Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3

1

POLITYKA FISKALNA A RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR

Polityka fiskalna – ogół czynności związanych z poborem podatków oraz rozdysponowaniu
sum zebranych w rezultacie tego poboru.
Politykę fiskalną prowadzi rząd, w oparciu o ustawy uchwalane przez parlament (ustawa
budżetowa, ustawy podatkowe).

Polityka fiskalna stanowi instrument oddziaływania państwa na koniunkturę gospodarczą.

Narzędzia: podatki (T), wydatki rządowe (G), wydatki transferowe (B)
W zależności od kierunku oddziaływania na koniunkturę mówimy o polityce ekspansywnej
lub restrykcyjnej.

Typ polityki
fiskalnej

Ekspansywna

Restrykcyjna

Na czym
polega?

Na pobudzaniu koniunktury poprzez
zwiększanie popytu globalnego

Na chłodzeniu koniunktury
poprzez obniżanie popytu
globalnego

Kiedy ?

w fazie recesji

w fazie ekspansji

Cel

Zwiększenie produkcji, zmniejszenie
bezrobocia

Ograniczenie inflacji
Redukcja długu publicznego

Jak ?

wzrost G i B
ograniczenie T
↑

G

↑ AD

↑

B

↑ RDO
↑ C
↑ AD

↓

T

↑ RDO
↑ C
↑ AD

ograniczenie G i B
podniesienie T
↓

G

….

↓

B

….

↑

T

….

Sytuacja w
budżecie
państwa

Tendencja do wzrostu deficytu
budżetowego

Tendencja do zmniejszania
deficytu budżetowego (możliwość
nadwyżki budżetowej)

Skutki
negatywne

Powstanie luki inflacyjnej

wzrost

cen
Wzrost długu publicznego

wzrost

stóp procentowych

hamowanie

inwestycji prywatnych (efekt
wypierania)

Nadmierne schłodzenie gospodarki
może wywołać recesję i wzrost
bezrobocia

Polityka fiskalna

Aktywna Pasywna

Działania rządu reagującego Działanie automatycznych

na bieżącą sytuację w gospodarce stabilizatorów koniunktury (ASK)

ASK – mechanizmy zainstalowane w gospodarce, reagujące automatycznie (bez aktywnego
działania rządu) na bieżacy stan koniunktury gospodarczej, wywołujące tendencje
przeciwstawne do tych, które ich działanie uruchomiły

a)

zasiłki dla bezrobotnych

np.: osłabienie koniunktury

↑ bezrobocia
↑ liczby wypłacanych zasiłków
↑ RDO

↑ AD
pobudzenie koniunktury

b)

progresywny system podatkowy

np.: ekspansja

↑ Y
przesuwanie się do wyższych progów podatkowych
↑ T

↓

AD

schłodzenie koniunktury

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3

2

Efekt mnożnika zrównoważonego budżetu – polega na tym, że zwiększenie wydatków
budżetowych, przy jednoczesnym wzroście wpływów podatkowych o taką samą kwotę (∆G =
∆T), powoduje wzrost popytu globalnego w gospodarce

Przykład: MPC = 0,8; ∆G = ∆T = 100
↑

G (100)

↑ AD (100)

↑ AD (20)

↑ Y

↑

T (100)

↓ RDO (100)
↓ C (0,8 * 100 = 80)
↓ AD (80)

Pytania 3

1. Zwiększenie deficytu budżetowego prowadzi do ……………………….. koniunktury.
2. Jeśli wzrośnie stopa podatkowa to punkt równowagi na rynku dóbr przesunie się w prawo/
w lewo/ nie zmieni się.
3. Wzrost stopy procentowej powoduje …………………… popytu globalnego
4. Efekt wypierania inwestycji prywatnych przez wydatki publiczne dotyczy ekspansywnej /
restrykcyjnej polityki fiskalnej / pieniężnej. Wyparcie następuje poprzez wzrost /
spadek stopy procentowej.
5. Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury jest przejawem ………………..
polityki fiskalnej.
6. Do automatycznych stabilizatorów koniunktury zaliczamy (a)……………………………
................................................. b) ........................................................................
7. Zwiększenie wydatków rządowych przy jednoczesnym wzroście wpływów do budżetu z
podatków o taką samą kwotę spowoduje …………………………………………………………
8. Luka inflacyjna występuje wtedy, gdy popyt globalny jest …………………. w stosunku do
……………………………………………………………………………………………….
9. Rząd może prowadzić ………………………….. politykę fiskalną w celu zlikwidowania luki
PKB.
10. Nadmiernie ekspansywna polityka fiskalna może prowadzić do powstania luki .............................

Tematy referatów (dla chętnych)

1. Polityka fiskalna w warunkach kryzysu
(chodzi o ostatni światowy kryzys finansowy i gospodarczy; należy krótko scharakteryzować
przyczyny kryzysu i opisać jego przebieg, a następnie przedstawić – najlepiej porównując
dwa wybrane kraje – wprowadzone przez władze gospodarcze środki zaradcze z zakresu
polityki fiskalnej)

2. Wielki Kryzys 1929 – 33 a polityka monetarna
(chodzi o przedstawienie dyskutowanej w literaturze kwestii odpowiedzialności polityki
monetarnej za wywołanie i rozwój kryzysu gospodarczego z lat 1929 - 33; w referacie można
ograniczyć się do USA, można też porównać politykę monetarną prowadzoną w owym czasie
przez FED z polityką monetarną w innym kraju)

Wytyczne:
- referat na ok. 20 stron A4, czcionka 12 pkt., marginesy 2,5 cm, odstępy między wierszami
1,5.
- źródła prezentowanych treści powinny być szczegółowo udokumentowane w przypisach
literaturowych,
- referat należy zaliczyć na umówionym dyżurze (rozmowa na temat treści referatu).