Z Kodeksem niełatwo się zmierzyć. Przy około 20 posiedzeniach 

komitetów  rocznie  i  tomach  opublikowanych  raportów, 
obejmujących  każdego  roku  ponad  1000  stron,  większość  ludzi 
nadal  nie  wie,  w  jakim  stopniu  Kodeks  Żywnościowy  (Codex 
Alimentarius) wpływa na ich zdrowie. Tekst ten pozwoli Ci odkryć 

pełniejszy  obraz  wyłaniający  się  zza  Komisji  Kodeksu 
Żywnościowego  (Codex  Alimentarius  Commission)  faktycznie 
wspierającej 

międzynarodowy 

przemysł 

farmaceutyczny, 

chemiczny i biotechnologiczny. 
Komisja  Kodeksu  Żywnościowego  (zwana  potocznie  Codex 
Alimentarius)  jest  głównym  globalnym  ciałem  przygotowującym 
propozycje  i  opinie  Światowej  Organizacji  Zdrowia  (WHO)  oraz 

Organizacji ds. Żywności i Rolnictwa przy ONZ (FAO) w zakresie, 
odnoszącym  się  do  realizacji  wspólnego  Programu  Standardów 
Żywnościowych FAO i WHO. Głównymi celami założonej w 1963 

roku Komisji (zawartymi w Podręczniku Wytycznych) są: ochrona 

zdrowia  konsumentów,  zapewnienie  uczciwych  praktyk  w  handlu 
żywnością  oraz  koordynowanie  prac  nad  międzynarodowymi 
normami  żywnościowymi  prowadzonymi  przez  organizacje 
rządowe i pozarządowe. Niestety jednak, co łatwo zaobserwować, 

działalność  Komisji  nie  chroni  zdrowia  konsumentów,  a  z 
międzynarodowego handlu żywnością nie eliminuje nieuczciwości. 
Komisja przewodniczy około 30 podległym komitetom i doraźnym 

międzyrządowym  grupom  zadaniowym,  których  głównym 
zadaniem jest przygotowywanie norm, wytycznych a także studiów 
dotyczących  żywności,  w  tym  suplementów  diety.  Prace  te  są 
następnie przedstawiane Komisji, która je ostatecznie zatwierdza i 

przyjmuje  jako  nowe  standardy,  normy  i  światowe  wytyczne 
dotyczące żywności. 

 

 

 

Nie  przyjęcie  przez  kraje  różnych  standardów  i  wytycznych 
opracowanych  przez  Kodeks  jest  teoretycznie  możliwe.  Jednak 
utworzenie  1  stycznia  1995  roku  Światowej  Organizacji  Handlu 
(WTO)  zmieniło  zasadniczo  międzynarodowy  status  wytycznych 

Kodeksu. Są one coraz częściej traktowane przez WTO jako punkt 
odniesienia  w  rozsądzaniu  międzynarodowych  sporów 
handlowych, dotyczących żywności. W związku z tym potencjalne 

zagrożenie  uwikłania  w  taki  spór  i  wysokość  potencjalnych  strat 
sprawia,  że  przyjęcie  wytycznych  i  norm  Kodeksu  jest 
powszechnie  uważane  za obowiązkowe.  Nie  pozostawia  bowiem 
członkom  WTO  praktycznie  żadnej  innej  możliwości  -  poza  ich 

przestrzeganiem. Fakt, że 153 krajów należy obecnie do WTO, a 
normy lub wytyczne Kodeksu istnieją praktycznie dla każdego typu 

żywności, oznacza, że Kodeks już teraz skutecznie i bezpośrednio 
wpływa na większość ludzi na naszej planecie. 
Oprócz  norm  dotyczących  „zwykłej”  żywności,  Kodeks  wyznacza 
również  standardy  i  wytyczne  dotyczące  między  innymi: 

witaminowych  i  mineralnych  suplementów  diety,  oświadczeń 
dotyczących  właściwości  leczniczych,  żywności  ekologicznej, 
żywności  genetycznie  zmodyfikowanej,  etykietowania  żywności, 

reklamy,  dodatków  do  żywności  oraz  zawartych  w  niej 
pestycydów.  Wytyczne  Kodeksu  we  wszystkich  tych  dziedzinach 
stawiają  interesy  ekonomiczne,  zwłaszcza  zyski  firm 
farmaceutycznych,  chemicznych  i  biotechnologicznych  ponad 

zdrowiem człowieka. 

 

Czym jest 

Codex Alimentarius

 i jak wpływa na nasze zdrowie?

 

Wytyczne dotyczące witamin i mineralnych suplementów oraz informacji

 

Wytyczne  dotyczące  witamin  i  mineralnych  suplementów    diety 
powstały  w  oparciu  o  restrykcyjną  dyrektywę  Unii  Europejskiej 

dotyczącej  suplementów  diety  (2002/46/EC).  Wytyczne  Kodeksu 
ustaliły  górne  dozwolone  limity  dawek  witamin  i  składników 
mineralnych, oraz wprowadziły zakaz twierdzenia, że witaminowe i 
mineralne  suplementy  diety  mogą  być  wykorzystywane  do 

zapobiegania i leczenia chorób. Biorąc pod uwagę rosnącą liczbę 
dowodów  świadczących  o  imponującej  poprawie  zdrowia  dzięki 
stosowaniu  suplementów  diety,  można  stwierdzić  ,  że  wytyczne 

Kodeksu  spowodują,  że  konsumenci  zostaną  pozbawieni  tej 
cennej  wiedzy,  a  sprzedaż  leczniczych,  profilaktycznych  i 
terapeutycznych  produktów  zdrowotnych  zostanie  objęta  pełną 
kontrolą przemysłu farmaceutycznego. 
Kodeks  zawiera  wiele  zapisów  ograniczających  informowanie  o 
korzyściach  zdrowotnych,  które  mogą  być  przypisane  produktom 
spożywczym.  Najprawdopodobniej  najważniejszą  z  nich  są 

Generalne Wytyczne  Kodeksu w Sprawie Oświadczeń. Wytyczne 
te są w pewnym sensie źródłem problemu z Kodeksem. Z jednej 
strony,  wprowadza  się  restrykcje  dotyczące  naturalnych  form 

ochrony zdrowia, z drugiej dąży się do prawnego usankcjonowania 
faktu,  że  farmaceutyki  są  jedynymi  produktami  którym  można 

przypisać właściwości lecznicze. Generalne Wytyczne Kodeksu w 
Sprawie  Oświadczeń  zakazują  m.in.  wszelkich  oświadczeń 
(informacji)  sugerujących,  że  zrównoważona  dieta  lub  zwykła 
żywność  może  nie  dostarczać  wystarczającej  ilości  wszystkich 

składników pokarmowych. Zakazują także wszelkich twierdzeń, że 
produkty  spożywcze  mogą  być  wykorzystane  do  zapobiegania, 
łagodzenia,  lub  leczenia  chorób.  Zapisy  te  z  jednej  strony 

naruszają  wolność  wypowiedzi  zagwarantowaną  w  Powszechnej 
Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r. (art. 19), jednocześnie służąc 
ochronie  zysków  przemysłu  farmaceutycznego  ze  sprzedaży 
drogich  patentowanych  leków  syntetycznych  i  kontroli  naszych 

systemów ochrony zdrowia. 
Wytyczne  zostały  odzwierciedlone  w  Unii  Europejskiej  w 
Rozporządzeniu  w  sprawie  oświadczeń  żywieniowych  i 
zdrowotnych  dotyczących  żywności  (Rozporządzenie  (EC) 
1924/2006) 

 

 

 

Pestycydy  

Komitet  Kodeksu  ds.  Pestycydów  zawartych  w  żywności  został 

utworzony  w  1966  roku,  i  jest  odpowiedzialny  za  ustalanie 
maksymalnych  limitów  zawartości  pestycydów  w  konkretnych 
produktach  żywnościowych  lub  w  określonych  kategoriach 
żywności.  
Zagrożenie  poszczególnymi  pestycydami  jest  zazwyczaj 
rozpatrywane  w  oderwaniu  od  wpływu  innych  pestycydów  i 
dodatków  chemicznych  do  żywności  na  zdrowie,  a  wpływ 

długofalowy  ich  kumulacji  w  organizmie,  jest  zazwyczaj 
ignorowany. Kodeks dopuszcza do stosowania m.in. zakazaną w 
Unii Europejskiej atrazynę.  

Takie  podejście  powoduje  obserwowany  w  krajach  zachodnich 

wzrost  ilości  chorób  cywilizacyjnych,  przy  jednoczesnym 
zapewnieniu  wysokich  zysków  przemysłu  chemicznego  i 
farmaceutycznego. 
Wytyczne te znajdują odzwierciedlenie w rozporządzeniu (WE) nr 
396/2005  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  w  sprawie 
najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów 
w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na 
ich powierzchni 

 

 

Dodatki do żywności 

 

W  ramach  Kodeksu  działa  specjalny  Komitet,  zajmujący  się 
bezpieczeństwem  dodatków  do  żywności,  którego  jednym  z 
głównych  zadań  jest  ustalenie  ich  maksymalnych  dozwolonych 
poziomów.  Kodeksowy  Indeks  Dodatków  Żywnościowych 

wymienia  łącznie  około  300  różnych  dodatków  -  zarówno 
syntetycznych, jak i naturalnych - dopuszczonych do stosowania w 
żywności.  Istotne  jest,  że  choć  niektóre  sztuczne  dodatki, 

spożywane  w  niewielkich  ilościach  niezależnie  od  siebie,  są 
najczęściej  bezpieczne,  to  w  rzeczywistości  Kodeks  pomija  fakt, 

że zasadniczo takie środki chemiczne nie są spożywane osobno, 
ale łącznie.  
Oznacza  to,  że,  z  korzyścią  dla  ich  producentów,  skumulowany 
efekt  długofalowy  spożycia  wielu  chemikaliów  i  sztucznych 

dodatków  mających  wpływ  na  zdrowie  konsumentów  został  w 
znacznym stopniu zignorowany. 
Wytyczne  te  zostały  ujęte  w  rozporządzeniu  Parlamentu 
Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w sprawie dodatków do 
żywności 

 

 

 

Ż

ywność ekologiczna 

Żywnością ekologiczną zajmuje się Kodeksowy Komitet ds. 
Etykietowania Żywności. Z dotychczasowych prac wynika, że 

próbuje on pogorszyć globalne standardy dotyczące produktów 
ekologicznych, zezwalając na stosowanie substancji takich jak 
dwutlenek siarki, (może powodować reakcje alergiczne), azotyn 
sodu i azotan sodowy, (substancje potencjalnie rakotwórcze, 

uznane też za przyczynę nadpobudliwości u dzieci) oraz karagen 
(odpowiada za powstawanie owrzodzeń i guzów nowotworowych 
w jelitach). Komisja Kodeksu Żywnościowego dała także zielone 

światło dla włączenia etylenu do Wytycznych Kodeksu 
dotyczących Produkcji, Przetwarzania, Znakowania i Obrotu 
Żywności Ekologicznej. Etylen jest używany do sztucznego 
pobudzania procesu dojrzewania owoców i warzyw podczas 

transportu. Zatwierdzenie stosowania go w produkcji żywności 

ekologicznej będzie stanowić krok w kierunku akceptacji 
egzekwowanych przez WTO wątpliwych i nienaturalnych praktyk 

rolniczych oraz potwierdzenie, że żywność ekologiczna jest już ich 
przedmiotem. Osłabienie standardów żywności ekologicznej 
pomoże dużym nieekologicznym producentom żywności na 
przejęcie zyskownego rynku żywności ekologicznej i osiągnięcie 

większych zysków. Pogorszenie jakości żywności ekologicznej 
zwiększy też przychody przemysłu farmaceutycznego, ze 
sprzedaży leków, przemysłu chemicznego ze sprzedaży środków 

chemicznych. 

 

 
Wytyczne Kodeksu w sprawie żywności ekologicznej są 
wprowadzane do prawa Unii Europejskiej w tzw. Zielonej Księdze 
w sprawie jakości produktów rolnych z dnia 15.10.2008. 

 

 

 

 

Ż

ywność genetycznie modyfikowana  

Komisja  Kodeksu  Żywnościowego  przyjęła  pierwsze  wytyczne  i 
zasady  dotyczące  genetycznie  zmodyfikowanej  żywności  (GMO) 
w  2003  roku.  Teksty  te  stały  się podstawą  regulacji  prawnych  w 
Stanach  Zjednoczonych,  Kanadzie  i  Argentynie,  co  rozpoczęło 

zwycięską serię sporów handlowych z Unią Europejską w ramach 
WTO.  Spory  te pokazały,  że  Unia  stosuje moratorium  w sprawie 
zatwierdzenia  i  importu  środków  spożywczych  zawierających 

materiał GMO.  Dalsze wytyczne i standardy dla GMO są obecnie 
przedmiotem  prac  mających  na  celu  włączenie  ich  do  Kodeksu. 
Ostateczne przyjęcie tych tekstów przyczyni się do zatwierdzenia i 
obowiązkowego usankcjonowania sprzedaży GMO we wszystkich 

krajach  członkowskich  WTO.  Zdając  sobie  sprawę,  że  coraz 
większa  liczba  ludzi  jest  przeciwna  żywności  GMO,  wielcy 
producenci GMO tacy jak Stany Zjednoczone, Kanada i Argentyna 
naciskają,  aby  nie  było  wymogów  dla  producentów  lub 

eksporterów  żywności  GMO,  zmuszających  do  informowania  o 

obecności  genetycznie  zmodyfikowanych  organizmów  na 
etykietach produktów.  
W  odróżnieniu  od  zwykłych  nasion,  nasiona  GMO  mogą  być 
opatentowane. Potencjalne długofalowe zyski z ich sprzedaży są 

tak  kolosalne,  że  z  łatwością  przerastają  te  uzyskiwane  z  rynku 
farmaceutyków.  
Obecnie  Unia  Europejska  w  wyniku  sporu  przegranego  przed 

WTO, płaci  rocznie  117  mln  USD  kary na rzecz  USA  i  około 11 
mln USD na rzecz Kanady z tytułu  z odmowy importu wołowiny i 
drobiu  uzyskanych  z  hodowli  zwierząt  karmionych  genetycznie 
modyfikowanym hormonem wzrostu (rbGH).  
Europejski  Urząd  ds.  Bezpieczeństwa  Żywności  (EFSA) 
niezgodnie  z  prawem  dopuścił  kukurydzę  modyfikowaną 
genetycznie  (odmiana  MON  810)  do  upraw  i  sprzedaży  w  Unii 
Europejskiej  pomimo  braku  wyników  badań  jej  długofalowego 

wpływu na środowisko i zdrowie człowieka.  

 

 

 
Etykietowanie żywności  

Specjalny  Komitet  Kodeksu  ds.  Etykietowania  Żywności  (Codex 
Committee  on  Food  Labelling  -  CCFL)  istnieje  od  1965  roku. 
Kwestia  etykietowania  żywności  jest  szczególnie  istotna  dla 

dalszego  upowszechniania  informacji  o  właściwościach 
leczniczych i żywieniowych naturalnych produktów. Brak rzetelnej 
informacji  na  etykietach  produktów  żywnościowych,  wraz  z 
wszechobecną  reklamą  leków  syntetycznych,  ograniczają 

drastycznie  możliwości  producentów  suplementów  żywieniowych 
w informowaniu konsumentów o udowodnionych korzyściach z ich  
stosowania. Można sądzić, że było to głównym celem, dla którego 

CCFL odmówił uznania roli optymalnego żywienia w zapobieganiu, 
łagodzeniu  i  leczeniu  chorób.  W  zakresie  etykietowania  Kodeks 
podobnie  zamiast  chronić  zdrowie  konsumentów,  może  być 

postrzegany 

jako 

działający 

w 

interesie 

przemysłu 

farmaceutycznego. 
Wytyczne  te  zostały  ujęte  w  Rozporządzeniu  w  sprawie 
oświadczeń  żywieniowych  i  zdrowotnych  dotyczących  żywności 
(Rozporządzenie (EC) 1924/2006) 

 

 

 

 

 

Reklama

 

 

Spory  o  to,  czy  w  ogóle  i  w  jaki  sposób  Kodeks  powinien 
zajmować się kwestią reklamy toczą się 1972 roku. W maju 2006 

na  konferencji  CCFL  w  Ottawie;  zdecydowano,  że  należy 
rozpocząć prace nad definicją reklamy. 
Zaproponowana  definicja z  punktu  widzenia  naturalnego  zdrowia 
jest daleka od ideału:  
 
„Reklama:  wszelkie  przedstawienie  do  publicznej  wiadomości,  w 
formie innej niż etykiety, którego przeznaczeniem jest lub może  
być wpływ na kształtowanie postaw, przekonań i zachowań w celu 
bezpośredniego  lub  pośredniego  promowania  sprzedaży 
żywności."  
Tak  sformułowana  definicja  rodzi  kilka  zasadniczych  pytań.  Na 

przykład, o ile przyjęcie takiej definicji - biorąc pod uwagę zakaz 
reklamy  uzasadnionych,  opublikowanych  lub  recenzowanych 
badań  naukowych  i  dokumentów  -  może  m.in.  hamować 

organizacje  non-profit  zajmujące  się  informowaniem  i 
orzecznictwem  w  zakresie  naturalnych  metod  leczniczych  w 

kształtowaniu  postaw,  przekonań  i  zachowań  w  zakresie 
sprzedaży suplementów żywieniowych?  
Czy ograniczenia dotyczące reklamy, opierające się na tej definicji, 
naruszają prawo do wolności poglądów i swobody wypowiedzi i / 
lub  prawo  wolności  wyrażania  poglądów  bez  przeszkód  oraz 
poszukiwania,  otrzymywania  i  przekazywania  informacji  i  idei 
wszelkimi  środkami,  bez  względu  na  granice  (które  to  prawa  są 

zawarte są w artykule 19 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 
Narodów Zjednoczonych)? 
Biorąc  pod  uwagę,  że  zyski  wielu  gałęzi  wielkiego  przemysłu 
zależą  od  ograniczenia  wszelkich  środków,  dzięki  którym 

konsumenci mogą uzyskać informacje na temat naturalnych metod 
dbania  o  zdrowie  -  potencjalne  ograniczenia  dotyczące  reklamy 
stają się wyraźnie kluczową kwestią Kodeksu. 

 

 

 

Wnioski 

 

Kodeks to nie tylko sprawa suplementów diety. W rzeczywistości 
to  główne  pole  politycznej  bitwy,  gdzie  wojna  toczy  się  o  to,  kto 

będzie  regulować  i  kontrolować  globalne  dostawy  żywności.  Ta 
„wojna"  jest  prowadzona  przez  światowe  władze  (WTO,  FAO, 
Komisja Europejska) i instytucje regulujące rynek żywności (KKŻ, 
FDA, EFSA, itp.) coraz bardziej powiązane ze światem wielkiego 

biznesu i interesów finansowych. Handel i zysk są jego głównymi 
celami – kosztem ludzkiego zdrowia. 
Obecnie  wszystko  wskazuje  na  to,  że  długoterminowymi 
finansowymi zwycięzcami w walce o to, aby uzyskać kontrolę nad 

światowymi  dostawami  żywności  będą  najprawdopodobniej 
właściciele  biznesu  farmaceutycznego  i  chemicznego.  Przede 
wszystkim  dlatego,  że  przyjęcie  przez  Kodeks  dalszych 

wytycznych,  dotyczących  żywności  modyfikowanej  genetycznie, 
wydaje  się  prawie  nieuniknione.  W  rezultacie  nasza  wolność 
wyboru,  nasza  przyszłość  w  zakresie  ochrony  zdrowia  i 
środowiska naturalnego jest wyraźnie zagrożona.  
Powszechna  wiedza  o  zdrowotnych  właściwościach  żywności, 
dobre  odżywianie  i  nasze  dobre  zdrowie  zagrażają  interesom 
przemysłu  farmaceutycznego  poprzez  ograniczenie  wielkości 

rynku  dla  leków  syntetycznych.  Żywność  wolna  od  pestycydów, 
sztucznych  dodatków  i  innych  zanieczyszczeń,  z  definicji  może 
powodować zmniejszenie globalnego użycia lub wręcz eliminację 

wszelkich chemikaliów. To, stoi w sprzeczności z interesami firm 
farmaceutycznych  i  chemicznych,  których  zyski  są  powiązane  z 

pogorszeniem stanu naszego zdrowia.  
Podsumowując:  chociaż  mogło  to  do  niedawna  pozostawać 
niejasne,  wsparcie  Komisji  Kodeksu  Żywnościowego  dla 
międzynarodowego  przemysłu  farmaceutycznego,  chemicznego  i 

biotechnologicznego  nadal  nie  słabnie,  a  szeroki  zakres 
działalności  Komisji  sprawia,  że  jest  to  znaczące  zagrożenie  dla 
przyszłego stanu zdrowia każdego z nas. 
Kodeks  dotyczy  także  Polski.  Znacząca  część  prawa  Unijnego 

powiązanego  z  wytycznymi  Kodeksu  zostanie  wprowadzona  do 
polskiego  prawa  w  oparciu  o  Ustawę  o  zmianie  ustawy  o 
bezpieczeństwie  żywności  i  żywienia  oraz  niektórych  innych 

ustaw, (projekt z dnia 21 maja 2009 roku). 
Czy  chcemy  dożyć  chwili,  kiedy  powszechny  dostęp  do 
bezpiecznej,  wartościowej  żywności,  skutecznych  suplementów 
diety i terapii naturalnych będzie ograniczony i kontrolowany przez 

interesy 

firm 

farmaceutycznych, 

chemicznych 

i 

biotechnologicznych?  Jeśli  nie,  musimy  działać  już  teraz,  zanim 
nie będzie za późno. 

 

 

 

 
 

Więcej informacji 

kampania natura bez granic 

 

email 

kontakt@fnbg.org

 

web: 

www.fnbg.org

 

 

 

 

________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

 

UWAGA

 

Wszelkie znaki handlowe są własnością korporacji mających do nich 

prawa patentowe. Powyższe produkty pokazane w tej broszurze 

zostały dopuszczone do obrotu na terenie Polski, ich niezależne od 

siebie spożywanie 

według dopuszczających je do obrotu instytucji 

nie powinno zagrażać zdrowiu.  

 

fnbg

.

org

 nie czerpie z tej broszury żadnych zysków a informacje w 

niej zamieszczone mają cel jedynie edukacyjny.