„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Prowadzenie rachunkowości ubezpieczycieli
412[01].Z3.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Leonia Jadzewicz
mgr Krystyna Kielan
Opracowanie redakcyjne:
Katarzyna Maćkowska
Konsultacja:
mgr inż. Maria Majewska
Korekta:
Joanna Iwanowska
Edyta Kozieł
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 412[01].Z3.03
Prowadzenie rachunkowości ubezpieczycieli zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik rachunkowości.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
4
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Materiał nauczania
7
4.1. Organizacja rachunkowości ubezpieczycieli
7
4.1.1.
Materiał nauczania
7
4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3.
Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Pośrednictwo ubezpieczeniowe
13
4.2.1.
Materiał nauczania
13
4.2.2. Pytania sprawdzające 15
4.2.3.
Ćwiczenia 15
4.2.4. Sprawdzian postępów 17
4.3. Majątek i kapitały zakładu ubezpieczeń
18
4.3.1. Materiał nauczania
18
4.3.2. Pytania sprawdzające 19
4.3.3.
Ćwiczenia 19
4.3.4. Sprawdzian postępów 21
4.4. Lokaty zakładu ubezpieczeń
22
4.4.1. Materiał nauczania
22
4.4.2. Pytania sprawdzające 25
4.4.3.
Ćwiczenia 25
4.4.4. Sprawdzian postępów 28
4.5. Ewidencja składek ubezpieczeniowych i rozrachunków
29
4.5.1. Materiał nauczania
29
4.5.2. Pytania sprawdzające 37
4.5.3.
Ćwiczenia 37
4.5.4. Sprawdzian postępów 40
4.6. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
41
4.6.1. Materiał nauczania
41
4.6.2. Pytania sprawdzające 42
4.6.3.
Ćwiczenia 42
4.6.4. Sprawdzian postępów 44
4.7. Przychody i koszty
45
4.7.1. Materiał nauczania
45
4.7.2. Pytania sprawdzające 47
4.7.3.
Ćwiczenia 47
4.7.4. Sprawdzian postępów 50
4.8. Wynik finansowy
51
4.8.1. Materiał nauczania
51
4.8.2. Pytania sprawdzające 54
4.8.3.
Ćwiczenia 55
4.8.4. Sprawdzian postępów 56
4.9. Sprawozdawczość
57
4.9.1. Materiał nauczania
57
4.9.2. Pytania sprawdzające 67
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
4.9.3.
Ćwiczenia 68
4.9.4. Sprawdzian postępów
71
5. Sprawdzian osiągnięć
73
6. Literatura
82
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
1. WPROWADZENIE
Poradnik
będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o podstawach rachunkowości zakładów
ubezpieczeniowych i poznaniu specyfiki rachunkowości ubezpieczycieli, zakładając znajomość
pojęć i zasad rachunkowości dla jednostek prowadzących działalność gospodarczą.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, w których wyszczególniono jakie umiejętności powinien posiadać
uczeń przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,
- cele kształcenia, pokazują jakie umiejętności uczeń opanuje po przeprowadzeniu procesu
kształcenia,
- materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne, aby poznać podstawy
rachunkowości zakładów ubezpieczeniowych (budowę planu kont, sposób ewidencji operacji
gospodarczych, sprawozdawczość finansową jednostek ubezpieczeniowych),
- pytania sprawdzające, które umożliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń
potwierdzających nabycie umiejętności,
- ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania zawierające: polecenie, sposób wykonania oraz
opis niezbędnych materiałów do wykonania ćwiczenia, niektóre z ćwiczeń mogą wymagać
pomocy nauczyciela,
- sprawdzian postępów, który pomoże ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń,
- sprawdzian osiągnięć, znajdujący się po zrealizowaniu wszystkich tematów jednostki
modułowej pozwalający ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia danej
jednostki modułowej,
- wykaz literatury.
Zamiarem autorki było napisanie poradnika, który może służyć jako materiał dydaktyczny do
nauczania jednostki modułowej – prowadzenie rachunkowości ubezpieczycieli.
Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 412[01].Z3
Specyficzne i szczególne
zasady rachunkowości
412[01].Z3.01
Prowadzenie
rachunkowości
budżetowej
412[01].Z3.02
Prowadzenie
Rachunkowości
bankowej
412[01].Z3.03
Prowadzenie
rachunkowości
ubezpieczycieli
412[01].Z3.04
Prowadzenie
rachunkowości
jednostek
organizacyjnych
nie prowadzących
działalności
gospodarczej
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− korzystać z różnych źródeł informacji,
− korzystać z ustawy o rachunkowości,
− znać zasady rachunkowości,
− znać zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych,
− sporządzać podstawowe dokumenty księgowe,
− znać budowę i funkcjonowanie kont księgowych,
− poprawiać błędy księgowe,
− posługiwać się terminologią z zakresu rachunkowości, finansów, sprawozdawczości,
− wykorzystać poznane zasady ewidencji, wyceny, metod amortyzacji omówione w module
„Ewidencja księgowa działalności przedsiębiorstwa”, które są jednakowe także dla
specyfiki zakładów ubezpieczeniowych,
− znać pojęcie inwentaryzacji, metod przeprowadzania, sposobu rozliczeń.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- określić podstawy prawne działalności ubezpieczeniowej,
- określić istotę, zadania i funkcje ubezpieczeń gospodarczych,
- scharakteryzować specyfikę rachunkowości ubezpieczeniowej,
- posłużyć się planem kont zakładu ubezpieczeń,
- zadekretować dokumenty księgowe,
- dokonać ewidencji składek ubezpieczeniowych,
- zaewidencjonować rozrachunki,
- zaewidencjonować koszty akwizycji, odszkodowania, świadczenia oraz inne koszty
gospodarcze
i przychody techniczne,
- zaksięgować operacje dotyczące reasekuracji,
- ewidencjonować rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, lokaty, kapitały, fundusze,
- obliczyć margines opłacalności,
- ustalić wynik finansowy zakładu ubezpieczeń,
- określić strukturę sprawozdania finansowego zakładów ubezpieczeniowych,
- scharakteryzować elementy sprawozdania finansowego,
- sporządzić sprawozdanie finansowe zakładu ubezpieczeniowego.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Organizacja rachunkowości ubezpieczycieli
4.1.1. Materiał nauczania
Działalność ubezpieczeniowa jest to wykonywanie czynności związanych z udzieleniem
ochrony na wypadek ryzyka skutków zdarzeń losowych.
Działalność ubezpieczeniowa funkcjonuje w trzech systemach:
- emerytalno-rentowym,
- ubezpieczeń zdrowotnych,
- ubezpieczeń majątkowych i osobistych stwarzających podstawy rynku ubezpieczeniowego
ubezpieczycieli i towarzystw ubezpieczeń wzajemnych.
Prowadzenie rachunkowości zakładów ubezpieczeniowych jest uregulowana przede
wszystkim ustawą o rachunkowości. Przepisy ustawy o rachunkowości zostały uszczegółowione
rozporządzeniem ministra finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów
ubezpieczeń. Specyfika rachunkowości ubezpieczycieli wynika ze specyfiki zakładów
ubezpieczeniowych, których działalność jest uregulowana ustawą o działalności
ubezpieczeniowej.
Ustawa ta określa tryb uzyskiwania koncesji, dozwoloną formę prawną, wymagania kadrowe,
dokonywanie lokat, obowiązek określenia kapitału gwarancyjnego i marginesu wypłacalności
oraz postępowanie upadłościowe.
Rachunkowość zakładów ubezpieczeniowych dotyczy kategorii ogólnych (majątku trwałego,
inwestycji, środków pieniężnych, rozrachunków pozaubezpieczeniowych, kapitałów własnych,
funduszów specjalnych, kosztów działalności administracyjnej, podatków), które są
ewidencjonowane i rozliczane analogicznie do innych podmiotów gospodarczych.
Natomiast działalność podstawowa zakładów ubezpieczeniowych wymaga specjalnych
rozwiązań w rachunkowości, które są stosowane tylko na potrzeby tych jednostek.
Działalność zakładów ubezpieczeniowych dotyczy ubezpieczeń na życie oraz ubezpieczeń
majątkowych i pozostałych osobowych, które stanowią ogólną grupę ubezpieczeń
gospodarczych.
Część tych ubezpieczeń ma charakter dobrowolny a część obowiązkowy.
Ubezpieczający się zawierają umowy z zakładami ubezpieczeniowymi, wpłacają składki
ubezpieczeniowe, będące głównym źródłem tworzenia funduszów finansujących działalność
ubezpieczeniową. Zgromadzone fundusze zakłady ubezpieczeniowe lokują na rynku
finansowym w celu aktualizacji ich wartości oraz pozyskania dodatkowych środków.
Ubezpieczenia
obowiązkowe dotyczą:
- odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych,
- ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych
zdarzeń losowych,
- odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego,
- odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania zawodu, np.: adwokatów, radców
prawnych, notariuszy, biegłych rewidentów, doradców podatnika, osób prowadzących biura
rachunkowe, pośredników nieruchomości.
Ubezpieczenia dobrowolne obejmują:
- ubezpieczenia na życie,
- pozostałe ubezpieczenia majątkowe.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Zakłady ubezpieczeniowe obowiązane są stosować wymienione przez ustawę
o rachunkowości zasady nadrzędne oraz zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, które
obowiązują także w innych podmiotach: opisu przyjętej polityki rachunkowości, posiadania
zakładowego planu kont, opisu komputerowego systemu ewidencji, przestrzegania procedury
otwierania i zamykania ksiąg, prowadzenia prawidłowej dokumentacji księgowej, prawidłowego
poprawiania błędów, terminowego przeprowadzania inwentaryzacji, wyceny aktywów
i pasywów, sporządzania sprawozdań finansowych według załącznika nr 3 do ustawy
o rachunkowości, przechowywania dokumentacji.
Ubezpieczyciel jako jednostka prowadząca działalność gospodarczą jest odbiorcą i wystawcą
dokumentów księgowych. Dokumentami sprzedaży są kopie polis ubezpieczeniowych lub
innych dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczeniowej. Polisy nie są
dokumentowane rachunkami powszechnie występującymi w obrocie handlowym.
Zakłady ubezpieczeniowe muszą posiadać zakładowy plan kont, który obejmuje wykaz kont
księgi głównej z komentarzem, zasady prowadzenia ksiąg pomocniczych i ich powiązania
z kontami księgi głównej. Konstrukcja ZPK musi być dostosowana do specyfiki zakładów
ubezpieczeniowych i struktury sprawozdań finansowych.
Plan kont obejmuje 8 zespołów od 0 do 8:
- zespół 0 - Aktywa trwałe, służy do ewidencji rzeczowego majątku trwałego, wartości
niematerialnych i prawnych, inwestycji oraz lokat, które w zakładach ubezpieczeniowych
muszą być wyodrębnione ze względów kontrolnych,
- zespół 1 – Środki pieniężne i kredyty, oprócz środków pieniężnych i kredytów służy do
ewidencji krótkoterminowych papierów wartościowych,
- zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia, służy do ewidencji rozrachunków poza
ubezpieczeniowych oraz dotyczących działalności ubezpieczeniowej (rozrachunki
z klientami, pośrednikami, reasekuracyjne),
- zespół 3 – Materiały, do ewidencji i rozliczania zapasów materiałowych oraz innych
składników majątkowych,
- zespół 4 – w zakładach ubezpieczeniowych nie występuje,
- zespół 5 – Koszty akwizycji i administracji, do ewidencji podstawowych kosztów
działalności zakładów ubezpieczeniowych oraz kosztów administracyjnych,
- zespół 6 – Odszkodowania i świadczenia ubezpieczeniowe oraz rozliczenia międzyokresowe,
do ewidencji wypłaconych odszkodowań, tworzenia rezerw technicznych, rozliczeń kosztów
w czasie,
- zespół 7 – Przychody działalności ubezpieczeniowej oraz inne przychody i koszty, do
ewidencji przychodów z tytułu składek ubezpieczeniowych, z lokat, przeniesienia rezerw,
- zespół 8 – Kapitały, fundusze, rezerwy i wynik finansowy, do ewidencji kapitałów własnych
oraz rezerw, rozliczanych w czasie przychodów.
WYKAZ KONT SYNTETYCZNYCH
ZAKŁADU UBEZPIECZENIOWEGO
Tabela 4.1 Przykładowy wykaz kont syntetycznych
Symbol
konta
Nazwa konta
Zespół 0 Aktywa trwałe
010
Środki trwałe
020 Wartości niematerialne i prawne
030 Nieruchomości
040 Pożyczki hipoteczne
041 Pozostałe pożyczki
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
043 Dłużne papiery wartościowe
044
Akcje i udziały w innych jednostkach
049 Pozostałe papiery wartościowe
050
Lokaty terminowe w instytucjach finansowych
051 Udziały we wspólnych przedsięwzięciach lokacyjnych
052
Jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych
059 Pozostałe lokaty
060 Umorzenie
nieruchomości
064 Odpisy
aktualizujące
070 Odpisy
umorzeniowe
środków trwałych
071
Odpisy umorzeniowe wartości niematerialnych i prawnych
080
Środki trwałe w budowie
Zespół 1 Środki pieniężne i kredyty
100 Kasa
131 Rachunek
bieżący
134
Inne rachunki bankowe
136 Kredyty
bankowe
140
Krótkoterminowe aktywa finansowe
145 Inne
środki pieniężne
149
Środki pieniężne w drodze
Zespół 2 Rozrachunki i roszczenia
200
Rozrachunki z ubezpieczającymi z tytułu składek
201
Rozrachunki z pośrednikami ubezpieczeniowymi
203
Rozrachunki z tytułu regresów
206 Wniesione
kaucje
210
Rozrachunki z cedentami
211
Rozrachunki z reasekuratorami
212 Należności depozytowe od cedentów
213 Zobowiązania depozytowe wobec reasekuratorów
214
Rozrachunki z brokerami reasekuracyjnymi
220 Rozrachunki
publicznoprawne
230
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
234
Inne rozliczenia z pracownikami
239 Pożyczki otrzymane
240
Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnej
241
Rozrachunki z tytułu koasekuracji
248
Rozrachunki i roszczenia funduszu prewencyjnego
249 Pozostałe rozrachunki
250 Należne wpłaty na poczet kapitału
280 Odpisy
aktualizujące
Zespół 3 Materiały
300 Rozliczenie
zakupu
310 Materiały
340
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
370 Pozostałe składniki majątku
Zespół 4 Koszty według rodzaju i ich rozliczenie
Zespół 5 Koszty akwizycji i administracji
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
501 Koszty
akwizycji
502
Koszty prowizji reasekuracyjnych
503
Otrzymane prowizje reasekuracyjne
520 Pozostałe koszty techniczne
531
Koszty utrzymania nieruchomości
532
Koszty innej działalności lokacyjnej
550 Koszty
administracyjne
Zespól 6 Odszkodowania i świadczenia ubezpieczeniowe i rozliczenia międzyokresowe
600 Wypłacone odszkodowania i świadczenia z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich
601 Wypłacone odszkodowania i świadczenia z tytułu reasekuracji czynnej
602
Regresy i zwrot odszkodowań
603
Koszty likwidacji szkód i windykacji regresów
610 Udział reasekuratorów w wypłaconych odszkodowaniach i świadczeniach
620
Zmiana stanu rezerw na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia
621 Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw na nie wypłacone odszkodowania i
świadczenia
630
Zmiana stanu pozostałych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
631 Udział reasekuratorów w zmianie stanu pozostałych rezerw techniczno-
ubezpieczeniowych
632
Zmiana stanu rezerw na wyrównanie szkodowości
640 Rozliczenia
międzyokresowe kosztów
Zespól 7 Przychody z działalności ubezpieczeniowej oraz inne przychody i koszty
700 Składki z ubezpieczeń bezpośrednich
701 Składki z reasekuracji czynnej
702 Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych
710
Zmiana stanu rezerwy składek ubezpieczeniowych
711 Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw
712
Zmiana stanu rezerw na ryzyko niewygasłe
713 Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerwy na ryzyka niewygasłe
720 Pozostałe przychody techniczne
731
Przychody z nieruchomości
732
Przychody z udziałów i akcji
733
Przychody z pozostałych lokat
734 Sprzedaż lokat
735
Wynik z rewaloryzacji lokat
736
Niezrealizowane straty na lokatach
737
Niezrealizowane zyski z lokat
751
Inne przychody finansowe
752
Inne koszty finansowe
761 Pozostałe przychody operacyjne
762 Pozostałe koszty operacyjne
770 Zyski
nadzwyczajne
771 Straty
nadzwyczajne
Zespół 8 Kapitały, fundusze, rezerwy i wynik finansowy
801 Kapitał akcyjny
802 Kapitał zapasowy
803 Kapitał rezerwowy
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
804 Kapitał z aktualizacji wyceny
811
Rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia z ubezpieczeń
bezpośrednich
812 Udział reasekuratorów w rezerwach na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia
813
Rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia z reasekuracji czynnej
814 Udział retrocesjonariuszy w rezerwach na nie wypłacone odszkodowania
820
Rozliczenie wyniku finansowego
831 Rezerwa
składek z ubezpieczeń bezpośrednich
832 Udział reasekuratorów w rezerwie składek ubezpieczeniowych
833
Rezerwa na ryzyka niewygasłe
834 Udział reasekuratorów w rezerwie na ryzyka niewygasłe
835
Rezerwy na wyrównanie szkodowości
836 Pozostałe rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
837 Udział reasekuratorów w pozostałych rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych
842 Inne
rezerwy
845 Przychody
przyszłych okresów
850 Fundusze
specjalne
858 Fundusz
prewencyjny
860 Wynik
finansowy
861
Wynik techniczny ubezpieczeń
870
Podatek dochodowy i inne obciążenia wyniku finansowego
Źródło: opracowanie na podstawie M. Stępień, K Jonas, A. Szkarłat – Rachunkowość zakładów
ubezpieczeń. Zbiór zadań, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 2004.
Zakłady ubezpieczeniowe podlegają przepisom podatkowym: ustawie o podatku
dochodowym od osób prawnych oraz jako pracodawca ustawie o podatku od osób fizycznych.
Działalność ubezpieczeniowa jest zwolniona od podatku od towarów i usług. Do sprzedanych
usług ubezpieczeń nie dolicza się podatku VAT. Jednak sprzedaż inna niż produktów
ubezpieczeniowych podlega opodatkowaniu VAT.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie akty prawne regulują rachunkowość zakładów ubezpieczeniowych?
2. Jakie są rodzaje ubezpieczeń?
3. Jakie zasady rachunkowości muszą stosować zakłady ubezpieczeniowe?
4. Jakie elementy składają się na księgi rachunkowe zakładów ubezpieczeniowych?
5. Jaka jest struktura planu kont zakładów ubezpieczeniowych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych jednostek ubezpieczeniowych.
1. Zasada memoriału w rachunkowości polega na: .........................................................................
......................................................................................................................................................
2. Podaj datę otwarcia i zamknięcia ksiąg rachunkowych w zakładach ubezpieczeniowych ........
.......................................................................................................................................................
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
3. Zasada ciągłości bilansowej polega na: ......................................................................................
.
4. Akty prawne regulujące rachunkowość zakładów ubezpieczeniowych to:
..................................
......................................................................................................................................................
5. Konta ksiąg pomocniczych służą do: ..........................................................................................
..................................................................................................................................................... .
6. Podstawowym dokumentem potwierdzającym sprzedaż w jednostkach ubezpieczeniowych
jest ................................................................................................................................................
7. Poprawa błędu w dokumencie obcym jest możliwa poprzez
.......................................................
8. Konta księgi głównej służą do .....................................................................................................
9. Ubezpieczenia obowiązkowe obejmują: ......................................................................................
10. Ubezpieczenia dobrowolne dotyczą: ..........................................................................................
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) -zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z art. 4-8 ustawy o rachunkowości,
3) zapoznać się z rozdziałem drugim ustawy o rachunkowości,
4) zapoznać się z rozporządzeniem ministra finansów w sprawie szczególnych zasad
rachunkowości zakładów ubezpieczeń,
5) uzupełnić arkusz ćwiczeniowy – tekst z lukami,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.1 niniejszego poradnika,
- literatura do JM 412[01].Z1.01 Organizowanie rachunkowości w przedsiębiorstwie,
- ustawa o rachunkowości,
- rozporządzenie ministra finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów
ubezpieczeń,
- arkusze ćwiczeniowe zawarte w ćwiczeniu 1.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) wymienić akty prawne regulujące działalność zakładów
ubezpieczeniowych
□
□
2) scharakteryzować zasady nadrzędne rachunkowości
□
□
3) wymienić elementy ksiąg rachunkowych zakładów
ubezpieczeniowych
□
□
4) określić strukturę planu kont zakładu ubezpieczeniowego
□
□
5) sklasyfikować rodzaje ubezpieczeń
□
□
6) określić specyfikę rachunkowości ubezpieczeń
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
4.2. Pośrednictwo ubezpieczeniowe
4.2.1. Materiał nauczania
Zakłady ubezpieczeniowe sprzedają swoje usługi miedzy innymi poprzez pośredników.
Pośrednictwo polega na wykonywaniu za wynagrodzeniem czynności związanych
z zawieraniem umów, inkasowaniem składek, przyjmowaniem wniosków, wykonywaniem
innych czynności zleconych przez zakład ubezpieczeń.
Pośrednictwem ubezpieczeniowym zajmują się: agenci, brokerzy, akwizytorzy. Pośrednicy są
pracownikami zakładów ubezpieczeniowych lub prowadzą swoje samodzielne przedsiębiorstwa.
Agent ubezpieczeniowy – działa w oparciu o ustawę o działalności ubezpieczeniowej. Jest
upoważniony przez zakład ubezpieczeń do stałego zawierania umów ubezpieczenia na rzecz
zakładu lub pośredniczenia przy zawieraniu umów. Agent otrzymuje pełnomocnictwo od
zakładu ubezpieczeń oraz wynagrodzenie prowizyjne za prowadzoną działalność. Agentem
ubezpieczeniowym może być osoba fizyczna lub prawna. Osoba fizyczna musi mieć miejsce
zamieszkania na terenie RP, posiadać zdolność do czynności prawnych, nie może być karana,
musi ukończyć specjalne szkolenie zorganizowane przez zakład ubezpieczeń (określone przez
właściwego ministra co do tematyki, zakresu i trybu składnia egzaminów). Agent na
wykonywanie czynności pośrednictwa musi uzyskać zezwolenie Państwowego Urzędu Nadzoru
Ubezpieczeń.
Broker ubezpieczeniowy – również działa w oparciu o ustawę o działalności
ubezpieczeniowej. Jest niezależnym pośrednikiem działającym nieodpłatnie na rzecz
ubezpieczającego (osoby, która zawiera z zakładem umowę ubezpieczenia), a nie zakładu
ubezpieczeń. Za swoją działalność broker otrzymuje jednak wynagrodzenie, tzw. kurtaż od
zakładu z którym została zawarta umowa ubezpieczenia na rzecz ubezpieczającego. Broker nie
może pozostawać w stosunku pracy z żadnym zakładem ubezpieczeń, ani być stroną umowy
agencyjnej lub pośrednictwa na rzecz określonego zakładu ubezpieczeń. Musi posiadać
zezwolenie Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń.
Akwizytor – jest upoważnionym przedstawicielem zakładu ubezpieczeń, który zawiera
umowy ubezpieczenia i zbiera oferty na rzecz danego zakładu ubezpieczeń.
Zakłady ubezpieczeń korzystają również z pośrednictwa typu „bancassurance” –
pośrednictwo banków w sprzedaży usług ubezpieczeniowych.
Koszty wynagrodzenia pośredników są jednym ze znaczących kosztów. Rozrachunki
z pośrednikami prowadzone są głównie z tytułu pobranych składek za ubezpieczenia, kosztów
poniesionych przez pośredników, które podlegają zwrotowi, wypłaconych odszkodowań,
zainkasowanych regresów (roszczeń od osób trzecich, odpowiedzialnych za zdarzenie
wywołujące szkodę, za które zostało przez zakład wypłacone odszkodowanie), wypłaty
prowizji.
Podstawą księgowań są dokumenty kasowe i bankowe oraz rozliczenia agencyjne według
poszczególnych rodzajów ubezpieczeń.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
1. Ewidencja składek ubezpieczeniowych pobranych za pośrednictwem agentów
700
Składki przypisane
201 Rozrachunki
100 Kasa
z ubezpieczeń bezpośrednich z
pośrednikami ubezp.
131 Rachunek bieżący
1., 4.
2., 3.
5.
6.
7.
720 Pozostałe przychody
600 Wypłacone
techniczne odszkodowania
i
świadczenia
9.
8.
Rys. 4.1 Ewidencja składek ubezpieczeniowych pobranych przez pośrednika. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. naliczenie składki z umowy ubezpieczenia zawartej przez pośrednika
2. wpłata przez pośrednika pobranej składki
3. wpłata przez pośrednika innych kwot wynikających z rozliczeń
4. naliczenie rat składek z tytułu umów zawartych na czas nieokreślony, które ma pobrać
pośrednik
5. wpłata pobranych przez pośrednika składek od umów na czas nieokreślony
6. korekta zmniejszająca naliczonej składki
7. wypłata poprzez pośrednika błędnie naliczonych składek
8. rozliczenie pośredników z wypłaconych przez nich odszkodowań
9. zarachowanie odsetek inkasowanych przez pośrednika od nieterminowo zapłaconych
składek.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
2. Ewidencja pozostałych rozrachunków z pośrednikami
201
Rozrachunki
249 Pozostałe rozrachunki
z pośrednikami ubezp.
501 Koszty akwizycji
3.
1.
600
Wypłacone
602 Regresy i zwrot
odszkodowania
odszkodowań i
świadczenia
4.
2.
100 Kasa
603 Koszty likwidacji
131 Rachunek bieżący
szkód i windykacji regresów
6.
5.
Rys. 4.2 Ewidencja pozostałych rozrachunków z pośrednikami. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. naliczenie należnych pośrednikowi prowizji
2. rozliczenie pośrednika z wypłaconych odszkodowań
3. rozliczenie pośrednika z pobranych regresów naliczonych przez zakład ubezpieczeń
4. regresy i zwroty odszkodowań pobrane przez pośrednika (nie naliczone wcześniej przez
zakład ubezpieczeń)
5. naliczenie prowizji dla pośrednika za likwidację szkód i windykację regresów
6. wypłata prowizji pośrednikom
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega pośrednictwo w działalności ubezpieczeniowej?
2. Kto może wykonywać czynności pośrednika ubezpieczeniowego?
3. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące rozliczenia z pośrednikami?
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj ewidencji operacji gospodarczych z pośrednikami ubezpieczeniowymi.
W zakładzie ubezpieczeń „A” salda wybranych kont wynoszą:
201 Rozrachunki z pośrednikami ubezpieczeniowymi
Wn
3 000,00
Ma
1
400,00
100 Kasa
5 000,00
131 Rachunek bieżący 50
000,00
Operacje gospodarcze w bieżącym okresie sprawozdawczym:
1. Przypisano
składkę ubezpieczeniową z tytułu ubezpieczenia OC i NW
budynku
960,00
2. Agent
wpłaca do kasy pobraną od klienta składkę z tytułu polisy OC i NW
budynku
wysokości I raty
576,00
3. Naliczono
prowizję dla agenta ubezpieczeniowego
90,00
4. Pośrednik wpłacił do kasy pobrany regres
1 400,00
5. Rozliczenie
pośrednika z pobranych środków na wypłatę odszkodowania
3 000,00
6. Na podstawie zbiorczego zestawienia polis dokonano przypisu składek 10
000,00
7. Wpłata przez pośrednika pobranych składek 9
000,00
8. Naliczono
prowizję dla pośrednika 1
000,00
9. Naliczono
prowizję dla pośrednika za windykacje regresu
140,00
10. WB przelew prowizji pośrednikom 1
230,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji
5) ustalić saldo „Rozrachunków z pośrednikami ubezpieczeniowymi”,
6) określić znaczenie salda.
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.2 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 2
Ewidencja pośrednictwa ubezpieczeniowego.
W bieżącym miesiącu Agent ubezpieczeniowy zawarł umowy ubezpieczenia AC dwóch
samochodów. Składka za jedną polisę zainkasowana została w całości 750,00. Płatność składki
drugiej polisy rozłożona została na dwie raty: I rata 720,00, II rata 480,00. Agent zainkasował I
ratę. Agent zainkasował także przeterminowaną składkę wraz z odsetkami za ubezpieczenie
komunikacyjne OC: składka 700,00, odsetki 50,00. Składka i odsetki zostały wcześniej
zarachowane przez zakład ubezpieczeń. Agent zainkasował również regres za odszkodowanie
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
wcześniej wypłacone przez zakład ubezpieczeń w wysokości 3 000,00. Za pośrednictwo
naliczono agentowi 500,00 prowizji, którą wypłacono przelewem.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) ułożyć treść operacji,
4) otworzyć konta, których salda początkowe wynikają z treści,
5) dokonać ewidencji operacji według ułożonej treści,
6) określić znaczenie salda.
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.2 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) zdefiniować pośrednictwo ubezpieczeniowe?
□
□
2) wymienić rodzaje pośrednictwa ubezpieczeniowego?
□
□
3) scharakteryzować rodzaje pośrednictwa?
□
□
4) ewidencjonować typowe operacje dotyczące pośrednictwa?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
4.3. Majątek i kapitały zakładu ubezpieczeń
4.3.1. Materiał nauczania
Majątek zakładu ubezpieczeniowego obejmuje aktywa trwałe i obrotowe o charakterze
rzeczowym i finansowym. Stanowi formę zabezpieczenia powierzonych środków przez
ubezpieczonych i oczekiwań w związku z wypełnieniem zawartych umów ubezpieczeniowych.
W porównaniu do majątku innych jednostek gospodarczych majątek zakładów
ubezpieczeniowych zawiera podobne składniki, ale ma odmienną strukturę.
Największy udział w majątku zakładów ubezpieczeniowych stanowią inwestycje w postaci
lokat (zwykle około 70%): w nieruchomości, lokat bankowych, udziałów i akcji w spółkach,
jednostek uczestnictwa w funduszach, papierach wartościowych emitowanych przez Skarb
Państwa.
Pozostałe składniki majątku to rzeczowe składniki aktywów trwałych (środki trwałe i środki
trwałe w budowie), wartości niematerialne i prawne, należności, aktywa pieniężne,
krótkoterminowe aktywa finansowe, rozliczenia międzyokresowe czynne. Ich ewidencja jest
analogiczna do ewidencji w innych jednostkach.
Majątek odzwierciedla wartość kapitałów własnych i obcych.
Kapitały własne tworzą:
- kapitał podstawowy – wniesiony przez akcjonariuszy, podlega wpisowi do rejestru
handlowego, zmiany w kapitale mogą być dokonywane zgodnie z przepisami Kodeksu
Spółek Handlowych; wysokość kapitału zakładu ubezpieczeniowego nie może być niższa niż
najwyższa minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego dla grup ubezpieczeń, w których
zakład prowadzi działalność (dział I – ubezpieczenia na życie – równowartość 800 000 euro,
dział II – pozostałe ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe – równowartość
200 000 – 400 000 euro); kapitał podstawowy w zakładach ubezpieczeniowych nosi nazwę
kapitału akcyjnego, w towarzystwach Ubezpieczeń Wzajemnych kapitału zakładowego,
- kapitał zapasowy – tworzony z zysku, obligatoryjnie dokonuje się odpisów z zysku
w wysokości 8%, aż do momentu, gdy kapitał zapasowy osiągnie 1/3kapitału akcyjnego,
może być tworzony z dopłat akcjonariuszy, z różnicy między ceną emisyjną a nominalną
akcji własnych, wykorzystywany jest przede wszystkim na pokrycie straty,
- kapitał rezerwowy – tworzony w wysokości kwoty równej wartości obniżenia kapitału
podstawowego (w kwocie umorzonych akcji),
- kapitał z aktualizacji wyceny – z aktualizacji wartości majątku.
Do kapitałów obcych zalicza się:
- zobowiązania podporządkowane - które w razie likwidacji lub upadłości zakładu
ubezpieczeń spłacane są po zaspokojeniu innych wierzycieli,
- rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe – na pokrycie ewentualnych odszkodowań i świadczeń
wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych, mają duże znaczenie dla
bezpieczeństwa finansowego zakładu ubezpieczeń,
- pozostałe rezerwy – na podatek dochodowy i inne,
- zobowiązania depozytowe reasekuratorów – wysokość zdeponowanych przez
reasekuratorów (zakłady udzielające ochrony, przejmujące na siebie część ryzyka) aktywów
finansowych,
- inne zobowiązania – wobec ubezpieczających, z tytułu reasekuracji, wobec instytucji
finansowych, z tytułu bieżącej działalności,
- fundusze specjalne – ZFŚS,
- rozliczenia międzyokresowe – bierne kosztów, przychody przyszłych okresów.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
Ponadto
zakład ubezpieczeniowy w momencie ubiegania się o koncesję na działalność
ubezpieczeniową musi posiadać fundusz organizacyjny na koszty utworzenia zakładu i sieci
przedstawicielstw. Środki tego funduszu są na wyodrębnionym rachunku. W trakcie
prowadzenia działalności fundusz ten jest stopniowo umarzany zgodnie z zapisem w statucie.
Wartość majątku i kapitałów musi wykazywać równowagę. Usystematyzowane zestawienie
tych składników stanowi bilans.
Struktura aktywów i pasywów
Tabela 4.2 Struktura aktywów i pasywów
Aktywa Pasywa
A. Wartości niematerialne i prawne
B. Lokaty
C. Lokaty środków z tytułu ubezpieczeń na
życie, gdzie ryzyko ponosi ubezpieczający
D. Należności
E. Inne składniki aktywów
F. Rozliczenia międzyokresowe
A. Kapitał własny
B. Zobowiązania podporządkowane
C. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
D. Udział reasekuratorów w rezerwach
techniczno-ubezpieczeniowych
E. Pozostałe rezerwy
F. Zobowiązania z tytułu depozytów
reasekuratorów
G. Pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne
H. Rozliczenia międzyokresowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3 ustawy o rachunkowości.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest struktura majątku zakładu ubezpieczeniowego?
2. Jakie składniki zaliczamy do kapitałów własnych?
3. Jakie składniki zaliczamy do kapitałów obcych?
4. W jaki sposób tworzony jest kapitał podstawowy zakładu ubezpieczeniowego?
5. Co to jest fundusz organizacyjny?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal wartość majątku i kapitałów zakładu ubezpieczeń:
Składniki majątku i kapitałów zakładu ubezpieczeniowego przedstawiały się (w tys. zł.):
Zobowiązania podporządkowane 250
Zysk z lat ubiegłych 50
Budynki
2 100
Samochody osobowe
230
Kapitał zapasowy
70
Lokata terminowa 36 miesięczna 100
Gotówka
20
Programy komputerowe
30
Zysk netto
50
Środki na rachunku bankowym
120
Weksle obce
10
Obligacje Skarbu Państwa 2 letnie
500
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
600
Zobowiązania wobec ubezpieczających 120
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Należności od ubezpieczających 60
Należne wpłaty na kapitał 100
Kapitał podstawowy
?
Należności od pośredników 140
Lokata terminowa 3 miesięczna 100
Akcje spółek 250
Zobowiązania wobec budżetu 20
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) uporządkować składniki majątku w podziale na aktywa trwałe i obrotowe,
4) ustalić wartość aktywów trwałych, aktywów obrotowych, aktywów razem,
5) uporządkować składniki kapitałów w podziale na kapitały własne i obce,
6) ustalić wartość kapitałów własnych, kapitałów obcych, kapitałów ogółem,
7) ustalić wartość brakującego kapitału podstawowego.
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.3 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 2
Ustal wartość majątku i kapitałów zakładu ubezpieczeń:
Zakład ubezpieczeń posiada majątek i kapitały (w tys. zł.):
Zysk netto
140
Lokaty w jednostkach zależnych 600
Pozostałe składniki aktywów
10
Przychody przyszłych okresów
900
Należności z tytułu reasekuracji
160
Inne należności 90
Kapitał z aktualizacji wyceny
20
Rezerwa składek 1
800
Zobowiązania z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich 80
Inne zobowiązania 120
Pozostałe rezerwy
170
Akcje i udziały 480
Rzeczowe składniki aktywów
110
Oprogramowanie wraz z licencją 15
Fundusze specjalne
51
Prawo do użytkowania gruntu
10
Środki pieniężne 140
Należności depozytowe
10
Zobowiązania z tytułu reasekuracji
90
Obligacje 3 letnie
5 200
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Należności z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich 900
Prawo do lokalu
10
Nieruchomości 250
Pozostałe rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
400
Rezerwy na nie wypłacone odszkodowania
3 000
Zobowiązania depozytowe
300
Rezerwy na wyrównanie szkodowości 330
Inne lokaty finansowe
6 050
Kapitał akcyjny
?
Inne wartości niematerialne i prawne
1
Kapitał zapasowy
620
Lokaty terminowe w banku
400
Należności od budżetu 3
Rozliczenia międzyokresowe czynne
90
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) uporządkować składniki majątku według struktury,
4) ustalić wartość aktywów,
5) uporządkować składniki kapitałów według struktury,
6) ustalić wartość kapitałów,
7) ustalić wartość brakującego kapitału podstawowego.
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.3 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) sklasyfikować składniki aktywów według struktury
□
□
2) obliczyć wartość aktywów
□
□
3) sklasyfikować składniki pasywów według struktury
□
□
4) obliczyć wartość pasywów
□
□
5) określić sposób tworzenia kapitału podstawowego
□
□
6) określić fundusz organizacyjny
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
4.4. Lokaty zakładu ubezpieczeń
4.4.1. Materiał nauczania
Lokaty
mają największe znaczenie wśród wszystkich aktywów zakładu ubezpieczeniowego.
Z punktu widzenia ustawy o rachunkowości mieszczą się w kategorii inwestycji
długoterminowych. Utrzymywane są celem zabezpieczenia kontynuacji działania oraz
wypłacalności ubezpieczyciela.
Sposób
lokowania
środków przez zakłady ubezpieczeniowe nie jest dowolny. Nadzór nad tą
działalnością sprawuje Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Lokowanie
środków musi szczególnie uwzględniać stopień bezpieczeństwa i odpowiednią rentowność.
Zakłady mogą inwestować na rynku kapitałowym, pieniężnym oraz nieruchomości. Państwo
poprzez ustawę o działalności ubezpieczeniowej wyznacza sposoby lokowania oraz limity
dokonywania lokat na określonym rynku. Nakłada także obowiązek posiadania przez zakład
aktywów stanowiących pełne pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Aktywa te muszą
znajdować się na terytorium RP.
Do lokat zalicza się w szczególności:
- papiery wartościowe emitowane i gwarantowane przez Skarb Państwa,
- obligacje i inne instrumenty jednostek samorządu terytorialnego,
- papiery wartościowe dłużne o stałej stopie dochodu,
- papiery wartościowe o zmiennej stopie dochodu (akcje, udziały),
- jednostki uczestnictwa i certyfikaty w funduszach inwestycyjnych,
- listy zastawne,
- pożyczki zabezpieczone hipotecznie, gwarancjami,
- lokaty w jednostkach zależnych i stowarzyszonych,
- depozyty bankowe,
- nieruchomości (z wyłączeniem rolnych i na własne potrzeby),
- należności depozytowe od cedentów (inne zakłady ubezpieczeniowe, które przejmują część
ryzyka ubezpieczeniowego udzielając tym samym ochrony reasekuracyjnej).
Lokaty
mogą mieć charakter krótkoterminowy i długoterminowy. Krótkoterminowe mają
płynność do 12 miesięcy, długoterminowe powyżej 12 miesięcy.
Lokaty pod względem wartości powinny być co najmniej równe wysokości rezerw
techniczno-ubezpieczeniowych, odpowiadać strukturze rezerw pod względem płynności,
pewności i rentowności.
Wyceny lokat na dzień bilansowy dokonuje się według wartości godziwej (akcje), wartości
nabycia (papiery wartościowe dłużne), wartości nominalnej (lokaty bankowe), wartości nabycia
lub kosztu wytworzenia z uwzględnieniem trwałej utraty wartości lub dotychczasowego
umorzenia (nieruchomości).
W strukturze aktywów wyodrębnia się lokaty środków z tytułu ubezpieczeń na życie, gdzie
ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający z powodu wyceny według wartości godziwej. Wartość
lokat zmienia się w zależności od wahań cen. Od wartości tych lokat zależą przyszłe
świadczenia na rzecz ubezpieczających. Różnice między wartością godziwą a wartością według
cen nabycia odpowiednio zwiększają lub zmniejszają rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe.
Wartość godziwa ustalana jest przez rzeczoznawcę co najmniej raz na 5 lat.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Schematy ewidencji
100
Kasa
131 Rachunek bieżący
249
Pozostałe rozrachunki 044 Akcje, udziały
050 Lokaty terminowe
1.,
2.
5.
043
Dłużne papiery
wartościowe
030
Nieruchomości 3.
6.
040, 041 Pożyczki
4.
Rys. 4.3 Ewidencja nabycia lokat. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. zakup akcji i udziałów za gotówkę, przelewem, z odroczonym terminem płatności
2. koszty zakupu zwiększające wartość akcji i udziałów (prowizje maklerskie, opłaty
bankowe)
3. zakup dłużnych papierów wartościowych za gotówkę, przelewem, z odroczonym terminem
płatności
4. udzielone pożyczki
5. założenie lokaty terminowej
6. zakup nieruchomości
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
731, 732, 733
100 Kasa
Przychody z lokat
131 Rachunek bieżący
1.
030, 040, 041, 043, 044
131 Rachunek bieżący
050 Lokaty
734 Sprzedaż lokat
249 Pozostałe rozrachunki
3.
2.
804
Kapitał z aktualizacji
040, 041, 043, 044, 050
064 Odpisy aktualizujące wyceny
Lokaty
4.
11.
5.,
10.
12.
735 Wynik z rewaloryzacji
lokat
737 Niezrealizowane
6.
zyski z lokat
7.
9.
736
Niezrealizowane
starty na lokatach
8.
Rys. 4.4 Ewidencja przychodów i kosztów z lokat. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. otrzymane przychody z lokat (dywidendy, odsetki, czynsze dzierżawne)
2. przychód ze sprzedaży lokat o charakterze rzeczowym i finansowym w cenie sprzedaży
3. rozchód sprzedanych lokat o charakterze rzeczowym i finansowym w cenie nabycia lub
wartości początkowej (nieruchomości)
4. nadwyżka wartości godziwej nad wartością nabycia lokaty długoterminowej nie zaliczanej
do aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (dodatnia
aktualizacja)
5. ujemna aktualizacja lokaty długoterminowej nie zaliczanej do aktywów stanowiących
pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (ujemna różnica pomiędzy wartością
godziwą a wartością nabycia) do wysokości kapitału
6. zwiększenie wartości lokat innych niż w operacji 4
7. zmniejszenie wartości lokat innych niż w operacji 4
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
8. trwała utrata wartości lokat długoterminowych
9. przywrócenie utraconej wartości lokat długoterminowych
10. rozwiązanie utworzonego kapitału w przypadku sprzedaży lokaty
11. korekta odpisu z tytułu trwałej utraty dotycząca sprzedanej lokaty
12. przeniesienie dodatniego odpisu dotyczącego sprzedanej lokaty
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki mają wpływ na sposoby dokonywania lokat przez zakłady ubezpieczeniowe?
2. Jakie aktywa zaliczamy do lokat?
3. W jaki sposób wycenia się lokaty na dzień bilansowy?
4. Jaki jest powód wyodrębnienia lokat środków z tytułu ubezpieczeń na życie, gdzie ryzyko
ponosi ubezpieczający?
5. W jaki sposób dokonuje się ewidencji typowych operacji dotyczących lokat?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj ewidencji lokat w zakładzie ubezpieczeniowym.
Salda wybranych kont zakładu ubezpieczeniowego wynoszą:
131 Rachunek bankowy
270 000,00
100 Kasa
10 000,00
043 Dłużne papiery wartościowe 500
000,00
040 Pożyczki hipoteczne
400 000,00
044 Akcje i udziały w innych jednostkach
200 000,00
Operacje gospodarcze:
1. Nabyto z odroczonym terminem płatności udziały w sp. z o.o.
70 000,00
2. WB otrzymano odsetki od udzielonych pożyczek 8
000,00
3. Zakupiono płacąc przelewem 3 letnie obligacje Skarbu Państwa 30
000,00
4. Zakupiono za gotówkę bony skarbowe
5 000,00
5. Sprzedano część obligacji
a) w cenie sprzedaży 50
000,00
b) w cenie nabycia
45 000,00
6. WB otrzymano dywidendę z tytułu posiadanych akcji
10 000,00
7. Zakupiono grunt celem lokaty
80 000,00
8. WB udzielono pożyczki hipotecznej
40 000,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji,
5) ustalić wartość lokat finansowych i rzeczowych.
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 2
Dokonaj ewidencji lokat w zakładzie ubezpieczeniowym.
Zakład ubezpieczeniowy posiada stany początkowe wybranych kont:
030 Nieruchomości
2 000 000,00
044 Akcje i udziały w innych jednostkach
200 000,00
050 Lokaty terminowe
150 000,00
131 Rachunek bieżący 500
000,00
Operacje gospodarcze:
1. WB otrzymano czynsze od najemców lokali
40 000,00
2. WB założono lokatę terminową 100
000,00
3. Sprzedano część akcji
a)
wartość w cenie sprzedaży 30
000,00
b)
wartość w cenie nabycia
25 000,00
4. Trwała utrata wartości nieruchomości 50
000,00
5. WB otrzymano odsetki od lokaty terminowej
10 000,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji,
5) ustalić wartość lokat finansowych i rzeczowych.
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 3
Dokonaj wyceny lokat na koniec kolejnych lat obrotowych.
Zakład ubezpieczeniowy posiada lokaty długoterminowe o wartości 15 000,00. Na dzień
bilansowy wycenia je według wartości godziwej. Wartość godziwa w kolejnych latach wynosiła:
na 31.12 xxx1
16 000,00
na 31.12.xxx2
15 200,00
na 31.12.xxx3
15 700,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać ewidencji skutków zmian na kolejne momenty bilansowe, jeżeli lokaty stanowią
pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
4) dokonać ewidencji skutków zmian na kolejne momenty bilansowe, jeżeli lokaty nie stanowią
pokrycia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 4
Dokonaj wyceny lokat.
Zakład ubezpieczeń posiada akcje długoterminowe, które wycenia według ceny nabycia
skorygowanej o trwałą utratę wartości. Na początek roku wartość lokaty w cenie nabycia wynosi
10 000,00. Z powodu trwałej utraty wartości dokonano odpisu 1 000,00. Po dwóch miesiącach
sprzedano lokatę za cenę 12 000,00.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć odpowiednie konto,
4) ułożyć treść operacji,
5) dokonać ewidencji ułożonych operacji,
6) ustalić wynik na sprzedaży akcji.
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić czynniki wpływające na swobodę dokonywania lokat?
□
□
2) wymienić aktywa zaliczane do lokat?
□
□
3) określić sposoby wyceny lokat na dzień bilansowy?
□
□
4) dokonać wyceny lokat?
□
□
5) ewidencjonować typowe operacje dotyczące lokat?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
4.5. Ewidencja składek ubezpieczeniowych i rozrachunków
4.5.1. Materiał nauczania
Zakład ubezpieczeń ze względu na specyfikę prowadzi szeroki zakres rozrachunków.
Szczególnie z ubezpieczającymi, ubezpieczonymi i pośrednikami. Poza tym zakład jak inne
jednostki prowadzi rozrachunki z pracownikami, publicznoprawne, oraz z tytułu bieżącej
działalności.
Rozrachunki z pośrednikami zostały omówione w punkcie 4.2 „Pośrednictwo
ubezpieczeniowe”.
Rozrachunki z ubezpieczającymi i ubezpieczonymi dotyczą opłacania składek
ubezpieczeniowych oraz wypłacania świadczeń przez zakład.
Składka – jest to świadczenie pieniężne dokonywane przez ubezpieczającego w zamian za
ochronę ubezpieczeniową w określonym umową (polisą) czasie. Jej wysokość ustala się
w oparciu o taryfę składek uwzględniającą ryzyko, rabaty, malusy (podwyższenie składki, jeżeli
ubezpieczający miał „szkodowy” przebieg ubezpieczenia).
Składki mają różne poziomy ustalania, w związku z czym wyróżniamy:
- składki przypisane – tworzą przychód, stanowią należne kwoty z tytułu zawartych umów
ubezpieczeniowych, niezależnie czy zostały otrzymane (zasada memoriału); dotyczy to także
składek, których termin zapłaty przypada później, a zakład ubezpieczeń już ubezpieczonego
obejmuje ochroną; jeżeli umowa dotyczy dłuższego okresu czasu lub jest zawarta na czas
nieokreślony z płatnościami składek np.: co miesiąc lub kwartał, przypisu dokonuje się na
początku miesiąca lub kwartału,
- składki przypisane brutto – ustalone przed uwzględnieniem udziału reasekuratorów,
- składki przypisane netto – po przekazaniu części składki reasekuratorowi w związku
z umową o reasekurację,
- składka zarobiona – przypisana w danym okresie sprawozdawczym, skorygowana o zmiany
stanu rezerwy składek (składki przypisywane są w danym okresie, a mogą dotyczyć innego
okresu).
Podstawą ewidencji rozrachunków z tytułu składek są polisy ubezpieczeniowe oraz dowody
wpłat w kasie, w banku, u pośrednika.
Wypłata odszkodowań oznacza zmniejszenie zobowiązań wobec ubezpieczonych.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
200 Rozrachunki
100 Kasa
z
ubezpieczającymi
131 Rachunek bieżący
700 Składka z tytułu
ubezpieczeń bezpośrednich 2.,
5.
1.,
4.
3.
600
Wypłacone odszkodowania
i świadczenia
720 Pozostałe przychody
techniczne
6.
8.
249
Pozostałe rozrachunki
7.
Rys. 4.5 Ewidencja składek z tytułu umów zawartych bezpośrednio przez zakład ubezpieczeniowy. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. przypis składki z umowy zawartej bezpośrednio przez zakład ubezpieczeniowy
2. wpłata składki jednorazowo przez ubezpieczającego
3. przypis składki i jednoczesna jednorazowa zapłata przez ubezpieczającego
4. przypis kolejnych rat składki
5. wpłata rat składki
6. potrącenie niezapłaconych składek z przyznanego odszkodowania
7. uznanie składki przez kompensatę należności z tytułu składek z innymi zobowiązaniami
zakładu wobec ubezpieczającego
8. naliczenie odsetek za nieterminowa spłatę
Rozrachunki z tytułu reasekuracji, występują wtedy, gdy zakład ubezpieczeń (cedent) ceduje
na reasekuratora część ryzyka ubezpieczeniowego, które przyjął na siebie w momencie
podpisania umowy z ubezpieczającym. Część zebranej składki zostaje przekazana
reasekuratorowi w zamian za partycypację reasekuratora w wypłacanych przez zakład
odszkodowaniach.
Rozrachunki z tytułu reasekuracji będą obejmować:
- przekazania części składki reasekuratorowi,
- otrzymania prowizji od części składki od reasekuratora (prowizje reasekuracyjne stanowiące
przychód),
- zwrotu części wypłaconych odszkodowań od reasekuratora (zgodnie z umową
resekuracyjną).
Wyróżnia się dwa typy reasekuracji: czynną i bierną. Reasekuracja czynna oznacza przyjęcie
ryzyka przez reasekuratora, bierna odstąpienie ryzyka na rzecz reasekuratora. Ponadto rozróżnia
się reasekuracje:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
- ekscedentową (nadwyżkową) – umowa ma charakter proporcjonalny, zakład
ubezpieczeniowy ustala udział w ryzyku, określając tzw. zachowek, a na część
przewyższającą zachowek (ekscendent) podpisuje umowę reasekuracji,
- fakultatywną – wyróżnia się swobodą w ustalaniu podziału ryzyka,
- kwotową – reasekuratorowi przekazywana jest taka część składki, jaki jest ustalony
procentowy podział ryzyka,
- nadwyżki szkody – reasekurator pokrywa tą część szkody, która jest wyższa od przyjętego
udziału cedenta w szkodzie,
- obligatoryjną (automatyczną) – najbardziej powszechna forma, jest porozumieniem, że
reasekurator będzie chronił każde ryzyko objęte programem reasekuracji.
Rozrachunki z tytułu depozytów, związane są z reasekuracją i dotyczą:
- zobowiązań depozytowych wobec reasekuratorów – zdeponowane przez reasekuratora środki
u cedenta, które pozostają jego własnością, podlegają również ewidencji na koncie
pozabilansowym, wykazane w sprawozdaniu finansowym jako otrzymane gwarancje
i poręczenia, odsetki od zdeponowanych środków zwiększają zobowiązania, chyba że
umowa mówi inaczej,
- należności depozytowych od cedentów – zdeponowane środki w innym zakładzie
ubezpieczeniowym, od którego przyjęto ryzyko do reasekuracji.
Depozytem jest nie przekazana reasekuratorowi część składki, w celu zabezpieczenia cedenta
w zakresie wywiązania się reasekuratora z obowiązku zwrotu części wypłaconych odszkodowań
(tzw. depozyt składkowy). Jednakże zatrzymany przez cedenta depozyt w postaci nie
przekazanych składek stanowi własność reasekuratora i stanowi zobowiązanie, natomiast
u reasekuratora pozostawiona część składki stanowi należność. Reasekurator traktuje należność
z tytułu depozytu jako lokatę, z której uzyskuje przychody w postaci odsetek, chyba że umowa
stanowi inaczej.
Depozyty
może mieć również charakter szkodowy, stanowi wówczas środki przekazane przez
reasekuratora cedentowi na poczt przyszłych wypłat odszkodowań i świadczeń z tytułu
reasekurowanego ryzyka.
Umowy reasekuracji mogą być podpisywane przez brokerów reasekuracyjnych, którzy
działają na zlecenie cedenta i w ich imieniu zawierają umowy reasekuracyjne.
W stosunku do określonego ryzyka może być sprawowana reasekuracja przez kilka zakładów
(koreasekuracja).
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
701
Składki z reasekuracji
210 Rozrachunki
100 Kasa
czynnej
z cedentami
131 Rachunek bieżący
2.
1.
3.
601 Wypłacone odszkodowania
502 Koszty prowizji
z reasekuracji czynnej
reasekuracyjnych
5.
4.
212 Należności depozytowe
720 Pozostałe przychody
od
cedentów
techniczne
6.
8.
7.
Rys. 4.6 Ewidencja reasekuracji czynnej u reasekuranta. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. naliczona składka z tytułu umów reasekuracji czynnej
2. wpłata przez cedenta naliczonych składek
3. spłata zobowiązań wobec cedenta
4. odszkodowane wypłacone z tytułu reasekuracji skompensowane z należnościami od
cedenta
5. naliczenie prowizji reasekuracyjnych należnych cedentowi
6. zatrzymanie depozytu przez cedenta
7. naliczenie odsetek należnych od depozytu zatrzymanego przez cedenta
8. zwrot depozytu przez cedenta wraz z odsetkami
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Rys. 4.7 Ewidencja reasekuracji biernej u cedenta. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. wysokość składki przypadająca na reasekuratora
2. przelew składek na konto reasekuratora
3. wpłata przez reasekuratora kwot na zabezpieczenie ryzyka
4. ustalenie wysokości odszkodowań wypłaconych po uwzględnieniu udziału reasekuratora
5. prowizje reasekuracyjne należne cedentowi
6. zatrzymanie przez cedenta depozytu składkowego
7. naliczenie odsetek należnych reasekuratorowi od depozytu
8. zwrot depozytu reasekuratorowi wraz z odsetkami
9. naliczenie udziału w zyskach reasekuratora
702 Udział reasekuratora
211 Rozrachunki
100 Kasa
w składce ubezpieczeniowej
z reasekuratorami
131 Rachunek bieżący
3.
1.
2.
610
Udział reasekuratora
503 Przychody z prowizji
w wypłaconych odszkodowaniach
reasekuracyjnych
4.
5.
213 Zobowiązania depozytowe
721 Pozostałe koszy
wobec reasekuratorów
techniczne
8.
6.
7.
720
Pozostałe przychody
techniczne
9.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
702
Udział reasekuratora
214 Rozrachunki z brokerami
100 Kasa
w składce ubezpieczeniowej
reasekuracyjnymi
131 Rachunek bieżący
2.
1.
3.
610
Udział reasekuratora
503 Przychody z prowizji
w wypłaconych odszkodowaniach
reasekuracyjnych
4.
6.
720 Pozostałe przychody
502 Koszty prowizji
techniczne
reasekuracyjnych
7.
5.
Rys. 4.8 Ewidencja reasekuracji biernej u cedenta za pośrednictwem brokera. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. wysokość składki przypadająca na reasekuratora
2. wpłata przez brokera kwot wynikających z umów reasekuracji na zabezpieczenie ryzyka
3. uregulowanie przez cedenta zobowiązań wobec brokera
4. ustalenie wysokości odszkodowań wypłaconych po uwzględnieniu udziału reasekuratora
5. naliczenie prowizji brokerom z tytułu pośrednictwa w imieniu cedenta zawarcia umów
reasekuracji
6. prowizje reasekuracyjne należne cedentowi od umowy reasekuracji za pośrednictwem
reasekuratora
7. naliczenie udziału w zyskach reasekuratora za pośrednictwem brokera
Rozrachunki z tytułu odszkodowań dotyczą wypłaty odszkodowań z tytułu roszczeń
bezpośrednich, przysługujących osobie uprawnionej bezpośrednio od zakładu, z którym zawarto
umowę i należności regresowych z tytułu zwrotu wypłaconego odszkodowania od osób trzecich,
winnych spowodowania zdarzeń wywołujących szkody. Ewidencji regresów dokonuje się na
podstawie pisemnych zobowiązań sprawców szkody do wpłat regresu. W przypadkach spornych
należność ta księgowana jest na podstawie wyroków sądowych.
Jeżeli następuje wątpliwość co do windykacji należności z tytułu regresu należy dokonać
odpisu aktualizującego należności z tytułu regresu. Po wpłacie należności odpis podlega
korekcie.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
600
Wypłacone
200 Rozrachunki
100 Kasa
odszkodowania
602 Regresy i zwroty
z ubezpieczającymi 131 Rachunek bieżący i świadczenia
odszkodowań
1.
2.
3.
202
Rozrachunki
z
pośrednikami
ubezpieczeniowymi
4.
5.
249 Pozostałe
rozrachunki
6.
203
Rozrachunki
z
tytułu regresów
8.
7.
9.
280 Odpisy aktualizujące
10.
11.
Rys. 4.9 Ewidencja rozrachunków z tytułu odszkodowań i regresów. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. wypłata odszkodowania lub świadczenia rentowego z kasy zakładu lub z rachunku
bieżącego
2. potrącenie składek z należnego ubezpieczającemu odszkodowania
3. zwrot odszkodowania przez osobę trzecią tytułem regresu
4. rozliczenie pośrednika z wypłaconych odszkodowań
5. rozliczenie pośrednika z pobranych regresów i zwrotów odszkodowań
6. kompensata należnego odszkodowania z należnościami wobec zakładu z innych tytułów
7. naliczenie regresu należnego zakładowi od osoby trzeciej w związku z wypłaconym
odszkodowaniem
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
8. wpłata tytułem należnego regresu
9. wpłata nieujętego wcześniej regresu
10. odpis aktualizujący na regres wątpliwy
11. korekta odpisu na wpłacony regres
Zakład ubezpieczeń może realizować funkcję komisarza awaryjnego, jednostki, która
zastępuje na zasadzie pełnomocnictwa ubezpieczyciela na terenie danego lub innego państwa
w przypadku powstania szkód objętych ochroną ubezpieczeniową. Komisarz awaryjny ma
udzielić pomocy osobom poszkodowanym ubezpieczonym w innym zakładzie, tzn.:
- udokumentować rozmiary i przyczyny szkody,
- dokonać ekspertyz,
- zabezpieczyć prawa regresowe,
- sfinansować naprawy.
Czynności te powodują powstanie różnych rozrachunków z kontrahentami w zakresie
wykonania usług, świadczeń, regresów. Za wykonanie czynności komisarza awaryjnego
pobierana jest prowizja.
Księgowane one są na koncie 240 „Rozrachunki z tytułu komisarki awaryjnej”.
761
Pozostałe przychody
240 Rozrachunki z tytułu 100
Kasa
operacyjne
komisarki awaryjnej
131 Rachunek bieżący
1.,
2.
4. 3.,
5.
751 Inne przychody
752 Inne koszty
finansowe
finansowe
6. 7.
Rys. 4.10 Ewidencja rozrachunków z tytułu komisarki awaryjnej. Źródło: oppracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. poniesienie wydatków w imieniu innych ubezpieczycieli
2. przekazanie pobranych regresów na rzecz innych ubezpieczycieli
3. zainkasowanie regresów na rzecz innych ubezpieczycieli
4. faktura za wykonanie usługi komisarki awaryjnej
5. zwrot wydatków poczynionych w imieniu innych ubezpieczycieli,
6. dodatnie różnice kursowe dotyczące uregulowanych zobowiązań i należności z tytułu
komisarki awaryjnej
7. ujemne różnice kursowe dotyczące uregulowanych zobowiązań i należności z tytułu
komisarki awaryjnej
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rozróżnia się składki z punktu widzenia ewidencyjnego?
2. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące składek ubezpieczeniowych?
3. Co to jest reasekuracja?
4. Jakie są rodzaje reasekuracji?
5. W jaki sposób tworzone są depozyty z tytułu reasekuracji?
6. W jaki sposób ewidencjonowane są typowe operacje dotyczące reasekuracji?
7. Co to jest regres?
8. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące regresów i wypłaty
odszkodowań?
9. Na czym polegają czynności komisarza awaryjnego?
10. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące rozrachunków z tytułu
komisarki awaryjnej?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ewidencja składek ubezpieczeniowych.
W dniu 10 kwietnia Jan Iksiński podpisał umowę ubezpieczenia komunikacyjnego OC i AC
bezpośrednio w zakładzie ubezpieczeniowym. Polisa została zawarta na rok, składka
ubezpieczeniowa należna za cały okres umowy wynosi 1 400,00. Składka została rozłożona na
dwie raty: I rata 840,00, II rata 560,00. Pierwsza rata została zapłacona przez ubezpieczającego
gotówką w kasie zakładu.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) ułożyć treść operacji,
4) dokonać ewidencji ułożonych operacji,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.5 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 2
Ewidencja składek ubezpieczeniowych.
Salda początkowe wybranych kont w zakładzie ubezpieczeniowym:
100 Kasa
5 000,00
131 Rachunek bieżący 12
000,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
Operacje gospodarcze:
1. Na podstawie kopii polisy ubezpieczeniowej przypisano należną
składkę z tytułu ubezpieczenia budynku
800,00
2. WB ubezpieczający wpłacił przelewem 60% należnej składki .............
3. Na podstawie zbiorczego zestawienia polis ubezpieczeniowych
przypisano należne składki w kwocie
3 000,00
4. KP wpłata gotówką części składek 2
000,00
5. KW wypłata odszkodowania
1 500,00
6. Naliczenie regresu w związku z wypłatą odszkodowania
1 500,00
7. WB przelew tytułem należnego regresu
1 500,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji,
5) ustalić wartość należności z tytułu składek ubezpieczeniowych.
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.5 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 3
Ewidencja składek ubezpieczeniowych.
W okresie sprawozdawczym miały miejsce operacje gospodarcze dotyczące tego samego
ubezpieczającego:
1. Na podstawie kopii polisy ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia komunikacyjnego
przypisano składkę 1 200,00 płatną w dwóch ratach.
2. Wpłata I raty przez ubezpieczającego pośrednikowi 720,00
3. Wpłata pobranej składki przez pośrednika do kasy zakładu ubezpieczającego 720,00
4. Przyznano ubezpieczającemu odszkodowanie z tytułu szkody 1 000,00
5. Zaliczono na poczet wpłaty II ratę należną od ubezpieczającego w ramach przyznanego
odszkodowania 480,00
6. KW wypłacono odszkodowanie z potrąceniem II raty ubezpieczenia komunikacyjnego
.........
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.5 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 4
Ewidencja rozliczeń z reasekuratorami.
Stan środków na rachunku bieżącym zakładu ubezpieczeniowego wynosi 100 000,00.
W okresie sprawozdawczym miały miejsce operacje gospodarcze:
1. Na podstawie otrzymanych wykazów polis przypisano składki
ubezpieczeniowe w wysokości 50
000,00
2. WB wpłata przez ubezpieczających składek w wysokości 40
000,00
3. Zgodnie z umową reasekuracji odstąpiono 25% ryzyka reasekuratorowi:
a) składki reasekuracyjne
10 000,00
b) prowizja reasekuracyjna 15% składki reasekuracyjnej
...............
c) zatrzymany depozyt składkowy 60% składki reasekuracyjnej
...............
4. WB przelano reasekuratorowi kwotę zgodną z rozliczeniem w operacji 3
...............
5. WB wypłacono odszkodowania z tytułu zawartych umów
12 000,00
6. Przypis należności regresowych
4 000,00
7. WB wpływ należności regresowych
2 000,00
8. Ustalono udział reasekuratora w wypłaconych odszkodowaniach:
a) odszkodowania
3 000,00
b) regresy
1 000,00
c) zwolniony depozyt składkowy 4
000,00
d) odsetki od depozytu
300,00
9. WB uregulowano zobowiązanie wobec reasekuratora na podstawie
rozliczenia w operacji 8
..............
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konto księgowe,
4) dokonać rozliczenia i ewidencji operacji,
5) ustalić saldo rozliczeń z reasekuratorem,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.5 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 5
Ewidencja operacji z tytułu komisarki awaryjnej.
Zakład ubezpieczeniowy pełni funkcję komisarza awaryjnego. Stan środków na rachunku
bieżącym wynosi 50 000,00.
W okresie sprawozdawczym miały miejsce operacje gospodarcze w związku z pełnieniem
funkcji komisarza awaryjnego:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
1. Opłacono fakturę za naprawę uszkodzonego samochodu
5 000,00
2. WB wpływ regresu uzyskanego przez komisarza awaryjnego
2 000,00
3. WB przekazanie regresu innemu ubezpieczycielowi
2 000,00
4. Naliczono wynagrodzenie dla likwidatora szkody:
a) wynagrodzenie brutto
1 000,00
b)
składka na ubezpieczenie społeczne .............
c)
składka na ubezpieczenie zdrowotne
.............
d) zaliczka na podatek dochodowy
.............
e) wynagrodzenie netto
.............
5. Narzuty obciążające wynagrodzenie brutto likwidatora
.............
6. Naliczono prowizję za wykonanie usługi komisarki awaryjnej
500,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konto księgowe,
4) dokonać obliczeń do operacji 4 b, c, d, e, 5, stosując aktualne stopy procentowe dla składek
na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz dla podatku dochodowego od osób fizycznych,
5) dokonać rozliczenia i ewidencji operacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.5 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,
- arkusze papieru,
- pisaki.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) zdefiniować składkę ubezpieczeniową?
□
□
2) podać moment ujęcia składki ubezpieczeniowej jako przychodu?
□
□
3) rozróżnić składki ubezpieczeniowe?
□
□
4) ewidencjonować operacje dotyczące składek ubezpieczeniowych?
□
□
5) zdefiniować pojęcie regresu?
□
□
6) określić funkcje komisarza awaryjnego?
□
□
7) ewidencjonować operacje dotyczące odszkodowań i regresów?
□
□
8) ewidencjonować operacje dotyczące rozrachunków z komisarki
awaryjnej?
□
□
9) wyjaśnić różnice między reasekuracją czynną i bierną?
□
□
10) zdefiniować depozyt składkowy i szkodowy?
□
□
11) ewidencjonować operacje dotyczące reasekuracji?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
4.6. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
4.6.1. Materiał nauczania
Rezerwy techniczo-ubezpieczeniowe tworzone są na pokrycie bieżących i przyszłych
zobowiązań wynikających z umów ubezpieczenia. Stanowią kapitał zakładu ubezpieczeniowego
w celu zagwarantowania środków na wypłatę odszkodowań i świadczeń.
Tworzone
są na koniec okresów sprawozdawczych uwzględniając udział reasekuratorów.
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe obejmują:
- rezerwę składek – w wysokości składek przypisanych, przypadających na przyszłe okresy
sprawozdawcze proporcjonalnie do okresu na jaki składka została przypisana,
- rezerwę na ryzyka niewygasłe – na przyszłe ewentualne szkody z tytułu zawartych umów,
których okres trwania wykracza poza okres sprawozdawczy,
- rezerwę na niewypłacone odszkodowania i świadczenia – w wysokości ustalonej lub
przewidywanej ostatecznej wartości przyszłych wypłat odszkodowań i świadczeń
powiększonej
o koszty likwidacji szkód,
- rezerwę na skapitalizowaną wartość rent – na pokrycie zobowiązań z tytułu przyznanych
świadczeń okresowych w postaci rent,
- rezerwę na wyrównanie szkodowości – na wyrównanie wahań współczynnika szkodowości
na udziale własnym w latach następnych, rezerwy są tworzone oddzielnie dla rodzajów
ubezpieczeń, np.: dla ubezpieczenia od ognia i innych żywiołów,
- rezerwę ubezpieczeń na życie – w wysokości świadczeń należnych ubezpieczonym lub
uposażonym uwzględniającej koszty obsługi umów, koszty wypłaty świadczeń; rezerwę
tworzy się indywidualnie dla każdej umowy na podstawie obliczeń aktuariusza,
- rezerwę ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający – w wysokości
wartości lokaty dokonanej zgodnie z postanowieniami umowy,
- rezerwę na premie i rabaty dla ubezpieczonych – w wysokości kwot, o które powiększone są
przyszłe świadczenia lub pomniejszone składki,
- pozostałe rezerwy przewidziane w statucie.
Rezerwy
mogą być tworzone różnymi metodami:
- indywidualną – ustalanie rezerwy dla każdej zgłoszonej szkody lub poszczególnej umowy
ubezpieczenia,
- ryczałtową – ustalenie rezerwy zbiorczo dla portfela ubezpieczeń jako procent zbioru
składek lub wartości wypłaconych odszkodowań, świadczeń; może być stosowana, gdy
wyliczone w ten sposób wyniki będą zbliżone do tych, które byłyby uzyskane metoda
indywidualną,
- aktuarialną – przez uprawnionych aktuariuszy, metodami matematyki (rachunek
podobieństwa) i statystyki, zakład musi posiadać dokumentację pozwalającą na odtworzenie
odpowiednich obliczeń.
Różnica rezerw między stanem na koniec okresu a stanem na początek okresu jest zmianą
stanu rezerw.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
„8” Rezerwy
71x Zmiana stanu rezerw
1.
2.
211 Rozrachunki
702 Udział reasekuratorów
z resekuratorami
w składkach brutto
3.
71x
Udział reasekuratorów
83x Udział reasekuratorów
w zmianie stanu rezerw
w rezerwie
4.
5.
Rys. 4.11 Ewidencja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. utworzenie rezerwy na konie roku
2. rozwiązanie rezerwy z poprzedniego okresu
3. naliczenie udziału reasekuratorów w składce przypisanej
4. naliczenie udziału reasekuratorów w utworzonej rezerwie
5. rozwiązanie udziału reasekuratorów w rezerwie z poprzedniego okresu
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest potrzeba tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych?
2. Jakie są rodzaje rezerw techniczno-ubezpieczeniowych?
3. Jakie są metody tworzenia rezerw?
4. W jaki sposób ewidencjonuje się rezerwy?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj ewidencji rezerw.
Salda wybranych kont w zakładzie ubezpieczeń wynosiły:
700 Składki przypisane brutto z ubezpieczeń bezpośrednich 40
000,00
702 Udział reasekuratorów w składkach brutto
6 000,00
831 Rezerwa składek brutto z ubezpieczeń bezpośrednich 30
000,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
Operacje gospodarcze:
1. Rozwiązano rezerwę składek z poprzedniego okresu
30 000,00
2. Rozwiązanie udziału reasekuratorów w rezerwie poprzedniego okresu
3 000,00
3. Przypis składek na podstawie wykazu polis
10 000,00
4. Utworzono rezerwę składek 4
000,00
5. Zarachowano część składek należnych reasekuratorowi
1 000,00
6. Utworzono rezerwę przypadającą na udział reasekuratorów
400,00
7. Zarachowano składki z tytułu reasekuracji czynnej
1 500,00
Sposób
wykonania
ćwiczenia:
Aby
wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji,
5) obliczyć wysokość składki przypisanej i zarobionej,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.6 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 2
Dokonaj ewidencji rezerw.
Zakład ubezpieczeniowy posiada stan rezerw na początek okresu sprawozdawczego:
Rezerwa składek ubezpieczeniowych brutto
80 000,00
Rezerwa składek na udziale reasekuratora
30 000,00
Rezerwa na niewypłacone odszkodowania
10 000,00
Rezerwa na niewypłacone odszkodowania na udziale reasekuratora
3 000,00
Składki przypisane brutto
15 000
Operacje gospodarcze:
1. Rozwiązano rezerwę składek ubezpieczeniowych brutto z poprzedniego okresu ...............
2. Utworzono rezerwę składek ubezpieczeniowych brutto 90 000,00
3. Rozwiązano rezerwę składek na udziale reasekuratora z poprzedniego okresu ...............
4. Utworzono rezerwę składek na udziale reasekuratora 40
000,00
5. Rozwiązano rezerwę na niewypłacone odszkodowania z poprzedniego okresu ...............
6. Utworzono rezerwę na niewypłacone odszkodowania 12 000,00
7. Rozwiązano rezerwę na niewypłacone odszkodowania na udziale reasekuratora z
poprzedniego okresu ................
8. Utworzono rezerwę na niewypłacone odszkodowania na udziale reasekuratora 3 500,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
Sposób
wykonania
ćwiczenia:
Aby
wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji,
5) obliczyć wysokość składki przypisanej i zarobionej,
6) ustalić wartość bilansową rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.6 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) określić potrzebę tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
□
□
2) scharakteryzować rodzaje rezerw
□
□
3) określić metody tworzenia rezerw
□
□
4) ewidencjonować rezerwy
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
4.7. Przychody i koszty
4.7.1. Materiał nauczania
Przychody
Zakład ubezpieczeń jak każda inna jednostka prowadząca działalność gospodarczą uzyskuje
przychody i ponosi koszty. Do podstawowych przychodów zakładu ubezpieczeń zalicza się:
przychody techniczne (działalności ubezpieczeniowej) – stanowią największą grupę
przychodów zakładu, wiążą się bezpośrednio z zawieranymi umowami ubezpieczeń
i reasekuracji, obejmują:
składki ubezpieczeniowe – przypisane, z tytułu zawartych umów w danym okresie
sprawozdawczym (przychód powstaje z chwilą podpisania polisy ubezpieczeniowej),
pozostałe przychody techniczne – opłaty za cesję, za wystawienie certyfikatów, opłaty
manipulacyjne, odsetki od depozytów złożonych przez cedenta, opłaty za wystawienie
duplikatów polis odsetki za nieterminową zapłatę składek.
przychody z działalności lokacyjnej – otrzymane czynsze dzierżawne, odsetki od lokat na
rachunkach bankowych, dywidendy, udziały w zyskach, odsetki od obligacji i innych
papierów wartościowych, odsetki od udzielonych pożyczek, dodatnie różnice
z rewaloryzacji lokat.
Ewidencja
składek dokonywana jest na podstawie kopii polis lub innych dokumentów
potwierdzających zawarcie umowy oraz na podstawie zestawień zbiorczych polis według daty
wymagalności, tzn. zgodnie z datą odpowiedzialności za szkody objęte umową ubezpieczenia.
Ewidencja przychodów z tytułu składek oraz innych przychodów technicznych
i z działalności lokacyjnej pokazana jest na schematach przedstawionych przy omawianiu
dotychczasowych zagadnień poradnika.
Zakłady ubezpieczeń osiągają także przychody nie związane bezpośrednio z działalnością
ubezpieczeniową lub lokacyjną – pozostałe przychody operacyjne. Dotyczą one działalności
finansowej, akwizycyjnej na rzecz Otwartych Funduszy Emerytalnych, uzyskanych prowizji
z działalności komisarza awaryjnego, otrzymanych darowizn, przychodów ze sprzedaży
rzeczowych składników majątku oraz wartości niematerialnych i prawnych, przedawnionych
i umorzonych zobowiązań, dodatnich różnic kursowych.
Jeżeli zakład ubezpieczeniowy uzyskuje przychody w związku z powstaniem
nieprzewidywalnych, jednorazowych, niepowtarzalnych zdarzeń – ta kategoria przychodów
stanowi zyski nadzwyczajne. Zalicza się do nich w szczególności: przyznane we własnym
zakresie odszkodowania za straty losowe, otrzymane od innych ubezpieczycieli odszkodowania
za straty losowe, przychody ze sprzedaży zorganizowanych jednostek zakładu.
Koszty
Podstawowe koszty zakładu ubezpieczeń to koszty techniczne i koszty działalności
lokacyjnej.
Koszty techniczne – są związane z realizacją umów, a w szczególności:
- wypłacone odszkodowania i świadczenia,
- zmiany stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia,
- premie i rabaty dla ubezpieczonych na udziale własnym,
- koszty administracyjne (pośrednie związane z działalnością ubezpieczeniową zakładu:
inkaso składek, zarządzanie portfelem umów, obsługa reasekuracji; koszty ogólnego
zarządzania zakładem: utrzymanie biur, koszty usług obcych, zużycie energii i materiałów,
amortyzacja, wynagrodzenia pracowników, podróże służbowe, reklama),
- koszty akwizycji.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
Obok
wypłaconych odszkodowań i świadczeń jedna z podstawowych kategorii kosztów są
koszty akwizycji. Są one związane z pozyskiwaniem klientów i zawieraniem umów
ubezpieczenia. Koszty akwizycji dzielą się na:
- koszty bezpośrednie - prowizje pośredników wypłacane po zainkasowaniu składek,
wynagrodzenia pracowników wraz z narzutami zajmującymi się akwizycją, koszty badań
lekarskich, koszty atestów i ekspertyz przy ocenie ryzyka, koszty wystawienia polis, koszty
włączenia umów do portfela,
- koszty pośrednie – reklama i promocja, badanie wniosków, wystawianie polis.
201
Rozrachunki
z
pośrednikami
501 Koszty akwizycji
1.
230 Rozrachunki z tytułu
wynagrodzeń
2.
220 Rozrachunki
publicznoprawne
3.
234 Inne rozliczenia
z
pracownikami
4.
249 Pozostałe rozrachunki
5.
Rys. 4.12 Ewidencja kosztów akwizycji. Źródło własne.
Objaśnienia do schematu:
1. należne prowizje dla pośredników
2. wynagrodzenia brutto pracowników zajmujących się działalnością akwizycyjną
3. narzuty na wynagrodzenia pracowników prowadzących działalność akwizycyjną
4. inne koszty poniesione przez pracowników zaliczone do kosztów akwizycji
5. faktury, rachunki za czynności związane z zawieraniem umów ubezpieczeń (ekspertyzy,
badania lekarskie, promocja itp.)
Pozostałe koszty techniczne – są kosztami pośrednimi działalności ubezpieczeniowej innymi
niż odszkodowania, koszty akwizycji, koszty administracji. Zalicza się do nich:
- koszty działalności prewencyjnej – zapobieganie powstawania niepomyślnych zdarzeń
w kierunku liczby i rozmiarów szkód (regresy od osób trzecich, prowadzenie działalności
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
kontrolnej związanej z warunkami bezpieczeństwa, finansowanie działalności prewencyjnej,
np.: przebudowa niebezpiecznych odcinków dróg, placów zabaw, zakup sprzętu
ratunkowego, wyposażenie punktów rehabilitacji, finansowanie szczepień zwierząt
gospodarskich, profilaktyki weterynaryjnej, budowa zbiorników wodnych, hydrantów
przeciwpożarowych, urządzeń czujnikowych, alarmów, prowadzenie szkoleń i działalności
propagandowej w zakresie bezpieczeństwa),
- wpłaty na Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny – w celu zabezpieczenia roszczeń
ubezpieczających w sytuacji upadłości zakładu ubezpieczeń oraz wypłaty odszkodowań
z tytułu OC (komunikacyjnych i rolnych), gdy sprawca, który spowodował szkodę nie
posiadał ubezpieczenia OC lub sprawca nie mógł być zidentyfikowany,
- wpłaty na koszty nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową prowadzoną przez Komisję
Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych,
- wpłaty członkowskie dla Polskiej Izby Ubezpieczeń.
Koszty
działalności lokacyjnej – koszty utrzymania nieruchomości zaliczanych do lokat,
koszty zarządzania lokatami, prowizje bankowe, prowizje maklerskie, opłaty notarialne, odsetki
od zatrzymanych reasekuratorom depozytów.
Ponadto
zakład ubezpieczeniowy ponosi koszty nie związane bezpośrednio z działalnością
ubezpieczeniową, tzn. pozostałe koszty operacyjne, związane przede wszystkim z likwidacją,
sprzedażą, nieodpłatnym przekazaniem składników majątkowych, umorzeniem przedawnionych
należności, wykonywaniem czynności komisarza awaryjnego, z ujemnymi różnicami
kursowymi.
Straty nadzwyczajne powstają w wyniku niepowtarzalnych, trudnych do przewidzenia
zdarzeń, do których w szczególności zalicza się: straty losowe, koszty usuwania skutków
zdarzeń losowych, koszty postępowania układowego, wartość netto sprzedanej zorganizowanej
części jednostki.
Ewidencja podstawowych kosztów została przedstawiona przy omawianiu dotychczasowych
zagadnień ujętych w poradniku.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rodzaje kosztów ponosi zakład ubezpieczeń?
2. Jakie rodzaje przychodów uzyskuje zakład ubezpieczeń?
3. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące kosztów akwizycji?
4. Jakie koszty zaliczamy do kosztów technicznych?
5. Jakie przychody zaliczamy do przychodów technicznych?
6. W jaki sposób ewidencjonuje się podstawowe przychody i koszty techniczne?
7. Jakie kategorie zaliczamy do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych w zakładzie
ubezpieczeniowym?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj dekretacji przychodów i kosztów.
Poniżej w arkuszu ćwiczeniowym przedstawiono operacje gospodarcze dotyczące przychodów
i kosztów zakładu ubezpieczeń.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
48
Treść operacji gospodarczej
Wn
Ma
1. Składki należne pobrane gotówką przez pracownika
zakładu ubezpieczeń
2. Naliczone składki ubezpieczeniowe z tytułu zawartych umów
3. Składki należne od cedentów
4. Czynsze i opłaty od najemców nieruchomości nabytej jako lokata
5. Otrzymane przelewem dywidendy z tytułu posiadania akcji
6. Odsetki od lokat terminowych dopisane przez bank do rachunku
zakładu
7. Sprzedaż obligacji według cen sprzedaży
8. Naliczenie rat składek od umów zawartych na czas
nieokreślony
9. Naliczenie odsetek od nieterminowych wpłat składek
10. Naliczona prowizja od czynności komisarza awaryjnego
11. Naliczone prowizje za pośrednictwo dla agentów
ubezpieczeniowych
działających w imieniu zakładu
12 Naliczone pośrednikom prowizje za windykacje regresów
13 Wynagrodzenia brutto pracowników zakładu zajmujących się
likwidacją szkód
14. Wypłata przelewem odszkodowania
15. Faktura za poniesione ekspertyzy związane z badaniem wniosku
16. Utworzenie rezerwy na należności regresowe
17. Naliczenie prowizji należnych brokerom z tytułu zawarcia umów
reasekuracyjnych na rzecz zakładu
18. Sprzedaż obligacji w cenie nabycia
19. Amortyzacja budynków
20. Faktura za usługi obce
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać dekretacji podanych treści operacji gospodarczych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu niniejszego poradnika,
- plan kont zakładu ubezpieczeń zawarty w poradniku,
- arkusze ćwiczeniowe.
Ćwiczenie 2
Dokonaj ewidencji przychodów i kosztów.
Salda wybranych kont w zakładzie ubezpieczeń wynoszą (dla uproszczenia podano tylko
niezbędne salda kont):
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
49
044 Akcje i udziały 100
000,00
100 Kasa
10 000,00
131 Rachunek bieżący 300
000,00
201 Rozrachunki z pośrednikami ubezpieczeniowymi
Dt
Ct
30 000,00
5 000,00
203 Rozrachunki z tytułu regresów
Dt
2 000,00
811 Rezerwa na niewypłacone odszkodowania
50 000,00
812 Udział reasekuratorów w rezerwach na niewypłacone odszkodowania
12 500,00
Operacje gospodarcze:
1. Rozwiązano rezerwę poprzedniego okresu na niewypłacone odszkodowania i świadczenia
2. Rozwiązano w części rezerwę przypadającą na udział reasekuratorów
5 000,00
3. Naliczono amortyzację środków trwałych 300,00
4. Naliczono pośrednikom na podstawie zestawienia polis i wpłaconych
składek prowizję
4 000,00
5. WB wypłacono odszkodowania z tytułu ubezpieczeń majątkowych 20
000,00
6. KW wypłacono odszkodowania komunikacyjne
1 500,00
7. Pośrednik przedłożył rozliczenie potwierdzające dokonaną wypłatę
odszkodowania
400,00
8. WB wpływ regresu
2 000,00
9. WB otrzymano od reasekuratorów kwoty przypadających na nich
odszkodowań
5 000,00
10. Zatrzymano depozyt składkowy reasekuratora
10 000,00
11. Ustalono wysokość składki przypadającej na reasekuratora
12 000,00
12. WB wpłata przez reasekuratora naliczonej składki 12
000,00
13. Naliczono składki z tytułu zawartych umów ubezpieczeń 25
000,00
14. WB wpłata składek przez ubezpieczających 7
000,00
15. Przypis składki z umowy zawartej za pośrednictwem agenta
2 500,00
16. KP wpłata składki przez pośrednika 2
300,00
17. Naliczono prowizję za pośrednictwo 230,00
18. WB wpływ czynszów z tytułu dzierżawy gruntu stanowiącego własność
zakładu
1 000,00
19. FV za ekspertyzę przy badaniu ryzyka ubezpieczeniowego brutto
2 000,00
20. FV brutto za podróż służbową pracownika w celu promocji nowego
produktu
300,00
21. LP wynagrodzenie brutto pracownika administracji
2 000,00
22. Narzuty na wynagrodzenia brutto
...............
23. Składki należne od cedentów
15 000,00
24. WB potwierdzający wpływ dywidendy
30 000,00
25. Sprzedano część udziałów:
a) cena nabycia
10 000,00
b) cena sprzedaży 17
000,00
26. Otrzymano prowizję z tytułu wykonania czynności komisarz awaryjnego
1 200,00
Sposób
wykonania
ćwiczenia:
Aby
wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
50
4) obliczyć narzuty na wynagrodzenia,
5) dokonać ewidencji operacji,
6) ustalić wartość przychodów technicznych,
7) ustalić wartość kosztów technicznych,
8) ustalić wartość przychodów z działalności lokacyjnej,
9) ustalić wartość kosztów akwizycji bezpośrednich i pośrednich,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu niniejszego poradnika,
- kalkulator,
- plan kont zakładu ubezpieczeń zawarty w poradniku,
- arkusze papieru,
- pisaki,
- zeszyty przedmiotowe.
4.7.4.
Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) sklasyfikować koszty zakładu ubezpieczeń?
□
□
2) sklasyfikować przychody zakładu ubezpieczeń?
□
□
3) ewidencjonować operacje dotyczące kosztów?
□
□
4) ewidencjonować operacje dotyczące przychodów?
□
□
5) klasyfikować koszty techniczne zakładu ubezpieczeń?
□
□
6) klasyfikować przychody techniczne zakładu ubezpieczeń?
□
□
7) klasyfikować pozostałe przychody i koszty operacyjne?
□
□
8) ustalić przychody i koszty dla każdej kategorii?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
51
4.8. Wynik finansowy
4.8.1. Materiał nauczania
Wynik finansowy w zakładach ubezpieczeniowych ustala się w dwóch etapach:
- sporządza się wynik techniczny na ubezpieczeniach na życie i majątkowych,
- sporządza się ogólny wynik finansowy netto.
Wynik techniczny jest prezentowany w technicznym rachunku ubezpieczeń. Stanowi różnicę
między przychodami obejmującymi: składki (skorygowane o składki przekazane reasekuratorom
oraz o zmianę stanu rezerw) oraz pozostałe przychody techniczne a kosztami ich osiągnięcia
obejmującymi: wypłacone odszkodowania i świadczenia (skorygowane o zwroty od
reasekuratorów oraz zmianę stanu rezerw) i pozostałe koszty techniczne.
Wynik techniczny księgowo może być ustalany na wyodrębnionym koncie 861 „Wynik
techniczny ubezpieczeń” a następnie przeksięgowany na konto 860 „Wynik finansowy” lub
bezpośrednio na koncie 860 „Wynik finansowy”.
Konto „Wynik techniczny ubezpieczeń” może wykazywać saldo Dt oznaczające stratę
z działalności ubezpieczeniowej lub Ct oznaczające zysk z działalności ubezpieczeniowej. Saldo
Dt konta „Wynik finansowy” oznacza stratę netto, Ct zysk netto.
-
=
+
-
=
+/-
=
=
Przychody techniczne
+
Pozostałe przychody techniczne
Koszty techniczne
+
Pozostałe koszty techniczne
Wynik techniczny
(na działalności ubezpieczeniowej)
Przychody z lokat
+
Pozostałe przychody operacyjne
Koszty działalności lokacyjnej
+
Pozostałe koszty operacyjne
Wynik na działalności operacyjnej
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
52
-
=
WYNIK FINANSOWY NETTO
Rys. 4.13 Etapy ustalania wyniku finansowego. Źródło: opracowanie własne.
Ewidencja ogólnego ustalenia wyniku finansowego
861 Wynik techniczny
ubezpieczeń
860 Wynik finansowy
„7” Przychody z lokat
1a.
6.
1b.
531, 532 Koszty
761 Pozostałe przychody
działalności lokacyjnej
operacyjne
2. 7.
762
Pozostałe koszty
771 Zyski nadzwyczajne
operacyjne
8.
3.
772 Straty nadzwyczajne
4.
870 Podatek dochodowy
i inne obciążenia
wyniku
finansowego
5.
Rys. 4.14 Ewidencja księgowań rocznych w celu ustalenia wyniku finansowego. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. przeksięgowanie wyniku technicznego
a) zysku
b) straty
2.- 5. przeksięgowanie kosztów, strat, obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego
6. – 7. przeksięgowanie przychodów i zysków
Wynik finansowy brutto
Obowiązkowe obciążenia wyniku brutto
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
53
Ewidencja wyniku technicznego
702 Udział reasekuratorów
861 Wynik techniczny
700 Składki z ubezpieczeń
w składkach ubezpieczeń bezpośrednich
1. 7.
Udział reasekuratorów
Zmiana stanu rezerwy
w zmianie stanu rezerw
710 składek brutto
711
składek brutto
712 na ryzyka niewygasłe
713 na ryzyka niewygasłe 8a.
2a.
2b.
8b.
600
Wypłacone 610
Udział reasekuratorów
odszkodowania
w
wypłaconych
i
świadczenia odszkodowaniach
3. 9.
620 Zmiana stanu rezerw
621 Udział
reasekuratorów
na niewypłacone
w zmianie stanu rezerw
odszkodowania
na
niewypłacone
4a.
10b.
10a.
4b
501 Koszty akwizycji
632 Zmiana stanu rezerw
520 Pozostałe koszty
na wyrównanie
szkodowości
techniczne 10b.
550 Koszty administracyjne
10a.
5.
503 Otrzymane prowizje
reasekuracyjne
860 Wynik finansowy
12.
6a.
6b.
720
Pozostałe przychody
techniczne
13.
Rys. 4.15 Ewidencja księgowań w celu ustalenia wyniku technicznego ubezpieczeń. Źródło: opracowanie własne.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
54
Objaśnienia do schematu:
1. przeksięgowanie składek przypadających reasekuratorom
2. przeksięgowanie udziału reasekuratorów w zmianie stanu rezerwy składek i na ryzyka
niewygasłe
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
3. przeksięgowanie wypłaconych odszkodowań
4. przeksięgowanie zmiany stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
5. przeksięgowanie kosztów akwizycji, administracyjnych, pozostałych kosztów
technicznych
6. przeksięgowanie salda wyniku technicznego
a) zysku technicznego
b) straty technicznej
7. przeksięgowanie należnych składek
8. przeksięgowanie zmiany stanu rezerwy składek i na ryzyka niewygasłe
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
9. przeksięgowanie udziału reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach
10. przeksięgowanie udziału reasekuratorów w zmianie stanu rezerwy na niewypłacone
odszkodowania i świadczenia
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
11. przeksięgowanie zmiany stanu rezerwy na wyrównanie szkodowości
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
12. przeksięgowanie otrzymanych prowizji reasekuracyjnych
13. przeksięgowanie pozostałych przychodów technicznych
Pod
datą zatwierdzenia wyniku finansowego podlega on rozliczeniu. Zasady rozliczania
wyniku są analogiczne do innych spółek akcyjnych, które prowadzą działalność gospodarczą.
Zagadnienia te zostały omówione w jednostce modułowej „Sporządzanie sprawozdań rocznych”.
4.8.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są kolejne etapy ustalania wyniku finansowego w zakładzie ubezpieczeń?
2. W jaki sposób ustala się wynik techniczny?
3. W jaki sposób ustala się wynik finansowy netto?
4. Co oznacza saldo debetowe i kredytowe wyniku technicznego?
5. Co oznacza saldo debetowe i kredytowe wyniku netto?
6. W jaki sposób można dokonać podziału wyniku finansowego?
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
55
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustalanie wyniku finansowego.
Salda kont zakładu ubezpieczeń na 31.12. 2xxx r. wynosiły:
501 Koszty akwizycji
30 000,00
520 Pozostałe koszty techniczne
25 000,00
531 Koszty utrzymania nieruchomości 50
000,00
532 Koszty innej działalności lokacyjnej
35 000,00
550 Koszty administracyjne
32 000,00
600 Wypłacone odszkodowania i świadczenia z ubezpieczeń bezpośrednich 43
000,00
620 Zmiana stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia Dt
11 000,00
632 Zmiana stanu rezerw na wyrównanie szkodowości Ct
18 000,00
700 Składki naliczone z ubezpieczeń bezpośrednich 200
000,00
710 Zmiana stanu rezerw składek brutto Ct
38 000,00
712 Zmiana stanu rezerw na ryzyko niewygasłe brutto Ct
12 000,00
720 Pozostałe przychody techniczne
43 000,00
732 Przychody z udziałów i akcji
63 000,00
731 Przychody z nieruchomości 49
000,00
761 Pozostałe przychody operacyjne
23 000,00
762 Pozostałe koszty operacyjne
31 000,00
771 Zyski nadzwyczajne
15 000,00
772 Straty nadzwyczajne
10 000,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji księgowań rocznych w celu ustalenia wyniku technicznego,
5) dokonać ewidencji księgowań rocznych w celu ewidencji wyniku brutto,
6) ustalić kwotę podatku dochodowego – stopa 19%,
7) nanieść wartość podatku dochodowego jako stan na odpowiednie konto,
8) dokonać przeksięgowania podatku dochodowego,
9) ustalić wynik finansowy netto,
10) zinterpretować saldo wyniku technicznego i wyniku netto.
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.8 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki,
- zeszyty przedmiotowe.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
56
Ćwiczenie 2
Podział wyniku finansowego.
Sprawozdanie finansowe za ubiegły rok obrotowy zostało zatwierdzone. Podjęto uchwałę o
podziale wypracowanego zysku netto. Dane o wysokości zysku z ćwiczenia 1 (lub określić
kwotę samodzielnie). Według uchwały zysk przeznaczono na:
- 30% na wypłaty dla akcjonariuszy,
- 40% na nagrody i premie,
- 10% na kapitał zapasowy,
- 5% na kapitał rezerwowy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć w roku bieżącym konto „Wynik finansowy”,
4) przeksięgować zysk do podziału na konto „Rozliczenie wyniku finansowego”,
5) dokonać księgowań podziału zysku według danych,
6) uwzględnić dla naliczonych nagród brutto narzuty na nagrody,
7) ustalić saldo konta „Rozliczenie wyniku finansowego”,
8) zinterpretować ustalone saldo,
9) dokonać powtórnego podziału według własnej propozycji,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.8 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki,
- zeszyty przedmiotowe.
4.8.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) określić kolejne etapy ustalania wyniku finansowego w zakładzie
ubezpieczeń??
□
□
2) ustalić wynik na kolejnych etapach?
□
□
3) ustalić księgowo wynik techniczny?
□
□
4) ustalić księgowo wynik finansowy netto?/
□
□
5) zinterpretować salda kont wyniku technicznego i finansowego?
□
□
6) dokonać podziału wyniku finansowego?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
57
4.9. Sprawozdawczość
4.9.1. Materiał nauczania
Zakłady ubezpieczeniowe sporządzają sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami ustawy
o rachunkowości. Wzory sprawozdań stanowią załącznik nr 3 do ustawy. Na sprawozdanie
finansowe zakładu składają się:
- bilans,
- techniczny rachunek ubezpieczeń,
- ogólny rachunek zysków i strat,
- informacja dodatkowa,
- zestawienie zmian w kapitale własnym,
- rachunek przepływów pieniężnych.
Do rocznego sprawozdania zakład ma obowiązek również sporządzić sprawozdanie
z działalności zakładu.
Jeżeli zakład funkcjonuje w obrocie giełdowym musi dla potrzeb obrotu (na podstawie
przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi) sporządzać dodatkowe
sprawozdania oraz dla potrzeb nadzoru sporządzać sprawozdania roczne i kwartalne.
Sprawozdanie musi być sporządzone w języku polskim i walucie polskiej, dane liczbowe
mogą być zaokrąglane do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu zakładu.
Sprawozdanie jest sporządzane na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz na każdy inny
dzień bilansowy.
Bilans – wykazuje stany aktywów i pasywów na dany dzień, w ujęciu netto, tzn. że wykazana
wartość poszczególnych aktywów i pasywów jest skorygowana o odpisy umorzeniowe
i aktualizujące.
Bilans
zakładów ubezpieczeniowych wyróżnia się odmienną strukturą aktywów i pasywów.
Charakterystyczne cechy to:
- niewielki udział aktywów rzeczowych,
- bardzo duży udział lokat i płynnych środków finansowych,
- znaczny udział w pasywach rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, tworzonych w celu
zapewnienia bezpieczeństwa,
- dość duży udział rozrachunków zarówno w aktywach jak i pasywach (należności z tytułu
składek, zobowiązania z tytułu niewypłaconych odszkodowań).
Dane w bilansie prezentują stan na początek roku i na koniec.
Tabela 4.3 Bilans zakładu ubezpieczeń
BILANS JEDNOSTKI UBEZPIECZENIOWEJ
AKTYWA PASYWA
A.
Wartości niematerialne i prawne
1. Wartości firmy
2. Inne wartości niematerialne
i prawne
B.
Lokaty
I.
Nieruchomości
1. Grunty własne oraz prawo
wieczystego użytkowania gruntu
2. Budynki, budowle oraz
spółdzielcze własnościowe prawo
do lokalu
3. Inwestycje budowlane i zaliczki
A.
Kapitały własne
I.
Kapitał podstawowy
II.
Należne wpłaty na kapitał
podstawowy (wielkość ujemna)
III.
Akcje własne (wielkość ujemna)
IV.
Kapitał (fundusz) zapasowy
V.
Kapitał (fundusz) z aktualizacji
wyceny
VI.
Pozostałe kapitały rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
B.
Zobowiązania podporządkowane
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
58
na poczet tych inwestycji
II.
Lokaty w jednostkach
podporządkowanych
1. Udziały i akcje w jednostkach
podporządkowanych
2. Pożyczki udzielone jednostkom
podporządkowanym oraz dłużne
papiery wartościowe emitowane
przez te jednostki
3. Pozostałe lokaty
III.
Inne lokaty finansowe
1. Udziały i akcje oraz inne papiery
wartościowe o zmiennej kwocie
dochodu oraz jednostki
uczestnictwa i certyfikaty
inwestycyjne w funduszach
inwestycyjnych
2. Dłużne papiery wartościowe i inne
papiery wartościowe o stałej
kwocie dochodu
3. Udziały we wspólnych
przedsięwzięciach lokacyjnych
4. Pożyczki zabezpieczone
hipotecznie
5. Pozostałe pożyczki
6. Lokaty terminowe w instytucjach
finansowych
7. Pozostałe lokaty
IV.
Depozyty od cedentów
C.
Aktywa netto ubezpieczeń na życie,
gdy ryzyko lokaty ponosi
ubezpieczający
D.
Należności
I. Należności z tytułu ubezpieczeń
bezpośrednich
1.
Należności od
ubezpieczających, w tym:
1.1. Od jednostek podporządkowanych
1.2. Od pozostałych jednostek
2.
Należności od pośredników
ubezpieczeniowych, w tym:
2.1. Od jednostek podporząd.
2.2. Od pozostałych jednostek
3. Inne należności
3.1. Od jednostek podporządk.
3.2. Od pozostałych jednostek
II. Należności z tytułu reasekuracji, w tym:
1. Od jednostek podporządkowanych
2. Od .pozostałych jednostek
III. Inne należności
C.
Rezerwy techniczno-
ubezpieczeniowe
I.
Rezerwa składek i rezerwa na
pokrycie ryzyka niewygasłego
II.
Rezerwa ubezpieczeń na życie
III. Rezerwa na niewypłacone
odszkodowania i świadczenia
IV. Rezerwy na premie i rabaty dla
ubezpieczonych
V.
Rezerwy na wyrównanie
szkodowości (ryzyka)
VI. Rezerwy na zwrot składek dla
członków
VII. Pozostałe rezerwy techniczno-
ubezpieczeniowe określone w
statucie
VIII. Rezerwa ubezpieczeń na zycie, gdy
ryzyko lokaty ponosi
ubezpieczający
D.
Udział reasekuratorów w rezerwach
techniczno-ubezpieczeniowych
(wartość ujemna)
I.
Udział reasekuratorów w rezerwie
składek i rezerwa na pokrycie
ryzyka niewygasłego
II.
Udział reasekuratorów w rezerwie
ubezpieczeń na życie
III. Udział reasekuratorów w rezerwie
na niewypłacone odszkodowania
i świadczenia
IV. Udział reasekuratorów w rezerwie
na premie i rabaty dla
ubezpieczonych
V.
Udział reasekuratorów w
pozostałych rezerwach techniczno-
ubezpieczeniowych określonych w
statucie
VI. Udział reasekuratorów w rezerwie
ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko
lokaty ponosi ubezpieczający
E. Oszacowane regresy i odzyski (wielkość
ujemna)
1. Oszacowane regresy i odzyski brutto
2. Udział reasekuratorów w
oszacowanych regresach i odzyskach
F.
Pozostałe rezerwy
I. Rezerwy na świadczenia emerytalne
oraz inne obowiązkowe świadczenia
pracowników
II. Rezerwa z tytułu odroczonego
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
59
1. Należności od budżetu
2. Pozostałe należności i roszczenia
Od jednostek podporządkowanych
Od pozostałych jednostek
E.
Inne składniki aktywów
I.
Rzeczowe składniki majątku
II.
Środki pieniężne
III.
Pozostałe składniki aktywów
F.
Rozliczenia międzyokresowe
I.
Aktywa z tytułu odroczonego
podatku dochodowego
II.
Aktywowane koszty akwizycji
III.
Zarachowane odsetki i czynsze
IV.
Inne rozliczenia
międzyokresowe
Razem aktywa
podatku dochodowego
III. Inne rezerwy
G. Zobowiązania z tytułu depozytów
reasekuratorów
H. Pozostałe zobowiązania i fundusze
specjalne
I. Zobowiązania z tytułu ubezpieczeń
bezpośrednich, w tym:
1.Zobowiązania wobec
ubezpieczających
1.1.Wobec jednostek podporządkow.
1.2.Wobec pozostałych jednostek
2.Zobowiązania wobec pośredników
ubezpieczeniowych, w tym:
2.1.Wobec jednostek podporządkow.
2.2.Wobec pozostałych jednostek
3.Inne zobowiązania z tytułu
ubezpieczeń, w tym:
3.1.Wobec jednostek podporządkow.
3.2.Wobec pozostałych jednostek
II. Zobowiązania z tytułu reasekuracji
1. Wobec jednostek podporządkow.
2. Wobec pozostałych jednostek
III. Zobowiązania z tytułu emisji
własnych dłużnych papierów
wartościowych oraz pobranych
pożyczek, w tym:
1. Zobowiązania zamienne na akcje
zakładu ubezpieczeń
2. Pozostałe
IV. Zobowiązania wobec instytucji
kredytowych
V. Inne zobowiązania
1. Zobowiązania wobec budżetu
2. Pozostałe zobowiązania
Wobec jednostek podporządkow.
Wobec pozostałych jednostek
VI. Fundusze specjalne
I. Rozliczenia międzyokresowe
1.Rozliczenia międzyokresowe kosztów
2.Ujemna wartość firmy
3. Przychody przyszłych okresów
Razem pasywa
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr3 do ustawy do rachunkowości.
Techniczny rachunek ubezpieczeń sporządza się odrębnie dla ubezpieczeń na życie oraz dla
ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych. Prezentuje przychody i koszty
z działalności ubezpieczeniowej. W technicznym rachunku ubezpieczeń na życie przychody
z lokat ujmowane są w rachunku, a przychody nie związane z rezerwami techniczno-
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
60
ubezpieczeniowymi przenoszone są do ogólnego rachunku zysków i strat. W technicznym
rachunku ubezpieczeń majątkowych i pozostałych na życie przychody z lokat ujmowane są
w ogólnym rachunku zysków i strat, a przychody związane z rezerwami przenoszone są do
techniczno-ubezpieczeniowymi przenoszone są do rachunku technicznego. W obydwu
wyliczany jest wynik techniczny.
Tabela 4.4 Techniczny rachunek ubezpieczeń na życie
TECHNICZNY RACHUNEK UBEZPIECZEŃ NA ŻYCIE
I. Składki
1.
Składki przypisane brutto
2.
Udział reasekuratorów w składce przypisanej brutto
3.
Zmiana stanu rezerw i na ryzyko niewygasłe brutto
4.
Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw składek
II.
Przychody z lokat
1.
Przychody z lokat w nieruchomości
2.
Przychody z lokat w jednostkach podporządkowanych
Z udziałów lub akcji
Z pożyczek i dłużnych papierów wartościowych
Z pozostałych lokat
3.
Przychody z innych lokat finansowych
Z udziałów, akcji, innych papierów wartościowych o zmiennej kwocie
dochodu oraz jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w
funduszach inwestycyjnych
Z dłużnych papierów wartościowych oraz innych papierów wartościowych o
stałej kwocie dochodu
Lokat terminowych w instytucjach kredytowych
Z pozostałych lokat
4.
Wynik dodatni w rewaloryzacji lokat
5.
Wynik dodatni w realizacji lokat
III.
Niezrealizowane zyski z lokat
IV.
Pozostałe przychody techniczne na udziale własnym
V.
Odszkodowania i świadczenia
1.
Odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale własnym
1.1.
Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto
1.2.
Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych
2.
Zmiana stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia na udziale
własnym
2.1.
Rezerwy brutto
2.2.
Udział reasekuratorów
VI.
Zmiany stanu innych rezerw technicznych na udziale własnym
1.
Zmiana stanu rezerw w ubezpieczeniach na życie na udziale własnym
Rezerw brutto
Na udziale reasekuratorów
2.
Zmiana stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na udziale własnym dla
ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający
Rezerw brutto
Na udziale reasekuratorów
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
61
3.
Zmiana stanu pozostałych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przewidzianych w
statucie na udziale własnym
Rezerw brutto
Na udziale reasekuratorów
VII.
Premie i rabaty łącznie ze zmianą stanu rezerw na udziale własnym
VIII.
Koszty działalności ubezpieczeniowej
1.
Koszy akwizycji
W tym zmiana stanu aktywowanych kosztów akwizycji
2.
Koszty administracyjne
3.
Prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach
IX.
Koszty działalności lokacyjnej
1.
Koszty utrzymania nieruchomości
2.
Pozostałe koszty działalności lokacyjnej
3.
Wynik ujemny z rewaloryzacji lokat
4.
Wynik ujemny z realizacji lokat
X.
Niezrealizowane straty na lokatach
XI.
Pozostałe koszty techniczne na udziale własnym
XII.
Przychody z lokat netto po uwzględnieniu kosztów, przeniesione do ogólnego
rachunku zysku i strat
XIII.
Wynik techniczny ubezpieczeń na życie
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3 do ustawy o rachunkowości.
Tabela 4.5 Techniczny rachunek ubezpieczeń majątkowych i osobowych
TECHNICZNY RACHUNEK UBEZPIECZEŃ MAJĄTKOWYCH I OSOBOWYCH
I.
Składki
1. Składki przypisane brutto
2. Udział reasekuratorów w składce przypisanej
3. Zmiana stanu rezerw składek i rezerwy na ryzyko niewygasłe brutto
4. Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw składek
II.
Przychody z lokat netto po uwzględnieniu kosztów, przeniesione z ogólnego
rachunku zysku i strat
III.
Pozostałe przychody techniczne na udziale własnym
IV.
Odszkodowania i świadczenia
1. Odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale własnym
Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto
Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych
2. Zmiana stanu rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia na udziale
własnym
Zmiana stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia brutto
Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania
i świadczenia
V.
Zmiany stanu pozostałych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na udziale
własnym
1. Zmiany stanu pozostałych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto
2. Udział reasekuratorów w zmianie stanu pozostałych rezerw techniczno-
ubezpieczeniowych
VI.
Premie i rabaty na udziale własnym łącznie ze zmianą stanu rezerw
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
62
VII.
Koszty działalności ubezpieczeniowej
1. Koszty akwizycji
W tym zmiana stanu aktywowanych kosztów akwizycji
2. Koszty administracyjne
3. Prowizje reasekuracyjne i udział w zyskach reasekuratorów
VIII.
Pozostałe koszty techniczne na udziale własnym
IX.
Zmiany stanu rezerw na wyrównanie szkodowości (ryzyka)
X.
Wynik techniczny ubezpieczeń majątkowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3 do ustawy o rachunkowości.
Ogólny rachunek zysków i strat sporządzany jest za rok ubiegły i bieżący. Z danych
liczbowych ogólnego rachunku zysków i strat wynika ostateczny wynik netto.
Tabela 4.6 Ogólny rachunek zysków i strat
OGÓLNY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
5.
Wynik techniczny
6.
Przychody z lokat
1.
Przychody z lokat w nieruchomości
2.
Przychody z lokat w jednostkach podporządkowanych
Z udziałów lub akcji
Z pożyczek i dłużnych papierów wartościowych
Z pozostałych lokat
3.
Przychody z innych lokat finansowych
Z udziałów, akcji, innych papierów wartościowych o zmiennej kwocie dochodu
oraz jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach
inwestycyjnych
Z dłużnych papierów wartościowych oraz innych papierów wartościowych
o stałej kwocie dochodu
Z lokat terminowych w instytucjach kredytowych
Z pozostałych lokat
4.
Wynik dodatni z rewaloryzacji lokat
5.
Wynik dodatni z realizacji lokat
7.
Niezrealizowane zyski z lokat
8.
Przychody z lokat netto po uwzględnieniu kosztów, przeniesione z technicznego
rachunku ubezpieczeń na życie
9.
Koszty działalności lokacyjnej
1.
Koszty utrzymania nieruchomości
2.
Pozostałe koszty działalności lokacyjnej
3.
Wynik ujemny z rewaloryzacji lokat
4.
Wynik ujemny z realizacji lokat
10.
Niezrealizowane straty na lokatach
11.
Przychody z lokat netto po uwzględnieniu kosztów, przeniesione do technicznego
rachunku ubezpieczeń majątkowych i osobowych
12.
Pozostałe przychody operacyjne
13.
Pozostałe koszty operacyjne
14.
Zysk (strata) z działalności operacyjnej
15.
Zyski nadzwyczajne
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
63
16.
Straty nadzwyczajne
17.
Zysk (strata) brutto
18.
Podatek dochodowy
19.
Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
20.
Zysk (strata) netto
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3 do ustawy o rachunkowości.
Informacja dodatkowa stanowi integralną część sprawozdania finansowego. Powinna
zawierać niezbędne informacje uzupełniające do bilansu, technicznego rachunku ubezpieczeń,
ogólnego rachunku ubezpieczeń. W szczególności:
- wprowadzenie do sprawozdania (opis stosowanych zasad rachunkowości, metod wyceny,
zmiany w stosunku do roku poprzedniego i wywołane skutki tych zmian, zdolność do
kontynuacji działania), ta część poprzedza bilans,
- dodatkowe informacje i wyjaśnienia do sprawozdań, propozycje podziału wyniku,
informacje dotyczące pracowników, inne istotne informacje określone rozporządzeniem
Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń.
Zestawienie zmian w kapitale własnym zawiera informacje o zmianach składników kapitałów
własnych za poprzedni i bieżący rok. Pokazuje zmiany przychodów i kosztów, które mają
bezpośredni wpływ na zmiany kapitału. Zawiera propozycje podziału wyniku finansowego.
Tabela 4.7 Zestawienie zmian w kapitale własnym
ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM
I. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO)
- korekty błędów podstawowych
I.a. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO) po korektach
1. Kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu
1.1. Zmiany kapitału podstawowego
a)
zwiększenie (z tytułu)
- emisji akcji
-
……………………
b) zmniejszenie (z tytułu)
- umorzenia akcji
-
……………………
1.2. Kapitał (fundusz) podstawowy na koniec okresu
2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek okresu
2.1. Zmiany należnych wpłat na kapitał podstawowy
a)
zwiększenie
b)
zmniejszenie
2.2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na koniec okresu
3. Akcje
własne na początek okresu
3.1. Zmiany akcji własnych
a)
zwiększenie
b)
zmniejszenie
3.2. Akcje własne na koniec okresu
4. Kapitał zapasowy na początek okresu
4.1. Zmiany kapitału zapasowego
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
64
a)
zwiększenie (z tytułu)
- emisji akcji powyżej wartości nominalnej
-
podziału zysku (ustawowo)
-
Podziału zysku (ponad wymaganą ustawowo minimalną wartość)
-
……………………
b) zmniejszenie (z tytułu)
- pokrycia straty
-
……………………
4.2. Kapitał zapasowy na koniec okresu
5. Kapitał z aktualizacji wyceny na początek okresu
5.1. Zmiany kapitału z aktualizacji wyceny
a)
zwiększenie (z tytułu)
-
……………………
b) zmniejszenie (z tytułu)
-
……………………
5.2. Kapitał z aktualizacji wyceny na koniec okresu
6. Pozostałe kapitały rezerwowe na początek okresu
6.1. Zmiany pozostałych kapitałów rezerwowych
a)
zwiększenie (z tytułu)
-
……………………
b) zmniejszenie (z tytułu)
-
……………………
6.2. Pozostałe kapitały rezerwowe na koniec okresu
7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na początek okresu
7.1. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
7.2. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
a)
zwiększenie (z tytułu)
-
podziału zysku z lat ubiegłych
-
…………………
b) zmniejszenie (z tytułu)
-
…………………
7.3. Zysk z lat ubiegłych na koniec okresu
7.4. Strata z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
7.5. Strata z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
a)
zwiększenie (z tytułu)
- przeniesienia straty z lat ubiegłych do pokrycia
-
……………………
b) zmniejszenie (z tytułu)
-
……………………
7.6. Strata z lat ubiegłych na koniec okresu
7.7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na koniec okresu
8. Wynik
netto
a) zysk netto
b) strata netto
II. Kapitał własny na koniec okresu (BZ)
III. Kapitał własny, po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
65
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3 do ustawy o rachunkowości.
Rachunek przepływów pieniężnych zakładu ubezpieczeń sporządza się metodą bezpośrednią.
Obejmuje:
- wpływy i wydatki z działalności operacyjnej – podstawowej działalności ubezpieczeniowej
i innej nie zaliczonej do działalności lokacyjnej i finansowej,
- wpływy i wydatki z działalności lokacyjnej – nabywania i zbywania składników aktywów
trwałych
i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz związanych z tym kosztów i korzyści,
- wpływy i wydatki z działalności finansowej – pozyskiwania i utraty źródeł finansowania
i związanych z tym pieniężnych kosztów i korzyści.
Tabela 4.8 Rachunek przepływów pieniężnych
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
.
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Wpływy
1.
Wpływy z działalności bezpośredniej i reasekuracji czynnej
Wpływy z tytułu składek brutto
Wpływy z tytułu regresów, odzysków i zwotów odszkodowań
Pozostałe wpływy z działalności bezpośredniej
2.
Wpływy z reasekuracji biernej
Wpłaty reasekuratorów z tytułu udziału w odszkodowaniach
Wpłaty z tytułu prowizji reasekuracyjnych i udziałów w zyskach
reasekuratorów
Pozostałe wpływy z reasekuracji biernej
3.
Wpływy z pozostałej działalności operacyjnej
Wpływy z tytułu czynności komisarza awaryjnego
Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych składników
aktywów trwałych innych niż lokaty
Pozostałe wpływy
II. Wydatki
1. Wydatki z tytułu działalności bezpośredniej i reasekuracji czynnej
Zwroty składek brutto
Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto
Wydatki z tytułu akwizycji
Wydatki o charakterze administracyjnym
Wydatki z tytułu likwidacji szkód i windykacji regresów
Wypłacone prowizje i udziały w zyskach z tytułu reasekuracji czynnej
Pozostałe wydatki z działalności bezpośredniej oraz reasekuracji czynnej
2.
Wydatki z tytułu reasekuracji biernej
Składki zapłacone z tytułu reasekuracji
Pozostałe wydatki z tytułu reasekuracji biernej
3. Wydatki z pozostałej działalności operacyjnej
Wydatki z tytułu czynności komisarza awaryjnego
Nabycie wartości niematerialnych i prawnych i rzeczowych składników
aktywów trwałych innych niż lokaty
Pozostałe wydatki operacyjne
III.
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
66
.
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności lokacyjnej
I. Wpływy
1.
Zbycie nieruchomości
2.
Zbycie udziałów, akcji w jednostkach podporządkowanych
3.
Zbycie udziałów, akcji w pozostałych jednostkach oraz jednostek
uczestnictwa
i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych
4.
Realizacja dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez jednostki
podporzadkowane oraz spłata pożyczek udzielonych tym jednostkom
5.
Realizacja dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez pozostałe
jednostki
6.
Likwidacja lokat terminowych w instytucjach kredytowych
7.
Realizacja pozostałych lokat
8.
Wpływy z nieruchomości
9.
Odsetki otrzymane
10.
Dywidendy otrzymane
11.
Pozostałe wpływy z lokat
II.
Wydatki
1.
Nabycie nieruchomości
2.
Nabycie udziałów, akcji w jednostkach podporządkowanych
3.
Nabycie udziałów, akcji w pozostałych jednostkach oraz jednostek
uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych
4.
Nabycie dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez jednostki
podporządkowane oraz udzielenie pożyczek tym jednostkom
5.
Nabycie dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez pozostałe
jednostki
6.
Nabycie lokat terminowych w instytucjach kredytowych
7.
Nabycie pozostałych lokat
8.
Wydatki na utrzymanie nieruchomości
9.
Pozostałe wydatki na lokaty
.
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
I. Wpływy
1. Wpływy netto z emisji akcji oraz dopłat do kapitału
2. Kredyty,
pożyczki oraz emisja dłużnych papierów wartościowych
3. Pozostałe wpływy finansowe
II. Wydatki
1.
Dywidendy
2.
Inne niż wypłata dywidend wydatki z tytułu podziału zysku
3.
Nabycie akcji własnych
4.
Spłata kredytów, pożyczek oraz wykup własnych dłużnych papierów
wartościowych
5.
Odsetki od kredytów, pożyczek oraz wyemitowanych dłużnych papierów
wartościowych
6.
Pozostałe wydatki finansowe
III.
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III+/-B.III+/-C.III)
E. Bilansowa zmiana środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych
F. Środki pieniężne na początek okresu
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
67
G. Środki pieniężne na koniec okresu, w tym:
- o ograniczonej możliwości dysponowania
Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3 do ustawy o rachunkowości.
Sprawozdanie z działalności jednostki sporządzają określone przez ustawę o rachunkowości
jednostki, w tym zakłady ubezpieczeniowe.
Obejmuje istotne informacje o stanie majątkowym i finansowym zakładu, wskazuje czynniki
ryzyka, zdarzenia wpływające istotnie na działalność jednostki w trakcie roku, informacje
o przewidywanym rozwoju, ważniejsze osiągnięcia w dziedzinie rozwoju.
Sprawozdanie finansowe powinno być sporządzone w ciągu 90 dni od dnia bilansowego,
podpisane przez kierownika jednostki oraz dodatkowo przez aktuariusza zakładu ubezpieczeń na
życie. Zakłady ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych dołączają do sprawozdania
opinie o prawidłowości wyceny rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
Sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający nie później niż w ciągu
6 miesięcy od dnia bilansowego. Przed zatwierdzeniem musi być poddane badaniu przez
biegłego rewidenta, który wydaje opinię. Procedura badania sprawozdań oraz zatwierdzania jest
analogiczna jak w innych jednostkach gospodarczych.
W
ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego podlega ono ogłoszeniu
w Dzienniku Urzędowym RP „Monitorze Polski B”.
Adresatami sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeniowych są akcjonariusze,
ubezpieczający się, ubezpieczeni, organy nadzorujące, agencje ratingowe, doradcy inwestycyjni.
Analiza danych powinna dać odpowiedź na temat sytuacji finansowej i bezpieczeństwa
finansowego zakładu. Oceny tej dokonuje się m.in. w oparciu o margines opłacalności.
Margines opłacalności oznacza najniższą wysokość środków własnych, jaką powinien
posiadać zakład ubezpieczeń w danym momencie. Obowiązujący margines wypłacalności
w zakładach ubezpieczeń majątkowych i pozostałych na życie to większy z dwóch marginesów
obliczonych na bazie składek i na bazie odszkodowań.
Margines
wypłacalności na bazie składek (MWS) = (0,18 · S
1
+ 0,16 · S
2
) · R
S
1
– zbiór składki należnej brutto za ostatnie 12 miesięcy do wysokości 10 mln euro,
S
2
- zbiór składki należnej brutto za ostatnie 12 miesięcy będący nadwyżką ponad 10 mln euro
R – współczynnik reasekuracyjny (procentowa łączna suma odszkodowań na udziale własnym
za 12ostatnich miesięcy pomniejszona o zwroty, regresy, rezerwy na niewypłacone
odszkodowania na udziale własnym lub sumy odszkodowań wypłaconych w tym okresie
skorygowanej o zwiększenie lub zmniejszenie rezerwy na nie wypłacone odszkodowania, który
powinien być niższy niż 50%).
Margines
wypłacalności na bazie odszkodowań (MWO) = (0,26 · O
1
+ 0,23 · O
2
)
·
R
- O
1 –
średnia suma odszkodowań i świadczeń z okresu 3 lub 7 lat do wysokości 7 mln euro,
- O
2 -
średnia suma odszkodowań i świadczeń z okresu 3 lub 7 lat przekraczająca 7 mln euro.
4.9.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są elementy składowe sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń?
2. Jaka jest konstrukcja bilansu?
3. Czym różni się techniczny rachunek ubezpieczeń od ogólnego rachunku zysków i strat?
4. Jaki jest zakres informacji dodatkowej?
5. Jaka jest struktura technicznego rachunku ubezpieczeń?
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
68
6. Jakie informacje zawiera rachunek z przepływów pieniężnych?
7. Jakie informacje zawiera zestawienie zmian w kapitale własnym?
8. Kto jest użytkownikiem sprawozdań finansowych zakładu ubezpieczeń?
9. Co to jest margines wypłacalności?
4.9.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządź rachunek zysków i strat oraz techniczny rachunek ubezpieczeń.
Obroty kont wynikowych na 31.12.2xxx w zakładzie ubezpieczeń kształtowały się następująco
(w tys. zł):
Symbol
konta
Nazwa konta wynikowego
Obroty
Wn
Obroty
Ma
501
Koszty akwizycji
5 300
532
Koszty innej działalności lokacyjnej
8 400
550
Koszty administracyjne
3 400
600 Wypłacone odszkodowania i świadczenia
8 300
610 Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach
4
700
620
Zmiana stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania
2 800
621 Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw na
niewypłacone odszkodowania
950
631 Udział reasekuratorów w zmianie stanu pozostałych rezerw
80
632
Zmiana stanu rezerw na wyrównanie szkodowości 1
400
690
Zmiana stanu rezerw pozostałych
200
700 Składki należne z ubezpieczeń bezpośrednich
16
000
702 Udział reasekuratorów w składkach brutto
5 500
710
Zmiana stanu rezerw składek brutto
5 000
711 Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerwy składek 1
800
761 Pozostałe przychody operacyjne
1 300
762 Pozostałe koszty operacyjne
2 300
734 Sprzedaż lokat
17 200
870
Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia 900
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić techniczny rachunek ubezpieczeń za rok 2xxx,
4) sporządzić ogólny rachunek zysków i strat za rok 2xxx.
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.9 poradnika,
- załączniki nr 3 do ustawy o rachunkowości,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
69
- druki rachunku zysków i strat,
- druki technicznego rachunku ubezpieczeń,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 2
Bilans zakładu ubezpieczeń.
Salda kont bilansowych w zakładzie ubezpieczeń na koniec roku 2xxx kształtowały się (w tys. zł):
Symbol
konta
Nazwa konta bilansowego
salda Wn
salda Ma
010
Środki trwałe 680
020 Wartości niematerialne i prawne
5 400
030 Nieruchomości 10
043 Dłużne papiery wartościowe 131
044
Akcje i udziały w innych jednostkach
770
050
Lokaty terminowe w instytucjach finansowych
990
059 Pozostałe lokaty
115
060 Umorzenie
nieruchomości
2
064 Odpisy
aktualizujące
9
071 Umorzenie
wartości niematerialnych i prawnych
1
100 Kasa
990
131 Rachunek
bieżący 4
992
200
Rozrachunki z ubezpieczającymi z tytułu składek
5 400
2 100
201
Rozrachunki z pośrednikami ubezpieczeniowymi
22
113
211
Rozrachunki z reasekuratorami
362
488
220 Rozrachunki
publiczno-prawne
127
249 Pozostałe rozrachunki
124
640 Rozliczenia
międzyokresowe kosztów
2 750
801 Kapitał akcyjny
?
802 Kapitał zapasowy
81
812 Udział reasekuratorów w rezerwie na
niewypłacone odszkodowania i świadczenia
2 800
813
Rezerwa na niewypłacone odszkodowania
i świadczenia
4
400
831 Rezerwa
składek z ubezpieczenia społecznego
4
800
832 Udział reasekuratorów w rezerwie składek
ubezpieczeniowych
1 100
835
Rezerwa brutto na wyrównanie szkodowości
950
842 Inne
rezerwy
127
845 Przychody
przyszłych okresów
490
860 Wynik
finansowy
430
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
70
4) sporządzić bilans końcowy za rok 2xxx,
5) ustalić wartość kapitału akcyjnego i uwzględnić w bilansie.
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.9 poradnika,
- załączniki nr 3 do ustawy o rachunkowości,
- druki bilansu zakładu ubezpieczeń,
- kalkulator.
Ćwiczenie 3
Zestawienie zmian w kapitale własnym.
W zakładzie ubezpieczeń miały miejsce zdarzenia, które wpłynęły na stan kapitałów własnych:
- kapitał podstawowy na początek okresu 10 000 000 zł (100 000 akcji o wartości nominalnej
100 zł),
- kapitał zapasowy na początek okresu 2 000 000 zł,
- w sprawozdaniu z podziału zysku, który wynosił 300 000 zł. zysk podzielono w całości
przeznaczając 180 000 zł. na kapitał zapasowy, 20 000 zł. na kapitał rezerwowy, pozostała
część na wypłaty dywidend; pokryto stratę z lat ubiegłych 70 000 zł z kapitału zapasowego,
- dokonano aktualizacji wyceny środków trwałych – zwiększenie wartości początkowej o
20 000 zł. oraz zwiększenie umorzenia o 5 000 zł.,
- dokonano nowej emisji akcji – sprzedano 3000 szt. o cenie nominalnej 100 zł. i cenie
emisyjnej 150 zł..
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić zestawienie zmian w kapitale własnym,
4) ustalić niezbędne stany kapitałów na początek,
5) uwzględnić zmiany,
6) ustalić kapitał własny na koniec okresu sprawozdawczego.
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.9 poradnika,
- załączniki nr 3 do ustawy o rachunkowości,
- druki zestawienia zmian w kapitale własnym zakładu ubezpieczeń.
- kalkulator.
Ćwiczenie 4
Rachunek przepływów pieniężnych.
W zakładzie ubezpieczeń miały miejsce operacje finansowe i gospodarcze (dane w tys. zł.):
wypłacone odszkodowania i świadczenia 1
000
wpływ ze sprzedanych udziałów 1
000
Skarb Państwa wykupił w terminie obligacje o wartości 5
000
otrzymane prowizje reasekuracyjne
50
zapłacono za zakupione środki trwałe 20
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
71
sprzedaż posiadanych akcji przedsiębiorstwa X
60
wypłacone akcjonariuszom dywidendy
100
odsetki od lokat terminowych
15
zakupiono nieruchomość stanowiącą lokatę 500
wpłaty na Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
5
zakupiono obligacje i bony skarbowe o wartości
6 000
otrzymane dywidendy z tytułu posiadanych akcji
40
zakupiono akcje i udziały o łącznej wartości 90
000
odsetki otrzymane od pożyczkobiorców 12
wpływy z tytułu składek 13
000
wpłaty reasekurantów z tytułu udziału w odszkodowaniach
4 000
nabyto licencję, płacąc gotówką 60
składki zapłacone z tytułu reasekuracji netto
1 500
zapłacono prowizje od operacji na rachunkach lokat bankowych
1
wpływy z emisji akcji
12 000
likwidacja lokat długoterminowych w banku „B”
1 600
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić rachunek przepływów pieniężnych,
4) dokonać analizy przepływów z działalności operacyjnej,
5) dokonać analizy przepływów z działalności lokacyjnej,
6) dokonać analizy przepływów z działalności finansowej,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.9 poradnika,
- załączniki nr 3 do ustawy o rachunkowości,
- druki rachunku przepływów środków pieniężnych. zakładu ubezpieczeń,
- kalkulator.
4.9.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) wymienić elementy składowe sprawozdań finansowych zakładów
ubezpieczeń
□
□
2) scharakteryzować konstrukcję bilansu
□
□
3) sporządzić bilans zakładu ubezpieczeń
□
□
4) wskazać różnice między technicznym rachunkiem ubezpieczeń a ogólnym
rachunkiem ubezpieczeń
□
□
5) sporządzić techniczny rachunek ubezpieczeń
□
□
6) określić jaki jest zakres informacji dodatkowej
□
□
7) scharakteryzować strukturę technicznego rachunku ubezpieczeń
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
72
8) scharakteryzować strukturę rachunku przepływów pieniężnych
□
□
9) określić jakie informacje zawiera rachunek przepływów pieniężnych
□
□
10) sporządzić rachunek przepływów pieniężnych
□
□
11) określić jakie informacje zawiera zestawienie zmian w kapitale
własnym
□
□
12) sporządzić zestawienie zmian w kapitale
□
□
13) określić użytkowników sprawozdań finansowych
□
□
14) zdefiniować margines wypłacalności
□
□
15) ustalić margines wypłacalności
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
73
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Zadanie zawiera 25 pytań testu teoretycznego, który jest testem wyboru, prawidłowa
odpowiedź jest tylko jedna.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak x . W przypadku
pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i zakreśl odpowiedź prawidłową.
6. Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
7. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
74
Z
estaw zadań testowych
1. Podstawą ewidencji składki przypisanej jest:
a) dowód wpłaty składki,
b) wyłącznie kopia polisy ubezpieczeniowej,
c) kopia polisy ubezpieczeniowej lub inny dokument potwierdzający zawarcie umowy
ubezpieczenia,
d) wezwanie do zapłaty składki.
2. Składka przypisana w okresie sprawozdawczym odnosi się:
a) do danego okresu sprawozdawczego lub okresów przyszłych,
b) wyłącznie do danego okresu sprawozdawczego,
c) wyłącznie do przyszłych okresów sprawozdawczych,
d) zostanie odniesiona do okresu sprawozdawczego po zapłacie.
3. Koszty wystawienia polis zalicza się do kosztów:
a) akwizycji,
b) pozostałych kosztów technicznych,
c) kosztów administracyjnych,
d) pozostałych kosztów operacyjnych.
4. Składka zarobiona to:
a) składka zainkasowana skorygowana o zmianę stanu rezerwy składek,
b) składka przypisana skorygowana o wzrost rezerwy składek,
c) składka przypisana skorygowana o zmianę stanu rezerwy składek,
d) składka zainkasowana.
5. Składki należne od brokerów stanowią:
a) należności z tytułu reasekuracji,
b) należności od pośredników,
c) pozostałe należności,
d) należności depozytowe.
6. Składka jako przychód ujmowana jest w momencie;
a) wpłaty,
b) wpłaty pierwszej raty,
c) przypisu,
d) z dniem wpłaty całej składki.
7. Składka ubezpieczeniowa ujmowana jest na kontach:
a) środków pieniężnych,
b) przychodów,
c) kosztów,
d) kapitałów.
8. Pośrednim kosztem akwizycji jest:
a) prowizja dla pośrednika ubezpieczeniowego,
b) wynagrodzenie pracowników,
c) reklama zakładu ubezpieczeń,
d) ekspertyza wykonana w celu oceny ryzyka.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
75
9. Regresy stanowią:
a) przychód,
b) koszt,
c) nie wpływają na wynik,
d) zobowiązaniem.
10. Odpisy z tytułu regresu tworzy się:
a) na regresy wątpliwe,
b) z chwilą ujęcia regresu,
c) na regresy przedawnione,
d) nie dokonuje się odpisu.
11. Należne od reasekuratora prowizje z tytułu reasekuracji biernej stanowią:
a) koszt,
b) przychód,
c) nie wpływają na wynik,
d) żadna z powyższych.
12. Reasekuracja bierna to:
a) przyjęcie na siebie dodatkowego ryzyka,
b) przeniesienie na inny zakład części ryzyka ubezpieczeniowego,
c) przeniesienie na inny zakład całego ryzyka,
d) żadna z powyższych.
13. Depozyt reasekuracyjny jest zatrzymywany przez:
a) cedenta,
b) reasekuratora,
c) brokera,
d) nie jest zatrzymywany.
14. Udział w zysku z umowy reasekuracyjnej otrzymuje:
a) reasekurator
b) cedent,
c) broker,
d) agent.
15. W reasekuracji czynnej odszkodowania i świadczenia są płatne:
a) reasekuratorowi przez cedenta,
b) cedentowi przez reasekuratora,
c) brokerowi przez reasekuratora,
d) reasekuratorowi przez brokera.
16. Odsetki od zatrzymanego depozytu przez cedenta z tytułu umowy reasekuracji:
a) nie mają wpływu na wynik techniczny,
b) zwiększają wynik techniczny,
c) zmniejszają wynik techniczny,
d) zwiększają ogólny rachunek zysków i strat.
17. Wartość lokat jest ujmowana:
a) w rachunku przepływów pieniężnych,
b) w technicznym rachunku ubezpieczeń,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
76
c) w ogólnym rachunku zysków i strat,
d) w bilansie.
18. Lokaty ewidencjonuje się:
a) w cenie sprzedaży,
b) w cenie nabycia,
c) w cenie rynkowej,
d) według wartości godziwej.
19. Nieruchomości w zakładzie ubezpieczeń mogą stanowić:
a) lokaty,
b) aktywa rzeczowe,
c) lokaty lub rzeczowe aktywa trwałe,
d) rzeczowe aktywa trwałe.
20. Lokaty terminowe w banku na dzień bilansowy wycenia się:
a) według wartości godziwej,
b) według wartości nabycia,
c) według wartości nominalnej,
d) według wartości wymagalnej.
21. Rezerwę na niewypłacone odszkodowania i świadczenia tworzy się na pokrycie:
a) wyłącznie szkód zgłoszonych,
b) wyłącznie szkód zaistniałych,
c) wyłącznie szkód oszacowanych,
d) szkód zgłoszonych i zaistniałych choć jeszcze nie zgłoszonych.
22. Rezerwy muszą być ustalane przez aktuariusza w przypadku:
a) rezerw ubezpieczeń na życie,
b) rezerw na niewypłacone odszkodowania,
c) wszystkich rezerw,
d) rezerw składek.
23. Wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych ujmowana jest:
a) w rachunku przepływów pieniężnych,
b) w bilansie,
c) w technicznym rachunku ubezpieczeń,
d) w ogólnym rachunku zysków i strat.
24. Wynik techniczny prezentowany jest w:
a) bilansie,
b) technicznym rachunku ubezpieczeń,
c) rachunku przepływów pieniężnych,
d) ogólnym rachunku zysków i strat.
25. Prowizja z tytułu wykonywania czynności komisarza awaryjnego jest:
a) przychodem technicznym,
b) pozostałym przychodem technicznym,
c) pozostałym przychodem operacyjnym,
d) kosztem technicznym.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
77
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Prowadzenie rachunkowości ubezpieczycieli.
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17
a b c d
18
a b c d
19
a b c d
20
a b c d
21
a b c d
22
a b c d
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
78
23
a b c d
24
a b c d
25
a b c d
Razem:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
79
Test zadań praktycznych
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Zadanie zawiera 10 pytań testu praktycznego, który jest testem wyboru, prawidłowa
odpowiedź jest tylko jedna, w celu udzielenia odpowiedzi niezbędne są obliczenia w
pamięci lub na osobnej kartce.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak x. W przypadku
pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i zakreśl odpowiedź prawidłową.
6. Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
7. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Zadania:
1. Zakład ubezpieczeń zawarł umowę ubezpieczenia na cały rok. Składka roczna wynosi
1 200,00 płatna w ratach miesięcznych. Składka przypisana za pierwszy kwartał wyniesie:
a) 300,00
b)
1 200,00
c) 900,00
d) wartość składek wpłaconych.
2. Zakład ubezpieczeń zawarł umowę ubezpieczenia na czas nieokreślony. Składka miesięczna
wynosi 200,00 płatna w ratach miesięcznych. Składka przypisana za pierwszy kwartał
wyniesie:
a) 600,00
b) 0,00
c) wartość składek wpłaconych
d) 2
400,00
3. Wartość nabycia sprzedanych lokat wynosi 5 000,00, sprzedaży lokat 6 000,00, to:
a) saldo konta „Sprzedaż lokat” ma charakter Dt i wynosi 1 000,00
b) saldo konta „Sprzedaż lokat” ma charakter Ct i wynosi 1 000,00
c) saldo konta „Sprzedaż lokat” ma charakter Ct i wynosi 6 000,00
d) saldo konta „Sprzedaż lokat” ma charakter Dt i wynosi 5 000,00
4. Składka należna wynikająca z umów zawartych przez pośredników wynosi 4 000,00.
Pośrednicy zainkasowali 3 000,00. Pozostała część stanowi:
a) wartość składki przypisanej,
b) należność od pośrednika,
c) koszty akwizycji,
d) regres.
5. Składka przypisana brutto wynosi 24 000,00, udział reasekuratorów 10 000,00, zmiana stanu
rezerw 5 000,00. Składka zarobiona brutto wynosi:
a) 9
000,00
b) 14
000,00
c) 19
000,00
d) 5
000,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
80
6. Składka przypisana brutto wynosi 24 000,00, udział reasekuratorów 10 000,00, zmiana stanu
rezerw 5 000,00. Składka zarobiona na udziale własnym wynosi:
a) 9
000,00
b) 14
000,00
c) 19
000,00
d) 5
000,00
7. W okresie sprawozdawczym koszty akwizycji wyniosły 3 000,00, otrzymane prowizje
reasekuracyjne 2 500,00, koszty prowizji reasekuracyjnych 1 000,00. Koszty akwizycji
wpływające na wynik wynoszą:
a) 7
500,00
b) 2
000,00
c) 4
500,00
d) 1
500,00
8. Zysk na działalności ubezpieczeniowej wynosi 40 000,00, przychody z działalności lokacyjnej
10 000,00. koszty działalności lokacyjnej 7 000,00, wynik pozostałej działalności operacyjnej
(-) 3 000,00, wynik zdarzeń nadzwyczajnych 1 000,00. Wynik finansowy brutto wynosi:
a) 51
000,00
b) 41
000,00
c) 37
000,00
d) 30
000,00.
9. W okresie sprawozdawczym składki przypisane wynoszą 20 000,00, udział reasekuratorów
w składkach ubezpieczeniowych 4000,00. Składki przypisane na udziale własnym wynoszą:
a) 24
000,00
b) 20
000,00
c) 16
000,00
d) 4
000,00
10. Naliczenie regresu od osoby trzeciej ewidencjonuje się:
a) Dt Kasa Ct Regresy i zwroty odszkodowań,
b) Dt Inne rozrachunki Ct Regresy i zwroty odszkodowań,
c) Dt Regresy i zwroty odszkodowań Ct Rozrachunki z tytułu regresów i zwrotów,
d) Dt Rozrachunki z tytułu regresów i zwrotów Ct Regresy i zwroty odszkodowań.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
81
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Prowadzenie rachunkowości ubezpieczycieli.
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
Razem:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
82
6. LITERATURA
1. H. Henzel, Cz. Paczuła, Rachunkowość jednostek ubezpieczeniowych, część 2 ewidencja,
finanse, kontrola, Difin, Warszawa 2001,
2. M. Larnet, Rachunkowość ubezpieczeniowa. Zbiór zadań, Wydawnictwo Politechniki
Radomskiej, Radom 2001,
3. S. Nowak, Rachunkowość ubezpieczeniowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej,
Poznań 1998,
4. Cz. Paczuła, Rachunkowość jednostek ubezpieczeniowych. Część I, Difin, Warszawa 1999,
5. Praca zbiorowa pod. red. A. Karmańskiej, Rachunkowość finansowa zakładów ubezpieczeń,
Difin, Warszawa 2003,
6. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów
ubezpieczeń,
7. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz. U. 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).