego
Tendencja do zmniejszania
deficytu budŜetowego (moŜliwość
nadwyŜki budŜetowej)
Skutki
negatywne
Powstanie luki inflacyjnej
wzrost
cen
Wzrost długu publicznego
wzrost
stóp procentowych
hamowanie
inwestycji prywatnych (efekt
wypierania)
Nadmierne schłodzenie gospodarki
moŜe wywołać recesję i wzrost
bezrobocia
Polityka fiskalna
Aktywna Pasywna
Działania rządu reagującego Działanie automatycznych
na bieŜącą sytuację w gospodarce stabilizatorów koniunktury (ASK)
ASK – mechanizmy zainstalowane w gospodarce, reagujące automatycznie (bez aktywnego
działania rządu) na bieŜacy stan koniunktury gospodarczej, wywołujące tendencje
przeciwstawne do tych, które ich działanie uruchomiły
a)
zasiłki dla bezrobotnych
np.: osłabienie koniunktury
↑ bezrobocia ↑ liczby wypłacanych zasiłków ↑ RDO
↑ AD pobudzenie koniunktury
b)
progresywny system podatkowy
np.: ekspansja
↑ Y przesuwanie się do wyŜszych progów podatkowych ↑ T
↓
AD
schłodzenie koniunktury
Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3
2
Efekt mnoŜnika zrównowaŜonego budŜetu – polega na tym, Ŝe zwiększenie wydatków
budŜetowych, przy jednoczesnym wzroście wpływów podatkowych o taką samą kwotę (∆G =
∆T), powoduje wzrost popytu globalnego w gospodarce
Przykład: MPC = 0,8; ∆G = ∆T = 100
↑
G (100)
↑ AD (100)
↑ AD (20)
↑ Y
↑
T (100)
↓ RDO (100) ↓ C (0,8 * 100 = 80) ↓ AD (80)
Pytania 3
1. Zwiększenie deficytu budŜetowego prowadzi do ……………………….. koniunktury.
2. Jeśli wzrośnie stopa podatkowa to punkt równowagi na rynku dóbr przesunie się w prawo/
w lewo/ nie zmieni się.
3. Wzrost stopy procentowej powoduje …………………… popytu globalnego
4. Efekt wypierania inwestycji prywatnych przez wydatki publiczne dotyczy ekspansywnej /
restrykcyjnej polityki fiskalnej / pienięŜnej. Wyparcie następuje poprzez wzrost /
spadek stopy procentowej.
5. Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury jest przejawem ………………..
polityki fiskalnej.
6. Do automatycznych stabilizatorów koniunktury zaliczamy (a)……………………………
................................................. b) ........................................................................
7. Zwiększenie wydatków rządowych przy jednoczesnym wzroście wpływów do budŜetu z
podatków o taką samą kwotę spowoduje …………………………………………………………
8. Luka inflacyjna występuje wtedy, gdy popyt globalny jest …………………. w stosunku do
……………………………………………………………………………………………….
9. Rząd moŜe prowadzić ………………………….. politykę fiskalną w celu zlikwidowania luki
PKB.
10. Nadmiernie ekspansywna polityka fiskalna moŜe prowadzić do powstania luki .............................
Tematy referatów (dla chętnych)
1. Polityka fiskalna w warunkach kryzysu
(chodzi o ostatni światowy kryzys finansowy i gospodarczy; naleŜy krótko scharakteryzować
przyczyny kryzysu i opisać jego przebieg, a następnie przedstawić – najlepiej porównując
dwa wybrane kraje – wprowadzone przez władze gospodarcze środki zaradcze z zakresu
polityki fiskalnej)
2. Wielki Kryzys 1929 – 33 a polityka monetarna
(chodzi o przedstawienie dyskutowanej w literaturze kwestii odpowiedzialności polityki
monetarnej za wywołanie i rozwój kryzysu gospodarczego z lat 1929 - 33; w referacie moŜna
ograniczyć się do USA, moŜna teŜ porównać politykę monetarną prowadzoną w owym czasie
przez FED z polityką monetarną w innym kraju)
Wytyczne:
- referat na ok. 20 stron A4, czcionka 12 pkt., marginesy 2,5 cm, odstępy między wierszami
1,5.
- źródła prezentowanych treści powinny być szczegółowo udokumentowane w przypisach
literaturowych,
- referat naleŜy zaliczyć na umówionym dyŜurze (rozmowa na temat treści referatu).