PROPOZYCJE DO

Ś

WIADCZE

Ń

BIOLOGIA, SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA

A O

(ASOCJACYJNA) (OPERACYJNA)

metody słowne metody badawcze

i obserwacyjne

STRATEGIE

W NAUCZANIU BIOLOGII

P E

(PROBLEMOWA) (EMOCJONALNA)

metody badawcze

i obserwacyjne

METODY NAUCZANIA

WERBALNE BADAWCZE

(słowne)

pogadanka eksperyment naturalny
wykład eksperyment laboratoryjny
dyskusja modelowanie
praca z tekstem pomiar
opowiadanie obliczenia statystyczne
gry dydaktyczne
debata

OBSERWACYJNE

w

terenie w pracowni

METODY BADAWCZE

(polegają na stworzeniu sytuacji problemowej

w warunkach naturalnych lub sztucznych)

eksperyment eksperyment pomiar i obliczenia
naturalny laboratoryjny statystyczne

DOKUMENTACJA

1.

Temat doświadczenia.

2.

Cel.

3.

Hipoteza.

4.

Materiał doświadczalny.

5.

Przebieg doświadczenia.

6.

Wyniki – porównanie z próbą kontrolną.

7.

Omówienie wyników.

8.

Wnioski (potwierdzające lub obalające hipotezę).

Do

ś

wiadczenie I

Materiały:
- 200 g suchych nasion grochu lub fasoli,
- 2 termosy,
- 2 termometry laboratoryjne,
- wata, plastelina lub korki z otworami,

Przebieg doświadczenia
Wykonanie: do termosu oznaczonego literą A wrzucamy 100 g napęczniałych nasion grochu
lub fasoli (w tym celu należy zalać nasiona letnią wodą i odstawić na kilka godzin, aż
napęcznieją). Do termosu B wrzucamy 100 g nasion suchych lub ugotowanych.
W otworach termosów umieść termometry (tak jak jest to przedstawione na schemacie) i
uszczelnić je np. watą.
Dokonywać pomiaru temperatury po 5, 10, 15, 20, 30 minutach a następnie co godzinę.

Polecenia

1.

Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz
wyniki.

2.

Sformułuj problem badawczy do
powyższego doświadczenia.

3.

Podaj hipotezę roboczą.

4.

Przeprowadź doświadczenie.

5.

Wyciągnij odpowiednie wnioski.

6.

Jaką rolę spełnia zestaw B?

1. Propozycja tabeli

czas

A – nasiona napęczniałe

(temperatura w ºC)

B – nasiona suche lub

ugotowane

(temperatura w ºC)

5 min.

10 min.

15 min.

20 min.

30 min.

1 godz.

1,5 godz.

2 godz.

3 godz.

4 godz.

2. Czy kiełkujące nasiona przeprowadzają proces oddychania komórkowego/wydzielają ciepło?

3. Nasiona podczas oddychania wydzielają ciepło.

5. Wyższa temperatura w zestawie A dowodzi, że zachodzi intensywnie proces oddychania,

podczas którego emitowane jest ciepło.

6. Zestaw B jest zestawem kontrolnym.

Do

ś

wiadczenie II

Materiał i przyrządy:
- 50 nasion rzeżuchy (po 10 nasion w każdej szalce),
- bibuła filtracyjna (ewentualnie białe serwetki lub lignina),
- 5 szalek Petriego,
- menzurka 10 cm

3

,

- 1 zakraplacz,
Odczynniki:
- płyn do mycia naczyń,
- woda,
Wykonanie

1.

Sformułuj problem badawczy.

2.

Podaj hipotezę.

3.

Zaproponuj tabelę w celu udoku-
mentowania obserwowanych
zmian.

1.

Jaki jest wpływ detergentów na kiełkowanie nasion?

2.

Detergenty oddziałują na kiełkujące nasiona/wpływają na kiełkowanie nasion.

3.

Tabela do zbierania danych w doświadczeniu

Liczba skiełkowanych nasion w szalce numer:

Dzień

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

Do

ś

wiadczenie III

Zawartość witaminy C w produktach spożywczych

Materiały:
- soki owocowe naturalne i paczkowane (lecz nie witaminizowane) np. sok z cytryny, cebuli,

jabłkowy, pomarańczowy lub inny wybrany produkt,

- tabletkę z witaminą C rozpuścić w 1 ml wody,
- indofenol – barwnik koloru niebieskiego, który robi się przezroczysty w obecności witaminy C,
- probówki w takiej ilości ile mamy przygotowanych soków,
- kroplomierz.

Wykonanie

1.

Do ponumerowanych probówek nalać po 2 ml indofenolu.

2.

Do pierwszej probówki nie dolewać żadnego soku – próba kontrolna.

3.

Do probówki nr 2 za pomocą kroplomierza dodawać po jednej kropli roztworu
witaminy C lekko mieszając.

4.

Do następnych probówek wpuszczać kroplomierzem krople kolejnych soków aż do
odbarwienia się indofenolu. Należy liczyć krople i mieszać zawartość probówek.

5.

Wyniki należy zanotować w tabelce.

Zadania do wykonania:

1.

Skonstruuj tabelkę, w której odnotujesz dane.

2.

Wyciągnij odpowiednie wnioski z rozprowadzonego doświadczenia.

Numer
probówki

Zawartość próbki

Liczba kropel potrzebnych
do odbarwienia indofenolu

1.

Próba kontrolna - indofenol

2.

Roztwór witaminy C

3.

Sok 1

4.

Sok 2

5.

Sok 3

Wnioski
…………………………………………………………………………………………………

Do

ś

wiadczenie IV

Badanie tętna przed i po wysiłku fizycznym.

Przebieg doświadczenia

1.

Pomiar tętna w ciągu minuty przed wysiłkiem fizycznym (uczniowie siedzą).
Odnotowanie wyników wszystkich uczestników doświadczenia.

2.

Bieg lub wykonanie np. 20 przysiadów.

3.

Pomiar tętna po wysiłku fizycznym i odnotowanie ich w tabeli.

Uczeń

Tętno

1.

przed wysiłkiem

po wysiłku

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Polecenia dla ucznia:

1.

Wyciągnij właściwe wnioski z przeprowadzonego doświadczenia.

2.

Na podstawie uzyskanych danych sporządź wykres obrazujący zależność szybkości
tętna od aktywności fizycznej.

Do

ś

wiadczenie V

Przygotowano zestaw doświadczalny do zbadania procesu transpiracji.

Sformułuj hipotezę do przedstawionego doświadczenia.

Hipoteza
Temperatura wpływa na proces transpiracji/niska temperatura ogranicza proces transpira-
cji/wysoka temperatura zwiększa intensywność transpiracji.

Do

ś

wiadczenie VI

Na rysunku przedstawiono dwa zestawy doświadczalne: I i II. W każdym zestawie jest po 100
nasion rzeżuchy. Zadaniem uczniów jest codzienne liczenie kiełkujących nasion w ciągu
dwóch tygodni trwania doświadczenia.

Sformułuj problem badawczy do zaplanowanego doświadczenia.

Czy światło ma wpływ na kiełkowanie nasion?

Do

ś

wiadczenie VII

Wykrywanie cukrowców i tłuszczowców w materiale roślinnym

A/ wykrywanie cukrowców:

Materiały i odczynniki:
- mąka ziemniaczana (skrobia),
- bulwy ziemniaka,
- płyn Lugola,
- mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, żyletki,

Wykonanie

B/ Wykrywanie tłuszczowców:

Materiały i odczynniki:
- 2-3 ml oleju,
- nasiona rzepaku lub słonecznika,
- odczynnik Sudan III,
- mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, żyletki,

Wykonanie

C/ Wykrywanie białek:

Materiały o odczynniki:
- odrobina twarogu (białko),
- nasiona
- płyn Lugola,

a/ przeprowadź doświadczenia i wyciągnij odpowiednie wnioski,
b/ jaką rolę spełniają eksperymenty oznaczone literami a?

Do

ś

wiadczenie VIII

Materiały:
- 4 probówki,
- 4 jednakowej długości cylindry wycięte z bulwy ziemniaka (obrane ze skórki),
- 3 roztwory cukru: 5%, 10%, 20%,
- woda destylowana,
-linijka,

Wykonanie
W probówkach wypełnionych roztworami cukru i wodą destylowaną, umieszczono po
jednym cylindrze wykrojonym z bulwy ziemniaka. Po godzinie wyjęto cylindry z ziemniaka
i zmierzono ich długość.










Polecenia:
a/ podaj nazwę przedstawionego na rysunku zjawiska,
b/ przedstaw spodziewany wynik obserwacji tego doświadczenia, dotyczący zmian wielkości
cylindrów z bulwy ziemniaka we wszystkich probówkach,

Odpowiedzi:
a/ osmoza,
b/ w probówkach I-III cylindry zmniejszają swe wymiary, gdyż umieszczono je w roztworach
hipertonicznych. Cylinder IV stanowi próbę kontrolną.

Do

ś

wiadczenie IX

Poniżej przedstawiono schemat doświadczenia, w którym wykorzystano jako materiał badaw-
czy równej wielkości fragmenty moczarki kanadyjskiej. Doświadczenie wykonano przy
zachowaniu jednakowych warunków oświetlenia i temperatury.













a/ Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
b/ Zaproponuj hipotezę badawczą.

Odpowiedzi:
a/ Wpływ ilości dwutlenku węgla na intensywność procesu fotosyntezy/jaki wpływ na
intensywność fotosyntezy ma ilość dwutlenku węgla?
b/ Zwiększenie ilości dwutlenku węgla nasila proces fotosyntezy.

Do

ś

wiadczenie X

Materiały:
- 6 siewek fasoli,
- woda deszczowa,
- wodociągowa,
- roztwór pożywki dla roślin,

Przyrządy:
- 3 zlewki,
- 3 tekturowe wieczka po dwa otwory w każdym (na dwie siewki fasoli – ponumeruj je w
każdym zestawie),
- linijka,
- wata,

Wykonanie
















Polecenia:

a/ Sformułuj problem badawczy do powyższego doświadczenia.
b/ Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz wyniki.
c/ Po przeprowadzeniu doświadczenia wyciągnij wnioski.

Odpowiedzi:

a/ Badanie wpływu soli mineralnych na wzrost roślin.
b/ Tabela:

Długość siewki

Próba

1

2

Wygląd liści