1

Ć

wiczenie 10.

Postępowanie z pozyskaną zwierzyną

•

Obowiązkiem każdego myśliwego jest zatroszczenie się o ubitą przez siebie zwierzynę i dopilnowanie,
by nie zmarnowała się przez zaparzenie, gnicie, niewłaściwy transport lub nienależyte składowanie.

•

Od tego zależy jej wartość i użyteczność, jaką stanowi skóra, dziczyzna, narogi (jadalne narządy
wewnętrzne) i ewentualnie trofeum.

Każdy myśliwy podczas polowania powinien pamiętać następujące zasady:

•

Zwierzynę można pozyskiwać; jedynie zgodnie z Ustawą z dnia 13 października 1995 roku — Prawo
łowieckie (Dz.U. nr 14, poz. 713).

•

Nie wolno polować w terenie zapowietrzonym, czyli w takim, gdzie u zwierząt domowych i łownych
występują choroby zakaźne zwalczane z urzędu.

•

Nienaturalne zachowanie się żywego zwierzęcia łownego może wskazywać na jego schorzenie.

•

Podczas patroszenia pozyskanej zwierzyny należy zwracać uwagę na wszelkie zmiany chorobowe (np.
powiększenie lub przekrwienie narządów wewnętrznych, ogniska zapalne lub ropne, zmiany
pasożytnicze itp.).

•

Zauważonych zmian chorobowych nie wolno usuwać.

•

W przypadku wątpliwości co do stanu zdrowotnego pozyskanej dziczyzny należy przedstawić ją do
badania lekarzowi weterynarii.

•

Określenie przydatności narządów wewnętrznych (narogów) i tuszy do spożycia i obrotu może być
dokonywane jedynie przez lekarza weterynarii.

•

Każda sztuka zwierzyny grubej (jeleń, daniel, sarna i dzik) powinna być zaraz po ubiciu wypatroszona

•

na polowaniu zbiorowym należy to uczynić dopiero po zakończeniu miotu.

•

Serce, płuca wątrobę i nerki należy tak oznakować, aby można było stwierdzić ich przynależność do
tuszy zwierzęcia. Organy te pozostawia się przy tuszy do czasu ukończenia urzędowego badania.

Skórowanie i dokonywanie rozbioru na łowisku jest zakazane.

Patroszenie zwierzyny

•

W celu wypatroszenia zwierzę układa się na grzbiecie.

Ostrym nożem myśliwskim wykonuje się podłużne cięcie na dolnej części szyi, od przedniej części

mostka do gardła, przecinając skórę oraz mięśnie i obnażając krtań, tchawicę i przełyk,

Krtań, tchawicę i przełyk wyciąga się i odcina przy samej głowie. Przełyk zostanie oddzielony od

tchawicy i zawiązany w supełek, by zabezpieczyć się przed zabrudzeniem tuszy znajdującą się w
przełyku treścią pokarmową.

•

Samce należy wytrzebić, tzn. usunąć jądra.

•

Następnie należy przeciąć skórę i mięśnie brzucha, rozpoczynając od spojenia łonowego a kończąc na
tylnej krawędzi mostka.

Aby nie przeciąć jelit, wkłada się w mały otwór po pierwszym cięciu przy spojeniu łonowym dwa palce,

odciąga skórę ku górze i dalej przecina ją nożem prowadzonym do dołu pomiędzy palcami.

Po otwarciu jamy brzusznej przecina się przeponę wzdłuż żeber, wsuwa się jedną rękę w głąb klatki

piersiowej, by chwycić za tchawicę i wyszarpnąć ją wraz z przełykiem, płucami i sercem.

Chwytając teraz jedną lub dwiema rękami za nasadę przepony i ciągnąc ku tyłowi, wyrywa się wszystkie

wnętrzności i wyciąga na bok.

Końcową część jelita odcina się w okolicy spojenia łonowego. Pozostałą w środku część trzeba wydobyć

przez odbyt na zewnątrz i tam oddzielić okrągłym cięciem wokół odbytu.

2

•

Po usunięciu wnętrzności trzeba podnosić przód patroszonej sztuki do góry, aby spowodować wyciek
farby (krwi) z jamy ciała.

•

Dla ułatwienia wystudzenia tuszy należy przecinać skórę i powięzi przednich pachwin na długości do
25 cm (w zależności od wielkości zwierzęcia).

Serce i płuca oraz wątrobę i nerki trzeba oddzielić od patrochów (żołądek, śledziona, jelita) i odpowiednio

zabezpieczyć, gdyż w celach weterynaryjnych muszą być one odstawione wraz z tuszą zwierzęcia.

Podczas patroszenia i po patroszeniu należy się wystrzegać:

•

zabrudzenia tuszy zarówno od zewnątrz jak i wewnątrz:

•

przecięcia mostka, przecięcia spojenia miednicznego;

•

przemywania jamy brzusznej wodą, można ją wycierać tylko czystą suchą tkaniną (nie wolno używać
do wycierania brudnych szmat ani roślin zielonych);

•

zamoczenia jamy brzusznej w czasie deszczu;

•

pozostawienia płuc, serca, wątroby, nerek wewnątrz jamy brzusznej.

Podział narządów wewnętrznych

•

Po usunięciu narządów wewnętrznych z jam ciała (jama brzuszna i jama klatki piersiowej) należy
przystąpić do ich podziału na części jadalne tzw. narogi oraz części niejadalne czyli patrochy.

Do narogów zaliczamy:

•

wątrobę,

•

płuca,

•

serce,

•

nerki,

•

czasami żołądek jeleniowatych (przeżuwaczy)

Patrochy należy zakopać, w żadnym wypadku nie należy pozostawiać w łowisku.

Odcinanie trofeum

•

W celu oddzielenia głowy kozła od tuszy najpierw zdejmuje się skórę z żuchwy (dolnej szczęki),
potem przecina się skórę wokół karku, między łyżkami a porożem, a następnie odcina się głowę
równym cięciem między pierwszym kręgiem szyjnym a podstawą czaszki.

•

Po przecięciu mięśni łatwo jest oddzielić głowę od szyi przez przekręcenie jej o 180°.

•

Po odjęciu głowy skórę należy naciągnąć na odsłoniętą część tuszy, a następnie zawiązać ją lub zaszyć.
Uchroni to odsłoniętą część tuszy od zabrudzenia.

Studzenie

•

Natychmiast po odstrzale i wypatroszeniu tuszę należy wystudzić, co zapewni właściwą jakość mięsa i
zabezpieczy je przed zaparzeniem.

•

Dla dokładnego wystudzenia należy wstawić drewnianą rozpórkę w jamę brzuszną.

•

Tusza powinna być zawieszona dla ułatwienia dostępu powietrza z wszystkich stron.

•

Można również studzić tuszę w pozycji leżącej, lecz należy wtedy podłożyć drewniane klocki pod
głowę i grzbiet, aby zapewnić dopływ powietrza do wszystkich części tuszy.

•

Czas studzenia uzależniony jest od pory roku — temperatury powietrza, nie powinien być jednak
krótszy niż 8 godz. w okresie zimowym oraz 12 godz. w lecie.

•

Razem z tuszą powinny być studzone narogi (płuca, serce, wątroba, nerki).

•

W przypadku studzenia kilku sztuk, tusze jak i narogi należy oznaczyć (ponumerować).

3

Kolejne czynności myśliwego uzależnione są od tego czy zamierza on spożytkować tuszę we własnym
gospodarstwie, czy też przeznaczyć do punktu skupu zwierzyny.

•

Jeżeli do punktu skupu to obowiązkiem myśliwego jest odwiezienie tuszy do punktu skupu i uzyskanie
pokwitowania.
Na punkt skupu myśliwy dostarcza tuszę wraz z narogami.

•

W punkcie skupu myśliwy uzupełnia oświadczenie.
Tam tusza zostaje zważona i oznakowana znacznikiem, a narogi również oznakowane znacznikiem.

•

Za tak dostarczoną sztukę zwierzyny myśliwy dostaje rekompensatę w postaci tzw. zryczałtowanych
kosztów pozyskania zwierzyny.

•

Oblicza się je następująco (przykład sarna):

–

Tusza sarny waży 18 kg,

–

cena skupu sarny 10 zł za 1 kg,

–

18 kg x 10 zł = 180 zł - 180 zł stanowi wartość tuszy.

•

Myśliwy otrzymuje rekompensatę od koła łowieckiego stanowiącą 20% wartości tuszy upolowanej
zwierzyny:

•

180 zł x 20% = 36 zł - należy pomniejszyć o 19% podatku dochodowego)

Zwierzyna na użytek własny myśliwego

•

W przypadku, gdy myśliwy bierze tuszę na użytek własny, musi za nią zapłacić według wartości
ceny skupu pomniejszonej o zryczałtowane koszty pozyskania.
Oblicza się je następująco (przykład sarna):

–

Tusza sarny waży 18 kg,
cena skupu sarny 10 zł za 1 kg,
18 kg x 10 zł = 180 zł - 180 zł stanowi wartość tuszy.

•

Myśliwy płaci do koła łowieckiego kwotę stanowiącą 80% wartości tuszy upolowanej zwierzyny:
180 zł x 80% = 144 zł
i dodatkowo zapłaci podatek od 20% wartości tuszy stanowiącej zryczałtowane koszty
pozyskania.

•

Po obieleniu skóry należy zakonserwować.

•

Skóry ściągane system workowym konserwujemy susząc je na specjalnie przygotowanych
prawidłach, natomiast skóry obielone na płasko konserwujemy poprzez zasolenie.

•

Na średniej wielkości skórę używamy od 3 do 5 kg soli wcierając ją ruchami okrężnymi od strony
mizdry.

•

Tak zasolona skórę możemy przechowywać ok. 12 miesięcy, a następnie należy oddać ją do
wyprawy.

•

Po bieleniu należy przystąpić do podziału tuszy.

•

W pierwszej kolejności dzielimy ją na dwie półtusze.

•

Półtusze dzielimy na tzw. wyręby.

Przetrzymywanie

•

W przypadku gdy nie ma możliwości szybkiego przewiezienia do punktu skupu wypatroszonej i
wystudzonej tuszy oraz narogów, myśliwy powinien je odpowiednio zabezpieczyć i przechować, aby
nie dopuścić do ich psucia się lub uszkodzenia.

•

Podczas przetrzymywania tusza powinna być zawieszona, co zabezpieczy ją przed deformacją i
uszkodzeniem.

•

Pomieszczenie, w którym będzie przetrzymywana, powinno być przewiewne, suche i chłodne. Przy

4

tuszy powinny być przetrzymywane narogi, zawieszone lub umieszczone w otwartych pojemnikach.

Transport

•

Istnieją dwa rodzaje transportu: podczas polowania i z łowiska do punktu skupu.

•

Bardzo ważny jest sposób transportowania wypatroszonych tusz w czasie trwania polowania.

•

Należy zapewnić taki środek transportu, który pozwala na ich podwieszenie lub luźne ułożenie. Dobry
dostęp powietrza podczas transportu uchroni tusze od zaparzeń.

•

W czasie transportu tusze winny być odpowiednio zabezpieczone przed zabrudzeniem i osłonięte przed
deszczem lub śniegiem.

Badanie sanitarno-weterynaryjne

•

Przez badanie sanitarno-weterynaryjne należy rozumieć czynności wykonane przez lekarza weterynarii
podczas których narządy wewnętrzne (płuca, serce, wątroba, nerki, śledziona i narządy płciowe) oraz
tusza zostały poddane badaniu.

•

Badania pomocnicze (laboratoryjne) dziczyzny są takie same jak te, które obowiązują przy badaniu
mięsa zwierząt rzeźnych.

Cz

ęś

ciej spotykane choroby zwierz

ą

t i stosowana przy nich ocena mi

ę

sa.

Wścieklizna

Nazwa

występowanie objawy

uwagi

Wścieklizna
(Lyssa,
rabies)

zakaźna
wirusowa

Ssaki
Człowiek
najczęściej u
lisów (70%)
łosi, jeleni i sarn,
borsuków, kun

stan podniecenia, a nawet
szału, wodowstręt, porażenia
kończyn, utrata wrodzonego
lęku

Jedyną metodą potwierdzenia
występowania wścieklizny jest
badanie głowy zwierzęcia w
Zakładzie Higieny Weterynaryjnej

Pryszczyca

(zaraza pyska i racic)

Nazwa

występowanie

objawy

uwagi

Pryszczyca
(Aphtae
epizooticae,
zaraza pyska i
racic)

Wirusowa
zaraźliwa

u zwierząt
racicowych: u
bydła, rzadziej u
ś

wiń. Stwierdzana

była u łosi, jeleni,
danieli, dzików

przebiega z gorączką, pęcherze na błonach
ś

luzowych i na skórze, głównie w jamie

ustnej i szparach międzyracicowych.
Zwierzęta są mało ruchliwe, kuleją. U sarn
obserwowano przyklękanie na skutek
bolesności racic. Może dochodzić do
odklejenia się raciczek („wyraciczenia").
Występuje również ciągnący wypływ z
jamy ustnej i nosowej.

U żubrów
przebiega z
dużą
ś

miertelnością,

natomiast u
łosi, padnięć
nie
stwierdzono.

5

Gruźlica

Nazwa

występowanie objawy

uwagi

Gruźlica
Tuberculosis

Zakaźna
Mycobac-
terium bovis

człowiek ssaki
i ptaki

U jeleniowatych występuje wychudzenie,
kaszel, a czasem biegunka.
Obrzęk węzłów chłonnych, szczególnie
ż

uchwowych, zagardłowych,

oskrzelowych i krezkowych. Może
również występować postać prosówkowa
gruźlicy płuc, przy której tkanka płucna
jest usiana licznymi ogniskami wielkości
prosa. Guzki gruźlicze ponadto można
stwierdzić w węzłach chłonnych,
ś

ledzionie i wątrobie. Obserwować

można je również w błonie śluzowej jelita
ś

lepego.

Rzadko stwierdzana
jest u zwierząt wolno
ż

yjących

Zwierzęta zakażają się
przez kontakt ze
zwierzętami chorymi
lub przez zakażoną
paszę i wodę. Uważa
się, że sarny mogą
zarażać się gruźlicą od
krów, na pastwisku
których często żerują.

Bruceloza

Nazwa

występowanie

objawy

uwagi

Bruceloza
(Brucellosis s.
abortus
infectiosus

Zakaźna
Brucella bovis,
Brucella suis,
Brucella mel

u bawołów, renów,
łosi, jeleni, sarn,
dzików, zajęcy i
innych

Występują poronienia i
osłabienie, u samców stany
zapalne jąder i najądrzy, u
samic stany zapalne błony
ś

luzowej macicy, czasem

ropomacicze

Należy do
najniebezpieczniejszych
chorób odzwierzęcych
występujących u ludzi.

Zaraza bydła i dziczyzny

Nazwa

występowanie objawy

Zaraza bydła i
dziczyzny
(Septicaemia
haemorrhagica
bovum

zakaźna bakterie
Pasteurella
multocida

u bydła,
bawołów,
bizonów,
jeleni, danieli i
sarn

Choroba przebiega w formie ostrej, rzadko przewlekłej,
której towarzyszy posocznica krwotoczna. W postaci
obrzękowej dominują zapalne obrzęki występujące w
tkance podskórnej na terenie głowy, gardła, szyi i
przedpiersia oraz w okolicy odbytu i sromu. Postać płucna
przebiega z objawami krupowego zapalenia płuc i zapalenia
opłucnej, którym towarzyszy suchy, bolesny kaszel. U
chorego zwierzęcia stwierdza się wybroczyny we
wszystkich narządach oraz obrzęk węzłów chłonnych. W
błonach śluzowych i pod błonami surowiczymi oraz w
tkance łącznej występują wylewy krwawe

6

Salmoneloza

Nazwa

występowanie objawy

uwagi

Salmoneloza
(Salmonello-
sis)

bakterie
Salmonella

u zwierząt
domowych,
jelenia, sarny,
dzika i zająca

Występowanie intensywnej biegunki,
często krwawej.
Obrzęk i przekrwienie śledziony,
nieżytowe lub krwotoczne zapalenie
błony śluzowej żołądka i jelit,
dyfteroidalno-martwicowy stan zapalny
błony śluzowej jelit grubych, obrzęk
węzłów chłonnych, martwicowe ogniska
w wątrobie, nerkach i śledzionie

Zawsze ostateczne
rozpoznanie opiera
się na wynikach
badań bakteriolo-
gicznych.

Promienica

Nazwa

występowanie

objawy

Promienica
(Actinomycosis)

bakterie Actinomyces
bakterie Staphylo-
coccus i Coryne-
bacterium

u bydła, sarn,
ś

wiń a także u

ludzi

U sarn występują, najczęściej w kościach żuchwy i
szczęki, guzowate ogniska ziarniniakowate lub ropne.
Zakażenie rozpoczyna się w zębodołach zębów
trzonowych i przebiega w formie zapalenia kości,
okostnej i szpiku kostnego doprowadzając do
trwałych zmian w kościach

Włośnica

Nazwa

Występowanie

objawy

uwagi

Włośnica
(Trychine-
loza)


Włosień
kręty
(Trichinella
spiralis)

ś

ywiciel ostateczny

dzik, wilk, ryś, i inne
drapieżniki pies, kot
ś

winia domowa oraz

człowiek

Pasożyt ten zdolny jest odbyć pełny
cykl rozwojowy w organizmie tego
samego żywiciela. Po połknięciu
mięsa zarażonego pasożytami larwy
uwalniają się z torebek i osadzają w
jelitach gdzie osiągają dojrzałość
płciową (postać jelitowa). Następnie
rodzą od 200 do 1500 żywych larw,
które poprzez naczynia chłonne i
krwioobieg umiejscawiają się w
mięśniach poprzecznie
prążkowanych.
Po wniknięciu do mięśni włosień
zwija się spiralnie.

Obowiązkowe badania
mięsa każdego
pozyskanego dzika na
obecność włośnia.
Wykonuje je lekarz
weterynarii.
Do badania rogi
przepony bądź mięśnie
policzkowe,
międzyżebrowe.

7

Wągrzyca sieciowa

Nazwa

występowanie

objawy
uwagi

Wągrzyca sieciowa
(Cysticercosis
omentalis)

wągier cienkoszyjny
(Cisticercus
tenuicollis f. larwalna
tasiemca Taenia
hydatigena

ś

ywicielem

ostatecznym jest pies,
wilk, lis, kuna
ś

ywicielem pośrednim

jest owca, koza, świnia,
bydło, jeleń, sarna,
rzadko inne gryzonie

U tych zwierząt wągier ma kształt pęcherzy
dochodzących do wielkości jaja kurzego, z
wypuklonym skoleksem (główką), osadzonym
na długiej cienkiej szyjce. Umiejscawia się u
ż

ywiciela pośredniego pod torebką wątroby, na

błonach surowiczych, często w sieci, rzadziej na
otrzewnej i opłucnej.

Choroba motylicza

Nazwa

Występowanie

objawy

uwagi

Choroba
motylicza
(Fasciolosis)

przywra
Fasciola
hepatica

Ostatecznym
ż

ywicielem jest

bydło, owce, łowne
przeżuwacze i zające.
ś

ywicielem

pośrednim jest ślimak
Galba fruncatula

Pasożyty umiejscawiają się w
przewodach żółciowych wątroby.
Na początku inwazji występuje
powiększenie wątroby. Przewody
ż

ółciowe ulegają rozszerzeniu, a

ich ściany czasem ulegają
stwardnieniu. Na skutek rozrostu
tkanki łącznej międzyzrazikowej
dochodzi do marskości wątroby

U niektórych
gatunków zwierząt w
ś

cianach przewodów

ż

ółciowych odkładają

się złogi soli
fosforanowych,
wapniowych i
magnezowych

Hypodermatoza

Nazwa

występowanie objawy

uwagi

Hypoderma-
toza
(Hypoderma-
tosis)

Giez sarni
Hypoderma
diana
U jelenia
Hypoderma
actaeon

u sarny
europejskiej
u jelenia,
daniela, łosia,
muflona i
kozicy

Giez umiejscawia się w tkance podskórnej,
rzadziej w mięśniach skórnych lub grzbietu.
Często u odstrzelonych sarn i jeleni
stwierdza się w skórze grzbietu i lędźwi
wzniesienia o miękkiej konsystencji. Na
szczycie ich znajduje się otwór zamknięty
wydzieliną. Po zdjęciu skóry w tkance
podskórnej widoczne są pojedyncze, rzadziej
liczne, larwy kształtu owalnego, o budowie
segmentowanej.
Wokół larw stwierdza się galaretowato-
krwistą tkankę

Larwy nie są
inwazyjne dla
człowieka. Po
usunięciu
zmienionych
części tuszy, które
są niezdatne,
pozostała część
tuszy może być
przeznaczona do
spożycia.

8

Cefenomyioza

Nazwa

występowanie objawy

uwagi

Cefenomy-ioza
(Cephenomy-
iosis)

larwy gzów
Cephenomyia
uirichii
Cephenomyia
auri-barbis,
Cephenomyia
stimulator

U łosia


U jelenia


U sarn

Larwy gzów w postaci owalnych
segmentowanych tworów umiejscawiają się
w jamie nosowej i zatokach przynosowych
oraz w gardle i krtani, których błony
ś

luzowe ulegają stanom zapalnym. Przy

znacznej inwazji w jamie nosowej gromadzi
się śluz, czasem z domieszką krwi.

Po usunięciu głowy
tusza, jeśli nie jest
wychudzona,
nadaje się do
spożycia.

Onchocerkoza

Zając

•

Pierwszą czynnością po ubiciu zająca jest usunięcie moczu, gdyż dłuższa obecność pełnego pęcherza
moczowego w zabitym zwierzęciu powoduje nieprzyjemny zapach dziczyzny, Zająca podnosi się za
przednie skoki i naciskając na dolną część brzucha wyciska się mocz.

•

Zajęcy nie patroszy się zaraz po polowaniu. Ważne jest natomiast należyte ich transportowanie w
czasie polowania. Potrzebny jest do tego specjalnie przygotowany środek transportu (wóz konny,
przyczepa ciągnikowa itp.), zwany karawanem, na którym zające są zawieszone związanymi tylnymi
skokami na drągach, tak aby wzajemnie się nie dotykały i aby nie dotykały dna wozu. Inaczej bowiem
łatwo się zaparzają.

Nazwa

występowanie objawy

uwagi

Onchocerkoza
(Onchocercosis)

nicienie
Onchocerca
flexuosa Wehrdick-
mania cervi-pedis

u jeleni,
danieli i sarn

u jeleni, danieli i sarn
występowaniem szarobiałych guzków
umiejscawiających się w tkance
podskórnej, szczególnie w części
grzbietowej ciała, w okolicy brzusznej
oraz wewnętrznej i zewnętrznej
powierzchni kończyn tylnych. Przy
inwazji O. flexuosa guzki dochodzą do
wielkości jaja gołębiego, natomiast
inwazja W. cervipedis objawia się
występowaniem guzków o
zróżnicowanej wielkości, od grochu do
fasoli. W guzkach tych znajdują się
nicienie.

przenoszona jest
przez meszki, które
są żywicielami
pośrednimi tego
pasożyta.
Po usunięciu części
objętych inwazją
tuszę, jeśli nie jest
wychudzona,
można przeznaczyć
do spożycia

9

ptactwo

•

Ubite w czasie polowania ptactwo łowne nosi się zawieszone za szyję na trokach (pętle ze skóry lub
sznurka).

•

Potem jednak trzeba wieszać lub też kłaść ptaki pojedynczo w przewiewnym miejscu, aż do pełnego
wystudzenia.

•

W celu zabezpieczenia przed psuciem się, zwłaszcza w czasie ciepłej pogody, można je wykulkować,
tj. patroszyć przez odbytnicę za pomocą tzw. kulki (cienki patyk zakończony krótką gałązką w
kształcie haczyka lub też podobny metalowy przyrząd, będący dodatkowym wyposażeniem niektórych
noży myśliwskich).

•

Kulkę wprowadza się przez odbytnicę do jamy brzusznej i wolno obracając, nawija się na nią jelita, po
czym wyciąga się je ostrożnie na zewnątrz.

drapieżniki

•

Ze strzelonych drapieżników - lisów, kun itp. - oraz piżmaków ściąga się skórę czyli się je obiela.

•

Robi się to systemem workowym, polegającym na tym, że skóry nie rozcina się wzdłuż, lecz ściąga się
ją ze zwierzęcia jak worek.

•

Czynności są następujące: cięcia prowadzi się po wewnętrznej stronie kończyn tylnych, od poduszek
palcowych aż do odbytnicy oraz kończyn przednich - od palców po pachwiny.

•

Następnie oddziela się skórę od nóg, pozostawiając pazurki przy skórze. Z kolei trzeba zrobić małe
nacięcie wzdłuż spodniej strony nasady ogona, oddzielić w tej części skórę od pręta ogonowego,
chwycić kleszczami drewnianymi lub klamerką do wieszania bielizny obieloną już nasadę ogona i
wyciągnąć rdzeń ogona ze skórki. Teraz należy wieszać tuszki za tylne łapy i ściągać skórę ku dołowi,
lekko pomagając sobie przy tym nożem. Nóż jest potrzebny także przy ściąganiu skóry z głowy.

•

Obciągniętą włosem do środka skórę trzeba naciągnąć na prawidło czyli deskę o odpowiednim
kształcie i wymiarze, i suszyć w przewiewnym miejscu.

•

W podobny sposób ściąga się też skóry z zajęcy przeznaczonych do konsumpcji własnej, a jako że
skóra z łap i głowy jest tu bezużyteczna dla futrzarstwa, to zdejmowanie jej z tych części ciała nie musi
być aż tak precyzyjne.