ŚRODKI PIENIĘŻNE

RACHUNKOWOŚĆ

I

NWESTYCJE

KRÓTKOTERMINOWE

-

BILANS

III. Inwestycje krótkoterminowe

1.

Krótkoterminowe aktywa finansowe

a)

W jednostkach powiązanych

−

Udziały lub akcje

−

Inne papiery wartościowe

−

Udzielone pożyczki

−

Inne krótkoterminowe aktywa finansowe

b)

W pozostałych jednostkach (..)

c)

Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

−

Środki pieniężne w kasie i na rachunkach
bankowych

−

Inne środki pieniężne

−

Inne aktywa pieniężne

2.

Inne inwestycje krótkoterminowe

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE



Środki pieniężne obejmujące krajowe i
zagraniczne środki płatnicze mogą być
przechowywane w kasie lub na rachunkach
bankowych. Za ich pomocą regulowane są
różnego rodzaju należności i zobowiązania między
kontrahentami.

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE

Środki pieniężne krajowe i zagraniczne

obejmują:



środki płatnicze przechowywane w kasach
jednostki (banknoty i monety) oraz bony
skarbowe;



pieniądze zgromadzone na rachunkach
bankowych lub w formie lokat pieniężnych;



czeki i weksle obce, płatne w okresie nie
dłuższym niż 3 miesiące od daty ich
wystawienia;



metale szlachetne, jeśli nie są zaliczane do
rzeczowych składników majątku obrotowego.

O

BRÓT

ŚRODKAMI

PIENIĘŻNYMI



Rozliczenia środków pieniężnych mogą być
dokonywane w formie gotówkowej lub
bezgotówkowej i dotyczyć transakcji wyrażonych w
walucie polskiej i obcej.



Obrót gotówkowy realizowany jest w każdej
jednostce gospodarczej za pośrednictwem kasy.



Obrót bezgotówkowy realizuje się za
pośrednictwem banków, w których jednostka
gospodarcza posiada otwarte rachunki.



Forma rozliczeń zależy od zawartych umów z
innymi podmiotami, a także od ograniczeń
wynikających z obowiązkowych regulacji prawnych.

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE

W

KASIE



Za pośrednictwem kasy jest dokonywany obrót
gotówkowy.



Gotówkę w kasie stanowią środki pieniężne w
walucie polskiej lub obcej.



W kasie mogą być również przechowywane
czeki obce i weksle obce, zaliczane księgowo
do innych środków pieniężnych.

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE

W

KASIE



Wpłaty gotówki dokumentowane są własnymi

dowodami kasowymi – „Dowód wpłaty – KP”

wystawianym przez kasjera lub inne upoważnione

osoby.



Wypłaty gotówki następują na postawie

rozchodowych dowodów kasowych, którymi są:

-

Źródłowe dowody wypłat z kasy, np. faktury

(rachunki), listy wypłat wynagrodzeń, dowody

wpłat na rachunki bankowe (potwierdzone

stemplem bankowym)

-

Zastępcze własne dowody wypłat gotówki, jeżeli

wypłata nie może być udokumentowana źródłowym

dowodem kasowym. „Kasa wypłaci – KW”

R

APORT

KASOWY



Wszystkie wpłaty i wypłaty gotówki z kasy,
odpowiednio udokumentowane, są na bieżąco
wpisywane do raportu kasowego.



Raport kasowy obejmuje treść operacji
gospodarczych oraz dokonane na ich
podstawie wpłaty i wypłaty, łączne obroty
oraz saldo początkowe i końcowe gotówki.



Raport kasowy wraz z dołączonymi dowodami
kasowymi kasjer przekazuje księgowemu.



RK stanowi podstawę do zbiorczych
księgowań obrotów kasowych na koncie
„KASA”, stanowiąc zarazem analitykę do tego
konta.

W

YCENA

ŚRODKÓW

PIENIĘŻNYCH



Środki pieniężne wykazuje się w księgach
rachunkowych w wartości nominalnej, z tym,
że środki pieniężne w walutach obcych
wykazuje się w księgach rachunkowych w
wartości nominalnej, przeliczone na złote
polskie według odpowiednich kursów
walut.

Rachunek bankowy

Kasa

Rozrachunki z pracownikami

Rozrachunki z odbiorcami

Rozrachunki z dostawcami

Sprzedaż

Koszty

Rozliczenie niedoborów,

szkód i nadwyżek

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Schemat księgowań na koncie „KASA”

O

BJAŚNIENIA

1.

Pobranie gotówki z banku do kasy

2.

Przekazanie gotówki z kasy do banku

3.

Wypłata gotówką wynagrodzeń pracownikom

4.

Wpłata należności od odbiorców do kasy

5.

Spłata zobowiązań wobec dostawców gotówką

6.

Sprzedaż gotówkowa (wyrobów, towarów,
usług)

7.

Koszty działalności opłacone gotówką

8.

Stwierdzony niedobór gotówki w kasie

9.

Stwierdzona nadwyżka gotówki w kasie

R

OZLICZENIA

BEZGOTÓWKOWE

Rozliczenia bezgotówkowe mogą być dokonywane w

następujących formach:



polecenie przelewu;



polecenie zapłaty;



czeki gotówkowe i rozrachunkowe;



weksle;



akredytywa;



Karty płatnicze;



rozliczenia saldami;



rozliczenia planowe.

P

OLECENIE

PRZELEWU



Polecenie przelewu jest złożoną do banku przez
dłużnika dyspozycją przekazania środków
pieniężnych z jego rachunku bankowego na
rachunek wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję
dłużnika w trybie przewidzianym w umowie rachunku
bankowego.

13

P

OLECENIE

ZAPŁATY



Polecenie zapłaty stanowi udzieloną

bankowi dyspozycję wierzyciela obciążenia

określoną kwotą rachunku bankowego

dłużnika i uznania tą kwotą rachunku

wierzyciela.



Jest to forma odwrotna niż polecenie

przelewu.



Dyspozycja wierzyciela stanowi równocześnie

jego zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika

obciążenia rachunku dłużnika i cofnięcie

uznania rachunku wierzyciela w przypadku

dokonanego przez dłużnika odwołania

polecenia zapłaty.

14

A

KREDYTYWA



Akredytywa jest upoważnieniem wystawionym przez
odbiorcę towaru lub usługi do zablokowania
odpowiedniej kwoty środków pieniężnych na określony
czas na rzecz wskazanego dostawcy towaru.



Akredytywa jest tradycyjną metodą rozliczeń, która
zapewnia realizację interesu dostawcy i odbiorcy.
Dostawcy zapewnia natychmiastowe otrzymanie
należności, a odbiorcy pozwala w pełni uzależnić swą
zapłatę od spełnienia przez dostawcę ustalonych
warunków. Akredytywa nadaje się do rozliczeń z nieznanymi
kontrahentami mającymi siedzibę w innej miejscowości lub ze
słabo wypłacalnymi partnerami, gdy dostawca pragnie
dodatkowo zapewnić sobie należną zapłatę.

15

I

NNE

FORMY

ROZLICZEŃ



Rozliczenie za dostawy i usługi za pomocą kart

płatniczych



Rozliczenie saldami polega na okresowym

rozliczeniu salda należności i zobowiązań z

danych kontrahentem



Rozliczenie planowe znajdują zastosowanie

przy rozliczeniu dostaw realizowanych

według harmonogramu dostaw i zapłaty za

nie. Na planowe dostawy odbiorca wpłaca

zaliczki.



Każda z form rozrachunku stanowi udzieloną

bankowi dyspozycję przez dłużnika

przekazania z jego rachunku określonej

kwoty na rachunek wierzyciela.

R

ACHUNEK

BANKOWY



Do ewidencji środków pieniężnych
ulokowanych w banku oraz rozliczeń
dokonywanych za pośrednictwem banku
służy konto „Rachunek bankowy”



Księgowania na koncie „Rachunek bankowy” są
dokonywane na podstawie dokumentów
otrzymywanych z banku, czyli wyciągów
bankowych i dołączonych do nich
dokumentów źródłowych.



Umożliwia to zachowanie zgodności
księgowań w jednostce gospodarczej i w
banku, w którym posiada ona rachunek.

R

ACHUNEK

BANKOWY

Kasa

Rachunek bankowy

Rozrachunki z

pracownikami

Rozrachunki z

odbiorcami

Rozrachunki z

dostawcami

Kredyty bankowe

Sprzedaż

Koszty

1

2

3

4

5

6

8

9

7

O

BJAŚNIENIA

1.

Wpłata gotówki z kasy do banku

2.

Wypłata pracownikom wynagrodzeń przelewem
bankowym

3.

Pobranie gotówki z banku do kasy

4.

Uregulowanie należności przez odbiorcę

5.

Spłata zobowiązania wobec dostawcy

6.

Uzyskanie kredytu bankowego z przekazaniem
środków pieniężnych na rachunek bankowy

7.

Spłata kredytu bankowego

8.

Sprzedaż bezgotówkowa

9.

Koszty działalności opłacone przelewem

C

ZEKI



należą do najstarszych metod rozliczeń
pieniężnych. Czek jest pisemnym zleceniem
bezwzględnego wypłacenia określonej
kwoty, wydany bankowi przez posiadacza
rachunku bankowego.

W zależności od sposobu zapłaty rozróżnia się

czeki:



gotówkowe;



rozrachunkowe.

20

R

ODZAJE

CZEKÓW



Czek gotówkowy stanowi dyspozycję
wystawcy czeku do wypłaty z jego
rachunku kwoty, na która opiewa czek, jego
okazicielowi;



Czek rozrachunkowy w odróżnieniu od czeku
gotówkowego jest złożoną przez dłużnika
dyspozycją przekazania środków
pieniężnych z jego rachunku w kwocie
ujętej w czeku na rachunek wierzyciela.



Czek rozrachunkowy wystawia dłużnik i
przekazuje go do realizacji wierzycielowi.
Na podstawie czeku następuje przelew kwoty z
rachunku dłużnika na rachunek
wierzyciela.



Zgodnie z polskim prawem czekowym czek musi
zawierać w treści słowo „czek”, bezwarunkowe
polecenie zapłacenia określonej kwoty
pieniężnej, oznaczenie miejsca płatności i banku
czyli trasata, który ma zapłacić oraz datę
wystawienia i podpisy wystawcy czyli trasanta.
Trasatem czeku może być wyłącznie bank, a
trasantem każda osoba fizyczna i prawna mająca
zdolność do działań prawnych.



Trasat = bank



Trasant = wystawca czeku

22

Rachunek bankowy

Kasa

Rozrachunki z

dostawcami

Sp.

Zobowiązania czekowe

1

2

3

1. Realizacja czeku gotówkowego przez wystawcę
2. Wydanie czeku rozrachunkowego kontrahentowi
3. Realizacja czeku rozrachunkowego przez kontrahenta

Ewidencja czeków własnych u wystawcy

Rozrachunki z odbiorcami i

dostawcami

Inne środki pieniężne

Kasa

Sp.

Rachunek bankowy

Ewidencja czeków obcych rozrachunkowych u ich posiadacza

1

2

3

4

1. Otrzymano czek rozrachunkowy od kontrahenta tytułem spłaty

należności

2. Realizacja obcego czeku gotówkowego w banku.
3. Realizacja obcego czeku rozrachunkowego w banku.
4. Przekazanie obcego czeku kontrahentowi (w drodze indosu) jako

realizacja zobowiązania.

W

EKSLE



Weksel jest to papier wartościowy, w którym
wystawca (bądź wskazana przez niego osoba)
zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia
określonej sumy pieniężnej (sumy wekslowej) w
oznaczonym terminie na rzecz remitenta (osoby, na
rzecz lub zlecenie, której ma zostać zrealizowana
płatność)

25



Weksel może stanowić formę
krótkoterminowego kredytu, może być
wykorzystywany jako forma zapłaty w
transakcjach kupna - sprzedaży, jako
zabezpieczenie kredytu. Poza tym, może być
używany także do regulowania należności w
wielu operacjach gospodarczych niezwiązanych ze
sobą, dzięki przenoszeniu praw z niego na inne
osoby.

26

W zależności od osoby dłużnika wyróżnia się:



weksel własny (sola) - wystawca weksla zobowiązuje
się w nim do zapłaty określonej kwoty. Jeżeli firma nie
posiada środków na zapłatę zobowiązań to ma
możliwość wystawić wierzycielowi weksel.



weksel trasowany (weksel ciągniony) - wystawca
zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi)
zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej
(remitenta).

27

D

YSKONTOWANIE

WEKSLA



Operacje dyskonta weksli polegają na
nabywaniu weksli przez banki. Bank
nabywający weksel staje się jego kolejnym
indosariuszem i może go przedstawić do
redyskonta w innym banku. Bank
dyskontujący weksel nie płaci jego pełnej
kwoty, lecz potrąca z góry pewną kwotę zwaną
dyskontem. Wielkość potrąconego dyskonta
zależy od wysokości stopy dyskontowej i
okresu liczonego od daty operacji do dnia
płatności weksla.

28

E

WIDENCJA

W

EKSLI



Do ewidencji weksli własnych wystawionych
dla innego podmiotu gospodarczego służy
konto „Zobowiązania wekslowe”.



Dla weksli obcych otrzymanych od innych
jednostek służy konto „Inne środki pieniężne”.

Kasa

Rachunek

bankowy

Koszty

finansowe

Zobowiązania

wekslowe

Rozrachunki z

dostawcami

Sp.

Pozostałe

przychody

operacyjne

Ewidencja weksli własnych (u wystawcy)

1

2a

2b

3

4

1.Koszty związane z emisją weksli (zakup blankietów, opłata skarbowa)
2. Wystawienie weksla kontrahentowi:
a) Kwota netto równa kwocie rozrachunku.
b) Naliczone z góry oprocentowanie weksla – dyskonto.
3. Wykup weksla przez wystawcę.
4. Przedawnienie weksla własnego.

Ewidencja weksli obcych u posiadacza

Rozrachunki z odbiorcami i

dostawcami

Inne środki pieniężne

Koszty i przychody

finansowe

Sp.

Rachunek bankowy

Pozostałe koszty

operacyjne

Weksle obce indosowane

lub dyskontowane

3c

4a

1a

1b

3b

2

3a

4

5

O

BJAŚNIENIA

1. Otrzymanie weksla od kontrahenta:
a) Kwota należności (netto).
b) Oprocentowanie weksla (poz 1a+poz 1b = pełna suma wekslowa)
2. Wykupienie weksla przez dłużnika.
3. Odsprzedaż weksla bankowi:
a) Zdyskontowanie weksla obcego w banku w kwocie nominalnej

pomniejszonej o dyskonto (kwota netto).

b) Dyskonto weksla (pobrane oprocentowanie)
c) Równolegle księgowanie w ewidencji pozabilansowej.
4. Przekazanie weksla obcego w drodze indosu innemu

kontrahentowi.

a) Równolegle księgowanie w ewidencji pozabilansowej.
5. Odpisanie weksli przedawnionych (nieściągalnych).

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE

W

DRODZE

Fakt przekazywania gotówki do banku powoduje

powstanie kategorii środki pieniężne w drodze, rzez
którą należy rozumieć:



środki pieniężne znajdujące się w danym momencie
między kasą jednostki gospodarczej a jej rachunkiem
lub rachunkami bankowymi



środki pieniężne znajdujące się między rachunkami
jednostki gospodarczej , gdy te są prowadzone przez
różne banki lub różne oddziały banku, np. przelewy z
rachunku oddziału na rachunek centrali.

33



Konto "Środki pieniężne w drodze" może
służyć do bieżących ewidencji albo tylko do
ujęcia operacji na przełomie okresów
sprawozdawczych.



Wszelkie wpłaty na rachunek bankowy
niepotwierdzone przez bank wyciągiem
bankowym



Ewidencja prowadzona do tego konta powinna
być na tyle szczegółowa, aby umożliwiała
ustalenie poszczególnych kwot
znajdujących się w drodze pomiędzy różnymi
kontami bankowymi oraz pomiędzy kasą a
bankiem i bankiem a kasą.

34

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE

W

DRODZE

E

WIDENCJA

ŚRODKÓW

PIENIĘŻNYCH

NA

KONCIE

Ś

RODKI

PIENIĘŻNE

W

DRODZE

35

1

3

2

Objaśnienia:
1. ujęcie przekazania gotówki z kasy na rachunek bankowy
2. ujecie oddania czeków i weksli obcych do dyskonta

Kasa

Środki pieniężne w

drodze

Rachunek bankowy

Inne środki pieniężne