MONK SUE KIDD

SEKRETNE ŻYCIE PSZCZÓŁ

Dla mojego syna Boba

oraz dla Ann i Sandy'ego

z wyrazami miłości

PODZIĘKOWANIA

Jestem głęboko wdzięczna następującym osobom: mojej agentce Virginii

Barber za jej olbrzymią mądrość, wsparcie i kompetencję. Mojemu wydawcy Pameli

Dorman za trafne wskazówki i poprawki, bez których ta książka wyglądałaby zupełnie
inaczej. Ludziom z wydawnictwa Viking, którzy wytrwale nad nią pracowali - Susan

Peterson Kennedy, Clare Ferraro, Nancy Sheppard, Carolyn Coleburn, Paulowi
Slovakowi, Leighowi Butlerowi, Halowi Fessendenowi, Carli Bolte, Paulowi

Buckleyowi, Roseanne Serra, Bruce'owi Giffordsowi, Maureen Sugden, Ann Mah oraz
wszystkim pracownikom działu sprzedaży, którzy byli tacy pomocni. Dave'owi i

Janice Greenom, zapalonym pszczelarzom z Pot o'Gold Honey Company w
Hemingway w Karolinie Południowej; to oni wprowadzili mnie w swój pszczeli świat i

stanowili bezcenne źródło informacji. Ludziom z Poets and Writers, Inc., za wspaniały
program wymiany pisarzy; korzystałam z niego podczas pisania. Redakcji magazynu

literackiego „Nimrod”, w którym opublikowano w numerze jesienno - zimowym w
1993 roku moje opowiadanie Sekretne życie pszczół (oparty jest na nim pierwszy

rozdział), udzielając mi w ten sposób zachęty potrzebnej, by rozwinąć opowiadanie w
powieść. Debbie Daniel, pisarce i przyjaciółce, która przeczytała początkowe

fragmenty książki i podzieliła się ze mną swoimi spostrzeżeniami. Ann Kidd Taylor,
która czytała na bieżąco manuskrypt i której opinie oraz pomoc bardzo sobie ceniłam.

Terry Helwig, Trishy Harreli, Carolyn Rivers, Susan Hull, Carol Graf, Donnie Farmer
i Lynne Ravenel - niezwykłym kobietom, które przejrzały mnie na wskroś. Mojej

wspaniałej, wspierającej mnie rodzinie - Bobowi, Ann, Scottowi, Kellie, moim
rodzicom (którzy w najmniejszym stopniu nie przypominają rodziców przed-

stawionych w tej książce). A przede wszystkim mojemu mężowi Sandy'emu, z
powodów, których jest zbyt wiele, bym zdołała je wymienić.

Królowa, ze swojej strony, jest siłą jednoczącą społeczność; jeśli usunie się ją

z ula, robotnice szybko wyczuwają jej nieobecność. Po kilku godzinach lub nawet

jeszcze krótszym czasie zdradzają wyraźne symptomy bezkrólewia.

Man and Insects (Ludzie i owady)

ROZDZIAŁ PIERWSZY

W nocy leżałam w łóżku i oglądałam pszczoły przeciskające się przez szpary w

ścianie mojej sypialni i zataczające kręgi w powietrzu; wydawały ów podobny do
wirującego śmigła dźwięk, to wysokie zzzzzzz, od którego wibrowała mi skóra.

Patrzyłam, jak ich skrzydła lśnią w ciemności niczym kawałki chromu, i w mojej piersi
rosła tęsknota. Widząc, jak latają, nie wypatrując żadnego kwiatka, fruwając

wyłącznie po to, by poczuć tchnienie wiatru, czułam, że pęka mi serce.

W dzień słyszałam, jak drążą ściany sypialni, brzęcząc niczym stojący w

sąsiednim pokoju, nienastrojony radioodbiornik, i wyobrażałam sobie, że przerabiają
je na plastry miodu, który sączy się, bym mogła go skosztować.

Pszczoły pojawiły się latem 1964 roku, gdy skończyłam czternaście lat i moje

życie znalazło się w zupełnie nowej orbicie - mam na myśli zupełnie nową orbitę.

Spoglądając dziś wstecz, chciałabym powiedzieć, że pszczoły zostały do mnie posłane.
Mam ochotę powiedzieć, że pojawiły się podobnie jak archanioł Gabriel objawił się

Najświętszej Dziewicy, zapoczątkowując wydarzenia, których się w ogóle nie
spodziewałam. Wiem, że porównywanie się z nią jest z mojej strony bezczelnością, ale

mam powody wierzyć, że wcale by jej to nie przeszkadzało; jeszcze do tego wrócę.
Teraz powiem jedynie, że mimo wydarzeń tamtego lata, wciąż darzę sympatią

pszczoły.

*

Pierwszego lipca 1964 roku leżałam w łóżku, czekając, aż się pojawią, i dumając

o tym, co powiedziała mi Rosaleen, gdy poinformowałam ją o tych nocnych wizytach.

- Pszczoły roją się przed śmiercią - oznajmiła.
Rosaleen pracowała u nas od śmierci mojej matki. Mój tatuś - którego

nazywałam T. Ray, ponieważ słowo „tatuś” nigdy do niego nie pasowało - zabrał ją z
sadu, gdzie zbierała brzoskwinie. Miała dużą okrągłą twarz i ciało, które opadało

niczym namiot, i była tak czarna, że noc wydawała się sączyć z porów jej skóry.
Mieszkała sama w małym domku w lesie niedaleko naszej farmy i przychodziła

codziennie, żeby gotować, sprzątać i zastępować mi matkę. Rosaleen nigdy nie miała
własnego dziecka, w związku z czym przez ostatnie dziesięć lat byłam jej królikiem do-

świadczalnym.

Pszczoły roją się przed śmiercią. Zawsze miała szalone pomysły, które

ignorowałam, lecz ten mnie zaintrygował. Zastanawiałam się, czy nie chodzi im
przypadkiem o moją śmierć. Szczerze mówiąc, niewiele się tym przejęłam. Wszystkie

te pszczoły mogły sfrunąć na mnie niczym stado aniołów i użądlić na śmierć, i nie
byłaby to wcale najgorsza rzecz, jaka mi się przytrafiła. Ludzie, którym się wydaje, że

umieranie to coś najgorszego pod słońcem, niewiele wiedzą o życiu.

Moja matka zmarła, gdy miałam cztery lata. Był to niezaprzeczalny fakt, ale za

każdym razem, kiedy o tym napomykałam, ludzie zaczynali się interesować skórkami
przy paznokciach albo odległymi punktami na niebie i udawali, że mnie nie słyszą. Od

czasu do czasu jednak zdarzała się jakaś życzliwa dusza.

- Po prostu o tym nie myśl, Lily - mówił mi ktoś taki. - To był wypadek. Nie

zrobiłaś tego umyślnie.

Tej nocy leżałam w łóżku i myślałam o tym, co by było, gdybym umarła i

spotkała się z moją matką w raju.

- Mamo, przebacz. Proszę, przebacz - powiedziałabym na powitanie, a ona

całowałaby mnie tak długo, aż spierzchłaby mi skóra, i powtarzała, żebym przestała
się winić. Mówiłaby to przez pierwsze dziesięć tysięcy lat.

Przez następne dziesięć tysięcy lat szczotkowałaby mi włosy. Uczesałaby je tak

pięknie, że z wrażenia ludziom w całym niebie powypadałyby z rąk harfy. Można

łatwo poznać, że jakaś dziewczynka nie ma matki, po tym jak wyglądają jej włosy.
Moje sterczały przez cały boży dzień w jedenastu różnych kierunkach, a T. Ray nie

chciał mi oczywiście kupić lokówek, w związku z czym musiałam nawijać je na puszki
po soku winogronowym Welcha, przez co o mało nie nabawiłam się bezsenności.

Zawsze musiałam wybierać między porządnymi włosami i porządnym snem.

Uznałam, że przez następne czterysta albo pięćset lat będę jej opowiadać o

paskudnym życiu z T. Rayem. Był wredny przez cały rok, ale najbardziej w lecie, kiedy
od świtu do zmierzchu tyrał w swoim brzoskwiniowym sadzie. Starałam się schodzić

mu z drogi. Był miły wyłącznie dla swojej myśliwskiej suki, Buźki, która spała w jego
łóżku i którą drapał po brzuchu za każdym razem, kiedy odwróciła się na swój

kościsty grzbiet. Widziałam, jak nasikała mu raz na but i w ogóle się nie przejął.

Wiele razy prosiłam Pana Boga, żeby uczynił coś z T. Rayem. Chodzi do

kościoła od czterdziestu lat i robi się coraz gorszy. To powinno chyba mówić coś Panu
Bogu.

Odsunęłam nogą prześcieradło. W pokoju panował absolutny bezruch, nie było

ani jednej pszczoły. Co minuta patrzyłam na zegar na mojej toaletce i zastanawiałam

się, co je zatrzymuje.

W końcu, koło północy, kiedy moje powieki chciały już dać za wygraną, w kącie

rozległ się niski i wibrujący dźwięk, który można by niemal wziąć za mruczenie kota.
Po kilku chwilach po ścianie przesunęły się podobne do plamek farby liczne cętki i

kiedy padło na nie sączące się przez okno światło, zobaczyłam zarys skrzydełek.
Dźwięk potężniał w ciemności i w końcu zaczął pulsować cały pokój, a powietrze ożyło

i zgęstniało od pszczół, które, krążąc wokół mojego ciała, otoczyły mnie wirującą
chmurą. Brzęczały tak głośno, że nie mogłam zebrać myśli.

Wbiłam paznokcie w dłonie, aż skóra na nich zmieniła się w jodełkę. W pokoju

pełnym pszczół można zginąć od ukąszeń.

Mimo to widok był niesamowity. Nagle uznałam, że muszę go koniecznie

komuś pokazać, nawet jeżeli jedyną osobą w pobliżu był T. Ray. Nawiasem mówiąc,

gdyby zupełnie przypadkiem ukąsiło go kilkaset pszczół, to cóż, byłoby mi bardzo
przykro.

Wyślizgnęłam się z łóżka i pobiegłam w chmurze pszczół do drzwi. Obudziłam

T. Raya, dotykając palcem jego ramienia, z początku delikatnie, a potem dźgając coraz

mocniej jego ciało i dziwiąc się, jakie jest twarde.

T. Ray wyskoczył z łóżka w samych szortach. Lepiej, żeby to było coś ważnego,

żeby okazało się, że pali się cały cholerny dom, wrzeszczał, gdy wlokłam go do swojej
sypialni. Buźka szczekała, jakbyśmy polowali na gołębie.

- Pszczoły! - krzyczałam. - W moim pokoju jest rój pszczół!
Ale kiedy tam dotarliśmy, schowały się w ścianie, jakby wiedziały, że

nadchodzi, i nie chciały popisywać się przed nim swoimi powietrznymi akrobacjami.

- Niech to szlag, Lily, to wcale nie jest śmieszne! Przyjrzałam się ścianom.

Wlazłam pod łóżko i błagałam kłęby kurzu i sprężyny materaca, żeby wyłoniła się z
nich choć jedna pszczoła.

- Były tutaj - upierałam się. - Fruwały po całym pokoju.
- Jasne, i wpadło tu także cholerne stado bawołów.

- Posłuchaj - powiedziałam. - Słychać, jak bzyczą. T. Ray przystawił ucho do

ściany z udawaną powagą.

- Nie słyszę żadnego bzyczenia - stwierdził, po czym zakręcił palcami młynka

przy skroni. - Musiały wyfrunąć z tego zegara z kukułką, który nazywasz swoją

mózgownicą. Obudź mnie jeszcze raz, Lily, to w robocie będzie Martha Whites.
Słyszysz?

Martha Whites była rodzajem kary, który wymyślić mógł tylko T. Ray.

Natychmiast się przymknęłam.

Mimo to nie mogłam przejść nad tym do porządku dziennego - nie mogłam

pozostawić T. Raya w przekonaniu, że jestem taka zdesperowana, iż wymyśliłam

inwazję pszczół, aby tylko zwrócił na mnie uwagę. I to właśnie nasunęło mi genialny
pomysł, żeby nałapać pszczół do słoika, pokazać je T. Rayowi i zapytać, kto tutaj

zmyśla.

*

Moje pierwsze i jedyne wspomnienie matki pochodziło z dnia, w którym

zmarła. Próbowałam długo odtworzyć w pamięci jakiś wcześniejszy obrazek, okruch

czegokolwiek: jak kładzie mnie do łóżka, jak czyta mi książeczkę o Wujku Wigglym
albo wiesza moją bieliznę na piecyku w lodowato zimne poranki. W ostateczności

nawet, jak zrywa witkę z krzaka forsycji i smaga mnie nią po łydkach.

Zginęła trzeciego grudnia 1954 roku. Piec grzał tak mocno, że matka ściągnęła

sweter i stojąc w samej bluzce, mocowała się ze świeżo pomalowanym oknem, które
przykleiło się do framugi.

- Cóż, wygląda na to, że się tutaj żywcem upieczemy - mruknęła w końcu, dając

za wygraną.

Miała czarne włosy, okalające gęstymi lokami twarz, której obraz w mojej

pamięci zawsze trochę się rozmywał, mimo że cała reszta odznaczała się wyborną

ostrością.

Wyciągnęłam ku niej dłonie, a ona podniosła mnie, mówiąc, że jestem na to o

wiele za duża. Kiedy to zrobiła, owionął mnie jej zapach.

Ten zapach pozostał we mnie na zawsze i był wyraźny jak cynamon. Chodziłam

później regularnie do drogerii w Sylvanie i wąchałam wszystkie buteleczki z
perfumami, które tam mieli, starając się go zidentyfikować.

- Patrzcie, kogo tu widzimy - mówiła, udając zaskoczoną, pani od perfum za

każdym razem, kiedy się tam zjawiałam. Tak jakbym nie odwiedziła jej tydzień

wcześniej i nie sprawdziła całego rzędu buteleczek: Shalimar, Chanel No. 5 oraz
White Shoulders.

- Ma pani coś nowego? - pytałam. Nigdy nie miała.
Prawdziwym szokiem było więc dla mnie, kiedy odkryłam ten zapach u mojej

nauczycielki z piątej klasy, która oznajmiła, że to zwyczajny odżywczy krem Pondsa.

Tamtego popołudnia, gdy zginęła moja matka, na podłodze przy nie dającym

się otworzyć oknie leżała walizka. Matka zaglądała do wnękowej szafy, wyjmowała z
niej różne rzeczy i wrzucała do walizki, nawet ich nie składając.

Zapuściłam się tam w ślad za nią i myszkowałam pod rąbkami sukienek i

nogawkami spodni, w mroku, gdzie leżały koty kurzu i małe martwe ćmy i czuć było

stęchły zapach brzoskwiń, który przywarł do butów T. Raya. Wsadziłam dłonie w białe
pantofelki na wysokich obcasach i zaczęłam klaskać ich podeszwami.

Kiedy ktoś wchodził po schodach, podłoga w szafie wibrowała i dzięki temu

zorientowałam się, że zbliża się T. Ray. Nad głową słyszałam ściągającą rzeczy z

wieszaków matkę, szelest ubrań i szczękanie drutów.

- Pośpiesz się - powiedziała.

Słysząc, jak T. Ray wchodzi, tupiąc głośno, do pokoju, westchnęła. Powietrze

uszło z niej tak, jakby ktoś ścisnął nagle jej płuca. To ostatnia rzecz, jaką pamiętam

bardzo wyraźnie - jej oddech, który spłynął ku mnie niczym mały spadochron i
zniknął bez śladu między stertami butów.

Nie pamiętam, co mówili - wyłącznie furię w ich słowach, to, jak powietrze

spuchło od razów. Później przypominało mi to ptaki uwięzione w zamkniętym pokoju,

obijające się o okna i ściany, zderzające ze sobą. Cofałam się krok po kroku w głąb
szafy, wtykając palce do ust, czując w nich smak stóp i butów.

Wywleczona na zewnątrz, nie wiedziałam w pierwszym momencie, kto mnie

wyciągnął - dopiero po chwili zorientowałam się, że obejmuje mnie matka, i poczułam

jej zapach.

- Nie martw się - powiedziała, gładząc mnie po włosach, lecz w tej samej

sekundzie T. Ray wyrwał mnie z jej ramion i wyniósł na korytarz.

- Idź do siebie! - rozkazał.

- Nie chcę! - krzyknęłam, próbując przecisnąć się z powrotem do pokoju, tam

gdzie była matka.

- Idź do siebie, do jasnej cholery! - ryknął i pchnął mnie tak mocno, że odbiłam

się od ściany i wylądowałam na czworakach przy samych drzwiach. Podnosząc głowę,

ujrzałam, że matka biegnie przez pokój.

- ZOSTAW JĄ W SPOKOJU! - wołała, podbiegając do niego.

Leżąc skulona na podłodze, miałam wrażenie, że widzę wszystko przez

porysowaną szybę. T. Ray złapał ją za ramiona i głowa zaczęła jej latać na wszystkie

strony. Zobaczyłam, że pobielały mu wargi.

A potem - i w tym momencie cały obraz zaczyna mi się zacierać przed oczyma -

matka wyrwała mu się, podbiegła z powrotem do szafy i zaczęła szukać czegoś wysoko
na półce.

Widząc, jak zaciska w dłoni pistolet, podbiegłam do niej, potykając się i

wywracając, pragnąc ją ocalić, pragnąc ocalić nas wszystkich.

Od tej chwili czas nałożył się na siebie. W głowie zostało mi tylko kilka

wyraźnych, lecz oderwanych fragmentów. Pistolet lśniący niczym zabawka w jej dłoni,

T. Ray, który wyrywa go matce i wymachuje nim na wszystkie strony. Pistolet leżący
na podłodze. Ja, która pochylam się, żeby go podnieść. Eksplodujący wokół nas hałas.

Tyle wiem. Matka była wszystkim, czego pragnęłam. I odebrałam ją sobie.

*

T. Ray i ja mieszkaliśmy nieopodal liczącego trzy tysiące stu mieszkańców

miasteczka Sylvan w Karolinie Południowej. Cała miejscowość składała się z kilku

straganów z brzoskwiniami i kilku kościołów baptystów.

Przy wjeździe na naszą farmę stała wielka drewniana tablica z napisem SADY

BRZOSKWINIOWE OWENSA, wymalowanym najpaskudniejszą pomarańczową
farbą, jaką kiedykolwiek zdarzyło wam się widzieć. Nie znosiłam jej. Ale tablica to

było jeszcze nic w porównaniu z gigantyczną brzoskwinią, tkwiącą przy bramie na
sześćdziesięciostopowym słupie. Wszyscy w szkole mówili, że to Wielki Zadek, a i tak

przytaczam najłagodniejszą wersję tego określenia. Mięsisty kolor i biegnąca przez
sam środek bruzda w wyraźny sposób upodobniały ją do gołego tyłka. Rosaleen

twierdziła, że w ten sposób T. Ray wypina się na cały świat. Taki już był.

Nie uznawał całonocnych prywatek ani skarpetówek, co akurat zbytnio mi nie

przeszkadzało, ponieważ nikt mnie tam nie zapraszał. Nie chciał jednak także
pojechać ze mną do miasta na mecz, zbiórkę kibiców albo zbiorowe mycie

samochodów, które urządzano w soboty w Beta Club. Nie obchodziło go, że nosiłam
ubrania, które uszyłam sobie sama na pracach ręcznych, bawełniane szmizjerki oraz

spódniczki sięgające za kolana, w jakich chodziły tylko córki zielonoświątkowców.
Równie dobrze mogłam zawiesić sobie na plecach napis NIE JESTEM I NIGDY NIE

BĘDĘ POPULARNA.

Potrzebowałam wszelkiej pomocy, jakiej mogli mi udzielić kreatorzy mody,

ponieważ nikt - z wyjątkiem panny Jennings w kościele, zupełnie ślepej - nie
powiedział mi nigdy: „Lily, ależ z ciebie ładne dziecko”.

Przeglądałam się nie tylko w lustrze, lecz w sklepowych witrynach i w ekranie

telewizora, kiedy był wyłączony, i stale starałam się poprawić swój wygląd. Włosy

miałam czarne jak matka, ale bardzo skołtunione, i martwiło mnie, że nie mam
dużego podbródka. Myślałam, że urośnie mi w tym samym czasie co piersi, jednak nic

z tego nie wyszło. Miałam za to ładne oczy, które od biedy można by nazwać oczyma
Sophii Loren. Mimo to nie startowali do mnie nawet ci chłopcy, którzy mieli włosy

ociekające brylantyną, nosili grzebyki w kieszonkach na piersi i byli ponoć bardzo
napaleni.

Pod szyją wyrosło mi to, co trzeba, ale i tak nie mogłam tego pokazywać. Moda

wymagała, by nosić kaszmirowe bliźniaki i plisowane spódniczki do połowy uda, T.

Ray oznajmił jednak, że prędzej w piekle założą lodowisko, niż on pozwoli mi się tak
ubrać - czy chcę zajść w ciążę tak jak Bitsy Johnson, której spódniczka ledwie

zakrywała pośladki? Skąd wiedział o Bitsy, nie mieści mi się w głowie, ale się nie mylił
co do jej spódniczki i co do dziecka. Był to istotnie niefortunny zbieg okoliczności.

Rosaleen znała się na modzie jeszcze mniej od T. Raya i kiedy było zimno, Jezu

zmiłuj się nade mną, kazała mi chodzić do szkoły w długich bryczesach, które

wkładałam pod moje zielonoświątkowe suknie.

Najbardziej ze wszystkiego nienawidziłam zbitych w gromadki dziewczyn,

które nabierały wody w usta, gdy koło nich przechodziłam. Zdrapywałam strupy z
całego ciała, a kiedy ich zabrakło, obgryzałam paznokcie do żywego mięsa. Tak bardzo

zamartwiałam się swoim wyglądem i tym, czy wszystko robię jak trzeba, że wydawało
mi się, iż udaję tylko małą dziewczynkę, a nie że nią naprawdę jestem.

Kiedy zeszłej wiosny w Klubie Gospodyń prowadzono przez sześć tygodni w

każdy piątek szkołę wdzięku, myślałam, że wyłania się przede mną wielka szansa, ale

nie przyjęli mnie, ponieważ nie miałam matki, babki ani nawet marnej ciotki, która
wręczyłaby mi białą różę na zakończenie. Rosaleen nie wolno było wystąpić w tej roli.

Płakałam tak długo, aż wyrzygałam się do zlewu.

- I tak masz już dość wdzięku - oznajmiła Rosaleen, czyszcząc go. - Nie musisz

chodzić do jakiejś frymuśnej szkoły, żeby się tego nauczyć.

- Muszę - odparłam. - Uczą tam wszystkiego. Jak masz chodzić i kręcić pirueta,

co robić z łydkami, kiedy siadasz na krześle, jak wsiadać do samochodu, nalewać
herbatę, zdejmować rękawiczki...

Rosaleen wypuściła powietrze z ust.
- Wielki Boże... - mruknęła.

- Jak układać kwiaty w wazonie, jak rozmawiać z chłopcami, jak skubać brwi,

golić nogi, nakładać szminkę...

- A wymiotować do zlewu? Czy uczą tam, jak robić to z wdziękiem? - zapytała.
Czasami po prostu jej nienawidziłam.

*

Rano, po tym jak obudziłam w środku nocy T. Raya, Rosaleen stanęła w progu

mojej sypialni i patrzyła, jak poluję na pszczoły ze słoikiem w ręku. Wydęła wargi tak
mocno, że widziałam mały różowy wschód słońca w jej ustach.

- Co ty wyprawiasz z tym słoikiem? - zapytała.
- Łapię pszczoły, żeby pokazać T. Rayowi. Uważa, że je sobie wymyśliłam.

- Boże, daj mi cierpliwość.
Wcześniej łuskała fasolę na ganku i perełki potu lśniły we włosach okalających

jej czoło. Pociągnęła za przód sukni, otwierając na prądy powietrzne swoje piersi,
wielkie i miękkie niczym poduszki kanapy.

Pszczoła wylądowała na mapie stanu, którą sama przypięłam do ściany.

Patrzyłam, jak wędruje malowniczą drogą numer siedemnaście wzdłuż wybrzeża

Karoliny Południowej, i przycisnęłam słoik, łapiąc ją pomiędzy Charlestonem i
Georgetown. Kiedy zakręciłam pokrywkę, wpadła w korkociąg i zaczęła obijać się o

szkło. Odgłosy, które przy tym wydawała, przypominały grad walący o szybę.

Umaiłam słoik, jak mogłam najlepiej, wykładając go obsypanymi pyłkiem

płatkami kwiatów, i zrobiłam gwoździem w pokrywce więcej dziur, niż to było
potrzebne, żeby pszczoły się nie zadusiły, ponieważ z tego, co wiem, ludzie mogą

wrócić pewnego dnia na ziemię w ciele stworzenia, które zabili.

Przysunęłam słoik do nosa.

- Chodź zobacz, jak ta pszczoła się wścieka - powiedziałam do Rosaleen.
Gdy weszła do pokoju, owionął mnie jej zapach, mroczny i pikantny niczym

tabaka, którą wypychała policzki. W ręku trzymała dzbanuszek z ustnikiem wielkości
miedziaka oraz uszkiem, o które zaczepiła palec. Patrzyłam, jak przyciska go do

podbródka, ściąga usta w ciup i strzyka do środka pecyną czarnego soku.

Przyjrzała się pszczole i potrząsnęła głową.

- Jeśli cię użądli, nie przychodź do mnie z płaczem - oświadczyła - bo wcale cię

nie będę żałowała.

To było kłamstwo.
Ja jedna wiedziałam, że mimo pozorów surowości jej serce było delikatniejsze

aniżeli skórka kwiatu i kochała mnie do szaleństwa.

Nie zdawałam sobie z tego sprawy do chwili, gdy skończyłam osiem lat i

Rosaleen kupiła mi w domu towarowym wielkanocnego kurczaka. Znalazłam go w
rogu klatki, drżącego i pomalowanego na kolor różowych winogron, ze smutnymi

oczkami, które wypatrywały matki. Rosaleen pozwoliła mi go przynieść do domu i nie
protestowała ani słowem, kiedy wysypałam na podłogę salonu całe pudełko płatków

owsianych Quaker Oats, żeby sobie podjadł.

Kurczak zostawiał wszędzie cętkowane na fioletowo bobki, których kolor, jak

sądziłam, musiał mieć coś wspólnego z barwnikiem wchłoniętym przez jego delikatny
organizm. Właśnie zaczęliśmy je sprzątać, gdy do domu wpadł T. Ray, odgrażając się,

że upiecze kurczaka na obiad i wyrzuci Rosaleen za to, że jest kretynką. Wyciągnął po
niego swoje umazane smarem łapska, lecz Rosaleen stanęła mu na drodze.

- W tym domu zdarzają się rzeczy gorsze od kurzego gówna - oznajmiła,

mierząc go surowym wzrokiem. - Nie dotknie pan tego kurczaka.

Jego buciory zaskrzypiały klin - klan, kiedy wychodził do sieni. Ona mnie

kocha, pomyślałam i wówczas właśnie po raz pierwszy w życiu przyszedł mi do głowy

tego rodzaju fantastyczny pomysł.

Jej wiek był zagadką, ponieważ nie miała aktu urodzenia. W zależności od tego,

jak czuła się w danej chwili, mówiła mi, iż urodziła się w roku 1909 bądź też 1919. Nie
miała za to wątpliwości co do miejsca - McClellanville w Karolinie Południowej, gdzie

jej mama plotła kosze z turówki wonnej i sprzedawała je przy drodze.

- Tak jak ja sprzedaję brzoskwinie - mówiłam jej.

- Wcale nie tak jak ty sprzedajesz brzoskwinie - odpowiadała. - Ty nie masz

siedmiorga bachorów, które musisz wyżywić.

- Masz sześcioro rodzeństwa? - zdziwiłam się. Myślałam, że nie ma na świecie

nikogo oprócz mnie.

- Mam, ale nie wiem, gdzie mieszkają.
Rzuciła swojego męża trzy lata po ślubie za hulaszczy tryb życia.

- Gdyby ptak miał jego móżdżek, fruwałby do tyłu - powtarzała chętnie.
Często zastanawiałam się, co robiłby ptak z mózgiem Rosaleen. Uznałam, że

przez połowę czasu srałby ludziom na głowy, a przez drugą siedział w cudzych
gniazdach z szeroko rozpostartymi skrzydłami.

Śniłam często na jawie, że Rosaleen jest biała, bierze ślub z T. Rayem i zostaje

moją prawdziwą matką. Innym razem byłam murzyńską sierotką, którą znalazła na

kukurydzianym polu i zaadopotowała. Czasami mieszkałyśmy w obcym kraju, takim
jak Nowy Jork, gdzie wolno jej było mnie zaadoptować i obie mogłyśmy zachować

nasz kolor skóry.

*

Moja matka miała na imię Deborah. Moim zdaniem było to najpiękniejsze

imię, jakie w życiu słyszałam, chociaż T. Ray nigdy go nie wymawiał. Jeśli

wypowiadałam je na głos, zachowywał się tak, jakby miał ochotę pójść do kuchni i
przebić coś nożem. Kiedy zapytałam go raz o dzień jej urodzin i ulubiony rodzaj

polewy na torcie, kazał mi się przymknąć, a gdy zapytałam ponownie, złapał słoik
dżemu jagodowego i cisnął nim o kredens. Do dziś mamy tam niebieskie plamy.

Udało mi się jednak wydobyć z niego kilka strzępów informacji, na przykład o

tym, że moja matka została pochowana w Wirginii, skąd pochodzili jej rodzice.

Bardzo się tym podnieciłam, mając nadzieję, że znalazłam babcię. Otóż nie, oznajmił
mi, moja matka była jedynaczką, a jej mama zmarła wieki temu. Oczywiście. Kiedy

rozdeptał raz karalucha w kuchni, powiedział, że moja matka całymi godzinami
wywabiała je z domu, sypiąc na podłogę cukierki ślazowe i okruszki grahama, że miała

fioła na punkcie robactwa.

Najdziwniejsze rzeczy mogły spowodować, że mi jej brakowało. Na przykład

przymierzanie biustonoszy. Kogo miałam o to zapytać? I kto oprócz mojej matki mógł
zrozumieć, dlaczego tak bardzo chciałam się zakwalifikować do drużyny klakierek?

Mogę was zapewnić, że do T. Raya to nie docierało. Ale wiecie, kiedy najbardziej mi
jej brakowało? W dniu, kiedy miałam dwanaście lat i obudziłam się z plamką koloru

róży na majtkach. Byłam taka dumna z tego kwiatka i, z wyjątkiem Rosaleen, nie
miałam nikogo, komu mogłabym go pokazać.

Niedługo potem natknęłam się na strychu na zszytą u góry papierową torbę. W

środku znalazłam ostatnie pamiątki po matce.

Była tam fotografia kobiety, która uśmiechała się drwiąco, stojąc w pastelowej

sukience z watowanymi ramionami przy starym samochodzie. „Nie waż się robić tego

zdjęcia”, mówiły jej oczy, lecz widać było, że chce, żeby zostało zrobione. Nie
uwierzylibyście w historie, które widziałam na tej fotografii - jak stojąc przy zderzaku

samochodu, czekała na wielką miłość i nie mogła się jej doczekać.

Przyłożyłam raz tę fotografię do mojego zdjęcia z ósmej klasy i zbadałam

wszelkie możliwe podobieństwa. Ona też nie miała zbyt wielkiego podbródka, ale jej
uroda nie była przeciętna i dawało mi to autentyczną nadzieję na przyszłość.

W torbie była także para białych bawełnianych rękawiczek, które zmieniły

miejscami kolor ze starości. Tam wewnątrz były jej palce, pomyślałam, wyjmując je.

Dziś jest mi z tego powodu głupio, ale wypychałam kiedyś te rękawiczki wacikami i
trzymałam je na rękach przez całą noc.

Najbardziej tajemniczym przedmiotem w torbie był mały drewniany obrazek

Marii, matki Jezusa. Rozpoznałam ją, mimo że miała czarną skórę, tylko o odcień

jaśniejszą od skóry Rosaleen. Wyglądało na to, że ktoś wyciął obrazek czarnej Marii z
książki, przykleił go do szerokiej na dwa cale, przetartej papierem ściernym listewki i

polakierował. Z tyłu widniał napisany nieznaną ręką napis „Tiburon, Kar. Płd.”.

Przez dwa lata trzymałam jej rzeczy w blaszanej puszce, zakopanej w sadzie.

Jest w nim takie specjalne, osłonięte drzewami miejsce, o którym nie wie nikt, nawet
Rosaleen. Zaczęłam tam chodzić, zanim nauczyłam się wiązać sznurowadła. Z

początku robiłam to, żeby ukryć się przed T. Rayem i jego podłością albo przed
wspomnieniem owego dnia, gdy wypalił pistolet, lecz później wymykałam się tam -

czasami nawet późną nocą, kiedy T. Ray położył się spać - żeby poleżeć po prostu pod
drzewami i mieć trochę świętego spokoju. To było moje miejsce na ziemi, moja

kryjówka.

Wsadziłam te rzeczy do puszki i zakopałam ją tam którejś nocy przy świetle

latarki, bojąc się przechowywać je w moim pokoju, nawet z tyłu szuflady. Bałam się,
że T. Ray może pójść na strych, odkryć, że zniknęły, i wywrócić cały mój pokój do góry

nogami. Wolałam nie myśleć, co by mi zrobił, gdyby znalazł je ukryte gdzieś w moich
rzeczach.

Co jakiś czas chodziłam tam i odkopywałam puszkę. Kładłam się na ziemi pod

wiszącymi gałęziami, nakładałam jej rękawiczki i uśmiechałam się do jej fotografii.

Przyglądałam się śmiesznie pochylonym literom, tworzącym napis „Tiburon, Kar.
Płd.” na odwrocie obrazka z Marią, i zastanawiałam się, co to za miejsce. Odszukałam

je kiedyś na mapie i okazało się, że leży niecałe dwie godziny drogi z Sylvanu. Czy
moja matka była tam i kupiła ten obrazek? Obiecywałam sobie, że pewnego dnia,

kiedy dorosnę, pojadę do Tiburonu autobusem. Chciałam odwiedzić wszystkie
miejsca, w których była.

*

Po porannym łapaniu pszczół przez całe popołudnie sprzedawałam

brzoskwinie T. Raya przy skraju drogi. Była to najbardziej samotna wakacyjna praca,
jaką może mieć dziewczyna, uwięziona w przydrożnym straganie z trzema ścianami i

płaskim blaszanym dachem.

Siedziałam na skrzynce od coca - coli i patrzyłam na śmigające obok pikapy,

czując, że lada chwila zatrują mnie spaliny i nuda. W czwartkowe popołudnia
brzoskwinie na ogół dobrze się sprzedawały, bo kobiety piekły niedzielny placek, tym

razem jednak nie zatrzymała się żywa dusza.

T. Ray nie pozwalał mi zabierać tam książek i czytać, a gdybym przemyciła na

przykład pod bluzką Zaginiony horyzont, pani Watson z sąsiedniej farmy
zagadnęłaby go zaraz w kościele, mówiąc: „Widziałam, jak pańska córeczka czytała

książkę na straganie. Musi pan być z niej taki dumny”. A on zdarłby ze mnie pasy.

Jaki człowiek może mieć coś przeciwko czytaniu? Uważał pewnie, że książki

natchną mnie myślą o studiach, które jego zdaniem były w wypadku dziewcząt
wyrzucaniem pieniędzy w błoto, nawet jeśli któraś miała tak jak ja najwyższy

osiągalny wynik w teście zdolności werbalnych. Zdolności matematyczne to co
innego, ale nie można przecież błyszczeć we wszystkich dziedzinach.

Jako jedyna w klasie nie jęczałam, kiedy pani Henry kazała nam przeczytać

kolejną sztukę Szekspira. To znaczy, udawałam, że jęczę, w głębi duszy jednak

cieszyłam się tak, jakbym została Brzoskwiniową Królową Sylvanu.

Aż do pojawienia się pani Henry uważałam, że szczytem mojej kariery będzie

szkoła dla fryzjerek. Przyglądając się jej bacznie, oznajmiłam pewnego razu, że gdyby
była moją klientką, zrobiłabym jej francuskie loczki, z którymi byłoby jej nader do

twarzy, a ona odparła - cytuję - „Proszę cię, Lily, to obraża twoją inteligencję. Czy ty
zdajesz sobie sprawę, jaka jesteś zdolna? Mogłabyś zostać profesorką albo pisarką i

pisać prawdziwe książki. Szkoła dla fryzjerek. Proszę”.

Dopiero po miesiącu doszłam do siebie po szoku, jakim było dla mnie

uświadomienie sobie życiowych możliwości. Wiecie, jak niektórzy lubią pytać, kim
zostaniecie, kiedy będziecie dorośli. Nie umiem wyrazić, jak bardzo nienawidziłam

takich pytań, lecz nagle zaczęłam sama z siebie informować różnych ludzi, również
tych, którzy nie byli tym wcale zainteresowani, że planuję zostać profesorką i pisać

prawdziwe książki.

Przechowywałam swoje wypracowania. Przez jakiś czas we wszystkich

występował koń. Po przeczytaniu w klasie Ralpha Walda Emersona, zaczęłam pisać
Moją filozofią życiową, która miała być początkiem całej książki, lecz nie

przekroczyła ostatecznie trzech stron objętości. Pani Henry stwierdziła, że muszę
przeżyć więcej aniżeli czternaście lat, żeby mieć jakąś filozofię.

Oświadczyła także, że moją jedyną nadzieją na przyszłość jest stypendium, i

pożyczyła mi na lato swoje własne książki.

- Za kogo ty się uważasz, za Juliusza Szekspira? - pytał T. Ray za każdym

razem, kiedy którąś z nich otwierałam.

Ten człowiek naprawdę myślał, że Szekspir miał na imię Juliusz, i jeśli sądzicie,

że powinnam go poprawić, to nie znacie sztuki przetrwania. Mówił też na mnie Panna

- Nos - W - Książce, a czasami Panna Emily - Mądrala - Dykcja. Miał na myśli Emily
Dickinson, ale powtarzam, na pewne rzeczy trzeba po prostu przymknąć oko.

Stercząc w budce z brzoskwiniami, układałam czasami z braku książek wiersze,

lecz tego popołudnia nie miałam cierpliwości do rymów. Po prostu tam siedziałam,

rozmyślając, jak bardzo nienawidzę tego straganu, jak nieubłaganie i dziko go
nienawidzę.

*

Dzień przed tym, nim poszłam do pierwszej klasy, T. Ray odnalazł mnie na

straganie, gdy wbijałam gwóźdź w jedną z jego brzoskwiń.

Podszedł do mnie z kciukami wciśniętymi w kieszenie, mrużąc oczy przed

słońcem. Patrząc, jak jego cień sunie po ziemi i chwastach, byłam przekonana, że
spuści mi manto za to, że dziurawię brzoskwinię. Naprawdę nie wiedziałam, dlaczego

to robię. On jednak miał inne plany.

- Idziesz jutro do szkoły, Lily - powiedział - i są pewne rzeczy, które powinnaś

wiedzieć. O twojej matce.

Na chwilę wszystko znieruchomiało i zgasło, jakby ucichł wiatr i przestały latać

ptaki. Kiedy przede mną ukucnął, poczułam, jak spowija mnie gorący mrok, z którego
nie mogę się wyrwać.

- Czas, żebyś się dowiedziała, co jej się stało, i chcę, żebyś usłyszała to ode

mnie. Nie od tych tam plotkarzy.

Nigdy o tym nie mówiliśmy i poczułam, jak przechodzi mnie dreszcz.

Wspomnienie tego dnia wracało do mnie w najdziwniejszych chwilach. Nie dające się

otworzyć okno. Jej zapach.

Klekot wieszaków. Walizka. Jak się ze sobą kłócili i krzyczeli. A przede

wszystkim leżący na podłodze pistolet, to, jaki był ciężki, kiedy go podniosłam.

Wiedziałam, że strzał, który wówczas usłyszałam, zabił ją. Ten odgłos zakradał

się co jakiś czas do mojej głowy i mnie zaskakiwał. Czasami wydawało mi się, że kiedy
trzymałam pistolet, nie było żadnego hałasu, że rozległ się dopiero później, lecz innym

razem, gdy siedziałam sama na tylnych schodkach werandy, nudząc się i nie mając co
robić, albo zaszywałam się w moim pokoju w deszczowe dni, czułam, że to wszystko

moja sprawka, że kiedy podniosłam pistolet, ten dźwięk przeszył pokój i wydarł z nas
serca.

To była sekretna wiedza, która mnie czasami przytłaczała, i gdy tak się działo,

puszczałam się biegiem - nawet jeśli padało - do mojego specjalnego miejsca w

brzoskwiniowym sadzie. Kładłam się na ziemi i to mnie uspokajało.

T. Ray nabrał teraz garść ziemi i wysypał ją z dłoni.

- Tego dnia, kiedy umarła, robiła porządki w szafie - powiedział.
Nie wiedziałam, skąd wziął się dziwny, nienaturalny ton jego głosu, prawie,

choć nie do końca, miły.

Robiła porządki w szafie. Nigdy nie zastanawiałam się, co robiła w ciągu tych

ostatnich minut swojego życia, dlaczego zaglądała do szafy, o co się kłócili.

- Pamiętam - odparłam.

Własny głos wydał mi się cichy i odległy, jakby dobiegał z wydrążonej przez

mrówki dziury w ziemi. T. Ray uniósł w górę brwi i przysunął do mnie twarz.

- Że co?
- Pamiętam - powtórzyłam. - Krzyczeliście na siebie. Stężała mu twarz.

- Naprawdę? - zapytał.
Zaczęły mu blednąc wargi, na co zawsze byłam wyczulona. Zrobiłam krok do

tyłu.

- Miałaś tylko cztery latka, do diabła! - wrzasnął. - Sama nie wiesz, co

pamiętasz.

W ciszy, która zapadła, zastanawiałam się, czy go nie okłamać i nie powiedzieć:

„Cofam to. Nic nie pamiętam. Powiedz mi, co się stało”. Nie mogłam jednak
powstrzymać długo tamowanej potrzeby, by o tym mówić, by wypowiedzieć w końcu

te słowa.

Spojrzałam na swoje buty i na gwóźdź, który upuściłam na ziemię, widząc, jak

się zbliża.

- Pamiętam pistolet - powiedziałam.

- Chryste - jęknął.
Przyglądał mi się przez dłuższą chwilę, a potem podszedł do stojących z tyłu

straganu koszy. Stał tam całą minutę z zaciśniętymi pięściami, po czym odwrócił się i
podszedł do mnie z powrotem.

- Co jeszcze? - zapytał. - Mów mi zaraz, co wiesz.
- Pistolet leżał na podłodze...

- A ty go podniosłaś - dopowiedział. - Chyba to sobie przypominasz.
W mojej głowie znowu zabrzmiał odgłos wystrzału. Spojrzałam w stronę sadu,

pragnąc tam pobiec.

- Pamiętam, jak go podniosłam - odparłam. - I to wszystko. T. Ray złapał mnie

za ramiona i lekko potrząsnął.

- Nie pamiętasz nic więcej? Jesteś pewna? Pomyśl. Milczałam bardzo długo i w

końcu przechylił głowę i zmierzył mnie podejrzliwym spojrzeniem.

- Nie, to wszystko.

- Posłuchaj mnie - oznajmił, ściskając palcami moje ramię. - Kłóciliśmy się, tak

jak mówiłaś. Z początku cię nie zauważyliśmy. A potem odwróciliśmy się i

zobaczyliśmy, jak stoisz, trzymając w ręku pistolet. Podniosłaś go z podłogi. I nagle
sam wystrzelił.

T. Ray puścił mnie i wsunął ręce do kieszeni. Słyszałam, jak dzwoni kluczami i

miedziakami. Tak bardzo chciałam złapać go za nogę i poczuć, jak bierze mnie na ręce

i przyciska do piersi, ale nie mogłam się poruszyć, podobnie jak on. Patrzył w jakieś
miejsce nad moją głową. Miejsce, od którego nie mógł oderwać oczu.

- Policja zadawała mnóstwo pytań, lecz to był po prostu potworny wypadek.

Nie chciałaś tego zrobić - powiedział cicho. - Ale jeśli ktoś będzie koniecznie chciał

wiedzieć, tak to właśnie wyglądało - dodał, po czym ruszył w stronę domu. Już po
kilku krokach obejrzał się. - I nie wbijaj już więcej tego gwoździa w moje brzoskwinie.

*

Minęła już szósta po południu, kiedy, nie sprzedawszy kompletnie nic, ani

jednej brzoskwini, przywlokłam się do domu i zastałam Rosaleen w salonie. O tej
porze była już na ogół u siebie, tym razem jednak zmagała się z anteną na telewizorze,

próbując zrobić coś ze śniegiem na ekranie. Prezydent Johnson pojawiał się i znikał w
tumanach śnieżycy. Nigdy nie widziałam Rosaleen do tego stopnia zainteresowanej

programem telewizyjnym, żeby zdobyła się na fizyczny wysiłek.

- Co się stało? - zapytałam. - Zrzucili bombę atomową? Odkąd w szkole zaczęły

się próbne alarmy przeciwatomowe, stale uważałam, że moje dni są policzone.
Wszyscy budowali schrony w ogródkach, przechowywali wodę w kanistrach i przy-

gotowywali się do końca świata. Trzynaście osób w mojej klasie zrobiło na pracach
ręcznych modele schronów przeciwatomowych, co najlepiej świadczy, że nie tylko

mnie spędzało to sen z powiek. Mieliśmy obsesję na punkcie pana Chruszczowa i jego
rakiet.

- Nie, nie zrzucili bomby - odparła. - Chodź tutaj, może uda ci się nastawić

telewizor.

Pięści wcisnęła tak głęboko w biodra, że zniknęły pod fałdami tłuszczu.
Obróciłam cynową folię wokół anteny i obraz wyklarował się na tyle, że można

było dostrzec prezydenta Johnsona, siedzącego przy swoim biurku i otoczonego
ludźmi. Nie lubiłam zbytnio prezydenta, bo trzymał swoje beagle za uszy.

Podziwiałam jednak jego żonę, Lady Bird, która zawsze wyglądała, jakby chciała
rozpostrzeć skrzydełka i odlecieć [Lady bird (ang.) - biedronka].

Rosaleen przysunęła sobie stołek pod telewizor, po czym usiadła tak, że cały

pod nią zniknął, nachyliła się do przodu, złapała skraj spódnicy i zaczęła go międlić w

rękach.

- Co się dzieje? - zapytałam, ale była tak zaabsorbowana tym, co oglądała, że

nawet mi nie odpowiedziała.

Na ekranie prezydent umieścił swoje nazwisko na kartce papieru, używając w

tym celu co najmniej dziesięciu piór.

- Rosaleen...

- Cśśś - syknęła, machając ręką.
Musiałam poczekać, aż o wszystkim poinformuje mnie spiker.

- Dzisiaj, w dniu drugiego lipca tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego czwartego

roku - powiedział - prezydent Stanów Zjednoczonych podpisał we Wschodnim

Gabinecie Białego Domu ustawę o prawach obywatelskich...

Spojrzałam na Rosaleen, która siedziała na stołku, potrząsając głową.

- Panie, zmiłuj się - mamrotała z niedowierzaniem i radością niczym ludzie,

którzy odpowiedzieli właśnie w telewizji na pytanie za sześćdziesiąt cztery tysiące

dolarów.

Nie wiedziałam, czy się cieszyć, czy martwić. Po nabożeństwie ludzie gadali

wyłącznie o Murzynach i o tym, czy dostaną prawa obywatelskie. Kto wygrywał -
drużyna białych, czy drużyna kolorowych? Wyglądało na to, że zbliża się

rozstrzygający mecz. Kiedy w poprzednim miesiącu aresztowano na Florydzie tego
pastora z Alabamy, wielebnego Martina Luthera Kinga za to, że chciał jeść w

restauracji, mężczyźni w kościele zachowywali się tak, jakby drużyna białych zdobyła
mistrzostwo. Wiedziałam, że nie przyjmą tych wieści spokojnie nawet za milion lat.

- Alleluja, Jezu - powtarzała niepomna na nic Rosaleen, siedząc na swoim

stołku.

*

Zostawiła nam obiad na kuchni. Nakładając T. Rayowi jej słynnego duszonego

kurczaka, zastanawiałam się, jak poruszyć delikatny temat moich urodzin. Nie
zdarzyło się jeszcze, by T. Ray o nich pamiętał, lecz ja łudziłam się co rok jak kretynka,

że tym razem będzie inaczej.

Obchodziłam urodziny w tym samym dniu co cały kraj i z tego powodu jeszcze

trudniej było się zorientować, że je świętuję. Kiedy byłam mała, myślałam, że ludzie
puszczają sztuczne ognie z mojego powodu - hurra, urodziła nam się Lily! Jak zwykle

dopiero później dotarła do mnie smutna prawda.

Chciałam poinformować T. Raya, że dziewczynki uwielbiają bransoletki ze

srebrnymi breloczkami, że od roku jestem jedyną uczennicą gimnazjum w Sylvanie,
która nie ma takiej bransoletki, i że przerwa na lunch służy wyłącznie temu, by stojąc

w kolejce do kafeterii, pobrzękiwać nadgarstkiem i pozwalać, żeby ludzie podziwiali
kolekcję twoich breloczków.

- W tę sobotę są moje urodziny - powiedziałam, stawiając przed nim talerz.
Patrzyłam, jak oddziela widelcem mięso od kości.

- Pomyślałam sobie, że bardzo bym chciała dostać taką srebrną bransoletkę z

breloczkami. Mają je w domu towarowym.

Dom zaskrzypiał, jak mu się to czasami zdarzało. Za drzwiami szczeknęła cicho

Buźka, a potem zrobiło się tak cicho, że słyszałam, jak T. Ray miażdży szczękami

kurczaka.

Zjadł pierś i zabrał się do udka, od czasu do czasu rzucając mi to swoje ciężkie

spojrzenie.

„Więc co będzie z tą bransoletką?”, miałam ochotę zapytać, ale zorientowałam

się, że udzielił mi już odpowiedzi, i poczułam, jak rośnie we mnie smutek, który był
nowy i bolesny i nie miał tak naprawdę nic wspólnego z bransoletką. Myślę dzisiaj, że

smuciło mnie skrobanie jego widelca po talerzu, skrobanie, którego dźwięk puchł
między nami, jakby mnie tam w ogóle nie było.

*

Tej nocy, leżąc w łóżku, słuchałam furkotania, bzyczenia i praskania w słoiku z

pszczołami i czekałam, aż zrobi się dość późno, żebym mogła wymknąć się z domu i
wykopać puszkę, w której były rzeczy mojej matki. Chciałam położyć się w sadzie i

pozwolić, by mnie utulił.

Kiedy ciemność wywindowała księżyc na szczyt nieba, wstałam z łóżka,

włożyłam szorty i bluzeczkę bez rękawów i prześlizgnęłam się bezszelestnie obok
pokoju T. Raya, poruszając rękoma i nogami niczym sunąca po lodzie łyżwiarką. Nie

zauważyłam niestety jego buciorów, które zaparkował pośrodku korytarza, i upadłam,
robiąc przy tym mnóstwo hałasu. Chrapanie T. Raya zmieniło rytm. Z początku

całkiem ustało, a potem zabrzmiało znowu po trzech świńskich chrząknięciach.

Zeszłam chyłkiem po schodach i przemknęłam przez kuchnię. Kiedy noc

uderzyła mnie w twarz, miałam ochotę się roześmiać. Księżyc był idealnie okrągły, tak
pełen światła, że wszystkie rzeczy wydawały się obwiedzione bursztynową poświatą.

Cykały świerszcze, a ja biegłam boso po trawie.

Żeby trafić do mojego miejsca, musiałam dotrzeć do ósmego rzędu za szopą, a

potem iść wzdłuż niego, licząc pnie, aż do trzydziestego drugiego drzewka. Puszka
zakopana była w miękkiej ziemi pod drzewem, dość płytko, żebym mogła ją wykopać

gołymi rękoma.

Strzepnęłam ziemię z pokrywki i otworzyłam ją. Najpierw ujrzałam rękawiczki,

potem owiniętą w pergamin fotografię, a na końcu śmieszny obrazek Marii o
ciemnym obliczu. Wyjęłam wszystkie przedmioty i kładąc się między spadłymi z

drzew brzoskwiniami, położyłam je sobie na brzuchu.

Kiedy spojrzałam w górę przez plątaninę gałęzi, okryła mnie noc i na chwilę

zatraciłam poczucie własnych granic. Miałam wrażenie, że niebo jest moją skórą, a
księżyc sercem bijącym tam w górze w ciemności. Po firmamencie przeleciała

błyskawica, nie zygzakiem, lecz miękkimi złotymi maźnięciami. Rozpięłam guziki
bluzki, rozchyliłam ją szeroko, pragnąc, by noc dotknęła mojej skóry, i wtedy właśnie

zasnęłam, leżąc tam z rzeczami mojej matki, ze skraplającą się na piersiach rosą, pod
pęczniejącym jasnością niebem.

Obudził mnie jakiś hałas. Ktoś przedzierał się przez sad. T. Rayl Spanikowana

usiadłam i zaczęłam zapinać bluzkę. Słyszałam jego kroki i ciężkie sapanie. Zerkając w

dół, zobaczyłam rękawiczki matki, jej zdjęcie oraz obrazek. Przestałam się zapinać,
podniosłam te rzeczy i zaczęłam obracać w rękach, nie bardzo wiedząc, co z nimi

zrobić, gdzie schować. Puszka leżała w dołku, zbyt daleko, bym mogła jej teraz
dosięgnąć.

- Liliiiii! - wrzasnął i zobaczyłam, jak jego cień mknie ku mnie po ziemi.
Wcisnęłam rękawiczki, zdjęcie i obrazek za gumkę szortów i sięgnęłam

drżącymi palcami do guzików.

Nim zdążyłam je do końca zapiąć, zalało mnie światło i zobaczyłam go bez

koszuli, z latarką w ręku. Snop światła omiótł mnie i oślepił, rażąc prosto w oczy.

- Z kim tutaj byłaś!? - zawołał, oświetlając latarką moją niedopiętą bluzkę.

- Z... z nikim - wyjąkałam, obejmując rękoma kolana, zaskoczona tym, co mu

przyszło do głowy. Nie mogłam długo patrzeć mu w twarz, taka była wielka i

zagniewana niczym boskie oblicze.

- Jest tam kto! ? - ryknął, celując latarką w mrok.

- Proszę cię, T. Ray, nie ma tu nikogo oprócz mnie.
- Wstawaj! - wrzasnął.

Ruszyłam za nim z powrotem do domu. Jego stopy deptały czarną ziemię z

taką nienawiścią, aż było mi jej żal. Nie odzywał się do chwili, kiedy weszliśmy do

kuchni i wyjął ze spiżarki torbę kaszy kukurydzianej Martha White.

- Po chłopcach można się tego spodziewać, Lily... nie sposób ich winić... ale po

tobie spodziewałem się czegoś więcej. Zachowujesz się jak ostatnia dziwka. Chodź
tutaj i klękaj - powiedział, sypiąc na sosnowej podłodze stos kaszy wielkości

mrowiska.

Klęczałam na kaszy, odkąd skończyłam sześć lat, ale nigdy nie przyzwyczaiłam

się do tego uczucia, jakby miało się pod skórą szklany pył. Podeszłam do kaszy tymi
drobnymi, lekkimi kroczkami, którymi stąpają podobno dziewczynki w Japonii, i

uklękłam na podłodze, z silnym postanowieniem, żeby nie płakać, chociaż już teraz
piekły mnie oczy.

T. Ray usiadł na krześle i zaczai sobie czyścić paznokcie scyzorykiem. Prze

stępowałam z kolana na kolano, z nadzieją, że doznam kilkusekundowej ulgi, lecz ból

wdarł się już głęboko pod moją skórę. Przygryzając wargę, poczułam obrazek czarnej
Marii pod gumką szortów. Czułam, jak rękawiczki matki i bibułka, w którą było

zawinięte jej zdjęcie, przyklejają mi się do brzucha, i wyobraziłam sobie nagle, że ona
tam jest i tuli się do mnie, że przylgnęła do mojej skóry niczym materiał izolacyjny i

pomaga mi znieść całą jego podłość.

*

Nazajutrz obudziłam się późnym rankiem. Stawiając stopy na podłodze,

sprawdziłam, czy w tymczasowej kryjówce pod materacem są rzeczy mojej matki -

musiały tam pozostać do chwili, kiedy będę mogła zakopać je z powrotem w sadzie.

Przekonawszy się, że są bezpieczne, zeszłam do kuchni, gdzie Rosaleen

zmiatała akurat z podłogi kaszę.

Posmarowałam sobie masłem kromkę chleba.

Rosaleen machnęła miotłą tak energicznie, aż powiało mi po nogach.
- Co się stało? - zapytała.

- Poszłam w nocy do sadu. T. Ray myśli, że spotkałam się z jakimś chłopakiem.
- A spotkałaś się? Przewróciłam oczyma.

- Nie.
- Jak długo trzymał cię na tej kaszy?

- Może godzinę - odparłam, wzruszając ramionami. Spojrzała na moje kolana i

przestała zamiatać. Były spuchnięte i upstrzone setkami małych jak szpileczki kropek,

które już rychło miały się zmienić w siną szczecinę.

- Popatrz na siebie, dziecko - powiedziała. - Popatrz, co on ci zrobił.

Moje kolana były torturowane w ten sposób dość długo, bym przestała widzieć

w tym coś nadzwyczajnego; było to po prostu coś, z czym trzeba się od czasu do czasu

pogodzić, podobnie jak z przeziębieniem. Ale mina Rosaleen nagle przecięła to
wszystko. Popatrz, co on ci zrobił.

I to właśnie czyniłam - przyglądałam się uważnie moim kolanom, kiedy T. Ray

wmaszerował przez tylne drzwi.

- Popatrzmy, kto zdecydował się w końcu wstać z łóżka - zawołał, po czym

wyrwał mi z rąk kromkę i rzucił ją do miski z żarciem dla Buźki. - Czy nie będzie dla

ciebie zbytnią fatygą, jeśli poproszę, żebyś sprzedała trochę brzoskwiń? Wyobraź
sobie, że nie jesteś Królową Balu.

Może to zabrzmieć głupio, ale aż do tej chwili uważałam, że T. Ray chyba mnie

jednak trochę kocha. Nie mogłam zapomnieć, jak uśmiechnął się do mnie w kościele,

kiedy śpiewałam hymny z odwróconego do góry nogami śpiewnika.

Teraz przyjrzałam się jego twarzy. Malowały się na niej pogarda i gniew.

- Dopóki mieszkasz pod moim dachem, będziesz robić, co ci każę! - wrzasnął.
W takim razie poszukam sobie innego dachu.

- Rozumiesz? - zapytał.
- Tak jest, rozumiem - odparłam i rzeczywiście go zrozumiałam. Zrozumiałam,

że pobyt pod nowym dachem świetnie mi zrobi.

*

Po południu tego samego dnia złapałam dwie kolejne pszczoły. Leżąc na

brzuchu na łóżku, patrzyłam, jak kręcą się w kółko w słoiku, jakby nie mogły trafić do

wyjścia.

- Dobrze się czujesz? - zapytała Rosaleen, zaglądając do mojego pokoju.

- Tak, nic mi nie jest.
- Już wychodzę. Powiedz twojemu tacie, że jutro nie przyjdę, bo wybieram się

do miasta.

- Idziesz do miasta? Zabierz mnie ze sobą - poprosiłam.

- Po co chcesz ze mną iść?
- Proszę, Rosaleen.

- Będziesz musiała całą drogę drałować na piechotę.
- Nie szkodzi.

- Nic nie będzie otwarte oprócz straganu z fajerwerkami i sklepu spożywczego.
- Nie szkodzi. Chcę po prostu wyjść gdzieś na miasto w swoje urodziny.

Rosaleen przykucnęła na tych swoich wielkich łydach i wbiła we mnie wzrok.
- Dobrze, ale zapytaj wpierw swego taty. Przyjdę po ciebie z samego rana -

powiedziała i wyszła.

- A po co idziesz do miasta? - zawołałam za nią.

Przez chwilę stała nieruchomo. Kiedy się odwróciła, jej twarz wydawała się

miękka i zmieniona - niczym u jakiejś zupełnie innej Rosaleen. Ręka powędrowała do

kieszeni, palce zaczęły czegoś szukać. Po chwili wyciągnęła wyrwaną z zeszytu,
złożoną kartkę i usiadła obok mnie na łóżku. Pomasowałam sobie kolana, a ona

wygładziła kartkę na podołku.

Jej imię i nazwisko, Rosaleen Daise, wypisane było na niej co najmniej

dwadzieścia pięć razy, dużymi, pochylonymi literami, jak na pierwszej klasówce, którą
pisze się na początku szkoły.

- Ćwiczę tutaj swój podpis - powiedziała. - Czwartego lipca jest zebranie

wyborcze w kościele dla kolorowych. Zarejestruję się w spisie wyborców.

Poczułam, jak coś ściska mnie w żołądku. Poprzedniego wieczoru w telewizji

powiedzieli, że jakiś facet w stanie Missisipi został zabity za to, że zarejestrował się w

spisie wyborców, a wcześniej podsłuchałam, jak jeden z diakonów, pan Bussey, mówił
do T. Raya: „Nie martw się, każą im napisać swoje nazwisko idealną kursywą i nie

dadzą im karty, jeśli zapomną postawić kropkę nad „i” albo ogonek przy „y”.

Przyglądałam się przez chwilę zakrętasom w napisanym przez Rosaleen „R”.

- Czy T. Ray wie, co ty robisz? - zapytałam.
- T. Ray? - parsknęła. - T. Ray o niczym nie wie.

*

O zachodzie słońca przywlókł się spocony z roboty. Przywitałam go w progu

kuchni ze skrzyżowanymi na piersiach rękoma.

- Jutro pójdę chyba z Rosaleen do miasta - powiedziałam. - Muszę kupić sobie

środki higieniczne.

Zgodził się na to bez słowa. Nic nie wzbudzało w nim tak wielkiej odrazy jak

kobiece intymne sprawy.

Wieczorem przyjrzałam się stojącemu na nocnej szafce słoikowi z pszczołami.

Biedne stworzenia przycupnęły na dnie i prawie się nie poruszały, najwyraźniej
marząc o tym, żeby odlecieć. Przypomniałam sobie, jak wyskakiwały ze szczelin w

ścianach i fruwały dla czystej radości latania. Pomyślałam o tym, jak matka sypała
okruszki grahama i kawałki cukierków ślazowych, żeby wywabić karaluchy z domu i

przypadkiem nie nadepnąć na nie. Wątpię, czy spodobałoby jej się trzymanie pszczół
w słoiku. Odkręciłam pokrywkę i położyłam ją obok słoika.

- Możecie odlecieć - powiedziałam.
Ale pszczoły zostały tam niczym stojące na pasie samoloty, które nie wiedzą, że

dostały zgodę na start. Łaziły na sztywnych nóżkach wzdłuż tworzącego dno okręgu,
jakby cały świat skurczył się do rozmiarów słoika. Postukałam w szkło, a potem

położyłam słoik na boku, lecz te głupie stworzenia nie ruszyły się z miejsca.

*

Kiedy rano pojawiła się Rosaleen, pszczoły wciąż tam tkwiły. Przyniosła ze sobą

biszkoptowy tort z czternastoma świeczkami.

- Wszystkiego najlepszego w dniu urodzin - powiedziała.
Usiadłyśmy i zjadłyśmy każda po dwa kawałki, popijając mlekiem, które

zostawiło na jej górnej wardze białe ślady. Nie chciało jej się ich zetrzeć i później to
sobie przypomniałam: jak wyruszyła w drogę, naznaczona od samego początku.

Do Sylvanu miałyśmy kawał drogi. Szłyśmy skrajem szosy, Rosaleen z

szybkością wrót do bankowego skarbca, ze szklaną spluwaczką na palcu. Pod

drzewami wisiała mgła i każda cząsteczka powietrza pachniała przejrzałymi

brzoskwiniami.

- Kulejesz? - zapytała Rosaleen.

Kolana bolały mnie tak bardzo, że z trudem dotrzymywałam jej kroku.
- Trochę.

- Może usiądziemy na chwilę przy skraju drogi? - zaproponowała.
- Nie trzeba - odparłam. - Dam sobie radę.

Przejechał samochód, bombardując nas żarem i tumanami kurzu. Rosaleen

była śliska od potu. Ocierała twarz i ciężko sapała.

Zbliżałyśmy się do domu modlitwy Kościoła Baptystów Ebenezera, do którego

należeliśmy ja i T. Ray. Dzwonnica wystawała ponad koronami rozłożystych drzew,

czerwone cegły wydawały się ocienione i chłodne.

- Chodź - powiedziałam, skręcając w alejkę.

- Dokąd idziesz?
- Możemy odpocząć w kościele.

Panujący wewnątrz półmrok przecinały ukośne smugi światła, padające z

bocznych okien - nie ładnych malowanych witraży, lecz zwykłych mlecznych szyb,

przez które nie było nic widać.

Ruszyłam pierwsza do przodu i usiadłam w drugiej ławce, zostawiając miejsce

dla Rosaleen, która ściągnęła papierowy wachlarz z podstawki do hymnów i przyjrzała
się widniejącemu na nim obrazkowi, przedstawiającemu biały kościół i wychodzącą z

niego białą damę.

Rosaleen wachlowała się, a ja słuchałam furkotania poruszanego wachlarzem

powietrza. Normalnie nigdy nie chodziła do kościoła, ale kiedy T. Ray pozwolił mi
czasem odprowadzić ją do domku w lesie, widziałam jej specjalny ołtarzyk z ogarkiem

świecy, kamykami ze strumienia, czerwonawym ptasim piórem, kawałkiem korzenia
Jana Zdobywcy oraz stojącym w samym środku zdjęciem kobiety bez ramki.

- To ty? - zapytałam Rosaleen, gdy je po raz pierwszy zobaczyłam, ponieważ

kobieta wyglądała, przysięgam, kubek w kubek jak ona, z wełnistymi warkoczykami,

granatowoczarną skórą, wąskimi oczyma i większą częścią ciała skupioną w dolnych
partiach, zupełnie jak u oberżyny.

- To moja mama - odparła.
Po bokach, w miejscach, gdzie trzymała ją kciukami, fotografia była wytarta.

Ołtarzyk poświęcony był religii, którą sama sobie wymyśliła, mieszance kultu natury i
przodków. Przestała chodzić do domu modlitwy Kościoła Przenajświętszej Pełnej

Ewangelii już przed wielu laty, ponieważ modły zaczynały się tam o dziesiątej rano i
kończyły dopiero o trzeciej po południu, a tyle religii, twierdziła, może zabić dorosłego

człowieka.

T. Ray uważał, że religia Rosaleen to czyste wariactwo, i zakazał mi się nią

interesować. Mnie jednak pociągało w niej to, że kocha omywane wodą kamienie i
pióra dzięcioła i że ma tylko jedno zdjęcie swojej matki - zupełnie jak ja.

Jedno ze skrzydeł drzwi kościoła otworzyło się i do środka wszedł nasz pastor,

brat Gerald.

- Na litość boską, Lily, co ty tutaj robisz? - zapytał.
A potem zobaczył Rosaleen i zaczął pocierać łysinę na czubku głowy tak

energicznie, że myślałam, że zetrze ją do gołej kości.

- Szłyśmy do miasta i zatrzymałyśmy się, żeby się ochłodzić. Jego usta ułożyły

się, jakby chciał powiedzieć „aha”, ale nie wydobył się z nich żaden dźwięk, tak był
zaabsorbowany widokiem Rosaleen w swoim kościele, Rosaleen, która wybrała akurat

ten moment, żeby splunąć do swojej spluwaczki.

Zabawne, jak łatwo zapomina się reguł. Nie wolno było jej tutaj przebywać. Za

każdym razem, kiedy rozchodziły się wieści o grupie Murzynów mających zamiar
pomodlić się razem z nami w niedzielę, diakoni stawali na stopniach, trzymając się za

ręce, żeby ich zawrócić. Miłujemy ich w Panu, oświadczył brat Gerald, ale mają swoje
własne miejsca.

- Dzisiaj są moje urodziny - powiedziałam, żeby skierować jego myśli na inne

tory.

- Naprawdę? No cóż, wszystkiego najlepszego, Lily. Ile to już masz lat?
- Czternaście.

- Zapytaj go, czy może nam dać takie dwa wachlarze na twój urodzinowy

prezent - powiedziała Rosaleen.

Pastor wydał z siebie piskliwy dźwięk, który miał być parsknięciem.
- Gdybyśmy darowali wachlarz każdemu, kto chciałby go wziąć, w kościele nie

zostałby ani jeden.

- Ona tylko żartowała - zapewniłam go i wstałam.

Brat Gerald uśmiechnął się z zadowoloną miną i odprowadził mnie do samych

drzwi. Rosaleen powlokła się za nami. Na dworze niebo pobielało od chmur. Od

bijącego zewsząd blasku latały mi plamki przed oczyma. Kiedy zostawiłyśmy za sobą
kościelny dziedziniec i znalazłyśmy się z powrotem na szosie, Rosaleen wydobyła

spomiędzy fałd sukni dwa wachlarze.

- Och, bracie Geraldzie, ona tylko żartowała - powiedziała, naśladując moją

słodką minkę i zwrócone ku niebu oczy.

*

Weszłyśmy do Sylvanu od najgorszej strony. Stare, wzniesione na pustakach

domy. Wentylatory w oknach. Gliniane podwórka. Kobiety z czerwonymi lokówkami.

Psy bez obroży.

Minąwszy kilka przecznic, zbliżyłyśmy się do stacji Esso na rogu West Market i

Park Street, znanej powszechnie z tego, że gromadzili się tam faceci, którzy nie mieli
co robić z czasem.

Zauważyłam, że nie tankował ani jeden samochód. Trzej mężczyźni siedzieli na

krzesłach przy warsztacie, z kawałkiem dykty opartym na kolanach. Grali w karty.

- Niech mnie kule - mruknął jeden z nich.
Rozdający, który miał na głowie czapkę Seed & Feed, cisnął kartę na dyktę,

podniósł wzrok i zobaczył mnie i Rosaleen, która sunęła do przodu, wachlując się i
kołysząc z boku na bok.

- Patrzcie, kogo tutaj mamy - zawołał. - Dokąd idziesz, Murzynicho?
Gdzieś w oddali zaczęły trzaskać sztuczne ognie.

- Nie zatrzymuj się - szepnęłam. - Nie zwracaj na nich uwagi.
Rosaleen miała jednak mniej zdrowego rozsądku, niż sądziłam.

- Idę się zarejestrować, żeby móc wziąć udział w wyborach, oto dokąd idę -

oznajmiła takim tonem, jakby wyjaśniała coś opóźnionemu w rozwoju chłopczykowi

w przedszkolu.

- Powinnyśmy się pośpieszyć - powiedziałam, lecz ona dalej szła swoim

dostojnym krokiem.

Mężczyzna, który siedział obok rozdającego i miał zaczesane do tyłu włosy,

odłożył karty.

- Słyszeliście? Mamy tutaj wzorową obywatelkę. Usłyszałam powolną pieśń

wiatru, który zerwał się za nami na ulicy i zagwizdał w rynsztoku. Dreptałyśmy dalej,
a mężczyźni odsunęli swój prowizoryczny stolik, podeszli do krawężnika i czekali na

nas, jakby byli widzami parady, a my jej główną atrakcją.

- Widzieliście w życiu kogoś tak czarnego? - zapytał rozdający.

- Nie. I nigdy nie widziałem kogoś tak wielkiego - odparł ten z zaczesanymi do

tyłu włosami.

Trzeci mężczyzna poczuł się zobligowany również coś powiedzieć i zmierzył

wzrokiem Rosaleen, która absolutnie niezrażona szła, kołysząc biodrami i trzymając

wachlarz z białą damą.

- Skąd wzięłaś ten wachlarz, Murzynicho? - zapytał.

- Ukradłam z kościoła - odparła. Tak po prostu.
Razem z moją kościelną grupą płynęłam kiedyś tratwą po Chattooga River i

ogarnęło mnie teraz to samo uczucie - że porwały mnie prądy i rzuciły w wir
wydarzeń, których nie mogę cofnąć.

Kiedy znalazłyśmy się na wysokości mężczyzn, Rosaleen podniosła swój

wypełniony czarną śliną dzbanuszek i spokojnie wylała ją na ich buty, zataczając przy

tym malutkie kręgi dłonią, dokładnie tak, jakby ćwiczyła pisanie swojego nazwiska -
Rosaleen Daise.

Przez sekundę patrzyli na ślinę spływającą niczym samochodowy olej z ich

butów. Mrugali oczyma, usiłując przyjąć ten fakt do wiadomości. Kiedy podnieśli

wzrok, zdumienie na ich twarzach ustąpiło miejsca złości, a potem furii. Rzucili się na
nią i wszystko zaczęło wirować. Szarpana na wszystkie strony i chwiejąca się Rosaleen

obracała mężczyznami, którzy zawiśli na jej ramionach niczym damskie torebki, oni
zaś wrzeszczeli, że ma ich przeprosić i wyczyścić buty.

- Wyczyść to!
Słyszałam tylko to jedno zdanie, powtarzane bez końca. A potem ostry jak

igiełki krzyk ptaków, który dobiegał z niskich gałęzi i przywołał mi na myśl zapach
sosny. Już wówczas wiedziałam, że ten zapach będzie mnie prześladował przez całe

życie.

- Wezwij policję! - wrzasnął rozdający do człowieka na stacji.

Rosaleen leżała już wówczas przygwożdżona do ziemi, drapiąc palcami kępki

trawy. Krew sączyła się jej z rozcięcia pod okiem i spływała niczym łzy po podbródku.

Kiedy przyjechał policjant, dowiedziałyśmy się, że mamy usiąść z tyłu

samochodu.

- Jesteś aresztowana - poinformował Rosaleen. - Za napad, kradzież i

zakłócanie porządku. Po przyjeździe na posterunek - zwrócił się do mnie - zadzwonię

do twojego taty. Niech on się tobą zajmie.

Rosaleen wgramoliła się do samochodu i przesunęła na sąsiednie siedzenie. Ja

wślizgnęłam się tam w ślad za nią i równocześnie z nią usiadłam.

Drzwi zamknęły się za nami z trzaskiem, który nie był głośniejszy od furkotu

powietrza, i to było w tym wszystkim najdziwniejsze: jak taki cichy odgłos mógł odbić
się takim silnym echem.

Po opuszczeniu starego gniazda rój przelatuje na ogół parę metrów i osiada.

Pszczoły zwiadowcy szuka/ą nowego miejsca na założenie kolonii. Któraś z

lokalizacji zostaje w końcu wybrana i cały rój wzbija się w powietrze.

Bees of the World (Pszczoły świata)

ROZDZIAŁ DRUGI

Policjant, który wiózł nas do aresztu, nazywał się Avery Gaston, ale mężczyźni

ze stacji Esso mówili na niego Bucior. Intrygujące przezwisko, zwłaszcza że jego buty,
a nawet stopy nie odznaczały się niczym szczególnym. Jedyne, co w nim było

niezwykłego, to wyjątkowo małe uszy, dziecinne uszka wielkości małych suszonych
brzoskwinek. Siedząc z tyłu samochodu, nie mogłam od nich oderwać oczu.

Zastanawiałam się, dlaczego nie nazywają go Uszatek.

Trzej mężczyźni jechali za nami zielonym pikapem z zamontowanym pośrodku

stojakiem na strzelby. Co kilka sekund podjeżdżali pod nasz zderzak i trąbili. Za
każdym razem podskakiwałam na siedzeniu, a Rosaleen klepała mnie po kolanie.

Przed salonem Western Auto wymyślili nową zabawę, polegającą na tym, że pod-
jeżdżali do nas z boku i wykrzykiwali przez okno różne rzeczy, których w większości

nie rozumiałyśmy, ponieważ miałyśmy zasunięte szyby. Zauważyłam, że ludzie
wiezieni na tylnym siedzeniu policyjnego samochodu nie mogą korzystać z klamek i z

korbek do otwierania szyb, w związku z czym miałyśmy zaszczyt jechać do aresztu w
dławiącym skwarze i patrzeć, jak ci faceci wykrzykują do nas rzeczy, których na

szczęście nie słyszałyśmy.

Rosaleen patrzyła prosto przed siebie i zachowywała się tak, jakby ci mężczyźni

byli w najgorszym wypadku muchami bzyczącymi u naszych drzwi. Tylko ja czułam,
jak drżą jej uda i całe tylne siedzenie dygocze niczym wibrujące łóżko.

- Ci panowie nie jadą chyba z nami, panie Gaston? - zapytałam.
W tylnym lusterku pojawił się jego uśmiech.

- Nie wiem, do czego są zdolni ludzie, którzy wpadli w taką furię - odparł.
Zanim skręciliśmy na Main Street, znudziła im się zabawa i nas wyprzedzili.

Odetchnęłam z ulgą, ale gdy wjechaliśmy na parking za posterunkiem, czekali już na
nas na tylnych schodkach. Rozdający uderzał latarką w otwartą dłoń. Pozostali dwaj

mieli nasze kościelne wachlarze i wymachiwali nimi na wszystkie strony.

Kiedy wysiadłyśmy z samochodu, pan Gaston założył Rosaleen kajdanki,

unieruchamiając jej z tyłu ręce. Szłam za nią tak blisko, że czułam pot parujący z jej

skóry.

Rosaleen zatrzymała się dziesięć jardów przed mężczyznami i nie chciała iść

dalej.

- Posłuchaj no, nie zmuszaj mnie, żebym wyjął broń - powiedział pan Gaston.

Normalnie policjanci w Sylvanie używali broni, kiedy wzywano ich, żeby

zastrzelili grzechotnika na czyimś podwórku.

- Chodź, Rosaleen - zachęciłam ją. - Co ci mogą zrobić, kiedy jest tu policjant?
W tym samym momencie rozdający podniósł latarkę nad głowę, a potem

opuścił w dół, waląc ją w czoło. Rosaleen osunęła się na kolana.

Nie pamiętam, żebym krzyczała, ale ręka pana Gastona znalazła się nagle na

moich ustach.

- Cicho - syknął.

- Może teraz będziesz chciała przeprosić - powiedział rozdający.
Rosaleen usiłowała wstać, lecz bez użycia rak było to niemożliwe. Ja i pan

Gaston musieliśmy jej pomóc.

- Przeprosisz nas tak czy inaczej, ty czarna dupo - wycedził rozdający, robiąc

krok w jej stronę.

- Uspokój się, Franklin - powiedział pan Gaston, popychając nas w kierunku

drzwi. - To nie jest odpowiedni moment.

- Nie spocznę, dopóki nie przeprosi! - wrzasnął Franklin i to były ostatnie

słowa, jakie usłyszałam przed wejściem do środka, gdzie miałam nieodpartą ochotę
uklęknąć i ucałować więzienną podłogę.

*

Jedyne moje wyobrażenie o aresztach pochodziło z oglądanych w kinie

westernów, a ten w ogóle ich nie przypominał. Przede wszystkim był pomalowany na
różowo i miał kwieciste zasłonki w oknach. Okazało się, że weszliśmy do mieszkania

więziennego strażnika. Jego żona wyjrzała z kuchni, smarując tłuszczem foremki do
babeczek.

- Będziesz miała dwie gęby więcej do wyżywienia - powiedział pan Gaston i

kobieta wróciła z ponurą miną do kuchni.

Z przodu budynku były dwa rzędy cel, wszystkie puste. Pan Gaston rozpiął

Rosaleen kajdanki i podał jej ręcznik z łazienki. Wtuliła w niego twarz, a pan Gaston

wypełnił papiery przy biurku, po czym przez dłuższy czas szukał kluczy w szufladzie.

Cele śmierdziały niczym oddech pijaka. Pan Gaston wsadził nas do pierwszego

pomieszczenia w pierwszym rzędzie, gdzie ktoś napisał „tron do srania” na
przymocowanej do ściany ławce. Nic nie wydawało się do końca realne. Jesteśmy w

więzieniu, pomyślałam. Jesteśmy w więzieniu.

Kiedy Rosaleen odsunęła ręcznik od twarzy, zobaczyłam długie na cal

skaleczenie nad spuchniętą brwią.

- Bardzo cię boli? - zapytałam.

- Trochę - odparła.
Obeszła dwa albo trzy razy celę i osunęła się na ławkę.

- T. Ray nas stąd wyciągnie - powiedziałam.
- Uhum.

Nie odezwała się więcej ani słowem do chwili, kiedy pół godziny później pan

Gaston otworzył drzwi.

- Chodź - powiedział.
W Rosaleen zbudziła się nadzieja. Zaczęła nawet się podnosić. Pan Gaston

potrząsnął głową. - Ty nigdzie się nie wybierasz. Tylko dziewczynka.

Przy drzwiach złapałam za kratę, jakby to była ręka Rosaleen.

- Wrócę tutaj. Dobrze? Dobrze, Rosaleen?
- Idź, dam sobie radę.

Widząc jej zaszczuty wyraz twarzy, o mało nie zemdlałam.

*

Igła szybkościomierza w ciężarówce T. Raya podskakiwała tak wściekle, że nie

mogłam się zorientować, czy wskazuje siedemdziesiąt czy osiemdziesiąt mil na

godzinę. Pochylając się nad kierownicą, wdepnął gaz do dechy, puścił go i ponownie
wdepnął. W biednej ciężarówce wszystko grzechotało i w każdej chwili spodziewałam

się, że jej maska oderwie się i zetnie kilka sosen.

Przypuszczałam, że T. Ray pędzi na farmę, by móc jak najszybciej wznieść

piramidy kaszy w całym domu - zmienić go w wyposażoną w próbki żywności izbę
tortur, gdzie będę przechodziła od jednego stosu do drugiego i klęczała na nich

godzinami, co najwyżej z przerwą na zrobienie siku. Nie obchodziło mnie to.
Myślałam tylko o Rosaleen, która została tam w areszcie.

Zerknęłam na niego z ukosa.
- Co będzie z Rosaleen? - zapytałam. - Musisz ją wydostać...

- Masz szczęście, że wydostałem ciebie! - wrzasnął.
- Ale ona nie może tam zostać...

- Oblała sokiem z tabaki trzech białych mężczyzn! Co ona sobie, do diabła,

wyobrażała? I musiała to zrobić akurat Franklinowi Poseyowi. Nie mogła sobie

wybrać kogoś normalnego? W całym Sylvanie nie znajdziesz nikogo, kto by tak
nienawidził czarnuchów. Jeśli dorwie Rosaleen, zabije ją na miejscu.

- No nie - odparłam. - Nie chcesz chyba powiedzieć, że ją naprawdę zabije?
- Chcę powiedzieć, że nie zdziwiłbym się, gdyby ją autentycznie ukatrupił.

Opadły mi ręce. Franklin Posey był facetem z latarką i miał zamiar zabić

Rosaleen. Choć w głębi serca, czyż nie wiedziałam o tym, jeszcze zanim oświecił mnie

T. Ray?

Ruszył za mną po schodach. Stąpałam umyślnie powoli, czując, jak rośnie we

mnie gniew. Jak mógł wypiąć się w ten sposób na Rosaleen?

Kiedy weszłam do swojej sypialni, stanął w progu.

- Muszę przygotować wypłatę dla zbieraczy - powiedział. - Nie wychodź z tego

pokoju. Zrozumiano? Siedź tutaj i myśl, co cię czeka, kiedy wrócę. Głęboko się nad

tym zastanów.

- Nie boję się ciebie - odparłam, w większości szeptem. Odwracał się już do

wyjścia, ale słysząc mnie, cofnął się.

- Coś ty powiedziała?

- Nie boję się ciebie - powtórzyłam, tym razem głośniej. Zbudziła się we mnie

jakaś bezczelność, coś śmiałego, co było dotąd zamknięte na klucz.

T. Ray podszedł do mnie i podniósł rękę, jakby miał zamiar wymierzyć mi

policzek.

- Lepiej uważaj, co mówisz.
- No chodź, spróbuj mnie uderzyć! - wrzasnęłam.

Kiedy się zamierzył, uchyliłam się i chybił. Skoczyłam na łóżko, ciężko dysząc.
- Matka nigdy nie pozwoliłaby ci mnie tknąć! - zawołałam.

- Twoja matka? - Jego twarz przybrała jaskrawoczerwony kolor. - Myślisz, że w

ogóle obchodziłaś tę cholerną babę?

- Moja matka mnie kochała! - krzyknęłam.
T. Ray odrzucił do tyłu głowę i gorzko się roześmiał.

- To... to wcale nie jest śmieszne - wyjąkałam.
Słysząc to, skoczył w stronę łóżka, wbił pięści w materac i przysunął twarz tak

blisko mnie, że widziałam małe dziurki, z których wyrastały mu wąsy. Przesunęłam
się do tyłu w stronę poduszek i oparłam plecami o wezgłowie.

- Nie jest śmieszne?! - wrzasnął. - Nie jest śmieszne? Dlaczego nie? To

najśmieszniejsza rzecz, jaką kiedykolwiek słyszałem: zdaje ci się, że matka jest twoim

aniołem stróżem. - Znowu się roześmiał. - Nie mogło jej na tobie mniej zależeć.

- To nieprawda - powiedziałam. - Nieprawda.

- A co ty możesz wiedzieć? - zapytał, wciąż się nade mną pochylając. Na ustach

pozostał mu ślad uśmiechu.

- Nienawidzę cię! - krzyknęłam.
To sprawiło, że natychmiast przestał się uśmiechać i cały zesztywniał.

- Ty mała dziwko - rzucił i pobielały mu usta.
Nagle ogarnął mnie lodowaty chłód, jakby coś niebezpiecznego wślizgnęło się

do pokoju. Spojrzałam w stronę okna i poczułam, jak ciarki chodzą mi po plecach.

- Posłuchaj mnie - powiedział śmiertelnie spokojnym tonem. - Prawda jest

taka, że twoja żałosna matka uciekła i cię zostawiła. Tego dnia, kiedy zginęła, wróciła
po prostu po swoje rzeczy. Możesz mnie nienawidzić, ile ci się podoba, ale to ona cię

zostawiła.

W pokoju zapadła grobowa cisza.

T. Ray strzepnął jakiś pyłek z koszuli i ruszył ku drzwiom.
Po jego wyjściu w ogóle się nie poruszyłam; wodziłam tylko palcami po

smugach światła, które padało na łóżko. Stukanie jego buciorów po schodach oddaliło
się, a ja wyjęłam poduszki spod narzuty i ułożyłam je wokół siebie, jakbym

potrzebowała pontonu, który utrzyma mnie na powierzchni. Mogłam zrozumieć, że
matka zostawiła jego. Ale mnie? To by mnie na zawsze pogrążyło.

Na nocnej szafce stał słoik po pszczołach, teraz pusty. W którymś momencie

zdecydowały się jednak odlecieć. Wzięłam go w dłonie i z oczu popłynęły mi łzy, które,

jak się zdawało, wstrzymywałam przez długie lata.

Twoja żałosna matka uciekła i cię zostawiła. Tego dnia, kiedy zginęła,

wróciła po prostu po swoje rzeczy.

Słodki Jezu, każ mu to odwołać.

Opadły mnie wspomnienia. Walizka na podłodze. To, jak się kłócili. Ramiona

zaczęły mi drżeć w dziwny, zupełnie niekontrolowany sposób. Trzymałam słoik przy

piersiach, w nadziei, że to mnie uspokoi, a jednak nie mogłam przestać dygotać, nie
mogłam przestać płakać, i to było przerażające. Miałam wrażenie, że potrącił mnie

samochód, którego w ogóle nie widziałam, i że leżę na poboczu, próbując zrozumieć,
co się stało.

Usiadłam na skraju łóżka i zaczęłam powtarzać w myślach jego słowa. Za

każdym razem czułam ból w tym miejscu, gdzie było chyba moje serce.

Nie wiem, jak długo tam siedziałam, zupełnie zdruzgotana. W końcu

podeszłam do okna i spojrzałam na sad, który ciągnął się chyba do samej Karoliny

Północnej. Brzoskwiniowe drzewka podnosiły swoje liściaste ramiona w błagalnym
geście. Poza nimi było tylko niebo, powietrze i pusta przestrzeń.

Spoglądając na ściskany w ręku słoik, zobaczyłam na samym dnie mniej więcej

łyżeczkę łez. Otworzyłam okno i wylałam je. Wiatr uniósł je na swoich połach i

strząsnął na spaloną trawę. Jak mogła mnie opuścić? Stałam tam przez kilka minut,
spoglądając na świat i próbując zrozumieć. Małe ptaszki śpiewały tak czysto.

I wtedy mnie oświeciło: A może matka wcale mnie nie opuściła? Może T. Ray

wymyślił to, żeby mnie ukarać?

Zakręciło mi się prawie w głowie, tak wielką poczułam ulgę. Tak było. Tak

musiało być. Jeśli chodziło o wymyślanie kar, mój ojciec bił na głowę Thomasa

Edisona. Raz, kiedy mu odszczekiwałam, powiedział, że zdechła moja króliczka,
Mademoiselle, i płakałam całą noc, a potem rano odkryłam, że siedzi cała i zdrowa w

swojej zagrodzie. To też zmyślił. Pewne rzeczy są po prostu niemożliwe. Nie może się
zdarzyć, żeby oboje rodzice nie kochali swojego dziecka. Jedno może nie kochać, ale,

na litość boską, nie oboje.

Musiało być tak, jak mówił wcześniej: robiła porządki w szafie. Ludzie stale

robią porządki w szafie.

Wzięłam głęboki oddech, żeby się uspokoić.

Można powiedzieć, że nigdy jeszcze nie doznałam prawdziwie religijnego

objawienia, to znaczy chwili, gdy człowiek słyszy głos, który nie należy do niego, i to

tak wyraźnie, że widać niemal słowa wypisane ognistymi literami na drzewach i
chmurach. Takie objawienie przytrafiło mi się właśnie teraz, kiedy stałam w mojej

najzwyczajniejszej w świecie sypialni. Usłyszałam głos, który mówił: Lily Melisso
Owens, twój słoik jest otwarty.

W ciągu kilku sekund uświadomiłam sobie dokładnie, co mam robić: musiałam

opuścić dom. Musiałam uciec przed T. Rayem, który wracał już prawdopodobnie,

żeby zrobić mi Bóg jeden wie co. No i musiałam poza tym wydobyć Rosaleen z
więzienia.

Na zegarze była za dwadzieścia trzecia. Potrzebowałam solidnego planu,

brakowało mi jednak czasu, żeby usiąść i go wymyślić. Złapałam moją różową

płócienną torbę, która mogła mi się przydać, gdybym musiała u kogoś przenocować.
Wzięłam trzydzieści osiem dolarów, które zarobiłam, sprzedając brzoskwinie, i

wsadziłam je do torby razem z siedmioma najlepszymi parami majtek, z
wydrukowanymi z tyłu dniami tygodnia. Dorzuciłam skarpetki, pięć par szortów,

bluzki, nocną koszulę, szampon, szczotkę i gumki do włosów, pastę i szczoteczkę do
zębów, przez cały czas zerkając przez okno. Co jeszcze? Widząc przypiętą do ściany

mapę, zerwałam ją, nie starając się nawet wydłubać pinesek.

Wyciągnęłam spod materaca zdjęcie matki, rękawiczki oraz obrazek z czarną

Marią i wszystko to również wcisnęłam do torby.

A potem wydarłam kartkę z mojego zeszytu do angielskiego i napisałam na niej

liścik, krótki i konkretny: „Drogi T. Rayu, nie staraj się mnie szukać. Lily. PS Ludzie,
którzy opowiadają kłamstwa, powinni smażyć się w piekle”.

Kiedy znowu zerknęłam przez okno, T. Ray szedł z sadu w stronę domu, z

zaciśniętymi pięściami i pochyloną głową niczym byk, który chce coś przebić rogami.

Położyłam liścik na mojej nocnej szafce i przez chwilę stałam pośrodku

sypialni, zastanawiając się, czy ją jeszcze kiedyś zobaczę.

- Do widzenia - powiedziałam i z mojego serca wystrzeliła mała gałązka

smutku.

Na dworze wypatrzyłam dziurę w otaczającej fundamenty domu kratownicy i

wlazłam tam, znikając pośród oświetlonych fioletową poświatą pajęczyn.

Buciory T. Raya zastukały na werandzie.
- Lily! Liliiiii! - usłyszałam jego szybujący nad deskami podłogi głos.

Nagle zobaczyłam Buźkę, która węszyła w miejscu, w którym wcisnęłam się

przez szparę. Cofnęłam się głębiej w mrok, lecz ona zwietrzyła mój zapach i zaczęła

szczekać tak głośno, aż ślina pryskała jej z parszywego pyska.

T. Ray wypadł z domu, ściskając w dłoni mój list. Wrzasnął na Buźkę, żeby się,

do diabła, przymknęła, po czym wskoczył do ciężarówki i odjechał, zostawiając na
podjeździe chmurę spalin.

*

Idąc po raz drugi tego dnia zachwaszczonym poboczem drogi, rozmyślałam o

tym, jak bardzo wydoroślałam, kończąc czternasty rok życia. W ciągu kilku godzin
stałam się czterdziestolatką.

Droga, jak okiem sięgnąć, była pusta, powietrze falowało od upału. Nawet jeśli

uda mi się wydostać z więzienia Rosaleen - a to Jeśli” było wielkie jak planeta Jowisz -

dokąd zamierzałam się z nią udać?

Nagle stanęłam jak wryta. Tiburon, Karolina Południowa. Oczywiście. Miasto,

którego nazwa znajdowała się na odwrocie obrazka z czarną Marią. Czyż nie
planowałam tam pojechać któregoś dnia? To było takie logiczne: matka kiedyś tam

była. Albo znała kogoś, kto lubił ją w wystarczającym stopniu, żeby wysłać jej śliczny
obrazek matki Jezusa. Poza tym komu przyjdzie do głowy, żeby nas tam szukać?

Ukucnęłam przy rowie i rozłożyłam mapę. Tiburon był małą kropką przy dużej

czerwonej gwieździe Columbii. T. Ray na pewno sprawdzi dworzec autobusowy,

zatem ja i Rosaleen musiałyśmy tam pojechać autostopem. To chyba nic trudnego?
Stajesz przy drodze z podniesionym kciukiem i ktoś się w końcu nad tobą lituje.

Niedaleko kościoła przemknął obok mnie swoim białym fordem brat Gerald.

Zobaczyłam, jak zapalają się jego światła stopu. Wrzucił wsteczny bieg i podjechał do

mnie tyłem.

- Dokąd idziesz? - zapytał przez okno.

- Do miasta.
- Znowu? Co to za torba?

- Niosę... niosę parę rzeczy dla Rosaleen. Jest w więzieniu.
- Tak, wiem - odparł, otwierając drzwi od strony pasażera. - Wsiadaj, ja też tam

jadę.

Nigdy przedtem nie byłam w samochodzie osoby duchownej. Choć nie

spodziewałam się, że wozi na tylnym siedzeniu stos Biblii, zaskoczyło mnie, że w
środku nie różni się od czyjegokolwiek samochodu.

- Jedzie pan zobaczyć się z Rosaleen? - zapytałam.
- Zadzwonili do mnie z policji i poprosili, żebym wniósł przeciwko niej skargę o

kradzież kościelnej własności. Wiesz coś na ten temat?

- To były tylko dwa wachlarze...

- W oczach Boga nie ma znaczenia, czy chodzi o dwa, czy o dwieście wachlarzy

- oznajmił brat Gerald tonem, którym przemawiał z ambony. - Kradzież to kradzież.

Zapytała, czy może wziąć wachlarze, a ja odparłem „nie”, krótko i węzłowato. Mimo to
je wzięła. To jest grzech, Lily.

Pobożni ludzie zawsze działali mi na nerwy.
- Ale ona jest głucha na jedno ucho - powiedziałam. - Nie zrozumiała chyba

dobrze, co pan mówił. Zawsze to robi. T. Ray mówi „wyprasuj mi dwie koszule”, a ona
prasuje żółte koszule.

- Ma kłopoty ze słuchem... Cóż, nic o tym nie wiedziałem - mruknął.
- Rosaleen niczego by nie ukradła.

- Mówią, że napadła na jakichś ludzi na stacji Esso.
- To nie było tak - oświadczyłam. - Widzi pan, Rosaleen śpiewała swój ulubiony

hymn, Gdzie byłeś, gdy ukrzyżowali mojego Pana? Nie sądzę, żeby ci ludzie byli
chrześcijanami, bracie Geraldzie, bo zaczęli wrzeszczeć, żeby skończyła wyć do

Jezusa. „Możecie mi ubliżać, ale nie wolno wam obrażać naszego Zbawiciela”,
odparła. Oni jednak nie dawali jej spokoju, więc wylała im na buty sok z tabaki. Może

i źle postąpiła, lecz była przekonana, że staje w obronie Jezusa.

Miałam mokrą od potu bluzkę i spociły mi się uda. Brat Gerald przygryzał

zębami dolną wargę i widziałam, że waży w swoim sumieniu to, co mu powiedziałam.

*

Kiedy ja i brat Gerald weszliśmy na posterunek, pan Gaston był sam i jadł przy

biurku prażone fistaszki. Poznawszy go trochę bliżej, nie zdziwiłam się wcale, że

zaśmiecił skorupkami całą podłogę.

- Twojej Murzynki tu nie ma - oznajmił na mój widok. -

Odwiozłem ją do szpitala, żeby założyli jej szwy. Upadła i uderzyła się w głowę.
Już to widzę, jak upadła. Miałam ochotę cisnąć jego fistaszkami o ścianę. Nie

mogłam się powstrzymać, żeby nie krzyczeć.

- Co to znaczy „upadła i uderzyła się w głowę”?!

Pan Gaston posłał bratu Geraldowi porozumiewawcze spojrzenie, które

wymieniają między sobą mężczyźni, kiedy kobieta wpada w lekką histerię.

- No już, uspokój się - powiedział do mnie.
- Nie uspokoję się, dopóki się nie dowiem, że jest cała i zdrowa - oświadczyłam

nieco spokojniejszym, lecz drżącym głosem.

- Nic jej nie jest. To tylko lekkie wstrząśnienie mózgu. Spodziewam się jej z

powrotem dzisiaj wieczorem. Doktor chciał, żeby została przez kilka godzin na
obserwacji.

Brat Gerald zaczął wyjaśniać, że nie może złożyć skargi, ponieważ nie wiedział,

że Rosaleen jest prawie głucha. Ja tymczasem ruszyłam ku drzwiom.

Pan Gaston posłał mi ostrzegawcze spojrzenie.
- W szpitalu pilnuje jej strażnik i nie wolno nikomu z nią rozmawiać, więc

lepiej wracaj od razu do domu. Rozumiesz?

- Tak, proszę pana. Wracam do domu.

- Trzymam cię za słowo. Bo jeśli się dowiem, że kręciłaś się koło szpitala,

zadzwonię znowu do twojego taty.

*

Szpital Memorial w Sylvanie mieścił się w niskim ceglanym budynku. Jedno

skrzydło przeznaczone było dla białych, drugie dla czarnych.

Ruszyłam pustym korytarzem, który oblepiło zbyt wiele zapachów: goździków,

starości, spirytusu, łazienkowych dezodorantów i czerwonej galaretki Jell - O. Z okien
skrzydła dla białych wystawały klimatyzatory, ale tu były tylko elektryczne wiatraczki,

przewalające z miejsca na miejsce gorące powietrze.

Przy stanowisku pielęgniarek sterczał policjant. Wyglądał, jak ktoś, kto dopiero

skończył liceum, nie zaliczył wuefu i uciekał z dużej przerwy, żeby popalać papierosy z
mechanikami. Rozmawiał z dziewczyną ubraną na biało. Domyśliłam się, że to

pielęgniarka, chociaż nie wyglądała na dużo starszą ode mnie.

- Kończę służbę o szóstej - usłyszałam jego głos. Dziewczyna szczerzyła do

niego zęby, kręcąc loczek za uchem. Po drugiej stronie korytarza przed jedną z sal
stało puste krzesło, pod którym leżał policyjny kapelusz. Podchodząc bliżej, zobaczy-

łam na drzwiach napis: WIZYTY WZBRONIONE. Natychmiast weszłam do środka.

Stało tam sześć łóżek - wszystkie puste, z wyjątkiem tego przy samym oknie.

Uniesione wysoko prześcieradło z trudem okrywało leżącą pod nim pacjentkę.
Postawiłam na podłodze moją torbę.

- Rosaleen?
Na głowie miała opatrunek z gazy wielkości dziecinnej pieluszki. Nadgarstki

przywiązano jej do ramy łóżka.

Zobaczyła mnie i zaczęła płakać. W ciągu wszystkich tych lat, kiedy się mną

opiekowała, nie widziałam na jej twarzy ani jednej łzy. Teraz puściły wszelkie tamy.
Poklepałam ją po ramieniu, po nodze, po policzku i po dłoni.

- Co ci się stało? - zapytałam, kiedy wyschły w końcu jej gruczoły łzowe.
- Gdy wyszłaś, ten policjant, którego nazywają Buciorem, wpuścił tych trzech,

żebym ich przeprosiła.

- Znowu cię pobili?

- Dwaj wykręcili mi ręce, a ten trzeci... ten z latarką... mnie bił. „Powiedz, że

przepraszasz, czarnucho”, powtarzał, a kiedy tego nie zrobiłam, rzucił się na mnie. Bił

mnie i bił, aż w końcu policjant powiedział, że starczy. Ale nie doczekali się
przeprosin.

Modliłam się, żeby ci ludzi zdechli w piekle, błagając o szklankę zimnej wody,

lecz byłam także wściekła na Rosaleen. Dlaczego nie mogłaś ich po prostu

przeprosić? Wtedy Franklinowi Poseyowi wystarczyłoby może, że spuścił ci lanie.
Osiągnęła wyłącznie to, że jeszcze po nią wrócą.

- Musisz stąd wyjść - powiedziałam, rozwiązując jej ręce.
- Nie mogę tak po prostu wyjść - odparła. - Jestem aresztowana.

- Jeśli tu zostaniesz, ci ludzie wrócą i cię zabiją. Nie żartuję. Zginiesz tak, jak

zginęli ci Murzyni w stanie Missisipi. Nawet T. Ray tak powiedział.

Kiedy usiadła, szpitalna koszula odsłoniła jej uda. Ściągnęła ją w dół, ale ona

podjechała z powrotem w górę, jakby była uszyta z jakiegoś elastycznego materiału.

Znalazłam w szafie suknię Rosaleen i podałam jej.

- To wariactwo - stwierdziła.

- Włóż tę sukienkę. Po prostu ją włóż, dobrze?
Rosaleen włożyła suknię przez głowę i stanęła przy łóżku z wielkim

opatrunkiem na czole.

- Musisz zdjąć ten bandaż - powiedziałam, usuwając go. Pod spodem miała

dwa rządki szwów. Dałam jej znak, żeby się nie odzywała, po czym uchyliłam drzwi,
by sprawdzić, czy policjant siedzi na swoim krześle.

Siedział. Trudno było się spodziewać, że będzie flirtował dość długo, żebyśmy

zdążyły się stamtąd zmyć. Stałam w miejscu przez kilka minut, usiłując wymyślić jakiś

plan, a potem otworzyłam torbę, wyjęłam z niej swoje pieniądze ze sprzedaży
brzoskwiń i wyłuskałam kilka dziesięciocentówek.

- Spróbuję się go jakoś pozbyć - powiedziałam do Rosaleen. - Połóż się do łóżka

na wypadek, gdyby tu zajrzał.

Wpatrywała się we mnie oczyma małymi jak lepki od szpilek.
- Słodki Jezu - jęknęła.

Kiedy wyszłam na korytarz, policjant zerwał się z krzesła.
- Nie wolno tam wchodzić!

- Jakbym nie wiedziała - odparłam. - Szukam swojej cioci. Powiedzieli mi „sala

sto dwa”, słowo daję, ale tam leży jakaś Murzynka - dodałam, potrząsając głową i

udając skonsternowaną.

- Po prostu się zgubiłaś. Musisz iść na drugi koniec budynku. Tutaj jest oddział

dla kolorowych.

- Aha - mruknęłam i uśmiechnęłam się do niego.

W przeznaczonej dla białych części szpitala dowiedziałam się w informacji, jaki

jest telefon do szpitala, po czym znalazłam automat w poczekalni, wybrałam numer i

poprosiłam, żeby połączono mnie ze stanowiskiem pielęgniarek na oddziale dla
kolorowych.

Czekając na połączenie, odchrząknęłam.
- Mówi żona strażnika z posterunku policji - przedstawiłam się dziewczynie,

która podniosła słuchawkę. - Pan Gaston chce, żeby odesłała pani policjanta, którego
tam macie, z powrotem na posterunek. Niech mu pani powie, że pastor jest w drodze,

żeby złożyć skargę, a pan Gaston nie może na niego zaczekać, bo musi natychmiast
wyjść. Więc gdyby mogła pani mu przekazać, żeby tu jak najprędzej wrócił...

Sama nie wierzyłam, że to wszystko wygaduję. Zastanawiałam się, czy powinni

mnie zamknąć w poprawczaku, czy może raczej w przytułku dla upadłych dziewcząt.

Kobieta powtórzyła wszystko co do słowa, upewniając się, czy dobrze

zrozumiała. W słuchawce zabrzmiało jej westchnienie.

- Powiem mu - powiedziała.
Powie mu. Nie wierzyłam własnym uszom.

Zakradłam się z powrotem do części dla kolorowych i czając się za

wodotryskiem, patrzyłam, jak ubrana na biało dziewczyna powtarza mu wszystko,

obficie gestykulując. Policjant nasunął na głowę kapelusz, ruszył korytarzem i wyszedł
na zewnątrz.

*

Kiedy Rosaleen i ja wymknęłyśmy się z sali, zerknęłam w lewo i w prawo. W

drodze do wyjścia musiałyśmy minąć stanowisko pielęgniarek, ale ubrana na biało
dziewczyna wydawała się bardzo zajęta. Siedziała z pochyloną głową i coś notowała.

- Zachowuj się tak, jakbyśmy przyszły do kogoś z wizytą - powiedziałam do

Rosaleen.

Kiedy byłyśmy w połowie drogi, pielęgniarka przestała pisać i wstała.
- Jasny szlag! - zaklęłam.

Złapałam Rosaleen za rękę i wciągnęłam ją do innej sali.
Na łóżku siedziała drobna, podobna do ptaka staruszka o twarzy koloru

czarnych jagód. Widząc nas, otworzyła usta i wystawiła język, który wyglądał jak źle
postawiony przecinek.

- Chcę się napić trochę wody - oznajmiła.
Rosaleen podeszła do łóżka, nalała wody z dzbanka i podała jej szklankę, a ja

wyjrzałam przez drzwi, przyciskając do piersi swoją torbę.

Zobaczyłam, że pielęgniarka, która niosła jakąś butelkę, znika w sali kilka

drzwi dalej.

- Chodź - powiedziałam do Rosaleen.

- Już wychodzicie? - zdziwiła się staruszka.
- Tak, ale przed wieczorem chyba tu wrócimy - odparła Rosaleen, bardziej na

mój aniżeli na jej użytek.

Tym razem nie udawałyśmy już odwiedzających, lecz dałyśmy jak najszybciej

drapaka. Na dworze wzięłam Rosaleen za rękę i pociągnęłam za sobą.

- Ponieważ wszystko sobie dokładnie zaplanowałaś, domyślam się, że wiesz,

dokąd idziemy - powiedziała i w jej głosie zabrzmiał zgryźliwy ton.

- Idziemy do szosy numer czterdzieści i jedziemy autostopem do Tiburonu w

Karolinie Południowej - odparłam. - A w każdym razie próbujemy tam dojechać.

Poprowadziłam ją opłotkami, przez miejski park, wąską alejką do Lancaster

Street, a potem do May Pond Street trzy przecznice dalej, gdzie skręciłyśmy na pusty
plac za sklepem spożywczym Glenna.

Przedzierałyśmy się przez kępy leśnej trybuli i purpurowe kwiaty o grubych

łodygach. Wokół nas unosiły się ważki, a zapach karolińskiego jaśminu był tak silny,

że wydawało się niemal, iż unosi się w powietrzu niczym złoty dym. Rosaleen nie
zapytała, dlaczego jedziemy do Tiburonu, a ja jej tego nie powiedziałam. Zapytała za

to, odkąd zaczęłam mówić Jasny szlag”?

Nigdy nie używałam brzydkich wyrazów, chociaż nasłuchałam się ich dosyć od

T. Raya i naczytałam w publicznych toaletach.

- Skończyłam czternaście lat - oznajmiłam. - Wydaje mi się, że mogę zakląć,

jeśli mam ochotę. - I miałam ochotę, dokładnie w tym momencie. - Jasny szlag!

- Jasny szlag, w mordę, cholera i kurwa jego mać - powiedziała Rosaleen,

smakując każde z tych słów, jakby to był słodki ziemniak.

*

Stanęłyśmy na poboczu szosy numer czterdzieści w skrawku cienia, który

zapewniał billboard z reklamą papierosów Lucky Strike. Trzymałam podniesiony w

górę kciuk, a każdy jadący szosą kierowca wciskał gaz, kiedy tylko nas zobaczył.

W końcu ulitował się nad nami Murzyn prowadzący wyładowaną melonami,

poobijaną ciężarówkę Chevrolet. Ja pierwsza wdrapałam się do szoferki i musiałam
przesunąć się maksymalnie w lewo, gdy Rosaleen usadowiła się przy oknie.

Kierowca powiedział, że jedzie do swojej siostry w Columbii i że wiezie melony

na stanową giełdę owocowo - warzywną. Ja poinformowałam go, że wybieram się do

Tiburonu z wizytą do mojej ciotki, u której Rosaleen będzie gosposią. Nie brzmiało to
zbyt przekonująco, ale przyjął moje wyjaśnienia do wiadomości.

- Mogę was wysadzić trzy mile od Tiburonu - oświadczył. Nie ma

smutniejszego światła niż to o zachodzie. Jechaliśmy dłuższy czas w jego lśnieniu, w

kompletnej ciszy, jeśli nie liczyć świerszczy i żab, które stroiły instrumenty przed
zmierzchem.

Patrzyłam przez przednią szybę na ogniste smugi, które pojawiły się na niebie.
Farmer włączył radio i szoferkę wypełniło zawodzenie Supremes, którzy pytali

„Dziecinko, dziecinko, gdzie odeszła nasza miłość?”. Nie ma nic lepszego od piosenki
o utraconej miłości, kiedy trzeba człowiekowi przypomnieć, że wszystko, co cenne,

może wypaść z zawiasów, na których zostało tak starannie zawieszone. Oparłam
głowę o ramię Rosaleen, chcąc, by swoją dłonią tchnęła we mnie z powrotem życie,

lecz ona trzymała ręce złożone na kolanach.

Dziewięćdziesiąt mil od miejsca, gdzie wsiadłyśmy do ciężarówki, farmer

zjechał na pobocze przy drogowskazie, na którym widniał napis: TIBURON 3 MILE.
Znak wskazywał drogę, która wiodła w lewo w srebrzystą ciemność. Wysiadając z

ciężarówki, Rosaleen zapytała, czy możemy wziąć sobie jeden z jego melonów na
kolację.

- Weźcie dwa - odparł.
Nie ruszyłyśmy się z miejsca i nie odezwałyśmy ani słowem do chwili, gdy jego

tylne światła zmniejszyły się do rozmiarów robaczków świętojańskich. Starałam się
nie myśleć, jak bardzo jesteśmy zagubione i w jak rozpaczliwej znalazłyśmy się

sytuacji. Nie miałam pewności, czy była lepsza od życia z T. Rayem lub nawet od
pobytu w więzieniu. Nigdzie nie było nikogo, kto mógłby nam pomóc. Mimo to

czułam się niesamowicie ożywiona, jakby w każdej komórce mojego ciała palił się
mały płomyk, i to tak jasnym ogniem, aż bolało.

- Przynajmniej księżyc jest w pełni - powiedziałem do Rosaleen.
Ruszyłyśmy w drogę. Jeśli wydaje się wam, że na wsi jest cicho, nigdy tam nie

mieszkaliście. Same rzekotki wystarczą, żeby człowiek zaczął marzyć o zatyczkach do
uszu.

Szłyśmy przed siebie, udając, że to zwyczajny dzień. Rosaleen powiedziała, że

farmer, który nas wiózł, zebrał chyba w tym roku mnóstwo melonów. Ja uznałam za

dziwne, że jeszcze nas nie gryzą komary.

Zbliżając się do mostka, pod którym płynęła woda, postanowiłyśmy, że

zejdziemy na dół i spędzimy noc przy strumieniu. Tam niżej był zupełnie inny świat:
po wodzie wędrowały lśniące plamki światła, a pędy kudzu wisiały między sosnami ni-

czym gigantyczne hamaki. Przypominało to las braci Grimm i ogarnęło mnie nerwowe
uczucie, towarzyszące mi zawsze przy lekturze baśni, w których mogą się wydarzyć

rzeczy nie do pomyślenia - nigdy nic nie wiadomo.

Rosaleen rozbiła melony, waląc nimi o kamień w strumieniu. Wyssałyśmy je do

samej skórki, a potem nabrałyśmy wody w ręce i popiłyśmy, nie przejmując się
algami, kijankami i tym, czy krowy nie używały przypadkiem tego strumienia jako

toalety. Następnie usiadłyśmy na brzegu i popatrzyłyśmy sobie w oczy.

- Chciałabym po prostu wiedzieć, dlaczego ze wszystkich miejsc na ziemi

wybrałaś akurat Tiburon w Karolinie Południowej - powiedziała Rosaleen. - Nigdy o
nim nie słyszałam.

Chociaż było ciemno, wyjęłam z torby obrazek z czarną Marią i podałam go jej.
- Należał do mojej matki. Z tyłu jest napis Tiburon, Karolina Południowa.

- Powiedzmy sobie jasno: wybrałaś Tiburon, bo twoja matka miała obrazek z

nazwą tej miejscowości na odwrocie... i to wszystko?

- Pomyśl tylko - odparłam. - Skoro miała ten obrazek, w którymś momencie

swojego życia musiała tam mieszkać. A skoro tam mieszkała, ktoś mógł ją zapamiętać,

nigdy nie wiadomo.

Rosaleen podniosła obrazek do księżyca, żeby mu się lepiej przyjrzeć.

- Kto to ma być? - zapytała.
- Przenajświętsza Dziewica - odpowiedziałam.

- Może tego nie zauważyłaś, ale ona jest czarna - stwierdziła i widząc, jak

wpatruje się w nią z otwartymi ustami, domyśliłam się, że wywarło to na niej pewne

wrażenie.

Skoro matka Jezusa jest czarna, jak to się stało, że słyszeliśmy dotąd

wyłącznie o białej Marii? - czytałam w jej myślach. Podobnie zachowywałyby się
kobiety, gdyby wyszło na jaw, że Jezus miał siostrę bliźniaczkę, która otrzymała

połowę boskich genów, lecz ani trochę jego chwały.

- Teraz mogę już umrzeć, bo widziałam wszystko - mruknęła, oddając mi

obrazek.

Wcisnęłam go do kieszeni.

- Wiesz, co powiedział T. Ray o mojej matce? - zapytałam, pragnąc

poinformować ją w końcu, co zaszło. - Powiedział, że zostawiła mnie i jego na długo

przed swoją śmiercią. A tego dnia, kiedy zginęła, wróciła tylko po swoje rzeczy.

Oczekiwałam, że Rosaleen od razu powie, że to śmieszne, lecz ona zmrużyła

oczy, jakby rozważała na serio taką możliwość.

- No więc to nieprawda - oznajmiłam, podnosząc głos i mając wrażenie, że ktoś

złapał go od spodu i wpycha mi do gardła. - I jeśli on myśli, że uwierzę w tę bajeczkę,
to ma wielką dziurę w tym, co nazywa swoim mózgiem. Powiedział to tylko po to, żeby

mnie ukarać. Wiem o tym.

Mogłam dodać, że matki mają swój instynkt i hormony, które nie pozwalają im

zostawiać dzieci, że nawet świnie i oposy nie porzucają swojego potomstwa, lecz
Rosaleen przemyślała tymczasem cały problem.

- Chyba masz rację - powiedziała. - Znając twojego tatę, nie można wykluczyć,

że cię okłamał.

- A moja matka nigdy nie zrobiłaby tego, co jej zarzucał - dodałam.
- Nie znałam twojej mamy - odparła Rosaleen. - Czasami jednak widywałam ją

z daleka, kiedy wracałam z sadu. Wieszała pranie na sznurze albo podlewała rośliny, a
ty zawsze bawiłaś się tuż przy niej. Tylko raz widziałam ją samą, bez ciebie.

Nie miałam pojęcia, że Rosaleen widziała kiedykolwiek moją matkę. Nagle

zakręciło mi się w głowie, nie wiem, z głodu, ze zmęczenia czy też po usłyszeniu tej

zaskakującej wiadomości.

- Co robiła, kiedy była sama? - zapytałam.

- Siedziała na ziemi za szopą i wpatrywała się prosto przed siebie. Kiedy

przechodziliśmy, nawet nas nie spostrzegła. Pamiętam, jak pomyślałam, że wydaje się

trochę smutna.

- Kto nie byłby smutny, żyjąc z T. Rayem? - zauważyłam. W tym momencie

zobaczyłam w oczach Rosaleen zapalającą się żarówkę - błysk zrozumienia.

- No tak - mruknęła. - Teraz rozumiem. Uciekłaś dlatego, że twój tato

powiedział to o twojej matce. To nie miało nic wspólnego z tym, że wsadzili mnie za
kratki. Ja tu się zamartwiam na śmierć, że uciekłaś i wpadłaś przeze mnie w kłopoty, a

ty i tak dałabyś nogę. No cóż, nieładnie, że mnie w to wplątałaś. - Wydęła wargi i
spojrzała w stronę szosy, jakby miała zamiar wrócić tą samą drogą, którą przyszła. -

No i jaki masz teraz plan? - zapytała. - Chodzić od miasteczka do miasteczka i pytać
ludzi o swoją matkę? To jest ten twój świetny pomysł?

- Gdybym potrzebowała kogoś, kto będzie mnie w kółko krytykował,

zabrałabym ze sobą T. Raya! - zawołałam. - I jeśli chcesz wiedzieć, nie mam

dokładnego planu.

- Na pewno miałaś jakiś plan w szpitalu, kiedy mówiłaś, że zrobimy to czy

tamto, a ja mam chodzić za tobą na smyczy jak kundel. Tak jakbyś była moją
opiekunką, a ja głupią Murzynką, którą trzeba ratować - powiedziała, mierząc mnie

twardym wzrokiem.

Zerwałam się na nogi.

- To niesprawiedliwe!
- Miałaś dobre zamiary i cieszę się, że się stamtąd wyrwałam, ale czy choć raz

pomyślałaś, żeby mnie zapytać?

Ze złości zabrakło mi powietrza w płucach.

- No więc dobrze, jesteś głupia! - wrzasnęłam. - Musisz być głupia, skoro lejesz

sok z tabaki na buty takich ludzi. I jeszcze głupsza, nie chcąc ich przeprosić, chociaż

mogłoby to ci ocalić życie. Mieli zamiar tam wrócić i cię zabić albo zrobić coś jeszcze
gorszego. Wydostałam cię stamtąd, a ty tak mi dziękujesz. Bardzo dobrze.

Ściągnęłam z nóg tenisówki, złapałam swoją torbę i weszłam do wody. Chłód

wrzynał się w moje kostki. Nie chciałam być z nią razem na tej samej planecie, cóż

dopiero na tym samym brzegu strumienia.

- Odtąd sama szukaj sobie drogi! - wrzasnęłam przez ramię.

Po drugiej stronie klapnęłam na porośniętej mchem ziemi i patrzyłyśmy na

siebie ponad wodą. W ciemności wyglądała jak głaz uformowany przez pięćsetletnie

sztormy. Położyłam się na plecach i zamknęłam oczy.

We śnie znowu byłam na brzoskwiniowej farmie. Siedziałam za szopą i chociaż

był jasny dzień, na niebie widziałam wielki okrągły księżyc. Tam na górze wydawał się
taki doskonały. Przyglądałam mu się przez chwilę, a potem oparłam plecami o szopę i

zamknęłam oczy. Nagle usłyszałam odgłos przypominający pękanie lodu i podnosząc
wzrok, ujrzałam, że księżyc pęka na kawałki i zaczyna spadać. Musiałam w te pędy

uciekać.

Obudziłam się z bólem w piersi. Poszukałam wzrokiem księżyca i przekonałam

się, że jest cały i strumień skąpany jest w jego poświacie. Zerknęłam przez wodę w
stronę Rosaleen. Nie było jej.

Serce zabiło mi szybciej.
Proszą cię, Boże. Nie chciałam traktować jej jak kundla. Próbowałam ją tylko

ratować. Nic więcej.

Wkładając nieporadnie buty, czułam ten sam stary smutek, który wypełniał

mnie w kościele w każdy Dzień Matki. Mamo, przebacz.

Gdzie jesteś, Rosaleen? Złapałam torbę i pobiegłam brzegiem w stronę mostu,

prawie nie zdając sobie sprawy, że płaczę. W końcu potknęłam się o leżącą kłodę i
wywaliwszy się na ziemię, nie miałam ochoty wstać. Wyobrażałam sobie Rosaleen

maszerującą gdzieś daleko szosą i mruczącą pod nosem: Jasny szlag, w mordę,
głupia dziewucha.

Podnosząc wzrok, zobaczyłam, że drzewo, pod którym leżę, jest praktycznie

łyse. Zwisały zeń girlandy szarego mchu i tylko gdzieniegdzie widać było resztki

zieleni. Nawet w ciemności widziałam, że umiera, kona w samotności pośród
wszystkich tych obojętnych sosen. Tak właśnie był urządzony świat. Wcześniej czy

później wszystko próchnieje od środka i rozsypuje się w pył.

W nocnym powietrzu rozbrzmiewała jakaś melodia. Niezupełnie w stylu

gospel, ale podobnym. Podążyłam za tym dźwiękiem i zobaczyłam Rosaleen siedzącą
pośrodku strumienia, bez jednego skrawka ubrania. Lśniąca niczym krople mleka

woda perliła się na jej ramionach, piersi kołysały się na wodzie. To był jeden z tych
widoków, których nigdy się nie zapomina. Nie mogłam na to nic poradzić -

zapragnęłam tam podejść i zlizać mleczne krople z jej ramion.

Otworzyłam usta. Czegoś chciałam. Nie wiedziałam, co to jest, ale strasznie

tego chciałam. Mamo, wybacz. Nie czułam nic więcej . Stara tęsknota rozpostarła się
pode mną niczym ogromne łono i przytuliła mocno do siebie.

Zdjęłam buty, szorty i bluzkę. Chwilę zastanawiałam się nad majtkami, a

potem je także ściągnęłam.

Woda była niczym roztapiający się przy moich nogach lodowiec. Musiałam

jęknąć z zimna, bo Rosaleen podniosła wzrok i widząc, jak idę naga przez strumień,

wybuchnęła śmiechem.

- Patrzcie, kto tutaj zasuwa. Ze stojącymi na baczność cycuszkami.

Usiadłam koło niej, czując, jak zapiera mi dech z zimna.
- Przepraszam - powiedziałam.

- Wiem. Ja też cię przepraszam - odparła, po czym poklepała mnie po okrągłym

kolanie, jakby to było biszkoptowe ciasto.

Dzięki księżycowi widziałam wyraźnie usłane kamykami dno strumienia.

Podniosłam jeden z nich - czerwonawy i okrągły niczym gładkie serce wody - i

wsadziłam do ust, usiłując wyssać z niego cały szpik.

A potem oparłam się na łokciach, nisko pochyliłam i nad moją głową zamknęło

się lustro wody. Wstrzymałam oddech i słuchałam skrzypiącej w uszach rzeki,
zanurzając się najgłębiej, jak to było możliwe w tym błyszczącym ciemnym świecie.

Nie mogłam jednak przestać myśleć o leżącej na podłodze walizce, o twarzy, której nie
udało mi się nigdy wyraźnie ujrzeć, i o słodkim zapachu odżywczego kremu.

Nowym pszczelarzom mówi się, że najłatwiej odnaleźć nieuchwytną królową,

lokalizując jej świtę.

The Queen Must Die: And Other Affairs of Bees and Men (Królowa musi

umrzeć, i inne sprawy pszczół i ludzi)

ROZDZIAŁ TRZECI

Poza Szekspirem najbardziej lubiłam Davida Thoreau. Pani Henry kazała nam

przeczytać fragmenty Waldenu i fantazjowałam potem, że zaszywam się w prywatnym
ogrodzie, gdzie T. Ray nigdy nie zdoła mnie znaleźć. Zaczęłam cenić Matkę Naturę, to

co zrobiła ze światem. W moim wyobrażeniu wyglądała jak Eleanor Roosevelt.

Pomyślałam o niej nazajutrz rano, budząc się na posłaniu z kudzu koło

strumienia. Wodą sunęła utkana z mgły barka, opalizujące niebiesko ważki skakały w
tę i z powrotem, jakby zszywały nitką powietrze. Widok był taki ładny, że na sekundę

opuścił mnie smutek, w który wpadłam, kiedy T. Ray opowiedział mi o matce.
Zamiast tego znalazłam się przy stawie Waldenu. Oto pierwszy dzień mojego nowego

życia, powiedziałam sobie. Tak właśnie wygląda.

Rosaleen spała z otwartymi ustami; z dolnej wargi zwisała jej długa nitka śliny.

Przewracała gałkami oczu pod powiekami i poznałam po tym, że wpatruje się w
srebrny ekran, na którym wyświetlane są sny. Jej twarz nie była już taka spuchnięta,

lecz w jasnym świetle dnia zauważyłam sińce również na nogach i rękach. Żadna z nas
nie miała zegarka, ale sądząc po słońcu, przespałyśmy cały ranek.

Nie chcąc budzić Rosaleen, wyjęłam z torby obrazek Marii i oparłam go o pień

drzewa, żeby mu się dokładnie przyjrzeć.

Na policzku Matki Boskiej usiadła biedronka, zdobiąc go najpiękniejszym na

świecie pieprzykiem. Zastanawiałam się, czy Maria lubiła przebywać na świeżym

powietrzu i czy wolała drzewa i owady od tej kościelnej aureoli, którą miała nad
głową.

Położyłam się na plecach i próbowałam wymyślić historię o tym, jak moja

matka weszła w posiadanie obrazka z czarną Marią. Miałam w głowie pustkę, głównie

dlatego, że niewiele wiedziałam o Marii, która w naszym Kościele nigdy nie cieszyła
się dużym poważaniem. Według brata Geralda, w piekle smażyli się przede wszystkim

katolicy. W Sylvanie nie było ani jednego katolika - mieszkali tam wyłącznie baptyści
oraz metodyści - zaopatrzono nas jednak w specjalne instrukcje, na wypadek

gdybyśmy spotkali jakiegoś w trakcie naszych wędrówek. Mieliśmy mu zaproponować

pięciopunktowy plan zbawienia, który mógł przyjąć bądź też odrzucić. W kościele dali
nam plastikową rękawiczkę z punktami wypisanymi na poszczególnych palcach.

Zaczynało się od małego i kończyło na kciuku. Niektóre panie nosiły rękawiczkę
zbawienia w torebce, w razie gdyby nieoczekiwanie trafiły na katolika.

Jedyną maryjną opowieścią, o której wspominaliśmy, była ta o weselu - o tym,

jak przekonała swojego syna, praktycznie wbrew jego woli, żeby wyprodukował w

kuchni wino ze zwykłej wody. Był to dla mnie prawdziwy szok, ponieważ w naszym
Kościele nie wierzyliśmy w wino, a tym bardziej, jeśli mam być szczera, w to, by

kobiety miały coś do powiedzenia w jakiejkolwiek sprawie. W związku z czym mogłam
się jedynie domyślać, że moja matka zadawała się z katolikami, i muszę przyznać, że w

głębi serca bardzo mnie to ekscytowało.

Wcisnęłam obrazek do kieszeni. Rosaleen spała, wydmuchując obłoczki

oddechu, od których wibrowały jej wargi. Widząc, że może tak spać do jutra, zaczęłam
potrząsać ją za ramię. W końcu otworzyła oczy.

- Boże, ale jestem sztywna - mruknęła. - Czuję się, jakby mnie obili kijem.
- Pobili cię, nie pamiętasz?

- Ale nie kijem - uściśliła.
Poczekałam, aż stanie na nogach, czemu towarzyszyły długie stękania, jęki i

budzenie do życia zdrętwiałych kończyn.

- Co ci się śniło? - zapytałam, kiedy się wyprostowała. Rosaleen przyjrzała się

koronom drzew i rozmasowała łokcie.

- Niech no sobie przypomnę. Śniło mi się, że klęczy przede mną wielebny

Martin Luther King junior i maluje mi paznokcie u nóg własną śliną. Każdy paznokieć
był czerwony, jak gdyby wielebny ssał cukierki z cynamonem.

Myślałam o tym, kiedy w drodze do Tiburonu stąpała, jakby miała

namaszczone stopy, jakby jej rubinowe paluszki obejmowały całą okolicę.

Mijałyśmy szare stodoły, kukurydziane pola, pilnie potrzebujące nawodnienia,

oraz stada krów rasy Hereford, które żuły powoli trawę i wyglądały na bardzo

zadowolone z siebie. Mrużąc oczy, widziałam w oddali domy z szerokimi werandami i
zawieszone na drzewach huśtawki z opon do traktorów; obok nich wyrastały z ziemi

wiatraki z olbrzymimi srebrnymi płatkami skrzydeł, które poskrzypywały lekko przy
każdym podmuchu wiatru. Słońce spiekło wszystko na amen; nawet owoce agrestu

przy płotach wyglądały niczym rodzynki.

Skończył się asfalt i zaczął szuter. Idąc, słuchałam, jak chrzęści pod naszymi

stopami. W zagłębieniu, gdzie stykały się obojczyki Rosaleen, rosła plama potu. Nie
wiedziałam, w czyim brzuchu burczało bardziej z głodu, w moim czy jej. Już od rana

zdawałam sobie sprawę, że jest niedziela i wszystkie sklepy są zamknięte. Bałam się,
że zaczniemy w końcu żuć dmuchawce i wykopywać z ziemi dziką brukiew i robaki,

żeby nie umrzeć z głodu.

Od pól doleciał zapach świeżego nawozu i na chwilę odebrał mi apetyt. Na

Rosaleen nie wywarł jednak żadnego wrażenia.

- Mogłabym zjeść konia z kopytami - stwierdziła.

- Jeśli znajdziemy w mieście jakiś otwarty sklep - odparłam - pójdę i kupię

trochę jedzenia.

- A gdzie będziemy nocować? - zapytała.
- Jeśli nie mają motelu, będziemy musiały wynająć pokój.

- Lily, dziecko - powiedziała z uśmiechem. - Nie znajdzie się ani jedno miejsce,

w którym przyjęliby Murzynkę. Jeśli jest kolorowa, nie przyjmą jej, choćby była

Przenajświętszą Dziewicą.

- Więc jaki był sens ustawy o prawach obywatelskich? - zapytałam, stając

pośrodku drogi. - Czy nie chodziło o to, żeby pozwolili ci nocować w ich hotelach i jeść
w ich restauracjach, jeśli masz taką ochotę?

- O to właśnie chodziło, ale po dobroci nikt tego nie zrobi. Następną milę

przeszłam pogrążona w czarnej rozpaczy.

Nie miałam żadnego planu ani widoków na przyszłość. Aż do tej pory

uważałam, że w pewnej chwili natkniemy się na jakieś okno, za którym będzie nas

czekało zupełnie nowe życie. Rosaleen ze swojej strony przez cały czas czekała, aż nas
złapią. Traktowała naszą wycieczkę jako przepustkę z więzienia.

Potrzebowałam znaku. Czekałam na głos, który przemówiłby do mnie tak, jak

to zrobił wczoraj w moim pokoju, kiedy usłyszałam: Lily Melisso Owens, twój słoik

jest otwarty.

Przejdą dziewięć kroków i podniosę wzrok. Znakiem będzie to, co zobaczę.

Kiedy podniosłam wzrok, ujrzałam mały rolniczy samolot, a za nim wyskakujące na
spadochronach pestycydy. Nie wiedziałam, z kim mam się utożsamić: z roślinami,

które mają zostać uratowane przed szkodnikami, czy ze szkodnikami, które mają
zginąć w wyniku oprysku. Nie mogłam też wykluczyć, że tak naprawdę jestem

samolotem, który mknie nad ziemią i sieje ocalenie i zniszczenie wszędzie, gdzie się
pojawi.

Czułam się fatalnie.
W miarę jak pokonywałyśmy kolejną milę, robiło się coraz upalniej i pot

spływał po twarzy Rosaleen.

- Szkoda, że nie ma tu żadnego kościoła, z którego mogłybyśmy zwinąć kilka

wachlarzy - powiedziała.

*

Stojący na skraju miasta sklep wydawał się z daleka stuletni, lecz kiedy do

niego podeszłyśmy, zobaczyłam, że jest jeszcze starszy. Napis nad drzwiami głosił:

FROGMORE STEW - DOM TOWAROWY I RESTAURACJA. ZAŁOŻONY W ROKU
1854.

Przejeżdżający tędy zapewne generał Sherman postanowił oszczędzić budynek

z powodu jego nazwy, bo - co do tego nie mam wątpliwości - nie z powodu wyglądu.

Cała frontowa ściana była tablicą zapomnianych ogłoszeń: Warsztat Studebakera,
Żywe przynęty, Zawody wędkarskie Buddy'ego, Fabryka lodu braci Rayfordów,

Strzelby na jelenie za 45 $ oraz obrazek dziewczyny z czapeczką coca - coli na głowie.
Jedno z ogłoszeń dotyczyło koncertu gospel w Kościele Baptystów Góry Syjonu, który,

jeśli kogoś to interesowało, odbył się w roku 1957.

Najbardziej spodobała mi się jednak kolekcja znaków rejestracyjnych z różnych

stanów. Gdybym miała więcej czasu, chętnie bym wszystkie obejrzała.

Na podwórku jakiś Murzyn uniósł pokrywę grilla zrobionego z blaszanej beczki

i zapach namoczonej w occie i przyprószonej pieprzem karkówki połechtał moje
podniebienie tak silnie, że krople śliny pociekły mi na bluzkę.

Przed sklepem stało kilka samochodów, należących prawdopodobnie do ludzi,

którzy darowali sobie nabożeństwo i przyjechali tutaj prosto ze szkółki niedzielnej.

- Pójdę, może uda mi się kupić coś do jedzenia - powiedziałam.
- I tabakę. Potrzebuję tabaki - mruknęła Rosaleen. Klapnęła na ławce obok

służącej za grill beczki, a ja otworzyłam drzwi z siatki i w nozdrza wpadły mi
przemieszane ze sobą zapachy marynowanych jajek, trocin i wiszących pod sufitem

kilkudziesięciu saletrowanych szynek. Restauracja mieściła się w głębi, przestrzeń od
frontu zajmował sklep, w którym można było kupić wszystko, od trzciny cukrowej po

terpentynę.

- Czym mogę służyć, panienko?

Za drewnianą ladą stał niewysoki mężczyzna w muszce, prawie niewidoczny za

barykadą winogronowych galaretek i pikli Sweet Fire. Miał piskliwy głos i łagodną,

delikatną powierzchowność. Nie mieściło mi się w głowie, by mógł sprzedawać
strzelby na jelenie.

- Chyba cię tu wcześniej nie widziałem - oświadczył.
- Nie jestem stąd. Przyjechałam z wizytą do babci.

- Lubię, kiedy dzieci spędzają czas z dziadkami - powiedział. - Od starszych

ludzi można się wiele nauczyć.

- Owszem, proszę pana - przytaknęłam. - Nauczyłam się od mojej babci więcej

niż w całej ósmej klasie.

Mężczyzna roześmiał się, jakby od lat nie słyszał tak przedniego dowcipu.
- Przyszłaś na lunch? Mamy specjalną ofertę niedzielną: karkówkę z grilla.

- Wezmę dwa kotlety na wynos - powiedziałam. - I dwie coca - cole, proszę.
Czekając na lunch, włóczyłam się wzdłuż półek, robiąc zapasy na kolację.

Wzięłam kilka paczek solonych orzeszków, herbatniki, dwie opakowane w plastik
kanapki z serem, landrynki oraz puszkę tabaki Red Rose i położyłam to wszystko na

ladzie.

Wróciwszy z talerzami i butelkami coli, mężczyzna potrząsnął głową.

- Przykro mi, ale jest niedziela. Nie mogę sprzedawać niczego ze sklepu, tylko z

restauracji. Twoja babcia powinna o tym wiedzieć. Swoją drogą, jak się nazywa?

- Rose - odparłam, czytając imię widniejące na puszce z tabaką.
- Rose Campbell?

- Tak, proszę pana. Rose Campbell.
- Myślałam, że ma tylko wnuków.

- Nie, proszę pana, ma również mnie. Mężczyzna dotknął torebki z

landrynkami.

- Zostaw to tutaj. Sam odniosę na miejsce.
Kasa brzdęknęła i wysunęła się z niej szufladka. Wygrzebałam z torby

pieniądze i zapłaciłam mu.

- Czy mógłby mi pan otworzyć butelki z colą? - zapytałam i kiedy poszedł do

kuchni po otwieracz, wrzuciłam tabakę Red Rose do mojej torby i zasunęłam suwak.

Rosaleen ciężko oberwała, nie jadła nic od wczoraj, spała na gołej ziemi i nie

wiadomo było, czy nie wyląduje z powrotem w więzieniu, a nawet nie straci życia.
Zasługiwała na swoją tabakę.

Dumając o tym, jak pewnego dnia po wielu latach wyślę do sklepu w ramach

rekompensaty dolara w kopercie i wyjaśnię, że przez cały ten czas nękały mnie

wyrzuty sumienia, zorientowałam się nagle, że patrzę na obraz czarnej Marii. Nie
mam na myśli pierwszego lepszego obrazka czarnej Marii. Mam na myśli identyczny,

taki sam, dokładnie taki sam obrazek jak ten, który należał do mojej matki.
Wpatrywała się we mnie z nalepek kilkunastu słoików z miodem. MIÓD CZARNEJ

MADONNY, głosił umieszczony na nich napis.

Drzwi otworzyły się i do sklepu weszły wracające prosto z kościoła matka i

córka, ubrane w identyczne granatowe bluzki z białymi kołnierzykami w stylu
Piotrusia Pana. Do środka wpadło zamglone, upstrzone żółtymi cętkami światło. Mała

dziewczynka pociągała nosem.

- Chodź, wytrzemy ci nosek - powiedziała matka. Spojrzałam ponownie na

słoiki z miodem, w których migotały bursztynowe refleksy, i uspokoiłam oddech.

Uświadomiłam to sobie po raz pierwszy w życiu: świat jest jedną wielką

tajemnicą, która kryje się pod osnową naszych powszednich dni, świecąc jasno, choć
wcale o tym nie wiemy.

Pomyślałam o pszczołach, które przyleciały w nocy do mojego pokoju i stały się

częścią tej historii. Pomyślałam o głosie, który usłyszałam poprzedniego dnia i który

powiedział: Lily Melisso Owens, twój słoik jest otwarty, tak samo jasno i wyraźnie
jak kobieta w granatowej bluzce przemawiała teraz do swojej córki.

- Oto twoja coca - cola - powiedział mężczyzna w muszce.
- Skąd pan to ma? - zapytałam, wskazując słoiki z miodem. Mężczyzna uznał,

że drżący ton mojego głosu wynika z konsternacji.

- Wiem, o co ci chodzi. Wielu ludzi go nie kupuje, bo przedstawia Marię

Dziewicę jako Murzynkę, ale to dlatego, że kobieta, która robi miód, sama jest
kolorowa.

- Jak się nazywa?
- August Boatwright - odparł. - Hoduje pszczoły w całym hrabstwie.

Oddychaj spokojnie, oddychaj spokojnie.
- Wie pan może, gdzie mieszka?

- Jasne, to najbardziej zwariowany dom, jaki w życiu widziałaś. Pomalowany

na kolor peptobismołu. Twoja babcia na pewno go widziała. Trzeba iść Main Street

przez całe miasto aż do miejsca, gdzie zaczyna się szosa do Florence.

- Dziękuję - powiedziałam, idąc do drzwi.

- Przekaż ode mnie pozdrowienia babci.
Od chrapania Rosaleen trzęsła się cała ławka. Potrząsnęłam ją za ramię.

- Obudź się. Masz tu swoją tabakę, ale schowaj ją do kieszeni, bo za nią nie

zapłaciłam.

- Ukradłaś?
- Musiałam, bo w niedzielę nie sprzedają nic ze sklepu.

- Pójdziesz prosto do piekła - stwierdziła.
Rozłożyłam nasz lunch niczym piknik na ławce, ale nie mogłam przełknąć kęsa,

dopóki nie opowiedziałam jej o czarnej Marii na słoiku z miodem i o pszczelarce,
która nazywa się August Boatwright.

- Nie wydaje ci się, że moja matka musiała ją znać? - zapytałam. - To nie może

być zwykły zbieg okoliczności.

Rosaleen nie odpowiadała.
- Rosaleen? Nie wydaje ci się? - powtórzyłam głośniej.

- Nie wiem, co mi się wydaje - odparła. - Nie chcę, żebyś robiła sobie zbyt

wielkie nadzieje, ot co. - Wyciągnęła rękę i dotknęła mojego policzka. - Och, Lily, co z

nami będzie?

*

Tiburon różnił się od Sylvanu tylko tym, że nie było tu brzoskwiń. Przed

zwieńczonym kopułą budynkiem sądu ktoś zatknął w armatniej lufie flagę

Konfederacji. Karolina Południowa była w pierwszym rzędzie skonfederowana,
dopiero potem amerykańska. Nie sposób wymazać z naszej pamięci chlubnej historii

Fortu Sumter.

Idąc Main Street, mijałyśmy długie niebieskie cienie, rzucane przez stojące

jeden obok drugiego piętrowe budynki. Przechodząc obok drogerii, zerknęłam przez
wielką szybę na chromowany saturator, przy którym sprzedawali wiśniową colę i lody

bananowe, i uświadomiłam sobie, że niedługo już będą mogli je kupować nie tylko
biali.

Minęłyśmy agencję ubezpieczeniową Wortha, okręgowy zakład energetyczny w

Tiburonie oraz sklep Amen Dollar z obręczami hula - hoop, pływackimi okularami,

pudełkami zimnych ogni i namalowanym na szybie napisem: LETNIE
SZALEŃSTWO. W kilku miejscach, między innymi w banku rolniczym, widać było na

szybach hasła GOLDWATER NA PREZYDENTA, czasami z doklejonym na dole
napisem: POPIERAMY AKCJĘ W WIETNAMIE.

Przy poczcie zostawiłam Rosaleen na chodniku i weszłam do holu, gdzie

trzymano niedzielne gazety. Na tyle, na ile mogłam się zorientować, nie wydrukowano

w nich listów gończych za mną i Rosaleen. Na pierwszej stronie wydawanej w
Columbii gazety pisano o siostrze Fidela Castro, która szpiegowała dla CIA, i ani

słowa o białej dziewczynce, która wykradła Murzynką z więzienia w Sylvanie.

Wrzuciłam dziesięć centów do skarbonki i wzięłam jedną z gazet, nie mogłam

bowiem wykluczyć, że piszą o nas gdzieś w środku. Rosaleen i ja ukucnęłyśmy w
alejce, otworzyłyśmy gazetę i całą ją przekartkowałyśmy. Było tam dużo o Malcolmie

X, Sajgonie, Beatlesach, turnieju tenisowym w Wimbledonie oraz o właścicielach
motelu w Jackson w Missisipi, którzy woleli go zamknąć, aniżeli przyjmować

czarnych gości - ale nic a nic o mnie i Rosaleen.

Czasami ma się ochotę uklęknąć i podziękować Bogu w niebiosach za wszystkie

złe wieści o tym, co się dzieje na szerokim świecie.

Pszczoły miodne są owadami społecznymi i żyją w koloniach. Każda kolonia

to rodzina obejmująca jedną, składającą jaja samicę, czyli królową, oraz jej wiele

bezpłodnych córek, nabywanych robotnicami. Robotnice wspólnie zbierają pokarm,
budują gniazdo i wychowują potomstwo. Samce są hodowane tylko w tych porach

roku, kiedy ich obecność jest potrzebna.

Bees of the World (Pszczoły świata)

ROZDZIAŁ CZWARTY

Kobieta szła wzdłuż rzędu białych skrzynek, które stały przy skraju lasu obok

różowego domu - tak różowego, że kiedy odwróciłam wzrok, pozostawił wypalony
obraz pod moimi powiekami. Wysoka i ubrana na biało, miała na głowie korkowy

hełm z welonem, który spływał na jej twarz i opadał na ramiona i plecy. Wyglądała jak
afrykańska panna młoda.

Kołysząc w tę i z powrotem blaszaną puszką z dymem, podnosiła pokrywki

skrzynek i zaglądała do środka. Chmary pszczół wzbijały się w powietrze i wirowały

wokół jej głowy. Dwa razy zniknęła w ich gęstym tumanie, a potem powoli pojawiła
się z powrotem niczym sen wyłaniający się z głębin nocy.

Rosaleen i ja stałyśmy po drugiej stronie drogi, nie odzywając się ani słowem.

Ja dlatego, że całe to misterium napawało mnie podziwem i grozą, Rosaleen dlatego,

że usta miała zalepione tabaką Red Rose.

- To ona robi miód Czarnej Madonny - powiedziałam.

Nie mogłam oderwać od niej oczu, od tej Władczyni Pszczół, kobiety, która

mogła odkryć przede mną tajemnice mojej matki. August.

Rosaleen, która opadała z sił, strzyknęła na ziemię czarną śliną, a potem otarła

pot, który perlił się nad jej górną wargą.

- Mam nadzieję, że zna się lepiej na robieniu miodu niż na kolorach -

mruknęła.

- Mnie się podoba - oświadczyłam.
Zaczekałyśmy, aż kobieta wejdzie do domu, po czym przeszłyśmy na drugą

stronę drogi i otworzyłyśmy furtkę w płocie, który wyglądał tak, jakby lada chwila
miał runąć pod ciężarem jaśminu. Kiedy dodało się do tego rosnący wokół ganku

szczypiorek, koper i melisę, zapach był taki, że mógł zwalić z nóg.

Stanęłyśmy na ganku w odbijającym się od domu różowym świetle. Wszędzie

dookoła śmigały żuki ogrodniczki, a z wnętrza dobiegały dźwięki muzyki, podobne do

skrzypiec, lecz o wiele smutniejsze.

Serce podeszło mi do gardła. Waliło w piersiach tak głośno, że zapytałam

Rosaleen, czy je słyszy.

- Słyszę tylko głos dobrego Pana Boga, który pyta, co ja tutaj robię - odparła,

energicznie spluwając. Miałam nadzieję, że nie ma już w ustach więcej soku z tabaki. -
Daj mi siłę... Słodki Jezu... Straciłyśmy do reszty rozum - mamrotała pod nosem,

kiedy zapukałam do drzwi.

Muzyka umilkła. Kątem oka dostrzegłam jakiś ruch za oknem. Żaluzje uchyliły

się na krótką chwilę, a potem zamknęły.

Kiedy otworzyły się drzwi, nie stała za nimi kobieta w bieli, lecz inna, ubrana

na czerwono, z włosami przystrzyżonymi tak krótko, że przypominały naciągnięty
ciasno na czaszkę szary pływacki czepek. Wpatrywała się w nas podejrzliwym i

surowym wzrokiem. Zauważyłam smyczek, który wetknęła pod pachę niczym szpicru-
tę. Nie zdziwiłabym się wcale, gdyby nas nim smagnęła.

- Słucham?
- Czy pani August Boatwright?

- Nie, nazywam się June Boatwright - odpowiedziała, wbijając wzrok w szwy na

czole Rosaleen. - August Boatwright to moja siostra. Przyszłyście się z nią zobaczyć?

Kiwnęłam głową i w tej samej chwili pojawiła się kolejna kobieta, bosa, ubrana

w zielono - białą kraciastą suknię bez rękawów, z mnóstwem sterczących na głowie

krótkich warkoczyków.

- May Boatwright - przedstawiła się. - Ja też jestem siostrą August - dodała,

posyłając nam ten dziwny uśmiech, sygnalizujący, że osoba, z którą mamy do
czynienia, nie jest zupełnie normalna.

Marzyłam, żeby uśmiechnęła się do nas także June ze swoim muzycznym

biczem, lecz ona sprawiała wrażenie wyłącznie poirytowanej .

- Czy August się was spodziewa? - zapytała, zwracając się do Rosaleen.
Ta oczywiście nie mogła się doczekać, żeby wypaplać wszystko od początku do

końca.

- Nie, bo widzi pani, Lily ma ten obrazek...

- Zobaczyłam w sklepie słoik z miodem - przerwałam jej - i sprzedawca

powiedział...

- Ach, przyszłyście po miód. Trzeba było mówić od razu. Wejdźcie do saloniku.

Zawołam August.

Posłałam Rosaleen spojrzenie, które mówiło: „Czyś ty zwariowała? Nie mów im

nic o obrazku”. Nie mogłyśmy zbytnio komplikować naszej historii, to było pewne.

Niektórzy ludzie mają szósty zmysł, inni są go zupełnie pozbawieni. Ja go

chyba miałam, ponieważ zaraz po wejściu do domu poczułam na skórze drżenie,

dreszcz, który wędrował wzdłuż krzyża i ramion, pulsując z opuszek palców.
Praktycznie promieniowałam. Ciało wyczuwa różne rzeczy na długo przed tym, zanim

pojmie je umysł. Zastanawiałam się, co takiego wie moje ciało, czego ja jeszcze nie
wiedziałam.

Wszędzie czułam zapach wosku do mebli. Ktoś wypolerował nim wszystkie

sprzęty w salonie, dużym pokoju z frędzlastymi kapami, starym pianinem nakrytym

koronkową serwetą oraz bujanymi fotelami, które wyścielono kobiercami. Przy
każdym fotelu stał taboret obity aksamitem. Aksamitem. Podeszłam i pogładziłam

dłonią jeden z nich.

Następnie podeszłam do stołu z rozkładanym blatem i powąchałam świecę z

pszczelego wosku, która pachniała dokładnie tak jak pasta do mebli. Stała w
świeczniku w kształcie gwiazdy. Leżąca obok układanka była już prawie rozwiązana,

ale nie mogłam zgadnąć, jaki tworzy obraz. Na kolejnym stoliku przy oknie stała
wypełniona gladiolami butelka do mleka z szeroką szyjką. Zasłony były z organdyny,

nie tej zwyczajnej białej, lecz srebrzystoszarej, wskutek czego padające przez nią
migotliwe światło wydawało się lekko przydymione.

Wyobraźcie sobie ściany, na których nie ma nic oprócz luster. Naliczyłam ich

pięć, każde w wielkich mosiężnych ramach.

A potem obróciłam się na pięcie i spojrzałam w stronę drzwi, przez które

weszłam. W kącie stała wysoka na prawie trzy stopy rzeźba kobiety, jedna z tych figur,

które w dawnych czasach sterczały na dziobie statku, tak stara, że z tego, co
wiedziałam, mogła pochodzić nawet z Santa Marii Kolumba.

Zupełnie czarna i powykręcana jak wyrzucony na brzeg korzeń, miała twarz, na

której niczym na mapie widać było wszystkie przebyte sztormy i podróże. Uniesiona

prawa ręka mogła sugerować, że wskazuje komuś drogę, tyle że zacisnęła ją w pięść.
Nadawało jej to surowy wygląd, jakby mogła bez trudu przywołać kogoś do porządku,

gdyby okazało się to konieczne.

Mimo że nie była wcale ubrana jak Maria i nie przypominała postaci z etykiety

na miodzie, od razu domyśliłam się, że to ona. Na piersiach miała namalowane
wyblakłe czerwone serce, a w miejscu, gdzie jej ciało łączyło się z dziobem statku,

zakrzywiony żółty półksiężyc. Stojąca w wysokiej szklance świeczka rzucała migotliwe
refleksy na całą postać. Było w niej połączenie pokory i mocy. Nie wiedziałam, co o

niej myśleć, lecz to, co czułam, było magnetyczne i tak potężne, że aż bolało - zupełnie
jakby do moich piersi wcisnął się księżyc i całe je wypełnił.

Jedyną rzeczą, z którą mogłam porównać to uczucie, było to, czego doznałam,

wracając raz późnym popołudniem ze straganu i widząc słońce rozniecające ogień w

koronach drzew, podczas gdy niżej gromadził się już mrok. Cisza dzwoniła mi w
uszach, piękno rosło w powietrzu, a drzewa były tak przezroczyste, że wydawało mi

się, iż potrafię dojrzeć w ich wnętrzu coś czystego. Pierś bolała mnie wówczas
dokładnie tak samo jak teraz.

Usta rzeźby rozchylone były w pięknym wyniosłym uśmiechu, na widok

którego odruchowo podniosłam dłonie do gardła. Przejrzałam cię na wylot, Lily

Owens, mówił ten uśmiech.

Wiedziała, jaką jestem kłamliwą, siejącą śmierć i nienawidzącą ludzi osobą.

Wiedziała, jak bardzo nienawidzę T. Raya i koleżanek w szkole, lecz przede wszystkim
samej siebie za to, że odebrałam sobie matkę.

Chciało mi się płakać, lecz już po chwili miałam ochotę się roześmiać, ponieważ

dzięki rzeźbie poczułam się również jak Lily - Budząca - Uśmiech, tak jakby tkwiło we

mnie także piękno i dobro. Jakbym naprawdę miała w sobie ten potencjał, o którym
mówiła pani Henry.

Stojąc tam, kochałam się i nienawidziłam. Taki właśnie wywarła na mnie

wpływ czarna Maria - byłam z siebie jednocześnie dumna i wypełniał mnie wstyd.

Podeszłam do niej bliżej i owionęła mnie unosząca się z drewna słaba woń

miodu. May stanęła obok mnie i teraz czułam tylko zapach pomady w jej włosach,

cebuli na rękach i wanilii w oddechu. Miała różowe dłonie oraz podeszwy stóp i
ciemniejszą skórę na łokciach. Ich widok wypełniał mnie z jakiegoś powodu czułością.

Do salonu weszła tymczasem August Boatwright w okularach bez oprawek i z

limonkowozieloną szyfonową szarfą na biodrach.

- Kogo tutaj mamy? - zapytała i sam dźwięk jej głosu sprawił, że wróciłam do

rzeczywistości.

Jej lśniąca od potu i słońca marcepanowa twarz poprzecinana była tysiącem

karmelowych zmarszczek, a włosy wyglądały jakby przysypano je mąką, poza tym

jednak wydawała się całkiem młoda.

- Mam na imię Lily, a to jest Rosaleen - oznajmiłam i nagle zobaczyłam, jak w

progu pojawia się za nią June. Stojąc z otwartymi ustami, nie miałam pojęcia, co
jeszcze powiedzieć. To, co z nich w końcu padło, było dla mnie kompletnym

zaskoczeniem. - Uciekłyśmy z domu i nie mamy dokąd pójść - wyznałam.

Każdego innego dnia mogłam wygrać z palcem w nosie w turnieju łgarzy i oto,

oto, co im wyznałam: żałosną prawdę. Obserwowałam ich twarze, zwłaszcza August.
Zdjęła okulary i pomasowała wgłębienia po obu stronach nosa. Było tak cicho, że

słyszałam tykanie zegara w sąsiednim pokoju.

August nałożyła z powrotem okulary, po czym podeszła do Rosaleen i obejrzała

szwy na jej czole, skaleczenie pod okiem oraz sińce na skroni i ramionach.

- Wygląda na to, że ktoś cię pobił - powiedziała.

- Spadła z frontowych schodów, kiedy wyjeżdżałyśmy - wyjaśniłam, wracając

do mego naturalnego nawyku opowiadania andronów.

August i June wymieniły ze sobą spojrzenia, a Rosaleen zmrużyła oczy, dając

mi do zrozumienia, że znowu to zrobiłam: zachowałam się tak, jakby jej tu w ogóle nie

było.

- No cóż, możecie tutaj zostać do czasu, gdy będziecie wiedziały, co robić dalej.

Nie możemy pozwolić, żebyście mieszkały w przydrożnym rowie - powiedziała
August.

June wciągnęła w płuca prawie całe wypełniające salon powietrze.
- Ależ, August...

- Zostaną tutaj - powtórzyła August w sposób, który nie pozostawiał

wątpliwości, kto jest starszą, a kto młodszą siostrą. - Wszystko będzie dobrze. Mamy

łóżka polowe w miodowni.

June wymaszerowała z pokoju, turkocząc czerwoną spódnicą.

- Dziękuję - powiedziałam do August.
- Nie ma za co. A teraz siadajcie. Przyniosę oranżady. Usiadłyśmy na bujanych

fotelach z trzcinowymi siedziskami, a May stanęła na straży, szczerząc zęby w tym
swoim szalonym uśmiechu.

Zauważyłam, że ma bardzo muskularne ramiona.
- Jak to się stało, że nazywacie się jak miesiące z kalendarza? - zapytała ją

Rosaleen.

- Nasza matka uwielbiała wiosnę i lato - odpowiedziała May. - Miałyśmy

również April, ale... ale umarła, kiedy była mała. - Nagle spełzł jej z twarzy uśmiech i
ni z tego, ni z owego zaczęła nucić Oh! Susanna tak zapamiętale, jakby zależało od

tego jej życie.

Nucenie przeszło w głośny płacz, a ja i Rosaleen wbiłyśmy w nią wzrok. May

szlochała, jakby April umarła zaledwie przed chwilą.

W końcu wróciła August, niosąc tacę z czterema szklankami, na krawędziach

których zatknięte były elegancko plasterki pomarańczy.

- Och, May, kochanie, idź do ściany i tam się wypłacz - powiedziała, wskazując

siostrze drzwi i lekko popychając.

Zachowywała się, jakby tego rodzaju sceny zdarzały się w każdym domu w

Karolinie Południowej.

- Proszę bardzo... wasza oranżada.

Pociągnęłam łyczek, ale Rosaleen wychyliła swoją szklankę jednym haustem i z

jej ust wydarło się beknięcie, którego nie powstydziliby się chłopcy w moim

gimnazjum. To było niewiarygodne.

August udała, że nic nie usłyszała, a ja wlepiłam wzrok w obity aksamitem

taboret, żałując, że Rosaleen nie jest bardziej kulturalna.

- Więc ty jesteś Lily, a ty Rosaleen - powiedziała August. - Macie może jakieś

nazwiska?

- Rosaleen... Smith i Lily... Williams - zmyśliłam na poczekaniu. - Widzi pani,

moja matka zmarła, kiedy byłam mała, a ojciec zginął w zeszłym miesiącu w wypadku
traktora na naszej farmie w hrabstwie Spartanburg. Nie mam tutaj żadnych krewnych

i chcieli wysłać mnie do sierocińca.

August potrząsnęła głową. Rosaleen też to zrobiła, choć z zupełnie innego

powodu.

- Rosaleen była naszą gospodynią - kontynuowałam. - Nie ma żadnej rodziny

prócz mnie i postanowiłyśmy pojechać do Wirginii, żeby odnaleźć naszą ciotkę. Tyle
że nie mamy grosza przy duszy, więc jeśli miałybyście panie dla nas jakąś pracę,

mogłybyśmy zarobić tutaj trochę pieniędzy, nim ruszymy dalej. Tak naprawdę nie
śpieszy nam się zbytnio do Wirginii.

Rosaleen spiorunowała mnie wzrokiem. Przez minutę słychać było tylko

brzęczenie lodu w naszych szklankach. Nie zdawałam sobie sprawy, jak duszno jest w

tym pokoju i jak intensywnie pracują moje gruczoły potowe. Czułam własny zapach.
Spojrzałam na stojącą w rogu czarną Marię, a potem ponownie na August.

Ta odstawiła swoją szklankę. Nigdy nie widziałam oczu takiego koloru - w

najczystszym rudawym odcieniu.

- Sama pochodzę z Wirginii - powiedziała i z jakiegoś powodu poczułam w

kończynach to samo mrowienie, które ogarnęło mnie zaraz po wejściu do tego pokoju.

- No dobrze - podjęła August. - Rosaleen może pomagać May w domu, a ty pomożesz
Zachowi i mnie przy pszczołach. Zach jest moim głównym pomocnikiem, więc nie

mogę ci nic płacić, ale będziecie miały przynajmniej gdzie mieszkać i co jeść, dopóki
nie zadzwonimy do twojej ciotki i nie poprosimy jej o pieniądze na autobus.

- Nie pamiętam dobrze jej nazwiska - bąknęłam. - Ojciec mówił o niej po

prostu „ciocia Bernie”. Nigdy jej nie poznałam.

- No więc co masz zamiar robić, moje dziecko? Chodzić od drzwi do drzwi po

całej Wirginii?

- Nie, proszę pani, tylko po Richmondzie.
- Rozumiem - odparła August.

I chodzi o to, że świetnie mnie zrozumiała. Przejrzała mnie na wylot.

*

Przez całe popołudnie na niebie nad Tiburonem gęstniał upał, który ustąpił w

końcu miejsca burzy z piorunami. August, Rosaleen i ja stałyśmy na werandzie za

kuchnią, patrząc, jak chmury siniaczą fioletem szczyty drzew, a wiatr smaga gałęzie.
Czekałyśmy, aż przestanie lać, żeby August mogła nam pokazać nasze nowe kwatery w

miodowni, która mieściła się w stojącym na tyłach podwórza garażu pomalowanym
na taki sam jadowicie flamingowy kolor jak dom mieszkalny.

Co jakiś czas siekły nas po twarzach zabłąkane krople deszczu. Nie ścierałam

ich. Dzięki nim świat wydawał się taki pełen życia. Trudno mi było nie zazdrościć

burzy, tak się nią wszyscy przejmowali.

August weszła z powrotem do kuchni, po czym wróciła z trzema aluminiowymi

patelniami, które nam wręczyła.

- Chodźcie, przebiegniemy się. Nie zmoczymy sobie przy najmniej głów.

Wybiegłyśmy na deszcz, trzymając patelnie nad głowami. Zerkając do tyłu,

zobaczyłam, że Rosaleen kroczy z opuszczoną patelnią, w ogóle nie łapiąc, o co chodzi.

Kiedy dotarłyśmy do warsztatu, musiałyśmy poczekać na nią przy drzwiach.

Rosaleen sunęła przez podwórko, nabierając wody do patelni i chlapiąc nią na boki

niczym dziecko. Stąpała po kałużach, jakby były perskimi dywanami, a kiedy gdzieś
niedaleko zagrzmiało, zadarła głowę do góry, otworzyła usta i zaczęła łykać krople

deszczu. Od czasu gdy pobili ją ci faceci, miała zmęczoną, ściągniętą twarz i wyblakłe
oczy, jakby zgasili w niej całe światło. Teraz jednak widziałam, że wraca do siebie:

wyglądała niczym królowa wszechpogody, której nic nie może dotknąć.

Gdyby jeszcze nabrała lepszych manier.

Miodownia była jednym wielkim pomieszczeniem, wypełnionym dziwnymi

urządzeniami do produkcji miodu - dużymi zbiornikami, palnikami gazowymi,

korytkami, dźwigniami, białymi skrzynkami oraz regałami, na których leżały pszczele
plastry. Nozdrza wypełnił mi po same dziurki zapach słodyczy.

Rosaleen zostawiała po sobie gigantyczne kałuże na podłodze. August pobiegła

po ręczniki, a ja zaczęłam się gapić na stojące przy bocznej ścianie półki z wekami.

Przy drzwiach wisiały na gwoździach korkowe hełmy z siatką, narzędzia oraz woskowe
świece. Wszystko pokrywała cieniutka warstewka miodu.

August zaprowadziła nas do małego pokoiku na tyłach, ze zlewem, lustrem do

samej podłogi, jednym oknem bez zasłon i dwoma łóżkami polowymi z czystą

pościelą. Położyłam swoją torbę na pierwszym z nich.

- May i ja śpimy tutaj czasami, kiedy zbieramy na okrągło miód - powiedziała

August. - Może tu być gorąco. Będziecie musiały sobie wtedy włączyć wiatraczek.

Wiatraczek stał na półce przy tylnej ścianie. Rosaleen włączyła go i przyklejone

do łopatek pajęczyny pofrunęły na wszystkie strony. Musiała je ściągnąć z policzków.

- Potrzebujesz suchego ubrania - stwierdziła August.

- Wyschnę na powietrzu - odparła Rosaleen, kładąc się na łóżku, pod którym

natychmiast ugięły się nogi.

- Żeby skorzystać z toalety, będziecie musiały przychodzić do domu - dodała

August. - Nie zamykamy drzwi na klucz, więc nie krępujcie się, wchodźcie.

Rosaleen miała zamknięte oczy. Zdążyła już zasnąć i oddychała głośno przez

usta.

- Mówisz, że spadła ze schodów? - zapytała August, ściszając głos.
- Tak, proszę pani, poleciała głową prosto do przodu. Zaczepiła nogą o dywanik

u szczytu schodów, ten, który przymocowała pineskami jeszcze moja matka.

Tajemnica udanego kłamstwa polega na tym, żeby za dużo nie wyjaśniać i

dorzucić jakiś wyrazisty szczegół.

- No cóż, panno Williams, możesz zacząć jutro - oświadczyła August.

Przez chwilę główkowałam, do kogo mówi, kim jest ta panna Williams, a potem

sobie przypomniałam: to ja byłam teraz panną Williams. To kolejna tajemnica

udanego kłamstwa: trzeba dobrze pamiętać, co mówiło się wcześniej.

- Zacha przez tydzień nie będzie - dodała. - Jego rodzina pojechała na Pawley's

Island z wizytą do siostry jego mamy.

- Co będę robić, jeśli wolno spytać?

- Będziesz pracowała z Zachem i ze mną przy produkcji miodu i robiła inne

konieczne rzeczy. Chodź, oprowadzę cię.

Weszłyśmy z powrotem do dużego pomieszczenia ze wszystkimi urządzeniami.

August podeszła do stosu poustawianych jedna na drugiej białych skrzynek.

- To są nadstawki - powiedziała, kładąc jedną z nich na podłodze i zdejmując

pokrywkę.

Z zewnątrz skrzynka wyglądała jak zwykła, wyciągnięta z komody szuflada, ale

w środku wisiały w niej ramki z pszczelimi plastrami. Każda wypełniona była miodem

i oblepiona woskiem.

- Tam jest odsklepiacz - wyjaśniła August, wskazując palcem - w którym

usuwamy wosk z plastrów. Potem przechodzi przez topiarkę do wosku.

Ruszyłam za nią, stąpając po kawałkach plastrów, które tutaj pełniły funkcję

kotów kurzu. August zatrzymała się przy stojącym pośrodku dużym metalowym
zbiorniku.

- To jest wirówka - mówiła dalej, klepiąc ją po boku, jakby była grzecznym

psem. - Wejdź tam na górę i zobacz.

Wdrapałam się po dwuszczebelkowej drabince i zajrzałam do środka, a August

przekręciła przełącznik. Stojący na podłodze silnik zakaszlał i zaterkotał. Wirówka

zaczęła się powoli obracać i nabierać szybkości niczym jarmarczna maszyna z
cukrową watą, aż w końcu powietrze wypełniło się niebiańskim zapachem.

- Ta maszyna segreguje miód - ciągnęła August. - Oddziela dobry materiał od

złego. Zawsze uważałam, że przydałyby się takie wirówki dla istot ludzkich.

Wrzucałoby się je do środka i wirówka robiłaby to, co do niej należy.

Zerknęłam na nią i spostrzegłam, że świdruje mnie tymi swoimi piernikowymi

oczyma. Czy nie wpadałam w paranoję, sądząc, że kiedy mówiła o istotach ludzkich,
tak naprawdę miała na myśli moją osobę?

August wyłączyła motor, który wydał z siebie serię tyknięć.
- Stąd miód leje się do cedzidła, następnie do podgrzewa cza - wyjaśniła,

pochylając się nad brązową rurą, wystającą z wirówki - i na koniec do odstojnika. Tam
jest kran, z którego napełniamy wiadra. Szybko załapiesz, o co chodzi.

Bardzo w to wątpiłam. Jeszcze nigdy w życiu nie zetknęłam się z czymś tak

skomplikowanym.

- Domyślam się, że podobnie jak Rosaleen chcesz teraz trochę odpocząć -

powiedziała. - Kolacja będzie o szóstej. Lubisz placki ze słodkich ziemniaków? To

specjalność May.

Kiedy wyszła, położyłam się na wolnym łóżku. Deszcz bębnił o blaszany dach.

Miałam wrażenie, że jestem w podróży od wielu tygodni, że umykając przed lwami i
tygrysami, przemierzałam dżunglę i starałam się odnaleźć Zagubione Diamentowe

Miasto gdzieś w samym sercu Konga - o czym opowiadał ostatni film, który oglądałam
na popołudniowym seansie w Sylvanie, jeszcze przed wyjazdem. Byłam

przeświadczona, że w jakiś sposób tutaj należę, naprawdę należę, równie dobrze
jednak mogłabym być w Kongu - tak obco się czułam. Nie miałam właściwie nic

przeciwko temu, by mieszkać w kolorowym domu z kolorowymi kobietami, jeść z ich
talerzy i leżeć w ich pościeli, lecz było to dla mnie kompletnie nowe doświadczenie i

moja skóra nigdy jeszcze nie wydawała mi się taka biała.

T. Ray nie wierzył, żeby Murzynki były mądre. Ponieważ pragnę opowiedzieć

tutaj całą prawdę, a to oznacza również najgorsze, ja osobiście uważałam, iż mogą być
mądre, lecz oczywiście nie tak mądre jak ja, gdyż byłam biała. Jednak leżąc teraz na

łóżku w miodowni, potrafiłam myśleć tylko o jednym: jaka ta August jest
inteligentna, jaka kulturalna, i bardzo mnie to dziwiło. Dzięki temu uświadomiłam

sobie, że drzemią we mnie uprzedzenia.

- Podoba ci się tutaj? - zapytałam, kiedy Rosaleen ocknęła się z drzemki, zanim

jeszcze podniosła głowę z poduszki.

- Chyba tak - odparła, starając się zająć pozycję siedzącą. - Na razie.

- No więc mnie też się tutaj podoba - oświadczyłam. - I nie chcę, żebyś zepsuła

to swoją paplaniną.

Rosaleen skrzyżowała ręce na piersiach i zmarszczyła czoło.
- Jaką paplaniną?

- Nie mów nic o obrazku czarnej Marii, który mam w torbie, dobrze? I o mojej

matce.

Zaczęła zaplatać sobie na głowie warkoczyki.
- Dlaczego chcesz to zachować w sekrecie? - zapytała.

Nie miałam wcześniej czasu zastanowić się nad swoimi motywami. Ponieważ

chcę być przez moment kimś normalnym, chciałam powiedzieć. Nie uciekinierką

szukającą śladów matki, lecz zwyczajną dziewczyną, która przyjechała z
wakacyjną wizytą do Tiburonu w Karolinie Południowej. Chcę zdobyć przychylność

August, żeby nie odesłała mnie z powrotem, kiedy się dowie, co takiego
przeskrobałam. Wszystkie te rzeczy były prawdą, ale uświadamiając je sobie,

wiedziałam, że nie tylko dlatego krępuję się rozmawiać z August o mojej matce.

Podeszłam do Rosaleen i pomogłam jej zaplatać warkoczyki. Zauważyłam, że

trochę drżą mi ręce.

- Przyrzeknij po prostu, że nic nie powiesz - poprosiłam.

- To twój sekret - odparła. - Zrobisz z nim, co zechcesz.

*

Nazajutrz rano obudziłam się wcześnie i wyszłam na dwór. Deszcz przestał

padać i zza chmur świeciło słońce. Miodownię otaczały zewsząd sosnowe lasy.

Naliczyłam około czternastu stojących pod drzewami uli, z daszkami, które lśniły w
oddali niczym białe pocztowe znaczki.

Poprzedniego wieczoru August powiedziała przy kolacji, że ma dwadzieścia

osiem akrów ziemi, które odziedziczyła po dziadku. W takim jak to małym miasteczku

dziewczyna mogła się łatwo ukryć na dwudziestu ośmiu akrach ziemi. Otworzyć właz i
zniknąć.

Przez szczelinę w obwiedzionej czerwienią chmurze sączyło się słoneczne

światło. Ruszyłam ku niemu ścieżką prowadzącą z miodowni do lasu. Minęłam

obładowany narzędziami dziecinny wózek stojący przy grządce pomidorów, które
przywiązano do palików fragmentami nylonowych pończoch. Między pomidorami

rosły pomarańczowe cynie i obrócone kwiatkami ku ziemi lawendowe gladiole.

Siostry kochały ptaki, to było widać. Po drodze minęłam betonowe poidełko i

mnóstwo karmników - wydrążone tykwy i ustawione w rzędzie wielkie sosnowe
szyszki, każda wysmarowana masłem orzechowym.

W miejscu, gdzie zaczynał się las, natknęłam się na prowizorycznie

zacementowany mur, który sięgał najwyżej do kolan, ale ciągnął się na długości

prawie pięćdziesięciu jardów. Biegł wokół posiadłości i nagle się urywał. Nie
wydawało się, żeby czemuś służył. Po chwili zobaczyłam małe karteluszki wsunięte w

szczeliny między kamieniami. Ruszyłam wzdłuż muru i przekonałam się, że są
wsunięte na całej jego długości - były ich setki.

Wyjęłam jedną z nich i rozłożyłam, ale słowa były zbyt zamazane przez deszcz,

żeby coś odczytać. Wydłubałam następną. Birmingham, 15 września, zginęły cztery

małe aniołki, głosił napis.

Złożyłam kartkę i wsunęłam ją z powrotem, czując, że zrobiłam coś złego.

A potem przeskoczyłam przez mur i weszłam do lasu, brnąc przez małe

paprocie z niebieskawozielonymi liśćmi i uważając, żeby nie zniszczyć deseni, które

tak pracowicie tkały przez cały ranek pająki. Czułam się tak, jakbyśmy razem z
Rosaleen naprawdę odkryły Zagubione Diamentowe Miasto.

Idąc, usłyszałam szum płynącej wody. Trudno usłyszeć ten dźwięk i nie

poszukać jego źródła. Przedzierając się przez coraz gęstsze zarośla, ruszyłam w głąb

lasu. Kolczaste gałązki drapały mnie po nogach, ale w końcu znalazłam niedużą
rzeczkę, niewiele szerszą od strumienia, w którym ja i Rosaleen zażywałyśmy kąpieli.

Patrzyłam na jej kręty nurt i leniwe wiry, które co jakiś czas pojawiały się na
powierzchni.

W końcu zdjęłam buty i weszłam do wody. Zalegający na dnie muł oblepił mi

palce stóp. Tuż przede mną żółw skoczył z kamienia, napędzając mi śmiertelnego

stracha. Nie wiadomo, z iloma jeszcze niewidocznymi stworzeniami zawierałam
właśnie bliższą znajomość - z wężami, żabami i całym wodnym światem kąśliwych

robaków - lecz ja w ogóle się tym nie przejmowałam.

Kiedy włożyłam buty i ruszyłam z powrotem, spomiędzy chmur padły

promienie światła i zapragnęłam, żeby tak było zawsze - żeby nie było T. Raya, pana
Gastona i ludzi, którzy chcieli pobić Rosaleen do utraty zmysłów. Tylko obmyty

deszczem las i wschodzące słońce.

Wyobraźmy sobie przez chwilę że jesteśmy dość mali, by podążyć za pszczołą

do wnętrza ula. Pierwszą rzeczą, do której powinniśmy się przyzwyczaić, jest na

ogól ciemność...

Exploring the World of Social Insects (Odkrywanie świata owadów

społecznych)

ROZDZIAŁ PIĄTY

Pierwszy tydzień u August był balsamem, czystym wytchnieniem. Świat

ofiarowuje nam czasami coś takiego: krótką przerwę, kiedy nad ringiem rozbrzmiewa

gong i idziemy do narożnika, gdzie ktoś opatruje nasze poobijane życie.

Przez cały tydzień nikt nie pytał mnie o ojca, który zginął ponoć w wypadku

podczas jazdy traktorem, ani o dawno zaginioną ciotkę w Wirginii. Siostry z
kalendarza po prostu nas przyjęły.

W pierwszej kolejności zajęły się przyodziewkiem dla Rosaleen. August wsiadła

do swojej ciężarówki i pojechała prosto do sklepu Amen Dollar, gdzie kupiła jej cztery

pary majtek, jasnoniebieską bawełnianą nocną koszulę, trzy luźne hawajskie suknie i
biustonosz, w którego miseczkach można było dźwigać głazy.

- To nie jest jałmużna - zastrzegła Rosaleen, gdy August położyła ubrania na

kuchennym stole. - Za wszystko zapłacę.

- Możesz odpracować - odparła August. May zaczęła obmywać wacikami szwy

Rosaleen.

- Ktoś nieźle cię urządził - powiedziała i chwilę później nuciła już Oh! Susanna,

w tym samym szaleńczym tempie co poprzednio.

June uniosła wzrok znad stołu, na którym sprawdzała listę zakupów.
- Znowu nucisz tę piosenkę - powiedziała. - Czy nie musisz przypadkiem wyjść?

May upuściła wacik na stół i wybiegła z pokoju.
Spojrzałam na Rosaleen, która wzruszyła ramionami. June sama dokończyła

przemywania szwów; robiła to z odrazą, co poznałam po jej ściągniętych ustach, które
przypominały ciasną dziurkę od guzika.

Wymknęłam się, żeby poszukać May. Chciałam jej powiedzieć, że zaśpiewam z

nią razem Oh! Susanna od początku do końca, ale nie udało mi się jej znaleźć.

*

To May nauczyła mnie miodowej piosenki:

Na moim grobie postaw ul

I niechaj ścieka z niego miód.
Kiedy wyzionę ducha już,

To właśnie zrobić dla mnie masz.
Ulice w niebie złote są,

Lecz wolę miodu mego dzban.
Na moim grobie postaw ul,

I niechaj ścieka z niego miód.
Podobała mi się jej niedorzeczność. Śpiewanie tej piosenki sprawiało, że

czułam się znowu kimś zwyczajnym. May śpiewała ją, wyrabiając ciasto albo krojąc
pomidory, August nuciła, naklejając etykiety na słoiki. Jej słowa mówiły wszystko o

tutejszym życiu.

Żyłyśmy miodem. Łykałyśmy łyżkę rano, żeby się rozbudzić, i łyżkę wieczorem,

żeby zasnąć. Używałyśmy go do każdego posiłku, żeby uspokoić umysł, nabrać sił i
uchronić się przed śmiertelną chorobą. Smarowałyśmy się nim, żeby zdezynfekować

skaleczenia i zapobiec pierzchnięciu warg. Miód wchodził w skład naszej kąpieli,
naszego kremu do skóry, malinowej herbaty oraz biszkoptów.

Nic nie mogło się obyć bez miodu. W ciągu jednego tygodnia moje chude

kończyny zaczęły nabierać ciała, a skołtunione kłaki zmieniły się w jedwabne loki.

August twierdziła, że miód jest ambrozją bogów i szamponem bogiń.

W dzień pracowałam z August w miodowni, a Rosaleen pomagała May w

domu. Nauczyłam się, jak przesuwając ogrzanym parą nożem wzdłuż nadstawki,
odsklepiać wosk z plastrów i jak umieszczać je w wirówce. Ustawiałam odpowiedni

płomień pod parownikiem i zmieniałam nylonowe pończochy, których August
używała do filtrowania miodu w cedzidle. Uczyłam się wszystkiego tak szybko, że

uznała mnie za cudowne dziecko. Tak dokładnie powiedziała: Lily, jesteś cudownym
dzieckiem.

Moim ulubionym zajęciem było lanie pszczelego wosku do foremek na świece.

August dawała funt wosku na każdą świecę i wprasowywała w nie małe fiołki, które

zbierałam w lesie. Miała zamówienia ze sklepów w tak odległych miejscach jak Maine
i Vermont. Mieszkający tam ludzie kupowali tyle świec i słoików miodu, że nie mogła

im nastarczyć. Dla specjalnych klientów były puszki z Uniwersalnym Pszczelim
Woskiem Czarnej Madonny. August mówiła, że dzięki niemu żyłka wędkarska lepiej

się rozwija, nici są mocniejsze, meble bardziej lśnią, okna się nie zacinają, a
podrażniona skóra błyszczy jak pupa niemowlęcia. Pszczeli wosk był cudownym

remedium na wszystko.

May i Rosaleen od razu przypadły sobie do gustu. May była prostoduszna. Nie

chcę przez to powiedzieć „opóźniona w rozwoju”, ponieważ na swój sposób była
bardzo bystra i czytała mnóstwo książek kucharskich. Mam na myśli jej naiwność i

bezpretensjonalność, to że była jednocześnie dzieckiem i osobą dorosłą, no i miała w
sobie tę szczyptę szaleństwa. Rosaleen lubiła powtarzać, że May wyląduje w końcu w

domu wariatów, lecz mimo to bardzo się do niej przywiązała. Kiedy zaglądałam do
kuchni, stały ramię w ramię przy zlewie i trzymały kolby kukurydzy, których nie mo-

gły obrać, ponieważ nie zamykały im się usta. Albo smarowały masłem orzechowym
szyszki dla ptaków.

To Rosaleen rozwikłała tajemnicę Oh! Susanna. Powiedziała, że kiedy wszystko

układa się po myśli May, wtedy jest w świetnym nastroju, lecz wystarczy, że poruszy

się jakiś nieprzyjemny temat - na przykład szwy na głowie Rosaleen albo to, że
pomidory zgniły w koszyku - zaraz zaczyna nucić Oh! Susanna. W ten sposób starała

się powstrzymać łzy. Sposób był skuteczny w wypadku pomidorów, poza tym jednak
raczej się nie sprawdzał.

Kilka razy popłakała się tak strasznie, wyrywając sobie przy tym włosy z głowy,

że Rosaleen musiała pobiec do miodowni po August, która całkiem spokojnie posyłała

siostrę do muru z kamienia. Chodzenie tam było chyba jedyną rzeczą, która pomagała
jej się opanować.

May nie pozwalała stawiać w domu pułapek na szczury, ponieważ nie mogła

znieść myśli o cierpiącym gryzoniu. Rosaleen najbardziej jednak irytowało to, że

łapała pająki i wynosiła je z domu na śmietniczce. Lubiłam za to May, bo
przypominała w tym moją kochającą robactwo matkę. Pomogłam jej raz złapać

kosarza nie tylko dlatego, że rozdeptany mógł ją doprowadzić do łez, lecz dlatego, że
tak właśnie chciałaby, żebym się zachowała, moja matka.

Rano May musiała zawsze zjeść banana, i nie mógł mieć żadnej skazy. Pewnego

ranka byłam świadkiem, jak obrała pod rząd siedem, zanim znalazła jeden bez

plamki. W kuchni trzymała tony bananów w wypełnionych po brzegi kamionkowych
misach; była to druga po miodzie rzecz, której nigdy nie brakowało w tym domu. May

potrafiła każdego ranka sprawdzić pięć albo więcej bananów, szukając tego idealnego,
nieskazitelnego, który nie obtłukł się o inne.

Rosaleen robiła bananowe puddingi, bananowe placki z kremem i bananowe

galaretki, podawała też plasterki banana na liściu sałaty, i August musiała jej w końcu

powiedzieć, żeby dała sobie spokój i po prostuje wyrzucała.

Najtrudniej było rozgryźć June. Uczyła historii i angielskiego w gimnazjum dla

kolorowych, najbardziej jednak kochała muzykę. Kiedy udawało mi się wcześniej
skończyć pracę w miodowni, szłam do kuchni i patrzyłam, jak May i Rosaleen

przyrządzają posiłki, ale w rzeczywistości siedziałam tam, żeby posłuchać, jak June
gra na wiolonczeli.

Grała muzykę śmiertelnie chorym ludziom, odwiedzając ich w domach, a

nawet w szpitalach, by mogli odejść w zaświaty przy dźwiękach serenady. Nigdy o

czymś takim wcześniej nie słyszałam; siedząc przy stole i popijając słodką mrożoną
herbatę, zastanawiałam się, czy to nie dlatego June tak rzadko się uśmiecha. Może za

dużo miała wokół siebie śmierci.

Widziałam, że nie podoba jej się, że ja i Rosaleen mieszkamy w ich domu; była

to jedyna przykra strona naszego tam pobytu.

Któregoś wieczoru, idąc do łazienki w różowym domu, podsłuchałam, jak June

rozmawia z August na tylnej werandzie. Słysząc ich głosy, zatrzymałam się przy
krzaku hortensji.

- Przecież wiesz, że ona kłamie - powiedziała June.
- Wiem - odparła August. - Ale obie wpadły w jakieś tarapaty i muszą się gdzieś

podziać. Kto je przyjmie, jeśli my tego nie zrobimy? Białą dziewczynkę i Murzynkę?
Nikt w całej okolicy.

Przez chwilę żadna z nich się nie odzywała. Słyszałam, jak ćmy zderzają się z

żarówką na werandzie.

- Nie możemy udzielać schronienia uciekinierce, nikogo o tym nie

zawiadamiając - upierała się June.

August odwróciła się w stronę okna z siatki i wyjrzała na zewnątrz. Cofnęłam

się głębiej w cień, opierając się plecami o ścianę domu.

- A kogo mamy zawiadomić? - zapytała. - Policję? Najwyżej gdzieś ją wywiozą.

Może jej ojciec naprawdę nie żyje. Jeśli tak, u kogo będzie jej lepiej niż u nas?

- A ta ciotka, o której wspominała?
- Nie ma żadnej ciotki, i dobrze o tym wiesz - odparła August.

- A jeśli jej ojciec wcale nie zginął w tym, jak to ona mówi, wypadku traktora? -

zapytała June i w jej głosie zabrzmiała irytacja. - Czy nie będzie jej szukał?

Zapadła cisza. Zakradłam się bliżej werandy.
- Mam po prostu przeczucie, że powinna tu zostać, June. Coś mi mówi, żeby

nie odsyłać jej tam, gdzie nie chce być. Przynajmniej na razie. Nie wyjechała bez
powodu. Może zleją traktował. Uważam, że możemy jej pomóc.

- Dlaczego nie zapytasz jej prosto z mostu, jakie ma kłopoty?
- Wszystko w swoim czasie - oznajmiła August. - Najmniej zależy mi na tym,

żeby wystraszyć ją gradem pytań. Powie nam sama, kiedy będzie gotowa. Trochę
cierpliwości.

- Ale ona jest biała, August.
To było prawdziwe objawienie - nie to, że jestem biała, ale że June

najwyraźniej nie lubiła mnie z powodu koloru mojej skóry. Nie miałam pojęcia, że to
możliwe - odrzucanie ludzi dlatego, że byli biali. Poczułam, jak moje ciało przenika

gorąca fala. Brat Gerald nazywał to „słusznym oburzeniem”. Jezus uniósł się słusznym
oburzeniem, kiedy poprzewracał stoły w świątyni i wygnał z niej lichwiarzy. Chciałam

wejść na werandę, wywrócić kilka stolików i powiedzieć: „Przepraszam cię, June
Boatwright, ale nawet mnie nie znasz!”.

- Przekonajmy się, czy jesteśmy w stanie jej pomóc - zadecydowała August i w

tym momencie June zniknęła mi z oczu. - Jesteśmy jej to winne.

- Nie sądzę, żebyśmy były jej cokolwiek winne - odparła June i rozległo się

trzaśniecie drzwi. Z ust August wydarło się westchnienie i popłynęło w mrok.

Ruszyłam z powrotem w stronę miodowni, wstydząc się, ponieważ August nie

dała się nabrać na moje bajeczki, równocześnie jednak z poczuciem ulgi, na razie

bowiem nie miała zamiaru wzywać policji ani odsyłać mnie z powrotem. Na razie,
powiedziała.

Przede wszystkim jednak uraziło mnie nastawienie June.
Kucając w trawie przy skraju lasu, czułam między nogami gorącą strugę moczu.

Patrzyłam na rosnącą na ziemi kałużę i czułam unoszący się z niej zapach. Nie było
różnicy między sikami moimi i June. O tym właśnie myślałam, patrząc na ciemny

krąg na ziemi. Siki to siki.

*

Co wieczór po kolacji siadałyśmy w małym pokoiku przed telewizorem, na

którym stała gliniana donica. Trudno było zobaczyć ekran między pędami

rododendrona, oplatającymi pokazywane w wiadomościach obrazki.

Podobało mi się to, jak wyglądał Walter Cronkite - jego czarne okulary i głos,

który sprawiał, że miało się wrażenie, iż wie wszystko, co warto było wiedzieć. Oto był
człowiek, który nie miał nic przeciwko książkom, to nie ulegało kwestii. Walter

Cronkite był uosobieniem wszystkiego, czego był pozbawiony T. Ray.

Poinformował nas o paradzie na rzecz integracji, którą zaatakował w St

Augustine tłum białych, a także o oddziałach białej samoobrony, o strażackich
sikawkach i o gazie łzawiącym. Podawał dokładne liczby. Trzech zabitych aktywistów

praw obywatelskich. Dwa wybuchy bombowe. Trzech murzyńskich studentów
pobitych trzonkami od siekier.

Odkąd pan Johnson podpisał tę ustawę, wydawało się, że ktoś spruł to, co

stanowiło podstawę amerykańskiego stylu życia. Widzieliśmy defilujących przed

kamerami gubernatorów, którzy apelowali o „spokój i rozsądek”. August obawiała się,
że wkrótce zobaczymy podobne sceny tutaj, w Tiburonie.

Siedząc tam, czułam się boleśnie biała i skrępowana, zwłaszcza gdy w pokoju

była June. Skrępowana i zawstydzona.

May nie oglądała na ogół telewizji, lecz któregoś wieczoru przyłączyła się do

nas i w połowie wiadomości zaczęła nucić Oh! Susanna. Zasmucił ją los pewnego

Murzyna o nazwisku Raines, który został zastrzelony z dubeltówki z przejeżdżającego
samochodu w Georgii. Na ekranie ukazała się wdowa obejmująca dzieci i May zaczęła

nagle szlochać. Zerwałyśmy się wszystkie, jakby była odbezpieczonym granatem, i
próbowałyśmy ją uspokoić, ale było już oczywiście za późno.

May kołysała się wte i wewte, bijąc się po ramionach i drapiąc po twarzy.

Rozdarła bluzkę i jasnożółte guziki poleciały na wszystkie strony niczym prażona

kukurydza. Nigdy nie widziałam jej w takim stanie i nie na żarty się wystraszyłam.

August i June wzięły ją pod łokcie i wyprowadziły z pokoju z taką łatwością, że

nie ulegało kwestii, iż robiły to już wcześniej. Po kilku chwilach usłyszałam odgłos
wody lejącej się do wanny, w której kąpałam się już dwa razy w miodowej wodzie.

Jedna z sióstr założyła - nie wiadomo z jakiego powodu - czerwone skarpetki na dwie
nóżki wanny. Przypuszczałam, że była to May, która nie potrzebowała żadnego

powodu, żeby to zrobić.

Rosaleen i ja zakradłyśmy się pod uchylone drzwi łazienki i zobaczyłyśmy May,

która siedziała w wannie w obłoku pary, trzymając się za kolana. June nabierała wody
w dłonie i polewała nią powoli jej plecy. Płacz May przeszedł w ciche pociąganie

nosem.

- W porządku, May - dobiegł nas zza drzwi głos August. - Niech spłyną z ciebie

wszystkie nieszczęścia. Niech spłyną.

*

Każdego wieczoru po wiadomościach klękałyśmy wszystkie na dywaniku w

salonie przed czarną Marią i modliłyśmy się do niej. Dokładniej biorąc, klękały trzy

siostry i ja, a Rosaleen siadała na krześle. Z powodów, których nie umiałam dociec,
August, June i May nazywały posąg „Naszą Panią w Łańcuchach”.

Zdrowaś Mario, łaski pełna, Pan z Tobą. Błogosławionaś Ty między

niewiastami...

Siostry trzymały nanizane na sznurki drewniane paciorki i przesuwały je

między palcami. Rosaleen nie chciała początkowo brać w tym udziału, ale wkrótce

modliła się razem z nami. Ja nauczyłam się na pamięć słów już po pierwszym
wieczorze. Może dlatego, że powtarzaliśmy tę samą modlitwę setki razy, aż w końcu

rozbrzmiewała w mojej głowie długo po tym, jak przestałam ją odmawiać.

Sprawiała wrażenie katolickiej i zapytałam August, czy są katoliczkami.

- Tak i nie - odparła. - Moja matka była pobożną katoliczką: dwa razy w

tygodniu chodziła na mszę do kościoła Najświętszej Marii Panny w Richmondzie, ale

mój ojciec był eklektycznym prawosławnym.

Nie miałam pojęcia, co to takiego eklektyczne prawosławie, lecz pokiwałam

głową, jakbyśmy w Sylvanie mieli sporo jego wyznawców.

- May, June i ja dodałyśmy do katolicyzmu matki nasze własne ingrediencje -

kontynuowała August. - Nie wiem, jak to nazwać, ale nam to odpowiada.

Po odklepaniu mniej więcej trzystu zdrowasiek odmawiałyśmy po cichu nasze

osobiste modlitwy, co trwało bardzo krótko, ponieważ w tym momencie bolały nas już
porządnie kolana. Nie powinnam się jednak skarżyć - było to i tak nic w porównaniu z

klęczeniem na kaszy Martha Whites. Na koniec siostry żegnały się, dotykając czoła
oraz pępka, i było po wszystkim.

Pewnego wieczoru przeżegnały się i wyszły, zostawiając w pokoju tylko mnie i

August.

- Jeśli poprosisz Marię o pomoc, Lily, ona ci pomoże - oświadczyła nagle.
Nie wiedząc, co na to odpowiedzieć, wzruszyłam ramionami. August wskazała

mi bujany fotel.

- Chciałabym ci opowiedzieć pewną historię - oznajmiła. - Nasza matka

opowiadała ją nam, kiedy znużył nas codzienny kierat albo coś nas gnębiło.

- Nie jestem wcale znużona codziennym kieratem - odparłam.

- Wiem, ale to fajna historia. Posłuchaj.
Rozsiadłam się w fotelu i zaczęłam kołysać wte i wewte, słuchając skrzypienia,

z którego słyną bujaki.

- Dawno temu, na drugim końcu świata w Niemczech żyła sobie młoda

zakonnica o imieniu Beatrix, która kochała Marię. Miała jednak serdecznie dosyć
bycia zakonnicą, wszystkich tych obowiązków i reguł, których trzeba było

przestrzegać. I pewnej nocy, kiedy nie mogła tego dłużej znieść, zdjęła swój habit
zakonny, zwinęła go, położyła na łóżku, a potem wyskoczyła przez okno i uciekła.

W porządku, wiedziałam już, dokąd zmierzamy.
- Myślała, że czeka ją wspaniałe życie - kontynuowała August - dla uciekinierki

z klasztoru nie okazało się ono jednak zbyt szczęśliwe. Beatrix włóczyła się po okolicy,
nie wiedząc, co ze sobą począć, i żebrząc. Po pewnym czasie chciała wrócić do klasz-

toru, ale wiedziała, że już jej tam nie przyjmą.

Nie mówiłyśmy o zakonnicy Beatrix, to było jasne jak słońce. Mówiłyśmy o

mnie.

- I co się z nią stało? - zapytałam, udając, że bardzo mnie to ciekawi.

- Pewnego dnia, po latach włóczenia się i cierpień, wróciła pod przebraniem do

swojego starego klasztoru, pragnąc po raz ostatni go zobaczyć. Weszła do kościoła i

zapytała jedną z sióstr, czy pamiętają zakonnicę Beatrix, która uciekła. „Co ty mówisz?
- odparła siostra. - Beatrix wcale nie uciekła. Stoi tam przy ołtarzu i zamiata podłogę”.

Możesz sobie wyobrazić, jakie wrażenie wywarły te słowa na prawdziwej Beatrix.
Podeszła do zamiatającej podłogę kobiety, żeby jej się przyjrzeć, i zobaczyła, że to

Maria we własnej osobie. Madonna uśmiechnęła się do niej, a potem zaprowadziła do
celi i oddała jej habit zakonny. Bo widzisz, Lily, Maria przez cały ten czas ją

zastępowała.

Przestałam bujać się w fotelu i skrzypienie umilkło. Cóż takiego starała mi się

przekazać August? Że Maria zastępuje mnie w Sylvanie, żeby T. Ray nie zauważył
mojej nieobecności?

To byłoby zbyt dziwaczne, nawet jak na katolików. Mówiła mi chyba: Wiem, że

uciekłaś... wszyscy mają ochotę to czasami zrobić... ale wcześniej czy później

będziesz chciała wrócić do domu. Poproś tylko Marię o pomoc.

Przeprosiłam August i opuściłam salonik, ciesząc się, że zeszłam jej z oczu.

Po tej rozmowie zaczęłam prosić Marię o szczególną pomoc - w

przeciwieństwie jednak do biednej zakonnicy Beatrix nie prosiłam, żeby pomogła mi

wrócić do domu. Prosiłam, żebym nie musiała tam nigdy wracać. Prosiłam, by
otoczyła różowy dom zasłoną, za którą nikt nas nie znajdzie. Prosiłam o to codziennie

i ku memu zdziwieniu modlitwa odniosła skutek. Nikt nie zapukał do drzwi i nie
zawlókł nas do więzienia. Maria otoczyła nas ochronną zasłoną.

*

W pierwszy piątek naszego pobytu w Tiburonie, gdy skończyłyśmy wieczorne

pacierze, a na niebie wciąż wisiały pomarańczowe i różowe zakrętasy, wybrałam się z
August do pasieki.

Nigdy jeszcze nie byłam w pobliżu uli, na początek zatem dała mi lekcję tego,

co nazwała „pszczelą etykietą”. Przypomniała, że tak naprawdę świat jest jedną wielką

pasieką i w obu miejscach obowiązują te same zasady: nie bój się, ponieważ żadna
miłująca życie pszczoła nie chce cię użądlić. Mimo to nie bądź idiotką: wkładaj długie

spodnie i bluzkę z długimi rękawami. Nie oganiaj się. Nawet o tym nie myśl. Jeśli
ogarnia cię złość, gwiżdż. Złość pobudza pszczoły, gwizd je uspokaja. Zachowuj się

tak, jakbyś wiedziała, co robisz, jeśli nawet tego nie wiesz. Przede wszystkim zaś
posyłaj pszczołom miłość. Każde małe stworzonko chce być kochane.

Pszczoły ugryzły August tyle razy, że się uodporniła. Użądlenia prawie jej nie

bolały. W gruncie rzeczy były dobre na artretyzm, ponieważ jednak ja nie cierpiałam

na artretyzm, powinnam była się okryć. Kazała mi włożyć jedną ze swoich białych
koszul z długimi rękawami, a potem wcisnęła mi na głowę biały kask i poprawiła

ochronną siatkę.

Jeśli przyjmiemy, że ten świat należy do mężczyzn, welon pozbawiał go

kłującego zarostu. Wszystko wydawało się bardziej miękkie, milsze. Idąc za August w
moim pszczelim welonie, czułam się jak księżyc płynący za nocną chmurą.

Miała czterdzieści osiem uli w lesie otaczającym różowy dom i kolejne dwieście

osiemdziesiąt na różnych farmach, w zakolach rzek i na bagnach na północy stanu.

Farmerzy kochali jej pszczoły za to, że zapylały ich rośliny, sprawiały, że melony były
bardziej czerwone, a ogórki bardziej wyrośnięte. Chętnie przyjęliby je za darmo, lecz

August dawała każdemu w charakterze zapłaty po pięć galonów miodu.

Stale sprawdzała swoje ule, jeżdżąc starą odkrytą ciężarówką z jednego końca

hrabstwa na drugi. Nazywała ją „miodową furgonetką” i odbywała w niej swoje
pszczele patrole.

Patrzyłam, jak ładuje na czerwony wózek małe drewniane ramki, które wsuwa

się do uli, żeby pszczoły miały gdzie gromadzić miód.

- Musimy się upewnić, czy królowa ma dość miejsca, żeby składać jaja, w

przeciwnym razie pszczoły się wyroją - powiedziała.

- Co to znaczy „się wyroją”?
- Pszczoły roją się, kiedy mamy królową oraz grupkę usposobionych

niezależnie pszczół, które opuszczają ul i szukają nowego miejsca do zamieszkania. Na
ogół budują gniazdo na jakiejś pobliskiej gałęzi.

Było jasne, że nie lubi, kiedy to robią.
- Musimy teraz wyjąć ramki wypełnione miodem i włożyć na ich miejsce puste

- mówiła dalej, wracając do czekającego nas zadania.

August ciągnęła wózek, a ja szłam obok z podkurzaczem, w którym były

sosnowe igły i liście tytoniu. Zach położył na dachu każdego ula cegłę, która
informowała August, co ma robić. Jeśli leżała z przodu, oznaczało to, że kolonia

wypełniła prawie do końca plastry i potrzebuje nowej nadstawki. Jeśli leżała z tyłu, w
ulu były mole woskowe albo chora królowa. Postawiona na boku cegła oznaczała

szczęśliwą pszczelą rodzinkę, bez Ozziego, z samą Harriet oraz jej dziesięcioma
tysiącami córek [Aluzja do serialu Ollie i Harriet, opowiadającego o typowej

amerykańskiej rodzinie].

August zapaliła trawę w podkurzaczu. Patrzyłam, jak jej twarz rozjaśnia się i po

chwili ponownie tonie w mroku. Kołysząc podkurzaczem, kierowała dym w stronę ula.
Dym, jak twierdziła, był skuteczniejszy od środków nasennych.

Mimo to gdy podnosiła pokrywki, pszczoły wypływały gęstymi czarnymi

strumieniami, dzielącymi się na cieńsze odnogi, i tuman małych skrzydełek trzepotał

wokół naszych twarzy. Dookoła siąpił deszcz pszczół, a ja posyłałam im miłość,
dokładnie tak jak mi radziła.

August wysunęła ramkę - płótno, na którym wirowały czarne i szare kropki i

błyskało żywe srebro.

- Jest tam, Lily, widzisz ją? - zapytała. - To królowa, ta duża.
Słysząc to, dygnęłam tak, jak to czynią ludzie przed królową Anglii, i August

roześmiała się.

Chciałam, żeby mnie pokochała i zatrzymała u siebie. Wiedziałam, że jeśli

dopnę swego, być może zapomni o zakonnicy Beatrix i pozwoli mi zostać.

*

Kiedy wracałyśmy do domu, zapadł zmierzch i nad naszymi ramionami

migotały świetliki. Widziałam przez okno Rosaleen i May, które kończyły zmywać

naczynia.

August i ja usiadłyśmy na leżakach przy mirtowym drzewku, którego kwiaty

sypały się wszędzie dookoła. Z domu dochodziły dźwięki wiolonczeli, które płynęły
coraz wyżej i wyżej, aż w końcu oderwały się od ziemi i pożeglowały ku planecie

Wenus.

Nie dziwiło mnie, że taka muzyka porywa dusze konających, oferując im

przejażdżkę w zaświaty. Żałowałam, że moja matka nie odeszła przy jej dźwiękach.

Spojrzałam na kamienny mur, który otaczał podwórko.

- Tam są powtykane kartki - powiedziałam tak, jakby August nie miała o tym

pojęcia.

- Tak, wiem. To mur May. Sama go zbudowała.
- Sama jedna?

Starałam się wyobrazić sobie, jak miesza cement i dźwiga głazy w fartuchu.
- Dużo kamieni przyniosła z rzeki, która płynie przez las za miodownią. Buduje

ten mur od dziesięciu lat albo i dłużej.

A więc w ten sposób wyrobiła sobie muskuły: dźwigając głazy.

- Co to za kartki powtykane w szpary?
- Och, to długa historia - stwierdziła August. - Zauważyłaś chyba, że May nie

jest zwyczajną osobą.

- Na pewno bardzo łatwo wpada w przygnębienie - odparłam.

- To dlatego, że May traktuje wiele rzeczy inaczej niż my wszyscy. - August

wyciągnęła dłoń i położyła ją na moim ramieniu. - Widzisz, Lily, kiedy ty albo ja

słyszymy o jakimś nieszczęściu, może to nas na chwilę zasmucić, ale nie wali się od
razu cały nasz świat. Jest tak, jakby nasze serca miały wbudowaną barierę ochronną,

która nie pozwala, by ból nas przytłoczył. Ale May tego nie ma. Wszystko w nią wnika:
całe cierpienie, które dotyka innych ludzi. May ma wrażenie, że to wszystko przytrafia

się jej samej. Nie widzi różnicy.

Czy to oznaczało, że gdybym opowiedziała May o wysypywanych przez T. Raya

stosach kaszy, o jego dziesiątkach drobnych złośliwości i o tym, że zabiłam swoją
matkę, May słysząc to, poczułaby to samo co ja? Chciałam wiedzieć, co się dzieje,

kiedy to samo czują dwie osoby. Czy ból dzieli się wtedy na pół, jest lżejszy do
zniesienia, podobnie jak radość, która odczuwana przez dwie osoby, zdaje się

podwajać?

Przez kuchenne okno dobiegł nas głos Rosaleen, a potem śmiech May. W tym

momencie wydawała się taka normalna i szczęśliwa. Nie umiałam sobie wyobrazić,
jak to się dzieje, że potrafi się tak szczerze śmiać, a zaraz potem przytłaczają cudze

nieszczęście. Za nic w świecie nie chciałabym być do niej podobna, choć z drugiej
strony nie chciałabym być taka jak T. Ray, kompletnie nieczuła na wszystko prócz

własnego samolubnego ja”. Nie wiedziałam, co jest gorsze.

- Czy taka się już urodziła? - zapytałam.

- Nie, początkowo była szczęśliwym dzieckiem.
- Więc co jej się stało?

August utkwiła wzrok w kamiennym murze.
- May miała bliźniaczkę. Naszą siostrę April. Były jak jedna dusza mieszkająca

w dwóch ciałach. Nigdy czegoś takiego nie widziałam. Kiedy April bolały zęby, dziąsła
May puchły i robiły się czerwone, zupełnie jak u siostry. Nasz ojciec tylko raz w życiu

zlał pasem April i przysięgam ci, że pręgi po uderzeniach pojawiły się również na
nogach May. Bliźniaczki były zupełnie nierozłączne.

- Pierwszego dnia, kiedy tu przyszłyśmy, May powiedziała nam, że April

umarła.

- I wtedy zaczęły się kłopoty z May - wyjaśniła August i spojrzała na mnie,

jakby się zastanawiała, czy ma kontynuować. - To nie jest przyjemna historia.

- Moja historia też nie jest przyjemna - zapewniłam ją i na jej ustach pojawił się

uśmiech.

- No więc, kiedy April i May miały jedenaście lat, poszły do sklepu kupić sobie

lody. Widziały, jak białe dzieci liżą swoje wafle i oglądają komiksy. Sprzedawca dał im

lody, ale powiedział, że muszą je zjeść na zewnątrz. April była uparta i odparła, że
chce pooglądać komiksy. Kłóciła się z nim, chcąc postawić na swoim, tak jak to robiła

zawsze z ojcem, i w końcu sprzedawca złapał ją za rękę, pociągnął do drzwi i lód upadł
na podłogę.

April wróciła do domu, krzycząc, że to niesprawiedliwe. Nasz ojciec był

jedynym kolorowym dentystą w Richmondzie i naoglądał się w swoim życiu dość

niesprawiedliwości. „Na tym świecie nic nie jest sprawiedliwe - odparł. - Równie
dobrze mogę ci to powiedzieć już teraz”.

Przeszło mi przez głowę, że ja osobiście przekonałam się o tym na długo

przedtem, zanim skończyłam jedenaście lat. Wydmuchałam z ust powietrze i

zadarłam głowę, żeby zobaczyć Wielki Wóz. Muzyka June sączyła się w nasze uszy.

- Większość dzieci pewnie nie wzięłaby sobie tego do serca, ale April bardzo to

przybiło - podjęła August. - Można chyba powiedzieć, że uszła z niej para. Ta historia
otworzyła jej oczy na rzeczy, których, być może, dotąd nie dostrzegała. Całymi dniami

nie chciała chodzić do szkoły i w ogóle cokolwiek robić. W wieku trzynastu lat wpadła
w straszliwą depresję i oczywiście przez cały czas May czuła dokładnie to samo. A

potem, kiedy miała piętnaście lat, April wzięła dubeltówkę ojca i zastrzeliła się.

Tego się nie spodziewałam. Wciągnęłam w płuca powietrze i odruchowo

zakryłam usta dłonią.

- Wiem - pokiwała głową August i na chwilę urwała. - Niełatwo jest słuchać

czegoś takiego. Gdy April umarła, w May także coś umarło. Nigdy potem nie była już
normalna. Można by odnieść wrażenie, że cały świat stał się jej siostrą bliźniaczką.

Twarz August zlewała się z cieniami drzew. Pochyliłam się do przodu, żeby ją

widzieć.

- Nasza matka mówiła, że May jest jak Maria, że ma serce na samym wierzchu.

Mama troskliwie się nią opiekowała, a po jej śmierci spadło to na mnie i June. Przez

długie lata starałyśmy się jej jakoś pomóc. Chodziłyśmy z nią do lekarzy, lecz oni nie
mieli pojęcia, co z nią zrobić... poza umieszczeniem w szpitalu. June i ja wpadłyśmy

więc na pomysł ściany płaczu.

- Jakiej ściany?

- Ściany płaczu - powtórzyła August. - Takiej samej, jaką mają w Jerozolimie.

Żydzi chodzą tam się wypłakać. To ich sposób na uporanie się z cierpieniem. Piszą

modlitwy na karteczkach i wsuwają je w szpary w murze.

- I May robi właśnie coś takiego? August pokiwała głową.

- Wszystkie te karteluszki, które widziałaś wsunięte pomiędzy kamieniami,

zapisała May... to są wszystkie smutki, które w sobie nosi. Chyba tylko to może jej

pomóc.

Spojrzałam w stronę niewidocznego teraz w ciemności muru. Birmingham, 15

września, zginęły cztery małe aniołki.

- Biedna May - powiedziałam.

- Owszem - zgodziła się August. - Biedna May.
I siedziałyśmy tam przygnębione aż do chwili, gdy komary zagnały nas do

domu.

*

Rosaleen leżała w miodowni na łóżku polowym, ze zgaszonymi światłami i

wiatrakiem puszczonym na cały regulator. Rozebrałam się do majtek i bluzki, ale było

zbyt gorąco, żeby się poruszyć.

Serce bolało mnie od nadmiaru uczuć. Zastanawiałam się, czy T. Ray krąży po

domu, bolejąc nad tym, co się stało. Może uświadomił sobie w końcu, jakim żałosnym
okazał się ojcem i jak fatalnie mnie traktował? Raczej w to wątpiłam.

Najprawdopodobniej myślał teraz, w jaki sposób pozbawić mnie życia.

Obracałam bez przerwy poduszkę, szukając chłodniejszej strony i rozmyślając o

May i jej murze, o tym, co dzieje się ze światem, skoro komuś potrzebne jest coś
takiego. Przechodziły mnie ciarki na myśl, co jeszcze może tam tkwić między

kamieniami. Mur przypominał mi kawały krwawiącego mięsa, które May przygoto-
wywała do pieczenia, nacinając je i szpikując ząbkami dzikiego gorzkiego czosnku.

Najgorsze było to, że leżąc tam, tęskniłam za matką. Tak to zawsze wyglądało:

tęsknota nachodziła mnie zawsze późno w nocy, kiedy przestawałam mieć się na

baczności. Kokosiłam się w pościeli, pragnąc wślizgnąć się do niej do łóżka i poczuć
zapach jej skóry. Ciekawiło mnie, czy kładła się spać w cienkiej nylonowej nocnej

koszuli. Czy spinała włosy? Widziałam niemal, jak leży oparta na poduszkach.
Krzywiąc usta, wyobrażałam sobie, jak wchodzę do łóżka i kładę głowę na jej

piersiach. Położyłabym ją na jej bijącym sercu i słuchała. Mamo, powiedziałabym. A
ona spojrzałaby na mnie i szepnęła: Jestem przy tobie, maleńka.

Słyszałam, jak Rosaleen próbuje obrócić się na drugi bok na swoim łóżku

polowym.

- Nie śpisz? - zapytałam.
- Kto mógłby spać w tym piecu?

Miałam ochotę powiedzieć „ty możesz”, widziałam bowiem, jak drzemała

tamtego dnia przed restauracją i domem towarowym Frogmore Stew, a było wówczas

co najmniej tak samo gorąco. Rosaleen miała na czole świeży plaster opatrunkowy.
August wygotowała wcześniej swoje szczypczyki i nożyczki do paznokci i wyskubała

nimi szwy.

- Jak twoja głowa?

- Moja głowa jest w porządku.
Jej słowa były niczym seria krótkich kuksańców.

- Jesteś zła czy co?
- Dlaczego miałabym być zła? Spędzasz cały czas z August, ale to jeszcze nie

powód, żebym się przejmowała. Sama wybierasz, z kim chcesz rozmawiać, to nie mój
interes.

Nie mogłam w to uwierzyć: Rosaleen była zazdrosna.
- Nie spędzam z nią całego czasu.

- Prawie cały - odparła.
- A czego się spodziewałaś? Pracuję z nią w miodowni. Muszę być razem z nią.

- A dziś wieczorem? Nie pracowałaś przy miodzie, siedząc z nią na trawniku.
- Tylko rozmawiałyśmy.

- Tak, oczywiście - mruknęła i odwróciła się do ściany. Na jej plecach wyrósł

wielki garb milczenia.

- Nie zachowuj się w ten sposób. August może coś wiedzieć o mojej matce.
Rosaleen uniosła się na łokciu i spojrzała na mnie.

- Twoja mama odeszła, Lily - powiedziała. - I nigdy nie wróci.
Usiadłam wyprostowana na łóżku.

- Skąd wiesz, że nie żyje w tym mieście? T. Ray mógł mnie okłamać, mówiąc, że

zginęła, tak samo jak kłamał, mówiąc, że mnie zostawiła.

- Och, Lily. Dziecko. Musisz z tym skończyć.
- Wyczuwam jej obecność - dodałam. - Musiała tu być, wiem o tym.

- Może i była. Trudno powiedzieć. Wiem po prostu, że lepiej nie rozdrapywać

pewnych spraw.

- O co ci chodzi? Że nie powinnam próbować dowiedzieć się tego, co mogę, o

własnej matce?

- A co będzie, jeśli... - Rosaleen umilkła i pomasowała się po karku. - A co

będzie, jeśli dowiesz się czegoś, o czym nie chciałabyś wiedzieć?

Twoja matka cię zostawiła, Lily. Daj temu spokój, usłyszałam w jej głosie.

Chciałam powiedzieć, że jest głupia, ale słowa uwięzły mi w krtani i dostałam czkawki.

- Myślisz, że T. Ray nie kłamał, mówiąc, że mnie zostawiła? Tak?
- Nie mam zielonego pojęcia - odparła Rosaleen. - Nie chcę po prostu, żebyś

cierpiała.

Położyłam się na wznak. W ciszy, która zapadła, moje czkanie odbijało się

echem w całym pokoju.

- Wstrzymaj oddech, poklep się po głowie i pomasuj brzuch - poradziła mi

Rosaleen.

Zignorowałam ją. Po jakimś czasie usłyszałam, jak jej oddech nabiera

głębszego rytmu.

Włożyłam szorty i sandały i podeszłam do biurka, w którym August trzymała

zamówienia na miód. Wydarłam kartkę z bloku i napisałam na niej nazwisko mojej
matki. Deborah Owens.

Wyjrzałam na zewnątrz i zorientowałam się, że będę musiała iść w świetle

gwiazd. Ruszyłam chyłkiem po trawie w stronę lasu, do muru May. Przez cały czas

czkając. Kiedy oparłam w końcu dłonie o kamienie, chciałam jedynie, by ustąpił
nękający mnie ból.

Chciałam pozbyć się na chwilę tych wszystkich uczuć, chciałam podnieść mój

zwodzony most. Wcisnęłam kartkę z jej nazwiskiem w szparę, która wydawała się

odpowiednia, i oddałam ją ścianie płaczu. W którymś momencie przestałam czkać.

Siadłam na ziemi, opierając plecy o kamienie i zadzierając głowę, aby móc

widzieć gwiazdy oraz wszystkie okrążające ziemię satelity szpiegowskie. Może jeden z
nich fotografował mnie właśnie w tej chwili. Mogli mnie spostrzec nawet w ciemności.

Nikt nie był bezpieczny. Musiałam o tym pamiętać.

Przyszło mi na myśl, że może powinnam dowiedzieć się o matce tego, co mogę,

zanim przyjedzie po nas T. Ray albo policja. Ale od czego miałam zacząć? Nie mogłam
wyciągnąć po prostu obrazka z czarną Marią i pokazać go August, nie ryzykując, że

wszystko popsuję i że ona uzna - może uznać, uzna, sama nie wiedziałam - że powinna
zawiadomić T. Raya, żeby po mnie przyjechał. I czy dowiadując się, że Rosaleen jest

prawdziwą uciekinierką, nie będzie musiała zawiadomić policji?

Noc była niczym plama atramentu, którą musiałam rozszyfrować. Siedziałam

tam, studiując ciemność, próbując dojrzeć w niej jakiś rąbek światła.

Królowa musi produkować jakąś substancją, która przyciąga robotnice i

może być od niej uzyskana tylko w trakcie bezpośredniego kontaktu. Ta chemiczna

substancja nabywana jest „substancją mateczną” i najwyraźniej stymuluje pszczoły
do normalnej pracy w ulu. Eksperymenty wykazały, że pszczoły uzyskują ją

bezpośrednio z ciała królowej.

Man and Insects (Ludzie i owady)

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Nazajutrz rano obudził mnie w miodowni jakiś łomot na podwórku. Kiedy

zwlokłam się z łóżka i wyjrzałam na dwór, zobaczyłam największego, jakiego w życiu
widziałam, Murzyna, który pochylał się nad silnikiem ciężarówki. Wokół jego stóp

leżały porozrzucane narzędzia, a June podawała mu klucze i inne przedmioty,
przekrzywiając głowę i promiennie się do niego uśmiechając.

W kuchni May i Rosaleen robiły naleśnikowe ciasto. Nie lubiłam zbytnio

naleśników, ale nic o tym nie mówiłam. Cieszyłam się, że nie gotują kaszy. Kiedy ktoś

klęczy na niej przez pół życia, nie bardzo ma potem na nią smak.

W koszu na śmieci pełno było skórek od bananów, ekspres do kawy przyjemnie

perkotał. Blup, blup. Uwielbiałam ten odgłos i ten zapach.

- Co to za facet tam na dworze? - zapytałam.

- To Neil - odparła May. - Czuje miętę do June.
- Wydaje mi się, że June też czuje do niego miętę.

- Tak, ale nigdy się do tego nie przyzna. Od lat już trzyma tego biedaka w

niepewności. Nie chce za niego wyjść i nie pozwala mu odejść - wyjaśniła May, po

czym wylała na blachę ciasto, układając je w kształt litery L. - To dla ciebie -
powiedziała. L jak Lily.

Rosaleen nakryła do stołu i ogrzała miód w misce ciepłej wody. Ja nalałam sok

pomarańczowy do szklanek.

- Dlaczego June nie chce za niego wyjść? - zapytałam.
- Dawno temu miała wyjść za kogoś innego - powiedziała May. - Ale facet nie

przyszedł na ślub.

Spojrzałam na Rosaleen, bojąc się, że ta historia wzgardzonej miłości może

wydać się May w wystarczającym stopniu smutna, by przyprawić ją o łzy, lecz ona
była zbyt zaabsorbowana moim naleśnikiem. Po raz pierwszy uderzyło mnie, jakie to

dziwne, że żadna z nich nie była mężatką. Trzy mieszkające razem niezamężne siostry.

Rosaleen znacząco chrząknęła. Wiedziałam, że myśli o własnym mężu

nicponiu, żałując, że on akurat pojawił się na ich ślubie.

- June wyrzekła się mężczyzn i oświadczyła, że nigdy za żadnego nie wyjdzie. A

potem poznała Neila, który został nowym dyrektorem w jej szkole. Nie wiem, co się

stało z jego żoną, ale kiedy tu przyjechał, już jej nie było. Próbuje na różne sposoby
skłonić June, żeby go poślubiła, lecz ona za nic się nie zgodzi. Ja i August również nie

potrafimy jej przekonać.

Z piersi May wydarło się łkanie, a potem usłyszeliśmy Oh! Susanna.

No to jesteśmy w domu.
- Boże, nie znowu - jęknęła Rosaleen.

- Przepraszam - powiedziała May. - To jest silniejsze ode mnie.
- Może byś tak poszła do muru? - poradziłam, zabierając jej łopatkę do

naleśników. - Damy sobie radę.

- Tak - poparła mnie Rosaleen. - Zrób to, co musisz zrobić. Patrzyłyśmy przez

drzwi z siatki, jak May przebiega obok June i Neila. Kilka minut później June weszła
ze swoim towarzyszem do kuchni. Był taki wysoki, iż bałam się, że zaczepi głową o

framugę.

- Co takiego pobudziło May? - zapytała June i jej oczy pobiegły za karaluchem,

który schował się pod lodówką. - Nie próbowałyście go przypadkiem przy niej
rozdeptać?

- Nie - odparłam. - Nawet go nie widziałyśmy.
June otworzyła szafkę pod zlewem i poszukała pompki ze środkiem

owadobójczym. Zastanawiałam się, czy nie zdradzić jej genialnego pomysłu mojej
matki na pozbywanie się robaków za pomocą okruszków i cukierków ślazowych, ale

potem pomyślałam: To June, daj sobie spokój.

- Więc co ją tak zmartwiło? - chciała wiedzieć June. Krępowałam się mówić o

tym w obecności stojącego tuż obok Neila, ale Rosaleen nie miała takich oporów.

- Ona martwi się, że nie chcesz poślubić Neila - powiedziała.

Nigdy dotąd nie myślałam, że kolorowi mogą się czerwienić ze wstydu - choć

być może twarz i uszy June przybrały ciemnośliwkowy kolor nie ze wstydu, lecz z

gniewu.

Neil głośno się roześmiał.

- Widzisz. Wyjdź za mnie, to przestaniesz przysparzać zmartwień siostrze.
- Och, wynoś się stąd - odparła, popychając go w stronę drzwi.

- Obiecałaś mi naleśniki i mam zamiar je zjeść - oświadczył.
Miał na sobie niebieskie dżinsy, podkoszulek poplamiony smarem i okulary w

rogowych oprawkach. Wyglądał na bardzo zdolnego mechanika. - Masz zamiar mnie
przedstawić, czy wolisz, żebym nie wiedział, kim są wasi goście? - zapytał,

uśmiechając się do mnie i Rosaleen.

Zauważyłam już wcześniej, że obserwując oczy ludzi przez pierwsze pięć

sekund, gdy na ciebie patrzą, można spostrzec ich prawdziwe uczucia. Oczy June
zrobiły się twarde i matowe, kiedy na mnie spojrzała.

- To Lily i Rosaleen - powiedziała. - Przyjechały z wizytą.
- Skąd pochodzisz? - zapytał mnie Neil.

To najczęściej zadawane pytanie w całej Karolinie Południowej. Chcemy

wiedzieć, czy jesteś kimś z naszej paczki, czy wasz kuzyn zna naszą kuzynkę, czy wasza

młodsza siostra chodziła do szkoły z naszym starszym bratem, czy chodzisz do tego
samego kościoła baptystów co nasz były szef. Szukamy miejsc, w których zazębiają się

nasze historie. Bardzo rzadko jednak zdarza się, by Murzyn pytał kogoś białego, skąd
pochodzi, ponieważ nic z tego i tak nie wyniknie; ich historie raczej się ze sobą nie

krzyżują.

- Z hrabstwa Spartanburg - odparłam i na chwilę umilkłam, żeby przypomnieć

sobie, co mówiłam wcześniej.

- A ty? - zapytał, zwracając się do Rosaleen.

Rosaleen wbiła wzrok w miedziane foremki do galaretek, które wisiały nad

zlewem po obu stronach okna.

- Z tego samego miejsca co Lily - odparła w końcu.
- Co tu się pali? - zapytała June.

Dym unosił się z blachy. Naleśnik w kształcie litery L spalił się na węgiel. June

wyrwała mi łopatkę z dłoni, zdrapała resztki ciasta z blachy i wyrzuciła je do śmieci.

- Jak długo planujecie tu zostać? - zapytał Neil.
June utkwiła we mnie oczy. Jej usta zacisnęły się w wąską kreskę.

- Jeszcze jakiś czas - odparłam, zaglądając do kosza na śmieci. L jak Lily.
Czułam, jak cisną mu się na usta kolejne pytania, i nie miałam siły stawić im

czoła.

- Nie jestem głodna - oznajmiłam i wyszłam przez tylne drzwi.

Schodząc z werandy, usłyszałam, jak Rosaleen pyta Neila, czy zarejestrował się

już jako wyborca.

*

W niedzielę myślałam, że pójdziemy do kościoła, ale nie, siostry odprawiły

specjalne nabożeństwo w swoim różowym domu, i to inne osoby przyszły do nich -
zorganizowana przez August grupa, która nosiła nazwę Córek Marii.

Zaczęły się pojawiać w saloniku jeszcze przed dziesiątą rano. Pierwsza przyszła

starsza pani o imieniu Queenie i jej dorosła córka Violet. Obie ubrane były w takie

same jasnożółte spódnice i białe bluzki, każda miała jednak inny kapelusz. Następne
były Lunelle, Mabelee i Cressie, w najbardziej fikuśnych kapelusikach, jakie zdarzyło

mi się w życiu oglądać.

Okazało się, że Lunelle jest kapeluszniczką pozbawioną choćby odrobiny

wstydu. Mówię tu o purpurowym filcowym kapeluszu wielkości sombrera, ze
sztucznym owocem z tyłu. Ten należał do samej Lunelle.

Mabelee miała na głowie kreację z tygrysiego futra ze złotymi frędzelkami, ale

wszystkich pobiła Cressie swoim szkarłatnym cylindrem z czarną woalką i strusimi

piórami.

Jakby tego było mało, miały w uszach klipsy z różnokolorowych kryształów

górskich i pokryte różem brązowe policzki.

Okazało się również, że oprócz wszystkich tych córek oraz Jezusa Maria miała

również drugiego syna, niejakiego Otisa Hilla, faceta z wystającymi zębami, w zbyt
dużej na niego granatowej marynarce, więc - praktycznie rzecz biorąc - grupa

powinna nosić nazwę Córki i Syn Marii. Otisowi Hillowi towarzyszyła jego żona, do
której wszyscy mówili Cukiereczek i która miała na sobie białą suknię, turkusowe

bawełniane rękawiczki oraz szamaragdowozielony turban.

Niewystrojone w kapelusze, kolczyki i rękawiczki August i June wyglądały przy

nich niczym ubogie krewne, ale May, poczciwa stara May, zawiązała pod brodą
jasnoniebieski kapelusz z szerokim rondem, które z jednej strony było zadarte, a z

drugiej opuszczone.

August przyniosła krzesła i ustawiła je w półkolu wokół drewnianej rzeźby

Marii. Kiedy wszyscy usiedli, zapaliła świeczkę, a June zagrała na wiolonczeli.
Odmówiliśmy razem Zdrowaś Mario. Queenie i Violet przesuwały między palcami

drewniane koraliki.

August wstała, oznajmiła, że cieszy się, iż ja i Rosaleen jesteśmy razem z nimi,

po czym otworzyła Biblię.

- „Wtedy rzekła Maryja... Oto bowiem błogosławić mnie będą odtąd wszystkie

pokolenia, gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny... rozprasza pyszniących się...
strąca władców z tronów, a wywyższa pokornych. Głodnych syci dobrami, a bogaczy

odprawia z niczym” [Biblia Tysiąclecia. Ewangelia według św. Łukasza, 1, 48 - 53] -
przeczytała i położyła Biblię na krześle. - Minęło już sporo czasu, odkąd po raz ostatni

opowiadałyśmy sobie historię Naszej Pani w Łańcuchach, a ponieważ mamy gości,
którzy nigdy jej nie słyszeli, uznałam, że powinniśmy ją przypomnieć.

Jedno stało się dla mnie jasne: August uwielbiała opowiadać fajne historie.
- Naprawdę, wszystkim nam wyjdzie na zdrowie, jeśli znowu ją usłyszymy -

stwierdziła. - Historie trzeba opowiadać, inaczej umrą, a kiedy umrą, nie będziemy
pamiętać, kim jesteśmy i po co istniejemy.

Cressie pokiwała głową i strusie pióra zafalowały w powietrzu, jakby przez

pokój przeleciał prawdziwy ptak.

- To prawda - przytaknęła. - Opowiedz tę historię. August przysunęła krzesło

do rzeźby czarnej Marii i usiadła twarzą do nas. Kiedy zaczęła opowiadać, miało się

wrażenie, że to wcale nie ona, lecz ktoś zupełnie inny, przemawiający za jej po-
średnictwem z innego czasu i miejsca. Wyglądała przy tym przez okno, tak jakby

widziała cały dramat wystawiany na niebiańskiej scenie.

- Dawno temu - powiedziała - w czasach niewolników, ludzie, którzy byli bici

do upadłego i stanowili cudzą własność, modlili się w dzień i w nocy o wybawienie. Na
wyspach niedaleko Charlestonu chodzili do domu modlitwy, śpiewali tam, modlili się,

i za każdym razem ktoś prosił Pana, żeby zesłał im ratunek. Żeby zesłał im pociechę.
Żeby zesłał im wolność.

Nie miałam wątpliwości, że powtarzała te pierwsze zdania tysiąc razy i że

brzmiały dokładnie tak samo, jak brzmiały w ustach jakiejś starej kobiety, która

usłyszała je z ust jeszcze starszej kobiety, brzmiały niczym słowa pieśni i ich rytm
kołysał nas wte i wewte, tak że w końcu same znalazłyśmy się na otaczających

Charleston wyspach i czekałyśmy na ratunek.

- Pewnego dnia - mówiła August - niewolnik imieniem Obadiah ładował cegły

na łódź, która miała popłynąć w dół Ashley River, i nagle zobaczył, że woda wyrzuciła
coś na brzeg. Podchodząc bliżej, ujrzał, że to drewniana figura kobiety. Z drewnianego

bloku wystawało jej ciało, ciało czarnej kobiety z uniesioną ręką i zaciśniętą pięścią.

W tym momencie August wstała i sama przybrała tę pozę. Z podniesioną prawą

ręką i dłonią zaciśniętą w pięść wyglądała dokładnie jak stojący obok posąg. Na kilka
sekund zastygła w bezruchu, a my siedziałyśmy jak urzeczone.

- Obadiah wyciągnął figurę z wody - podjęła - i próbował ją postawić. A potem

przypomniał sobie, jak prosili Pana, żeby zesłał im ratunek. Żeby zesłał im pociechę.

Żeby zesłał im wolność. Obadiah wiedział, że to Pan zesłał im tę figurę, nie miał jed-
nak pojęcia, kim ona jest... Uklęknął przed nią w błocie i usłyszał, jak figura

przemówiła do niego jasno i wyraźnie: „Wszystko będzie dobrze. Jestem tutaj. Teraz
już się wami zaopiekuję”.

Ta opowieść była dziesięć razy lepsza od historii zakonnicy Beatrix.

Przedstawiając ją, August przechadzała się po pokoju.

- Obadiah próbował sam podnieść przesiąkniętą wodą figurę kobiety, którą Bóg

przysłał, aby się nimi zaopiekowała, lecz była zbyt ciężka, poszedł więc i sprowadził

dwóch innych niewolników. Razem zanieśli posąg do domu modlitwy i po stawili go
na palenisku... Nim nadeszła niedziela, wszyscy słyszeli o posągu, który wyrzuciły na

brzeg fale i który przemówił do Obadiaha. Dom modlitwy wypełnił się ludźmi, którzy
nie mieścili się w środku i porozsiadali się na parapetach.

Obadiah powiedział im, że wie, iż zesłał ją Pan Bóg, ale nie ma pojęcia, kim ona

jest.

- Nie miał pojęcia, kim ona jest! - zawołała Cukiereczek, przerywając opowieść i

nagle ożywiły się wszystkie Córki Marii.

- Nikt nie miał pojęcia, kim ona jest! - powtarzały raz po raz. Zerknęłam na

Rosaleen, która pochyliła się do przodu na krześle i nuciła wraz z innymi. Zupełnie jej

nie poznawałam.

- Najstarszą osobą wśród niewolników była kobieta, którą zwali Pearl -

powiedziała August, kiedy w salonie z powrotem zapanował spokój. - Chodziła o lasce,
a ludzie słuchali, gdy miała coś do powiedzenia. Pearl wstała z miejsca i oznajmiła:

„Ta kobieta to matka Jezusa...”. Wszyscy wiedzieli, że matka Jezusa miała na imię
Maria i że wiele wycierpiała. Że była silna i niezłomna i miała serce matki. I oto

została im posłana, przybyła tym samym wodnym szlakiem, którym przypłynęli oni,
zakuci w łańcuchy. Wydawało się, że wie o wszystkich ich cierpieniach.

Utkwiłam wzrok w posągu, czując, jak kraje mi się serce.
- Ludzie płakali - kontynuowała August - tańczyli i klaskali w dłonie.

Podchodzili jeden po drugim do figury i dotykali rękoma jej piersi, pragnąc odnaleźć
ukojenie w jej sercu... Robili to w każdą niedzielę w domu modlitwy, tańcząc i

dotykając jej, i w końcu namalowali na piersi Marii czerwone serce, żeby ludzie mogli
go dotykać... Nasza Pani natchnęła ich odwagą i podszepnęła plany ucieczki. Ci

najśmielsi uciekli i dostali się na północ, ci zaś, którzy tego nie zrobili, żyli z
zaciśniętymi pięściami. A gdy ogarniała ich słabość, wystarczyło, że dotknęli

ponownie jej serca... Maria stała się w końcu tak potężna, że dowiedział się o niej sam
pan. Któregoś dnia wywiózł ją furgonem i przykuł łańcuchami w stodole. Ona jednak

bez żadnej ludzkiej pomocy uciekła stamtąd nocą i wróciła do domu modlitwy. Pan
przykuwał ją w stodole pięćdziesiąt razy, a ona pięćdziesiąt razy zrywała łańcuchy i

wracała do domu. W końcu dał za wygraną i pozwolił jej tam pozostać. W pokoju
zapadła cisza. August stała bez ruchu, czekając, aż to wszystko wryje nam się w

pamięć.

- Ludzie nazwali ją Naszą Panią w Łańcuchach - powiedziała w końcu,

rozkładając ręce. - Nazwali ją tak nie dlatego, że była skuta łańcuchami...

- Nie dlatego, że była skuta łańcuchami - zanuciły Córki.

- Nazwali ją Naszą Panią w Łańcuchach, dlatego że je zerwała.
June ustawiła wiolonczelę między nogami i zagrała Amazing Grace, a Córki

Marii powstały z krzeseł i zaczęły się kołysać niczym wielobarwne wodorosty na dnie
morza.

Myślałam, że to już wielki finał, lecz nie, June usiadła przy pianinie i zagrała

jazzową wersję Go Tell It on the Mountain. A potem August podeszła tanecznym

krokiem do Lunelle, która ujęła ją w pasie. Cressie złapała z tyłu Lunelle, a Mabelee
objęła Cressie i ruszyły jedna za drugą przez pokój. Cressie musiała przytrzymywać

swój szkarłatny kapelusz. Kiedy zawróciły, do korowodu dołączyły Queenie i Violet, a
następnie Cukiereczek. Ja też chciałam się przyłączyć, lecz tylko im się przyglądałam,

podobnie jak Rosaleen i Otis.

Miałam wrażenie, że June gra coraz szybciej. Wachlowałam twarz, starając się

złapać trochę powietrza i czując, jak kręci mi się w głowie.

Taniec wreszcie się skończył i Córki stanęły, ciężko dysząc, wokół Naszej Pani

w Łańcuchach. Kiedy zobaczyłam, co następnie zrobiły, zabrakło mi nagle tchu. Po
kolei podchodziły do posągu i dotykały wyblakłego czerwonego serca.

Queenie i Violet podeszły razem i pogładziły dłońmi drewno. Lunelle

przycisnęła palce do serca Marii, a potem ucałowała każdy z nich powoli i z

rozmysłem, aż łzy napłynęły mi do oczu.

Otis dotknął serca czołem i stał tam najdłużej ze wszystkich, jakby tankował

pusty zbiornik.

June grała przez cały czas, gdy podchodzili, i w końcu zostałyśmy tylko

Rosaleen i ja. May dała June znak, żeby nie przestawała grać, po czym wzięła za rękę
Rosaleen i zaprowadziła ją do posagu, żeby również ona mogła dotknąć serca Marii.

Ja też chciałam dotknąć jej znikającego czerwonego serca, chciałam tego

bardziej niż czegokolwiek na świecie. Kiedy wstałam z krzesła, wciąż kręciło mi się

trochę w głowie. Ruszyłam w stronę czarnej Marii z podniesioną dłonią. I nagle, kiedy
już jej dotykałam, June przestała grać. Zrobiła to w połowie melodii i zostawiła mnie

w środku ciszy z wyciągniętą ręką.

Cofając ją, rozejrzałam się dookoła. Zdawało mi się, że widzę wszystko przez

grubą szybę kolejowego wagonu. Przed oczyma miałam rozmazaną plamę.
Przesuwającą się kolorową falę. Nie jestem jedną z was, pomyślałam.

Poczułam, jak drętwieję. Jak miło byłoby zmniejszyć się i skurczyć - tak bardzo,

aż stałabym się małą kropką nicości.

- Co w ciebie wstąpiło, June? - usłyszałam dobiegający skądś z daleka głos

August.

Wzywałam Panią w Łańcuchach, ale może nie wymówiłam wcale jej imienia,

może słyszałam tylko, jak wołam ją w myśli. To ostatnia rzecz, jaką pamiętam. Jej

imię odbijające się echem w pustych przestrzeniach.

Kiedy się ocknęłam, leżałam w łóżku August po drugiej stronie korytarza, z

lodowatą chustą na czole. August i Rosaleen bacznie mi się przyglądały. Rosaleen
zadarła w górę spódnicę i wachlowała mnie nią, odsłaniając przy tym prawie całe uda.

- Odkąd to zaczęłaś mdleć? - zapytała, siadając na skraju łóżka, wskutek czego

natychmiast stoczyłam się w jej stronę. Wzięła mnie w ramiona i z jakiegoś powodu

wypełniło mnie to większym smutkiem, niż byłam w stanie znieść. Wyrwałam jej się,
twierdząc, że muszę się napić wody.

- Może to ten upał - powiedziała August. - Powinnam była włączyć wiatraczki.

Musiało tam być ponad trzydzieści stopni.

- Nic mi nie jest - stwierdziłam, ale prawdę mówiąc, sama nie wiedziałam, co o

tym wszystkim sądzić.

Czułam, że odkryłam jakiś niezwykły sekret - można było zamknąć oczy i

przestać żyć, wcale przy tym nie umierając. Trzeba było jedynie zemdleć. Gdybym

tylko wiedziała, jak to się robi, jak wyciągnąć korek, żebym mogła odpłynąć, kiedy
tego potrzebuję.

Moje omdlenie wytrąciło z równowagi Córki Marii i pchnęło May ku ścianie

płaczu. June pobiegła na górę i zamknęła się w swoim pokoju, a Córki schroniły się w

kuchni.

Zwaliłyśmy całą winę na upał. To wszystko przez ten upał, stwierdziłyśmy.

Upał sprawia, że z człowiekiem dzieją się dziwne rzeczy.

*

Powinniście widzieć, jak August i Rosaleen pieściły się ze mną przez resztę

wieczoru. Chcesz trochę korzennego piwa, Lily? Może puchową poduszkę? Masz,

łyknij łyżkę miodu.

Siedziałyśmy w gabinecie, gdzie zjadłam kolację z tacy, co samo w sobie było

już przywilejem. June w dalszym ciągu przebywała w swoim pokoju i nie odpowiadała
na pukanie August, a May, której nie wolno było oglądać telewizji, ponieważ i tak już

za dużo czasu spędziła przy ścianie, siedziała w kuchni i wycinała przepisy kulinarne z
magazynu „McCall's”.

W telewizji pan Cronkite oznajmił, że mają zamiar wysłać rakietę na Księżyc.
- Dwudziestego ósmego lipca Stany Zjednoczone Ameryki wystrzelą sondę

Ranger Seven z Przylądka Kennedy'ego na Florydzie - oznajmił.

Ranger miał przelecieć dwieście pięćdziesiąt trzy tysiące sześćset sześćdziesiąt

pięć mil i rozbić się o powierzchnię Księżyca. Chodziło głównie o to, żeby zrobić
zdjęcia i wysłać je na Ziemię.

- Słodki Jezu - jęknęła Rosaleen. - Rakieta na Księżyc. August potrząsnęła

głową.

- Niedługo będą po nim chodzić.
Jeszcze niedawno myśleliśmy wszyscy, że prezydent Kennedy upadł na głowę,

kiedy ogłosił, że człowiek wyląduje na Księżycu. Gazeta w Sylvanie nazwała to
„Lunatyczną wizją”. Zaniosłam artykuł do szkoły na przegląd prasy. Wszyscy byliśmy

zgodni: człowiek na Księżycu. Akurat.

Nigdy jednak nie należy lekceważyć dopingu, jaki daje zaciekła rywalizacja.

Chcieliśmy pokonać Rosjan - i tylko to się liczyło. Teraz wyglądało na to, że jednak
nam się uda.

August wyłączyła telewizor.
- Muszę zaczerpnąć świeżego powietrza - oznajmiła. Wyszłyśmy wszystkie trzy.

Rosaleen i August podtrzymywały mnie pod łokcie na wypadek, gdybym znowu
chciała stracić przytomność.

Była to ta szczególna pora przed końcem dnia i nastaniem nocy, pora, której

nigdy nie byłam entuzjastką, z powodu smutku wiszącego w powietrzu między

odejściem i nadejściem. August spojrzała na niebo, na którym wschodził księżyc,
wielki i upiornie srebrzysty.

- Przyjrzyj mu się dobrze, Lily - powiedziała - ponieważ widzisz, jak coś się

kończy.

- Naprawdę?
- Tak, bo odkąd żyjemy na tej ziemi, księżyc był dla nas zawsze tajemnicą.

Pomyśl o tym. Jest dość silny, by unosić oceany, i zawsze zmartwychwstaje po
śmierci. Moja mama mówiła, że Nasza Pani żyje na księżycu i że powinnam tańczyć,

gdy jego twarz jest jasna, i zapadać w sen zimowy, kiedy ciemnieje.

August przez dłuższą chwilę przyglądała się niebu, a potem odwróciła się ku

domowi.

- Teraz, kiedy już tam wylądują i będą po nim chodzić, to już nie będzie to

samo. Księżyc będzie co najwyżej kolejnym wielkim naukowym projektem.

Pomyślałam o rozpadającym się na kawałki księżycu, który przyśnił mi się

tamtej nocy, kiedy Rosaleen i ja nocowałyśmy przy strumieniu.

August zniknęła w domu, a Rosaleen poszła się położyć na swoim łóżku

polowym w miodowni, lecz ja zostałam i wpatrywałam się w niebo, wyobrażając sobie
mknącego przez nie Rangera 7.

Wiedziałam, że któregoś dnia wrócę do salonu, kiedy nikogo tam nie będzie, i

dotknę serca Naszej Pani. A potem pokażę August zdjęcie mojej matki i przekonam

się, czy Księżyc urwie się z orbity i spadnie z nieba.

Jak to się stało, że pszczoły utożsamiono z seksem? One same nie prowadzą

bynajmniej rozpustnego życia płciowego. Ul przypomina bardziej klasztor niż

burdel.

The Queen Must Die: And Other Affairs Of Bee and Men (Królowa musi

umrzeć, i inne sprawy pszczół i ludzi)

ROZDZIAŁ SIÓDMY

Podskakiwałam w miejscu za każdym razem, kiedy słyszałam syrenę. Mógł to

być jadący gdzieś daleko ambulans albo policyjny pościg w telewizji - nieważne. W

głębi duszy zawsze się bałam, że pod dom podjedzie T. Ray albo pan Gaston Bucior i
moje zaczarowane życie dobiegnie końca. Spędziłyśmy już w domu August całe osiem

dni. Nie wiedziałam, jak długo jeszcze Maria będzie otaczać mnie zasłoną.

W poniedziałek rano, trzynastego lipca, wracając do miodowni po śniadaniu,

zauważyłam zaparkowanego na podjeździe obcego czarnego forda. Na moment
zabrakło mi tchu; dopiero potem przypomniałam sobie, że tego dnia miał wrócić do

pracy Zach.

Odtąd miało nas być troje: ja, August i Zach. Trochę mi wstyd, ale nie ucieszyła

mnie jego obecność.

Nie tak go sobie wyobrażałam. Stał pośrodku miodowni, trzymając w ręku lejek

od miodu i udając, że to mikrofon.

- „Poczułem dreszcz na Blueberry Hill” - śpiewał.

Obserwowałam go niewidoczna z progu, w ogóle się nie odzywając, ale kiedy

zaczął śpiewać Viva Las Vegas, kołysząc biodrami w stylu Elvisa, Wybuchnęłam

śmiechem.

Zach odwrócił się na pięcie, wywracając tackę z ramkami, które zabrudziły całą

podłogę.

- Tylko śpiewałem - powiedział, jakby to było dla mnie coś nowego. - Swoją

drogą, kim jesteś?

- Mam na imię Lily - odparłam. - Zatrzymałam się na jakiś czas u August i

reszty.

- Jestem Zachary Taylor - przedstawił się.

- Zachary Taylor był prezydentem - poinformowałam go.
- Owszem, słyszałem o tym - odparł, po czym wyłowił zawieszoną na łańcuszku

pod koszulą blaszkę i podetknął mija pod nos. - Popatrz tutaj. Zachary Lincoln Taylor.

W tym momencie uśmiechnął się i zobaczyłam, że ma dołeczek w policzku.

Zawsze miałam słabość do dołeczków. Zach wziął szmatę i wytarł nią podłogę.

- August powiedziała, że tutaj jesteś i nam pomagasz, ale nie mówiła, że

jesteś... biała.

- No więc jestem biała - odparłam. - Biała, jak to tylko możliwe.
W Zacharym Lincolnie Taylorze nie było nic białego. Nawet białka jego oczu

nie były zupełnie białe. Szeroki w ramionach i wąski w pasie, miał krótko ostrzyżone
włosy, jak większość murzyńskich chłopców, ale najbardziej zafascynowała mnie jego

twarz. Nie mogłam od niej oderwać oczu. Jeśli nim wstrząsnęło to, że jestem biała, ja
byłam wstrząśnięta tym, że jest taki przystojny.

W szkole robiliśmy sobie żarty z ust i nosów kolorowych. Ja też się z nich

śmiałam, mając nadzieję, że przypodobam się reszcie. Teraz miałam ochotę napisać

do mojej szkoły list, który odczytano by na rozpoczęciu roku i w którym
wyjaśniłabym, jak bardzo wszyscy się myliliśmy. Powinniście zobaczyć Zachary'ego

Taylora, napisałabym.

Ciekawe, dlaczego August zapomniała mu powiedzieć, że jestem biała. Sama

bardzo dużo mi o nim mówiła. Wiedziałam, że jest jego matką chrzestną. Że jego tato
zostawił go, kiedy Zach był mały, i że mama pracowała w stołówce szkoły, w której

uczyła June. Na jesieni szedł do przedostatniej klasy szkoły średniej, w której miał
same piątki i grał na pozycji pomocnika w drużynie futbolowej. Powiedziała, że jest

szybki jak wiatr, co mogło się okazać biletem do college'u na północy. Zdałam sobie
wtedy sprawę, że ma przed sobą lepszą przyszłość ode mnie - szczytem moich marzeń

była teraz najwyżej szkoła dla fryzjerek.

- August pojechała na farmę Satterfieldów, żeby sprawdzić kilka uli -

poinformowałam go. - Powiedziała, że mam ci tu pomóc. Co chcesz, żebym zrobiła?

- Wyjmij ramki z tych uli i pomóż mi włożyć je do odsklepiarki.

- Kogo lubisz bardziej, Fatsa Domino czy Elvisa? - zapytałam, wsuwając

pierwszą ramkę do odsklepiarki.

- Milesa Davisa - odpowiedział.
- Nie wiem, kto to jest.

- Oczywiście, że nie wiesz. To najlepszy trębacz na świecie. Dałbym wszystko,

żeby grać tak jak on.

- Zrezygnowałbyś z futbolu?
- Skąd wiesz, że gram w futbol?

- Wiem różne rzeczy - powiedziałam, uśmiechając się do niego.
- Widzę - mruknął, próbując nie uśmiechnąć się w odpowiedzi.

Zostaniemy przyjaciółmi, pomyślałam. Zach włączył przycisk i ekstraktor

zaczął się obracać, najpierw powoli, potem coraz szybciej.

- Jak tutaj trafiłaś? - zapytał.
- Ja i Rosaleen jesteśmy w drodze do Wirginii, gdzie mieszka moja ciotka. Mój

tato zginął w wypadku traktora, a mama zmarła, kiedy byłam mała, więc staram się
odnaleźć moją rodzinę, zanim wsadzą mnie do sierocińca albo w inne podobne

miejsce.

- Ale jak trafiłaś tutaj?

- Ach, masz na myśli August. Jechałyśmy autostopem i facet wysadził nas w

Tiburonie. Zapukałyśmy do jej drzwi, a ona zgodziła się nas przenocować. To

wszystko.

Zach pokiwał głową, jakby moja opowieść trzymała się kupy.

- Od jak dawna tu pracujesz? - zapytałam, chcąc jak najszybciej zmienić temat.
- Przez całą szkołę średnią. Jeśli nie ma akurat meczu, przychodzę tutaj po

lekcjach w każdą sobotę i przez całe lato. Za pieniądze, które zarobiłem w zeszłym
roku, kupiłem sobie samochód.

- Tego forda, który tam stoi?
- Tak, to ford fairlane, rocznik pięćdziesiąt dziewięć - powiedział. Nacisnął

ponownie przycisk ekstraktora i maszyna zatrzymała się ze skrzypieniem. - Chodź,
pokażę ci.

Moja twarz odbijała się w karoserii. Domyśliłam się, że przez całą noc poleruje

ją swoimi podkoszulkami. Obeszłam forda, szukając choćby jednego pyłku.

- Możesz nauczyć mnie jeździć - powiedziałam.
- Nie w tym samochodzie.

- A to dlaczego?
- Bo wyglądasz jak dziewczyna, która na pewno coś popsuje. Kiedy odwróciłam

się, żeby zaprotestować, zobaczyłam, że szczerzy zęby w uśmiechu. Na jego policzku
znowu pojawił się ten dołeczek.

- Na pewno - powtórzył. - Na pewno coś popsuje.

*

Zach i ja codziennie pracowaliśmy w miodowni. August i Zach zebrali już

większość miodu z pasiek, ale na paletach w dalszym ciągu stało kilka stosów

nadstawek.

Włączaliśmy podgrzewacz i odsklepialiśmy wosk w blaszanej wanience, a

potem ładowaliśmy ramki do ekstraktora i filtrowaliśmy miód przez fabrycznie nowe
nylonowe pończochy. August lubiła zostawiać trochę pyłku w swoim miodzie, bo był

wtedy zdrowszy, i o to też dbaliśmy. Czasami odłamywaliśmy kawałki plastra i
kładliśmy je do słoika przed zamknięciem.

Trzeba było się jednak upewnić, czy to nowe plastry, bez złożonych w środku

jajeczek, bo nikt nie chciał mieć pszczelich larw w swoim miodzie.

A jeśli nie trzeba było tego wszystkiego robić, napełnialiśmy foremki pszczelim

woskiem lub myliśmy słoje. Od detergentów ręce zrobiły mi się szorstkie jak

kukurydziane łuski.

Jedyną porą dnia, której się obawiałam, była pora kolacji, kiedy musiałam

przebywać w pobliżu June. Można by pomyśleć, że ktoś, kto przygrywa umierającym,
powinien być milszą osobą. Nie rozumiałam, dlaczego mnie tak nie lubi. Nawet to, że

jestem biała i nadużywam ich gościnności, nie wydawało się wystarczającym
powodem.

- Co tam u ciebie, Lily? - pytała każdego wieczoru przy stole. Tak jakby

przećwiczyła to przed lustrem.

- Wszystko w porządku - odpowiadałam. - A co u ciebie, June?
- Świetnie - mówiła, zerkając na August, która śledziła tę wymianę zdań, jakby

umierała z ciekawości.

Uporawszy się z tym, strzepywałyśmy serwetki i starałyśmy się, jak to tylko

możliwe, ignorować wzajemnie przez resztę posiłku. Wiedziałam, że August pragnie,
aby June przestała mnie szorstko traktować. Myślisz, że mnie albo June Boatwright

obchodzi, co słychać u tej drugiej? chciałam ją zapytać. Po prostu odpuść sobie.

- Jeśli chcesz dotknąć serca Naszej Pani, Lily, nie krępuj się. Prawda, June? -

powiedziała któregoś wieczoru August, kiedy już odmówiłyśmy zdrowaśki.

Zerknęłam na June, która uśmiechnęła się z przymusem.

- Może innym razem - odparłam.
Zaręczam wam, że gdybym leżała złożona niemocą na łóżku polowym w

miodowni i uratować mnie mogła tylko odrobina sympatii ze strony June,
skonałabym tam jak amen w pacierzu i poszła prosto do nieba. Albo do piekła. Nie

byłam już pewna gdzie.

Najprzyjemniejszym posiłkiem było drugie śniadanie, które ja i Zach

spożywaliśmy w cieniu sosen. May szykowała nam prawie codziennie kanapki z
kiełbasą. Mogliśmy także liczyć na „świecznikową sałatkę”, czyli połówkę banana,

wciśniętą w plasterek ananasa.

- Zapalę wam świeczkę - mówiła, pocierając wyimaginowaną zapałkę o

wyimaginowane pudełko, po czym kładła wisienkę na szczycie banana i przebijała ją
wykałaczką. Tak jakbyśmy ja i Zach chodzili do przedszkola. Lecz my braliśmy to

wszystko za dobrą monetę i patrzyliśmy z zachwytem, jak zapala banana. Na deser
chrupaliśmy kostki limonkowego Kool - Aid, które zamrażała w lodówce.

Pewnego dnia usiedliśmy po lunchu na trawie, słuchając łopotu upranych

prześcieradeł, które Rosaleen rozwiesiła.

- Jaki jest twój ulubiony przedmiot w szkole? - zapytał Zach.
- Angielski.

- Założę się, że lubisz pisać wypracowania - powiedział, przewracając oczyma.
- Tak się składa, że lubię. W wolnym czasie zamierzałam zostać pisarką i

nauczycielką angielskiego.

- Zamierzałaś? - zdziwił się.

- Nie wydaje mi się, żebym miała przed sobą jakąkolwiek przyszłość, będąc

sierotą.

W rzeczywistości wątpiłam, żebym miała jakąkolwiek przyszłość, będąc osobą

ściganą przez prawo. Biorąc pod uwagę moją sytuację, nie wiedziałam nawet, czy

skończę szkołę średnią.

Zach przyglądał się swoim paznokciom. Czułam ostrą woń jego potu. Plamy

miodu na koszuli przyciągały do niego pszczoły, przed którymi bez przerwy się
oganiał.

- Ja też - stwierdził po chwili.
- Co ty też?

- Ja też nie wiem, czy mam przed sobą jakąś przyszłość.
- Dlaczego? Nie jesteś sierotą.

- Nie - odparł. - Jestem Murzynem.
Poczułam, jak ogarnia mnie zakłopotanie.

- Możesz grać w futbol w college'u, a potem zostać zawodowym graczem.
- Dlaczego biali uważają, że możemy odnosić sukcesy wyłącznie w sporcie? Nie

chcę grać w futbol - stwierdził. - Chcę zostać adwokatem.

- Nie mam nic przeciwko temu - odparłam, lekko zniecierpliwiona. - Nie

słyszałam po prostu nigdy o murzyńskim adwokacie, ot co. Trzeba o czymś słyszeć,
zanim zacznie się o tym marzyć.

- Gówno prawda. Trzeba marzyć o rzeczach, o których nigdy się nie słyszało.
Zamknęłam oczy.

- No dobrze, wyobrażam sobie murzyńskiego adwokata. Jesteś murzyńskim

Perrym Masonem. Przyjeżdżają do ciebie ludzie z całego stanu, ludzie, których

niesłusznie oskarżono, a ty w ostatniej chwili odkrywasz prawdę, demaskując
prawdziwego przestępcę za barierką dla świadków.

- Zgadza się. Wkopię im prawdę w dupę - mruknął i roześmiał się. Język miał

zielony od Kool - Aid.

Zaczęłam nazywać go Zachem, w dupę kopanym adwokatem.
- Patrzcie, kogo tutaj mamy, Zacha, w dupę kopanego adwokata - powtarzałam.

*

Mniej więcej w tym czasie Rosaleen zaczęła mnie pytać, co ja sobie wyobrażam

- czy chcę, żeby zaadoptowały mnie siostry z kalendarza? Uznała, że uciekam w świat
marzeń. „Świat marzeń” to były teraz jej ulubione dwa słowa.

Ucieczką w świat marzeń było udawanie, że prowadzimy normalne życie,

podczas gdy trwało na nas polowanie, wiara, że będziemy mogły pozostać tu na

zawsze i że dowiem się o mojej matce czegoś, co warto będzie wiedzieć.

Cóż złego jest w tym, że żyję w świecie marzeń, odpowiadałam za każdym

razem. A ona mówiła: Musisz się obudzić.

Pewnego popołudnia, kiedy byłam sama w miodowni, June zajrzała tam,

szukając August. Tak przynajmniej utrzymywała.

- A więc jesteście tutaj już... jak długo... dwa tygodnie? - zapytała, krzyżując

ręce na piersiach.

Nie można było chyba wyrazić się jaśniej.

- Słuchaj, jeśli chcesz, żebyśmy sobie poszły, ja i Rosaleen ruszymy w dalszą

drogę - powiedziałam. - Napiszę do mojej cioci, a ona przyśle nam pieniądze na

autobus.

June podniosła brwi.

- Wydawało mi się, że nie pamiętasz nazwiska swojej ciotki, a teraz nagle znasz

jej nazwisko i jej adres.

- Tak naprawdę znałam je przez cały czas - odparłam. - Miałam po prostu

nadzieję, że spędzę tu trochę czasu, zanim będziemy musiały wyjechać.

Powiedziawszy to, odniosłam wrażenie, że jej rysy złagodniały, lecz może były

to tylko moje pobożne życzenia.

- Na litość boską, co to za gadanie o wyjeździe? - odezwała się od progu August.

Żadna z nas nie usłyszała jej kroków. August zmierzyła ostrym spojrzeniem siostrę. -

Nikt nie chce, żebyś wyjeżdżała, Lily, dopóki nie będziesz do tego gotowa.

Stojąc przy jej biurku, przekładałam machinalnie papiery. June odchrząknęła.

- Muszę iść trochę poćwiczyć - mruknęła i wymknęła się na dwór.
August podeszła do mnie i usiadła przy biurku.

- Możesz ze mną porozmawiać, Lily, chyba o tym wiesz? Kiedy nie

odpowiedziałam, wzięła mnie za rękę, przyciągnęła do siebie i posadziła na kolanach.

Nie były miękkie i wygodne jak kolana Rosaleen, lecz chude i kanciaste.

Niczego nie pragnęłam bardziej, aniżeli móc się przed nią otworzyć. Wyciągnąć

torbę spod łóżka i wyjąć z niej rzeczy mojej matki. Chciałam pokazać jej obrazek
czarnej Marii i powiedzieć: To obrazek, który należał do mojej matki. Jest

identyczny, taki sam jak ten, który przyklejacie do swoich słoików z miodem. A z
tyłu jest napis „ Tiburon, Karolina Południowa, więc wiem, że musiała tutaj być.

Chciałam pokazać August fotografię matki i zapytać: Czy widziałaś ją kiedyś? Nie
śpiesz się. Dobrze się zastanów.

Nie dotknęłam jednak jeszcze dłonią serca czarnej Marii w salonie i bałam się

to wszystko opowiedzieć, nie zrobiwszy przynajmniej tej rzeczy. Przytuliłam się do

August, odsuwając na bok to skryte pragnienie, bojąc się, że odpowie: Nie, nie
widziałam tej kobiety nigdy w życiu. I wtedy będzie po wszystkim. Lepiej było nic nie

wiedzieć.

- Pójdę chyba pomóc w kuchni - powiedziałam i zeskoczyłam z jej kolan. Idąc

przez podwórko, ani razu się nie obejrzałam.

Tej nocy, gdy mrok puchł od cykania świerszczy, a Rosaleen chrapała im do

wtóru, porządnie się wypłakałam. Nie wiedziałam nawet, z jakiego powodu. Myślę, że
złożyło się na to wszystko. Płakałam, bo okłamywałam August, która była dla mnie

taka dobra. Bo Rosaleen miała chyba rację, mówiąc o świecie marzeń. Bo wiedziałam,
że Dziewica Maria nie zastępuje mnie wcale tam na brzoskwiniowej farmie, tak jak to

robiła w wypadku Beatrix.

*

Neil przychodził prawie co wieczór i siadywał z June w saloniku, podczas gdy

my oglądaliśmy Ściganego w telewizji w gabinecie. August oświadczyła, że chciałaby,

żeby ścigany odnalazł w końcu jednorękiego mordercę i miał to już za sobą.

W trakcie przerw na reklamy udawałam, że idę po wodę, w rzeczywistości

jednak podkradałam się pod salonik i próbowałam podsłuchać, o czym rozmawiają
June i Neil.

- Chciałbym, żebyś powiedziała mi, dlaczego nie - usłyszałam, jak mówi

pewnego wieczoru Neil.

- Bo nie mogę - odpowiedziała June.
- To nie jest powód.

- To jedyny powód, jaki mam.
- Słuchaj, nie mam zamiaru czekać w nieskończoność - oświadczył Neil.

Zastanawiałam się właśnie, co odpowie na to June, kiedy Neil wyszedł nagle

bez ostrzeżenia z saloniku i zobaczył, jak czaję się przy drzwiach, podsłuchując ich

intymną wymianę zdań. Przez sekundę miał taką minę, jakby chciał mnie wydać June,
ale potem wyszedł z domu, trzaskając frontowymi drzwiami.

Biegnąc z powrotem do gabinetu, usłyszałam stłumione łkanie June.

*

Pewnego ranka August posłała Zacha i mnie w sześciomilową drogę po ostatnie

nadstawki, które trzeba było wyjąć z uli. Było potwornie gorąco i w każdym

sześciennym calu powietrza fruwało przynajmniej dziesięć insektów.

Zach prowadził miodową furgonetkę najszybciej, jak to było możliwe, czyli

trzydzieści mil na godzinę. Wiatr targał moje włosy i wypełniał szoferkę zapachem
świeżo skoszonych traw.

Pobocza drogi pokrywała świeżo zebrana bawełna, którą zwiało z ciężarówek

jadących do odziarniarki w Tiburonie. Zach powiedział, że w tym roku farmerzy

zasadzili i zebrali bawełnę wcześniej z powodu kwieciaka bawełnowca. Rozsypana
wzdłuż drogi wyglądała zupełnie jak śnieg i zaczęłam marzyć o śnieżycy, dzięki której

zrobiłoby się zimniej.

Zaczęłam marzyć, że Zach zjeżdża na bok, ponieważ nic nie widzi w zadymce, i

urządzamy bitwę na śnieżki, obrzucając się wzajemnie miękkimi białymi kulkami
śnieżnej bawełny. Wyobraziłam sobie, że budujemy igloo i zasypiamy w nim, tuląc się

do siebie, żeby nie zmarznąć, ze splecionymi niczym białe i czarne warkoczyki rękoma
i nogami. Ta ostatnia wizja tak mną wstrząsnęła, że dostałam dreszczy. Wetknęłam

dłonie pod pachy i poczułam pod palcami lodowaty pot.

- Dobrze się czujesz? - zapytał Zach.

- Tak, dlaczego pytasz?
- Strasznie się trzęsiesz.

- Nic mi nie jest. Czasami to mi się zdarza.
Odwróciłam się i wyjrzałam przez boczną szybę, za którą widać było tylko pola i

od czasu do czasu popadające w ruinę stodoły porzuconych murzyńskich
gospodarstw.

- Daleko jeszcze? - zapytałam tonem, który sugerował, że wycieczka powinna

się jak najszybciej skończyć.

- Czymś się denerwujesz?
Zamiast odpowiedzieć, wbiłam wzrok w brudną przednią szybę.

Kiedy skręciliśmy z szosy na wyboistą polną drogę, Zach oświadczył, że

znajdujemy się na terenie posiadłości należącej do pana Claytona Forresta, który

trzymał miód Czarnej Madonny i świece z pszczelego wosku w poczekalni swojej
kancelarii, aby mogli je kupić jego klienci. Do obowiązków Zacha należało do-

starczanie miodu i świec do firm, w których prowadzono ich komisową sprzedaż.

- Pan Forrest pozwala mi myszkować w swojej kancelarii - oznajmił.

- Yhym.
- Opowiada mi o sprawach, które wygrał - dodał Zach.

W tym samym momencie wpadliśmy w koleinę i walnęliśmy oboje głowami o

dach szoferki, co z jakiegoś powodu diametralnie odmieniło mój nastrój. Zaczęłam się

zaśmiewać tak, jakby ktoś łaskotał mnie pod pachami. Im mocniej uderzałam głową o
dach, tym głośniej się śmiałam, aż w końcu złapał mnie jeden wielki atak wesołości.

Zanosiłam się śmiechem w podobny sposób, w jaki May zanosiła się płaczem.

Zach wjeżdżał z początku specjalnie w koleiny, żeby mnie pobudzić, lecz

później się zirytował, bo za nic w świecie nie chciałam przestać. Chrząknął i zwolnił,
aż przestaliśmy podskakiwać na wertepach.

W końcu mi przeszło, cokolwiek to było. Przypomniałam sobie, jak przyjemnie

było zemdleć podczas spotkania Córek Marii. Bardzo chętnie zrobiłabym to ponownie

tutaj, w szoferce. Zazdrościłam żółwiom ich skorupy, tego, że mogą się pod nią
chować, kiedy tylko mają ochotę.

Urzekał mnie oddech Zacha, jego opięta na piersi koszula, ręka oparta na

kierownicy. To, jaka była twarda i ciemna. Tajemnica jego skóry.

Głupotą było myśleć, że pewne rzeczy nie mogą się zdarzyć - na przykład, że

nigdy nie spodoba mi się żaden Murzyn. Naprawdę sądziłam, że coś takiego nie może

się przytrafić, podobnie jak woda nie może płynąć pod górę ani sól nie może być
słodka. Takie jest prawo natury. Może pociągało mnie po prostu to, czego nie mogłam

mieć. A może pragnienie budziło się, kiedy chciało, nie zważając na zasady, wedle
których żyliśmy i umieraliśmy. Trzeba marzyć o rzeczach, o których nigdy się nie

słyszało, powiedział Zach.

Zatrzymał furgonetkę przy pasiece składającej się z dwudziestu uli, które stały

w zagajniku zapewniającym im cień w lecie i osłonę przed wiatrem w zimie. Pszczoły
były bardziej wrażliwe, niż to sobie wyobrażałam. Jeśli nie niszczyły ich roztocza,

robiły to pestycydy albo paskudna pogoda.

Zach wysiadł i wyładował ze skrzyni cały nasz sprzęt - hełmy, dodatkowe

nadstawki, świeże ramki i podkurzacz, który kazał mi zapalić. Ruszyłam przez krzaki
kamforowców i dzikiej azalii, omijając kopce ognistych mrówek i kołysząc

podkurzaczem, a Zach podnosił pokrywy uli i zaglądał do środka, szukając
wypełnionych miodem ramek.

Zachowywał się jak ktoś, kto naprawdę kocha pszczoły. Nie mogłam uwierzyć,

jaki potrafi być delikatny i gołębiego serca. Z jednej z wyjętych przez niego ramek

ściekał miód śliwkowego koloru.

- Jest fioletowy - zawołałam.

- Kiedy jest wyjątkowy upał i wysychają kwiaty, pszczoły pobierają nektar z

dzikiego bzu. Miód robi się wtedy fioletowy. Jest bardzo drogi. Ludzie płacą po dwa

dolary za słoik.

Zach uniósł mój welon, po czym zanurzył palec w plastrze i zbliżył do moich

warg. Pozwoliłam, żeby wsadził mi go do ust i oblizałam do czysta. Jego wargi
wykrzywiły się w leciutkim uśmiechu i poczułam, jak zalewa mnie gorąca fala. Zach

pochylił się ku mnie. Chciałam, żeby odsunął do końca mój welon i mnie pocałował.
Po tym jak patrzył mi prosto w oczy, zorientowałam się, że on również tego pragnie.

Staliśmy bez ruchu, a pszczoły wirowały wokół naszych głów z dźwiękiem, który
przypominał skwierczenie boczku na patelni i który nie kojarzył się już z niczym

niebezpiecznym. Zdałam sobie sprawę, że niebezpieczeństwo to coś, do czego można
przywyknąć.

Zamiast mnie pocałować, Zach odwrócił się jednak do następnego ula i

kontynuował pracę. Podkurzacz zgasł. Ruszyłam za nim; żadne z nas nic nie

powiedziało. Załadowaliśmy pełne nadstawki na furgonetkę, jakby odebrało nam
mowę, i nie odezwaliśmy się ani słowem aż do chwili, gdy furgonetka minęła znak z

nazwą miejscowości.

TIBURON, 6502 mieszkańców Rodzinne miasto Willifred Marchant

- Kto to jest Willifred Marchant? - zapytałam, pragnąc desperacko przerwać

milczenie i sprawić, by wszystko wróciło do normy.

- Chcesz powiedzieć, że nigdy nie słyszałaś o Willifred Marchant? - odparł. - To

słynna na całym świecie pisarka, która zdobyła trzy Nagrody Pulitzera za książki o

liściastych drzewach Karoliny Południowej.

- Nie dostała żadnej Nagrody Pulitzera - zachichotałam.

- Lepiej się przymknij, ponieważ w Tiburonie książki Willifred Marchant są

cenione o wiele bardziej od Biblii. Obchodzimy co rok oficjalny Dzień Willifred

Marchant. W szkołach odbywa się wtedy uroczyste sadzenie drzewek. Przychodzi na
nie zawsze w wielkim słomkowym kapeluszu, niosąc w koszyku płatki róż, którymi

obsypuje dzieci.

- Nieprawda - powiedziałam.

- Prawda, prawda. Panna Willie jest bardzo dziwna.
- Drzewa liściaste to na pewno bardzo interesujący temat, ale osobiście

wolałabym pisać o ludziach.

- Ach, racja, zapomniałem - odparł. - Ty też masz zamiar zostać pisarką. Ty i

panna Willie.

- Zachowujesz się, jakbyś nie wierzył, że potrafię to zrobić.

- Nic takiego nie powiedziałem.
- Ale sugerowałeś.

- Co ty opowiadasz? Nic nie sugerowałem.
Odwróciłam się i skupiłam całą swoją uwagę na tym, co było za szybą. Loża

masońska, komis z używanymi samochodami, skład opon Firestone.

Zach zahamował przed znakiem stopu tuż obok kawiarni Dixie, która mieściła

się praktycznie na podwórku międzyokręgowego zakładu hodowli zwierząt, co z
jakiegoś powodu bardzo mnie zezłościło. Chciałam wiedzieć, jak ludzie mogli

pałaszować śniadanie, lunch i obiad, podczas gdy ich receptory węchowe atakował
zapach krów - albo coś jeszcze gorszego. Miałam ochotę zawołać do nich przez okno:

Może byście tak zjedli swoją cholerną kaszkę gdzie indziej? W powietrzu unosi się
smród krowiego gówna!

Robiło mi się niedobrze, kiedy pomyślałam, jak ludzie przeżywają swoje życie -

zadowalając się kaszą i krowim gównem. Zapiekły mnie oczy.

Zach przejechał przez skrzyżowanie. Czułam, jak świdruje wzrokiem tył mojej

głowy.

- Jesteś na mnie zła? - zapytał.
Tak, oczywiście, że jestem, bo myślisz, że nigdy do niczego nie dojdę, miałam

ochotę powiedzieć. Z moich ust padły jednak zupełnie inne słowa, beznadziejnie
głupie.

- Nigdy nie będę obsypywać nikogo płatkami róż - oświadczyłam i poryczałam

się. Był to płacz, w którym człowiek wciąga powietrze do płuc i wydaje chrapliwe

dźwięki, jakby tonął. Zach zjechał na pobocze.

- Rany boskie. Co się stało? - zapytał, po czym objął mnie ramieniem i

przyciągnął do siebie.

Myślałam, że chodzi głównie o moją zmarnowaną przyszłość, tę, w którą pani

Henry kazała mi wierzyć, zaopatrując mnie w książki oraz wakacyjne listy lektur i
rozprawiając o stypendiach w Columbia College, lecz siedząc obok Zacha, zdałam

sobie sprawę, że płaczę, ponieważ ma ten dołeczek, który tak pokochałam, ponieważ
za każdym razem, gdy na niego spoglądam, czuję tę gorącą, dziwną falę przepływającą

między biodrami i kolanami, ponieważ jeszcze przed chwilą byłam normalną
zwyczajną dziewczyną i nagle, nim się zorientowałam, znalazłam się w miejscu, w

którym skazana byłam na czarną rozpacz. Zdałam sobie sprawę, że płaczę z powodu
Zacha.

Kładąc głowę na jego ramieniu, zastanawiałam się, jak on mnie znosi. W ciągu

jednego krótkiego poranka dałam mu próbkę wariackiego śmiechu, skrywanej

namiętności, szczeniackich wygłupów, użalania się nad sobą i ataku histerii. Nie
wiem, czy udałoby mi się to wszystko zaaranżować, gdybym celowo chciała mu się

pokazać od jak najgorszej strony.

Zach uściskał mnie.

- Wszystko będzie dobrze - przemówił do moich włosów. - Zostaniesz kiedyś

wielką pisarką. - Zobaczyłam, jak zerka za siebie i na drugą stronę ulicy. - A teraz

wracaj na swoje miejsce i wytrzyj twarz - powiedział, dając mi szmatę śmierdzącą
benzyną.

*

Kiedy wróciliśmy do miodowni, nie było tam nikogo prócz Rosaleen, która

składała ubrania, żeby przenieść się do pokoju May.

Wystarczyło, że nie było mnie przez dwie godziny, i diabli wzięli cały nasz

wspólny układ.

- Dlaczego idziesz tam nocować? - zapytałam.

- May boi się spać sama w nocy.
Rosaleen miała spać na podwójnym łóżku, dostać na swoje rzeczy najniższą

szufladę w komodzie May i korzystać z łazienki, która była na wyciągnięcie ręki.

- Nie mogę uwierzyć, że zostawiasz mnie tu samą! - zawołałam, wybuchając

płaczem.

Zach złapał ręczny wózek i wytoczył go jak najszybciej z miodowni, żeby

wyładować nadstawki z furgonetki. Przypuszczam, że chwilowo miał już dosyć
kobiecych emocji.

- Wcale cię nie zostawiam. Będę miała materac - odparła Rosaleen, chowając

do kieszeni szczoteczkę do zębów i tabakę Red Rose.

Skrzyżowałam ramiona na bluzce, mokrej od wszystkich tych łez, które

wylałam wcześniej.

- No więc dobrze, idź. Nie obchodzi mnie to.
- Lily, to łóżko polowe nie jest dobre na mój kręgosłup. I może tego nie

zauważyłaś, ale ma powyginane nogi. Jeszcze tydzień i zupełnie się rozwali. Będzie ci
dobrze beze mnie.

Poczułam, jak coś się we mnie zamyka. Będzie mi dobrze bez niej? Czy

kompletnie odebrało jej rozum?

- Nie chcę budzić się ze świata marzeń - powiedziałam i w połowie zdania

załamał mi się głos, a słowa zaplątały i uwięzły w ustach.

Rosaleen usiadła na łóżku polowym, którego tak gorąco teraz nienawidziłam,

ponieważ to przez nie przenosiła się do pokoju May. Usiadła i przyciągnęła mnie do

siebie.

- Wiem, że nie chcesz, ale będę przy tobie, kiedy to się stanie. Mogę nocować w

pokoju May, ale nigdzie się stąd nie wybieram.

Poklepała mnie po kolanie jak za dawnych czasów i żadna z nas nic nie

powiedziała. Czułam się tak, jakbyśmy znowu siedziały w jadącym do aresztu
policyjnym samochodzie. Jakbym nie potrafiła egzystować bez tej ręki klepiącej mnie

po kolanie.

*

Towarzyszyłam Rosaleen niosącej swój skąpy dobytek do różowego domu,

mając zamiar obejrzeć jej nowy pokój. Kiedy weszłyśmy po schodkach na werandę,

August siedziała na huśtawce zawieszonej na dwóch przymocowanych do sufitu
łańcuchach. Kołysała się, popijając oranżadę i czytając książkę, którą wypożyczyła z

objazdowej biblioteki. Przekręciłam głowę, żeby przeczytać tytuł. Jane Eyre.

May stała na drugim końcu werandy i przepuszczała pranie przez gumową

wyżymaczkę, zamontowaną na fabrycznie nowej pralce marki Lady Kenmore, którą
siostry wystawiły na zewnątrz, ponieważ nie było na nią miejsca w kuchni. W

telewizyjnych reklamówkach kobieta, która prała w Lady Kenmore, miała na sobie
wieczorową suknię i najwyraźniej świetnie się bawiła. May była po prostu zgrzana i

zmęczona. Uśmiechnęła się, kiedy Rosaleen przeszła obok ze swoimi rzeczami.

- Nie przeszkadza ci, że Rosaleen tu się przeniesie? - zapytała August.

Oparła książkę o brzuch, wypiła łyk oranżady, po czym przesunęła palcami po

zimnej mokrej szklance i przycisnęła je do szyi.

- Chyba nie - odparłam.
- May będzie się lepiej spało z Rosaleen - stwierdziła. - Prawda, May?

Zerknęłam na May, ale pralka pracowała tak głośno, że chyba nic nie słyszała.
Nagle przestało mi kompletnie zależeć na tym, żeby iść na górę z Rosaleen i

patrzeć, jak wpycha swoje ubrania do komody May. Zerknęłam na książkę August.

- O czym czytasz? - zapytałam.

Sądziłam, że czeka mnie niezobowiązująca pogawędka, i bardzo się pomyliłam.
- O dziewczynce, której zmarła matka, kiedy była mała - odparła August, po

czym spojrzała na mnie w taki sposób, że żołądek podszedł mi do gardła, zupełnie jak
wówczas, gdy opowiedziała mi o Beatrix.

- I co się stało z tą dziewczynką? - zapytałam, starając się, żeby nie zadrżał mi

głos.

- Dopiero zaczęłam czytać - powiedziała. - Na razie czuje się po prostu

zagubiona i smutna.

Odwróciłam się w stronę ogrodu, gdzie June i Neil zbierali pomidory. Gapiąc

się na nich, słyszałam, jak skrzypi korba wyżymaczki. Słyszałam, jak ubrania wpadają

do miski za wałkami. Ona wie, pomyślałam. Ona wie, kim jestem.

Rozpostarłam ręce na boki, tak jakbym odpychała niewidoczne ściany

powietrza, i spoglądając w dół, zobaczyłam swój cień na podłodze - cień chudej
dziewczynki z kręcącymi się niesfornymi włosami, wyciągniętymi ramionami i

dłońmi, które sterczały zadarte w górę, jakbym próbowała zatrzymać cały uliczny
ruch. Miałam ochotę pochylić się i ją ucałować, tak bardzo wydawała się mała i

zdeterminowana.

Kiedy podniosłam wzrok, August wciąż się we mnie wpatrywała, czekając

najwyraźniej, że coś powiem.

- Pójdę chyba zobaczyć nowe łóżko Rosaleen - bąknęłam.

August wzięła do rąk książkę i na tym się to skończyło.
Moment minął, podobnie jak przeczucie, że ona wie, kim jestem. Nie miało to

przecież sensu: skąd August Boatwright miałaby o mnie cokolwiek wiedzieć?

W tej samej chwili między zbierającymi pomidory June i Neilem wybuchła

prawdziwa awantura. June krzyknęła coś, Neil odpowiedział jej tym samym tonem.

- Oho - mruknęła August, po czym odłożyła książkę i wstała z huśtawki.

- Dlaczego nie zadowolisz się tym, co jest? - zawołała June. - Dlaczego zawsze

do tego wracasz? Wbij to sobie wreszcie do głowy: nie wyjdę za mąż. Ani dzisiaj, ani

jutro, ani w przyszłym roku!

- Czego ty się boisz? - zapytał Neil.

- Jeśli chcesz wiedzieć, nie boję się niczego.
- Cóż, w takim razie jesteś najbardziej samolubną dziwką, jaką kiedykolwiek

spotkałem - odparł i ruszył w stronę swojego samochodu.

- O Boże - szepnęła cicho August.

- Jak śmiesz mnie tak nazywać! - zawołała June. - Wracaj tutaj! Nie odchodź,

kiedy do ciebie mówię!

Neil szedł dalej, ani razu się nie oglądając. Zauważyłam, że Zach przestał

ładować nadstawki na wózek i obserwował ich, potrząsając głową, jakby nie mógł

uwierzyć, że jest świadkiem kolejnej sceny, w której z ludzi wychodzi to, co w nich
najgorsze.

- Jeśli teraz odejdziesz, nie waż się tutaj wracać! - wrzasnęła June.
Neil wsiadł do samochodu i June puściła się nagle biegiem, trzymając w rękach

pomidory. Odchyliła się do tyłu i cisnęła jednym z nich - prask! - prosto w przednią
szybę. Drugi wylądował na klamce drzwi.

- Nie wracaj tutaj! - krzyknęła, kiedy Neil odjechał. Ociekając pomidorowym

sokiem.

May osunęła się na podłogę, płacząc i sprawiając wrażenie tak bardzo

zranionej, że widziałam niemal miękkie czerwone miejsca pod jej żebrami. August i ja

odprowadziłyśmy ją do muru, gdzie po raz któryś z rzędu napisała na kartce June i
Neil i wcisnęła ją między dwa kamienie.

*

Przez resztę dnia pracowaliśmy z Zachem przy nadstawkach, które

przywieźliśmy. Poustawiane w miodowni w stosach po sześć sztuk wyglądały jak
miniaturowe wieżowce. August powiedziała, że przypominają Pszczele Miasto.

Dwanaście razy wypełnialiśmy ekstraktor - poddając miód pełnej obróbce od

odsklepiania plastrów aż po zbiornik, z którego napełniało się słoiki. August nie

chciała, żeby stał zbyt długo, ponieważ tracił wtedy zapach. Zrobimy to w dwa dni,
oznajmiła. Koniec i kropka. Nie musieliśmy przynajmniej magazynować miodu w

specjalnej cieplarni, żeby uchronić go przed krystalizacją, bo cieplarnię mieliśmy
teraz w każdym pomieszczeniu. Choć raz przydały się na coś karolińskie upały.

Wieczorem byłam przekonana, że narobiliśmy się już dosyć i możemy zjeść

kolację i odmówić modlitwę, ale okazało się, że nie, że to dopiero początek. August

kazała nam załadować puste nadstawki i wywieźć je do lasu, żeby pszczoły mogły
przylecieć i urządzić wielkie sprzątanie. Nie chciała odkładać nadstawek na zimę, póki

pszczoły nie wyssą ostatniej kropli miodu z plastrów. Twierdziła, że robi to, ponieważ
resztki miodu przyciągają karaluchy. Jestem jednak pewna, że tak naprawdę

uwielbiała wyprawiać dla swoich pszczół małą pożegnalną ucztę na koniec sezonu, pa-
trzeć, jak sfruwają na nadstawki, jakby odkryły miodowy raj.

Pracując, przez cały czas dumałam o tym, jak bardzo miesza się ludziom w

głowach, kiedy w grę wchodzi miłość. Weźmy na przykład mnie. Miałam wrażenie, że

myślę teraz o Zachu przez czterdzieści minut na godzinę, o Zachu, który był
niemożliwością. Powtarzałam to sobie pięćset razy: on jest niemożliwością. Mogę

wam powiedzieć tylko tyle: to słowo jest wielką szczapą, rzuconą w ognie miłości.

Tej nocy czułam się dziwnie, leżąc sama w miodowni. Brakowało mi chrapania

Rosaleen w ten sam sposób, w jaki człowiekowi brakuje szumu oceanu, kiedy
przywykł przy nim zasypiać. Nie zdawałam sobie wcześniej sprawy, jak wielkiej

dodawało mi otuchy. Cisza ma dziwny, gąbczasty podźwięk, od którego mogą popękać
bębenki.

Nie wiedziałam, czy to wynikało z pustki, dławiącego upału, czy faktu, że była

dopiero dziewiąta, ale mimo zmęczenia nie mogłam się ułożyć do snu. Ściągnęłam z

siebie bluzkę i bieliznę i położyłam się na wilgotnym prześcieradle. Nagość była
całkiem miła. Miły był gładki i śliski dotyk prześcieradła i to poczucie wyzwolenia.

Wyobraziłam sobie, że słyszę podjeżdżający pod dom samochód. Wyobraziłam

sobie, że to Zach, i myśl o tym, że chodzi tam w nocy koło ściany miodowni, sprawiła,

iż zabrakło mi tchu.

Wstałam i podeszłam po ciemku do ściennego lustra. Perliste światło sączyło

się przez otwarte okno za moimi plecami, lgnąc do mojej skóry, otaczając mnie
prawdziwą aureolą, nie tylko wokół głowy, lecz wokół ramion, żeber, ud. Byłam

ostatnią osobą, która zasługiwałaby na aureolę, ale przyglądałam jej się uważnie,
ujmując swoje piersi w dłonie, studiując różowo - brązowe brodawki, łuki bioder,

każdą miękką i lśniącą krągłość. Po raz pierwszy w życiu czułam się czymś więcej
aniżeli tylko niezgrabnym dziewuszyskiem.

Zamknęłam oczy i w moich piersiach pękł w końcu balon pożądania, a kiedy to

się stało - jakbyście nie wiedzieli - w jednej chwili marzyłam o Zachu, a w następnej

tęskniłam do matki, wyobrażając sobie, że woła mnie po imieniu. Lily, malutka,
mówiła. Jesteś moim kwiatuszkiem.

Kiedy odwróciłam się do okna, nikogo tam nie było. Co wcale nie znaczy, że

kogoś się spodziewałam.

*

Dwa dni później, kiedy padaliśmy z nóg, zbierając resztki miodu, Zach pojawił

się z najpiękniejszym pod słońcem notesem - zielonym, z pączkami róż na okładce.
Czekał na mnie, kiedy wychodziłam z miodowni.

- To dla ciebie - powiedział. - Żebyś wprawiała się w pisaniu.
Wtedy właśnie odkryłam, że nie znajdę nigdy lepszego przyjaciela od

Zachary'ego Taylora. Zarzuciłam mu ramiona na szyję i oparłam głowę o jego pierś.
Wydał z siebie dźwięk podobny do „auu”, ale już po sekundzie objął mnie i przez

chwilę trwaliśmy w prawdziwym uścisku. Zach gładził mnie rękoma po plecach i za-
kręciło mi się w głowie. W końcu wyzwolił się z moich objęć.

- Lubię cię bardziej niż jakąkolwiek inną dziewczynę, Lily - powiedział - ale

musisz zrozumieć, że są ludzie, którzy zabiliby chłopców takich jak ja tylko za to, że

oglądają się za dziewczynami takimi jak ty.

Nie mogłam się powstrzymać i dotknęłam jego twarzy w miejscu, gdzie tworzył

się ten dołeczek.

- Przykro mi - powiedziałam.

- Jasne. Mnie też jest przykro - odparł.
Całymi dniami nosiłam notes przy sobie. I bez przerwy pisałam. Zmyśloną

historię o tym, jak Rosaleen traci osiemdziesiąt pięć funtów wagi i robi się taka
szczupła, że nikt nie poznaje jej podczas policyjnej konfrontacji. Inną o August, która

kursuje po okolicy specjalnym autobusem podobnym do objazdowej biblioteki, tyle że
zamiast książek można w nim dostać słoiki miodu. Ale moim ulubionym

opowiadaniem było to o Zachu, który zostaje w dupę kopanym adwokatem i ma swój
własny program telewizyjny, podobnie jak Perry Mason. Przeczytałam mu je kiedyś

podczas lunchu i siedział zasłuchany niczym dziecko, któremu matka czyta bajkę na
dobranoc.

- Tak trzymaj, Willifred Marchant - powiedział krótko.

Pszczoły miodne potrzebują nie tylko fizycznego kontaktu z całą kolonią, ale

równiej wsparcia w jej systemie społecznym. Kiedy odizoluje się pszczoły od jej

sióstr, wkrótce umiera.

The Queen Must Die: And Other Affairs of Bees and Men (Królowa musi

umrzeć, i inne sprawy pszczół i ludzi)

ROZDZIAŁ ÓSMY

August wydarła lipcową kartkę ze ściennego kalendarza, który wisiał przy jej

biurku w miodowni. Miałam jej ochotę powiedzieć, że, formalnie rzecz biorąc, lipiec

potrwa jeszcze pięć dni, ale doszłam do wniosku, że chyba sama o tym wie. Chciała po
prostu, żeby się skończył, żeby mógł się zacząć sierpień, jej specjalny miesiąc. Tak jak

czerwiec był miesiącem June, a maj należał do May.

August opowiedziała mi już wcześniej, że kiedy były dziećmi i nadchodził ich

specjalny miesiąc, matka zwalniała je z codziennych obowiązków i pozwalała jeść
ulubione frykasy, jeśli nawet psuły się od nich zęby, a także siedzieć godzinę dłużej

wieczorem i robić, co im się żywnie podobało. August z całego serca pragnęła czytać
książki i przez cały miesiąc, kiedy jej siostry szły spać, siedziała nie niepokojona przez

nikogo na kanapie w salonie i czytała. Słuchając jej, miało się wrażenie, że te wieczory
były najjaśniejszym momentem jej dzieciństwa.

Dowiedziawszy się o tym, bardzo długo namyślałam się, którego miesiąca

nazwę wybrać sobie na imię. Zdecydowałam się na październik, October, ponieważ to

złoty miesiąc z ładniejszą niż kiedy indziej pogodą, a moje inicjały O.O. - October
Owens - tworzyłyby interesujący monogram. Wyobrażałam sobie, jak przez cały

miesiąc jem na śniadanie składający się z trzech warstw tort czekoladowy i siedzę
godzinę dłużej w salonie, pisząc ambitne opowiadania i wiersze.

Spojrzałam na August, która stała przy biurku, trzymając w ręku lipcową

kartkę z kalendarza. Ubrana była w białą suknię przepasaną limonkowozieloną szarfą,

tak samo jak pierwszego dnia, kiedy się tutaj pojawiłam. Szarfa nie miała żadnego
praktycznego znaczenia, dodawała jej tylko szyku. August nuciła ich piosenkę: Na

moim grobie postaw ul i niechaj ścieka z niego miód. Pomyślałam, jaką musiała mieć
wspaniałą matkę.

- Chodź, Lily - powiedziała. - Musimy ponaklejać etykiety na wszystkie słoiki, a

jest nas tylko dwie.

Zach jeździł po całym mieście, rozwożąc miód do punktów, w których

prowadziła jego sprzedaż, i odbierając pieniądze za ubiegły miesiąc. Nazywał je
„miodową forsą”. Chociaż wielkie miodowe żniwa już się skończyły, pszczoły w

dalszym ciągu zbierały nektar, robiły to, co do nich należało. (Nie sposób zabronić
pszczołom pracować, choćby nawet bardzo się tego chciało). Zach powiedział, że

August ma pięćdziesiąt centów z każdego funta miodu. Obliczałam, że musi się pławić
w miodowej forsie. Nie rozumiałam, dlaczego nie mieszka jeszcze w różowym pałacu.

Czekając, aż otworzy pudełko z nową dostawą nalepek z Czarną Madonną,

przyglądałam się kawałkowi pszczelego plastra. Ludzie nie zdają sobie sprawy, jakie

pszczoły są mądre, mądrzejsze nawet od delfinów. Znają się w wystarczającym
stopniu na geometrii, żeby konstruować całe rzędy idealnych sześcioboków, o kątach

tak równych, jakby używały linijki. Biorą zwykły kwiatowy sok i przerabiają go na coś,
czym wszyscy na świecie uwielbiają polewać biszkopty. I widziałam na własne oczy,

jak pięćdziesiąt tysięcy pszczół już po piętnastu minutach odnalazło puste nadstawki
pozostawione im przez August do wyczyszczenia, przekazując sobie wiadomość o

odkryciu w jakimś zaawansowanym pszczelim języku. Najważniejsze jest jednak to, że
harują do upadłego. Czasami ma się ochotę im powiedzieć: Zrelaksujcie się,

odpocznijcie trochę, zasłużyłyście sobie na fajrant.

Kiedy August sięgnęła do pudełka po nalepki, przeczytałam adres nadawcy:

Sklep pamiątkarski przy Klasztorze Przenajświętszej Dziewicy, skrytka pocztowa 45,
St Paul, Minnesota. Następnie wyciągnęła grubą kopertę z szuflady biurka i wysypała

kilkadziesiąt innych mniejszych nalepek z wydrukowanym napisem: MIÓD CZARNEJ
MADONNY - Tiburon, Karolina Południowa.

Miałam przecierać od spodu obie nalepki mokrą gąbką i oddawać August, żeby

umieściła je na słoikach, ja jednak przez całą minutę przyglądałam się obrazkowi

Czarnej Madonny, którą oglądałam tyle razy na małej drewnianej listewce mojej
matki. Podziwiałam piękną złotą chustę, którą miała na głowie i zdobiące ją czerwone

gwiazdy. Jej oczy były tajemnicze i miłe, a skóra połyskliwa i ciemnobrązowa,
ciemniejsza niż grzanka i wyglądająca trochę tak, jakby ktoś posmarował ją masłem.

Serce zawsze biło mi nieco szybciej, gdy pomyślałam, że moja matka patrzyła niegdyś
na ten sam obrazek.

Wolałam nie wyobrażać sobie, co by się ze mną działo, gdybym nie spostrzegła

obrazka Czarnej Madonny w domu towarowym i restauracji Frogmore Stew.

Nocowałabym pewnie przy brzegach strumieni, włócząc się po całej Karolinie
Południowej, chłepcząc wodę razem z krowami, sikając pod krzakami miodli i marząc

o papierze toaletowym.

- Mam nadzieję, że mnie źle nie zrozumiesz - powiedziałam - ale dopóki nie

zobaczyłam tego obrazka, nigdy nie sądziłam, że Najświętsza Maria Panna jest
kolorowa.

- Ciemnoskóra Maria nie jest wcale taka niezwykła, jak myślisz - odparła

August. - W Europie są ich setki, w krajach takich jak Francja i Hiszpania. Ta, którą

nalepiamy na nasz miód, jest stara jak świat. To Czarna Madonna z Breznicharu w
Czechach.

- Skąd o tym wszystkim wiesz? - zapytałam.
August położyła ręce na kolanach i uśmiechnęła się, jakby to pytanie obudziło

słodkie, dawno nieprzywoływane wspomnienie.

- To zaczęło się, jak sądzę, od kart modlitewnych mojej matki. Kolekcjonowała

je, jak robiło to wówczas wielu katolików... wiesz, te karty z obrazkami świętych.
Wymieniała je na inne, podobnie jak mali chłopcy wymieniają się kartami

baseballowymi. - August zdrowo się z tego uśmiała. - Założę się, że miała tuzin kart z
Czarną Madonną. Uwielbiałam bawić się jej kartami, zwłaszcza Czarnymi

Madonnami. A potem, kiedy poszłam do szkoły, przeczytałam o nich wszystko, co się
dało. W ten sposób dowiedziałam się o Czarnej Madonnie z Breznicharu w Czechach.

Próbowałam wymówić tę nazwę, ale nie wyszło mi najlepiej.
- Nie potrafię wypowiedzieć jej imienia, ale kocham ten obrazek -

powiedziałam, przecierając gąbką nalepkę i patrząc, jak August przykleja ją do słoika,
a potem umieszcza pod spodem drugą, tak jakby robiła to już wcześniej dziesięć

tysięcy razy.

- Co jeszcze kochasz, Lily?

Nikt do tej pory nie zadał mi tego pytania. Co kochałam? W pierwszej chwili

chciałam powiedzieć, że kocham zdjęcie swojej matki, to, na którym opiera się o

samochód i ma włosy zupełnie takie same jak moje, a także jej rękawiczki oraz
obrazek czarnej Marii o trudnym do wymówienia imieniu, musiałam jednak ugryźć

się w język.

- No cóż - mruknęłam - kocham Rosaleen, no i kocham pisać opowiadania i

wiersze... wystarczy, że da mi się coś do opisania i już to kocham. - Wymieniwszy te
dwie rzeczy, musiałam się poważnie zastanowić. - To może zabrzmieć głupio -

dodałam po chwili - ale po lekcjach kocham coca - colę z solonymi orzeszkami w
butelce. A kiedy już ją wypiję, kocham odwrócić butelkę i zobaczyć, skąd pochodzi.

Pewnego razu trafiłam na butelkę z Massachusetts, którą zatrzymałam jako dowód,
jak daleko można w życiu zawędrować... I kocham kolor niebieski, prawdziwy jasno-

niebieski, taki jak ten kapelusz, który May miała na spotkaniu Córek Marii. A odkąd
tu jestem, pokochałam pszczoły i miód.

Chciałam dodać i ciebie, pokochałam i ciebie, ale za bardzo się krępowałam.
- Czy wiesz, że w jednym z eskimoskich języków są trzydzieści dwa słowa

oznaczające miłość? - powiedziała August. - A my mamy tylko to jedno. Jesteśmy tacy
ograniczeni. Musisz używać tego samego słowa, opisując miłość do Rosaleen i miłość

do coca - coli z orzeszkami. Czy to nie wstyd, że nie mamy więcej określeń, żeby ją
wyrazić?

Pokiwałam głową, zastanawiając się, czy jest jakaś dziedzina, na której się nie

zna. Jedna z tych książek, które czytała po dobranocce w sierpniu, musiała być na

pewno o Eskimosach.

- Musimy chyba po prostu wymyślić więcej sposobów - stwierdziła i

uśmiechnęła się. - Wiesz, że ja też uwielbiałam orzeszki w coca - coli? I że niebieski
jest moim ulubionym kolorem?

Znacie to powiedzenie „ciągnie swój do swego”? Tak właśnie się czułam.
Nalepiałyśmy etykiety na miód z błotni leśnej, który Zach i ja zebraliśmy z uli

stojących u Claytona Forresta, a także na fioletowy miód z ula, którego pszczoły
upodobały sobie dziki bez. Złocisty miód w interesujący sposób podkreślał ciemną

karnację czeskiej Madonny. Fioletowy pasował jej niestety nieco gorzej.

- Jak to się stało, że na waszych etykietach jest Czarna Madonna? - zapytałam.

Ciekawiło mnie to od pierwszego dnia. Ludzie umieszczają na nich na ogół

wyjadające miód misie.

August znieruchomiała, trzymając w ręku słoik i spoglądając gdzieś daleko,

jakby udała się tam kiedyś po odpowiedź i jej odnalezienie było nie lada

przyjemnością.

- Żałuję, że nie widziałaś Córek Marii, kiedy pierwszy raz zobaczyły tę etykietę.

Widząc ją, uświadomiły sobie po raz pierwszy w życiu, że to, co boskie, może mieć
ciemną skórę.

Widzisz, Lily, wszyscy potrzebują Boga, który byłby podobny do nich.
Chciałabym widzieć Córki Marii, kiedy dokonały tego wielkiego odkrycia.

Wyobraziłam sobie, jak skaczą z radości w tych swoich cudownych kapeluszach. I jak
powiewają nad nimi pióra.

Czasami łapałam się na tym, że podryguję stopą w takim tempie, że komuś z

boku mogło się zdawać, iż mięśnie odpadną mi zaraz od kości - Rosaleen nazywała to

„trzęsionką”. Zerkając w tym momencie w dół, spostrzegłam, że to robię. Na ogół
dochodziło do tego wieczorem, kiedy odmawiałyśmy modlitwy przed Naszą Panią w

Łańcuchach. Tak jakby moje stopy chciały zerwać się i zatańczyć w korowodzie.

- A jak posąg Marii znalazł się w waszym salonie? - zapytałam.

- Trudno mi dokładnie powiedzieć. Wiem tylko, że w którymś momencie trafił

do naszej rodziny. Pamiętasz opowieść o tym, jak Obadiah zabrał posąg do domu

modlitwy i jak niewolnicy uwierzyli, że to Maria, która przybyła, aby żyć wśród nich?

Pokiwałam głową. Pamiętałam każdy szczegół. Od czasu kiedy pierwszy raz

usłyszałam tę historię, wyobrażałam ją sobie setki razy. Obadiah klęczący w błocie,
pochylony nad wyrzuconym na brzeg posągiem. Posąg stojący dumnie w domu

modlitwy, wzniesiona w górę pięść Naszej Pani i ludzie, którzy podchodzą do niej z
nadzieją, iż znajdą siłę, by dźwigać dalej swoje brzemię.

- Wiesz chyba, że w rzeczywistości to zwykła dziobowa figura ze starego statku

- kontynuowała August, przez cały czas nalepiając etykiety - ale ludzie potrzebowali

otuchy i ratunku, więc kiedy na nią spojrzeli, zobaczyli Marię i duch Marii wstąpił w
nią. Tak naprawdę, Lily, jej duch jest wszędzie, po prostu wszędzie. W skałach,

drzewach i nawet w ludziach, ale czasami skupia się w pewnym miejscach i
promieniuje na ciebie w szczególny sposób.

Nigdy tak o tym nie myślałam i trochę mną to wstrząsnęło, uświadomiłam

sobie bowiem, że nie miałam dotąd pojęcia, na jakim żyję świecie. Nie wiedzieli tego

również moi nauczyciele, skoro twierdzili, że wszystko składa się z węgla, tlenu i
minerałów, najnudniejszego tworzywa, jakie można sobie wyobrazić. Zaczęłam

myśleć o świecie, gdzie pełno jest poprzebieranych Marii i ukrytych czerwonych serc,
które ludzie mogliby pocierać i dotykać, gdyby tylko potrafili je rozpoznać.

August włożyła zaetykietowane słoiki do tekturowego pudła, postawiła je na

podłodze i sięgnęła po następne.

- Próbuję ci tylko wyjaśnić, dlaczego ludzie tak troskliwie opiekowali się Naszą

Panią w Łańcuchach, przekazując ją z pokolenia na pokolenie. Wszystko wskazuje na

to, że w którymś momencie po wojnie secesyjnej weszła w posiadanie rodziców mojej
babci... Kiedy byłam od ciebie młodsza, ja, June i May, a także April, która wtedy

jeszcze żyła, przyjeżdżałyśmy do babci na całe lato. Siadałyśmy na dywaniku w
salonie, a Wielka Mama... tak ją nazywaliśmy... opowiadała nam tę historię. Za

każdym razem, gdy skończyła, May mówiła, „Wielka Mamo, opowiedz nam jeszcze
raz”. I Wielka Mama zaczynała wszystko od początku. Gdybyś przyłożyła mi do klatki

piersiowej stetoskop, przysięgam, że usłyszałabyś tę właśnie historię opowiadaną bez
końca głosem mojej babci.

Byłam tak urzeczona tym, co mówi August, że przestałam nawilżać nalepki.

Chciałabym mieć podobną historię, historię, która żyłaby w moim wnętrzu i była dość

głośna, by móc ją usłyszeć przez stetoskop - byle nie byłaby to historia o tym, jak
odebrałam życie mojej matce i w pewnym sensie samej sobie.

- Możesz jednocześnie moczyć nalepki i słuchać - zwróciła mi uwagę August i

uśmiechnęła się. - Tak więc po śmierci Wielkiej Mamy Nasza Pani w Łańcuchach

przypadła w udziale mojej matce. Stała w jej sypialni. Mojemu ojcu bardzo się to nie
podobało. Chciał się pozbyć posągu, ale matka powiedziała, że jeśli to zrobi, ona też

odejdzie. Myślę, że właśnie z powodu posągu została katoliczką: żeby móc przed nią
klękać i nie mieć poczucia, że robi coś dziwacznego. Kiedy do niej czasami

zaglądałyśmy, rozmawiała z Naszą Panią, jakby były dwiema sąsiadkami popijającymi
słodką mrożoną herbatę. Matka droczyła się z Naszą Panią. „Wiesz co? - mówiła. -

Powinnaś była urodzić dziewczynkę”.

August odstawiła słoik, przy którym pracowała, i na jej twarzy pojawiła się

mieszanina smutku, rozbawienia i tęsknoty. Tęskni za swoją matką, pomyślałam.

Przestałam zwilżać nalepki, nie chcąc jej zanadto wyprzedzać.

- Dorastałaś w tym domu? - zapytałam, kiedy wzięła w końcu słoik do ręki.

Chciałam dowiedzieć się o niej wszystkiego, co można było wiedzieć.

August potrząsnęła głową.
- Nie, ale dorastała tu moja matka. Ja spędzałam tu tylko wakacje. Dom i cała

posiadłość należały do moich dziadków. Wielka Mama też hodowała pszczoły,
dokładnie w tym samym miejscu, w którym są dzisiaj. Przedtem nie widziano w całej

okolicy, żeby pszczołami zajmowała się kobieta. Lubiła powtarzać wszystkim, że
kobiety są najlepszymi pszczelarkami, ponieważ mają wrodzoną skłonność do tego, by

kochać stworzenia, które je żądlą. „To przychodzi po latach kochania dzieci i mężów”,
mówiła.

Roześmiałyśmy się obydwie.
- Czy to Wielka Mama nauczyła cię hodowli pszczół? - zapytałam.

August zdjęła okulary i wytarła je szarfą, którą miała na biodrach.
- Nauczyła mnie o pszczołach wielu więcej rzeczy, nie tylko jak je hodować.

Stale opowiadała mi o nich jakieś historie.

- Opowiedz - poprosiłam, ożywiając się.

August postukała się palcem w czoło, jakby próbowała wydobyć jedną opowieść

z jakiejś tylnej półki w swojej głowie. Po chwili zabłysły jej oczy.

- Pewnego razu Wielka Mama opowiedziała mi, że poszła na pasiekę w Wigilię i

usłyszała śpiew pszczół, które opowiadały o Bożym Narodzeniu dokładnie tak, jak

opisuje to w swojej ewangelii święty Łukasz. - W tym momencie August zaczęła nucić:
- „Powiła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła W żłobie”

[Ewangelia według św. Łukasza, 2,7].

- Myślisz, że to zdarzyło się naprawdę? - zapytałam, chichocząc.

- Tak i nie - odparła. - Pewne rzeczy wydarzają się w dosłowny sposób. A inne,

takie jak ta, wydarzają się niedosłownie, ale jednak się wydarzają. Wiesz, o co mi

chodzi?

Nie miałam bladego pojęcia.

- Niezupełnie - stwierdziłam.
- Chcę przez to powiedzieć, że tak naprawdę pszczoły nie śpiewały ewangelii

świętego Łukasza, ale jeśli masz odpowiedniego rodzaju uszy, możesz podejść do ula i
usłyszeć opowieść o Bożym Narodzeniu, która dobiega z twojego własnego wnętrza.

Możesz usłyszeć rzeczy, które dzieją się po drugiej stronie widzialnego świata, rzeczy,
których nikt inny nie słyszy. Wielka Mama miała takie uszy. Co się tyczy mojej matki,

była chyba pozbawiona tego daru. Myślę, że ominął jedno pokolenie.

Bardzo chciałam się dowiedzieć czegoś więcej o jej matce.

- Założę się, że też hodowała pszczoły - powiedziałam. Strasznie ją to rozbawiło.
- Na litość boską, nie, w ogóle się nimi nie interesowała. Wyjechała stąd

najszybciej, jak się dało, i zamieszkała u swojej kuzynki w Richmondzie. Dostała pracę
w hotelowej pralni. Pamiętasz, jak pierwszego dnia, kiedy tutaj przyszłyście, powie-

działam ci, że dorastałam w Richmondzie? Pochodził stamtąd mój ojciec. Był tam
pierwszym kolorowym dentystą. Poznał moją matkę, kiedy przyszła do niego z

bolącym zębem.

Siedziałam przez chwilę bez ruchu, myśląc, jak dziwnie czasami układa się

życie. Gdyby nie ból zęba, August w ogóle by tutaj nie było. Nie byłoby May, June i
miodu Czarnej Madonny, a ja nie siedziałabym tu i z nią nie rozmawiała.

- Kochałam Richmond, ale moje serce zawsze należało do tego miejsca -

mówiła dalej August. - Dorastając, nie mogłam się doczekać, żeby przyjechać tu na

wakacje. Przed śmiercią Wielka Mama zapisała całą posiadłość mnie, June i May.
Jestem tutaj i hoduję pszczoły od prawie osiemnastu lat.

Promienie słońca odbijały się od okien miodowni, od czasu do czasu

przygasając, gdy zasłaniała je chmura. Przez chwilę siedziałyśmy w żółtawej ciszy i

pracowałyśmy, nie odzywając się do siebie. Bałam się, że zamęczę ją swoimi
pytaniami, ale nie mogłam się powstrzymać.

- Więc co robiłaś w Wirginii, zanim tutaj przyjechałaś? - zapytałam w końcu.
August posłała mi żartobliwe spojrzenie, które mówiło: Mój Boże, ale ty jesteś

ciekawska, lecz nie ociągała się z odpowiedzią. Jej palce ani na chwilę nie przestały
nalepiać etykiet.

- Studiowałam w murzyńskim college'u pedagogicznym w Marylandzie. June

też go skończyła, ale nie mogłyśmy dostać żadnej pracy, bo nie było zbyt wielu szkół,

w których mogliby uczyć Murzyni. W rezultacie przepracowałam dziewięć lat jako
gosposia. Potem, zanim się tu przeniosłyśmy, przez sześć lat uczyłam historii w

szkole.

- A June?

August roześmiała się.
- June... za żadne skarby nie poprowadziłaby domu białym. Znalazła sobie

pracę w domu pogrzebowym dla kolorowych. Ubierała tam i czesała zwłoki.

To wydawało się dla niej idealnym zajęciem. Na pewno łatwo jej było

zaprzyjaźnić się z nieboszczykami.

- May powiedziała, że June o mało nie wyszła kiedyś za mąż.

- Zgadza się. To było mniej więcej przed dziesięcioma laty.
- Zastanawiałam się... - zaczęłam i przerwałam, szukając sposobu, by to

najlepiej wyrazić.

- Zastanawiałaś się, czy był taki moment, kiedy ja też o mało nie wyszłam za

mąż?

- Tak - przytaknęłam. - Chyba tak.

- Postanowiłam w ogóle nie brać ślubu. W moim życiu było dość restrykcji,

żebym fundowała sobie kogoś, kto chciałby, abym służyła mu na dwóch łapkach. Nie

żebym była przeciwko małżeństwu, Lily. Jestem przeciwko temu, jak jest urządzone.

Nie tylko małżeństwo jest urządzone w ten sposób, pomyślałam. Czyż ja nie

służyłam T. Ray owi na dwóch łapkach, a przecież byłam tylko jego córką. Nalej mi
jeszcze trochę herbaty, Lily. Wyczyść mi buty, Lily. Przynieś mi kluczyki od

samochodu, Lily. Miałam szczerą nadzieję, że nie chciała przez to powiedzieć, iż takie
rzeczy dzieją się w małżeństwie.

- Nie byłaś nigdy zakochana? - zapytałam.
- Zakochać się w kimś i wyjść za mąż to dwie różne rzeczy. Byłam kiedyś

zakochana, oczywiście, że byłam. Nikt nie powinien przejść przez życie, chociaż raz się
nie zakochawszy.

- Ale nie kochałaś go aż tak mocno, żeby wyjść za niego za mąż?
August uśmiechnęła się do mnie.

- Kochałam go bardzo mocno - odparła. - Lecz jeszcze bardziej kochałam swoją

wolność.

Naklejałyśmy etykiety, aż skończyły się słoiki. A potem, dla zgrywu, zwilżyłam

jeszcze jedną i przylepiłam ją sobie do T - shirtu, w zagłębieniu między piersiami.

August spojrzała na zegar i oświadczyła, iż uwinęłyśmy się tak szybko, że

została nam jeszcze cała godzina do lunchu.

- Chodź - powiedziała. - Wybierzemy się na pszczeli patrol.

*

Jeździłam już na pszczeli patrol z Zachem, ale, z wyjątkiem pierwszego dnia,

ani razu nie odwiedziłam pasieki razem z Au gust.

Włożyłam długie bawełniane spodnie, należące kiedyś do June, i białą koszulę

August, której rękawy musiałam zawinąć co najmniej dziesięć razy. Następnie

nałożyłam na głowę tropikalny hełm z siatką, która opadła mi na twarz.

Kiedy szłyśmy do lasku za różowym domem, wciąż snuły się za nami jej

opowieści. Czułam, jak dotykają moich ramion niczym prawdziwy szal.

- Jest jedna rzecz, której nie rozumiem - powiedziałam.

- Tak?
- Dlaczego, skoro twoim ulubionym kolorem jest niebieski, pomalowałaś dom

na różowo?

August roześmiała się.

- To pomysł May. Była ze mną, kiedy poszłam do sklepu z farbami. Miałam

ochotę na miły brązowy kolor, ale ona uparła się, żebyśmy wzięły tę farbę o nazwie

karaibski róż. Stwierdziła, że czuje się przy niej, jakby tańczyła hiszpańskie flamenco.
To najbardziej szmirowaty kolor, jaki zdarzyło mi się kiedykolwiek widzieć,

pomyślałam, i będzie o nas plotkowało pół miasta, ale jeśli to może podnieść May na
duchu, powinna chyba zamieszkać w różowym domu.

- A ja przez cały czas myślałam, że lubisz różowy - mruknęłam.
August znowu się roześmiała.

- Niektóre rzeczy nie są aż tak bardzo ważne, Lily. Na przykład kolor domu.

Jakie to może mieć znaczenie w ogólnym życiowym planie? Ale podniesienie kogoś na

duchu... to ma znaczenie. Cały problem z ludźmi polega na tym...

- Że nie wiedzą, co ma znaczenie, a co go nie ma - dokończyłam za nią, bardzo z

tego powodu dumna.

- Chciałam powiedzieć, że problem polega na tym, że wiedzą, co ma znaczenie,

lecz tego nie wybierają. Wiesz, jakie to trudne, Lily? Kocham May, lecz i tak bardzo
trudno było mi się zgodzić na karaibski róż. Wybór tego, co ma znaczenie, jest

najtrudniejszą rzeczą pod słońcem.

Nie widziałam nigdzie ani jednej pszczoły. Ule wyglądały na wymarłe,

powietrze falowało od upału. Wydawało się, że pszczoły siedzą w środku i mają wielką
sjestę. Może cała ta harówka dała im się w końcu we znaki.

- Gdzie one są? - zapytałam.
August przystawiła palec do ust, dając mi sygnał, żebym była cicho. Zdjęła

hełm i przysunęła policzek do pokrywki ula.

- Chodź posłuchaj - szepnęła.

Ja też zdjęłam hełm, wsadziłam go pod pachę i przyłożyłam ucho do ula, tak że

praktycznie dotykałyśmy się nosami.

- Słyszysz? - zapytała.
Usłyszałam dźwięk, idealne brzęczenie o wysokim, nabrzmiałym tonie, tak

jakby ktoś postawił wodę na herbatę i właśnie się zagotowała.

- Chłodzą ul - wyjaśniła August i owionął mnie jej miętowy oddech. - To odgłos

stu tysięcy pszczelich skrzydełek, którymi wachluj ą powietrze.

Zamknęła oczy i delektowała się tym dźwiękiem, zupełnie jak ludzie na

koncercie eleganckiej orkiestry delektują się wykonywaną tam wykwintną muzyką.
Mam nadzieję, że nie wyda się to zbyt prostackie, jeśli powiem, że w domu nigdy nie

słyszałam tak wspaniale brzmiącej płyty. Musielibyście posłuchać tego sami, żeby
ocenić idealny ton, harmonię, to, jak brzęczenie na zmianę cichło i potężniało.

Przyciskałyśmy uszy do wielkiej grającej szafy.

A potem cały policzek zaczął mi wibrować i miałam wrażenie, że muzyka

dostała się przez pory do mojego wnętrza. Widziałam, jak skóra August leciutko
pulsuje. Kiedy obie się wyprostowałyśmy, policzek piekł mnie i swędział.

- Słuchałaś pszczelej klimatyzacji - powiedziała August. - Większość ludzi nie

ma pojęcia, jak skomplikowane rzeczy dzieją się wewnątrz ula. Pszczoły mają swoje

sekretne życie, o którym nic nie wiemy.

Spodobała mi się myśl, że pszczoły mają sekretne życie - takie samo, jakie

wiodłam ja.

- Jakie jeszcze mają sekrety? - chciałam wiedzieć.

- Na przykład taki, że każda pszczoła ma do odegrania swoją rolę.
Wyjaśniła mi wszystko od początku do końca. Osobną grupę stanowiły pszczoły

robotnice, które lepiły plastry. Powiedziałam, że patrząc na to, jak budują sześcioboki,
można uznać, że znają się na matematyce, a August uśmiechnęła się i odparła, że

owszem, robotnice mają ją w małym palcu.

Pszczoły zbieraczki miały dobrą orientację i nieustraszone serca i to one

właśnie zbierały nektar i pyłek. Była również grupa, którą nazywano pszczołami
grabarzami i której niewdzięcznym zadaniem było usuwanie martwych pszczół z ula i

ogólne utrzymywanie porządku. Pszczoły niańki, powiedziała August, miały predys-
pozycje do pielęgnowania innych; ich zadaniem było karmienie młodych. Stanowiły

chyba najbardziej skłonną do poświęceń grupę, podobnie jak te panie, które mówią
na kościelnych podwieczorkach: „Nie, proszę wziąć sobie pierś kurczaka, mnie

wystarczy szyja i żołądek, naprawdę”. Jedynymi samcami były trutnie, które siedziały
i czekały, żeby kopulować z królową.

- No i oczywiście - dodała August - jest królowa i jej damy dworu.
- Ma damy dworu?

- Owszem, jak na każdym królewskim dworze. Karmią ją, kąpią, ogrzewają albo

chłodzą... w zależności od potrzeb. Zawsze widać, jak się wokół niej kręcą, jak o nią

dbają. Widziałam nawet, jak ją pieszczą.

August włożyła z powrotem hełm na głowę.

- Gdybym przez całe dnie i tygodnie nie zajmowała się niczym innym poza

składaniem jajek, chyba też chciałabym mieć odrobinę komfortu - powiedziała.

- To wszystko, co robi... składa jaj a?
Sama nie wiedziałam, co chciałam usłyszeć, bo chyba nie to, że będzie nosiła

koronę, siedziała na tronie i wydawała rozkazy.

- Składanie jaj to najważniejsza sprawa, Lily. Królowa jest matką wszystkich

pszczół w ulu i wszystko od niej zależy. Bez względu na to, na czym polega ich praca,
wiedzą, że królowa jest ich matką. Matką tysięcy.

Matką tysięcy.
Nałożyłam na głowę hełm, a August uniosła pokrywę. Widząc, jak pszczoły

wyfruwają na zewnątrz, wznosząc się nagle w spiralach chaosu, podskoczyłam ze
strachu.

- Nie ruszaj się nawet o cal - przestrzegła mnie August. - Pamiętaj, co ci

powiedziałam. Nie bądź wystraszona.

Jedna z pszczół frunęła prosto na mnie. Wpadła na siatkę i zderzyła się z moim

czołem.

- Daje ci łagodne ostrzeżenie - wyjaśniła August. - Uderzając kogoś w czoło,

mówią: Mam na ciebie oko, uważaj. Poślij im miłość i wszystko będzie dobrze.

Kocham was, kocham was, powtarzałam w myślach. KOCHAM WAS.

Próbowałam to powiedzieć na trzydzieści dwa sposoby.

August wyciągała ramki, nie włożywszy nawet rękawic. Pszczoły wirowały

wokół nas, nabierając sił, i w końcu poczułam na twarzy łagodny podmuch ich

skrzydełek. Przypomniałam sobie, jak wyfrunęły ze ścian mojej sypialni i znalazłam
się w samym środku wiru.

Obserwowałam kładące się na ziemi cienie. Kolumnę pszczół. Mnie samą,

nieruchomą niczym kołek w płocie. August pochyloną nad ulem, sprawdzającą ramki

i szukającą wosku na plastrach. Podskakujący księżycowaty zarys jej hełmu.

Pszczoły zaczęły siadać na moich ramionach, podobnie jak ptaki siadają na

drutach telefonicznych. Siadały mi na rękach i na siatce ochronnej, tak że mało co
przez nią widziałam. Kocham was. Kocham was. Pokryły całe moje ciało i wypełniły

mankiety spodni.

Zaczęłam szybciej oddychać. Coś oplotło moje piersi i zaciskało się coraz

mocniej i mocniej, aż nagle poczułam, że cała wiotczeję, tak jakby ktoś wyłączył
przycisk, który wprawiał mnie w panikę. Ogarnął mnie nienaturalny spokój; miałam

wrażenie, że wyzwoliłam się z własnego ciała i siedząc na drzewie, obserwuję cały
spektakl z bezpiecznej odległości. Druga moja połowa tańczyła z pszczołami. To

znaczy, w ogóle się nie poruszałam, lecz w myślach wirowałam razem z nimi w
powietrzu. Dołączyłam do pszczelego korowodu.

Zapomniałam, gdzie jestem. Z zamkniętymi oczyma podniosłam powoli ręce,

przesuwając je między pszczołami, aż znalazłam się w końcu w jakimś miejscu ze snu,

w którym nigdy wcześniej nie byłam. Zadarłam do góry głowę i otworzyłam usta.
Unosiłam się w krainie, która nie miała wiele wspólnego z rzeczywistością. Zupełnie

jakbym zbyt długo żuła korę krzewu pieprzowego i zakręciło mi się w głowie.

Zagubiona pośród pszczół, czułam, że ląduję na zaczarowanym polu koniczyny,

która czyni mnie odporną na całe zło. Miałam wrażenie, że August okadziła mnie
swoim podkurzaczem, okadziła i wyciszyła, i teraz mogę tylko stać z podniesionymi

rękoma i kołysać się to w jedną, to w drugą stronę.

Nagle, bez ostrzeżenia, czary przestały działać i poczułam, jak zaczyna mnie

boleć ta pusta, wydrążona przestrzeń między pępkiem i mostkiem. Puste miejsce po
matce. Widziałam ją stojącą koło szafy, widziałam zatrzaśnięte okno, widziałam

walizkę na podłodze. Słyszałam krzyki, a potem wybuch. Prawie zgięłam się wpół.
Opuściłam ręce, lecz nie otworzyłam oczu. Jak mogłam przeżyć resztę życia, wiedząc o

tych rzeczach? Co mogłam uczynić, by je od siebie kiedykolwiek odsunąć? Dlaczego
nie możemy wrócić i naprawić zła, które popełniliśmy?

Przypomniałam sobie plagi, które Pan Bóg tak lubił zsyłać we wczesnym

okresie swojej działalności, te, które miały skłonić faraona do zgody na to, aby

Mojżesz wyprowadził swój naród z Egiptu. Pozwól odejść mojemu ludowi, rzekł
Mojżesz. Widziałam plagę szarańczy w kinie, niebo wypełnione hordami insektów

wyglądających jak samoloty kamikaze. W mojej sypialni na brzoskwiniowej farmie,
kiedy po raz pierwszy pojawiły się w nocy pszczoły, myślałam, że to jakaś specjalna

plaga wymierzona w T. Raya. Pozwól odejść mojej córce, rzekł Bóg, i może tym
właśnie były - plagą, która mnie uwolniła.

Teraz jednak, okrążona ze wszystkich stron przez żądlące pszczoły, z obolałym

pustym miejscem po matce, uświadomiłam sobie, że te pszczoły nie są wcale plagą.

Miałam wrażenie, że damy dworu krążą dookoła w miłosnym szale, pieszcząc mnie w
tysiącach miejsc. Patrzcie, kogo tutaj mamy, to Lily. Jest taka znużona i zagubiona.

Chodźcie, siostry pszczoły. Byłam pręcikiem w wirującym kwiecie. Wszystkie
dodawały mi otuchy.

- Lily... Lily. - Moje imię dobiegało z błękitnej oddali. - Lily!
Otworzyłam oczy. August przyglądała mi się badawczo przez swoje okulary.

Pszczoły strzepnęły pyłek ze swych stóp i wracały do ula. Widziałam szybujące w
powietrzu drobiny.

- Dobrze się czujesz? - zapytała August.
Pokiwałam głową. Czy dobrze się czułam? Nie miałam pojęcia.

- Wiesz chyba, Lily, że musimy odbyć długą rozmowę. I tym razem nie na mój

temat. Rozmowę o tobie.

Chciałam zrobić to, co pszczoły, po prostu uderzyć ją ostrzegawczo w czoło,

postukać w nie palcem. Mam na ciebie oko. Uważaj. Nie zbliżaj się.

- Chyba tak - mruknęłam.
- Może zrobimy to teraz?

- Nie, teraz nie.
- Ale, Lily...

- Konam z głodu. Pójdę chyba do domu i zobaczę, czy jest już lunch -

powiedziałam.

Nie czekałam, aż coś odpowie. Idąc do różowego domu, czułam, że brnę w

ślepą uliczkę. Dotknęłam mojego T - shirtu w miejscu, gdzie nalepiłam czarną Marię.

Zaczynała się już odklejać.

*

W całym domu pachniało smażoną okrą. Rosaleen nakrywała w kuchni do

stołu, a May zanurzała w tłuszczu złocistobrązowe ziarna i po chwili je wyjmowała.

Nie wiedziałam, co nasunęło jej ten pomysł, ponieważ zwykle na lunch jedliśmy co
najwyżej kanapki z kiełbasą, a do nich kanapki z kiełbasą.

May nie miała ataku płaczu od czasu, gdy June urządziła scenę z pomidorami, i

wszyscy wstrzymywaliśmy oddech. Po tak długiej przerwie bałam się, że nawet coś tak

banalnego jak przypalona okra może wytrącić ją z równowagi.

Kiedy oświadczyłam, że konam z głodu, Rosaleen kazała mi wziąć na

wstrzymanie. W ustach, pod dolną wargą miała tabakę Red Rose. Jej zapach szedł za
nią, jakby trzymała go na smyczy - kombinacja angielskiego ziela, świeżej ziemi i

zgniłych liści.

Osaczona przez okrę z jednej i tabakę z drugiej strony, nie mogłam porządnie

zaczerpnąć powietrza. Rosaleen wyszła na werandę, wychyliła się przez okno i
strzyknęła śliną na krzak hortensji.

Nikt nie potrafił pluć tak pięknie jak Rosaleen. Wyobrażałam sobie kiedyś, że

wygrywa konkurs w pluciu na odległość i jedziemy obie do miłego motelu w Atlancie,

gdzie szastamy pieniędzmi na lewo i prawo. Zawsze marzyłam o tym, żeby zatrzymać
się w motelu, ale gdybyście zapytali mnie teraz, czy wolę różowy dom, czy luksusowy

motel z podgrzewaną wodą w basenie i telewizorem w każdym pokoju, bez wahania
wybrałabym to pierwsze.

Mimo to kilka razy, na ogół zaraz po przebudzeniu, myślałam o moim starym

domu i nawet tęskniłam za nim przez sekundę albo dwie, dopóki nie przypomniałam

sobie, jak klęczałam w kuchni na wbijających się w kolana ziarnach kaszy lub jak
starałam się bezskutecznie obchodzić z daleka T. Raya, gdy wpadał w zły humor.

Pamiętałam, jak łapał mnie, wrzeszcząc Jezu N. Chryste, Jezu N. Chryste! Najgorszy
policzek, jaki pamiętam, wymierzył mi, kiedy przerwałam mu, pytając, co swoją drogą

oznacza to „N”. Jedna krótka wycieczka szlakami pamięci pomagała mi na ogół
przezwyciężyć nostalgię. Różowy dom był bezkonkurencyjny.

August weszła do kuchni, a tuż za nią wsunął się, Zach.
- No, no... Okra i kotlety wieprzowe na lunch. Cóż to za okazja? - zapytała

August.

May podeszła do niej.

- Minęło pięć dni, odkąd byłam ostatnio przy murze - odparła cicho, i

widziałam, jaka jest z tego dumna, jak bardzo chce, żeby jej histeryczne ataki odeszły

w przeszłość, jak ważna jest ta dzisiejsza okra na lunch.

August uśmiechnęła się do niej.

- Pięć dni, naprawdę? To zasługuje na ucztę - powiedziała i May cała się

rozpromieniła.

Zach klapnął na krzesło.
- Rozwiozłeś wszędzie miód? - zwróciła się do niego August.

- Wszędzie, z wyjątkiem kancelarii pana Claytona - odparł.
Siedząc, skubał wszystko, co było w zasięgu jego palców. Najpierw podkładkę

pod nakrycie, potem luźną nitkę przy koszuli. Jakby nie mógł się doczekać, żeby
złożyć ważne oświadczenie.

August bacznie mu się przyjrzała.
- Coś cię gnębi? - zapytała.

- Nie uwierzycie, co gadają ludzie w mieście - odparł. - Mówią, że pod koniec

tygodnia przyjedzie do Tiburonu Jack Palance i że przywiezie ze sobą kolorową

kobietę.

Wszystkie przestałyśmy robić to, co robiłyśmy, i przyjrzałyśmy się sobie

wzajemnie.

- Kto to jest Jack Palance? - zapytała Rosaleen.

Chociaż lunch jeszcze się nie zaczął, wbiła już zęby w swój kotlet i jadła, i

mówiła jednoczę śnie. Chrząknęłam znacząco, dotykając palcami swoich zamkniętych

ust, w nadziei, że zrozumie, o co chodzi.

- To gwiazdor filmowy - wyjaśnił Zach.

- Co to za głupoty? - parsknęła June. - Po cóż gwiazdor filmowy miałby

przyjeżdżać do Tiburonu?

Zach wzruszył ramionami.
- Mówią, że mieszka tu jego siostra, że przyjeżdża do niej z wizytą i że ma

zamiar zabrać w piątek do kina tę kolorową kobietę. Nie na balkon, ale na parter, do
sekcji dla białych.

August odwróciła się do May.
- Może skoczysz do ogrodu i zerwiesz trochę świeżych pomidorów? -

powiedziała i zaczekała, aż za May zamkną się drzwi. Najwyraźniej bała się, że
próbujący zintegrować kinową widownię Jack Palance może zepsuć okrową ucztę

May. - Czy ludzie są tym poruszeni? - zapytała Zacha z poważnym wyrazem twarzy.

- Jasna sprawa - odparł. - W składzie żelaznym Garreta biali mówili o

postawieniu straży przed kinem.

- Boże, znowu się zaczyna - mruknęła Rosaleen.

June prychnęła pogardliwie, a August potrząsnęła głową i po raz pierwszy w

życiu uświadomiłam sobie, jak wielką wagę przywiązuje się do pigmentu w ludzkiej

skórze, jak bardzo ostatnimi czasy ten pigment stał się Słońcem, a wszystkie inne
sprawy planetami, wokół którego się kręcą. Od początku tegorocznych wakacji bez

przerwy słyszało się tylko o pigmencie w skórze. Robiło mi się od tego niedobrze.

W Sylvanie rozeszły się na początku lata plotki, że zmierza do nas cały autobus

nowojorczyków, którzy chcą integrować miejski basen. Wybuchło coś w rodzaju
paniki. W całym miasteczku zapanował stan wyjątkowy, ponieważ w wyobrażeniu

południowców nie ma gorszego nieszczęścia aniżeli ludzie z północy, którzy
przybywają, aby mówić nam, jak mamy żyć. A potem była ta cała awantura przy stacji

Esso. Miałam wrażenie, że byłoby lepiej, gdyby Bóg w ogóle zlikwidował pigment w
ludzkiej skórze.

May wróciła do kuchni z trzema wielkimi pomidorami.
- Zajmijmy się jedzeniem - powiedziała August, co oznaczało, że nie będziemy

rozmawiać o Jacku Palansie przy lunchu.

Rosaleen zaczęła kroić pomidory, a August wyszła do gabinetu i puściła płytę

Nat King Cole'a na gramofonie tak starym, że nie miał nawet opuszczanej
automatycznie igły. Uwielbiała Nat King Cole'a i kiedy nastawiła go na cały regulator i

pojawiła się z powrotem, na jej twarzy widniała mina, którą mają ludzie, gdy spróbują
czegoś tak przepysznego, że z wrażenia przeszywa ich ból. June zaczęła kręcić nosem.

Dla niej liczył się tylko Beethoven i jemu podobni. Weszła do gabinetu i przyciszyła
gramofon.

- Nie mogę myśleć - oznajmiła.
- Wiesz co? - powiedziała August. - Za dużo myślisz. Świetnie by ci zrobiło,

gdybyś przestała myśleć i raz na sto lat posłuchała tego, co mówi ci serce.

June podziękowała jej i oświadczyła, że zje lunch w swoim pokoju.

Zbytnio mnie to nie ubodło, ponieważ patrząc, jak May i Rosaleen kroją

pomidory, ćwiczyłam już w myśli, jak powiedzieć: Może masz ochotę na kilka

plasterków pomidora, June? Uwielbiasz przecież pomidory, nieprawdaż? Teraz
miałam to przynajmniej z głowy.

Jedliśmy tak długo, aż zrobiło nam się niedobrze z przejedzenia, co w Karolinie

Południowej jest normą na rodzinnych spędach. Zach odsunął się w końcu od stołu i

powiedział, że jedzie do kancelarii Claytona Forresta, żeby zostawić mu tuzin słoików
miodu.

- Mogę z tobą pojechać? - zapytałam.
Słysząc to, August rozlała słodką herbatę, co było do niej zupełnie niepodobne.

August nigdy niczego nie rozlewała. May owszem, ale nie August. Herbata wylała się
na stół i na podłogę. Myślałam, że to może wytrącić z równowagi May, ta tragedia roz-

lanego napoju. Lecz ona wstała tylko od stołu, nucąc bez większego pośpiechu Oh!
Susanna i złapała ścierkę.

- Sama nie wiem, Lily - mruknęła August.
- Och, proszę.

Tak naprawdę chciałam po prostu spędzić trochę czasu z Zachem oraz

poszerzyć swoje horyzonty, składając wizytę w kancelarii adwokata z prawdziwego

zdarzenia.

- No dobrze - zgodziła się w końcu August.

*

Kancelaria mieściła się zaledwie przecznicę od Main Street, którą

przedefilowałyśmy z Rosaleen tamtej niedzieli ponad trzy tygodnie temu, i nie bardzo
pasowała do tego, jak sobie wyobrażałam biuro adwokackie. Mieściła się w naprawdę

dużym białym domu z czarnymi okiennicami i biegnącą dookoła werandą z wielkimi
bujanymi fotelami, przeznaczonymi, jak zgadywałam, dla ludzi, którzy osuwali się na

nie z ulgą po wygraniu swoich spraw. CLAYTON FORREST, ADWOKAT, głosiła
tabliczka na trawniku.

Jego sekretarką była biała starsza pani, wyglądająca na jakieś osiemdziesiąt lat.

Siedziała przy biurku w recepcji, malując sobie usta ogniście czerwoną szminką. Miała

ondulowane sztywne loczki w lekko niebieskawym odcieniu.

- Witam, panno Lacy - powiedział Zach. - Przywiozłem kolejną partię miodu.

Starsza pani wsadziła szminkę do tubki z nieco zniecierpliwioną miną.
- Kolejną partię miodu... - powtórzyła, potrząsając głową, po czym wydała z

siebie przesadnie głośne westchnienie i sięgnęła do szuflady. - Tu są pieniądze za
poprzednią dostawę - powiedziała, kładąc na biurku kopertę. - Jesteś nowa -

stwierdziła, bacznie mi się przyglądając.

- Mam na imię Lily - oznajmiłam.

- Ona mieszka u August - wyjaśnił Zach.
- Mieszka w jej domu? - zdziwiła się panna Lacy. Chciałam powiedzieć, że

szminka spływa w okalające jej usta zmarszczki.

- Tak proszę pani. Mieszkam u niej.

- Niech mnie kule - mruknęła, po czym wzięła torebkę i wstała. - Mam wizytę u

stomatologa. Postawcie słoiki na tamtym stoliku.

Wyobraziłam sobie, jak przekazuje szeptem nowinę wszystkim, którzy czekają

u dentysty na wypełnienie ubytków. Ta biała dziewczynka, Lily, mieszka u kolorowych

sióstr Boatwright. Nie wydaje wam się to dziwne?

Kiedy wyszła, pan Forrest wyjrzał ze swojego gabinetu. Pierwszą rzeczą, jaka

rzuciła mi się w oczy, były jego czerwone szelki. Nigdy nie widziałam, żeby chuda
osoba nosiła szelki, ale wyglądał w nich całkiem fajnie, zwłaszcza że pasowały do jego

czerwonej muszki. Miał rudawe włosy, krzaczaste brwi, opadające ku niebieskim
oczom, oraz kurze łapki, które sygnalizowały, że jest poczciwym facetem. Tak

poczciwym, że najwyraźniej nie miał serca pozbyć się panny Lacy.

- Kim jest ta śliczna młoda dama? - zapytał, spoglądając na mnie.

- Lily eee... - Nie mogłam sobie przypomnieć, jakim posługuję się aktualnie

nazwiskiem. Chyba dlatego, że nazwał mnie śliczną damą, co stanowiło dla mnie

prawdziwy szok. - Po prostu Lily. - Stałam tam z głupawą miną, przestępując z nogi
na nogę.

- Zatrzymałam się u August w drodze do mojej ciotki w Wirginii - dodałam.
Zastanawiałam się, czy jako adwokat nie podda mnie badaniu za pomocą

wykrywacza kłamstw.

- To miło. August jest moją dobrą przyjaciółką - poinformował mnie. - Mam

nadzieję, że jesteś zadowolona z pobytu?

- Tak, proszę pana. Bardzo.

- Nad jaką sprawą pan pracuje? - zapytał Zach, wpychając kopertę z pieniędzmi

za miód do kieszeni i stawiając pudło ze słoikami na stoliku przy oknie. Stał już tam

oprawiony w ramki napis MIÓD NA SPRZEDAŻ.

- Rutynowe rzeczy. Testamenty, akty własności. Ale coś dla ciebie mam. Chodź

do gabinetu, to ci pokażę.

- Zostanę tutaj i poustawiam słoiki - powiedziałam, nie chcąc im przeszkadzać,

przede wszystkim jednak czując się niezwykle skrępowana w obecności pana Forresta.

- Na pewno? Możesz pójść razem z nami.

- Na pewno. Podoba mi się tutaj.
Zniknęli w głębi korytarza. Usłyszałam zatrzaskiwane drzwi. Dobiegający z

ulicy klakson. Szum z nadokiennego klimatyzatora, z którego kapała woda do psiej
miski na podłodze. Ustawiłam słoiki w piramidę, siedem na dole, cztery w środku i

jeden na górze, lecz nie wyglądało to najlepiej, w związku z czym rozebrałam piramidę
i ustawiłam je w zwyczajnych rzędach.

Podeszłam do ściany i przyjrzałam się temu, co na niej wisiało. Na pierwszym

miejscu był dyplom Uniwersytetu Karoliny Południowej, a tuż obok Uniwersytetu

Duke'a. Następnie fotografia pana Forresta na łodzi, w przeciwsłonecznych okularach,
trzymającego rybę mniej więcej mojej wielkości. Potem był pan Forrest ściskający

dłoń Bobby'ego Kennedy'ego. Na koniec pan Forrest oraz mała dziewczynka z blond
główką, którzy stali w oceanie. Dziewczynka podskakiwała na falach. Wodny pył

tworzył za nią błękitny wachlarz, prawdziwy pawi ogon, a pan Forrest uśmiechał się
do niej i trzymał za rękę. Założę się, że wiedział, jaki jest jej ulubiony kolor, co je na

deser i co kocha.

Usiadłam na jednej ze stojących w pokoju czerwonych sof. Williams.

Przypomniałam sobie w końcu swoje wymyślone nazwisko. Policzyłam stojące w
pokoju roślinki. Cztery. Deski podłogi od biurka do drzwi. Piętnaście. Zamknęłam

oczy i wyobraziłam sobie ocean koloru świeżo polerowanego srebra, strzępy białej
piany, iskrzące się wszędzie światło. Wyobraziłam sobie, jak skaczę na falach, T. Ray

trzyma mnie za rękę i podciąga w górę. Musiałam się bardzo skoncentrować, żeby to
zobaczyć.

Trzydzieści dwa słowa na miłość.
Czy było kompletnie niemożliwe, by użył jednego z nich w stosunku do mnie,

nawet jeśli było zarezerwowane dla pomniejszych rzeczy, takich jak orzeszki w coli?
Czy było absolutnie wykluczone, by T. Ray wiedział, że uwielbiam niebieski kolor? A

może siedzi w domu, tęskniąc za mną i powtarzając: Dlaczego, och, dlaczego bardziej
jej nie kochałem?

Na biurku stał telefon pani Lacy. Podniosłam słuchawkę i wybrałam zero, żeby

połączyć się z centralą.

- Dzwonię na koszt rozmówcy - powiedziałam telefonistce, po czym podałam

jej numer i szybciej, niż mogłam uwierzyć, usłyszałam dzwoniący w moim domu

telefon. Gapiąc się na prowadzące do gabinetu zamknięte drzwi, liczyłam dzwonki.
Trzy, cztery, pięć, sześć.

- Halo.
Jego głos sprawił, że żołądek podszedł mi do gardła. Nie byłam przygotowana

na to, że ugną się pode mną kolana. Musiałam usiąść na drżących nogach na fotelu
panny Lacy.

- Dzwoni Lily Owens na koszt rozmówcy - powiedziała telefonistka. - Zgadza

się pan pokryć koszt rozmowy?

- Żeby pani wiedziała, że się zgadzam, do cholery! - odparł. - Lily, gdzie jesteś,

do diabła? - wypalił, nie czekając, aż się odezwę.

Musiałam odsunąć słuchawkę od ucha, żeby nie popękały mi bębenki.
- T. Ray, przepraszam, że musiałam wyjechać, ale...

- Natychmiast mi powiedz, gdzie jesteś, słyszysz? Masz pojęcie, w co się

wkopałaś? Żeby wykraść w ten sposób Rosaleen ze szpitala... Rany boskie, co ty sobie

wyobrażałaś?

- Chciałam tylko...

- Powiem ci, co chciałaś. Jesteś cholerną idiotką, która chciała napytać sobie

biedy i napytała jej sobie. W Sylvanie nie mogę z twojego powodu przejść ulicą, bo

wszyscy się na mnie gapią. Musiałem wszystko rzucić i zająć się szukaniem ciebie, a
przez ten czas wszystkie brzoskwinie diabli wzięli.

- Przestań po prostu krzyczeć, dobrze? Powiedziałam przepraszam.
- Twoje gówniane przepraszam nie zwróci mi zmarnowanych brzoskwiń, Lily.

Przysięgam na Boga...

- Zadzwoniłam, bo się nad czymś zastanawiałam.

- Gdzie jesteś? Odpowiadaj.
Zacisnęłam palce na poręczy fotela, aż zabolały mnie kłykcie.

- Zastanawiałam się, czy wiesz, jaki jest mój ulubiony kolor.
- Jezu Chryste. Co ty pleciesz? Masz mi zaraz powiedzieć, gdzie jesteś.

- Pytałam, czy wiesz, jaki jest mój ulubiony kolor.
- Wiem tylko jedno, że cię znajdę, Lily, a kiedy to się stanie, rozedrę cię na

strzępy.

Odłożyłam słuchawkę na widełki i wróciłam na sofę. Siedziałam w blasku

popołudnia i obserwowałam padający spod żaluzji rąbek światła. Nie płacz, mówiłam
sobie. Nie waż się płakać. I co z tego, że on nie zna twojego ulubionego koloru? I co z

tego?

*

Zach wrócił, trzymając wielką brązową księgę, która wydawała się na pół

zmurszała ze starości.

- Zobacz, co dał mi pan Clayton - powiedział i, słowo daję, był taki dumny,

jakby to było urodzone przez niego osobiście sześciofuntowe maleństwo.

Obrócił księgę, żebym mogłam przeczytać to, co było napisane na jej grzbiecie.

Akta sądowe Karoliny Południowej, 1899. Przetarł dłonią okładkę i na podłogę

posypał się kurz.

- Zakładam moją prawniczą bibliotekę - oznajmił.

- To wspaniale - odparłam.
Pan Forrest podszedł bliżej, przyglądając mi się tak badawczo, że pomyślałam,

iż powinnam chyba wytrzeć nos.

- Zach mówi, że jesteś z hrabstwa Spartanburg i że oboje twoi rodzice nie żyją.

- Tak jest, proszę pana.
Za nic w świecie nie chciałam stanąć za barierką dla świadków i pozwolić, by

zaczął mi zadawać te swoje adwokackie pytania. Już po godzinie trafiłybyśmy razem z
Rosaleen do więzienia.

- A co cię sprowadza do...
- Naprawdę muszę już wracać - powiedziałam, kładąc rękę na podbrzuszu. -

Mam drobne kobiece problemy.

Starałam się sprawiać wrażenie bardzo kobiecej i tajemniczej istoty, trapionej

przez wewnętrzne problemy, których oni nie mogą i nie mają nawet ochoty sobie
wyobrażać. Z mojego blisko rocznego doświadczenia wynikało, że wypowiedzenie

słów „kobiece problemy” pomagało dostać się tam, gdzie chciałam się dostać, i
wydostać z miejsc, z których chciałam się wydostać.

- Och - mruknął Zach. - No to chodźmy.
- Miło było pana poznać, panie Forrest - powiedziałam, trzymając się za

brzuch, lekko krzywiąc i ruszając powoli do drzwi.

- Wierz mi, Lily - zawołał za mną - cała przyjemność po mojej stronie.

*

Czy pisaliście kiedyś list, o którym wiedzieliście, że nigdy go nie wyślecie, lecz i

tak musicie napisać? Komponując w moim pokoiku w miodowni list do T. Raya,
złamałam trzy razy ołówek, a słowa... słowa wyglądały tak, jakbym wypalała je na

papierze żelazem do znakowania bydła.

Drogi T. Rayu,

Mam powyżej dziurek w nosie Twoich wrzasków. Nie jestem głucha. Byłam

po prostu głupia, że do Ciebie zadzwoniłam.

Gdybyś wpadł w ręce Marsjan i jedyną rzeczą, która mogłaby Cię ocalić,

byłaby odpowiedź na pytanie, jaki jest mój ulubiony kolor, zginąłbyś jak amen w

pacierzu. Co ja sobie ubzdurałam? Powinnam była sobie przypomnieć tę laurkę na
Dzień Ojca, którą zrobiłam, kiedy miałam dziewięć lat i wciąż łudziłam się, że choć

trochę mnie kochasz. Pamiętasz ją? Nie, skądże znowu. Nigdy Ci nie powiedziałam,
że przez pół nocy szukałam w słowniku wyrazów zaczynających się od liter, które są

w słowie TATUŚ. Pomysł podsunęła mi, choć pewnie mało Cię to obchodzi, pani
Poole, która kazała nam to zrobić w szkółce niedzielnej z angielskim słowem JOY,

RADOŚĆ. „J” to był według niej Jezus, „O” others, czyli inni, „ Y” yourself, czyli ty
sam. Oto właściwy porządek rzeczy, powiedziała. Jeżeli będziecie go przestrzegać,

zaznacie po trzykroć RADOŚCI, RADOŚCI, RADOŚCI. Próbowałam trzymać się jej
wskazówek, stawiając się zawsze na ostatnim miejscu, lecz ani razu nie udało mi się

zaznać RADOŚCI. Całe ćwiczenie do niczego mi się zatem nie przydało poza tym, że
wpadłam dzięki niemu na pomysł laurki dla Ciebie. Pomyślałam, że jeśli przeliteruję

Ci, co znaczy TATUŚ, może Cię to oświeci. Proszę, zobacz, chciałam powiedzieć,
spróbuj być taki, to będę ci bardzo wdzięczna. Użyłam takich słów, jak TAKTOWNY

i UŚMIECHNIĘTY.

Miałam nadzieję, że położysz laurkę na swojej nocnej szafce, ale nazajutrz

znalazłam ją na stoliku przy telefonie, gdzie obierałeś sobie brzoskwinię, i przylepiły
się do niej skórki i pestka. Chciałam ci zawsze powiedzieć, że to było TRUDNE DO

ZNIESIENIA.

T - Trudny do zniesienia

A - Arogancki
T - Tępy

U - Upierdliwy
Ś - Świr

Pisząc to, nie kieruję się co prawda życiową filozofią RADOŚCI, lecz doznaję

jej po trzykroć, mogąc Ci nareszcie powiedzieć wszystko w twarz.

Całuję, Lily
PS Ani przez pół sekundy nie wierzyłam, że opuściła mnie matka.

Przeczytałam ten list, po czym podarłam go na drobne kawałki. Wyrzucając to

wszystko z siebie, poczułam ulgę, ale skłamałam, pisząc, że doznałam radości.

Chciałam niemal napisać kolejny list, którego bym nie wysłała, i przyznać, że jest mi
przykro.

*

Tej nocy, kiedy różowy dom zapadł w głęboki sen, zakradłam się do środka,

chcąc skorzystać z toalety. Nie musiałam się martwić, czy odnajdę drogę, ponieważ
August zostawiała zawsze zapalone nocne lampki między kuchnią i łazienką.

W drodze do domu stąpałam bosymi stopami po rosie. Siedząc na sedesie i

starając się sikać jak najciszej, zobaczyłam, że do palców stóp przylepiły mi się płatki

mirtu. Nad głową słyszałam sączące się przez sufit chrapanie Rosaleen. Opróżnianie
pęcherza zawsze przynosi ulgę. Rosaleen mówiła, że jest lepsze od seksu, ale chociaż

było całkiem miłe, szczerze wierzyłam, że się myli.

Ruszyłam z powrotem do kuchni, lecz potem coś kazało mi się odwrócić; wiecie

równie dobrze jak ja, co to było. Ruszyłam w przeciwnym kierunku, do salonu.
Wchodząc do środka, usłyszałam westchnienie, które było tak głębokie i

satysfakcjonujące, iż przez chwilę nie zdawałam sobie sprawy, że wydobyło się z
moich własnych płuc.

Przy posągu Marii paliła się świeczka w czerwonej szklance, wyglądająca jak

małe czerwone serce w jaskini ciemności. August paliła ją bez przerwy, w dzień i w

nocy. Przypominało mi to wieczne światełko przy grobie Johna F. Kennedy'ego,
światełko, któremu nie wolno było zgasnąć, żeby nie wiem co.

Nasza Pani w Łańcuchach wydawała się w ciemności zupełnie inna; jej twarz

była starsza i ciemniejsza, pięść większa, niż zapamiętałam. Myślałam o wszystkich

tych miejscach, które odwiedziła, podróżując po morzach i oceanach, o wszystkich
opowiadanych jej szeptem smutnych historiach, o wszystkich cierpieniach, których

zaznała.

Po odmówieniu naszych modlitw nie mogłam sobie czasami przypomnieć, jak

mam się prawidłowo przeżegnać, co jest całkiem naturalne u kogoś, kto wychował się
jako baptysta. Kiedy mi się to przytrafiało, przykładałam po prostu rękę do serca tak,

jak to robiliśmy w szkole podczas składania przysięgi na wierność sztandarowi.
Czułam, że każdy sposób jest dobry, i tak samo było teraz - moja ręka machinalnie

dotknęła serca i tam już została.

Proszą, napraw mnie, powiedziałam jej. Spraw, żebym wiedziała, co robić.

Czy moja matka dobrze się czuje tam u Pana Boga? Nie pozwól im nas znaleźć. Jeśli
nas znajdą, nie pozwól, żeby zabrali mnie z powrotem. Jeśli nas znajdą, nie pozwól,

żeby zabili Rosaleen. Spraw, żeby pokochała mnie June. Spraw, żeby pokochał mnie
T. Ray. Spraw, żebym przestała kłamać. Uczyń świat lepszym. Zabierz nienawiść z

ludzkich serc.

Przysunęłam się bliżej i widziałam teraz czerwone serce na jej piersiach. W

głowie słyszałam pszczoły trzepoczące skrzydełkami w mrocznej grającej szafie.
Widziałam August i siebie, jak przykładamy uszy do ula. Pamiętałam jej głos, kiedy po

raz pierwszy opowiadała historię Naszej Pani w Łańcuchach. Ześlij im ratunek, ześlij
im otuchą, ześlij im wolność.

Wyciągnęłam rękę i dotknęłam palcem serca czarnej Marii. Stałam tam z

płatkami mirtu na stopach i przyciskałam płasko dłoń do jej serca.

Żyją w ulu ciemności, a ty jesteś moją matką, powiedziałam jej. Jesteś matką

tysięcy.

Funkcjonowanie systemu społecznego pszczół miodnych oparte jest na

komunikacji - na wrodzonej umiejętności wysyłania i otrzymywania wiadomości,

na szyfrowaniu i deszyfrowaniu informacji.

The Honey Bee (Pszczoła miodna)

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

Dwudziesty ósmy lipca był dniem, który nadawał się do księgi rekordów. Kiedy

go wspominam, przychodzą mi na myśl ludzie, którzy pokonują Niagarę w beczce. Od
samego początku, odkąd o nich usłyszałam, próbowałam sobie wyobrazić, jak siedzą

skuleni w środku, podskakując spokojnie niczym gumowa kaczka w dziecinnej
wanience, aż tu nagle woda robi się spieniona, beczką miota na wszystkie strony, a z

oddali dobiega coraz głośniejszy huk. Wiem, co wtedy myślą. Jasny szlag, co ja sobie
wyobrażałem?

O ósmej rano temperatura sięgnęła trzydziestu pięciu stopni, z ambitnym

planem przekroczenia czterdziestu jeszcze przed południem. August obudziła mnie,

potrząsając za ramię. Wstawaj, powiedziała, szykuje się upał, musimy nawodnić
pszczoły.

Wgramoliłam się do miodowej furgonetki, nie uczesawszy nawet włosów. May

wcisnęła mi przez okno posmarowaną masłem grzankę i sok pomarańczowy, a

Rosaleen termosy z wodą. Obie biegły praktycznie obok prowadzonej przez August
furgonetki. Miałam wrażenie, że siedzę w karetce Czerwonego Krzyża, która wyrusza,

aby ocalić pszczele królestwo.

Z tyłu mieliśmy galony słodzonej wody.

- Kiedy temperatura przekracza trzydzieści siedem stopni - powiedziała August

- kwiaty schną i nie ma pożywienia dla pszczół, które zostają w ulach i go wentylują. A

czasami po prostu smażą się żywcem.

Miałam wrażenie, że same zaraz się usmażymy. Dotknięcie klamki groziło

oparzeniem trzeciego stopnia. Pot spływał mi między piersiami i zmoczył gumkę od
majtek. August włączyła radio, żeby złapać prognozę pogody, ale dowiedziałyśmy się

tylko, że Ranger 7 wylądował ostatecznie na Księżycu w miejscu zwanym Morzem
Chmur, że policja szuka zwłok trzech aktywistów praw obywatelskich z Missisipi, a

także o strasznych rzeczach, które wydarzyły się w Zatoce Tonkińskiej. Na koniec

podano wiadomość „bardziej z naszego podwórka”, o czarnych mieszkańcach
Tiburonu, Florence i Orangeburga, którzy maszerowali tego dnia do Columbii,

apelując do gubernatora o wprowadzenie w życie ustawy o prawach obywatelskich.

August zgasiła radio. Co za dużo, to niezdrowo. Nie można naprawić całego

świata.

- Nawodniłam już ule wokół domu - powiedziała. - Zach zajął się ulami we

wschodniej części hrabstwa. Zaopiekujemy się więc tymi w zachodniej.

Ratowanie pszczół zajęło nam cały ranek. Przemierzając odległe leśne ostępy,

do których nie prowadziły prawie żadne drogi, trafiłyśmy na dwadzieścia pięć uli
wyglądających niczym małe zagubione miasto. Unosiłyśmy ich pokrywy i

napełniałyśmy podkarmiaczki słodzoną wodą. W kieszeniach miałyśmy suchy cukier,
którym posypywałyśmy dodatkowo brzegi podkarmiaczek.

Nakładając z powrotem pokrywę na ul, dałam się użądlić. August natychmiast

wyciągnęła żądło.

- Posyłałam im miłość - powiedziałam, czując się zdradzona.
- Upał wytrąca pszczoły z równowagi i nie ma wtedy znaczenia, ile posyłasz im

miłości - wyjaśniła.

Wyjęła z kieszeni buteleczkę z oliwą oraz pszczelim pyłkiem - jej

patentowanym remedium na wszystko - i natarła nim ukąszone miejsce. Miałam
nadzieję, że nie będę musiała sprawdzać skuteczności tej terapii.

- To twój chrzest bojowy - stwierdziła. - Nie możesz zostać prawdziwą

pszczelarką, jeśli nie utnie cię pszczoła.

Prawdziwa pszczelarką. Te słowa sprawiły, że poczułam się osobą spełnioną, i

dokładnie w tej samej chwili z pobliskiej polany wystrzeliło w górę stado kosów,

zakrywając całusieńkie niebo. Czy cuda nigdy nie przestaną się zdarzać? Uznałam,
że dodam to do listy moich profesji. Pisarka, nauczycielka angielskiego, a teraz

pszczelarką.

- Myślisz, że będę mogła kiedyś hodować pszczoły? - zapytałam.

- Czyż nie powiedziałaś mi w zeszłym tygodniu, że jedną z rzeczy, które

pokochałaś, są pszczoły i miód? Skoro tak, będziesz świetną pszczelarką. W gruncie

rzeczy nie trzeba być w czymś najlepszym, Lily, wystarczy, że się to kocha.

Ból przeszywał mi rękę aż do łokcia i nie mogłam się nadziwić, ile cierpienia

może zadać takie mikroskopijne stworzonko. Muszę jednak z dumą przyznać, że się
nie skarżyłam. Kiedy zostaniesz użądlony, nic cię nie odżądli, choćbyś wylewał tysiące

łez. Zajęłam się po prostu dalszym ratowaniem pszczół.

Nawodniwszy wszystkie ule w Tiburonie i wysypawszy wystarczającą ilość

cukru, by człowiek przybrał od niego na wadze pięćdziesiąt funtów, wróciłyśmy do
domu, zgrzane, głodne i tonące niemal we własnym pocie.

*

Podjeżdżając alejką, zobaczyłyśmy Rosaleen i May popijające słodką herbatę

na tylnej werandzie. May oznajmiła, że zostawiła nam lunch w lodówce: kanapki z
wieprzowymi kotletami na zimno i kiszoną kapustę. Jedząc, słyszałyśmy June, która

grała na wiolonczeli u siebie na górze, jakby coś w niej umarło.

Nie odzywając się ani słowem, wymiotłyśmy do czysta talerze i odsunęłyśmy

się od stołu. Zastanawiałyśmy się właśnie, jak zmusić nasze znużone ciała do
przybrania pozycji stojącej, gdy dobiegły nas piski i śmiechy podobne do tych, które

słychać podczas długiej przerwy w szkole. August i ja powlokłyśmy się na werandę,
żeby zobaczyć, co się dzieje. I zobaczyłyśmy May i Rosaleen, które kompletnie ubrane,

skakały boso przez zraszacz na trawniku. Zupełnie im odbiło.

Luźna suknia Rosaleen całkiem przemokła i przylepiła się do ciała, a May

nabierała wodę w spódnicę i ochlapywała sobie nią twarz. Jej warkoczyki lśniły w
promieniach słońca.

- Czy to nie koniec świata? - mruknęła August.
Kiedy do nich zeszłyśmy, Rosaleen złapała zraszacz i wycelowała go w naszą

stronę.

- Nie zbliżajcie się, bo was zmoczę - powiedziała i chlup! dostałyśmy prosto w

piersi strumieniem lodowato zimnej wody.

Rosaleen opuściła zraszacz i napełniła wodą spódnicę May.

- Nie zbliżajcie się, bo was zmoczę - powtórzyła za nią May i wylała nam na

plecy zawartość spódnicy.

Powiem tylko, że żadna z nas nie protestowała zbyt głośno. W końcu

stanęłyśmy w miejscu i pozwoliłyśmy się oblewać dwóm szurniętym Murzynkom.

Ostatecznie wszystkie cztery zmieniłyśmy się w nimfy wodne i tańczyłyśmy w

zimnym wodnym pyle w podobny sposób, w jaki Indianie skakali niegdyś wokół

ogniska. Co odważniejsze wiewiórki i karolińskie strzyżyki podbiegły do nas i
chłeptały wodę z kałuż i widać było niemal, jak prostują i zielenią się źdźbła trawy.

Nagle trzasnęły drzwi werandy i pojawiła się na niej poirytowana June. A ja

upiłam się chyba wodą, powietrzem i tańcem, bo widząc ją, złapałam w obie ręce

zraszacz.

- Nie zbliżaj się, bo cię zmoczę - zawołałam. I oblałam ją wodą.

- Niech to wszyscy diabli! - zaczęła wrzeszczeć.
Wiedziałam, że to posuwa się w złą stronę, lecz nie mogłam się powstrzymać.

Widziałam się w roli straży pożarnej; ona była szalejącym pożarem.

June wyrwała mi zraszacz z rąk i skierowała strumień na mnie. Trochę wody

wpadło mi do nozdrzy i zapiekło. Złapałam zraszacz i teraz trzymałyśmy go obie,
polewając sobie obficie brzuchy i twarze. Walcząc i nie zwracając uwagi na wijący się

między nami gejzer, osunęłyśmy się na kolana. Widziałam jej wpatrzone we mnie
lśniące oczy i kropelki wody na rzęsach. Usłyszałam, jak May nuci Oh! Susanna, i

roześmiałam się, żeby dać jej do zrozumienia, że wszystko jest w porządku. Mimo to
dalej nie puszczałam węża. Nie mogłam pozwolić June Boatwright wygrać.

- Powiadają, że jeśli poleje się wodą sczepione psy, te odbiegają od siebie, ale to

chyba nieprawda - powiedziała Rosaleen.

August roześmiała się i zobaczyłam, jak June miękną rysy wokół oczu i jak

stara się opanować śmiech. Przypominało to małego Holendra, który wyciągnął palec

z tamy - w momencie gdy to zrobił, zawaliła się cała budowla. Widziałam niemal, jak
June stuka się w duchu w czoło. Walczę z czternastoletnią dziewczynką o ogrodowy

zraszacz, myślała. To śmieszne.

Puściła wąż i padła na trawę, wstrząsana konwulsjami śmiechu. Ja klapnęłam

obok niej i też się roześmiałam. Nie mogłyśmy przestać. Nie wiedziałam dokładnie, z
czego się śmiejemy, ale cieszyłam się, że robimy to razem.

- Boże, kręci mi się w głowie - powiedziała June, wstając. - Zupełnie, jakby ktoś

wyciągnął mi zatyczki w nogach i spuścił całą wodę.

Rosaleen, May i August wróciły do zabawy w nimfy wodne, a ja spojrzałam na

miejsce, gdzie leżałyśmy obok siebie - dwa idealne wgłębienia w wygniecionej mokrej

trawie - i uważając, żeby nie postawić tam stopy, obeszłam je dookoła. Widząc, jaka
jestem ostrożna, June też je ominęła, a potem - w tym momencie doznałam szoku -

objęła mnie. June Boatwright uściskała mnie i kiedy to robiła, nasze ubrania
chlupotały słodko, ocierając się o ciała.

*

Kiedy temperatura w Karolinie Południowej przekracza czterdzieści stopni,

trzeba kłaść się do łóżka. W gruncie rzeczy tak mówi prawo. Ktoś może uznać to za
przejaw gnuśności, w rzeczywistości jednak, uciekając do łóżek przed skwarem,

dajemy naszym umysłom czas, aby poszukały nowych idei, zastanowiły się nad
prawdziwym celem życia, i w ogóle pozwalamy wpaść do głowy różnym potrzebnym

pomysłom. W szóstej klasie miałam kolegę, który twierdził, że ma stalową płytkę w
głowie i skarżył się, że nie słyszy pytań na sprawdzianie. „Nie wygłupiaj się”, mówiła

mu nauczycielka.

Na swój sposób ten kolega miał jednak rację. Każda istota ludzka ma w głowie

stalową płytkę, lecz jeśli się od czasu do czasu położy i postara jak najmniej ruszać,
płytka odsuwa się niczym drzwi windy i wpuszcza do środka utajone myśli, które

czekają cierpliwie na podeście i naciskają przycisk, żeby pojechać na górę. Prawdziwe
życiowe kłopoty zaczynają się, gdy te ukryte drzwi są za długo zamknięte. Ale to tylko

moja opinia.

August, May, June i Rosaleen zgasiły zapewne światło, włączyły wentylatory i

leżały w swoich pokojach w różowym domu. Ja wyciągnęłam się na łóżku polowym w
miodowni i powiedziałam sobie, że wolno mi myśleć o wszystkim, co zechcę, z

wyjątkiem mojej matki, w związku z czym to ona była, naturalnie, jedyną osobą, która
chciała przejechać się windą.

Czułam, jak wszystko się wokół mnie pruje. Wszystkie postrzępione frędzle

świata marzeń. Wystarczyło pociągnąć za nieodpowiednią nitkę i stanę w sprutym po

łokcie ubraniu. Po rozmowie z T. Rayem strasznie chciałam o niej powiedzieć
Rosaleen. Zapewnić ją, że jeśli zastanawia się, czy po moim odejściu T. Ray wejrzał w

swoje serce albo zmienił sposób bycia, niech lepiej nie traci czasu. Nie mogłam się
jednak przyznać, iż zależało mi na nim tak bardzo, że w ogóle zadzwoniłam na farmę.

Co się ze mną działo? Dlaczego mieszkałam tu, udając, że nie mam nic do

ukrycia? Leżałam wyczerpana na łóżku polowym i wpatrywałam się w rozjarzony

kwadrat okna. Zapanowanie nad pewnymi rzeczami wymaga tyle energii. Wpuść
mnie, mówiła moja matka. Wpuść mnie do tej cholernej windy.

No dobrze. Wyciągnęłam torbę i przyjrzałam się jej zdjęciu. Zastanawiałam się,

jak to było, gdy tkwiłam w jej wnętrzu - pływający w ciemności strzępek materii, ciche

procesy, które między nami zachodziły.

Wciąż jej pragnęłam, ale to pragnienie nie było już takie gorące i gwałtowne jak

przedtem. Nakładając jej rękawiczki, zauważyłam, że zrobiły się nagle ciasne. Zanim
skończę szesnaście lat, będą sprawiały wrażenie dziecinnych. Stanę się Alicją w

krainie czarów, która zjadła ciastko i zrobiła się dwa razy większa. Moje palce rozerwą
szwy i nigdy już ich nie włożę.

Zsunęłam rękawiczki ze spoconych dłoni i poczułam ogarniającą mnie falę

dreszczy, stare zębate poczucie winy, uwierający naszyjnik kłamstw, którego nie

mogłam przestać nosić, lęk przed tym, że zostanę wyrzucona z różowego domu.

- Nie - powiedziałam. To słowo bardzo długo nie chciało wyjść mi z gardła i

wydobyło się w końcu wylęknionym szeptem. Nie, nie będę o tym myśleć. Nie będę
tego czuć. Nie pozwolę, żeby to zniszczyło obecny stan rzeczy. Me.

Uznałam, że próba przeleżenia upału to marny pomysł. Wstałam i poszłam do

różowego domu czegoś się napić. Miałam nadzieję, że jeśli po tym wszystkim, co

zrobiłam, zdołam trafić do nieba, dadzą mi przez pięć minut prywatnie pokonferować
z Panem Bogiem. Słuchaj, chciałam mu powiedzieć, wiem, że stwarzając świat,

miałeś dobre chęci i w ogóle, ale jak mogłeś pozwolić, żeby tak się od ciebie oddalił?
Dlaczego nie trzymałeś się swojej pierwotnej koncepcji raju? Ludzie zupełnie

pochrzanili sobie życie.

Kiedy weszłam do kuchni, May siedziała na podłodze z wyprostowanymi

nogami i pudełkiem grahamowych krakersów na kolanach. Można się było tego
spodziewać - że właśnie my dwie nie zdołamy spokojnie wytrzymać w łóżku przez pięć

minut.

- Widziałam karalucha - powiedziała, sięgając do torby z cukierkami

ślazowymi, której wcześniej nie zauważyłam. Wyciągnęła jeden z nich i pokruszyła go
na drobne kawałki. Szalona May.

Otworzyłam lodówkę i przez chwilę gapiłam się na jej zawartość, tak jakbym

czekała, że butelka z sokiem pomarańczowym wskoczy mi do ręki, mówiąc: Masz,

wypij mnie. Nie bardzo rozumiałam, co takiego robi May. Czasami rzeczy wielkiej
wagi docierają do świadomości w straszliwie wolnym tempie. Człowiek na przykład

łamie sobie kostkę i zaczyna go boleć dopiero po minięciu następnej przecznicy.

Zdążyłam wypić prawie całą szklankę soku, zanim zdecydowałam się spojrzeć

na małą autostradę z połamanych krakersów i kawałków cukierków ślazowych, którą
May wytyczyła na podłodze od zlewu aż do drzwi, znacząc ją gęsto złocistymi

okruszkami i smugami kleistej białej mazi.

- Karaluchy wyjdą tędy przez drzwi - wyjaśniła. - To działa za każdym razem.

Nie wiem, jak długo wpatrywałam się w linię na podłodze, a May patrzyła mi w

twarz, czekając, że coś powiem. Nic nie przychodziło mi do głowy. Kuchnię wypełniał

miarowy pomruk agregatu lodówki. Czułam w środku coś dziwnego i gęstego. Wspo-
mnienie. Stałam tam, czekając, aż się wyklaruje... Twoja matka miała fioła na

punkcie robactwa, mawiał T. Ray. Sypała na podłogę okruszki grahama i cukierki
ślazowe, żeby wywabić z domu karaluchy.

Ponownie spojrzałam na May. Matka nie mogła przecież nauczyć się od niej

tej sztuczki, pomyślałam. A może?

Odkąd postawiłam stopę w różowym domu, coś wierzyło we mnie, że była tu

wcześniej moja matka. Nie, nie tyle wierzyło, ile śniło o tym na jawie i przepuszczało

ten sen przez labirynt pobożnych życzeń. Lecz teraz, gdy miałam przed sobą realny
dowód, ta możliwość wydała się zupełnie nieprawdopodobna, wariacka. To

niemożliwe, pomyślałam.

Usiadłam przy stole. Do kuchni pchały się popołudniowe cienie. Były

zabarwione na brzoskwiniowo i na zmianę rozjaśniały się i ciemniały. Panowała
kompletna cisza. Umilkła nawet lodówka. May zajęła się z powrotem tym, co robiła.

Nie zwracała na mnie najmniejszej uwagi.

Moja matka mogła się tego nauczyć z książki albo od swojej matki. Skąd

miałam wiedzieć, czy nie stosuje się wszędzie tej akurat metody pozbywania się
karaluchów? Wstałam i podeszłam do May. Czułam lekkie mrowienie z tyłu kolan.

Położyłam jej dłoń na ramieniu. No już, pomyślałam, wykrztuś to z siebie.

- May, czy znałaś kiedyś Deborah? - zapytałam. - Deborah Fontanel? Białą

kobietę z Wirginii? To musiało być dawno temu.

May nie miała w sobie ani odrobiny przebiegłości i nigdy się długo nie

zastanawiała, gdy trzeba było odpowiedzieć na jakieś pytanie.

- O tak, Deborah Fontanel - odparła od razu, nie podnosząc nawet wzroku. -

Mieszkała u nas w miodowni. Najsłodsza dziewczyna pod słońcem.

I tyle. Tylko tyle i aż tyle.

Zakręciło mi się w głowie i musiałam się oprzeć o blat, żeby się nie przewrócić.

Leżące na podłodze okruszki i cukierki wydawały się ożywać w moich oczach.

Miałam na końcu języka milion innych pytań, lecz May zaczęła nagle nucić Oh!

Susanna. Odłożyła pudełko z krakersami i wstała, pociągając nosem. Coś, co miało

związek z Deborah Fontanel, musiało j ą zasmucić.

- Pójdę chyba na chwilę do muru - powiedziała.

I tak mnie zostawiła, stojącą w kuchni, zgrzaną i zdyszaną, ze światem, który

kołysał się pod moimi nogami.

Idąc do miodowni, stąpałam uważnie po ubitej glinie podjazdu, odsłoniętych

korzeniach drzew i świeżo podlanej trawie, czując pod podeszwami ziemię - twardą,

żywą, starodawną, obecną za każdym razem, gdy dotykała jej moja stopa. Obecną w
tym, tym i tym miejscu, zawsze. Tak jak powinna być obecna matka.

0 tak, Deborah Fontanel. Mieszkała u nas w miodowni. Najsłodsza

dziewczyna pod słońcem.

W miodowni usiadłam na łóżku polowym, po czym podciągnęłam i objęłam

rękoma kolana, robiąc z nich półeczkę, o którą mogłam oprzeć policzek. Przyglądałam

się podłodze i ścianom zupełnie nowymi oczyma. Moja matka chodziła po tym pokoju.
Prawdziwa matka. Nie ktoś, kogo wymyśliłam, ale żywa osoba z krwi i kości.

Ostatnią rzeczą, której bym się spodziewała, było to, że zapadnę w sen, ale

kiedy organizm dozna szoku, człowiek ma ochotę zasnąć, ma ochotę, żeby coś mu się

przyśniło.

Obudziłam się po godzinie w aksamitnej pustce, w której nie pamięta się

niczego. A potem nagle wrócił do mnie cały sen.

Wytyczam miodem spiralny szlak w pomieszczeniu, które raz jest wnętrzem

miodowni, a chwilę później moim pokojem w Sykanie. Zaczynam przy drzwiach,
których nigdy przedtem nie widziałam, i kończę przy moim łóżku. A potem siadam

na materacu i czekam. Otwierają się drzwi. Do środka wchodzi matka. Idzie siadem
miodu, zataczając kręgi, aż w końcu dociera do mojego łóżka. Uśmiecha się i jest

prześliczna, lecz nagle widzę, że nie jest normalną osobą. Ma karalusze nogi, które
wystają jej przez ubranie z klatki piersiowej, sześć nóg, po trzy z każdej strony.

Nie miałam pojęcia, kto siedzi w mojej głowie i wymyśla takie rzeczy.

Powietrze miało odcień ciemnego różu i zrobiło się wystarczająco chłodno, bym

przykryła się prześcieradłem.

Okryłam nim nogi. Żołądek podchodził mi do gardła, tak jakbym miała zaraz

zwymiotować.

Gdybym oznajmiła wam teraz, że nigdy nie zastanawiałam się nad tym snem,

nigdy nie zamykałam oczu i nie wyobrażałam jej sobie z nogami karalucha, nigdy nie
zachodziłam w głowę, dlaczego przyszła do mnie w tej postaci, eksponując to, co w

niej najgorsze, wróciłabym do mojego starego nawyku kłamania. Karaluch jest
stworzeniem, którego nikt nie kocha, lecz nie sposób go zabić. Będzie wracał, wracał i

wracał. Spróbujcie się go tylko pozbyć.

*

Przez kilka następnych dni byłam istnym kłębkiem nerwów. Podskakiwałam z

wrażenia, kiedy ktoś upuścił miedziaka na podłogę. Przy stole dłubałam widelcem

jedzenie i wpatrywałam się w przestrzeń, jakbym była w transie. Czasami stawał mi
przed oczyma obraz matki z nogami karalucha i musiałam łyknąć pełną łyżkę miodu,

żeby uspokoić żołądek. Byłam taka rozkojarzona, że nawet kiedy nadawali American
Bandstand [Amerykański program rozrywkowy nadawany w latach 1957 - 1959] , nie

mogłam wysiedzieć pięciu minut przed telewizorem, podczas gdy normalnie spijałam
każde słowo z ust Dicka Clarka.

Łaziłam bez przerwy po całym domu, przystając to tu, to tam, żeby wyobrazić

sobie matkę w różnych miejscach. Siedzącą z rozpostartą spódnicą przy pianinie.

Klęczącą przed Naszą Panią. Studiującą przepisy kulinarne, które May wycięła z
czasopism i przykleiła do lodówki. Wpatrywałam się w te wizje szklanym wzrokiem, a

kiedy podnosiłam oczy, widziałam obserwujące mnie August, June albo Rosaleen,
które cmokały z przejęciem i dotykały mojego czoła, żeby sprawdzić, czy nie mam

przypadkiem gorączki.

- Co się stało? - pytały. - Co w ciebie wstąpiło?

- Nic - odpowiadałam, kręcąc głową. - Nic - kłamałam. Prawdę mówiąc,

miałam wrażenie, że skoczyłam z trampoliny i zaraz zanurzę się w nieznanych

wodach. Niebezpiecznych wodach. Chciałam tylko opóźnić trochę ten moment,
poczuć obecność matki w różowym domu, udać, że nie boję się tego, co ją tutaj

sprowadziło, nie boję się, iż zaskoczy mnie tak, jak to zrobiła we śnie, ukazując mi się
brzydka i z sześcioma nogami.

Chciałam podejść do August i zapytać, dlaczego moja matka tu mieszkała, lecz

powstrzymywał mnie strach. Chciałam wiedzieć i nie chciałam wiedzieć. Tkwiłam w

stanie zawieszenia.

*

W piątek późnym popołudniem, kiedy skończyliśmy czyścić i schowaliśmy

ostatnie nadstawki, Zach poszedł zajrzeć pod maskę miodowej furgonetki. Mimo

wysiłków Neila jej silnik wciąż dziwnie pracował i przegrzewał się.

Wróciłam do mojego pokoiku i siadłam na łóżku polowym. Z okna bił skwar.

Zastanawiałam się, czy nie wstać i nie włączyć wiatraczka, ale zamiast to zrobić,
siedziałam i gapiłam się przez szybę na mlecznobłękitne niebo, czując, jak ogarnia

mnie kłujący smutek. Słyszałam płynącą z samochodowego radia muzykę, Sama
Coke'a śpiewającego Another Saturday Night, a potem May, która wołała przez

podwórko do Rosaleen, że trzeba zdjąć suszące się na sznurach prześcieradła.
Uświadomiłam sobie nagle, że wszystko toczy się normalnym trybem, tylko ja jedna

utkwiłam w straszliwej szczelinie i prowadzę życie na niby. Nie mogłam dłużej
trwonić czasu, jakbym miała go pod dostatkiem, jakby to lato miało się nigdy nie

skończyć. Cokolwiek się zdarzy... cóż, po prostu się zdarzy.

Podeszłam do zlewu i umyłam twarz.

A potem wzięłam głęboki oddech, wsadziłam do kieszeni obrazek z czarną

Marią oraz fotografię mojej matki i ruszyłam w stronę różowego domu, żeby odnaleźć

August.

Myślałam, że usiądziemy na skraju jej łóżka lub na ogrodowych leżakach, jeśli

nie będą zanadto gryzły komary. „Co cię gnębi, Lily? - zapyta August. - Czy nadszedł w
końcu czas na naszą rozmowę?”. Ja wyciągnę wówczas przyklejony do listewki obra-

zek i wszystko jej opowiem, a ona wyjaśni, co działo się z moją matką.

Niestety nic takiego się nie stało. Zdarzyło się coś kompletnie innego.

*

- Chcesz przejechać się ze mną do miasta? - zawołał do mnie Zach, gdy

maszerowałam w stronę domu. - Muszę kupić nowy przewód do chłodnicy, zanim
zamkną sklepy.

- Idę porozmawiać z August - odparłam.
Zach opuścił maskę furgonetki i wytarł ręce o przód i tył spodni.

- August jest z Cukiereczkiem w salonie. Przyszła cała zapłakana. Otis wydał,

zdaje się, ich życiowe oszczędności na używaną rybacką łódź.

- Ale ja naprawdę mam z nią o czymś ważnym do pomówienia.
- Więc musisz zaczekać w kolejce. Chodź, wrócimy jeszcze przed wyj ściem

Cukiereczka.

- Dobrze - powiedziałam w końcu po krótkim wahaniu. Skład z częściami

samochodowymi mieścił się nieopodal kina.

Kiedy Zach zaparkował furgonetkę, zobaczyłam ich - pięciu albo sześciu białych

mężczyzn stojących przy kasie. Przestępowali z nogi na nogę, rzucając szybkie
spojrzenia w górę i w dół ulicy, jakby na kogoś czekali, wszyscy elegancko ubrani, w

krawatach ze spinkami, zupełnie jak ekspedienci albo kasjerzy w banku. Jeden z nich
trzymał coś, co mogło być trzonkiem od łopaty.

Zach zgasił silnik i popatrzył na nich przez przednią szybę. Ze składu z

częściami wyszedł pies, stary beagle z siwym pyskiem, i zaczął obwąchiwać coś na

chodniku. Zach zabębnił palcami po kierownicy i westchnął. I nagle wszystko sobie
przypomniałam: był piątek i ci mężczyźni czekali na Jacka Palance'a i kolorową

kobietę.

Siedzieliśmy tak przez minutę, w ogóle się nie odzywając. Pudło szoferki

wzmacniało wszystkie dźwięki. Skrzypienie sprężyn pod siedzeniem. Bębnienie
palców Zacha. Mój chrapliwy oddech.

Wtem jeden z mężczyzn wrzasnął tak głośno, aż podskoczyłam z wrażenia i

uderzyłam się kolanem o schowek na rękawiczki.

- Na co się tak gapicie?! - zawołał, patrząc na drugą stronę ulicy.
Zach i ja odwróciliśmy się i wyjrzeliśmy przez tylną szybę. Na chodniku stało

trzech kolorowych chłopców, popijając R.C. colę z butelki i mierząc nieprzyjaznym
spojrzeniem mężczyzn.

- Przyjedźmy tu innym razem - powiedziałam.
- Wszystko będzie dobrze - odparł Zach. - Zaczekaj tutaj. Nie, nic nie będzie

dobrze, pomyślałam.

Kiedy wysiadł z furgonetki, usłyszałam, jak chłopcy wołają go po imieniu.

Przeszli przez ulicę, zbliżyli się do furgonetki i zerkając na mnie, wymierzyli mu kilka
żartobliwych kuksańców. Jeden z nich powachlował twarz ręką, jakby skosztował

pikantnej meksykańskiej papryki.

- Kogo tam masz? - zapytał.

Spojrzałam na nich, próbując się uśmiechnąć i przez cały czas myśląc o

mężczyznach, którzy, z tego, co widziałam, nas obserwowali.

Chłopcy też to dostrzegli.
- Trzeba być głupim jak but, żeby uwierzyć, że Jack Palance przyjedzie do

Tiburonu - powiedział jeden z nich (który, jak się później dowiedziałam, nazywał się
Jackson) i wszyscy się roześmiali. Nawet Zach.

Mężczyzna trzymający trzonek od łopaty podszedł do zderzaka furgonetki i

popatrzył na chłopców ze wzgardliwym uśmiechem, który widziałam tysiące razy na

twarzy T. Raya, uśmiechem, który daje władza pozbawiona dobrodziejstwa miłości.

- Coś ty powiedział, chłopcze? - zawołał.

W moich uszach przycichł nagle uliczny gwar. Beagle spuścił uszy i wczołgał się

pod zaparkowany samochód. Zobaczyłam, że Jackson przygryza wargę i na jego

szczęce pojawia się niewielka zmarszczka. Zobaczyłam, jak podnosi nad głowę butelkę
R.C. coli. I rzuca.

Kiedy wyfrunęła mu z ręki, zamknęłam oczy. Gdy je otworzyłam, na chodniku

leżało potłuczone szkło. Mężczyzna z trzonkiem od łopaty upuścił go i trzymał się za

nos. Krew sączyła się spomiędzy jego palców.

- Ten czarnuch rozbił mi nos - powiedział do pozostałych, bardziej zaskoczony

niż wściekły. Rozejrzał się dookoła półprzytomnym wzrokiem, a potem wbiegł do
pobliskiego sklepu, znacząc drogę krwią.

Zach i chłopcy zbili się w ciasną gromadkę przy drzwiach furgonetki, a

pozostali mężczyźni podeszli bliżej i stanęli w półkolu, odcinając im drogę odwrotu.

- Który z was rzucił tę butelkę? - zapytał jeden z nich. Chłopcy zacisnęli usta.
- Banda tchórzy - mruknął inny mężczyzna, po czym podniósł z chodnika

trzonek od łopaty i za każdym razem, gdy któryś z chłopców się poruszył, wymachiwał
mu nim przed nosem. - Jeśli powiecie, który to zrobił, pozostali trzej mogą odejść -

oznajmił.

Żadnej reakcji.

Ludzie zaczęli wychodzić ze sklepów i gromadzić się w grupkach. Wpatrywałam

się w tył głowy Zacha. Miałam wrażenie, że z mojego serca wystaje niewielka półeczka,

na której stoję, wychylając się możliwie jak najdalej i czekając na to, co zrobi Zach.
Wiedziałam, że donosicielstwo jest godne pogardy, lecz mimo to chciałam, by wskazał

palcem Jacksona i powiedział: To on. On to zrobił. Mógłby wtedy wsiąść z powrotem
do miodowej furgonetki i wrócilibyśmy do domu.

No, śmiało.
Zach odwrócił głowę i spojrzał na mnie kątem oka. A potem wzruszył lekko

ramionami i wiedziałam, że sprawa jest przesądzona. Nie puści pary z gęby. Przykro
mi, ale to moi przyjaciele, próbował mi powiedzieć.

Postanowił, że zostanie tam razem z nimi.

*

Patrzyłam, jak policjant ładuje Zacha i trzech innych chłopców do swojego

samochodu. Odjeżdżając, włączył syrenę i czerwone światło na dachu. Nie wydawało

się to potrzebne, ale podejrzewałam, że nie chciał rozczarować swojej publiczności.

Siedziałam w furgonetce, jakbym przemarzła na kość i jakby świat wokół mnie

skuło lodem. Tłum rozszedł się i wszystkie parkujące w pobliżu samochody odjechały
do domów. Ludzie pozamykali sklepy. Wbijałam wzrok w przednią szybę, jakbym

miała przed sobą obraz kontrolny, który pokazują w telewizji o północy.

Kiedy minął pierwszy szok, zaczęłam się zastanawiać, co robić, w jaki sposób

dostać się do domu. Zach zabrał kluczyki - gdyby nie to, spróbowałabym sama
poprowadzić furgonetkę, choć nie odróżniałam w zasadzie biegów od hamulców. Nie

było żadnego otwartego sklepu, w którym mogłabym poprosić o skorzystanie z
telefonu, a widząc budkę telefoniczną na ulicy, uświadomiłam sobie, że nie mam

dziesięciu centów. Wysiadłam z furgonetki i ruszyłam na piechotę.

Kiedy po półgodzinie dotarłam do różowego domu, zobaczyłam August, June,

Rosaleen, Neila oraz Claytona Forresta stojących koło rzucających długie cienie
hortensji. W zapadającym zmierzchu słychać było pomruk ich głosów. Usłyszałam

imię Zacha. Usłyszałam padające z ust pana Forresta słowo „areszt”. Domyśliłam się,
że Zach zadzwonił do niego, korzystając z przysługującego mu prawa do jednego

telefonu, i adwokat jako pierwszy pojawił się z nowiną.

Neil stał tuż przy June, co uprzytomniło mi, że wykrzykując „Nie waż się tutaj

wracać!” i „Ty samolubna dziwko!”, nie mówili wcale serio. Podeszłam do nich
niepostrzeżenie. Na którejś z sąsiednich działek ktoś palił ściętą trawę. Całe niebo

pachniało kwaśną zielenią; nad moją głową wirowały spopielone źdźbła.

- August? - powiedziałam, zachodząc ich od tyłu. August przyciągnęła mnie do

siebie.

- Dzięki Bogu, jesteś. Już miałam zamiar jechać cię szukać. W drodze do domu

opowiedziałam im, co się stało. August obejmowała mnie w pasie, jakby się bała, że
znowu zemdleję, ja jednak, prawdę mówiąc, nigdy w życiu nie byłam taka przytomna.

Rejestrowałam wszystko: błękitne cienie, które rysowały się na tle domu i
przypominały pewne mało sympatyczne zwierzęta - krokodyla i niedźwiedzia grizzly -

unoszący się nad czupryną Claytona Forresta zapach alka - seltzera, biały przedziałek
na jego głowie, troskę, która pętała nam nogi, tak że z trudem szliśmy po schodach.

Usiedliśmy na drewnianych krzesłach przy kuchennym stole - wszyscy oprócz

Rosaleen, która nalała herbaty do szklanek i podała na półmisku kanapki z serem i

papryką, tak jakbyśmy mogli coś przełknąć. Rosaleen miała na głowie idealne
warkoczyki, które, jak podejrzewałam, zaplotła jej po kolacji May.

- A co z kaucją? - zapytała August. Clayton odchrząknął.
- Sędzia Monroe wyjechał na wakacje i wygląda na to, że nikogo nie wypuszczą

przed środą - odparł.

Neil wstał i podszedł do okna. Miał przycięte równo włosy na karku. Wbijałam

w nie wzrok, żeby się nie rozpłakać. Do środy mieliśmy pięć dni. Pięć dni.

- Jak się czuje Zach? - zapytała June. - Nie był pobity?

- Pozwolili mi się z nim widzieć tylko przez minutę - odparł Clayton. - Ale czuł

się chyba dobrze.

Na dworze przesuwało się nad nami nocne niebo. Byłam tego świadoma,

świadoma tonu, jakim Clayton powiedział: „czuł się chyba dobrze” - jakbyśmy

wszyscy rozumieli, że Zach tylko udawał, że w rzeczywistości wcale nie czuł się
dobrze.

August zamknęła oczy i wygładziła palcami skórę na czole. Zauważyłam, że

oczy zaszkliły jej się łzami. Lecz spoglądając w nie głębiej, dostrzegłam ogień. To był

ogień domowego ogniska, na którym można było polegać, przy którym można było się
ogrzać, gdyby ktoś przemarzł, albo coś ugotować, gdyby trzeba było nakarmić

głodnego. Czułam się tak, jakbyśmy wszyscy dryfowali przez świat i mieli tylko ten
mokry ogień w oczach August. Mimo to nie trzeba nam było niczego więcej.

Rosaleen spojrzała na mnie i wiedziałam dobrze, co myśli. To, że wyciągnęłaś

mnie z mamra, nie znaczy, że możesz spróbować czegoś podobnego z Zachem.

Zrozumiałam, jak to się dzieje, że ludzie stają się zawodowymi przestępcami. Pierwsza
zbrodnia jest najtrudniejsza. Co szkodzi znowu spróbować, myśli się potem.

Najwyżej posiedzą kilka lat dłużej w kryminale. Wielkie mi rzeczy.

- Co pan ma zamiar zrobić w tej sprawie? - zapytała Rosaleen, stając przed

Claytonem i spoglądając na niego z góry. Jej piersi opierały się o brzuch, a pięści o
biodra. Zrobiła taką minę, jakby chciała, żebyśmy napchali sobie pełne usta tabaki,

poszli prosto do aresztu w Tiburonie i napluli ludziom na buty.

Nie ulegało kwestii, że Rosaleen też ma w sobie ogień. Nie ogień domowego

ogniska, lecz taki, który, jeśli to konieczne, pochłania cały dom, aby zlikwidować
panujący tam bałagan. Rosaleen przypominała mi posąg Naszej Pani w salonie. Jeśli

August jest czerwonym sercem w piersi Marii, to Rosaleen jest jej pięścią,
pomyślałam.

- Zrobię, co w mojej mocy, żeby go wyciągnąć - powiedział Clayton - ale

obawiam się, że będzie tam musiał jakiś czas zostać.

Sięgnęłam do kieszeni, dotknęłam palcami obrazka czarnej Marii i

przypomniałam sobie wszystko, co miałam zamiar opowiedzieć August o matce. Ale

jak mogłam to zrobić, gdy Zachowi przytrafiło się coś tak strasznego? Wszystko, co
chciałam powiedzieć, musiało poczekać, a ja zmuszona byłam prowadzić tę samą grę

co przedtem.

- Nie widzę powodu, dla którego May miałaby o tym wiedzieć - odezwała się

June. - To ją pogrąży. Wiecie, jak kochała tego chłopca.

Wszyscy spojrzeliśmy wyczekująco na August.

- Masz rację - przyznała. - To byłoby zbyt wiele dla May.
- Gdzie teraz jest? - zapytałam.

- W łóżku, śpi - odparła Rosaleen. - Była wykończona. Przypomniałam sobie, że

widziałam ją po południu, jak ciągnęła wózek pełen kamieni, żeby wykorzystać je przy

budowie muru. Jakby wyczuwała, że potrzebny jest nowy odcinek.

*

W więzieniu w Tiburonie nie było firanek tak jak w Sylvanie. Mieściło się w

betonowym szarym budynku z metalowymi oknami i marnym oświetleniem.

Powtarzałam sobie, że głupotą jest tam wchodzić. Będąc ścigana przez prawo,
wchodziłam jak gdyby nigdy nic do miejsca, gdzie roiło się od policjantów, których

szkolono, aby mnie rozpoznać. Ale August zapytała, czy chcę odwiedzić razem z nią
Zacha. Jak mogłam odpowiedzieć „nie” na takie pytanie?

Policjant w środku miał krótko ostrzyżone włosy i był bardzo wysoki, wyższy od

Neila, który był wzrostu Wilta Chamberlaina [Słynny amerykański koszykarz]. Nie

ucieszył się specjalnie na nasz widok.

- Jesteś jego matką? - zapytał, zwracając się do August. Spojrzałam na tabliczkę

z jego nazwiskiem. Eddie Hazelwurst.

- Jestem jego matką chrzestną - odparła August, prostując się, jakby szykowała

się do pomiaru wzrostu. - A to jest przyjaciółka rodziny.

Policjant zmierzył mnie wzrokiem. Jedyną podejrzaną rzeczą wydawało mu się

to, że jak ktoś tak biały jak ja może być przyjacielem rodziny. Wziął z biurka brązową
podkładkę z klipsem i majstrując przy nim, dumał, co z nami zrobić.

- Dobrze, macie pięć minut - zgodził się w końcu i otworzył drzwi na korytarz,

do którego przylegały z jednej strony cztery cele. W każdej z nich siedział jeden czarny

chłopiec. Odór spoconych ciał i kwaśnego moczu o mało nie zbił mnie z nóg. Chciałam
zatkać sobie nos palcami, lecz wiedziałam, że byłaby to najgorsza zniewaga. Nie mogli

nic poradzić na to, że śmierdzieli.

Siedzieli na podobnych do ławek, podwieszonych przy ścianach pryczach,

gapiąc się na nas, gdy przechodziliśmy. Jeden z chłopców rzucał guzikiem o ścianę,
bawiąc się w jakąś grę. Kiedy go mijaliśmy, na chwilę przestał.

Pan Hazelwurst zaprowadził nas do ostatniej celi.
- Zach Taylor, masz gości - obwieścił, po czym spojrzał na zegarek.

Kiedy Taylor podszedł do nas, zastanawiałam się, czy zakuli go w kajdanki,

pobrali odciski palców, sfotografowali i poszturchiwali. Tak bardzo chciałam sięgnąć

za kraty i dotknąć jego skóry - wydawało mi się, że tylko dotykając go, mogę upewnić
się, że to dzieje się naprawdę.

Gdy stało się jasne, że pan Hazelwurst nie ma zamiaru nas opuścić, August

zaczęła mówić. Opowiadała o jednym z uli, który mieliśmy na farmie Haneya i który

się wyroił.

- Wiesz, o którym mówię - powiedziała. - O tym, gdzie mieliśmy kłopoty z

roztoczami.

Opisała dokładnie, jak przeszukiwała okolicę aż do zmierzchu, przeczesując las

za plantacją arbuzów i znalazła w końcu pszczoły na młodym drzewku magnolii, cały
rój, który wisiał tam niczym czarny balon zaplątany między gałęziami.

- Użyłam lejka, żeby wprowadzić je do rojnicy - wyjaśniła - a potem osadziłam z

powrotem w ulu.

Moim zdaniem próbowała dać do zrozumienia Zachowi, że nie spocznie, póki

nie sprowadzi go z powrotem do domu. Zach słuchał z lśniącymi szkliście piwnymi

oczyma. To, że rozmowa dotyczyła pszczelich rojów, sprawiało mu chyba ulgę.

Ułożyłam sobie wcześniej, co chcę mu powiedzieć, ale teraz wszystko wyleciało

mi z głowy. Stałam przy August, która pytała go, jak sobie radzi i czy czegoś nie
potrzebuje.

Wpatrując się w niego i czując, jak wypełnia mnie czułość i ból, zastanawiałam

się, co nas łączy. Czy tym, co zbliża ludzi i budzi w nich pewien rodzaj miłości, są rany,

jakie wcześniej odnieśli?

- Czas minął, chodźmy - powiedział pan Hazelwurst i Zach spojrzał w moją

stronę.

Nad jego skronią wystąpiła żyła. Patrzyłam, jak drży i jak pulsuje w niej krew.

Chciałam go w jakiś sposób wesprzeć, zapewnić, że jesteśmy do siebie bardziej
podobni, niż mu się wydaje, ale mówienie czegoś takiego wydawało się śmieszne.

Chciałam dotknąć tej żyły, którą płynęła krew, lecz tego także nie zrobiłam.

- Piszesz w swoim notesie? - zapytał i nagle w jego głosie i na jego twarzy

pojawiła się desperacja.

Popatrzyłam na niego i pokiwałam głową. Siedzący w sąsiedniej celi chłopak,

Jackson, wydał z siebie coś w rodzaju gwizdu i to spowodowało, że cała sytuacja
wydała się nagle głupia i pospolita. Zach posłał mu gniewne spojrzenie.

- Chodźcie, miałyście już swoje pięć minut - ponaglił nas policjant.
August położyła mi rękę na plecach i pchnęła ku wyjściu. Zach zrobił taką

minę, jakby chciał mnie o coś poprosić. Otworzył usta i zaraz je zamknął.

- Wszystko to dla ciebie opiszę - powiedziałam. - Umieszczę to w opowiadaniu.

Nie wiem, czy o to właśnie chciał mnie poprosić, ale to rzecz, której wszyscy

pragną - żeby ktoś zobaczył, że dzieje im się krzywda, i gdzieś to odnotował.

*

Krzątałyśmy się po domu bez uśmiechu, nawet w obecności May. Kiedy była w

pokoju, nie mówiłyśmy o Zachu, lecz nie zachowywałyśmy się również tak, jakby życie
było usłane różami. June wróciła do swojej wiolonczeli, jak to robiła zawsze, gdy zda-

rzyło się coś smutnego. Idąc pewnego ranka do miodowni, August zatrzymała się i
spojrzała na ślady opon, jakie zostawił na podjeździe samochód Zacha. Patrząc, jak

tam stoi, myślałam, że zaraz się rozpłacze.

Wszystko, co robiłam, wydawało się ciężkie i trudne - wycieranie naczyń,

klękanie do wieczornej modlitwy, nawet słanie łóżka przed pójściem spać.

Drugiego sierpnia, kiedy naczynia były już pozmywane, a zdrowaśki

odmówione, August oznajmiła: dosyć zamartwiania się, dziś wieczorem oglądamy
Eda Sullivana. I to właśnie robiłyśmy, kiedy zadzwonił telefon. Po dziś dzień August i

June zastanawiają się, jak wyglądałoby nasze życie, gdyby zamiast May któraś z nich
podniosła słuchawkę.

Pamiętam, że August uniosła się, jakby chciała to zrobić, ale May siedziała

najbliżej drzwi.

- Ja odbiorę - powiedziała. Nikt się tym nie przejął.
Wpatrywałyśmy się w telewizor i w pana Sullivana, zapowiadającego cyrkowy

numer, w którym małpy jeździły na małych skuterach po wysoko zawieszonej linie.

Gdy po kilku minutach May weszła z powrotem do pokoju, jej oczy

przeskakiwały od twarzy do twarzy.

- Dzwoniła matka Zacha - oznajmiła. - Dlaczego nie powiedziałyście mi, że

wsadzili go do więzienia?

Stojąc w progu, wydawała się taka normalna. Przez chwilę żadna z nas się nie

poruszyła. Patrzyliśmy na nią, jakby sufit miał runąć jej na głowę. A ona stała po
prostu w progu, spokojna jak nigdy.

Przyszło mi do głowy, że może wydarzył się cud i została w jakiś sposób

uleczona.

- Dobrze się czujesz? - zapytała August, wstając z fotela. May nie

odpowiedziała.

- May? - zagadnęła June.
Uśmiechnęłam się do Rosaleen i pokiwałam głową. „Potrafisz uwierzyć, jak ona

to dobrze znosi?”, miałam ochotę powiedzieć.

August wyłączyła telewizor i przyjrzała się ze zmarszczonym czołem siostrze.

May przechyliła głowę na bok i utkwiła wzrok w wiszącej na ścianie

wyszywance przedstawiającej budkę dla ptaków. Nagle zdałam sobie sprawę, że nie

patrzy w ogóle na wyszywankę. Jej oczy były zasnute mgłą.

August podeszła do May.

- Odpowiedz mi. Dobrze się czujesz?
W ciszy, która zapadła, słyszałam głośny, trochę nierówny oddech May.

Przeszła kilka kroków, stanęła przed ścianą i osunęła się bezgłośnie na podłogę.

Nie jestem pewna, kiedy dotarło do nas, że odeszła w jakieś pozostające poza

wszelkim zasięgiem miejsce we własnym wnętrzu. Nawet August i June nie od razu to
sobie uświadomiły. Wołały ją po imieniu, jakby tylko straciła słuch.

Rosaleen pochyliła się nad May.
- Zachowi nic się nie stanie - powiedziała głośno, starając się do niej dotrzeć. -

Nie musisz się nic a nic martwić. Pan Forrest wyciągnie go w środę z więzienia.

May patrzyła prosto przed siebie, jak gdyby Rosaleen w ogóle tam nie było.

- Co jej się stało? - zapytała June i usłyszałam w jej głosie nutę paniki. - Nigdy

jej takiej nie widziałam.

May była z nami i nie była. Jej ręce leżały bezwładnie na kolanach, dłońmi do

góry. Nie szlochała, nie zakrywała twarzy spódnicą. Nie kołysała się do przodu i tyłu.

Nie wyrywała sobie włosów z głowy. Była taka cicha, taka inna.

Wlepiłam oczy w sufit. Nie mogłam po prostu na nią patrzeć.

August poszła do kuchni i wróciła z wypełnioną lodem ściereczką. Przysunęła

jej głowę do swojego ramienia, trzymała ją tak przez minutę, po czym uniosła twarz

siostry i przycisnęła ściereczkę do jej czoła, skroni i szyi. Robiła to przez kilka minut, a
potem odłożyła ściereczkę i poklepała May po policzkach.

May zamrugała kilka razy oczyma i spojrzała na August, następnie na nas

wszystkie, zupełnie jakby wróciła z dalekiej podróży.

- Lepiej się czujesz? - zapytała August. May pokiwała głową.
- Nic mi nie będzie - odparła dziwnie bezbarwnym tonem.

- No cóż, cieszę się, że odzyskałaś mowę. Chodź, wykąpiemy cię w wannie -

powiedziała June i razem z August podniosły ją z podłogi.

- Idę do muru - oznajmiła May. June potrząsnęła głową.
- Robi się ciemno.

- Tylko na chwileczkę - odparła May i przeszła do kuchni. Ruszyłyśmy w ślad za

nią. May otworzyła szafkę, wyjęła z niej latarkę, swój blok i ogryzek ołówka i wyszła na

werandę. Wyobraziłam sobie, jak pisze na karteczce Zach w więzieniu i wciskają w
szparę w murze.

Czułam, że ktoś powinien osobiście podziękować każdemu wmurowanemu tam

kamieniowi za to, że wchłonął tyle ludzkiego nieszczęścia. Powinnyśmy je kolejno

całować i mówić: Przepraszamy, ale coś mocnego i trwałego musiało oddać tę
przysługę May i wy zostałyście wybrane. Niech Bóg błogosławi wasze kamienne

serca.

- Pójdę z tobą - powiedziała August.

- Nie, proszę cię, ja sama - odparła przez ramię May.
- Ale... - zaczęła August.

- Ja sama - przerwała jej May, odwracając się do nas twarzą. - Ja sama.
Patrzyłyśmy, jak schodzi po schodkach z werandy i idzie w stronę drzew. W

życiu są rzeczy, których nie można przekreślić, choćby nie wiem, jak się próbowało, i
należy do nich ten widok. May wchodząca między drzewa z krążkiem światła, który

podrygiwał przed nią i który rychło połknęła ciemność.

Życie pszczoły jest bardzo krótkie. Wiosną i latem - kiedy najintensywniej

zbiera się nektar - pszczoła robotnica nie przeżywa z zasady dłużej niż cztery albo

pięć tygodni... Narażone na wszelkiego rodzaju niebezpieczeństwa podczas
oblatywania roślin, robotnice giną często, nie osiągnąwszy nawet tego wieku.

The Dancing Bees (Tańczące pszczoły)

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

Siedziałam w kuchni razem z August, June i Rosaleen. Na dworze zapadała

noc. Już pięć minut po wyjściu May August wstała i zaczęła krążyć. Wychodziła na

werandę, spoglądała w stronę muru i wracała z powrotem.

- Wystarczy - stwierdziła po dwudziestu minutach. - Idziemy po nią.

Wzięła latarkę z furgonetki i pomaszerowała do muru. June, Rosaleen i ja z

trudem dotrzymywałyśmy jej kroku. Nocny ptak śpiewał na gałęzi drzewa, śpiewał z

całego serca, gorączkowo i natarczywie, jakby posadzili go tam, żeby wyczarował
księżyc wysoko na niebie.

- Maaaay - wołała August.
June wołała ją także, a potem dołączyłyśmy Rosaleen i ja. Idąc,

wykrzykiwałyśmy jej imię, lecz nie odpowiadał nam żaden dźwięk. Słychać było tylko
śpiewającego do księżyca nocnego ptaka.

Przeszedłszy wzdłuż całego muru, ruszyłyśmy z powrotem, tak jakby tym

razem musiało nam się udać. Będziemy szły wolniej, przyglądały się baczniej,

krzyczały głośniej. Zobaczymy May klęczącą przy latarce z rozładowanymi bateriami i
będziemy się dziwić, dlaczego nie zauważyłyśmy jej za pierwszym razem.

Nic takiego się jednak nie wydarzyło, weszłyśmy zatem między drzewa,

krzycząc jej imię coraz głośniej i głośniej, aż ochrypły nam gardła, lecz żadna z nas nie

miała odwagi powiedzieć: Stało się coś bardzo złego.

Mimo nocnej pory upał wcale nie zelżał i czułam wilgotny gorący zapach

naszych ciał, gdy przeczesywałyśmy zarośla snopem światła o średnicy czterech cali.

- Idź do domu, June, i zadzwoń na policję - odezwała się w końcu August. -

Powiedz im, że potrzebujemy pomocy, żeby odnaleźć naszą siostrę. Kiedy ich
zawiadomisz, uklęknij przed Naszą Panią, poproś ją, żeby miała baczenie na May, i

wracaj tutaj. Idziemy w stronę rzeki.

June oddaliła się biegiem. Zmierzając ku rzece, słyszałyśmy, jak przedziera się

przez zarośla. August szła coraz szybciej. Rosaleen starała się dotrzymać jej kroku,

łapiąc ustami powietrze.

Przy brzegu na chwilę się zatrzymałyśmy. Podczas mojego pobytu w Tiburonie

księżyc zdążył już przejść cały miesięczny cykl i znowu był w pełni. Wisiał nad rzeką,
wyłaniając się i chowając za chmurami. Patrzyłam na odsłonięte powykręcane

korzenie na drugim brzegu, czując w głębi gardła metaliczny suchy posmak, który
osiadał na języku.

Chciałam wziąć August za rękę, lecz ona odwróciła się w prawo i ruszyła wzdłuż

brzegu, wołając siostrę.

- Maaaay!
Rosaleen i ja dreptałyśmy niezdarnie tuż za nią, tak blisko, że nocne stworzenia

brały nas pewnie za jeden wielki sześcionożny organizm. Ze zdumieniem usłyszałam
modlitwę, którą odmawiałyśmy zawsze po kolacji, przesuwając w palcach paciorki, i

która teraz rozbrzmiewała gdzieś w zakamarkach mojego umysłu. Słyszałam wyraźnie
każde słowo. Zdrowaś Mario, łaski pełna, Pan z Tobą. Błogosławionaś Ty między

niewiastami i błogosławiony owoc żywota Twojego, Jezus. Święta Mario, Matko
Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen.

- Dobrze, Lily, powinnyśmy się wszystkie pomodlić - powiedziała August i

dopiero wówczas zdałam sobie sprawę, że powtarzam te słowa na głos.

Nie potrafiłam powiedzieć, czy naprawdę się modlę, czy też mruczę pacierz

wyłącznie po to, by odsunąć od siebie strach. August zaczęła się modlić razem ze mną,

a później dołączyła do nas Rosaleen. Słowa modlitwy furkotały za nami niczym
wstążki w nocnym powietrzu.

Wracająca June trzymała w ręku latarkę, którą znalazła gdzieś w domu.

Plamka światła przesuwała się po zaroślach, kiedy szła przez las.

- Tutaj! - zawołała August, kierując swoją latarkę w jej stronę, i zaczekałyśmy,

aż June dotrze do brzegu.

- Policja jest już w drodze - powiedziała.
Czekała nas wizyta policji. Spojrzałam na Rosaleen, na kąciki jej ust, które

wygięły się w dół. Policja nie rozpoznała mnie, kiedy byłam w areszcie; miałam
nadzieję, że z Rosaleen też im się nie poszczęści.

June zaczęła wołać May i razem z Rosaleen pobrnęła w górę rzeki, ale August

posuwała się teraz powoli i ostrożnie. Szłam tuż za nią, odmawiając coraz szybciej

zdrowaśki.

August stanęła nagle jak wryta. Ja też się zatrzymałam. Nie słyszałam już

śpiewu nocnego ptaka.

Obserwowałam August, nie odrywając od niej wzroku. Stała spięta i czujna,

wpatrując się w brzeg rzeki. Patrząc na coś, czego nie widziałam.

- June! - zawołała dziwnym zduszonym głosem, lecz June i Rosaleen zapuściły

się daleko w górę rzeki i jej nie słyszały. Słyszałam j ą tylko j a.

Powietrze było gęste i naładowane, zbyt gęste, by nim oddychać. Stanęłam przy

August, dotykając łokciem jej ręki, pragnąc ją mieć blisko siebie. Na mokrej ziemi
leżała zgaszona latarka May.

Wydaje mi się teraz dziwne, że stałyśmy tam przez całą minutę. Czekałam, aż

August coś powie, lecz ona nie odzywała się, po prostu stała, przedłużając w

nieskończoność tę ostatnią chwilę. Powiał wiatr, hulając między gałęziami, dmąc nam
w twarze niczym z otwartego pieca, niczym nagła piekielna bryza. August spojrzała na

mnie, a potem omiotła latarką wodę.

Snop światła przesunął się po rzece, zostawiając na niej złociste refleksy, i

nagle się zatrzymał. May leżała w wodzie, tuż pod powierzchnią. Miała szeroko
otwarte, nieruchome oczy, a jej sukienka wydymała się i kołysała na fali.

Usłyszałam cichy jęk, który wydarł się z ust August.
Zacisnęłam kurczowo palce na jej ramieniu, lecz ona wyrwała się, rzuciła na

ziemię latarkę i wbiegła do rzeki.

Skoczyłam z pluskiem w ślad za nią. Woda wezbrała wokół moich nóg i

wywróciłam się na mulistym dnie. Próbowałam złapać się spódnicy August, ale nie
udało mi się i, parskając wodą, podniosłam się sama.

Kiedy do niej dotarłam, August wpatrywała się w swoją młodszą siostrę.
- June! - zawołała. - June!

May leżała na głębokości dwóch stóp pod powierzchnią wody, z wielkim

rzecznym głazem na piersiach, głazem, który obciążał jej ciało, dociskając je do dna.

Ona zaraz wstanie, pomyślałam. August odsunie kamień i May wynurzy się, żeby
zaczerpnąć powietrza, a potem wrócimy do domu i wytrzemy ją do sucha. Chciałam

wyciągnąć rękę i jej dotknąć, potrząsnąć lekko za ramię. Nie mogła przecież tu
umrzeć. To było niemożliwe.

Z rzeki wystawały tylko jej ręce. Podobne do poszczerbionych małych filiżanek

dłonie, między palcami których przelewała się woda. I to jest obraz prześladujący

mnie w nocy do dzisiaj - nie jej oczy, otwarte i wytrzeszczone, i nie kamień
spoczywający niczym nagrobek na jej piersiach. Jej ręce.

June weszła, chlupocząc, do wody. Kiedy doszła do May, stanęła przy August z

opuszczonymi rękoma.

- Och, May - szepnęła i odwróciła głowę, zaciskając powieki.
Zerkając w stronę brzegu, zobaczyłam Rosaleen, która stała po kostki w wodzie

i cała się trzęsła.

August uklękła. Zsunęła kamień z piersi May, złapała ją pod pachy i

podciągnęła w górę. Wynurzając się z wody, ciało wydało z siebie paskudny bulgot.
Głowa odchyliła się do tyłu i zobaczyłam, że usta są częściowo otwarte, a zęby uwalane

błotem. Wodorosty przylgnęły do warkoczyków. Uciekłam w bok wzrokiem. Wiedzia-
łam już. May nie żyła.

August też to wiedziała, lecz przystawiła ucho do jej piersi i nasłuchiwała. Po

minucie odsunęła się i przystawiła głowę siostry do swoich piersi, jakby chciała, by

May posłuchała teraz jej serca.

- Straciliśmy ją - powiedziała.

Zaczęłam się trząść. Słyszałam, jak zęby szczękają mi w ustach, obijając się o

siebie. August i June wsunęły ręce pod ciało May i wyniosły je na brzeg. Było

wypełnione wodą i nabrzmiałe. Złapałam ją za kostki, próbując je podtrzymać. Rzeka
zabrała chyba jej buty.

Kiedy ułożyły May na brzegu, woda wypłynęła z ust i nozdrzy. Tak właśnie

Nasza Pani wypłynęła na brzeg koło Charlestonu, pomyślałam. Popatrz na jej pałce

i ręce. Są takie drogocenne.

Wyobraziłam sobie, jak May zsuwa głaz do rzeki, a potem kładzie się i wtacza

go na piersi. Przytuliła go do siebie niczym niemowlę i odczekała, aż napełnią się jej
płuca. Zastanawiałam się, czy w ostatniej sekundzie zamachała rękoma i próbowała

się wynurzyć, czy też odeszła bez walki, obejmując głaz, pragnąc, by wchłonął cały ból,
który odczuwała. Myślałam o stworzeniach, które przepływały obok, kiedy umierała.

Ociekające wodą June i August pochyliły się nad nią z obu stron. W uszach

śpiewały nam komary, a rzeka zajmowała się swoimi sprawami, odpływając w mrok.

Nie miałam wątpliwości, że siostry też wyobrażają sobie ostatnie chwile May, lecz na
ich twarzach nie było widać grozy, wyłącznie przepojone rozpaczą pogodzenie się z

losem. To było coś, na co czekały całe swoje dorosłe życie, niekoniecznie zdając sobie z
tego sprawę.

August próbowała zamknąć oczy May palcami, ale zdołała je tylko do połowy

przymknąć.

- Tak samo jak April - mruknęła June.
- Poświeć na May - powiedziała August. Miała spokojny cichy głos i ledwie ją

usłyszałam, tak głośno biło mi serce.

W słabym świetle latarki August wydłubała małe zielone listki spomiędzy

warkoczyków May i schowała wszystkie do kieszeni.

August i June oczyściły ciało i ubranie siostry z wszystkiego, co zostawiła na

niej rzeka. Rosaleen, biedna Rosaleen, która, z czego zdałam sobie sprawę, straciła
właśnie swoją nową najlepszą przyjaciółkę, stała zupełnie bez słowa, tylko podbródek

trząsł się jej tak bardzo, że chciałam wyciągnąć rękę i go przytrzymać.

A potem z ust May wydobył się dźwięk, którego nigdy nie zapomnę - długie

bulgotliwe westchnienie - i wszystkie spojrzałyśmy zmieszane na siebie, z krótkim
błyskiem nadziei, tak jakby zdarzył się jednak cud nad cudami, lecz to było tylko

połknięte przez nią wcześniej powietrze, które wydostało się na zewnątrz. Owionęło
mnie i poczułam zapach rzeki i starego nadgniłego drewna.

Spojrzałam na twarz May i złapały mnie torsje. Potykając się, pobiegłam

między drzewa, nachyliłam się i zwymiotowałam.

Kiedy wycierałam usta o skraj bluzki, usłyszałam dźwięk, który przeszył

ciemność, krzyk tak rozdzierający, że pękało od niego serce. Oglądając się,

zobaczyłam klęczącą w świetle latarki August. Krzyk wydobywał się z głębi jej gardła.
Kiedy umilkł, położyła głowę na przemoczonej piersi May.

Złapałam gałąź małego cedru i zacisnęłam na niej palce, jakby wszystko, co

kiedykolwiek miałam, wyślizgiwało mi się z rąk.

*

- Więc jesteś sierotą? - zapytał policjant. To był ten sam wysoki, krótko

ostrzyżony Eddie Hazelwurst, który zaprowadził mnie i August do zamkniętego w celi
Zacha.

Rosaleen i ja siedziałyśmy w bujanych fotelach w salonie, a on stał przed nami,

trzymając w ręku mały notes, gotów zapisać każde słowo. Drugi policjant poszedł do

ściany płaczu, chociaż nie miałam pojęcia, czego tam szukał.

Mój fotel kołysał się tak szybko, że bałam się, iż z niego zlecę. Rosaleen

natomiast siedziała bez ruchu, z nieprzeniknioną twarzą.

Kiedy wróciłyśmy do domu po odnalezieniu May, August powitała obu

policjantów i posłała mnie i Rosaleen na górę.

- Idź i osusz się - powiedziała mi.

Ściągnęłam buty i wytarłam się ręcznikiem, stojąc wraz z Rosaleen w oknie na

górze. Patrzyłyśmy, jak mężczyźni z ambulansu przynoszą na noszach May, a potem

słyszałyśmy, jak dwaj policjanci zadają August i June wszelkiego rodzaju pytania. Ich
głosy rozbrzmiewały na schodach. Tak, była ostatnio w depresji. Właściwie bardzo

często wpadała w depresją. Była chora. Nie potrafiła odróżnić własnego cierpienia
od cierpień innych łudzi. Nie znalazłyśmy żadnego listu. Sekcja zwłok? W porządku,

rozumiemy.

Pan Hazelwurst chciał porozmawiać ze wszystkimi, w związku z czym

zeszłyśmy na dół. Opowiedziałam mu dokładnie, co się działo od chwili, kiedy May
odebrała telefon, do momentu gdy odnalazłyśmy ją w rzece. Potem zaczął mi zadawać

osobiste pytania. Czy to ja jestem tą dziewczyną, która odwiedziła w zeszłym tygodniu
zamkniętego w areszcie kolorowego chłopca? Co ja tutaj robię? Kim jest Rosaleen?

Trzymając się swojej starej historii, odparłam, że moja matka zmarła, kiedy

byłam mała, a ojciec odszedł na łono Stwórcy na początku tego lata po wypadku

traktom. Rosaleen, oznajmiłam, była moją nianią.

- Można chyba powiedzieć, że jestem sierotą - zgodziłam się. - Ale mam rodzinę

w Wirginii. Wolą mojego umierającego ojca było, abym zamieszkała u mojej ciotki
Bernie. Ciotka oczekuje nas obie, mnie i Rosaleen. Prześle nam pieniądze na autobus

lub sama po nas przyjedzie. „Nie mogę już się was doczekać, Lily”, powtarza.
„Przyjedziemy przed początkiem roku szkolnego”, zapewniłam ją. Trudno mi w to

uwierzyć, ale zdałam już do drugiej klasy liceum.

Pan Hazelwurst mrużył oczy, jakby próbował za tym wszystkim nadążyć.

Łamałam wszelkie zasady udanego kłamstwa. Nie gadaj tyle, powtarzałam sobie,
najwyraźniej jednak nie mogłam się opanować.

- Tak się cieszę, że będę tam z nią mieszkać. Jest naprawdę miła. Nie

uwierzyłby pan, ile przysłała mi rzeczy przez wszystkie te lata. Zwłaszcza biżuterię do

kostiumu, a także pluszowe misie. Jeden pluszowy miś za drugim.

Cieszyłam się, że August i June nie słyszą tej całej paplaniny. Pojechały

miodową furgonetką za ambulansem, chcąc dopilnować, aby ciało May dotarło
bezpiecznie tam, dokąd je wieźli. Wystarczająco deprymujące było to, że w pokoju

siedziała Rosaleen. Bałam się, że zaraz nas zdradzi, mówiąc na przykład: Tak
naprawdę przyjechałyśmy tutaj zaraz po tym, jak Lily pomogła mi uciec z

więzienia. Ale ona zamknęła się w sobie i w ogóle się nie odzywała.

- Możesz powtórzyć, jak się nazywasz? - poprosił pan Hazelwurst.

- Williams - odparłam.
Podałam mu to nazwisko już dwa razy i zaczęłam się zastanawiać, jakie

wymogi, jeśli chodzi o wykształcenie, stawiają tutejszym policjantom. Wyglądało na
to, że takie same jak w Sylvanie.

Pan Hazelwurst wyprostował się i wydał mi się jeszcze wyższy.
- Nie rozumiem tylko jednego: co robisz w tym miejscu, skoro masz zamiar

zamieszkać u swojej ciotki w Wirginii?

Co w rzeczywistości znaczyło: Nie mieści mi się w głowie, co taka biała

dziewczyna jak ty robi w domu kolorowych. Wzięłam głęboki oddech.

- Widzi pan, moja ciocia Bernie musiała pójść na operację. Chodziło o takie

tam kobiece problemy. Więc tu obecna Rosaleen powiedziała: „Może do czasu, gdy
ciocia Bernie wydobrzeje, ty i ja zamieszkamy u mojej przyjaciółki August Boatwright

w Tiburonie?”. Nie było sensu jechać na północ, skoro ciocia leżała w szpitalu.

Pan Hazelwurst wszystko to zapisywał. Ta sprawa nie dotyczy wcale mnie i

Rosaleen ani operacji cioci Bernie, miałam ochotę wrzasnąć. Ta sprawa dotyczy
May. Jest martwa, a może tego nie zauważyliście?

Zamiast siedzieć w pokoiku, wypłakując oczy, prowadziłam najgłupszą w moim

życiu rozmowę.

- Nie miałaś tam w Spartanburgu żadnych białych, u których mogłabyś się

zatrzymać?

Czyli: Wszystko byłoby lepsze niż mieszkanie u kolorowych.
- Nie, proszę pana, naprawdę nie. Nie miałam aż tylu znajomych. Nie wiem

dlaczego, ale nie jestem zbyt popularna. To chyba z powodu moich dobrych stopni.
Pewna pani z kościoła powiedziała, że mogę się u niej zatrzymać, póki ciocia Bernie

nie poczuje się lepiej, lecz potem dostała półpaśca i nic z tego nie wyszło.

Dobry Boże, niech ktoś mnie powstrzyma.

- Skąd znasz August? - zapytał pan Hazelwurst, zwracając się do Rosaleen.
Wstrzymałam oddech, uświadamiając sobie nagle, że mój fotel przestał się

bujać.

- Jest kuzynką mojego męża. Zaprzyjaźniłyśmy się, kiedy ode mnie odszedł.

Ona jedna w całej rodzinie wiedziała, jaki był z niego żałosny dupek - wyjaśniła
Rosaleen, zerkając na mnie, jakby chciała powiedzieć: Widzisz? Nie tylko ty jedna

potrafisz kłamać jak z nut.

Pan Hazelwurst zatrzasnął swój notes i kiwając palcem, dał mi znak, żebym

wyszła razem z nim na ganek.

- Dobrze ci radzę - powiedział po wyjściu na zewnątrz - zadzwoń do swojej cioci

i poproś, żeby po ciebie przyjechała, nawet jeśli nie jest jeszcze zupełnie zdrowa. Tu
mieszkają kolorowi. Rozumiesz, o co mi chodzi?

- Nie, proszę pana, obawiam się, że nie rozumiem - odparłam, marszcząc czoło.
- Chodzi mi po prostu o to, że to nie jest normalne, że nie powinnaś... no, nie

powinnaś się tak poniżać.

- Aha.

- Wkrótce tu wrócę i lepiej, żebym cię nie zastał. Jasne?
Powiedziawszy to, uśmiechnął się i położył mi swoją gigantyczną dłoń na

głowie, jakbyśmy byli dwojgiem białych połączonych tajemną wiedzą.

- Jasne.

Zamknęłam za nim drzwi. Klej, dzięki któremu trzymałam się jakoś w trakcie

tego wszystkiego, teraz cały popękał. Wchodząc z powrotem do salonu, zaczęłam

szlochać. Rosaleen objęła mnie ramieniem i zobaczyłam, że po jej twarzy też płyną łzy.

We szłyśmy po schodach do pokoju, który zajmowała razem z May. Rosaleen

ściągnęła wierzchnie prześcieradło ze swojego łóżka.

- Kładź się - powiedziała.

- A ty gdzie będziesz spała?
- Tutaj - odparła, po czym ściągnęła z sąsiedniego łóżka ozdobioną przez May

paprotkowym ściegiem, różowo - brązową narzutę i zanurzyła twarz w fałdy poduszki.
Domyśliłam się, że wdycha jej zapach.

Sądzicie pewnie, że tej nocy śniłam o May, ale kiedy zasnęłam, przyszedł do

mnie Zach. Nie mogę wam nawet powiedzieć, co działo się w tym śnie. Obudziłam się

lekko zdyszana i wiedziałam, że śniłam o nim. Był blisko mnie, zupełnie jak żywy;
miałam wrażenie, że mogę usiąść i dotknąć koniuszkami palców jego policzka. A

potem przypomniałam sobie, gdzie się teraz znajduje, i poczułam na piersiach
nieznośne brzemię. Wyobraziłam sobie jego pryczę, stojące pod nią buty i samego

Zacha, który na pewno nie spał, lecz wpatrywał się w tej chwili w sufit i słuchał
oddechu innych chłopców.

Słysząc obok siebie jakiś szelest, wzdrygnęłam się; była to jedna z owych chwil,

kiedy człowiek nie ma pojęcia, gdzie się znajduje. Na pół rozbudzona, myślałam przez

chwilę, że jestem w miodowni, lecz potem dotarło do mnie, że to przecież Rosaleen
przewraca się na łóżku. I przypomniałam sobie May. Przypomniałam ją sobie w rzece.

Musiałam wstać, wyniknąć się do łazienki i spryskać sobie twarz wodą. Stojąc

tam w przyćmionym świetle lampki nocnej, spojrzałam w dół i zobaczyłam czerwone

skarpetki, które May nałożyła na nogi wanny. Nie mogłam się nie uśmiechnąć. To
była ta strona jej osobowości, której nigdy nie chciałam zapomnieć.

Zamknęłam oczy i wróciły do mnie wszystkie najlepsze obrazy. Zmoczone

wodą warkoczyki May, jej palce, układające pracowicie okruszki grahama na

podłodze, tak bardzo starające się ocalić życie pojedynczego karalucha. I kapelusz,
który miała na głowie tamtego dnia, kiedy tańczyła w korowodzie z Córkami Marii.

Przede wszystkim jednak widziałam płomień miłości i cierpienia, który tak często
pojawiał się na jej twarzy.

I który w końcu ją spalił.

*

Po sekcji, kiedy policja oficjalnie potwierdziła samobójstwo, a w domu

pogrzebowym wyszykowali ją najlepiej, jak potrafili, May wróciła do różowego domu.

W środę, piątego sierpnia z samego rana, przyjechał do nas czarny karawan i czterej
mężczyźni w ciemnych garniturach wynieśli trumnę z May i postawili ją w salonie.

- Będziemy przy niej siedzieli aż do pogrzebu - powiedziała August, gdy

zapytałam ją, dlaczego wnoszą May frontowymi drzwiami.

Trochę mnie to zaskoczyło, ponieważ wszyscy, których znałam w Sylvanie,

wywozili od razu swoich bliskich z domu pogrzebowego na cmentarz.

- Posiedzimy przy niej, żeby móc się pożegnać - dodała August. - Nazywa się to

czuwaniem. Czasami ludzie mają kłopot z uświadomieniem sobie czyjejś śmierci, nie

potrafią się pożegnać. Czuwanie im w tym pomaga.

Jeśli zmarły przebywa razem z tobą w salonie, z pewnością łatwiej ci

uświadomić sobie różne rzeczy. Myśl o tym, że w domu jest ktoś martwy, była dziwna,
ale jeśli miało to nam pomóc się pożegnać, w takim razie dobrze, widziałam w tym

jakiś sens.

- May też to pomoże - powiedziała August.

- Pomoże May?
- Wiesz, że wszyscy mamy duszę, Lily, i kiedy umieramy, ta dusza idzie do Pana

Boga, nikt jednak tak naprawdę nie wie, jak długo to trwa. Może tylko ułamek
sekundy, a może tydzień lub dwa. Tak czy inaczej, siedząc przy May, powtarzamy jej:

„W porządku, May, wiemy, że to twój dom, ale możesz już odejść. Wszystko będzie
dobrze”.

August kazała im ustawić trumnę, która miała swój własny wózek, przed Naszą

Panią w Łańcuchach, a potem ją otworzyć. Kiedy pracownicy domu pogrzebowego

odjechali, August i Rosaleen podeszły do trumny i przyjrzały się May, lecz ja
trzymałam się z tyłu, chodząc po pokoju i przeglądając się w różnych lustrach. June

zeszła w końcu na dół z wiolonczelą i zagrała Oh! Susan na. Wszystkie się
uśmiechnęłyśmy. Podczas czuwania nic tak nie odpręża jak drobny żarcik. Podeszłam

do trumny i stanęłam między August i Rosaleen.

To była ta sama stara May, tyle że skóra opięła ciasno jej kości policzkowe.

Sączące się do trumny światło lampy spowijało ją w coś w rodzaju aureoli. Ubrali ją w
szafirową suknię, której nigdy wcześniej nie widziałam, z perłowymi guzikami i

dekoltem w łódkę. Na głowę nałożyli niebieski kapelusz. Wyglądała tak, jakby w
każdej chwili mogła otworzyć oczy i się do nas uśmiechnąć.

To była kobieta, która nauczyła moją matkę wszystkiego, co trzeba było

wiedzieć o pozbywaniu się w łagodny sposób karaluchów. Policzyłam na palcach dni,

które upłynęły od chwili, kiedy May powiedziała mi o pobycie matki w różowym
domu. Sześć. Miałam wrażenie, że to sześć miesięcy. W dalszym ciągu chciałam

strasznie powiedzieć August o tym, co wiem. Mogłabym zwierzyć się także Rosaleen,
ale tak naprawdę zależało mi na August. Ona jedna wiedziałaby, co to znaczy.

Stojąc przy trumnie i patrząc na August, miałam wielką ochotę wyznać jej

wszystko od razu. Po prostu wyrzucić to z siebie. Nie jestem Lily Williams, nazywam

się Lily Owens i mieszkała tutaj moja matka. Dowiedziałam się tego od May. I
wtedy wszystko się wyda. Cokolwiek strasznego ma się wydarzyć, niechaj się wydarzy.

Ale kiedy na nią spojrzałam, August otarła łzy z twarzy i zaczęła szukać chusteczki w
kieszeni. Wiedziałam, że byłoby samolubstwem zawracać jej teraz głowę, kiedy była

taka zrozpaczona po stracie May.

June grała z zamkniętymi oczyma, jakby tylko od niej zależało, czy dusza May

dostanie się do nieba. Nigdy nie słyszeliście takiej muzyki; słuchając jej, można było
uwierzyć, że śmierć nie jest niczym więcej jak przejściem przez otwarte drzwi.

August i Rosaleen w końcu usiadły, lecz ja zorientowałam się, że nie mogę

odejść od trumny. May miała skrzyżowane na piersiach ręce w pozie, która nie była

według mnie zbyt korzystna. Wyciągnęłam dłoń i wzięłam ją za rękę. Była chłodna jak
wosk, lecz wcale mi to nie przeszkadzało. Mam nadzieję, że będziesz szczęśliwsza w

niebie, powiedziałam jej. Mam nadzieję, że nie będziesz tam potrzebowała żadnego
muru. A jeśli spotkasz Marię, Naszą Panią, powiedz jej, że wiemy, iż Jezus jest

najważniejszą personą tu na dole, ale robimy, co w naszej mocy, żeby o niej nie
zapomnieć. Coś kazało mi wierzyć, że dusza May unosi się w rogu pod sufitem i słyszy

wszystkie moje słowa, mimo że nie wypowiadam ich na głos.

Chciałabym także, żebyś odwiedziła moją matkę, dodałam. Powiedz jej, że

mnie widziałaś i że uwolniłam się w końcu od T. Raya. I powiedz, że Lily byłaby
wdzięczna za jakiś znak, który świadczyłby o tym, że ją kocha. To nie musi być nic

wielkiego, ale proszę, niech mi coś przyśle.

Wypuściłam z ust powietrze, wciąż trzymając martwą rękę i dziwiąc się, jak

wielkie wydają się jej palce w moich. To jest chyba nasze pożegnanie, powiedziałam.
Przeszedł mnie dreszcz i poczułam, jak pieką mnie oczy. Łzy popłynęły mi po

policzkach i zmoczyły sukienkę May.

Zanim odeszłam, zmieniłam nieco jej pozę. Złożyłam jej razem ręce i

przysunęłam je pod podbródek, jakby zastanawiała się poważnie nad przyszłością.

*

O dziesiątej rano, kiedy June grała kolejne melodie dla May, a Rosaleen

krzątała się w kuchni, usiadłam na schodkach werandy i próbowałam to wszystko

opisać. Tak naprawdę jednak wypatrywałam August, która poszła do ściany płaczu.
Wyobrażałam sobie, jak wciska swój ból w przestrzenie między kamieniami.

Kiedy pojawiła się z powrotem, nie pisałam już, lecz bazgrałam na

marginesach. August stanęła nagle pośrodku podwórka i popatrzyła w stronę

podjazdu, osłaniając oczy przed słońcem.

- Patrzcie, kto przyjechał! - zawołała nagle.

Nigdy przedtem nie widziałam, żeby biegła, i nie wierzyłam własnym oczom,

patrząc, jak sadzi długimi susami po trawniku, wyciągając okryte spódnicą nogi.

- To Zach! - krzyknęła, a ja rzuciłam notatnik i zbiegłam po stopniach.
Słyszałam za sobą Rosaleen, wołającą z kuchni do June, że przyjechał Zach, i

muzykę, która urwała się nagle w pół nuty. Gdy dobiegłam do alejki, Zach wysiadał z
samochodu Claytona. August złapała go w ramiona. Clayton uśmiechał się i patrzył w

ziemię.

Kiedy August puściła w końcu Zacha, zobaczyłam, jak bardzo schudł. Stał w

miejscu i przyglądał mi się. Nie potrafiłam odczytać wyrazu jego twarzy. Podeszłam
do niego, żałując, że nie znam słów, które pasowałyby do tej sytuacji. Wiatr zwiał mi

włosy na oczy, a on wyciągnął rękę i odgarnął je. A potem przytulił mnie do piersi i
przez kilka chwil mocno trzymał.

- Dobrze się czujesz? - zapytała June, podbiegając do niego i ujmując pod

brodę. - Strasznie się o ciebie martwiłyśmy.

- Teraz już dobrze - odparł, ale coś, czego nie mogłam dokładnie określić,

ulotniło się z jego twarzy.

- Dziewczyna, która sprzedawała bilety w kinie, widziała najwyraźniej całą

scysję - wyjaśnił Clayton. - Trochę to trwało, ale w końcu powiedziała policji, który z

chłopców rzucił butelką. Wycofali więc zarzuty przeciwko Zachowi.

- Dzięki Bogu - stwierdziła August i wszyscy jednocześnie odetchnęliśmy z ulgą.

- Chcieliśmy tylko wpaść na chwilę, żeby powiedzieć, jak nam przykro z

powodu May - oznajmił Clayton, po czym uściskał August i June. Odwracając się do

mnie, położył mi ręce na ramionach. Nie był to uścisk, ale coś zbliżonego. - Miło cię
znowu widzieć, Lily - dodał, a potem spojrzał na Rosaleen, która stała z tyłu przy

samochodzie. - Ciebie też, Rosaleen.

August przyciągnęła ją do siebie, tak jak to robiła czasami z May, i przez

dłuższy czas nie puszczała. Uświadomiłam sobie, że pokochała Rosaleen, że chciałaby
zmienić jej imię na July i uczynić swoją siostrą.

- Nie mogłem uwierzyć, kiedy pan Forrest powiedział mi o May - wyznał Zach.
Wchodząc z powrotem do domu, żeby Clayton i Zach mogli stanąć przy

trumnie, żałowałam, że nie nakręciłam sobie włosów na wałki. Żałowałam, że nie
ściągnęłam ich w wysoki kok w kształcie pszczelego ula.

Wszyscy zgromadziliśmy się wokół May. Clayton pochylił głowę, lecz Zach

spojrzał jej prosto w twarz.

Staliśmy tam i staliśmy. Rosaleen zaczęła cicho nucić, bo zrobiło jej się chyba

nieswojo, ale po chwili umilkła.

Kiedy spojrzałam na Zacha, łzy płynęły mu po policzkach.
- Tak mi przykro - powiedział. - To wszystko moja wina. Gdybym wydał tego,

który rzucił butelką, nie aresztowaliby mnie i nic złego by się nie wydarzyło.

Miałam nadzieję, że nigdy się nie dowie, iż to jego aresztowanie pchnęło May

nad rzekę. Okazało się jednak, że oczekiwałam zbyt wiele.

- Kto ci powiedział? - zapytałam.

Zach machnął ręką, jakby nie miało to znaczenia.
- Moja matka usłyszała to od Otisa. Nie chciała mi nic mówić, ale wiedziała, że

dowiem się wcześniej czy później - wyjaśnił i otarł twarz. - Żałuję tylko, że...

August dotknęła jego ramienia.

- Ja też mogłabym powiedzieć, że gdybym od razu poinformowała May o twoim

aresztowaniu, zamiast to przed nią kryć, nic złego by się nie wydarzyło. Gdybym nie

pozwoliła jej wówczas pójść do muru, nic złego by się nie wydarzyło. Gdy bym nie
zwlekała tak długo z udaniem się tam i sprowadzeniem jej... - August przerwała i

spojrzała na ciało siostry. - To May zrobiła, Zach.

Bałam się jednak, że poczucie winy znajdzie sposób, żeby ich dręczyć. Takie już

ono jest.

*

- Mógłbyś nam pomóc udrapować ule - powiedziała August, kiedy Zach

szykował się do wyjścia. - Pamiętasz, jak robiliśmy to, kiedy umarła Esther? Esther

była jedną z Córek Marii. Umarła w zeszłym roku - wyjaśniła, zwracając się do mnie.

- Oczywiście, mogę zostać i pomóc - zgodził się Zach.

- Chcesz z nami iść, Lily? - zapytała August.
- Jasne.

Udrapować ule... nie miałam pojęcia, co to znaczy, ale nie przepuściłabym tej

okazji nawet za pięćdziesiąt dolarów.

Kiedy Clayton powiedział nam do widzenia, nałożyliśmy kapelusze i ochronne

siatki i poszliśmy do naszych uli, dźwigając całe naręcza pociętej na gigantyczne

kwadraty czarnej krepy. August pokazała nam, jak ułożyć materiał na każdym ulu,
zabezpieczyć go cegłą i upewnić się, czy zostawiliśmy otwarty wlot.

Patrzyłam, jak przystaje na chwilę przed każdym ulem i splata palce pod brodą.

Chciałam wiedzieć, po co właściwie to robimy, ale sprawiało to wrażenie świętego

rytuału, którego nie powinnam przerywać.

Nakrywszy wszystkie ule, stanęliśmy pod sosnami i przyjrzeliśmy się małemu

czarnemu miasteczku. Naszemu miastu żałoby. Pod czarną krepą nawet brzęczenie
pszczół nabrało posępnego tonu - niskie i długie, brzmiało zupełnie tak, jak muszą

brzmieć w nocy przeciwmgielne syreny na morzu.

August zdjęła kapelusz i ruszyła w stronę stojących za domem leżaków. Ja i

Zach podążyliśmy w ślad za nią. Usiedliśmy tyłem do słońca, mając przed sobą ścianę
płaczu.

- Dawno temu pszczelarze zawsze nakrywali ule, kiedy umarł ktoś z rodziny -

powiedziała August.

- Dlaczego? - zapytałam.
- Nakrywając ule, starali się powstrzymać pszczoły przed odlotem. Kiedy ktoś

umierał, najgorszą rzeczą, jaka mogła się wydarzyć, było wyrojenie się pszczół. Ich
obecność miała zagwarantować, że zmarły narodzi się na nowo.

- Naprawdę? - mruknęłam, robiąc wielkie oczy.
- Opowiedz jej o Arysteuszu - poprosił Zach.

- No tak, o Arysteuszu. Każdy pszczelarz powinien znać tę historię. - August

uśmiechnęła się i domyśliłam się, że czeka mnie teraz drugi stopień wtajemniczenia;

pierwszym było ukąszenie przez pszczołę. - Arysteusz był pierwszym pszczelarzem.
Któregoś dnia wszystkie jego pszczoły zginęły. Była to kara wymierzona mu przez

bogów za jakiś zły uczynek. Bogowie kazali mu w dowód skruchy złożyć w ofierze
byka, a potem wrócić po dziewięciu dniach do padliny i zajrzeć do środka. Arysteusz

zrobił dokładnie, co mu kazali, i wróciwszy, zobaczył, że z martwego byka wyfruwa rój
pszczół. Jego własnych nowo narodzonych pszczół. Zabrał je do domu, do swoich uli, i

ludzie uwierzyli wtedy, że pszczoły mają władzę nad śmiercią. Z tego właśnie powodu
królowie w Grecji budowali grobowce w kształcie pszczelich uli.

Zach siedział pochylony, opierając łokcie o kolana i wpatrując się w trawę,

bujną i szmaragdowozieloną po naszym tańcu w strugach wody.

- Kiedy leci pszczoła, dusza zmartwychwstaje - powiedział. Popatrzyłam na

niego, nie bardzo rozumiejąc.

- To takie stare powiedzenie - wyjaśniła August. - Oznacza, że jeśli w okolicy są

pszczoły, dusza człowieka odrodzi się w przyszłym życiu.

- Tak piszą w Biblii? - zapytałam. August roześmiała się.
- Nie, ale dawno temu, kiedy chrześcijanie ukrywali się przed Rzymianami w

katakumbach, rysowali obrazki pszczół na ścianach. Żeby pamiętać, że
zmartwychwstaną po śmierci.

Wsunęłam dłonie pod uda i usiadłam prosto, próbując wyobrazić sobie

katakumby, czymkolwiek były.

- Myślisz, że okrycie uli czarną krepą pomoże May dostać się do nieba? -

zapytałam.

- Mój Boże, nie - odparła. - Zrobiliśmy to dla nas samych. Żeby pamiętać, że po

życiu następuje śmierć, a śmierć daje początek życiu.

Odchyliłam się do tyłu na leżaku i popatrzyłam w niebo. Podziwiałam, jakie jest

bezmierne i jak szczelnie nakrywa świat - zupełnie jak pokrywka ula. Pragnęłam

ponad wszystko, byśmy mogli pochować May w grobowcu o takim kształcie. Żebym
mogła położyć się w nim sama i narodzić na nowo.

*

Przybywając do nas, Córki Marii przytargały masę jedzenia. Kiedy ostatni raz je

widziałam, Queenie i jej córka Violet miały najmniejsze kapelusze w całej grupie; tym
razem w ogóle z nich zrezygnowały. Moim zdaniem dlatego, że Queenie nie chciała

nakrywać swych siwych włosów, z których była bardzo dumna, a Violet, mająca na
karku co najmniej czterdzieści lat, nie mogła w żadnym wypadku włożyć kapelusza,

jeśli nie miała go na głowie matka. Gdyby Queenie poszła do kuchni i wsadziła głowę
do pieca, Violet zrobiłaby dokładnie to samo.

Lunelle, Mabelee, Cressie i Cukiereczek nałożyły czarne kapelusze, nie tak

spektakularne jak poprzednio, z wyjątkiem Lunelle, której nakrycie głowy

zaopatrzone było w czerwony welonik i czerwone piórko. Zaraz po wejściu zdjęły je
jednak i położyły na pianinie, tak że miało się ochotę zapytać: Po co tyle zachodu?

Zabrały się natychmiast do krojenia szynki, wykładania pieczonych kurczaków

i posypywania papryką jajek na twardo. Przygotowałyśmy już wcześniej zieloną

fasolkę, rzepę, makaron zapiekany z serem oraz tort karmelowy - wszystko, czego
potrzeba na stypę. Jadłyśmy w kuchni z tekturowych talerzyków, powtarzając co

chwila, jak bardzo wszystko to smakowałoby May.

Kiedy objadłyśmy się tak, że zachciało nam się spać, przeszłyśmy do salonu i

usiadłyśmy z May. Córki Marii podawały sobie drewnianą misę z czymś, co nazywały
manną. Była to mieszanka spryskanych miodem, idealnie wyprażonych, solonych

ziaren słonecznika, sezamu, dyni oraz granatu. Córki chrupały ją całymi garściami,
twierdząc, że nigdy nie usiadłyby przy nieboszczce, gdyby nie mogły posilić się

manną. Ziarna ratują żywych przed rozpaczą, wyjaśniły.

- Jak ona ślicznie wygląda - stwierdziła Mabelee. - Czyż nie wygląda ślicznie?

- Jeśli tak ślicznie wygląda - parsknęła Queenie - może powinnyśmy wystawić

jej trumnę w oknie domu pogrzebowego dla zmotoryzowanych.

- Och, Queenie! - zawołała Mabelee.
Cressie zauważyła, że ja i Rosaleen nie wiemy, o co chodzi.

- Dom pogrzebowy w mieście ma okienko dla zmotoryzowanych - wyjaśniła. -

Był tam kiedyś bank.

- Stawiają teraz otwartą trumnę w tym samym okienku, do którego

podjeżdżałyśmy, żeby wymienić czeki na gotówkę - dodała Queenie. - Ludzie mogą

pożegnać zmarłego, w ogóle nie wysiadając z samochodu. Wysuwają nawet księgę
kondolencyjną w specjalnej szufladzie, żeby można się było wpisać.

- Chyba nie mówisz poważnie - mruknęła Rosaleen.
- Owszem - zapewniła ją Queenie. - Wcale nie żartujemy. Może i mówiły

prawdę, ale na pewno nie były poważne. Pokładały się ze śmiechu tuż przy leżącej
obok martwej May.

- Podjechałam tam raz, żeby zobaczyć panią Lamar, gdy zmarła - powiedziała

Lunelle - bo kiedyś u niej pracowałam. Kobieta, która siedziała w okienku przy jej

trumnie, była wcześniej kasjerką w banku i kiedy odjeżdżałam, życzyła mi miłego
dnia.

Odwróciłam się do August, która popłakała się ze śmiechu i ocierała oczy

wierzchem dłoni.

- Nie pozwolicie chyba, żeby wystawili May w bankowym okienku? -

zapytałam.

- Nie martw się, skarbie - powiedziała Cukiereczek. - Okienko dla

zmotoryzowanych jest w domu pogrzebowym dla białych. Tylko oni mają dość forsy,

żeby urządzić coś tak śmiesznego.

Wszystkie znowu wybuchły histerycznym śmiechem i nie mogłam im nie

zawtórować, częściowo dlatego, że nie musiałam się bać, iż ludzie będą przejeżdżali z
rykiem silników przez dom pogrzebowy, aby zobaczyć May, a częściowo dlatego, że

nie sposób było się nie śmiać, kiedy widziało się roześmiane Córki Marii.

Zdradzę wam jednak pewną rzecz, o której nie wiedziała żadna z nich, nawet

August, rzecz, która sprawiła mi największą radość. Chodziło o to, jak Cukiereczek
powiedziała to, co powiedziała. Zupełnie jakbym była jedną z nich. Nikt w pokoju nie

powiedział: Cukiereczku, jak możesz mówić tak o białych, naprawdę, mamy
przecież wśród nas białą osobą. Nie pomyślały nawet, że czymś się od nich różnię.

Do tej chwili myślałam, że zbliżenie białych i kolorowych to wielki cel, teraz

jednak uznałam, że lepszym pomysłem jest, abyśmy nie mieli w ogóle koloru.

Pomyślałam o tym policjancie, Eddiem Hazelwurście, który twierdził, że poniżam się,
mieszkając u kolorowych kobiet, i za żadne skarby nie mogłam zrozumieć, jak do tego

doszło, jakim sposobem kolorowe kobiety znalazły się na samym dole totemicznego
słupa. Wystarczyło na nie spojrzeć, by się przekonać, jakie są wyjątkowe, niczym

ukrywające się wśród nas księżniczki. Eddie Hazelwurst. Co za gnojek.

Darzyłam je tak ciepłymi uczuciami, że gdybym musiała umrzeć, chętnie

zgodziłabym się, aby wystawiono trumnę z moimi zwłokami w bankowym okienku i
Córki Marii mogły się zdrowo pośmiać.

*

Rankiem drugiego dnia czuwania, na długo przedtem, nim przybyły do nas

Córki Marii i zanim June zeszła na dół, August znalazła list pożegnalny May,
wciśnięty pod korzenie wiecznie zielonego dębu, niecałe dziesięć jardów od miejsca,

gdzie zginęła. Las zakrył go świeżymi liśćmi, które wyrastają w ciągu jednej nocy.

Rosaleen piekła właśnie kremowo - bananowy placek ku czci May, a ja

biedziłam się nad swoimi płatkami, starając się złapać coś przyzwoitego w
tranzystorowym radiu, kiedy August wpadła do kuchni. Trzymała list w obu rękach,

jakby bała się, że pogubi jego słowa, jeśli nie będzie naprawdę ostrożna.

- June, zejdź na dół - krzyknęła w górę schodów. - Znalazłam list od May!

Położyła kartkę na stole i stanęła nad nią ze złożonymi rękoma. Wyłączyłam

plastikowe radio i spojrzałam na sztywny, pogięty papier i litery, które wyblakły od

bycia na dworze.

Usłyszałyśmy plaskanie bosych stóp na schodach i do kuchni wpadła June.

- O Boże, August. Co napisała?
- To takie... takie do niej podobne - powiedziała August i przeczytała nam list.

Drogie August i June
Przepraszam, że tak Was zostawiam. Przykro mi, że będziecie się martwić,

ale pomyślcie, jaka będę szczęśliwa z April, Mamą, Papą i Wielką Mamą.
Wyobraźcie nas sobie razem, to Wam trochę pomoże. Zmęczyło mnie dźwiganie na

barkach brzemienia całego świata. Mam zamiar to sobie odpuścić. Nadeszła pora,
żebym umarła. A dla Was pora, abyście odżyły. Nie przegapcie tego.

Kocham Was, May
August odłożyła list, odwróciła się do June i otworzyła szeroko ramiona. June

podeszła do niej. Przywarły do siebie - starsza siostra do młodszej siostry, pierś do
piersi, podbródek do szyi.

Obejmowały się tak długo, że zaczęłam się zastanawiać, czy ja i Rosaleen nie

powinnyśmy przypadkiem wyjść, w końcu jednak odstąpiły od siebie i usiadłyśmy

wszystkie, czując w nozdrzach zapach bananowego placka.

- Myślicie, że naprawdę nadszedł jej czas? - zapytała June.

- Nie wiem - odparła August. - Może i nadszedł. Ale w jednej sprawie May

miała rację. Nadeszła pora, abyśmy odżyły. To było jej przedśmiertne życzenie, June, i

musimy je spełnić. Zgadzasz się?

- O co ci chodzi? - mruknęła June.

Patrzyłyśmy, jak August podchodzi do okna, kładzie dłonie na parapecie i

spogląda w niebo. Było koloru akwamaryny i błyszczało jak tafta. Widać było, że

podejmuje ważną decyzję.

June przysunęła sobie krzesło i usiadła.

- O co ci chodzi, August?
Kiedy August odwróciła się od okna, miała zaciśnięte szczęki.

- Mam zamiar coś ci powiedzieć, June - oświadczyła i podeszła do siostry. - Za

długo już żyjesz na pół gwizdka. May miała na myśli, że kiedy nadchodzi pora śmierci,

trzeba umrzeć, a kiedy nadchodzi pora życia, trzeba żyć. Nie udawać, że się żyje, ale
żyć pełną piersią i nie bać się życia.

- Nie wiem, o czym mówisz - stwierdziła June.
- Mówię o tym, że powinnaś wyjść za Neila.

- Co takiego?
- Odkąd Melvin Edwards nie zjawił się przed wielu laty na twoim ślubie, boisz

się miłości, nie chcesz podjąć ryzyka. Jak napisała May, nadeszła pora, żebyś odżyła.
Nie zmarnuj tego.

June otworzyła szeroko usta i nie wydobyło się z nich ani jedno słowo.
Nagle w powietrzu rozszedł się swąd spalenizny. Rosaleen otworzyła piekarnik,

wyciągnęła placek i zobaczyłyśmy, że spaliły się wszystkie bezy na górze.

- Zjemy je - powiedziała August. - Nikomu jeszcze nie zaszkodziło trochę

przypieczonego ciasta.

*

Czuwanie trwało cztery dni bez przerwy. August przez cały czas nosiła przy

sobie list May, schowany w kieszeni albo wciśnięty za pasek, jeśli miała na sobie

akurat suknię bez kieszeni. Obserwowałam June, która wyraźnie przycichła po tym,
jak siostra wygarnęła jej, co myśli o związku z Neilem. Nie żeby się dąsała. Odpowied-

niejszym słowem będzie chyba kontemplacja. Widziałam czasami, jak siedzi przy
trumnie i opiera o nią czoło, i było jasne, że nie chodzi jej wyłącznie o pożegnanie z

May. Próbowała znaleźć odpowiedź na własne pytania.

Któregoś popołudnia ja i Zach poszliśmy do pasieki i zdjęliśmy czarną krepę z

uli. August powiedziała, że nie możemy jej trzymać zbyt długo, ponieważ pszczoły
zapamiętują kształt swojego ula i taka zmiana może je zdezorientować. Mogą nie

odnaleźć drogi do domu, dodała. Nie musisz mi o tym mówić, pomyślałam.

Córki Marii odwiedzały nas codziennie przed lunchem i spędzały całe

popołudnie w salonie, siedząc z May i opowiadając o niej różne historie. Dużo było
przy tym płaczu, widziałam jednak, że coraz łatwiej nam myśleć o pożegnaniu.

Miałam nadzieję, że May też było łatwiej.

Neil przesiadywał w domu prawie tak samo długo jak Córki i kompletnie

zgłupiał, widząc, jak June wpatruje się w jego twarz. Nie mogła prawie grać na
wiolonczeli, ponieważ oznaczało to, że musiałaby puścić jego rękę. Prawdę mówiąc,

obserwowanie June i Neila zabierało nam tyle samo czasu, co asystowanie May przy
odejściu w zaświaty.

*

Kiedy ludzie z domu pogrzebowego przyjechali po południu po May, pszczoły

brzęczały wokół siatki osłaniającej okna od frontu. Trumnę przeniesiono do karawanu
i brzęczenie pszczół wzmogło się i zlało z późno popołudniowymi kolorami. Złotawą

żółcią. Czerwienią. I cętkami brązu.

Słyszałam je przy grobie, chociaż chowaliśmy ją daleko od domu, pośród

zarośniętych chwastami, popękanych nagrobków cmentarza dla kolorowych.
Brzęczenie przyleciało na skrzydłach wiatru, gdy zbici w gromadkę patrzyliśmy, jak

spuszczają trumnę May do ziemi. August dała nam papierową torbę z manną i sypali-
śmy z niej do grobu całe garście ziaren, a moje uszy wypełniało wyłącznie brzęczenie

pszczół.

Tej nocy, kiedy zamknęłam oczy, leżąc na moim łóżku w miodowni, brzęczenie

pszczół przeniknęło moje ciało. Przeniknęło całą ziemię. Był to najstarszy odgłos pod
słońcem. Odgłos odtruwających dusz.

Pszczoły robotnice muszą wykonać dziesięć milionów lotów, żeby zebrać

nektar potrzebny do wytworzenia jednego funta miodu.

Bees of the World (Pszczoły świata)

ROZDZIAŁ JEDENASTY

Po pogrzebie August przestała zajmować się produkcją miodu i jego sprzedażą,

nie jeździła nawet na pszczele patrole. Podobnie jak June, zabierała przygotowywane

jej przez Rosaleen posiłki do swojego pokoju. Widywałam ją tylko czasem rano, kiedy
przecinała podwórko, kierując się do lasu. Machała do mnie, a ja podbiegałam i

pytałam, dokąd idzie i czy mogę z nią pójść. Ona jednak uśmiechała się i mówiła, że
dzisiaj nie, że to czas żałoby. Nieraz wracała z lasu dopiero po lunchu.

Musiałam się powstrzymywać, żeby nie zawołać: Ale ja chcę z tobą

porozmawiać! Życie jest takie zabawne. Przez cały miesiąc bujałam w obłokach, nie

chcąc opowiedzieć August o swojej matce wtedy, gdy było to dziecinnie łatwe, a teraz,
kiedy naprawdę mi na tym zależało, nijak nie mogłam tego zrobić. Nie zawraca się

głowy własnymi problemami komuś, kto jest pogrążony w żałobie.

Pomagałam trochę Rosaleen w kuchni, ale przeważnie leżałam do góry

brzuchem i gryzmoliłam w moim notesie. Miałam tyle rzeczy do przelania na papier,
że zapisałam wszystkie kartki.

To dziwne, jak bardzo brakowało mi zwykłej codziennej rutyny - prostych

czynności nalewania wosku do foremek albo reperowania zepsutego ula. Klęczenia

między August i June podczas wieczornej modlitwy do Naszej Pani.

Po południu chodziłam do lasu, upewniwszy się najpierw, że nie ma tam

August. Wybierałam jakieś drzewo i mówiłam sobie, że jeśli siądzie na nim ptak, nim
doliczę do dziesięciu, będzie to oznaczać, że moja matka przesyła mi znak miłości.

Dochodząc do siedmiu, zaczynałam liczyć naprawdę wolno, przeciągając, jak się dało,
głoski. Czasami dochodziłam do pięćdziesięciu i nic: żadnego ptaka.

Wieczorem, kiedy wszyscy spali, studiowałam mapę Karoliny Południowej,

próbując znaleźć miejsce, do którego mogłabym się udać z Rosaleen. Zawsze chciałam

zobaczyć Charleston z jego domami we wszystkich kolorach tęczy i ulicami, po
których jeżdżą prawdziwe bryczki zaprzężone w konie, lecz chociaż była to bardzo

pociągająca perspektywa, serce krajało mi się na myśl o wyjeździe. I gdyby nawet
jakimś cudownym zrządzeniem losu pojawiła się kolejna furgonetka z melonami i nas

tam zawiozła, Rosaleen i ja musiałybyśmy przecież dostać jakąś pracę, znaleźć nocleg

i liczyć na to, że nikt nie będzie nas o nic wypytywać.

Czasami nie chciało mi się nawet wstać z łóżka. Przestałam nosić majtki

zgodnie z zaznaczonymi na nich dniami tygodnia. Mógł być poniedziałek, a ja
wkładałam majtki z napisem „czwartek”. Było mi wszystko jedno.

*

June widywałam jedynie wówczas, gdy odwiedzał nas Neil, czyli praktycznie

codziennie. Schodziła na dół z wielkimi kolczykami w uszach i wybierali się jego
samochodem na długie przejażdżki, które, jak twierdziła, świetnie jej robiły. Wiatr

przewiewał myśli w głowie June, a wiejskie widoki pozwalały dostrzec, ile jeszcze
zostało jej życia, które mogła pięknie przeżyć. Neil siadał do samochodu, a ona

przysuwała się do niego tak blisko, że praktycznie leżała pod kierownicą. Naprawdę
bałam się o ich bezpieczeństwo.

Zach złożył nam kilka razy wizytę i zastał mnie siedzącą po turecku na leżaku i

czytającą to, co zapisałam wcześniej w notesie. Kiedy go widziałam, mój żołądek

wyprawiał czasami przedziwne akrobacje.

- Jesteś w jednej trzeciej moim przyjacielem, w jednej trzeciej bratem, w jednej

trzeciej kolegą pszczelarzem, a w jednej trzeciej moim chłopakiem - powiedziałam
mu.

Wyjaśnił, że w moim równaniu jest za dużo jednych trzecich, o czym oczywiście

wiedziałam. Matematyka nie należy do moich ulubionych przedmiotów, ale nie

jestem z niej aż taka denna. Gapiąc się na niego, zastanawiałam się, którą jedną
trzecią mam skreślić.

- Gdybym była Murzynką... - zaczęłam.
Zach przytknął mi palec do ust i poczułam, jaki jest słony.

- Nie możemy myśleć o tym, żeby zmienić kolor naszej skóry - oświadczył. -

Powinniśmy myśleć o tym, żeby zmienić świat.

Pojawiło się w nim coś, czego nie było wcześniej. Coś gorącego, naładowanego,

gniewnego. Miałam przy nim wrażenie, że zbliżam się do gazowego palnika, do rzędu

błękitnych płomyczków, które płonęły w ciemnych, wilgotnych oczach.

Rozmawiał ze mną wyłącznie o zamieszkach rasowych w New Jersey, o

policjantach, którzy okładali pałkami rzucających kamieniami murzyńskich chłopców,
a koktajlach Mołotowa, strajkach okupacyjnych, jedynej słusznej sprawie, Malcolmie

X oraz grupie Jedności Afroamerykańskiej, która dawała posmakować Ku - Klux -
Klanowi jego własnego lekarstwa.

Pamiętasz, jak jedliśmy lody Kool - Aid pod gałęziami sosen, miałam ochotę

go spytać. Pamiętasz, jak śpiewałeś „Blueberry Hill”? Pamiętasz?

*

Po trwającej przez cały tydzień żałobie, kiedy myślałam już, że na zawsze

zamieszkamy w osobnych, pogrążonych w smutku światach i nigdy nie zjemy
wspólnie posiłku ani nie staniemy razem do pracy w miodowni, zastałam Rosaleen w

kuchni. Nakrywała stół dla czterech osób, stawiając na nim wykwintne porcelanowe
talerze z różowymi kwiatuszkami i koronkową plecionką na brzegach. Serce wypełniła

mi radość, ponieważ życie najwyraźniej wracało do normy.

Rosaleen postawiła pośrodku świecę z pszczelego wosku i był to chyba mój

pierwszy w życiu posiłek przy świecach. A oto menu: duszone kurczaki, ryż z sosem,
fasola limeńska, krojone pomidory, biszkopty oraz blask świecy.

Zdążyłyśmy przełknąć pierwsze kęsy, kiedy Rosaleen utkwiła nagle oczy w

June.

- Więc wyjdziesz w końcu za Neila, czy nie? - zapytała. August i ja przestałyśmy

jeść i wyprostowałyśmy się na krzesłach.

- To moja sprawa, a wy dowiecie się o tym w swoim czasie - odparła June.
- Ale jak mamy się dowiedzieć, skoro nic nam nie mówisz? - odpaliła Rosaleen.

Gdy skończyłyśmy jeść, August wyjęła z lodówki cztery butelki lodowatej coca -

coli i cztery małe opakowania solonych orzeszków. Patrzyłyśmy, jak zdejmuje kapsle z

butelek.

- Co to ma, u licha, znaczyć? - zapytała June.

- To ulubiony deser mój i Lily - odparła August, uśmiechając się do mnie. -

Lubimy wrzucać orzeszki prosto do butelki, ale wy możecie zjeść wasze oddzielnie,

jeśli tak wolicie.

- Ja wolę chyba oddzielnie - stwierdziła June, przewracając oczyma.

- Chciałam zrobić placek z nadzieniem - wyjaśniła jej Rosaleen - ale August

powiedziała, że będzie cola z orzeszkami.

„Cola z orzeszkami” zabrzmiało w jej ustach niczym „smarki z gilami”. August

roześmiała się.

- Nie znają się na tym, co dobre, nawet kiedy podetknie się im to pod nos,

prawda, Lily?

- Nie znają się - przytaknęłam, wrzucając orzeszki do mojej butelki, gdzie na

chwilę zniknęły w spienionej brązowej cieczy, a potem wypłynęły na powierzchnię.

Pijąc i chrupiąc orzeszki, rozkoszowałam się jednocześnie smakiem słodyczy i

soli i cały czas patrzyłam przez okno na ptaki lecące do swoich gniazd i światło

księżyca, które zaczynało spływać na równiny Karoliny Południowej, gdzie zaszyłam
się u trzech kobiet o lśniących w blasku świecy twarzach.

Po wypiciu coli przeszłyśmy do salonu, żeby po raz pierwszy od śmierci May

odmówić wspólnie zdrowaśki.

Uklękłam na dywaniku przy June, a Rosaleen rozsiadła się jak zwykle na

bujanym fotelu. August stanęła przy rzeźbie, złożyła samobójczy list May tak, że

przypominał mały papierowy samolocik, i wcisnęła go w głęboką szczelinę w szyi
Naszej Pani. A potem poklepała Marię po ramieniu i wydała z siebie długie wes-

tchnienie, które sprawiło, że duszny pokój zbudził się z powrotem do życia.

- To by było na tyle - powiedziała.

*

Od śmierci May nocowałam razem z Rosaleen w jej sypialni, ale kiedy szłyśmy

tego wieczoru na górę, zdałam sobie nagle sprawę, że brakuje mi własnego pokoju.

- Wiesz co? - powiedziałam. - Chyba przeniosę się z powrotem do miodowni.

Rosaleen podparła się pod boki.
- Dobry Boże, tyle było krzyku, że się przeniosłam i zostawiłam cię samą, a

teraz to ty chcesz mnie zostawić. - W gruncie rzeczy jednak wcale się tym nie przejęła;
nie mogła sobie po prostu odmówić okazji, żeby przypiąć mi łatkę. - Chodź, pomogę ci

przenieść rzeczy - dodała.

- W tej chwili?

- Najlepiej mieć to już za sobą.
Przypuszczam, że ona także chciała mieć pokój tylko dla siebie.

Po jej wyjściu rozejrzałam się po moim starym pokoiku w miodowni - było tam

tak cicho. Mogłam myśleć tylko o tym, że jutro o tej porze prawda wyjdzie na jaw i

wszystko będzie wyglądało inaczej.

Wyjęłam z mojej torby fotografię matki i obrazek czarnej Marii i wsunęłam je

pod poduszkę, lecz kiedy zgasiłam światło, w moim twardym wąskim łóżku zagościł
strach. Szeptał mi do ucha, że wszystko na pewno pójdzie źle. Przewidywał, że

wyląduję w dziewczęcym obozie karnym na bagnach Everglades na Florydzie.
Dlaczego akurat w Everglades, nie miałam pojęcia; byłam po prostu święcie

przekonana, że nie można trafić do gorszego więzienia. Wystarczyło pomyśleć o
wszystkich tych aligatorach i wężach, nie wspominając o skwarze gorszym od tego,

jaki mieliśmy tutaj, a wiadomo przecież, że w Karolinie Południowej można usmażyć
na trotuarze nie tylko jajka, ale jajka z bekonem i kiełbasą. Na Florydzie nie będę

mogła w ogóle oddychać. Będę się tam dusiła i nigdy już nie zobaczę August.

Lęk dręczył mnie przez całą noc. Oddałabym wszystko, żeby być w pokoju May

i usłyszeć chrapanie Rosaleen.

*

Nazajutrz spałam do późna, co nie powinno dziwić, biorąc pod uwagę to, jak

spędziłam noc. Poza tym obecnie, kiedy nie było pracy w miodowni, popadłam w

lenistwo. W końcu jednak obudził mnie zapach świeżo pieczonego ciasta, który
doleciał z różowego domu aż do mojego łóżka polowego i połechtał mile nozdrza.

Kiedy weszłam do kuchni, uwalane mąką August, June i Rosaleen piekły małe

ciasteczka wielkości miodowych bułeczek. Piekąc je, śpiewały niczym Supremes,

niczym Marvelettes i niczym Crystals, kręcąc pupami do Da Doo Ron Ron.

- Co wy robicie? - zapytałam, uśmiechając się od progu. Wszystkie trzy

przestały śpiewać i zaczęły chichotać i trącać się po bokach.

- Patrzcie, kto wstał - powiedziała Rosaleen.

June miała na sobie ozdobione guzikami w kształcie stokrotek lawendowe

ogrodniczki, których nigdy wcześniej nie widziałam.

- Pieczemy ciastka na Święto Marii - wyjaśniła. - Czas już, żebyś nam pomogła.

August nie mówiła ci, że mamy Święto Marii?

- Nie, skądże znowu, nie mówiła - odparłam, zerkając na August.
August, która włożyła jeden z fartuszków May, ten z koronkami na ramionach,

wytarła o niego ręce.

- Chyba zapomniałam o tym wspomnieć - przyznała. - Od piętnastu lat

obchodzimy tutaj w sierpniu Święto Marii. Zjedz śniadanie, a potem nam pomożesz.
Mamy tyle rzeczy do zrobienia, że nie wiem, czy zdążymy.

Przygotowałam sobie płatki ryżowe na mleku i próbowałam zebrać myśli. Jak

mogłam odbyć w tym rejwachu rozmowę, która miała odmienić moje życie?

- Tysiąc lat temu kobiety robiły dokładnie to samo - powiedziała August. -

Piekły ciastka dla Marii w dniu jej święta.

June zauważyła chyba moją głupią minę.
- Dziś świętujemy Wniebowzięcie - wyjaśniła. - Piętnasty sierpnia. Nie powiesz

chyba, że nigdy o tym nie słyszałaś.

No jasne, Wniebowzięcie... brat Gerald wspominał o nim w każdą niedzielę.

Oczywiście, że nigdy o nim nie słyszałam.

- W naszym kościele nie zajmujemy się zbytnio Marią poza Bożym

Narodzeniem - odparłam.

August uśmiechnęła się i zanurzyła drewnianą chochlę w kadzi z miodem,

która stała na blacie przy tosterze. Polewając nim leżące na blasze ciastka, wyjaśniła,
że wniebowzięcia dostąpiła Maria we własnej osobie. Zasnęła, a potem się obudziła i

anioły zaniosły ją do nieba na kłębiących się obłokach.

- To May zaczęła nazywać ten dzień Świętem Marii - dodała June.

- Ale nie chodzi tylko o Wniebowzięcie - stwierdziła August, przekładając

ciasteczka na drucianą siatkę. - Składamy w ten sposób specjalny hołd Naszej Pani w

Łańcuchach. Odtwarzamy jej dzieje. I dziękujemy za obfite zbiory miodu. Przychodzą
Córki Marii. To nasze dwa ulubione dni w roku.

- To trwa przez dwa dni?
- Zaczynamy dziś wieczorem i kończymy jutro po południu - odparła August. -

Pośpiesz się z płatkami, bo musimy jeszcze zrobić proporczyki i girlandy, zawiesić
bożonarodzeniowe lampki, poustawiać świeczniki, umyć furgonetkę i wyciągnąć

łańcuchy.

Zaraz, chwileczką,

pomyślałam. Umyć furgonetkę? Zawiesić

bożonarodzeniowe lampki? Wyciągnąć łańcuchy? Jakie łańcuchy? Kiedy odkładałam
talerz do zlewu, rozległo się pukanie.

- Jeśli to nie jest najpiękniej pachnący dom w całym Tiburonie, możecie mnie

nazwać małpim wujem - oświadczył Neil, wchodząc do środka.

- Nie obawiaj się, nikt cię tak nie nazwie - odparła June. Poczęstowała go

miodowym ciastkiem, lecz on odmówił, co od razu powinno dać nam do myślenia.

Neil nie odmawiał poczęstunku. Nigdy. Stał pośrodku kuchni, przestępując z nogi na
nogę.

- Co cię sprowadza? - zapytała June. Neil odchrząknął i potarł bokobrody.
- Przyszedłem... przyszedłem z nadzieją, że uda mi się z tobą zamienić słówko.

Zabrzmiało to w jego ustach tak sztywno, że June zmrużyła oczy i przez chwilę

mu się przyglądała.

- Dobrze się czujesz?
- Czuję się świetnie. - Neil wsadził ręce do kieszeni i po chwili je wyjął. -

Chciałem po prostu zamienić z tobą słówko.

June stała w miejscu, czekając.

- Proszę bardzo, słucham - powiedziała.
- Myślałem, że moglibyśmy wybrać się na przejażdżkę. Rozejrzała się po

kuchni.

- Może tego nie zauważyłeś, ale mam pełne ręce roboty, Neil.

- Widzę, lecz...
- Słuchaj, powiedz mi po prostu, o co chodzi - przerwała mu June, wpadając w

typowe dla niej zniecierpliwienie. - Co jest takiego cholernie ważnego?

Zerknęłam na August, która zacisnęła usta i próbowała sprawiać wrażenie

bardzo zajętej. Rosaleen ze swojej strony przestała w ogóle udawać, że pracuje, i
gapiła się na Neila. A potem ponownie na June.

- Niech to szlag - odpowiedział. - Przyszedłem, żeby po raz setny z rzędu

poprosić cię o rękę.

Upuściłam łyżkę do zlewu. August odłożyła chochlę. June otworzyła usta i

zamknęła je, zanim zdążyły z nich paść jakieś słowa. Wszyscy stali jak wryci w

miejscu.

No dalej. Nie przegap pory, żeby odżyć.

Dom zaskrzypiał, jak robią to czasami stare domy. Neil spojrzał w stronę drzwi.

Poczułam, jak bluzka robi mi się wilgotna pod pachami. Miałam podobne uczucie w

piątej klasie, kiedy nauczycielka pisała na tablicy pozbawiony sensu szereg liter, na
przykład „rzożesono”, a my mieliśmy dwie minuty, żeby odszyfrować go i odkryć

ukryte w nim słowo „nosorożec”, zanim potrząśnie swoim dzwoneczkiem. Pociłam się
wtedy, próbując wygrać wyścig z czasem. Teraz czułam to samo, bojąc się, że Neil

wyjdzie, zanim June zdoła odszyfrować odpowiedź w swoim sercu.

- No nie stój tak z otwartymi ustami, June. Powiedz coś - ponagliła ją Rosaleen.

June wpatrywała się w Neila i widziałam, że toczy się w niej wewnętrzna walka.

Musiała w końcu skapitulować. Nie tylko przed Neilem, ale przed życiem. Wreszcie z

jej piersi wydobyło się długie westchnienie.

- No dobrze - powiedziała. - Weźmy ślub.

Rosaleen klepnęła się po udzie i wydała z siebie triumfalny okrzyk, a na twarzy

August pojawił się najbardziej promienny uśmiech, jaki zdarzyło mi się u niej widzieć.

Co do mnie, spoglądałam po prostu to na jedną, to na drugą osobę, starając się to
wszystko ogarnąć.

Neil podszedł do June i pocałował ją w usta. Robił to bardzo długo i myślałam,

że nigdy już nie zaczerpną oddechu.

- Pojedziemy teraz do jubilera - powiedział, kiedy to zrobili - i wybierzemy jakiś

pierścionek, zanim zdążysz zmienić zdanie.

- Przykro mi, że zostawiam was z całą robotą - powiedziała June, zerkając na

siostrę, ale widziałam, że wcale tak nie myśli.

- Jedź - odparła August.
Kiedy oboje wyszli, August, Rosaleen i ja usiadłyśmy i jedząc miodowe ciastka,

póki były gorące, rozmawiałyśmy o tym, co się przed chwilą wydarzyło. Czekało nas
mnóstwo obowiązków, ale pewne rzeczy trzeba po prostu rozważyć i przetrawić,

zanim przyłoży się rękę do czegokolwiek innego.

- Widziałyście tę minę na twarzy Neila? - pytałyśmy jedna drugą. - Uwierzycie,

jak się całowali?

W większości jednak gapiłyśmy się na siebie i powtarzałyśmy: „June wychodzi

za mąż!”.

*

Przygotowania do Święta Marii szły pełną parą. August kazała mi zacząć od

proporczyków. Pocięłam na paski grubą niebiesko - białą bibułkę krepową, aż

wyskoczyły mi pęcherze na obu kciukach, pozaginałam ją palcami na brzegach, żeby
się kręciła, po czym wyniosłam na podwórko drabinę i zawiesiłam proporczyki na

mirtowych drzewkach.

Następnie ścięłam wszystkie mieczyki i zrobiłam z nich długą na sześć stóp

girlandę, przymocowując każdy kwiat drucikiem do sznurka, co szło mi bardzo
niesporo. Kiedy zapytałam August, co mam z nią teraz robić, kazała mi udekorować

wózek. No jasne. Ciekawe, dlaczego sama na to nie wpadłam?

Potem przetrząsnęłam całą szafę, szukając bożonarodzeniowych lampek, które

August poleciła mi zawiesić na krzakach rosnących przy stopniach werandy.
Musiałam oczywiście użyć mnóstwa przedłużaczy, żeby podłączyć je do prądu.

W tym czasie obnażony do pasa Zach kosił trawę kosiarką. Ustawiając stoliki

pod drzewkami mirtowymi, żeby proporczyki powiewały nad nimi i łaskotały nas w

twarze, kiedy będziemy jedli, starałam się nie patrzeć na jego lśniącą od potu, gładką
skórę, na kołyszącą się na szyi blaszkę z nazwiskiem, na wiszące nisko na biodrach

szorty i małą kępkę włosów, którą miał tuż pod pępkiem.

Po skoszeniu trawy Zach wykopał rosnące dziko rdesty, chociaż nikt go o to nie

prosił. Machając motyką, wydawał z siebie serię gniewnych pomruków. Ja tymczasem
siedziałam na schodkach i wydłubywałam wosk z dwóch tuzinów szklanych

świeczników. Potem wsadziłam w nie nowe świeczki i ustawiłam na trawniku pod
drzewami, w większości w małych dołkach po rdeście.

August siedziała na werandzie i kręciła lody. U jej stóp leżał zwój łańcuchów.
- Co to takiego? - zapytałam, mierząc je wzrokiem.

- Zobaczysz - odparła.

*

O szóstej po południu padałam z nóg, chociaż prawdziwe obchody Święta Marii

nawet się nie zaczęły. Zrobiłam wszystko, co miałam zrobić, i szłam właśnie do

miodowni, żeby się przebrać, kiedy pod dom podjechali June i Neil.

June wbiegła tanecznym krokiem na werandę, wystawiając do przodu rękę,

żebym mogła podziwiać jej zaręczynowy pierścionek. Przyjrzałam się mu i muszę
powiedzieć, że Neil przeszedł sam siebie.

Nie był taki duży, naprawdę, ale po prostu śliczny. Brylant tkwił w srebrnej

muszelkowatej oprawie.

- To najpiękniejszy pierścionek, jaki w życiu widziałam - oznajmiłam.
June wyciągała przed siebie dłoń i obracała ją na wszystkie strony, żeby od

brylantu odbijało się światło.

- Myślę, że May też by się spodobał - powiedziała.

W tym samym momencie podjechał pierwszy samochód z Córkami i June

pomaszerowała ku nim z wyciągniętą ręką.

W miodowni podniosłam poduszkę, żeby sprawdzić, czy fotografia mojej matki

i obrazek z czarną Marią leżą tam, gdzie je zostawiłam. Niezależnie od Święta Marii

dziś wieczorem musiałam dowiedzieć się prawdy od August. Na myśl o tym przeszedł
mnie nerwowy dreszcz. Siadając na łóżku polowym, czułam, jak ściska mnie w dołku z

przejęcia.

Wracając z uczesanymi włosami, w czystych szortach i bluzce do różowego

domu, przystanęłam, by objąć wszystko wzrokiem. August, June, Rosaleen, Zach,
Neil, Otis i Córki Marii stali na przystrzyżonym trawniku i słychać było ich niski

wibrujący śmiech. Stoły uginały się odjadła. Niebiesko - białe proporczyki furkotały
na wietrze. Wokół werandy jarzyły się spiralami kolorów bożonarodzeniowe lampki i

zapalone były wszystkie świece, chociaż nie zaszło jeszcze słońce. Każda cząsteczka
powietrza jaśniała czerwonym ogniem.

Kocham to miejsce z całego serca, pomyślałam.
Córki wzięły mnie od razu w obroty, wychwalając, jak ładnie pachnę i jak

pięknie wyglądają moje włosy, kiedy je uczeszę.

- Chcesz, żebym zrobiła ci kapelusz, Lily? - zapytała Lunelle.

- Naprawdę? Zrobiłabyś mi kapelusz?
Choć nie miałam pojęcia, gdzie mogłabym nosić uszyty przez Lunelle kapelusz,

bardzo chciałam go mieć. W najgorszym razie mogli mnie w nim pochować.

- Oczywiście, że ci zrobię. Zrobię ci taki kapelusz, że nie uwierzysz własnym

oczom, kiedy go zobaczysz. Jaki lubisz kolor?

- Niebieski - odparła przysłuchująca się rozmowie August i puściła do mnie

oko.

Najpierw się posililiśmy. Zdążyłam się już zorientować, że jedzenie miało dla

Córek olbrzymie znaczenie. Kiedy skończyliśmy jeść, dzień pozbył się czerwieni i
wokół nas rozgościła się noc, studząc powietrze i malując wieczór fioletem i granatem.

Rosaleen wyniosła tacę miodowych ciastek i postawiła ją na jednym ze stołów.

August dała nam znak, abyśmy stanęli w kręgu. Zaczynała się ceremonia.

- To są miodowe ciastka Marii. Ciastka dla Niebieskiej Królowej - powiedziała,

po czym wzięła jedno z nich, odłamała kawałek i podała Mabelee, która stała obok niej

w kręgu. - To jest ciało Błogosławionej Matki - oznajmiła.

Mabelee zamknęła oczy i otworzyła usta, a August położyła jej ciastko na

języku.

Przełknąwszy ciastko, Mabelee zrobiła to samo co August - ułamała kawałek i

podała go następnej osobie w kręgu, a był to akurat Neil. Mabelee, która nawet na
wysokich obcasach nie miała więcej niż pięć stóp wzrostu, potrzebowała praktycznie

drabiny, żeby dosięgnąć jego ust. Neil ukucnął i otworzył je szeroko.

- To jest ciało Matki - powiedziała Mabelee i wrzuciła ciastko do środka.

Chociaż tak naprawdę nie miałam bladego pojęcia o katolicyzmie, coś mówiło

mi, że papież padłby z wrażenia, gdyby to wszystko zobaczył. Lecz nie brat Gerald.

Brat Gerald nie traciłby czasu na takie numery, on z miejsca zabrałby się do
odprawiania egzorcyzmów.

Co do mnie, nigdy nie widziałam karmiących się wzajemnie dorosłych i

obserwując to, miałam wrażenie, że zaraz się rozpłaczę. Nie wiem, co mnie w tym

uderzyło, ale z jakiegoś powodu nabrałam lepszego mniemania o tym świecie.

Los chciał, że osobą, która mnie nakarmiła, była June. Otworzyłam usta,

zamknęłam oczy i czekając na ciało Matki, usłyszałam tuż przy uchu jej szept.

- Przepraszam, że byłam dla ciebie taka niemiła na samym początku -

powiedziała, a potem poczułam rozpływającą się w ustach słodycz miodowego ciastka.

Żałowałam, że obok mnie nie stoi Zach i nie mogę mu położyć ciastka na

języku. Mam nadzieję, że to złagodzi twój stosunek do świata, powiedziałabym mu.
Mam nadzieję, że to zbudzi w tobie ciepłe uczucia. Zamiast tego musiałam dać

kawałek ciastka Cressie, która zjadła go z zamkniętymi oczyma.

Kiedy wszyscy się nakarmiliśmy, Zach i Neil poszli do salonu i po chwili

wrócili, niosąc Naszą Panią. Otis szedł za nimi, taszcząc zwój łańcuchów. Postawili ją
na czerwonym wózku.

- Odtworzymy teraz dzieje Naszej Pani w Łańcuchach - wyjaśniła August,

nachylając się do mnie. - Zabierzemy ją do miodowni i zakujemy na noc w łańcuchy.

Nasza Pani spędzi noc w miodowni, pomyślałam. Spędzi noc ze mną.
August pociągnęła powoli wózek przez podwórko, a Zach i Neil objęli Naszą

Panią rękoma. Gdyby ktoś mnie pytał, zdobiąca wózek girlanda kwiatów znakomicie
pasowała do całej sceny.

June niosła swoją wiolonczelę, a Córki szły gęsiego za wózkiem, trzymając w

rękach zapalone świece.

- Mario, gwiazdo morza, Mario, najjaśniejszy księżycu, Mario, miodowy

plastrze - śpiewały.

Rosaleen i ja zamykałyśmy pochód, również niosąc świece i starając się nucić

do wtóru, ponieważ nie znałyśmy słów. Idąc, osłaniałam dłonią płomyk mojej świecy,

żeby przypadkiem nie zgasł.

Przy drzwiach miodowni Neil i Zach zdjęli posąg z wózka i wnieśli go do

środka. Cukiereczek trąciła łokciem Otisa, który pomógł im ustawić Marię między
ekstraktorem i cedzidłem.

- Doskonale - stwierdziła August. - Teraz zaczniemy ostatnią część ceremonii.

Stańcie, proszę, w półkolu przed Naszą Panią.

June zaczęła grać smętną melodię na wiolonczeli, a jej siostra opowiedziała

nam od początku do końca historię czarnej Marii. Kiedy doszła do tego, jak

niewolnicy dotykali serca Naszej Pani, a ona natchnęła ich odwagą i podszepnęła
plany ucieczki, June zagrała głośniej.

- Nasza Pani tak urosła w siłę - podjęła August - że pan zmuszony był

zatrzymać ją w areszcie domowym i zakuć w kajdany w powozowni. Wrzucili ją tam i

skrępowali.

- Błogosławioną, błogosławioną Matkę - zamruczała Violet. Neil i Otis wzięli

łańcuchy i zaczęli pętać nimi Naszą Panią.

Otis wywijał przy tym tak energicznie łańcuchem, że tylko jej cudownemu

wstawiennictwu zawdzięczaliśmy to, iż nikogo nie zabił.

- Lecz za każdym razem, gdy pan zakuwał Naszą Panią w łańcuchy w

powozowni, ona zrywała je i wracała do swojego ludu - ciągnęła August, po czym
obeszła nas wszystkich, spoglądając każdemu uważnie i bez pośpiechu w twarz. - To,

co zostało skrępowane, będzie uwolnione - oznajmiła, podnosząc głos. - To, co zostało
powalone, będzie wywyższone. Tak brzmi obietnica Naszej Pani.

- Amen - powiedział Otis.
June zaczęła znowu grać, tym razem, na szczęście, coś weselszego. Spojrzałam

na Marię owiniętą od stóp do głów zardzewiałymi łańcuchami. Niebo na dworze
rozjaśniła błyskawica.

Wszyscy wydawali się pogrążeni w medytacjach, względnie w tym, czym się

akurat zajmowali. I wszyscy mieli zamknięte oczy - wszyscy, z wyjątkiem Zacha, który

patrzył prosto na mnie.

Spojrzałam na biedną, skutą Marię. Nie mogłam znieść tego widoku.

- To tylko odtworzenie jej historii - powiedziała wcześniej August. - Żebyśmy ją

dobrze pamiętali. Pamięć jest wszystkim.

Mimo to cały ten pomysł z zakuwaniem w kajdany napełnił mnie smutkiem.

Nienawidziłam pamięci.

Odwróciłam się i wyszłam z miodowni w ciepłą i cichą noc.

*

Zach dogonił mnie przy ogródku, w którym rosły pomidory. Wziął mnie za rękę

i ruszyliśmy razem, przechodząc przez mur May i idąc dalej w milczeniu w las. Cykady

zupełnie zwariowały i całe powietrze wibrowało od ich dziwnego śpiewu. Dwa razy
wpadłam prosto na pajęczynę i spodobało mi się, gdy poczułam na twarzy delikatne

przezroczyste nitki - utkany przez noc welon.

Pragnęłam rzeki. Jej dzikości. Chciałam rozebrać się do naga i poczuć, jak

woda liże moją skórę. Chciałam ssać rzeczne kamyki, tak jak to robiłam tamtej nocy,
gdy razem z Rosaleen spałyśmy przy strumieniu. Nawet śmierć May nie zraziła mnie

do rzeki. Byłam pewna, że robiła wszystko, by pozwolić jej spokojnie odejść z tego
świata. Można umrzeć w rzece, ale można również narodzić się w niej na nowo,

podobnie jak w grobowcach w kształcie ula, o których opowiadała mi August.

Pod drzewami płożyło się światło księżyca, prowadząc nas w stronę rzeki.

Woda niekiedy tak jasno lśni w ciemności. Stojąc na brzegu, obserwowaliśmy

ruchome plamy światła i słuchaliśmy potężniejącego w naszych uszach plusku. Wciąż

trzymaliśmy się za ręce i poczułam, jak jego palce zaciskają się na moich.

- Tam gdzie mieszkałam, był staw - powiedziałam. - Chodziłam tam czasem,

żeby brodzić przy brzegu. Któregoś dnia łowili w nim ryby chłopcy z sąsiedniej farmy.
Nawlekli te wszystkie złapane przez siebie rybki na sznurek. A potem przytrzymali

mnie i zawiązali ten sznurek na mojej szyi. Był zbyt krótki, żebym mogła go sama
ściągnąć przez głowę. „Puśćcie mnie, ściągnijcie to ze mnie”, krzyczałam, ale oni

śmieli się i mówili: „O co ci chodzi, nie podoba ci się twój rybny naszyjnik?”.

- Cholerni gówniarze - mruknął Zach.

- Kilka ryb było już martwych, ale większość trzepotała ogonkami i wpatrywała

się we mnie przerażonymi oczyma. Zdałam sobie sprawę, że jeśli wypłynę na głębszą

wodę, będą mogły oddychać. Weszłam do wody aż po kolana, ale potem zawróciłam.
Bałam się wejść dalej. To było chyba najgorsze. Mogłam im pomóc, ale nie zrobiłam

tego.

- Nie mogłaś siedzieć w tym stawie w nieskończoność - stwierdził Zach.

- Ale mogłam tam zostać dość długo. Lecz ja błagałam ich tylko, żeby zdjęli

sznurek. Błagałam ich. Powiedzieli, żebym się zaniknęła i że jestem ich wiadrem na

ryby, siedziałam więc tam, aż wszystkie zdechły mi na piersiach. Śniły mi się przez
cały rok. Czasami ja też byłam nanizana na sznurek.

- Znam to uczucie - powiedział. Spojrzałam mu w oczy tak głęboko, jak to

możliwe.

- To aresztowanie.... - zaczęłam i umilkłam. Nie wiedziałam, jak to ująć.
- Co takiego?

- Zmieniło cię, prawda? Zach wpatrywał się w wodę.
- Czasami, Lily, jestem taki wściekły, że chciałbym coś zabić.

- Ci chłopcy, którzy nałożyli mi na szyję naszyjnik z ryb... oni też byli wściekli.

Byli wściekli na świat i przez to stali się podli. Musisz mi przyrzec, Zach, że nie

będziesz do nich podobny.

- Nie chcę być do nich podobny - odparł.

- Ja też nie.
Zach nachylił się i pocałował mnie. Z początku miałam wrażenie, że musnęły

mnie skrzydła ćmy, a potem jego usta otworzyły się i nie broniłam im dostępu do
moich. Całował mnie delikatnie i zarazem namiętnie i podobał mi się zapach jego

skóry, podobało mi się to, jak smakował, jak jego wargi otwierały się i zamykały,
otwierały się i zamykały. Płynęłam rzeką światła. Eskortowana przez ryby. Ozdobiona

rybami. Lecz mimo że wypełniało mnie tyle pięknego bólu, mimo że życie pulsowało
pod moją skórą i porywał mnie wartki strumień miłości, czułam, jak ryby zdychają na

moim sercu.

Kiedy pocałunek dobiegł końca, Zach popatrzył na mnie płomiennym

wzrokiem.

- Nikt nie uwierzy, jak ciężko zamierzam się w tym roku uczyć. Dzięki temu

pobytowi w celi będę miał wyższe oceny niż kiedykolwiek wcześniej. A kiedy rok
szkolny się skończy, nic nie powstrzyma mnie przed wyjazdem na studia.

- Wiem, że to zrobisz - powiedziałam. - Uda ci się.
I nie były to puste słowa. Potrafię oceniać ludzi i byłam pewna, że dopnie

swego i zostanie adwokatem. Szykowały się zmiany, nawet w Karolinie Południowej -
czuć to było w powietrzu - i wiedziałam, że Zach pomoże je wprowadzić. Był jednym z

tych chorążych wolności, o których mówił Martin Luther King. Tak lubiłam teraz
myśleć o Zachu. Jako o chorążym wolności.

Stojąc naprzeciwko mnie, przestąpił z nogi na nogę.
- Chcę, żebyś wiedziała, że... - zaczął i spojrzał na szczyty drzew.

Podeszłam do niego bliżej.
- Co takiego mam wiedzieć?

- Że... że mi na tobie zależy. Bez przerwy o tobie myślę. Miałam ochotę

powiedzieć, że są pewne rzeczy, których o mnie nie wie, i gdyby je znał, być może nie

zależałoby mu na mnie tak bardzo, zamiast tego jednak po prostu się uśmiechnęłam.

- Mnie też na tobie zależy - przyznałam.

- Nie możemy być teraz razem, Lily, ale pewnego dnia, kiedy już stąd wyjadę i

zostanę kimś, odnajdę cię. I wtedy będziemy razem.

- Obiecujesz?
- Obiecuję - odparł, po czym zdjął z szyi łańcuszek ze swoim nazwiskiem i

nałożył mi przez głowę. - Żebyś nie zapomniała, dobrze?

Srebrny prostokącik wsunął się pod moją bluzkę i zawisł zimny i zdecydowany

między piersiami. Zachary Lincoln Taylor spoczął tam tuż przy moim sercu.

Trzymając mnie za gardło.

Gdyby królowa była mądrzejsza, nabawiłaby się pewnie neurony. W

rzeczywistości jest nieśmiała i płochliwa, ponieważ nigdy nie opuszcza ula, lecz

spędza całe życie w ciemności, w czymś na kształt wiecznej nocy, bez przerwy
rodząc... Jej prawdziwa rola nie jest rolą królowej, lecę matki, jak zresztą często

bywa nazywana. Mimo to w tym określeniu jest coś z ironii, ze względu na jej
kompletny brak instynktu macierzyńskiego i nieudolność zadbania o swoje

potomstwo.

The Queen Must Die: And Other Affairs of Bees and Men (Królowa musi

umrzeć, i inne sprawy pszczół i ludzi)

ROZDZIAŁ DWUNASTY

Czekałam na August w jej pokoju. Czekanie było rzeczą, w której nabrałam

kolosalnego doświadczenia. Czekając, aż koleżanki w szkole gdzieś mnie zaproszą.

Czekając, aż T. Ray zmieni swoje zachowanie. Czekając na policję, która w każdej
chwili mogła się zjawić i zawlec nas do więzienia w Everglades. Czekając na znak

miłości od mojej matki.

Zach i ja zostaliśmy na dworze do chwili, kiedy Córki wyszły z miodowni.

Pomogliśmy posprzątać podwórko; ja zebrałam talerze i filiżanki, Zach poskładał
stoliki.

- Dlaczego wyszliście oboje, zanim skończyliśmy? - zapytała z uśmiechem

Queenie.

- Za długo to trwało - mruknął Zach.
- Więc to był ten powód - odparła z namaszczeniem Queenie i Cressie

zachichotała.

Kiedy Zach odjechał, pobiegłam z powrotem do miodowni i wyjęłam spod

poduszki fotografię matki i obrazek czarnej Marii.

Ściskając je w rękach, przemknęłam obok Córek, które kończyły zmywać

naczynia w kuchni.

- Dokąd idziesz, Lily? - wołały do mnie.

Nie chciałam być nieuprzejma, ale czułam, że nie mogę w ogóle reagować, nie

mogę wdawać się w luźne pogawędki. Pragnęłam dowiedzieć się czegoś więcej o mojej

matce. Nie obchodziło mnie nic poza tym.

Pomaszerowałam prosto do sypialni August, pomieszczenia, w którym czuć

było zapach pszczelego wosku. Zapaliłam lampę, siadłam na cedrowej skrzyni przy jej

łóżku i osiem albo dziesięć razy splotłam i rozplotłam dłonie. Były zimne i wilgotne i
wydawały się obdarzone własnym rozumem. Jedyne, czego chciały, to majstrować

przy czymś i wyłamywać kłykcie. Wetknęłam je pod uda.

Byłam wcześniej w sypialni August tylko raz, wtedy gdy zemdlałam w trakcie

spotkania Córek Marii i ocknęłam się w jej łóżku. Musiałam wówczas być zbyt
oszołomiona, żeby coś spostrzec, bo wszystko wydawało mi się teraz nowe. Można

było całymi godzinami wałęsać się po tym pokoju i radować oczy tym, co się widziało.

Przede wszystkim wszystko było tam niebieskie. Narzuty, zasłony, dywan,

obicia foteli, lampy. Nie sądźcie jednak, że było to nużące. August miała w swoim
pokoju dziesięć różnych odcieni błękitu. Błękit niebiański, błękit jeziorny, błękit

granatowy, akwamaryna - jakie tylko chcecie. Czułam się tak, jakbym nurkowała w
oceanie.

Na toaletce, tam gdzie mniej interesująca osoba postawiłaby szkatułkę z

biżuterią lub jakąś fotografię, August trzymała odwrócone do góry dnem akwarium, a

w nim gigantyczny fragment pszczelego plastra. Sączący się z niego miód sformował
kałuże na tacce, na której leżał.

Na nocnych szafkach stały osadzone w mosiężnych świecznikach świece z

pszczelego wosku. Zastanawiałam się, czy to nie ja przypadkiem je wyprodukowałam.

Przechodził mnie dreszcz na myśl, że pomagam oświetlić sypialnię August, kiedy
zapada mrok.

Podeszłam do półki i przyjrzałam się stojącym tam książkom. Zaawansowany

język pszczelarstwa, Pszczelnictwo, Zapylanie przez pszczoły, Stulecie baśni

Bullfincha, Mity greckie, Produkcja miodu, Legendy o pszczołach na szerokim
świecie, Maria na przestrzeni wieków. Wyciągnęłam ostatnią z nich, otworzyłam i

zaczęłam oglądać obrazki. Czasami Maria była brązowooka brunetką, innym razem
niebieskooką blondynką, lecz za każdym razem była prześliczna. Wyglądała niczym

uczestniczka konkursu na Miss Ameryki. Niczym Miss Missisipi. Dziewczyny ze stanu
Missisipi prawie zawsze wygrywają. Żałowałam, że nie mogę obejrzeć Marii w

kostiumie kąpielowym i na wysokich obcasach - oczywiście zanim jeszcze zaszła w
ciążę.

Wielkim szokiem były jednak dla mnie wszystkie te obrazy, na których Maria

dostaje lilię od archanioła Gabriela. Na każdym z nich, zjawiając się, żeby powiedzieć

jej, że urodzi dzidziusia nad dzidziusiami, mimo że nie miała jeszcze męża, archanioł
przynosił jej wielką białą lilię. Jakby to była nagroda pocieszenia za wszystkie plotki,

których miała paść ofiarą. Zamknęłam książkę i odłożyłam ją na półkę.

Wiatr wpadał do pokoju przez otwarte okno. Podeszłam do parapetu i

spojrzałam na frędzlaste drzewa na skraju lasu i połówkę księżyca, przypominającą
wetkniętą w otwór automatu złotą monetę, która zaraz spadnie z brzękiem z nieba.

Przez siatkę słychać było świergotliwe głosy, które unosiły się i milkły. Córki wyjeż-
dżały. Przeczesałam palcami włosy i obeszłam kilka razy dywan, podobnie jak to robi

pies, zanim ułoży się na podłodze.

Pomyślałam o filmach, na których mają wykonać wyrok śmierci na jakimś -

oczywiście niesłusznie skazanym - więźniu i na których widać na zmianę pocącego się
w celi biedaka i przesuwające się nieubłaganie wskazówki zegara.

Siadłam z powrotem na cedrowej skrzyni.
Na korytarzu rozległy się precyzyjne, niespieszne kroki.

Kroki August. Wyprostowałam się i serce zabiło mi tak głośno, że słyszałam je

w uszach.

- Spodziewałam się, że cię tu zastanę - powiedziała, wchodząc do środka.
Miałam ochotę szurnąć obok niej na korytarz albo wyskoczyć przez okno. Nie

musisz tego robić, powtarzałam sobie, lecz chęć dowiedzenia się czegoś o mojej matce
była silniejsza.

- Pamiętasz, jak... - Głos, który wydobył się z moich ust, nie był głośniejszy od

szeptu. Odchrząknęłam. - Pamiętasz, jak powiedziałaś, że powinnyśmy porozmawiać?

August zamknęła drzwi. Ten dźwięk miał w sobie coś ostatecznego. Nie ma już

powrotu, mówił. To jest ta chwila.

- Pamiętam bardzo dobrze.
Położyłam na cedrowej skrzyni fotografię mojej matki. August podeszła i wzięła

ją do ręki.

- Jesteście do siebie podobne jak dwie krople wody - stwierdziła i utkwiła we

mnie te swoje błyszczące wielkie oczy, w których płonął miedziany ogień. Chciałabym
choć raz spojrzeć na świat takimi oczyma.

- To moja matka - powiedziałam.
- Wiem, skarbie. Twoja matka nazywała się Deborah Fontanel Owens.

Zamrugałam powiekami, a ona podeszła bliżej i żółte światło lampy odbiło się

od jej okularów, tak że nie widziałam już jej oczu. Przesunęłam się, żeby je zobaczyć.

August wzięła krzesło stojące przy toaletce, postawiła je obok cedrowej skrzyni

i usiadła twarzą do mnie.

- Cieszę się, że w końcu o tym pomówimy.
Czułam dotykające mnie lekko jej kolano. Przez całą minutę żadna z nas nie

powiedziała ani słowa.

August trzymała w ręku fotografię i czułam, że czeka, żebym przerwała

milczenie.

- Przez cały czas wiedziałaś, że to moja matka - stwierdziłam, nie wiedząc, czy

czuję się zagniewana, zdradzona, czy po prostu zaskoczona.

August położyła swoją dłoń na mojej i przez chwilę wodziła po niej kciukiem.

- Już pierwszego dnia, kiedy tu się pojawiłaś i na ciebie spojrzałam, zobaczyłam

Deborah, kiedy była w twoim wieku. Wiedziałam, że Deborah miała córkę, ale

pomyślałam: nie, to niemożliwe; nie sposób było uwierzyć, że jej córka stanie na
moim progu. Potem jednak powiedziałaś, że masz na imię Lily, i w tym momencie

wiedziałam już, kim jesteś.

Powinnam się chyba tego spodziewać. Czułam, jak łzy drapią mnie w gardle.

Nie wiedziałam nawet, dlaczego chce mi się płakać.

- Ale... ale... nigdy nie powiedziałaś ani słowa. Dlaczego mi nie powiedziałaś?

- Bo nie byłaś gotowa, żeby się czegoś o niej dowiedzieć. Bałam się, że znowu

uciekniesz. Chciałam, żebyś wzmocniła się na duchu, nabrała najpierw pewności

siebie. Trzeba dojrzeć do różnych rzeczy, Lily. Trzeba wiedzieć, kiedy drążyć, a kiedy
siedzieć cicho i pozwolić, by życie toczyło się swoim trybem. Tak właśnie próbuję

sama postępować.

Zrobiło się tak cicho. Jak mogłam się na nią gniewać? Ja robiłam przecież to

samo. Ukrywałam przed nią prawdę, a moje motywy nie były wcale tak szlachetne jak
jej.

- May powiedziała mi - oznajmiłam.
- Co ci powiedziała?

- Zobaczyłam, jak sypie na podłogę okruszki grahama i cukierki ślazowe, żeby

wywabić z domu karaluchy. Ojciec powiedział mi kiedyś, że matka stosowała tę samą

metodę. Przyszło mi do głowy, że nauczyła się tego od May. Zapytałam ją więc, czy
znała kiedyś Deborah Fontanel, a May odparła, że tak, że Deborah mieszkała w

miodowni.

August potrząsnęła głową.

- Mój Boże, tyle mamy sobie do opowiedzenia. Pamiętasz, jak ci mówiłam, że w

Richmondzie, zanim dostałam etat w szkole, pracowałam jako gosposia? To było w

domu twojej matki.

W domu mojej matki. Dziwnie było pomyśleć, że miała kiedyś dach nad głową.

Leżała w łóżku, jadła posiłki przy stole, brała kąpiel w wannie.

- Znałaś ją, kiedy była mała?

- Opiekowałam się nią - odparła August. - Prasowałam jej sukienki i

pakowałam drugie śniadania do papierowych torebek. Uwielbiała masło orzechowe.

Nie chciała nic więcej. Masło orzechowe od poniedziałku do piątku.

Wypuściłam z płuc powietrze, uświadamiając sobie, że wstrzymywałam od

dłuższej chwili oddech.

- Co jeszcze uwielbiała? - zapytałam.

- Swoje lalki. Urządzała dla nich przyjęcia w ogrodzie, a ja robiłam malutkie

kanapeczki, żeby zmieściły się na ich talerzykach. - August przerwała na chwilę, jakby

sobie coś przypomniała. - Nie lubiła za to pracy domowej. Musiałam ją przez cały czas
przymuszać do nauki. Gonić ją, żeby literowała słowa. Pewnego razu wlazła na drzewo

i schowała się tam, żeby nie uczyć się na pamięć wiersza Roberta Frosta. Znalazłam ją,
wdrapałam się tam z książką i nie dałam jej zejść na dół, dopóki nie nauczyła się

całego wiersza na pamięć.

Zamknęłam oczy i wyobraziłam sobie matkę siedzącą na gałęzi razem z August

i powtarzającą linijka po linijce wiersz Przystając pod lasem w śnieżny wieczór,
którego ja też musiałam się nauczyć kiedyś na pamięć. Nie otwierając oczu, opuściłam

głowę na piersi.

- Zanim porozmawiamy dalej o twojej matce, Lily, chciała bym, żebyś

powiedziała mi, jak tutaj trafiłaś. Dobrze? - poprosiła August.

Otworzyłam oczy i pokiwałam głową.

- Powiedziałaś, że twój ojciec umarł.
Zerknęłam na jej dłoń, która wciąż leżała na mojej. Bałam się, że może ją

zabrać.

- Zmyśliłam to - przyznałam. - Tak naprawdę wcale nie umarł.

Zasługuje tylko, żeby umrzeć.
- Terrence Ray - powiedziała August.

- Znałaś także mojego ojca?
- Nie, nigdy go nie spotkałam, słyszałam o nim tylko od Deborah.

- Nazywam go T. Ray.
- Nie „tato”?

- Nie jest w typie taty.
- To znaczy?

- Bez przerwy wrzeszczy.
- Na ciebie?

- Na wszystkich naokoło. Ale nie dlatego stamtąd wyjechałam.
- Więc o co chodziło, Lily?

- T. Ray... on powiedział, że moja matka... - Z oczu trysnęły mi łzy i słowa

zmieniły się w piski, których nie poznawałam. - Powiedział, że ona mnie zostawiła, że

zostawiła nas oboje i uciekła.

W moich piersiach pękł szklany mur, o którego istnieniu w ogóle nie miałam

pojęcia.

August zsunęła się na skraj krzesła i otworzyła ramiona w ten sam sposób, w

jaki otworzyła je przed June tamtego dnia, gdy znalazła samobójczy list May.
Pochyliłam się i poczułam, jak mnie obejmuje. To coś tak pięknego, że nie potrafię

tego wyrazić słowami: kiedy jest się w ramionach August.

Przytuliłam się do niej tak mocno, że czułam jej bijące serce. Dłonie August

masowały mi plecy. Nie pocieszała mnie, mówiąc: Daj spokój, przestań płakać,
wszystko będzie dobrze, co jest standardową formułką, kiedy ktoś chce, żebyście się

przymknęli.

- To boli - powiedziała. - Wiem, że to boli. Wyrzuć to z siebie. Po prostu wyrzuć

to z siebie.

Więc zrobiłam to. Przyciskając wargi do jej sukni, mając wrażenie, że

pozbywam się całego życiowego ładunku bólu, łkałam, ile miałam sił w piersiach, a
ona nawet nie mrugnęła.

Była cała mokra od moich łez. Bawełniany materiał sukni przykleił się jej do

szyi. Widziałam ciemną skórę, która prześwitywała w przemoczonych miejscach. Była

niczym gąbka, wchłaniała to, czego nie mogłam już w sobie pomieścić.

Czułam na plecach jej ciepłe ręce i za każdym razem, kiedy przerywałam, by

złapać trochę powietrza, słyszałam jej oddech. Równy i spokojny. Wdech i wydech.
Cichnąc, pozwoliłam, by mnie ukołysał.

W końcu odsunęłam się i spojrzałam na nią, oszołomiona siłą własnego

wybuchu. August przesunęła palcami po grzbiecie mojego nosa i na jej ustach pojawił

się smutny uśmiech.

- Przepraszam - powiedziałam.

- Nie ma za co przepraszać - odparła.
Podeszła do toaletki, otworzyła najwyższą szufladę i wyjęła z niej białą

chusteczkę. Była złożona, wyprasowana i opatrzona wyszytym srebrną nitką
monogramem „A.B.”. Wytarła nią delikatnie moją twarz.

- Chcę, żebyś wiedziała - oświadczyłam - że nie uwierzyłam T. Rayowi, kiedy to

powiedział. Wiem, że nigdy by mnie nie zostawiła. Chciałam dowiedzieć się o niej

czegoś więcej i udowodnić, jak bardzo się mylił.

Patrzyłam, jak August wsuwa palce pod okulary i ściska nos między oczyma.

- I dlatego wyjechałaś? Pokiwałam głową.
- Dlatego, a także z tego powodu, że Rosaleen i ja wpadłyśmy w kłopoty w

mieście. Wiedziałam, że jeśli nie wyjadę, T. Ray zrobi ze mnie mokrą plamę, a ja
miałam już dosyć bycia mokrą plamą.

- Jakie to były kłopoty?
Nie bardzo miałam ochotę kontynuować. Wbiłam wzrok w podłogę.

- Czy to wiąże się jakoś z sińcami i skaleczeniem, które Rosaleen miała na

głowie?

- Chciała się tylko zarejestrować w spisie wyborców. August zmrużyła oczy,

jakby próbowała to zrozumieć.

- Dobrze, zacznijmy od początku. Zgoda? Nie śpiesz się i opowiedz mi, co się

stało.

Opowiedziałam jej najlepiej, jak potrafiłam, ze wszystkimi szczegółami,

starając się niczego nie opuścić: jak Rosaleen ćwiczyła pisanie swojego nazwiska, jak

zaczepili ją ci trzej mężczyźni i jak wylała im na buty sok z tabaki.

- Policjant zabrał nas do więzienia - powiedziałam, zdając sobie sprawę, jak

dziwnie brzmią w moich uszach te słowa. Mogłam tylko wyobrażać sobie, jakie
wrażenie robią na August.

- Do więzienia? - zapytała i lekko oklapła, jakby obluzowały się w niej kości. -

Wsadzili was do więzienia? Pod jakim zarzutem?

- Policjant powiedział, że Rosaleen zaatakowała tych mężczyzn, ale ja tam

byłam i widziałam, że tylko się broniła. Nic więcej.

August zacisnęła usta i wyprostowała się jak struna.
- Jak długo tam byłyście?

- Ja nie siedziałam długo. T. Ray przyjechał i wyciągnął mnie, ale Rosaleen

została, a ci mężczyźni wrócili i pobili ją.

- Matko Boska - jęknęła August i jej słowa zawisły nad nami.
Pomyślałam o kryjącym się wszędzie duchu Marii. O jej sercu, które jest

niczym czerwony puchar niezłomności, tkwiący pośród zwyczajnych rzeczy. Czyż nie
tak właśnie mówiła August? Że jest tutaj i wszędzie, tylko jej nie widać.

- Jak w końcu się stamtąd wydostała?
Czasami trzeba wziąć głęboki oddech i nie owijać niczego w bawełnę.

- Poszłam do szpitala, gdzie zabrali ją, żeby założyć szwy, i... i... wyprowadziłam

ją tuż pod nosem policjanta.

- Matko Boska - powiedziała po raz drugi August, po czym wstała i obeszła

pokój dookoła.

- Nigdy bym tego nie zrobiła, ale T. Ray powiedział, że ten facet, który pobił

Rosaleen, to najbardziej zaciekły murzynożerca na świecie i będzie zupełnie w jego

stylu, jeśli tam wróci i ją zabije. Nie mogłam jej tam zostawić.

To straszne, jak wychodziły na jaw wszystkie moje sekrety - zupełnie jakby

podjechała do nas tyłem śmieciara i wywaliła całą swą paskudną zawartość na
podłogę, żeby August mogła ją posortować. Nie to jednak mnie najbardziej

przerażało. Najgorsze było to, że August odchyliła się do tyłu na swoim krześle i w
ogóle na mnie nie patrzyła. Wyglądała przez okno, wpatrywała się w lepkie powietrze i

nie wiadomo co myślała.

Dreszcz przeszedł mi po karku.

- Naprawdę nie chcę być podła - powiedziałam, patrząc na swoje dłonie, które

złożyły się jak do modlitwy. - Ale najwyraźniej nie mogę na to nic poradzić. - Ktoś

mógłby sądzić, że wypłakałam już wszystkie łzy, lecz poczułam, że ponownie
napływają mi do oczu. - Bez przerwy robię coś złego. Okłamuję ludzi. Nie ciebie. To

znaczy, okłamałam cię, ale zrobiłam to w dobrej wierze. I nienawidzę ludzi. Nie tylko
T. Raya, wielu innych. Nienawidzę koleżanek w szkole, chociaż nie zrobiły nic złego

poza tym, że mnie ignorują. Nienawidzę Willifred Marchant, poetki z Tiburonu, mimo
że jej w ogóle nie znam. Czasami nienawidzę Rosaleen, bo się za nią wstydzę. I kiedy

tu przyjechałam, nienawidziłam June.

Jej milczenie wzbierało niczym powódź; słyszałam szum w głowie i deszcz w

uszach.

Spójrz na mnie. Połóż swoją dłoń na mojej. Powiedz coś.

Z nosa leciało mi teraz tak samo obficie jak z oczu. Szlochałam i ocierałam

policzki, nie mogąc się powstrzymać przed oskarżaniem się o najgorsze rzeczy, jakie

przychodziły mi do głowy, wiedząc, że jeśli po tym wszystkim nadal będzie w stanie
mnie kochać, jeśli będzie w stanie powiedzieć: Lily, jesteś dla mnie najwspanialszym

kwiatem na tej ziemi, wtedy być może będę mogła spojrzeć w lustra w jej salonie i
zobaczyć w moich oczach lśniącą rzekę, która toczy dalej swoje wody, mimo że tyle w

niej umarło.

- Ale to wszystko jeszcze nic - powiedziałam.

Musiałam gdzieś dotrzeć, lecz nie miałam dokąd iść. Znalazłyśmy się na

wyspie. Niebieskiej wyspie w różowym domu, gdzie wyrzuciłam z siebie wszystkie

brudy i mogłam mieć tylko nadzieję, że za karę nie ześlą mnie na morze.

- Ja...

August patrzyła na mnie i czekała. Nie wiedziałam, czy zdołam to z siebie

wykrztusić.

- To przeze mnie umarła. Ja... ja ją zabiłam.
Szlochając, padłam na kolana na dywan. Po raz pierwszy w życiu wymówiłam

te słowa i ich dźwięk otworzył na oścież moje serce.

Być może raz lub dwa razy w całym waszym życiu usłyszycie mroczny szept,

głos dobiegający z samego środka wszechrzeczy. Ma ostrza zamiast warg i nie
spocznie, póki nie wypowie tej jednej tajemnicy, która wyjaśnia wszystko. Klęcząc na

podłodze i nie mogąc opanować drżenia, słyszałam go wyraźnie. Nie jesteś godna
miłości, Lily Owens. Nie sposób cię kochać. Któż mógłby cię pokochać? Któż na tym

świecie mógłby cię kiedykolwiek pokochać?

Osunęłam się jeszcze niżej, siadając na piętach, nie zdając sobie sprawy, że

mamroczę na głos „Nie jestem godna miłości”. Spoglądając w górę, zobaczyłam
drobinki kurzu unoszące się w świetle lampy i stojącą nade mną i przyglądającą mi się

August. Myślałam, że pomoże mi wstać, lecz ona uklękła obok mnie i zgarnęła mi
włosy z twarzy.

- Och, Lily - wyszeptała. - Dziecko.
- Zabiłam ją przypadkiem - wyszeptałam, patrząc jej prosto w oczy.

- Posłuchaj teraz - powiedziała August, biorąc mnie pod brodę. - To straszna,

okropna rzecz, z którą trudno żyć. Ale nie jesteś niegodna miłości. Jeśli nawet ją

nieumyślnie zabiłaś, jesteś najdroższą, najbardziej kochaną dziewczyną, jaką znam.
Przecież kocha cię Rosaleen. May cię kochała. Nie trzeba wróżki, żeby odkryć, że

kocha cię Zach. Kochają cię wszystkie Córki Marii. I pokochała cię June mimo
wszystkich swoich fochów. U niej trwało to dłużej, ponieważ tak bardzo nie lubiła

twojej matki.

- Nie lubiła mojej matki? Ale dlaczego? - zapytałam, uświadamiając sobie, że

June musiała także przez cały czas wiedzieć, kim jestem.

- Och, to skomplikowane tak jak cała June. Nie mogła się pogodzić z tym, że

pracuję jako gosposia w domu twojej matki. - August potrząsnęła głową. - Wiem, że to
niesprawiedliwe, ale miała o to żal do Deborah, a potem do ciebie. Lecz nawet June w

końcu cię pokochała, czyż nie?

- Chyba tak - odpowiedziałam.

- Przede wszystkim chcę jednak, żebyś wiedziała, że jacie kocham. Tak jak

kochałam twoją matkę.

August wstała, lecz ja klęczałam, ważąc w duchu jej słowa.
- Daj mi rękę - powiedziała, wyciągając dłoń. Podnosząc się z kolan, chwiałam

się lekko jak ktoś, kto zbyt szybko zerwał się na nogi.

Cała ta spływająca na mnie miłość. Nie wiedziałam, co z nią począć.

Ja też cię kocham, chciałam powiedzieć. Kocham was wszystkich. To uczucie

rosło w moim wnętrzu niczym słup wiatru, lecz docierając do ust, straciło głos, nie

miało słów. Tylko mnóstwo powietrza i tęsknotę.

- Obu nam potrzebna jest chwila odpoczynku - stwierdziła August i podreptała

do kuchni.

*

Nalała nam po szklance mrożonej wody z lodówki. Zabrałyśmy ją na werandę,

siadłyśmy na huśtawce i pociągając małe łyczki, słuchałyśmy skrzypienia łańcuchów.

To zaskakujące, jak bardzo może koić taki dźwięk. Nie chciało nam się zapalać lampy,
i to, że siedziałyśmy po ciemku, też było kojące.

- Jest jedna rzecz, której nie rozumiem, Lily - powiedziała po kilku minutach

August. - Skąd wiedziałaś, żeby tu przyjechać?

Wyciągnęłam z kieszeni obrazek czarnej Marii i podałam go jej.
- Należał do mojej matki - wyjaśniłam. - Znalazłam go na strychu tego samego

dnia co fotografię.

- O mój Boże - westchnęła August i dłoń powędrowała jej do ust. - Dałam go

twojej matce niedługo przed jej śmiercią.

Postawiła szklankę na podłodze i przeszła kilka kroków po werandzie. Nie

wiedziałam, czy mam mówić dalej. Czekałam, że coś powie, a kiedy tego nie zrobiła,
wstałam i podeszłam do niej. Miała zaciśnięte mocno wargi, jej oczy lustrowały noc.

Ściskała obrazek w palcach, ale miała opuszczoną rękę.

Dopiero po minucie uniosła dłoń i mogłyśmy mu się obie przyjrzeć.

- Z tyłu jest napisane „Tiburon, Kar. Płd.” - powiedziałam. August odwróciła

obrazek.

- To musiała napisać Deborah. - Na jej twarzy pojawiło się coś w rodzaju

uśmiechu. - To w jej stylu. Miała cały album zdjęć i na odwrocie każdego pisała, gdzie

zostało zrobione, nawet jeśli to było w jej własnym domu. - Oddała mi obrazek, a ja
przyjrzałam mu się, przesuwając palcami po słowie „Tiburon”. - Kto by pomyślał? -

mruknęła August.

Usiadłyśmy z powrotem na huśtawce i bujałyśmy się, odpychając się lekko

nogami. August patrzyła prosto przed siebie. Ramiączko halki zsunęło jej się pod
łokieć, ale ona w ogóle tego nie zauważała.

June zawsze mówiła, że ludzie odgryzają więcej, niż są w stanie strawić, lecz jej

starsza siostra trawi więcej, niż odgryza. Uwielbiała się z nią droczyć - o to, jak się nad

wszystkim zastanawia, jak rozmawiając z kimś, przenosi się nagle w swój prywatny
świat, w którym obraca każdą myśl na wszystkie strony, trawiąc rzeczy, którymi

większość ludzi dawno by się udławiła. Naucz mnie, jak to się robi, chciałam
powiedzieć. Naucz mnie, jak to wszystko ogarnąć.

Nad drzewami zagrzmiał piorun. Pomyślałam o podwieczorkach mojej matki, o

malutkich kanapeczkach dla lalek, i ogarnął mnie smutek. Może dlatego, że tak

bardzo cieszyłabym się, mogąc w nich uczestniczyć. A może dlatego, że wszystkie
kanapki posmarowane były ulubionym przez nią masłem orzechowym, a ja wcale za

nim nie przepadałam. Myślałam o wierszu, którego kazała jej się nauczyć na pamięć
August. Czy nie zapomniała go, wychodząc za mąż? Czy leżąc w łóżku i słuchając

chrapania T. Raya, recytowała go przed zaśnięciem i marzyła, by uciec z Robertem
Frostem?

Zerknęłam z ukosa na August i wróciłam myślami do owej chwili w jej sypialni,

gdy przyznałam się do najgorszych ludzkich grzechów. Po wysłuchaniu których

powiedziała: Kocham cię. Tak jak kochałam twoją matkę.

- No dobrze - mruknęła August, jakbyśmy nawet na chwilę nie przerwały

rozmowy. - Obrazek wyjaśnia, jak trafiłaś do Tiburonu, ale jak, na Boga, znalazłaś
mnie?

- To akurat było łatwe - odparłam. - Zaraz po przyjeździe zobaczyłam miód

Czarnej Madonny i był na nim ten sam obrazek, który miała moja matka. Obrazek

Czarnej Madonny z Breznicharu w Czechach.

- Bardzo ładnie to wymówiłaś - pochwaliła mnie.

- Ćwiczyłam trochę.
- Gdzie zobaczyłaś ten miód?

- W domu towarowym Frogmore Stew na skraju miasta. Zapytałam tego pana

w muszce, skąd go ma. To on powiedział mi, gdzie mieszkasz.

- Mówisz pewnie o panu Gradym. - August potrząsnęła głową. - Naprawdę,

można powiedzieć, że przywiodło cię tutaj przeznaczenie.

Przywiodło mnie tu przeznaczenie, co do tego nie miałam żadnych wątpliwości.

Chciałam tylko wiedzieć, dokąd mnie ostatecznie zawiedzie. Spojrzałam na nasze

kolana, na to, jak obie trzymamy na nich otwarte ku górze dłonie, tak jakbyśmy
czekały, że coś w nie wpadnie.

- Może pomówimy jeszcze trochę o twojej matce - zaproponowała.
Pokiwałam głową. Czułam, jak strzyka mi w kościach, tak strasznie pragnęłam

o niej mówić.

- Kiedy będziesz chciała zrobić przerwę i odpocząć, po prostu mi powiedz -

uprzedziła mnie.

- Dobrze - odparłam.

Nie wyobrażałam sobie, po co to zastrzeżenie. Czy to, co chciała mi powiedzieć,

wymagało przerw? Przerw na co? Żebym mogła zatańczyć z radości? Żeby mogła mnie

ocucić po tym, jak padnę zemdlona? A może przerwy miały pomóc mi w przyswojeniu
złych wieści?

Gdzieś daleko zaczął szczekać pies i August czekała przez chwilę, aż ucichnie.
- Zaczęłam pracować u matki Deborah w tysiąc dziewięćset trzydziestym

pierwszym roku - powiedziała. - Deborah miała wtedy cztery latka. Najmilsze dziecko
pod słońcem, ale bez przerwy coś broiła. Naprawdę trudno ją było upilnować.

Chodziła na przykład we śnie. Którejś nocy wyszła na dwór i wdrapała się po opartej o
dom drabinie, którą zostawili dekarze. To chodzenie we śnie doprowadzało jej matkę

do obłędu. - August roześmiała się. - Twoja matka miała także wyimaginowaną
przyjaciółkę. Miałaś kiedyś kogoś takiego? - zapytała, a ja potrząsnęłam głową. -

Nazywała ją Tica Tee. Rozmawiała z nią na głos, jakby stała tuż obok nas, i kiedy
zapominałam nakryć jej do stołu, Deborah urządzała awanturę. Co jakiś czas

stawiałam dla niej talerz, a wtedy ona mówiła: „Co ty robisz? Tica Tee poszła do kina”.
Twoja matka uwielbiała Shirley Tempie.

- Tica Tee - powtórzyłam, pragnąc poczuć to imię na języku.
- Tica Tee to był nie byle kto - ciągnęła August. - Wszystko to, co przychodziło z

trudem twojej matce, Tica Tee potrafiła wykonać z palcem w nosie. Tica Tee
dostawała sto punktów na szkolnych sprawdzianach, słała łóżko i zmywała po sobie

naczynia. Ludzie powtarzali twojej babci... miała na imię Sarah... że powinna
zaprowadzić córkę do tego doktora w Richmondzie, który zajmował się trudnymi

dziećmi. Ale ja powiedziałam jej, żeby się nie martwiła. „Deborah chce się uporać z
różnymi problemami na swój własny sposób. W swoim czasie wyrośnie z tego”, uspo-

koiłam ją. I wyrosła.

Dlaczego nie przyszło mi nigdy do głowy, że można mieć wyimaginowanych

przyjaciół? To nie było takie głupie. Jakaś twoja zagubiona cząstka występowała do
przodu i przypominała ci, co mógłbyś osiągnąć, gdybyś się odrobinę przyłożył.

- Nie wygląda na to, żebyśmy ja i moja matka były do siebie w czymkolwiek

podobne - stwierdziłam.

- Ależ byłyście. Miała w sobie coś niezwykłego, zupełnie tak jak ty. Nagle robiła

coś, o czym inne dziewczynki nie śmiały marzyć.

- Na przykład?
August spojrzała gdzieś nad moim ramieniem i uśmiechnęła się.

- Pewnego razu uciekła z domu. Nie pamiętam nawet, co ją tak wzburzyło.

Szukaliśmy jej długo po zapadnięciu zmroku. Znalazłam ją skuloną w rowie

odpływowym, śpiącą jak suseł.

Pies znowu zaczął szczekać i August umilkła. Słuchałyśmy tego szczekania,

jakby to była jakaś serenada, a ja siedziałam z zamkniętymi oczyma, próbując
wyobrazić sobie moją matkę śpiącą w rowie.

- Jak długo pracowałaś u... u mojej babci? - zapytałam po chwili.
- Bardzo długo. Ponad dziewięć lat. Aż do czasu kiedy dostałam tę pracę w

szkole, o której ci mówiłam. Ale potem utrzymywaliśmy ze sobą kontakt.

- Na pewno nie podobało im się, kiedy przeniosłaś się do Karoliny

Południowej.

- Biedna Deborah płakała i płakała. Miała wtedy dziewiętnaście lat, ale płakała,

jakby miała sześć.

Huśtawka zatrzymała się i żadna z nas nie pomyślała, żeby ją ponownie

rozbujać.

- Jak moja mama trafiła na południe?

- Mieszkałam tu już dwa lata - odparła August. - Założyłam swoją firmę

pszczelarską, a June uczyła w szkole. Deborah zadzwoniła do mnie z Richmondu.

Wypłakując oczy, powiedziała, że zmarła jej matka. „Nie mam już nikogo oprócz
ciebie”, powtarzała.

- A jej ojciec? Gdzie był jej ojciec?
- Och, pan Fontanel zmarł, kiedy była mała. Nigdy go nie poznałam.

- Więc przyjechała tu, żeby być z tobą?
- Deborah miała przyjaciółkę ze szkoły średniej, która przeniosła się wtedy do

Sylvanu. To ona przekonała ją, że warto tam zamieszkać. Powiedziała, że jest tutaj
praca i mężczyźni, którzy wrócili z wojny. I Deborah się przeniosła. Ale myślę, że w

dużym stopniu zrobiła to z mojego powodu. Chciała być blisko mnie.

Kropki zaczynały się powoli łączyć.

- Moja matka przyjechała do Sylvanu - powiedziałam - poznała T. Raya i

pobrali się.

- Zgadza się - odparła August.
Kiedy wyszłyśmy na werandę, niebo było usiane gwiazdami. Droga Mleczna

świeciła, jakby była prawdziwą drogą, którą można spacerować i spotkać u jej kresu
własną matkę stojącą z rękoma na biodrach. Teraz jednak podwórko zasnuło się mgłą,

która zawisła nad werandą. Chwilę później zaczęło mżyć.

- Nie rozumiem tylko, dlaczego poślubiła właśnie jego - mruknęłam.

- Nie sądzę, żeby twój ojciec był zawsze taki jak teraz. Deborah opowiadała mi

o nim. Podobało jej się, że został odznaczony podczas wojny. Uważała, że jest bardzo

dzielny. Mówiła, że traktuje ją jak księżniczkę.

Miałam ochotę roześmiać się jej w twarz.

- Mogę ci od razu powiedzieć, że to jest jakiś zupełnie inny Terrence Ray.
- Wiesz, Lily, ludzie mogą być na początku mili, a kiedy życie weźmie ich ostro

w obroty, stają się zupełnie inni. Nie wątpię, że w pierwszym okresie kochał twoją
matkę. Właściwie chyba ją uwielbiał. A jej bardzo się to podobało. Jak wiele młodych

kobiet dała się porwać romantycznym złudzeniom. Ale po mniej więcej sześciu
miesiącach to wszystko minęło. Pamiętam, jak w jednym z listów pisała, że Terrence

Ray ma żałobę za paznokciami. I zaraz potem napisała do mnie, że nie wie, czy może
żyć na farmie, tego rodzaju rzeczy. Kiedy się jej oświadczył, odmówiła.

- Lecz w końcu za niego wyszła - powiedziałam, autentycznie skonsternowana.
- Później zmieniła zdanie i zgodziła się.

- Dlaczego? Skoro miłość minęła, dlaczego za niego wyszła? August położyła mi

dłoń na głowie i wygładziła włosy.

- Bardzo długo zastanawiałam się, czy powinnam ci o tym powiedzieć, ale może

dzięki temu będziesz mogła lepiej zrozumieć wszystko, co się stało. Deborah była w

ciąży, skarbie, oto dlaczego.

Wiedziałam, co od niej usłyszę, jeszcze nim to powiedziała, lecz jej słowa i tak

spadły na mnie niczym uderzenie młotka.

- Była w ciąży ze mną?

W moim głosie zabrzmiało znużenie. Życie mojej matki okazało się dla mnie

zbyt ciężkie.

- Owszem, była w ciąży z tobą. Ona i Terrence Ray wzięli ślub koło Bożego

Narodzenia. Zadzwoniła, żeby mi o tym powiedzieć.

Niechciane dziecko, pomyślałam. Byłam niechcianym dzieckiem.
Nie koniec na tym. Moja matka wpadła w potrzask i związała się z T. Rayem

wyłącznie z mojego powodu. Cieszyłam się, że jest ciemno i August nie widzi mojej
twarzy, nie widzi, jaka jest zmieniona. Wydaje nam się, że chcemy się czegoś

dowiedzieć, a kiedy już się dowiemy, myślimy tylko o tym, żeby wymazać to z pamięci.
Od tej chwili, gdy ludzie będą pytali mnie, kim chcę zostać, jak dorosną, miałam

zamiar odpowiadać: ofiarą amnezji.

Słuchałam szumu deszczu. Kilka kropel osiadło na moich policzkach, kiedy

liczyłam na palcach.

- Urodziłam się siedem miesięcy po ich ślubie - mruknęłam.

- Deborah zadzwoniła do mnie zaraz po twoich narodzinach. Powiedziała, że

jesteś taka śliczna, że oczy bolą, kiedy na ciebie się patrzy.

Coś w tym, o czym mówiła, sprawiło, że moje własne oczy zapiekły, jakby ktoś

sypnął w nie piaskiem. Może matka jednak do mnie czule przemawiała. Może

gaworzyła ze mną, tak jak gaworzy się z niemowlakami. Kręciła w palcach moje
dopiero co wyrosłe włosy. Wiązała na nich różowe kokardy. To, że nie zaplanowała

moich urodzin, nie musiało znaczyć, że mnie nie kochała.

August mówiła dalej, a ja znowu stałam się bohaterką tej znajomej historii,

którą stale sobie powtarzałam i w której moja matka kochała mnie bez pamięci.
Żyłam w tej historii, podobnie jak złota rybka żyje w swoim akwarium - jakby to był

jedyny świat, który istnieje. Opuszczenie go groziło mi śmiercią.

Siedziałam tam ze zgarbionymi ramionami, wpatrując się w podłogę.

Wykreśliłam słowo „niechciane” ze swojego słownika.

- Dobrze się czujesz? - zapytała August. - Może chcesz iść do łóżka i się z tym

przespać, a o reszcie porozmawiamy jutro?

- Nie - wychrypiałam i zaczerpnęłam powietrza. - Czuję się dobrze, naprawdę -

powiedziałam, starając się sprawiać wrażenie spokojnej. - Muszę się tylko napić
trochę wody.

August wzięła moją pustą szklankę i poszła do kuchni, oglądając się na mnie

dwa razy przez ramię. Kiedy wróciła z wodą, miała przewieszoną przez rękę czerwoną

parasolkę.

- Niedługo odprowadzę cię do miodowni - wyjaśniła. Szklanka drżała w mojej

dłoni i ciężko mi było trafić do ust.

Pijąc wodę, przełykałam ją tak głośno, że przez kilka chwil nie słyszałam

deszczu.

- Na pewno nie chcesz już iść do łóżka? - dopytywała się August.

- Na pewno. Muszę wiedzieć...
- Co musisz wiedzieć, Lily?

- Wszystko.
August usiadła zrezygnowana obok mnie na huśtawce.

- No dobrze - powiedziała. - W porządku.
- Wiem, że wyszła za niego wyłącznie z mojego powodu, ale czy twoim zdaniem

nie była chociaż trochę szczęśliwa? - zapytałam.

- Przez jakiś czas sądziłam, że była. Wiem, że się starała. W ciągu tych

pierwszych kilku lat dostałam od niej kilkanaście listów i co najmniej tyle samo razy
telefonowała i widziałam, że bardzo się przykładała. W większości pisała o tobie: jak

zaczynasz siadać i chodzić, jak bawisz się w koci łapci. Ale potem listy zaczęły
przychodzić coraz rzadziej, a kiedy przychodziły, widziałam, że jest nieszczęśliwa.

Któregoś dnia zadzwoniła do mnie. To było pod koniec sierpnia albo pierwszego
września... pamiętam, bo krótko przedtem obchodziłyśmy Święto Marii. Powiedziała,

że opuszcza T. Raya, że musi opuścić dom. Pytała, czy może zamieszkać u nas przez
kilka miesięcy, dopóki nie zdecyduje, dokąd dalej jechać. Odparłam, że oczywiście,

będzie nam miło. Kiedy odebrałam ją na dworcu autobusowym, nie była w ogóle do
siebie podobna. Strasznie wychudła i miała podkrążone oczy.

Żołądek podszedł mi powoli do gardła. Wiedziałam, że dobrnęłyśmy w tej

historii do miejsca, którego najbardziej się bałam. Zaczęłam bardzo szybko oddychać.

- Przywiozła mnie, kiedy przyjechałaś po nią na dworzec? Zabrała mnie ze

sobą, prawda?

August pochyliła się do przodu.
- Nie, skarbie, przyjechała sama - wyszeptała nad moimi włosami.

Zdałam sobie sprawę, że ugryzłam się od środka w policzek. Poczułam w ustach

krew i chciałam ją wypluć, lecz zamiast tego ją połknęłam.

- Dlaczego? - zapytałam. - Dlaczego mnie ze sobą nie zabrała?
- Wiem tylko, Lily, że była w depresji, zupełnie zdruzgotana. Tego dnia, kiedy

wyjechała, nie zdarzyło się nic szczególnego. Obudziła się po prostu i uznała, że nie
może już tam dłużej wytrzymać. Zadzwoniła do sąsiadki, żeby przypilnowała dziecka i

pojechała ciężarówką Terrence'a Raya na dworzec autobusowy. Dopóki jej nie
zobaczyłam, myślałam, że przywiezie cię ze sobą.

Huśtawka lekko zaskrzypiała. Siedziałyśmy tam obie, wdychając zapach

ciepłego deszczu, mokrego drzewa, gnijącej trawy. Moja matka mnie porzuciła.

- Nienawidzę jej - powiedziałam. Chciałam to wykrzyczeć, ale mój głos był

nienaturalnie spokojny, niski i ochrypły niczym chrzęst opon po żwirze.

- Poczekaj, Lily.
- Nienawidzę. Nienawidzę jej. Nie jest w ogóle taka, jak myślałam. - Przez całe

życie wyobrażałam sobie, jak bardzo mnie kochała, jaką była idealną, wzorową matką.
Wszystko to była nieprawda. Od początku do końca ją sobie wymyśliłam. - Zostawiła

mnie bez większego żalu, bo od samego początku mnie nie chciała - powiedziałam.

August wyciągnęła do mnie rękę, lecz ja zerwałam się, pchnęłam wychodzące

na schodki drzwi z siatki i zbiegłam na dół. Kiedy się za mną zatrzasnęły, usiadłam
skulona pod okapem na zmoczonych deszczem stopniach.

Usłyszałam idącą przez werandę August i poczułam, jak gęstnieje powietrze,

gdy stanęła za mną po drugiej stronie siatki.

- Nie mam zamiaru jej usprawiedliwiać, Lily - powiedziała.
- Twoja matka zrobiła to, co zrobiła.

- Niezła matka - mruknęłam.
Czułam, jak coś we mnie twardnieje. I rodzi się gniew.

- Wysłuchasz mnie przez chwilę? Kiedy twoja matka przyjechała tu do

Tiburonu, zostały z niej praktycznie skóra i kości. May nie mogła jej namówić, żeby

cokolwiek zjadła. Przez cały tydzień tylko płakała. Później taki stan nazwano
załamaniem nerwowym, ale wtedy nie wiedziałyśmy, jak to nazwać. Zabrałam ją do

tutejszego lekarza, który dał jej tranu i pytał o jej białą rodzinę. Powiedział, że być
może powinna spędzić trochę czasu na Bull Street. Więcej już do niego nie poszłyśmy.

- Bull Street? W szpitalu dla nerwowo chorych? - To wszystko robiło się coraz

bardziej ponure. - W domu wariatów?

- Lekarz nie wiedział chyba, co jeszcze może poradzić, ale ona nie była

wariatką. Była w depresji, lecz nie była wariatką.

- Powinnyście ją były tam oddać. Szkoda, że tam nie zgniła.
- Lily!

Zaszokowałam ją i cieszyłam się z tego.
Moja matka szukała miłości, lecz zamiast tego znalazła T. Raya i farmę, a

potem mnie, i ja jej nie wystarczałam. Zostawiła mnie razem z T. Rayem Owensem.

Niebo przecięła błyskawica, lecz nawet wówczas się nie poruszyłam. Wiatr

targał mi włosy, które smużyły się niczym dym. Czułam, jak moje oczy twardnieją i
robią się płaskie i wąskie niczym miedziaki. Patrzyłam na leżące na najniższym

schodku ptasie gówno, które deszcz wpłukiwał w szpary w drewnie.

- Słuchasz mnie? - zapytała przez drucianą siatkę August. Każde jej słowo

najeżone było kolczastymi zadziorami. - Słuchasz mnie?

- Słucham.

- Ludzie w depresji robią rzeczy, których normalnie by nie zrobili.
- Na przykład jakie? - zapytałam. - Porzucają swoje dzieci? Nie potrafiłam się

powstrzymać. Krople deszczu kapały mi na sandały, spływały między palcami.

August głośno westchnęła i usiadła z powrotem na huśtawce. Wyglądało na to,

że chyba ją uraziłam, chyba rozczarowałam i nie dawało mi to spokoju. Nie byłam już
z siebie taka dumna.

Wstałam ze schodka i wróciłam na osłoniętą siatką werandę. Kiedy usiadłam

na huśtawce i August położyła mi rękę na dłoni, poczułam, jak moją skórę przenika

ciepło. Zadrżałam.

- Chodź - powiedziała, przygarniając mnie do siebie. Schowałam się pod jej

opiekuńcze ptasie skrzydło i przez jakiś czas nie wychylałam się na zewnątrz, kołysząc
się z August to w jedną, to w drugą stronę.

- Co wpędziło ją w taką depresję? - zapytałam.
- Nie znam pełnej odpowiedzi, ale na pewno miało to jakiś związek z tym, że

ugrzęzła na tej farmie, odizolowana od wszystkich, będąc żoną mężczyzny, którego tak
naprawdę nie chciała w ogóle poślubić.

Padało coraz mocniej, przed sobą widziałam tylko srebrno - czarne strugi

deszczu. Bezskutecznie starałam się wejrzeć we własne serce. Jednocześnie

nienawidziłam mojej matki i jej serdecznie żałowałam.

- No dobrze, miała załamanie nerwowe, ale jak mogła mnie w ten sposób

zostawić? - zapytałam.

- Kiedy spędziła tutaj trzy miesiące i poczuła się trochę lepiej, zaczęła mówić o

tym, jak bardzo za tobą tęskni. W końcu pojechała po ciebie do Sylvanu.

Wyprostowałam się i spojrzałam na August, słysząc swój własny świszczący

oddech.

- Wróciła po mnie?

- Miała zamiar przywieźć cię do Tiburonu i zamieszkać tutaj. Rozmawiała

nawet z Claytonem, żeby wystąpić o rozwód. Kiedy ją po raz ostatni widziałam,

siedziała w autobusie i machała mi na pożegnanie przez szybę.

Oparłam głowę o ramię August, wiedząc dobrze, co się później wydarzyło.

Zamknęłam oczy i od razu to zobaczyłam. Dawno miniony dzień, którego
wspomnienie nigdy mnie nie opuściło - walizka na podłodze, to, jak wrzucała do niej

ubrania, w ogóle ich nie składając. Pośpiesz się, powtarzała.

T. Ray powiedział, że wróciła po swoje rzeczy. Ale wróciła również po mnie.

Chciała mnie tutaj zabrać, zabrać do Tiburonu, do August.

Dlaczego nam się nie udało? Pamiętałam skrzypienie butów T. Raya na

schodach. Chciałam walnąć o coś pięściami, krzyczeć na matkę, że dała się zaskoczyć,
że nie pakowała się szybciej, że nie przyjechała wcześniej.

W końcu spojrzałam na August.
- Pamiętam to. Pamiętam, jak po mnie wróciła - oznajmiłam, czując gorycz w

ustach.

- Często o tym myślałam - przyznała.

- T. Ray zastał ją przy pakowaniu. Krzyczeli na siebie i kłócili się. Matka... -

zaczęłam i przerwałam, słysząc ich głosy w mojej głowie.

- Mów dalej - powiedziała August. Spojrzałam na swoje dłonie, które całe się

trzęsły.

- Matka wyjęła pistolet z szafy, ale on go jej wyrwał. To zdarzyło się tak szybko,

że wszystko miesza mi się w głowie. Zobaczyłam leżący na podłodze pistolet i

podniosłam go. Nie wiem, dlaczego to zrobiłam. Chciałam... chciałam pomóc. Oddać
go jej. Dlaczego to zrobiłam? Dlaczego go podniosłam?

August przesunęła się na skraj huśtawki i odwróciła twarzą do mnie. W jej

oczach płonął ogień.

- Pamiętasz, co zdarzyło się potem, kiedy go już podniosłaś? Potrząsnęłam

głową.

- Pamiętam tylko hałas. Huk eksplozji. Strasznie głośny. Łańcuch, na którym

była zawieszona huśtawka, drgnął. Podniosłam wzrok i zobaczyłam, że August

zmarszczyła brwi.

- Jak odkryłaś, że... że moja matka nie żyje? - zapytałam.

- Kiedy Deborah nie wróciła, tak jak zapowiedziała... musiałam dowiedzieć się,

co się stało, więc zadzwoniłam do waszego domu. Słuchawkę podniosła kobieta.

Powiedziała, że jest sąsiadką.

- Dowiedziałaś się od naszej sąsiadki?

- Powiedziała, że Deborah zginęła w wypadku z bronią. To wszystko, czego się

od niej dowiedziałam.

Odwróciłam się i spojrzałam w noc, na cienie przesuwające się po słabo

oświetlonej werandzie i ociekające wodą sosny.

- Nie wiedziałaś, że to ja... że to ja zrobiłam?
- Nie, nigdy mi to nie przyszło do głowy. I nie wiem, czy potrafię to sobie teraz

wyobrazić. - August splotła razem palce, a potem położyła je na kolanach. -
Próbowałam dowiedzieć się czegoś więcej. Zadzwoniłam jeszcze raz i telefon odebrał

Terrence Ray. Nie chciał o tym mówić. Ciągle pytał, kim jestem. Zadzwoniłam nawet
na posterunek policji w Sylvanie, ale oni też nie chcieli udzielić żadnych informacji

poza tym, że to był wypadek. Musiałam więc żyć w niewiedzy. Przez wszystkie te lata.

Siedziałyśmy w bezruchu. Deszcz przestał prawie padać i została nam tylko

cisza i bezksiężycowe niebo.

- Chodź - powiedziała August. - Położę cię spać.

Wyszłyśmy w noc, słuchając bełkotliwej pieśni koników polnych i plaskania

kropel o parasol, wszystkich tych strasznych rytmów, które odzywają się w tobie

echem, kiedy nie masz się na baczności. Zostawiła cię, bębniły. Zostawiła cię.
Zostawiła cię.

Wiedza może być przekleństwem. Zamieniłam bagaż kłamstw na bagaż prawdy

i nie wiedziałam, który jest cięższy. Dźwiganie którego wymaga więcej siły? Było to

jednak śmieszne pytanie, ponieważ, gdy ktoś pozna prawdę, nie może się już cofnąć
po walizkę z kłamstwami. Cięższa czy nie, prawda przeszła na jego własność.

W miodowni August zaczekała, aż wsunę się pod prześcieradło, po czym

pochyliła się i pocałowała mnie w czoło.

- Wszyscy na tym świecie popełniamy błędy, Lily - powiedziała. - Każdy z nas.

Jesteśmy tylko ludźmi. Twoja matka popełniła straszny błąd, ale próbowała go

naprawić.

- Dobranoc - odparłam, przewracając się na drugi bok.

- Nic nie jest doskonałe - dodała od progu August. - Takie jest życie.

Pszczela robotnica ma zaledwie trochę więcej niż centymetr długości i waży

tylko sześćdziesiąt miligramów, lecz mimo to potrafi fruwać z ładunkiem niższym

od samej siebie.

The Honey Bee (Pszczoła miodna)

ROZDZIAŁ TRZYNASTY

Było mi gorąco w zagięciach łokci i miękkich miejscach pod kolanami. Leżąc na

prześcieradle, dotknęłam palcami powiek. Płakałam dziś tyle, że były spuchnięte i na
pół przymknięte. Gdyby nie te powieki, mogłabym nie uwierzyć w nic, co zaszło

między mną i August.

Od jej wyjścia w ogóle się nie poruszyłam. Leżałam, gapiąc się w płaski sufit i

obserwując robaki, które wypełzają i łażą w kółko dla samej zabawy, gdy wydaje im
się, że zasnąłeś. Kiedy zmęczyło mnie śledzenie ich wzrokiem, zasłoniłam ręką oczy i

prosiłam samą siebie: Śpij. Lily. Proszę, po prostu zaśnij. Ale oczywiście nie mogłam
zasnąć.

Usiadłam na łóżku, mając wrażenie, że moje ciało waży dwieście funtów. Tak

jakby ktoś podjechał betoniarką do miodowni, przystawił rurę do mojej piersi i zaczął

nalewać. Czułam się strasznie, leżąc niczym blok betonu pośrodku nocy.

Gapiąc się w ścianę, wracałam co jakiś czas myślami do Naszej Pani. Chciałam

z nią porozmawiać, zapytać, dokąd mam się udać. Kiedy weszłam tu z August i
spojrzałam na nią, zakutą w te wszystkie łańcuchy, nie wydawała się jednak zdolna

komukolwiek pomóc. Człowiek chce, by ten, do kogo się modli, robił przynajmniej
wrażenie sprawnego.

Mimo to zwlokłam się z łóżka i poszłam jej się przyjrzeć. Uznałam, że Maria nie

musi być stale na sto procent sprawna. Chciałam tylko, żeby mnie zrozumiała.

Chciałam kogoś, kto głęboko by westchnął i powiedział: Wiem, jak się czujesz,
biedactwo. Gdyby kazano mi wybierać, wolałabym raczej kogoś, kto nie potrafi mi

pomóc, lecz rozumie moją sytuację, aniżeli kogoś, kto może pomóc, ale nie rozumie.
Taka już jestem.

Od razu poczułam zapach łańcuchów, gęsty, rdzawy odór. Miałam ochotę je

odwinąć, ale robiąc to, zepsułabym oczywiście całą odprawianą przez August i Córki

ceremonię.

U stóp Marii paliła się czerwona świeczka. Usiadłam przed nią na podłodze,

krzyżując nogi. Na dworze słyszałam szumiący wysoko w drzewach wiatr, melodyjny

odgłos, który przenosił mnie w dawne czasy, gdy budziłam się w nocy, wychwytując
jakiś dźwięk, i otumaniona snem i tęsknotą, wyobrażałam sobie, że tam wśród drzew

siedzi moja matka i śpiewa o swojej bezgranicznej miłości. Kiedyś wpadłam do pokoju
T. Raya, wrzeszcząc, że za oknem jest moja matka. Powiedział tylko trzy słowa:

„Gówno prawda, Lily”.

Nie znosiłam, gdy okazywało się, że ma rację. Nie było żadnego głosu, który

niósł wiatr. Nie było śpiewającej matki. Nie było bezgranicznej miłości.

Najgorszy jednak, naprawdę najgorszy, był gniew, który czułam w sobie. Który

ogarnął mnie tam na werandzie, kiedy historia mojej matki zawaliła się w gruzy i
miałam wrażenie, że ziemia ustępuje mi spod nóg. Nie chciałam być taka wściekła.

Nie jesteś wściekła, powtarzałam sobie. Nie masz prawa się gniewać. To, co ty
zrobiłaś swojej matce, jest o wiele gorsze od tego, co ona zrobiła tobie. Ale człowiek

nie może powiedzieć sobie, że nie jest wściekły. Albo jest wściekły, albo nie.

W pokoju było duszno i gorąco. Czułam, że za minutę nie będę w stanie

oddychać, tak wielki wypełniał mnie gniew. Moje płuca otwierały się, zderzały z nim i
zaraz zamykały.

Wstałam i przeszłam kilka kroków w ciemności. Na stole za mną stało pół

tuzina słoików z miodem Czarnej Madonny, czekających, żeby Zach odwiózł je do

miasta - do Claytona, do domu towarowego Frogmore Stew, do sklepów Amen Dollar
i Divine Do's, a także do salonu piękności dla kolorowych.

Jak ona śmiała? Jak śmiała mnie zostawić? Byłam jej dzieckiem.
Spojrzałam w stronę okna, mając ochotę wytłuc w nim wszystkie szyby.

Chciałam cisnąć coś, co doleciałoby aż do nieba i zwaliło Boga z jego tronu. Złapałam
jeden ze słoików z miodem i rzuciłam go z całej siły przed siebie. Minął głowę czarnej

Marii i rąbnął o tylną ścianę. Złapałam kolejny słoik i też go rzuciłam. Rozbił się na
podłodze przy stosie nadstawek. Nie oszczędziłam żadnego ze słoików; miód

zachlapał wszystko, pryskając niczym rzadkie ciasto z elektrycznych ubijaczy. Stałam
pośrodku zasłanej okruchami szkła miodowni i było mi wszystko jedno. Moja matka

mnie porzuciła. Kto by się przejmował miodem na ścianach?

Złapałam blaszane wiadro i stęknąwszy głucho, cisnęłam nim w ścianę tak

silnie, że zostawiło wgniecenie. Ramię zaczynało mi odmawiać posłuszeństwa, ale
złapałam jeszcze tackę z foremkami do świeczek i też nią cisnęłam.

A potem stanęłam bez ruchu, obserwując miód, który ściekał po ścianach na

podłogę. Strużka jasnej krwi płynęła po moim lewym ramieniu. Nie miałam pojęcia,

skąd się tam wzięła. Serce biło mi jak obłąkane. Miałam wrażenie, że wyszłam na
chwilę ze skóry, zostawiając swoje ciało pod opieką szaleńca.

Całe pomieszczenie wirowało niczym karuzela. Żołądek pochodził mi do gardła

i opadał w dół. Musiałam dotknąć oburącz ściany, aby przestała się kręcić. Podeszłam

do stołu, na którym stały wcześniej słoiki, i oparłam się dłońmi o blat. Nie miałam
pojęcia, co robić. Czułam w sobie ogromny smutek, nie z powodu tego, co zrobiłam,

choć było to oczywiście paskudne, lecz dlatego, że wszystko wydawało się takie puste -
uczucia, które do niej żywiłam, rzeczy, w które wierzyłam, wszystkie te opowieści,

którymi karmiłam się, jakby były pożywieniem, wodą i powietrzem. Byłam
dziewczynką, którą porzuciła. Do tego to się sprowadzało.

Rozglądając się po pobojowisku, które było moim dziełem, zastanawiałam się,

czy ktoś w różowym domu usłyszał rozbijające się o ścianę słoiki z miodem.

Podeszłam do okna i wbiłam wzrok w ciemność. W sypialni August było ciemno.
Czułam, jak bije mi serce. Tak bardzo mnie bolało. Zupełnie jakby ktoś je podeptał.

- Dlaczego mnie opuściłaś? - zapytałam, widząc, jak mój oddech osiada

kręgiem pary na szybie.

Przez jakiś czas stałam, przyciskając twarz do szyby, a potem odgarnęłam kilka

okruchów szkła, które leżały na podłodze przed Naszą Panią, i położyłam się na boku,

podciągając kolana pod brodę. Stojąca nade mną, pochlapana miodem czarna Maria
nie wydawała się wcale zdziwiona. Leżałam w pustce i w znużeniu, czując, jak wycieka

ze mnie wszystko - nawet nienawiść. Nie zostało już nic do zrobienia. Nie było dokąd
pójść. Istniało tylko tu i teraz, i na tym kończyła się prawda.

Zakonotowałam sobie, żeby nie wstawać w nocy i nie chodzić po podłodze,

jeżeli nie chcę pokroić sobie stóp na kawałki. Następnie zamknęłam oczy i zaczęłam

układać sen, który miał mi się przyśnić. O tym, jak w posągu czarnej Marii otwierają
się tuż nad jej brzuchem małe drzwiczki i jak wpełzam do ukrytego tam po-

mieszczenia. Nie było to wyłącznie tworem mojej wyobraźni, ponieważ widziałam taki
obrazek w książce August - posąg Marii z szeroko otwartymi drzwiczkami, a w środku

wszystkich, którzy szukali pociechy w jej tajemnym świecie.

*

Obudziłam się, potrząsana wielkimi dłońmi Rosaleen. Kiedy otworzyłam oczy,

poraziło mnie ostre światło. Jej twarz nachylała się nade mną, z ust płynął zapach

kawy i galaretki winogronowej.

- Lily! - wrzeszczała. - Co się, u jasnej Anielki, tutaj działo?

Zapomniałam, że mam na ręku zaschniętą krew. Spojrzałam na nią i

zobaczyłam okruch szkła, który tkwił niczym mały brylant w spuchniętej oprawie

skóry. Wokół mnie były poszczerbione szczątki słoików i kałuże miodu. Plamy krwi na
podłodze.

Rosaleen wpatrywała się we mnie z ogłupiałą miną. Ja też wybałuszałam oczy,

próbując skupić na niej wzrok. Promienie słońca padały ukosem na Naszą Panią i na

podłogę.

- Odpowiedz mi - sapnęła Rosaleen.

Zmrużyłam oczy. Moje usta najwyraźniej nie chciały się otworzyć i przemówić.
- Popatrz na siebie. Zakrwawiłaś się.

Głowa kiwała mi się na szyi. Spojrzałam na zdewastowany pokój. Wstydziłam

się, czułam się śmieszna i było mi głupio.

- Rzuciłam... rzuciłam parę słoików z miodem.
- To ty tak tu narozrabiałaś? - zapytała, jakby nie mogła w to uwierzyć, jakby

spodziewała się, że zwalę wszystko na bandę wandali, która grasowała tu w nocy.
Wypuściła z ust powietrze tak energicznie, że uniosły jej się włosy, co nie było takie

łatwe, jeśli wziąć pod uwagę, ile miała na nich lakieru. - Dobry Boże w niebiesiech -
mruknęła.

Podniosłam się, oczekując, że mnie zbeszta, lecz ona wyciągnęła ku mnie swoje

grube paluchy i próbowała wydobyć mi szkło z ręki.

- Musimy posmarować to merkurochromem, zanim się zakazisz - powiedziała.

- Chodź.

Miała poirytowany głos i widziałam, że ma ochotę złapać mnie za ramiona i

potrząsać, aż powypadają mi wszystkie zęby.

*

Usiadłam na skraju wanny, a Rosaleen przetarła mi skaleczenie piekącym

wacikiem i zalepiła plastrem Band - Aid.

- Nie umrzesz przynajmniej na zakażenie krwi - stwierdziła. Zamknęła

apteczkę nad umywalką, a potem zatrzasnęła drzwi łazienki. Patrzyłam, jak siada na
sedesie i brzuch zwisa jej między udami. Kiedy Rosaleen sadowiła się na toalecie, całe

urządzenie całkowicie pod nią znikało. Siedząc na skraju wanny, cieszyłam się, że
August i June są w swoich pokojach.

- No dobrze - mruknęła Rosaleen. - Dlaczego rzucałaś całym tym miodem?
Spojrzałam na leżące na parapecie morskie muszle, zdając sobie sprawę, że

chociaż do oceanu mamy sto mil, naprawdę pasują do tego miejsca. August
twierdziła, że każdy powinien mieć muszle w łazience, aby przypominały mu, iż ocean

jest jego domem. Morskie muszle, mówiła, to ulubione przedmioty Naszej Pani,
podobnie jak księżyc.

Podeszłam do parapetu i wzięłam do ręki jedną z nich - ładną białą, płaską

muszlę z żółtymi brzegami.

Rosaleen siedziała, obserwując mnie.
- Mów szybko - poleciła.

- T. Ray miał rację co do mojej matki - odparłam, czując, jak robi mi się

niedobrze od własnych słów. - Porzuciła mnie. Było dokładnie tak, jak powiedział.

Porzuciła mnie.

Przez sekundę zapłonął we mnie gniew, który czułam poprzedniej nocy.

Przyszło mi do głowy, żeby walnąć muszlą o wannę, lecz zamiast tego wzięłam głęboki
oddech. Przekonałam się, że rzucanie różnymi rzeczami nie daje aż tyle satysfakcji.

Rosaleen przeczesała palcami włosy i poruszyła się na sedesie. Deska klozetowa

zaskrzypiała i lekko się pod nią ugięła. Spojrzałam w bok, na rurę pod umywalką i

smugę rdzy na linoleum.

- Więc twoja matka jednak cię zostawiła - mruknęła. - Boże, tego właśnie się

bałam.

Uniosłam głowę. Pamiętałam tę pierwszą noc po naszej ucieczce, kiedy

powtórzyłam Rosaleen przy strumieniu, co powiedział mi T. Ray. Myślałam wówczas,
że rozśmieszy ją sama myśl, że matka mogła mnie zostawić, lecz ona się zawahała.

- Wiedziałaś już wtedy, prawda? - zapytałam.
- Nie wiedziałam na pewno - odparła. - Słyszałam po prostu różne rzeczy.

- Jakie rzeczy?
Rosaleen westchnęła i tak naprawdę było to coś więcej niż westchnienie.

- Kiedy twoja mama umarła - powiedziała - słyszałam, jak T. Ray rozmawia

przez telefon z tą sąsiadką, panią Watson. Mówił, że ona nie musi się już tobą

opiekować, bo najął do tego jedną z kobiet z sadu. Miał na myśli mnie, dlatego nad
stawiłam ucha.

Za oknem przeleciała wrona i w łazience rozległo się jej rozpaczliwe krakanie.

Rosaleen przerwała i poczekała, aż umilknie.

Widywałam panią Watson w kościele, i wiele razy kupowała u mnie

brzoskwinie. Była miła, lecz zawsze patrzyła na mnie, jakbym miała napisane na czole

coś niezmiernie smutnego, jakby chciała podejść i to zetrzeć.

Rosaleen zaczęła mówić dalej, a ja zacisnęłam palce na skraju wanny, nie będąc

pewna, czy chcę tego słuchać.

- Słyszałam, jak twój tato mówi do pani Watson: „Janie, dałaś z siebie więcej,

niż można od ciebie wymagać, opiekując się Lily przez te miesiące. Nie wiem, co
byśmy bez ciebie poczęli”. - Rosaleen spojrzała na mnie i potrząsnęła głową. - Nie

miałam wtedy pojęcia, o co mu chodzi. Ale kiedy powtórzyłaś mi, co mówił o twojej
matce, chyba się domyśliłam.

- Nie mogę uwierzyć, że mi nie powiedziałaś - mruknęłam, krzyżując ręce na

piersiach.

- Jak się o tym dowiedziałaś?
- Od August - odparłam.

Przypomniałam sobie, jak płakałam w jej sypialni. Jak zaciskałam palce na jej

sukni, jak drapał mnie po policzku wyszyty na chusteczce monogram.

- Od August? - Na twarzy Rosaleen nieczęsto pojawiało się totalne osłupienie,

lecz tak teraz właśnie wyglądała.

- August znała moją matkę w czasach, gdy ta była małą dziewczynką w

Wirginii. Niańczyła ją - wyjaśniłam i odczekałam kilka sekund, żeby to do niej dotarło.

- Matka przyjechała tutaj, kiedy opuściła dom... Kiedy... opiekowała się mną pani
Watson. Przyjechała właśnie tutaj.

Rosaleen otworzyła szerzej oczy, jeśli coś takiego jest w ogóle możliwe.
- Twoja matka... - zaczęła i urwała. Widziałam, że jej umysł stara się to

wszystko do siebie dopasować. Wyjazd mojej matki. Panią Watson, która się mną
opiekuje. Moją matkę, która wraca po to, żeby zginąć.

- Mieszkała tutaj trzy miesiące, zanim wybrała się z powrotem do Sylvanu -

mówiłam dalej. - Domyślam się, że pewnego dnia w końcu to sobie uświadomiła: No

tak, zgadza się, zostawiłam w domu małą córeczkę. Jezu, może tam wrócę i ją
zabiorę.

W swoim głosie usłyszałam gorycz i przyszło mi do głowy, że tak już może być

zawsze. Od tej pory za każdym razem, kiedy pomyślę o matce, będę mogła tak łatwo

ześlizgnąć się w to chłodne miejsce, gdzie górę bierze złośliwość. Ścisnęłam w dłoni
muszlę i poczułam, jak jej brzegi wbijają mi się w skórę.

Rosaleen wstała z sedesu. Wydawała się taka wielka w tej malutkiej łazience. Ja

też wstałam i przez chwilę stałyśmy ściśnięte między wanną i sedesem, wpatrując się

w siebie.

- Żałuję, że nie powiedziałaś mi tego wcześniej - dodałam. - Dlaczego tego nie

zrobiłaś?

- Och, Lily - odparła i jej słowa zabrzmiały tak łagodnie, jakby kołysała je długo

w maleńkim hamaku w krtani. - Dlaczego miałabym ci wyrządzić taką krzywdę?

*

Rosaleen wróciła ze mną do miodowni ze szczotką na ramieniu i szpachelką w

ręku. Ja niosłam wiadro, szmaty i płyn do czyszczenia.

Nie uwierzylibyście, z jakich miejsc musiałyśmy zdrapywać miód szpachelką.

Kilka kropel dostało się nawet do sumatora August.

Wyszorowałyśmy podłogę i ściany, a potem zabrałyśmy się do Naszej Pani.

Wysprzątałyśmy całą miodownię, przywracając ją do pierwotnego stanu, i przez cały

ten czas nie odezwałyśmy się do siebie ani słowem.

Pracowałam wyprana ze wszystkich emocji, czując w środku nieznośny ciężar i

z trudem oddychając. Obok siebie miałam spoconą Rosaleen, która gotowa była podać
mi serce na dłoni. Miałam Naszą Panią, której oczy mówiły tak wiele, ale której nie

mogłam ni w ząb zrozumieć. I to było wszystko - nie miałam nic poza tym.

*

Córki i Otis przybyły w samo południe, dźwigając wszelkiego rodzaju półmiski

z wiktuałami, jakbyśmy nie pochorowały się z przejedzenia poprzedniego wieczoru.

Wsadziły je zaraz do piekarnika, żeby nie ostygły, po czym stanęły w kuchni i zaczęły
podkradać Rosaleen jabłka w cieście, powtarzając, że to najlepsze jabłka w cieście,

jakie kiedykolwiek miały przyjemność jeść, co sprawiło, że Rosaleen nadęła się
niczym paw.

- Przestańcie podjadać jej placki - powiedziała June. - Są na obiad.
- Och, niech jedzą - mruknęła Rosaleen, co wprawiło mnie w przygnębienie,

ponieważ pamiętałam, jak lała mnie po łapach, kiedy próbowałam zwędzić mały
okruszek placka przed obiadem. Kiedy pojawili się Neil i Zach, placków prawie już nie

było, a Rosaleen groziło uniesienie się w powietrze.

Stałam w kącie kuchni, odrętwiała i sztywna jak cement. Chciałam popełznąć

na czworakach do miodowni i zwinąć się w kłębek na łóżku. Chciałam, żeby wszyscy
się przymknęli i poszli do domu.

Zach ruszył w moim kierunku, lecz ja odwróciłam się i wbiłam wzrok w rurę od

zlewu. Kątem oka widziałam, że August bacznie mnie obserwuje. Miała błyszczące
usta, jakby posmarowała je wazeliną, i domyśliłam się, że również próbowała jabłek w

cieście. Podeszła do mnie i dotknęła dłonią mojego policzka. Nie wiedziała chyba
jeszcze, że zmieniłam miodownię w strefę zniszczenia, ale miała swoje sposoby, żeby

się dowiedzieć. Może dawała mi do zrozumienia, że wszystko jest w porządku.

- Chcę, żebyś powiedziała Zachowi - poprosiłam. - O tym, że uciekłam z domu,

o mojej matce, o wszystkim.

- Nie chcesz mu tego powiedzieć sama? Łzy napłynęły mi do oczu.

- Nie mogę. Proszę, zrób to. August zerknęła w jego stronę.
- No dobrze. Powiem mu przy pierwszej nadarzającej się okazji - obiecała, po

czym wyprowadziła całą grupę na podwórko, gdzie miała się odbyć ostatnia część
ceremonii.

Wychodząc na zewnątrz, wszystkie Córki miały lśniące od tłuszczu wargi. June

czekała już tam na nas, siedząc na kuchennym krześle bez poręczy i grając na

wiolonczeli. Stanęłyśmy wokół niej w jasnym świetle dnia. Grana przez nią muzyka
należała do tych, które przeszywają cię na wskroś, docierają do najtajniejszych za-

kamarków serca i uwalniają zalegający tam smutek. Słuchając jej, widziałam moją
matkę jadącą autobusem Trailways do Sylvanu, podczas gdy ja, czteroletni berbeć,

spałam w łóżku, nie wiedząc, kogo zobaczę po przebudzeniu.

Muzyka June zmieniła się w powietrze, a powietrze w ból. Kołysząc się w przód

i w tył, starałam się nim nie oddychać.

Z ulgą spostrzegłam Neila i Zacha, którzy wynieśli Naszą Panią z miodowni -

pozwoliło mi to zapomnieć na chwilę o autobusie Trailways. Nieśli ją pod pachami
niczym zwinięty dywan, a łańcuchy obijały się i pobrzękiwały. Nie wiem, dlaczego nie

wywieźli jej na wózku; na pewno okazaliby jej w ten sposób więcej szacunku. Na
domiar złego, stawiając ją na ziemi, zrobili to pośrodku mrowiska, co wprawiło

mrówki w bardzo zły humor. Musieliśmy wszyscy podskakiwać i strzepywać je ze
stóp.

Peruka Cukiereczka, którą z jakiegoś powodu uparła się nazywać „puklowym

kapeluszem”, zsunęła się w trakcie tych podskoków na brwi i musieliśmy odesłać ją do

domu, żeby doprowadziła się do porządku.

- Mówiłem, żebyś jej nie nakładała, jest za gorąco na perukę - zawołał za nią

Otis. - Ślizga ci się po spoconej głowie.

- Nikt nie zabroni mi nosić mojego puklowego kapelusza, jeśli będę miała

ochotę go nosić - rzuciła przez ramię.

- To żadna nowina - odpalił Otis.

Spoglądał na nas, jakbyśmy byli po jego stronie, podczas gdy w rzeczywistości

popieraliśmy w stu procentach jego żonę. Nie dlatego, że wzbudzała w nas zachwyt jej

peruka - w życiu nie widzieliście czegoś tak paskudnego - lecz dlatego, że nie podobało
nam się, iż wydaje jej rozkazy.

- Zebraliśmy się tutaj wszyscy przy Naszej Pani - powiedziała August, kiedy

zapanował w końcu spokój.

Przyjrzałam się posągowi, dumna z tego, jaki był czysty. August otworzyła

Biblię.

- „Oto bowiem błogosławić mnie będą odtąd wszystkie pokolenia...” -

przeczytała słowa Marii.

- Błogosławiona Maria - przerwała jej Violet. - Błogosławiona, błogosławiona

Maria. - Mówiąc to, wpatrywała się w niebo i wszyscy podnieśliśmy wzrok, myśląc, że

spostrzegła Marię zstępującą z wysokości. - Błogosławiona Maria - powtórzyła jeszcze
raz.

- Świętujemy dzisiaj Wniebowzięcie Marii - podjęła August.
- Świętujemy to, jak obudziła się ze snu i wstąpiła do nieba.

Zebraliśmy się tutaj także, aby przypomnieć opowieść o Naszej Pani w

Łańcuchach, aby pamiętać, że wszystkie te łańcuchy nie mogły jej nigdy zniewolić.

Nasza Pani za każdym razem się z nich wyzwalała.

Mówiąc to, złapała łańcuch krępujący czarną Marię, odwinęła jedną pętlę i

podała go Cukiereczkowi, która rozwijała dalej. Każdy z nas wziął w tym udział,
odwijając jedną pętlę łańcucha. Zapamiętałam brzęk, z jakim zwijał się u stóp Naszej

Pani, brzęk, który przypominał litanię Violet. Błogosławiona, błogosławiona,
błogosławiona.

- Maria powstaje - mówiła dalej August i jej głos przeszedł w szept. - Powstaje,

żeby zasiąść na wysokości. - Córki uniosły ręce w górę. Zrobił to nawet Otis. - Nasza

Matka nie będzie obalona i nie będzie krępowana łańcuchami - kontynuowała August.
- I nie będą krępowane jej córki. Powstaniemy, Córki Marii. Jeszcze powstaniemy.

June przesunęła smyczkiem po strunach wiolonczeli. Chciałam unieść ramiona

wraz z innymi, chciałam usłyszeć głos z nieba, który powie mi, że powstanę, chciałam

poczuć, że to możliwe, lecz ręce zwisały mi bezwładnie u boków. Czułam się mała,
godna pogardy, porzucona. Zamykając oczy, za każdym razem widziałam autobus

Trailways.

Córki stały z rękoma uniesionymi i można było odnieść wrażenie, że wstępują

razem z Marią do nieba. A potem August wzięła słoik z miodem Czarnej Madonny,
który stał za krzesłem June, i to, co zrobiła, sprawiło, że powróciliśmy wszyscy na

ziemię. Odkręciła pokrywkę i wylała zawartość na głowę Naszej Pani.

Miód pociekł po twarzy Marii, po jej ramionach i fałdach jej sukni. Kawałek

pszczelego plastra utkwił w zagięciu łokcia Naszej Pani.

No ładnie, miałam ochotę powiedzieć, zerkając na Rosaleen, przez cały ranek

zmywałyśmy z niej miód, a teraz one znowu ją nim oblewają.

Doszłam do wniosku, że nie zaskoczy mnie nic, co zrobią te kobiety, a jednak

już po sekundzie okazało się, że jestem w błędzie, ponieważ Córki zaczęły kręcić się
wokół Naszej Pani niczym pszczoły ze świty królowej, rozsmarowując miód po

drewnie, wcierając go w jej głowę, policzki, szyję, ramiona i ręce, pokrywając nim jej
piersi i brzuch.

- Chodź, Lily, pomóż nam - zawołała Mabelee.
Rosaleen też się do nich przyłączyła i namaszczała miodem uda Naszej Pani.

Trzymałam się z tyłu, lecz Cressie złapała mnie za ręce i przytknęła je do ogrzanej
słońcem miodowej brei na czerwonym sercu Naszej Pani.

Przypomniałam sobie, że odwiedzając Marię w środku nocy, położyłam rękę w

tym samym miejscu. Jesteś moją matką, powiedziałam wtedy. Jesteś matką tysięcy.

- Nie pojmuję, dlaczego to robimy - mruknęłam.
- Zawsze kąpiemy ją w miodzie - odparła Cressie. - Co rok.

- Ale po co?
August wcierała miód w twarz Naszej Pani.

- W kościołach kąpano najważniejsze posągi w święconej wodzie, żeby oddać

im cześć. Zwłaszcza posągi Naszej Pani. Czasami kąpano ją w winie. My

zdecydowałyśmy się na miód - powiedziała i zaczęła wcierać go w szyję Naszej Pani. -
Widzisz, Lily, miód to świetny środek konserwujący. Zasklepia plaster w ulu, żeby był

bezpieczny i czysty i żeby pszczoły mogły przetrwać zimę. Kiedy kąpiemy w nim Naszą
Panią, można powiedzieć, że konserwujemy ją na następny rok, przynajmniej w

naszych sercach.

- Nie wiedziałam, że to środek konserwujący - powiedziałam.

Umazane miodem palce były śliskie, jakbym nasmarowała je oliwą, i zaczęło mi

się to nawet podobać.

- Ludzie nie myślą o nim w ten sposób, ale miód ma tak silne działanie, że

używano go kiedyś do balsamowania zwłok. Matki chowały w nim swoje martwe

dzieci, dzięki czemu ciała w ogóle się nie psuły.

Nigdy nie przyszło mi do głowy, że miód można stosować również w tym celu.

Wyobraziłam sobie domy pogrzebowe, w których zamiast trumien sprzedają wielkie
słoje miodu dla nieboszczyków. Próbowałam je sobie wyobrazić w okienku domu

pogrzebowego dla zmotoryzowanych.

Zaczęłam namaszczać drewno, prawie zawstydzona intymnym charakterem

tego, co robiłyśmy.

Mabelee pochyliła za bardzo głowę i umazała sobie miodem włosy, lecz

wszystkich pobiła Lunelle, której miód kapał z łokci. Próbowała go zlizać, ale nie
mogła oczywiście dosięgnąć tak daleko językiem.

Zwabione miodem mrówki zaczęły maszerować po boku Naszej Pani, a kilka

pszczół zwiadowców, które nie chciały być gorsze, wylądowało na jej głowie.

Wystarczy wynieść garniec miodu na dwór i natychmiast zjawi się tam całe królestwo
owadów.

- Zaraz dołączą do nas spragnione misie - zawołała Queenie, a ja roześmiałam

się i widząc suche miejsce blisko podstawy posągu, szybko naprawiłam to

niedopatrzenie.

Całą Naszą Panią okryły poruszające się w różnych kierunkach dłonie w

każdym odcieniu brązu i czerni. I nagle zaczęło się dziać coś bardzo dziwnego.
Stopniowo wszystkie te dłonie podporządkowywały się temu samemu rytmowi, sunąc

w górę i w dół posągu długimi powolnymi ruchami, a potem robiąc to samo z boku na
bok, niczym stado ptaków, które zmienia jednocześnie szyk na niebie, a my

zachodzimy w głowę, który z nich wydaje komendę.

Trwało to, nie wiem jak długo, i nie popsułyśmy tego gadaniem.

Konserwowałyśmy Naszą Panią, i po raz pierwszy, odkąd dowiedziałam się o swojej
matce, byłam zadowolona, że robię to, co robię.

W końcu odstąpiłyśmy wszystkie od posągu. Nasza Pani stała na trawniku,

otoczona stosem łańcuchów i kompletnie złota od miodu.

Córki Marii zanurzyły jedna po drugiej dłonie w wiadrze z wodą i zmyły z nich

miód. Czekałam do samego końca, pragnąc jak najdłużej zachować jego warstewkę na

skórze. Czułam się, jakbym miała na dłoniach rękawiczki o magicznych
właściwościach. Jakbym mogła zakonserwować na wieki wszystko, czego się dotknę.

*

Zostawiłyśmy Naszą Panią na podwórku i poszłyśmy coś zjeść, a potem

wróciłyśmy i umyłyśmy ją w ten sam niespieszny sposób, w jaki namaściłyśmy ją
miodem. Kiedy Neil i Zach postawili ją z powrotem w salonie, wszyscy goście wyszli.

August, June i Rosaleen zaczęły zmywać naczynia, ale ja wymknęłam się do miodowni
i położyłam się na łóżku polowym, starając się w ogóle nie myśleć.

Zauważyliście, że im ktoś usilniej stara się nie myśleć, tym bardziej

rozbudowane są jego „umysłowe” przygody? Starając się nie myśleć, przez

dwadzieścia minut szukałam odpowiedzi na takie oto fascynujące pytanie: gdyby
można było przeżyć jeden cud z Biblii, co by to było? Odrzuciłam z miejsca ten z

pomnożeniem chleba i ryb, ponieważ nie mogłam już patrzeć najedzenie. Uznałam
chodzenie po wodzie za całkiem ciekawe, lecz w gruncie rzeczy bezsensowne. To

znaczy, chodzi się po wodzie, i co z tego? Zdecydowałam się na zmartwychwstanie,
ponieważ w środku czułam się martwa jak głaz.

Wszystko to przeleciało mi przez głowę, zanim się zorientowałam, że myślę.

Kiedy zaczęłam z powrotem starać się nie myśleć, do drzwi zapukała August.

- Mogę wejść, Lily?
- Jasne - odparłam, lecz nie pofatygowałam się, żeby wstać. To tyle jeśli chodzi

o niemyślenie. Spróbujcie pobyć pięć sekund w towarzystwie August i nie myśleć.

Weszła do środka, trzymając złoto - białe pudło na kapelusze. Przez chwilę

spoglądała na mnie z góry i wydawała się niezwykle wysoka. Stojący na małej półce
wiatraczek trzepotał jej kołnierzykiem, obijając go o szyję.

Przyniosła mi kapelusz, pomyślałam. Może pojechała do sklepu Amen Dollar i

kupiła słomkowy kapelusz, żeby poprawić mi humor. Ale to naprawdę nie miało

sensu. Dlaczego słomkowy kapelusz miałby poprawić mi humor? Przyszło mi do
głowy, że to kapelusz, który obiecała mi Lunelle, lecz to też nie trzymało się kupy.

Lunelle nie zdążyłaby tak szybko uszyć mi kapelusza.

August usiadła na starym łóżku Rosaleen i położyła sobie pudło na kolanach.

- Przyniosłam ci trochę rzeczy twojej matki - powiedziała.
Wbiłam wzrok w idealnie okrągłe pudło, wzięłam głęboki oddech, a potem z

trudem wypuściłam powietrze z płuc. Rzeczy mojej matki.

Nie poruszyłam się. Czułam zapach wpadającego przez okno, rozbełtanego

wiatrakiem powietrza. Zbierało się na deszcz, ale na razie nie spadła ani jedna kropla.

- Nie chcesz zobaczyć? - zapytała.

- Powiedz mi tylko, co tam jest. August poklepała pokrywkę pudła.
- Nie wiem, czy pamiętam. Aż do dzisiejszego ranka nie pamiętałam w ogóle, że

mamy to pudło. Pomyślałam sobie, że otworzymy je razem. Ale jeśli nie chcesz, nie
musisz tego oglądać. To po prostu kilka drobiazgów, które twoja matka zostawiła,

kiedy wyjechała po ciebie do Sylvanu. Jej ubrania oddałam w końcu do Armii
Zbawienia, ale pozostałe rzeczy, choć nie było ich dużo, zatrzymałam. Przeleżały w

tym pudle chyba dziesięć lat.

Usiadłam na łóżku, czując, jak wali mi serce. Zastanawiałam się, czy August

słyszy je w drugiej części pokoju. Bum, bum. Bum, bum. Jest coś znajomego i dziwnie
krzepiącego w tym dźwięku mimo towarzyszącej mu zwykle paniki.

Położyła pudło na łóżku i uniosła pokrywkę. Wyciągnęłam szyję, żeby zobaczyć,

co jest w środku, ale zdołałam tylko dojrzeć pożółkłą na brzegach białą bibułkę.

August wyjęła małe zawiniątko i rozwinęła bibułkę.
- Kieszonkowe lusterko twojej matki - oznajmiła, podnosząc je w górę. Owalne,

w szylkretowej oprawce, nie było większe od mojej dłoni.

Zsunęłam się na podłogę i pozostałam tam, opierając się plecami o łóżko.

Trochę bliżej niż poprzednio. August czekała chyba, że odbiorę od niej lusterko.
Musiałam praktycznie usiąść na własnych dłoniach. W końcu podniosła je i przejrzała

się sama. Na ścianie za nią zatańczyły zajączki.

- Jeśli w nie zajrzysz, zobaczysz twarz swojej matki - powiedziała.

Nigdy nie spojrzą w to lusterko, pomyślałam.
Położyła je na łóżku, po czym wyjęła z pudła szczotkę do włosów z drewnianą

rączką i podała mi ją. Wzięłam, nim zdążyłam pomyśleć. Rączka była dziwna w
dotyku, chłodna i gładka, jakby wytarła się od ciągłego trzymania. Zastanawiałam się,

czy czesała się nią codziennie sto razy.

Chciałam ją oddać August, ale nagle zobaczyłam długi czarny falujący włos,

który utkwił między drucikami. Przysunęłam szczotkę do oczu i spojrzałam na włos
mojej matki, na autentyczną część jej ciała.

- Niech mnie kule - mruknęła August.
Nie mogłam od niego oderwać wzroku. Wyrósł z jej głowy i teraz sterczał tam

niczym myśl, którą zostawiła na szczotce. Wiedziałam, że bez względu na to, jak
bardzo człowiek się stara, bez względu na to, ile rozbije słoików miodu, ile razy wydaje

mu się, że pożegnał się ze swoją matką, ona na zawsze pozostanie w jego tkliwych
miejscach. Oparłam się mocniej plecami o łóżko i poczułam napływające łzy. Szczotka

i włos należący do Deborah Fontanel Owens rozmazywały mi się w oczach.

Oddałam szczotkę August, która położyła mi na dłoni złotą broszkę w kształcie

wieloryba, z małym czarnym oczkiem i tryskającą z nozdrza fontanną górskiego
kryształu.

- Miała ją przypiętą do swetra, kiedy tutaj przyjechała - wyjaśniła.
Zacisnęłam wokół niej palce, a potem podeszłam na kolanach do łóżka

Rosaleen. Położyłam broszkę obok kieszonkowego lusterka oraz szczotki do włosów i
zaczęłam przesuwać wszystkie trzy przedmioty, jakbym układała z nich kolaż.

Miałam zwyczaj układać w podobny sposób na łóżku moje gwiazdkowe

prezenty. Były to na ogół cztery rzeczy, o których wybranie T. Ray prosił ekspedientkę

w domu towarowym - sweter, skarpetki, piżama oraz torba pomarańczy. Można było
dać głowę, że co roku znajdą się na liście podarków. Układałam je od góry do dołu, w

kwadracie i na ukos, w każdej konfiguracji, która pomogłaby mi ujrzeć w nich dowód
miłości.

Kiedy podniosłam wzrok, August wyciągała właśnie z pudła czarną książkę.
- Dałam to twojej matce, kiedy tutaj była - powiedziała. - To angielska poezja.

Wzięłam książkę do ręki i kartkując ją, zauważyłam robione ołówkiem znaki na

marginesach, nie słowa, lecz dziwne małe bazgrały, spiralne trąby powietrzne, stada

ptaszków, gryzmoły z oczyma, dzbanki z pokrywkami, dzbanki z twarzami, dzbanki, z
których kipiały różne rzeczy, małe kałuże, z których wzbierały nagle straszliwe fale.

Patrzyłam na prywatne koszmary mojej matki i miałam ochotę wyjść na dwór i
zakopać ten tomik w ziemi.

Strona czterdziesta druga. Tam właśnie natknęłam się na osiem linijek

Williama Blake'a, które podkreśliła, niektóre słowa dwa razy.

Różo, tyś chora: Czerw niewidoczny, Niesiony nocą Przez wicher mroczny,

Znalazł łoże w szczęśliwym Szkarłacie twego serca I ciemną, potajemną Miłością cię

uśmierca *. [Przełożył Stanisław Barańczak]

Zamknęłam książkę. Chciałam, żeby te słowa odpłynęły, lecz one nie dawały mi

spokoju. Moja matka była różą Williama Blake'a. Tak bardzo pragnęłam ją przeprosić
za to, że stałam się jednym z niesionych przez mroczny wicher, niewidocznych czerwi.

Położyłam książkę na łóżku razem z innymi rzeczami i odwróciłam się do

August, która ponownie sięgnęła do pudła, szeleszcząc bibułką.

- Ostatnia rzecz - powiedziała, wyciągając małe zdjęcie w owalnej ramce z

matowego srebra.

Podając mi je, przytrzymała przez sekundę moje ręce. Zdjęcie przedstawiało

profil kobiety zwróconej ku małej dziewczynce, która siedziała na wysokim krześle z

ustami ubrudzonymi jedzeniem. Włosy kobiety kręciły się w czterdziestu różnych
kierunkach, jakby właśnie przeczesała je sto razy szczotką. W prawej ręce trzymała

dziecinną łyżeczkę. Blask rozświetlał jej twarz. Mała dziewczynka miała śliniaczek z
namalowanym misiem i kokardę we włosach. Unosiła jedną rączkę w stronę kobiety.

Ja i moja matka.
Przestało mnie obchodzić cokolwiek na tej ziemi, z wyjątkiem tego, jak jej

twarz zwrócona była ku mojej, jak stykałyśmy się niemal nosami, jak szeroki i
promienny był jej uśmiech. Karmiła mnie małą łyżeczką. Pocierała mój nos swoim

nosem i spływało na mnie światło z jej twarzy.

Przez otwarte okno wpadał do środka zapach jaśminu, prawdziwy zapach

Karoliny Południowej. Podeszłam do parapetu, oparłam o niego łokcie i
zaczerpnęłam, ile tylko zdołałam, powietrza. Słyszałam za plecami, jak August wierci

się na łóżku polowym i jak skrzypią jego sprężyny.

Spojrzałam na zdjęcie, a potem zamknęłam oczy. May musiała chyba trafić do

nieba i wspomniała mojej matce o znaku, na który czekałam. Znaku, który miał mi
powiedzieć, że byłam kochana.

Kolonia pozbawiona królowej jest żałosną i melancholijną społecznością;

dobiegają z niej żałobne pienia i lamenty... Bez interwencji z zewnątrz kolonia

umrze. Ale kiedy wprowadzi się nową królową, w ulu zachodzą najbardziej
ekstrawaganckie Zmiany.

The Queen Must Die: And Other Affairs of bees and Men (Królowa musi

umrzeć, i inne sprawy pszczół i ludzi)

ROZDZIAŁ CZTERNASTY

Po obejrzeniu z August zawartości pudła na kapelusze zamknęłam się w sobie i

przez jakiś czas tam pozostawałam. August i Zach zajmowali się pszczołami, a ja
spędzałam całe godziny nad rzeką. Chciałam po prostu pobyć trochę sama.

Sierpień zmienił się w patelnię, na której skwierczały kolejne dni. Zrywałam

liście obrazkowca i wachlowałam nimi twarz, moczyłam bose nogi w szemrzącej

wodzie i czułam na twarzy bryzę wiejącą od rzeki, ale wszystko było we mnie
ogłuszone i stępione przez upał, wszystko, z wyjątkiem serca, które tkwiło niczym lo-

dowa rzeźba w moich piersiach. Nic nie mogło go dotknąć.

Ludzie generalnie wolą umrzeć, niż przebaczyć. Takie to trudne. Gdyby Bóg

powiedział, nie owijając w bawełnę: „Daję wam wybór, przebaczcie albo gińcie”, wiele
osób z miejsca zamówiłoby trumnę.

Zapakowałam rzeczy mojej matki w kruszącą się bibułkę, wsadziłam je z

powrotem do pudła na kapelusze i przykryłam pokrywką. Leżąc na podłodze i

wpychając je pod łóżko polowe, odkryłam małą kupkę mysich kosteczek. Zabrałam je,
umyłam w zlewie i codziennie nosiłam w kieszeni, nie mając zielonego pojęcia, dla-

czego to robię.

Pierwszą rzeczą, o której myślałam, budząc się rano, było pudło na kapelusze.

Zupełnie jakby to nie rzeczy matki, lecz ona sama kryła się pod łóżkiem. Pewnej nocy
musiałam wstać i przenieść je do innej części pokoju. Następnie zdjęłam poszewkę z

poduszki, wsadziłam pudło do środka i zawiązałam jedną z moich wstążek do włosów.
Wszystko po to, żeby móc zasnąć.

Idąc do różowego domu do toalety, myślałam: Moja matka siedziała na tym

samym sedesie, a potem łajałam się za te myśli. Kogo obchodziło, gdzie siadała, żeby

się wysikać? Ona z całą pewnością nie martwiła się o moje łazienkowe zwyczaje,
zostawiając mnie na łasce T. Raya i pani Watson.

Nie myśl o niej, nakazywałam sobie surowo. To skończone raz na zawsze. A

chwilę później, daję słowo, wyobrażałam ją sobie w różowym domu albo przy ścianie
płaczu, powierzającą swoje smutki kamieniom. Mogłam się założyć o dwadzieścia

dolców, że w pęknięciach i szparach w murze pojawiało się często nazwisko T. Raya.
Może było tam także imię Lily. Żałowałam, że nie była dość mądra albo kochająca,

żeby zdać sobie sprawę, że każdy ma swoje smutki, które go gryzą, lecz nie porzuca z
tego powodu dzieci.

W jakiś niezdrowy sposób pokochałam chyba moją małą kolekcję ran i urazów.

Zapewniały mi mnóstwo naprawdę miłego współczucia, kazały wierzyć, że jestem

kimś wyjątkowym. Byłam dziewczynką porzuconą przez matkę. Dziewczynką klęczącą
na ziarnach kaszy. Szczególnym przypadkiem.

Zaczął się sezon wylęgu komarów, w związku z czym chodząc nad rzekę, bez

przerwy się od nich oganiałam. Siedząc w purpurowych smugach cienia, wyjmowałam

mysie kosteczki i międliłam je w palcach. Gapiłam się na różne rzeczy tak długo, aż
wydawało mi się, że się z nimi stapiam. Czasami zapominałam o lunchu i Rosaleen

odnajdywała mnie i dawała kanapkę z pomidorem.

Kiedy odchodziła, wyrzucałam ją do rzeki.

Czasami nie mogłam się powstrzymać, żeby nie położyć się płasko na ziemi i

wyobrażać sobie, że pochowano mnie w jednym z tych grobów w kształcie ula. Czułam

się tak samo jak zaraz po śmierci May, tyle że teraz było to sto razy gorsze.

- Potrzebujesz chyba trochę czasu, żeby pogrążyć się w żałobie - powiedziała

August. Ale kiedy zaczęłam to robić, żałoba nie miała końca.

Wiedziałam, że August musiała wyjaśnić wszystko Zachowi oraz June,

ponieważ chodzili wokół mnie na paluszkach, jakbym była chora psychicznie. Może i
byłam. Może to mnie, a nie moją matkę, powinni zamknąć na Buli Street. Ale

przynajmniej nikt mnie nie ponaglał, nie zadawał pytań i nie mówił: „Na litość boską,
daj sobie z tym spokój”.

Zastanawiałam się, ile minie czasu, nim August będzie musiała zareagować na

to, co jej powiedziałam - że uciekłam z domu i pomogłam zwiać Rosaleen. Rosaleen

była osobą ściganą. August dawała mi na razie trochę czasu, żebym posiedziała nad
rzeką i zrobiła to, co musiałam zrobić, tak samo jak po śmierci May dała trochę czasu

sobie. Ale to nie mogło trwać w nieskończoność.

*

Szczególną cechą świata jest to, że kręci się dalej bez względu na to, jakie

spotykają nas nieszczęścia. June wyznaczyła datę ślubu na sobotę, dziesiątego

października. Miał go im udzielić na podwórku pod drzewami mirtowymi brat Neila,
pastor afrykańskiego Kościoła episkopalno - metodystycznego z Albany w stanie

Georgia. June zaplanowała dokładnie całe weselne przyjęcie. Miała podejść alejką
wysypaną płatkami róż, ubrana w biały kostium z rayonu z żabimi zapinkami.

Kostium szyła dla niej Mabelee. Nie bardzo wiedziałam, jak wyglądają żabie zapinki.
June narysowała mi je na kartce, ale mimo to nie mogłam ich sobie wyobrazić.

U Lunelle został zamówiony weselny kapelusz, co moim zdaniem stanowiło ze

strony June akt wielkiej odwagi. Nie wiadomo było, w czym koniec końców wystąpi

na głowie.

Rosaleen oświadczyła, że upiecze weselny tort. Violet i Queenie miały ozdobić

go „tęczowym wzorem”. Ponownie mogłam tylko podziwiać odwagę panny młodej.

Któregoś popołudnia, kiedy zajrzałam do domu, konając niemal z pragnienia i

chcąc nalać sobie dzbanek wody i wrócić z nim nad rzekę, June i August stały,
obejmując się kurczowo pośrodku kuchni.

Zatrzymałam się w progu i obserwowałam je, mimo że była to bardzo intymna

scena. June zaciskała ręce na plecach August i drżały jej dłonie.

- May tak by się cieszyła z tego ślubu - mówiła. - Powtarzała mi chyba ze sto

razy, że jestem zbyt uparta w stosunku do Neila. Och, Boże, August, dlaczego nie

zrobiłam tego wcześniej, kiedy jeszcze żyła?

August odwróciła się lekko i spostrzegła mnie w progu. Trzymając June, która

zaczęła płakać, patrzyła mi prosto w oczy.

- Nie ma sensu żałować tego, co się stało, chyba o tym wiesz - powiedziała.

*

Nazajutrz nabrałam ochoty, żeby coś przekąsić. Kiedy pojawiłam się w domu w

porze lunchu, Rosaleen miała na sobie nową suknię i świeżo zaplecione warkoczyki.
Wtykała właśnie chusteczki między piersi, żeby się lepiej trzymały.

- Skąd masz tę suknię? - zapytałam.
Rosaleen obróciła się na pięcie niczym modelka, a kiedy się uśmiechnęłam,

obróciła się jeszcze raz. W kroju suknia przypominała namiot - całe jardy materiału
opadające jej z ramion bez żadnego wcięcia w talii ani zaszewek. Na jasnoczerwonym

tle namalowane były wielkie białe kwiaty. Widziałam, że jest w niej zakochana.

- August zabrała mnie wczoraj do miasta i kupiłam ją - wyjaśniła.

Zaskoczyło mnie, że tyle rzeczy dzieje się bez mojego udziału.
- Jest śliczna - skłamałam, dopiero teraz zauważając, że nie ma nic na lunch.

Rosaleen wygładziła dłońmi suknię, spojrzała na zegar nad kuchenką i wzięła

do ręki starą białą winylową torebkę, którą odziedziczyła po May.

- Wybierasz się gdzieś? - zapytałam.
- Żebyś wiedziała, że się wybiera - potwierdziła August, wchodząc do kuchni i

uśmiechając się do Rosaleen.

- Mam zamiar doprowadzić do końca to, co zaczęłam - oznajmiła Rosaleen,

zadzierając do góry podbródek. - To znaczy zarejestrować się w punkcie wyborczym.

Opadła mi szczęka.

- Ale co będzie... przecież jesteś... no wiesz...
- Niby co wiem? - odparła, świdrując mnie wzrokiem.

- Że jesteś ścigana przez prawo - wyjaśniłam. - Co będzie, jeśli rozpoznają twoje

nazwisko? Co będzie, jeśli cię złapią?

- Och, nie sądzę, żeby wyłonił się jakiś problem - powiedziała August, biorąc

kluczyki do furgonetki z miedzianego gwoździa przy drzwiach. - Jedziemy do punktu

wyborczego w murzyńskiej szkole średniej.

- Ale...

- Na litość boską, chcę tylko odebrać moją kartę wyborczą - zaperzyła się

Rosaleen.

- To samo mówiłaś ostatnim razem - przypomniałam jej. Zignorowała to i

przewiesiła przez ramię torebkę May. Od paska biegło na niej z boku pęknięcie.

- Chcesz z nami pojechać, Lily? - zapytała August. Chciałam i nie chciałam.

Spojrzałam na swoje bose opalone stopy.

- Zostanę i zrobię sobie coś do jedzenia - odparłam. August uniosła brwi.
- Miło jest usłyszeć, że nareszcie trochę zgłodniałaś - zauważyła.

Wyszły na werandę i po schodkach na dół. Odprowadziłam je do furgonetki.
- Nie napluj nikomu na buty, dobrze? - powiedziałam, kiedy Rosaleen wsiadła

do środka.

W odpowiedzi zatrzęsła się cała ze śmiechu i wszystkie kwiaty na jej sukni

zakołysały się jakby na wietrze.

Wróciłam do kuchni, ugotowałam sobie dwie parówki i zjadłam je bez bułek. A

potem poszłam do lasu, zerwałam kilka chabrów, które rosły w nasłonecznionych
miejscach, i rychło się nimi znudziwszy, cisnęłam je na trawę.

Usiadłam na ziemi, spodziewając się, że zaraz wpadnę w ponury nastrój i

zacznę dumać o matce, lecz moje myśli wciąż biegły ku Rosaleen. Wyobrażałam sobie,

jak stoi w kolejce. Widziałam niemal, jak ćwiczy pisownię swojego nazwiska. Żeby nie
zawieść w tej wielkiej chwili. Nagle zrobiło mi się żal, że z nimi nie pojechałam.

Oddałabym za to wszystko. Chciałam zobaczyć jej twarz, kiedy dadzą jej kartę
wyborczą. Wiesz co, Rosaleen, chciałam powiedzieć. Jestem z ciebie dumna.

Co ja robiłam w tym lesie?

*

Wstałam z ziemi i wróciłam do domu. Mijając telefon w korytarzu, poczułam,

że muszę zadzwonić do Zacha. Muszę powrócić do realnego świata. Wybrałam jego

numer.

- Co słychać? - zapytałam, kiedy podniósł słuchawkę.

- Kto mówi? - odparł.
- Bardzo śmieszne - mruknęłam.

- Przykro mi z powodu... tego wszystkiego - powiedział. - August opowiedziała

mi, co się stało. - Na chwilę zapadło między nami milczenie. - Będziesz musiała

wrócić? - zapytał w końcu.

- Masz na myśli, do mojego ojca?

- Tak - odparł po krótkim wahaniu.
Kiedy to powiedział, miałam przeczucie, że dokładnie tak się stanie. Czułam to

wszystkimi fibrami ciała.

- Chyba tak - mruknęłam.

Okręcając przewód telefonu wokół palca, popatrzyłam na frontowe drzwi.

Przez kilka sekund nie mogłam oderwać od nich wzroku. Wyobrażałam sobie, jak

przez nie wychodzę i nigdy nie wracam.

- Przyjadę do ciebie z wizytą - powiedział Zach i miałam ochotę się rozpłakać.

Zach pukający do drzwi T. Raya Owensa. To nie mogło się zdarzyć.
- Zapytałam cię „co słychać” - przypomniałam mu.

Nie spodziewałam się żadnych rewelacji, chciałam tylko zmienić temat.
- Na początek, od nowego roku będę chodził do szkoły dla białych - odparł i

zupełnie mnie zatkało.

- Jesteś pewien, że tego chcesz? - zapytałam, ściskając mocniej słuchawkę.

Wiedziałam, jak wyglądają takie miejsca.

- Ktoś musi to zrobić - odparł. - Równie dobrze mogę to być ja.

Oboje, jak się wydawało, byliśmy skazani na klęskę.

*

Rosaleen wróciła do domu jako zarejestrowany wyborca Stanów

Zjednoczonych Ameryki. Siedziałyśmy tego wieczoru przy stole, czekając na kolację,
podczas gdy ona obdzwaniała osobiście wszystkie Córki Marii.

- Chciałam tylko powiedzieć, że jestem zarejestrowanym wyborcą - mówiła

każdej z nich. - Na prezydenta Johnsona i na pana Huberta Humphreya, oto na kogo -

dodawała po krótkiej przerwie. - Nie będę głosowała na pana Pisswatera [Pisswater
(ang.) - siki] - stwierdzała, wybuchając za każdym razem śmiechem, jakby był to

najprzedniejszy żart. - Goldwater, Pisswater, kapujesz? Trwało to również po kolacji.

- Oddam mój głos na pana Johnsona - oznajmiła ni z gruszki, ni z pietruszki,

gdy myślałyśmy, że dała już sobie z tym spokój.

Kiedy powiedziałyśmy sobie w końcu dobranoc, popatrzyłam, jak wspina się po

schodach w swojej wyborczej czerwono - białej sukni i ponownie zrobiło mi się żal, że
tam z nianie byłam.

Nie ma sensu żałować tego, co się stało, powiedziała August do June, chyba o

tym wiesz.

Pobiegłam na górę i złapałam Rosaleen od tyłu, zatrzymując ją z zawieszoną w

powietrzu, szukającą następnego schodka stopą.

- Kocham cię - wyjąkałam, obejmując ją rękoma w pasie, choć jeszcze przed

chwilą nie miałam pojęcia, że to powiem.

*

Tego wieczoru, kiedy koniki polne, rzekotki i wszelkie inne muzyczne

stworzenia stroiły na całego instrumenty, obeszłam dookoła całą miodownię, czując
się tak, jakbym dostała wiosennej gorączki. Była dziesiąta wieczór, a ja miałam ochotę

wyszorować wszystkie podłogi i umyć okna.

Podeszłam do półek i poustawiałam porządnie wszystkie weki, a potem

złapałam szczotkę i zamiotłam podłogę, nawet pod odstojnikiem i generatorem, gdzie
nikt, jak się zdawało, nie robił tego od pięćdziesięciu lat. Ponieważ w dalszym ciągu

nie czułam się zmęczona, ściągnęłam pościel z mojego łóżka i poszłam do różowego
domu po nowy komplet, stąpając na palcach, żeby nikogo nie obudzić. Wracając,

zabrałam na wszelki wypadek ściereczki i środek do czyszczenia.

Zanim się zorientowałam, wpadłam w istny szał sprzątania. Koło północy cała

miodownia lśniła jak nowa.

Przejrzałam również swoje rzeczy i kilka z nich wyrzuciłam: stare ołówki, parę

opowiadań, które były zbyt krępujące, by ktokolwiek mógł je przeczytać, podartą parę

szortów i grzebień z powyłamywanymi zębami.

Następnie wyjęłam z kieszeni mysie kosteczki, uświadamiając sobie, że nie

muszę ich już dłużej nosić. Wiedziałam jednak także, że nie mogę ich wyrzucić, wiec
obwiązałam je wstążką i położyłam na półce przy wiatraczku. Przyglądając się im,

pytałam sama siebie, jak człowiek może przywiązać się do mysich kości. W końcu
uznałam, że musi mieć czasami coś, o co trzeba się zatroszczyć.

Dawało mi się już we znaki zmęczenie, lecz mimo to wyjęłam z pudła na

kapelusze rzeczy mojej matki - szylkretowe lusterko, szczotkę do włosów, tom poezji,

broszkę w kształcie wieloryba oraz nasze zdjęcie ze zwróconymi ku sobie twarzami - i
położyłam to wszystko na półce obok mysich kosteczek. Muszę przyznać, że pokój

wydawał się teraz nieco odmieniony.

Zapadając w sen, pomyślałam o niej. A także o tym, że nikt nie jest doskonały. I

że czasami trzeba po prostu zamknąć oczy, głęboko odetchnąć i nie wnikać zbyt
głęboko w zagadkę ludzkiego serca.

*

Nazajutrz rano pojawiłam się w kuchni z broszką w kształcie wieloryba,

przypiętą do mojej ulubionej bluzki. Ktoś puścił płytę Nat King Cole'a.
Niezapomniana, oto, jaka jesteś. Przypuszczam, że chodziło o zagłuszenie całego

rabanu, który robiła na werandzie różowa pralka marki Lady Kenmore. Był to
cudowny wynalazek, ale hałasował jak betoniarka. August siedziała, opierając łokcie o

blat stołu, dopijając kawę i czytając kolejną książkę z objazdowej biblioteki.

Kiedy podniosła wzrok, oczy przesunęły się po mojej twarzy i spoczęły na

broszce w kształcie wieloryba. Zobaczyłam, jak na jej ustach zaigrał uśmiech, a potem
wróciła do lektury. Zrobiłam sobie tradycyjne płatki ryżowe z rodzynkami.

- Chodź ze mną do uli - powiedziała August, kiedy skończyłam jeść. - Chcę ci

coś pokazać.

Włożyłyśmy ochronną odzież - to znaczy ja okryłam się nią od stóp do głów.

August rzadko kiedy wkładała coś poza kapeluszem z siatką.

Idąc tam, wydłużyła nagle krok, żeby nie rozdeptać mrówki, i to sprawiło, że

pomyślałam o jej siostrze.

- To od May moja matka nauczyła się oszczędzać karaluchy, prawda? -

zapytałam.

- A od kogóż by innego? - odparła z uśmiechem. - Twoja matka była wtedy

nastolatką. May złapała ją na zabijaniu karaluchów packą na muchy. „Każde

stworzenie na tej ziemi jest wyjątkowe, Deborah Fontanel - powiedziała jej. - Czy
chcesz być tą, która kładzie kres życiu jednego z nich?”. A potem pokazała jej, jak

wysypać na podłogę cukierki ślazowe i okruszki grahama i wywabić je z domu.

Ujęłam w palce broszkę w kształcie wieloryba i wyobraziłam sobie całą tę

scenę. A potem rozejrzałam się dookoła i zauważyłam świat. Dzień był tak piękny, że
wydawało się niemożliwością, iż coś może go popsuć.

Według August, jeśli ktoś nie oglądał pasieki z samego rana, omijał go ósmy

cud świata. Wyobraźcie sobie białe ule schowane pod sosnami. Słońce prześwituje

przez gałęzie, rozświetlając kropelki rosy schnące na ich pokrywach. Kilkaset pszczół
zatacza kręgi wokół uli, po prostu dla rozgrzewki, traktując to jako przerwę na toaletę,

ponieważ pszczoły są tak czyste, że nigdy nie zabrudzą wnętrza swojego ula. Z daleka
wygląda to jak wielki obraz, który można zobaczyć w muzeum, ale w muzeach nie

potrafią oddać tego dźwięku. Słyszy się go z odległości pięćdziesięciu stóp, brzęczenie,
które wydaje się dobiegać z innej planety. W odległości trzydziestu stóp zaczyna wam

wibrować skóra. Włosy jeżą się na karku. Nie idź ani kroku dalej, ostrzega rozum, lecz
serce posyła was prosto w ten brzęk i stajecie się jego częścią. Stojąc tam, macie

wrażenie, że znajdujecie się w środku wszechświata, gdzie wszystko budzi się ze
śpiewem na ustach do życia. August uniosła pokrywę jednego z uli.

- Brakuje w nim królowej - powiedziała.
Znałam się już w wystarczającym stopniu na pszczelarstwie, żeby wiedzieć, że

brak królowej w ulu oznacza wyrok śmierci dla pszczół. Prze stają pracować i kręcą się
w kółko kompletnie zdemoralizowane.

- Co się stało? - zapytałam.
- Odkryłam to wczoraj. Pszczoły siedziały smutne na deseczce przy otworze

wlotowym. Jeśli widzisz pszczoły, które się obijają i lamentują, możesz być pewna, że
straciły królową. Przeszukałam więc plastry i rzeczywiście nie żyła. Nie wiem, co

spowodowało jej śmierć. Może po prostu nadszedł jej czas.

- Co teraz zrobisz?

- Zadzwoniłam do hrabstwa i skontaktowali mnie z człowiekiem w Goose

Creek, który powiedział, że przywiezie mi dzisiaj nową królową. Chcę ją wprowadzić

do ula, zanim jedna z robotnic zacznie składać jajeczka. Jeśli pozwolimy to robić
robotnicom, będziemy mieli problemy.

- Nie wiedziałam, że robotnica potrafi składać jaj a.
- Tak naprawdę potrafią składać tylko nie zapłodnione jaja trutowe. Zapełniają

nimi plastry, a kiedy robotnice wymrą, nie ma ich kto zastąpić. Chciałam ci po prostu
pokazać, jak wygląda pozbawiona królowej kolonia - dodała, nakładając z powrotem

pokrywę na ul.

Uniosła siatkę ochronną z kapelusza, a potem zrobiła to samo z moją. Nie

odwróciła wzroku, kiedy przyglądałam się złocistym cętkom w jej oczach.

- Pamiętasz, jak opowiadałam ci historię Beatrix? - zapytała. - Tej zakonnicy,

która uciekła z klasztoru i którą zastępowała Przenajświętsza Panienka?

- Pamiętam - odparłam. - Domyślałaś się chyba, że podobnie jak Beatrix jestem

uciekinierką. Chciałaś mi powiedzieć, że Maria zastępuje mnie w domu i wykonuje za
mnie różne rzeczy, dopóki nie wrócę.

- Och, miałam na myśli zupełnie co innego - powiedziała. - To nie ty byłaś tą

uciekinierką, o której myślałam. Myślałam o uciekającej z domu twojej matce.

Chciałam ci podsunąć pewien pomysł.

- Jaki pomysł?

- Że Nasza Pani może przejąć obowiązki Deborah i stać się dla ciebie kimś w

rodzaju zastępczej matki.

Światło rysowało wzory na trawie. Obserwowałam je, wstydząc się tego, co

miałam jej zamiar wyznać.

- Którejś nocy powiedziałam Naszej Pani w różowym domu, że jest moją matką

- wyszeptałam. - Położyłam jej rękę na sercu, tak samo jak ty i Córki robicie to

podczas waszych spotkań. Wiem, że próbowałam już raz wcześniej i zemdlałam, ale
tym razem utrzymałam się na nogach i przez jakiś czas czułam się potem naprawdę

silniejsza. Lecz później utraciłam tę siłę. Muszę tam chyba wrócić i dotknąć znowu jej
serca.

- Posłuchaj mnie teraz, Lily - odezwała się August. - Pragnę ci coś powiedzieć i

chciałabym, żebyś to na zawsze zapamiętała, dobrze?

Na jej twarzy malowała się powaga, oczy miała szeroko otwarte.
- Dobrze - odparłam, czując, jak prąd przechodzi mi po krzyżu.

- Nasza Pani nie jest magiczną istotą nie z tego świata, kimś w rodzaju dobrej

wróżki. Nie jest posągiem, który stoi w salonie. To coś, co istnieje w twoim wnętrzu.

Rozumiesz, co mówię?

- Nasza Pani jest w moim wnętrzu - powtórzyłam, nie będąc pewna, czy

rzeczywiście rozumiem.

- Musisz odnaleźć matkę w swoim wnętrzu. Wszyscy musimy to zrobić. Nawet

jeśli mamy matkę, musimy ją odnaleźć w nas samych.

Daj mi rękę - powiedziała, wyciągając do mnie dłoń. Zrobiłam to, a ona wzięła

ją i przycisnęła płasko do moich piersi, do bijącego w nich serca. - Nie musisz kłaść
ręki na sercu Marii, żeby uzyskać siłę, pociechę, ratunek i wszystkie inne rzeczy,

których potrzebujemy, by przejść przez życie. Możesz położyć ją tutaj, na swoim
sercu. Swoim własnym sercu.

Podeszła do mnie bliżej. Wciąż przyciskała moją dłoń.
- Za każdym razem, kiedy twój ojciec źle cię traktował, Nasza Pani była tym

głosem w twoim wnętrzu, który mówił: „Nie, nie ugnę się przed nim. Jestem Lily
Melissa Owens i się nie ugnę”. Była tam i mówiła to bez względu na to, czy ją

słyszałaś.

Położyłam drugą rękę na jej ręce, a ona zrobiła to samo i teraz miałam na

piersiach prawdziwy czarno - biały przekładaniec.

- Kiedy tracisz wiarę w siebie - ciągnęła - kiedy zaczynasz mieć wątpliwości i

żyjesz byle jak, to ona jest głosem, który mówi: „Podnieś się i żyj tak, jak powinna żyć
wspaniała dziewczyna, jaką jesteś”. Ona jest ukrytą w tobie mocą, rozumiesz?

Jej dłonie pozostały tam, gdzie były, ale zelżał ich nacisk.
- I jeśli rośnie w tobie serce, to też zasługa Marii. Nie tylko tkwiącej w tobie

mocy, ale miłości. Bo jeśli się temu dobrze przyjrzeć, Lily, to jedyny godny powód, dla
którego warto żyć. Nie miłość sama w sobie... lecz wytrwanie w miłości - powiedziała i

umilkła. Pszczoły wybijały w powietrzu swój rytm. August cofnęła ręce, ja jednak nie
odjęłam swoich dłoni od piersi. - Ta Maria, o której mówię, siedzi w twoim sercu

przez cały boży dzień i powtarza: „Jesteś moim wiecznym domem, Lily. Nigdy się nie
bój. Wystarczę ci. Wystarczymy sobie”.

Zamknęłam powieki i tam, w chłodzie poranka, pośród pszczół, poczułam

przez krótki moment, że wiem, o czym mówi.

Kiedy otworzyłam oczy, August nie było nigdzie w pobliżu. Zerknęłam w stronę

domu i zobaczyłam, że przechodzi przez podwórko w białej sukni, od której odbijało

się światło.

*

Pukanie do drzwi rozległo się o drugiej po południu. Siedziałam w salonie i

pisałam w nowym notesie, który Zach zostawił przy moich drzwiach; notowałam

wszystko, co mi się przytrafiło od Święta Marii. Słowa wypływały ze mnie tak szybko,
że nie mogłam za nimi nadążyć i nie myślałam o niczym więcej. Nie zwróciłam uwagi

na pukanie. Dopiero później przypomniałam sobie, że nie brzmiało zwyczajnie.
Przypominało raczej walenie pięścią do drzwi.

Pisałam dalej, oczekując, że drzwi otworzy August. Byłam pewna, że to ten

facet z Goose Creek z nową pszczelą królową.

Walenie rozległo się ponownie. June wyjechała z Neilem. Rosaleen była w

miodowni i myła słoje z nowej dostawy. Robiła to, co zwykle należało do mnie, ale

sama się zgłosiła, widząc, jak bardzo zależy mi na tym, żeby wszystko zapisać. Nie
wiedziałam, gdzie się podziała August. Chyba też była w miodowni i pomagała Rosa-

leen.

Patrząc wstecz, sama się sobie dziwię: jak mogłam się nie domyślić, kto to jest?

Kiedy pukanie rozległo się po raz trzeci, wstałam i otworzyłam drzwi.
Stał za nimi T. Ray, gładko ogolony, w białej koszuli z krótkimi rękawami i

rozchylonym kołnierzykiem, spod którego wystawały kręcące się na piersi włosy.
Uśmiechał się. Spieszę dodać, że nie był to słodki uśmiech uwielbienia, lecz złowrogi

uśmiech faceta, który przez cały dzień polował na króliki i dopadł właśnie swoją ofiarę
w wydrążonej kłodzie bez wyjścia.

- No, no - mruknął. - Patrzcie, kogo tutaj mamy.
W pierwszej chwili pomyślałam przerażona, że zawlecze mnie od razu do

swojej ciężarówki i wywiezie na brzoskwiniową farmę.

I nikt już o mnie nigdy nie usłyszy. Cofnęłam się w głąb holu.

- Nie wejdziesz? - zapytałam z wymuszoną grzecznością, która zaskoczyła mnie

samą, a jego zbiła chyba trochę z tropu.

Co jeszcze mogłam zrobić? Odwróciłam się i weszłam spokojnie do salonu.
Jego buciory załomotały za moimi plecami.

- Dobrze, do diabła - odparł, przemawiając do mojej potylicy. - Jeśli chcesz

udawać, że składam ci towarzyską wizytę, proszę bardzo, ale to nie jest towarzyska

wizyta, słyszysz? Szukałem cię przez pół wakacji i mam zamiar zabrać cię stąd po
dobroci albo wrzeszczącą i wierzgającą. Wszystko mi jedno.

- Usiądź, jeśli masz ochotę - powiedziałam, wskazując mu bujany fotel.
Starałam się nadrabiać miną, lecz w środku byłam bliska paniki. Gdzie się

podziewała August? Łapałam powietrze krótkimi płytkimi haustami, ziając niczym
pies.

T. Ray klapnął na fotel i zaczął się na nim kołysać, z tym swoim przylepionym

do twarzy uśmiechem, który mówił: „mam cię”.

- Więc byłaś tu przez cały czas, mieszkałaś u tych kolorowych kobiet. Jezu

Chryste - mruknął.

Nie zdając sobie z tego sprawy, podeszłam do posągu Naszej Pani i stanęłam

przy niej bez ruchu.

- Co to takiego, do diabła? - zapytał, wbijając w nią wzrok.
- Posąg Marii - odparłam. - No wiesz, matki Jezusa. Miałam wrażenie, że w

gardle trzepoczą mi ptasie skrzydła. Łamałam głowę, żeby coś wymyślić.

- Wygląda, jakby przywieźli ją z wysypiska - stwierdził.

- Jak mnie znalazłeś?
T. Ray zsunął się na skraj trzcinowego siedziska, wsadził rękę do kieszeni i

wyjął z niej scyzoryk, którym zwykł czyścić paznokcie.

- To ty dałaś mi wskazówkę, gdzie cię szukać - odparł, a po tym jak się nadął,

widać było, że udzielił mi tej informacji z niekłamaną radością.

- Nic takiego nie zrobiłam.

T. Ray otworzył scyzoryk, wbił ostrze w poręcz fotela i nie śpiesząc się, zaczął

wydłubywać z niej strużki drewna.

- Owszem, to ty dałaś mi wskazówkę - powtórzył. - Wczoraj przyszedł rachunek

za telefon i zgadnij, co tam zobaczyłem. Rozmowę na koszt rozmówcy z kancelarii

adwokackiej w Tiburonie. Od pana Claytona Forresta. Popełniłaś duży błąd, Lily,
dzwoniąc do mnie na mój koszt.

- Poszedłeś do pana Claytona i on ci powiedział, gdzie jestem?
- Nie, ale ma sekretarkę, starszą panią, która chętnie mnie poinformowała.

Powiedziała, że mogę cię tutaj znaleźć.

Głupia panna Lacy.

- Gdzie jest Rosaleen? - zapytał.
- Odeszła dawno temu - skłamałam.

Mógł mnie porwać z powrotem do Sylvanu, ale nie musiał wiedzieć, gdzie jest

Rosaleen. Mogłam jej oszczędzić przynajmniej tego.

T. Ray w ogóle jednak tego nie skomentował. Wydawał się w pełni zadowolony,

ryjąc nożem w poręczy fotela, jakby miał jedenaście lat i wycinał swoje inicjały na

drzewie. Cieszył się chyba, że nie musi się z nią handryczyć. Zastanawiałam się, jak
przeżyję w Sylvanie. Bez Rosaleen.

Nagle przestał się bujać i z jego twarzy spełzł ten przyprawiający o mdłości

uśmiech. Mrużąc oczy tak, że wydawały się niemal zamknięte, wpatrywał się w moją

bluzkę. Zerknęłam w dół, żeby sprawdzić, co go tak zafascynowało, i zorientowałam
się, że gapi się na broszkę w kształcie wieloryba.

W końcu wstał i podszedł do mnie, z rozmysłem zatrzymując się w odległości

czterech albo pięciu stóp, jakby broszka miała nad nim jakąś magiczną moc.

- Skąd to masz? - zapytał.
Moja dłoń powędrowała mimowolnie do małego górskiego kryształu.

- Dała mi to August. Kobieta, która tutaj mieszka.
- Nie okłamuj mnie.

- Nie kłamię. Ona mi to dała. Powiedziała, że broszka należała do...
Bałam się mu to powiedzieć. T. Ray nie wiedział nic o August i o mojej matce.

Pobielała mu górna warga, jak zawsze, kiedy był czymś bardzo zdenerwowany.
- Dałem tę broszkę twojej matce na jej dwudzieste drugie urodziny - oznajmił. -

Masz mi zaraz powiedzieć, skąd ją wzięła ta cała August.

- Ty dałeś tę broszkę matce? Ty?

- Odpowiadaj, do cholery.
- Tu właśnie przyjechała matka, kiedy od nas uciekła. August powiedziała, że

miała tę broszkę w dniu, w którym się tutaj zjawiła.

T. Ray wrócił do fotela i usiadł na nim wyraźnie wstrząśnięty.

- Niech mnie wszyscy diabli - mruknął tak cicho, że ledwie go usłyszałam.
- August opiekowała się nią w Wirginii, kiedy matka była małą dziewczynką -

dodałam w ramach wyjaśnienia.

T. Ray wpatrywał się nieruchomym wzrokiem w pustkę. Za oknem widziałam

prażący się w upale dach jego ciężarówki i rozświetlone słońcem szczyty sztachet,
które zniknęły prawie pod jaśminami. Ciężarówka była cała zabłocona, jakby szukał

mnie po wszystkich okolicznych bagnach.

- Powinienem był wiedzieć. - T. Ray potrząsał głową i mówił do siebie, jak

gdyby nie było mnie wcale w pokoju. - Szukałem jej wszędzie, gdzie tylko można. A
ona była tuż pod nosem. Jezu Chryste, była tuż pod nosem.

Ta myśl najwyraźniej nim wstrząsnęła. Pokręcił głową i rozejrzał się dookoła.

Założę się, że siedziała na tym krześle, założę się, że chodziła po tym dywanie, myślał

pewnie. Podbródek drżał mu lekko i uświadomiłam sobie po raz pierwszy, jak bardzo
musiał ją kochać, jak mocno zabolało go, kiedy odeszła.

Zanim tu przyjechałam, całe moje życie było dziurą ziejącą w miejscu, w

którym powinna się znajdować matka, i ta dziura sprawiała, że byłam inna, zawsze za

czymś tęskniłam. Nigdy jednak nie pomyślałam o tym, że on również coś stracił, o
tym, jak bardzo mogło go to zmienić.

Przypomniałam sobie słowa August. Ludzie mogą być na początku mili, a

kiedy życie weźmie ich ostro w obroty, stają się zupełnie inni. Nie wątpię, że w

pierwszym okresie kochał twoją matkę. Właściwie chyba ją uwielbiał.

Nigdy nie sądziłam, że T. Ray uwielbiał kogokolwiek oprócz Buźki, tej psiej

miłości swojego życia, lecz widząc go teraz, domyśliłam się, że kochał Deborah
Fontanel i kiedy go opuściła, zatruła go gorycz.

W końcu wbił ostrze w poręcz i wstał. Popatrzyłam na kołyszący się w

powietrzu trzonek scyzoryka, a potem na T. Raya, który chodził po pokoju, dotykając

różnych rzeczy - pianina, wieszaka na kapelusze, magazynu „Look”, leżącego na
stoliku z rozkładanym blatem.

- Wygląda na to, że jesteś tu sama? - powiedział.
Spodziewałam się tego. Czułam, że wszystko się kończy.

T. Ray podszedł bliżej i wyciągnął rękę, chcąc mnie złapać za ramię. Kiedy się

uchyliłam, walnął mnie na odlew w twarz. Bił mnie wiele razy już przedtem, trafiając

celnie otwartą dłonią w policzek, co sprawiało, że na krótką chwilę brakowało mi tchu,
ale to było coś zupełnie innego, to nie był policzek. Tym razem uderzył mnie z całej

siły. Kiedy jego pięść doszła celu, usłyszałam, jak stęka z wysiłku, zobaczyłam, jak
wychodzą mu z orbit oczy. I poczułam na jego ręce zapach farmy, zapach brzoskwiń.

Siła uderzenia rzuciła mnie na Naszą Panią, która runęła na podłogę sekundę

przede mną. Z początku nie czułam w ogóle bólu, ale kiedy usiadłam i podkurczyłam

pod siebie nogi, przeszył mnie od ucha aż po podbródek i osunęłam się z powrotem na
podłogę. Patrzyłam na niego, zaciskając ręce na piersiach i zastanawiając się, czy

złapie mnie teraz za nogę i powlecze do swojej ciężarówki.

- Jak śmiałaś mnie opuścić! - wrzeszczał. - Potrzebujesz nauczki, właśnie tego

potrzebujesz!

Zaczerpnęłam w płuca powietrza, próbując się uspokoić. Czarna Maria leżała

obok mnie na podłodze, wydzielając przemożny zapach miodu. Przypomniałam sobie,
jak ją namaszczałyśmy, wcierając miód w każdą szczelinę i każdy słój drewna, aż się

nim w pełni nasyciła. Leżałam tam, bojąc się poruszyć, pamiętając o nożu wbitym w
poręcz fotela. T. Ray kopnął mnie swoim buciorem w kostkę, jakbym była leżącą

blaszaną puszką, którą mógł śmiało kopać, bo stanęła mu na drodze.

- Deborah - słyszałam, jak mruczy. - Nie opuścisz mnie znowu.

Miał rozgorączkowane, wystraszone oczy. Nie byłam pewna, czy dobrze go

słyszę.

Zorientowałam się, że wciąż zaciskam ręce na piersiach. Wbiłam je głębiej w

ciało.

- Wstawaj! - ryknął. - Zabieram cię do domu.
Złapał mnie za ramię i jednym płynnym ruchem podniósł do góry. Stanąwszy

na nogach, wyrwałam mu się i pobiegłam do drzwi. T. Ray rzucił się za mną w pogoń i
złapał za włosy. Odwracając się w jego stronę, zobaczyłam, że trzyma w dłoni

scyzoryk. Wymachiwał nim przed moją twarzą.

- Wracasz ze mną! - wrzeszczał. - Nie powinnaś była mnie nigdy opuszczać!

Uprzytomniłam sobie, że nie mówi już do mnie, ale do Deborah. Jego umysł

przeskoczył o dziesięć lat w tył.

- T. Ray - szepnęłam. - To ja. Lily.
Nie słyszał mnie. Trzymał w garści moje włosy i nie miał zamiaru ich puszczać.

- Deborah - powiedział. - Ty przeklęta dziwko. Wydawało się, że szaleje z

udręki, że odżywa w nim na nowo ból, który tłumił w sobie przez tyle lat i który teraz,

wydostawszy się na zewnątrz, całkowicie nim owładnął. Zastanawiałam się, jak daleko
się posunął, próbując odzyskać Deborah. Z tego, co wiedziałam, mógł ją zabić.

Jestem twoim wiecznym domem. Wystarczę ci. Wystarczymy sobie.
Spojrzałam mu prosto w oczy. Zasnuła je dziwna mgła.

- Tatusiu - powiedziałam.
- Tatusiu! - krzyknęłam.

Wzdrygnął się, popatrzył na mnie, chrapliwie dysząc, a potem puścił moje

włosy i rzucił nóż na dywan.

Zatoczyłam się do tyłu i odzyskałam równowagę. Usłyszałam swój własny

oddech. Ciężkie sapanie wypełniało cały pokój. Nie chciałam, żeby spostrzegł, że

patrzę na nóż, ale nie mogłam się powstrzymać i zerknęłam tam, gdzie leżał. Kiedy
podniosłam wzrok, wciąż się we mnie wpatrywał.

Przez chwilę żadne z nas się nie poruszyło. Nie mogłam nic odczytać z jego

twarzy. Cała się trzęsłam, ale czułam, że muszę mówić dalej.

- Przepraszam... przepraszam, że opuściłam cię w ten sposób - powiedziałam,

cofając się drobnymi kroczkami.

Skóra nad oczyma opadała mu na powieki. Odwrócił wzrok i wyjrzał przez

okno, jakby kontemplował drogę, która go tu przywiodła.

Usłyszałam skrzypienie klepek w holu i obejrzawszy się, zobaczyłam przy

drzwiach August i Rosaleen. Dałam im dyskretny sygnał ręką, żeby się cofnęły.

Musiałam chyba doprowadzić to do końca sama, być z nim, kiedy oprzytomnieje.
Stojąc tam teraz, wydawał się taki nieszkodliwy.

Przez chwilę myślałam, że mnie zignorują i wejdą do salonu, ale potem August

położyła rękę na ramieniu Rosaleen i zniknęły z pola widzenia.

T. Ray odwrócił się ponownie w moją stronę. Utkwił we mnie oczy i nie

ujrzałam w nich nic poza oceanem urazy. Spojrzał na broszkę na mojej bluzce.

- Wyglądasz zupełnie jak ona - powiedział i słysząc to z jego ust, zorientowałam

się, że powiedział wszystko.

Podniosłam jego scyzoryk z podłogi, złożyłam ostrze i oddałam mu.
- Nic się nie stało - mruknął.

Coś jednak się stało. Zajrzałam w głąb mrocznego korytarza, który w sobie krył,

w to straszne miejsce, które teraz zapieczętuje i do którego, jeśli zdoła się

powstrzymać, już nigdy nie wróci. Sprawiał nagle wrażenie zawstydzonego.
Patrzyłam, jak wydyma wargi, jak próbuje odzyskać dumę i cały ten tupet, z którym

tutaj wmaszerował. Wsuwał i wyjmował ręce z kieszeni.

- Jedziemy do domu - oznajmił.

Zamiast odpowiedzieć, podeszłam do Naszej Pani i podniosłam ją z podłogi.

Czułam obecność czekających za drzwiami August i Rosaleen, słyszałam niemal ich

oddech. Dotknęłam policzka, który spuchł w miejscu, gdzie mnie uderzył.

- Zostaję tutaj - oświadczyłam. - Nigdzie nie wyjeżdżam. Moje słowa zawisły w

powietrzu, twarde i lśniące. Niczym perły, które od tygodni modelowałam w swoim
wnętrzu.

- Co powiedziałaś?
- Powiedziałam, że nigdzie nie wyjeżdżam.

- Myślisz, że tak po prostu stąd wyjdę i cię zostawię? Nie wiem nawet, do

cholery, co to za ludzie.

Niełatwo było mu nadać słowom dawną moc. Gniew wypalił się w nim, kiedy

upuścił nóż.

- Ja ich znam - odparłam. - August Boatwright to dobra kobieta.
- Skąd wiesz, że w ogóle chce, żebyś tu mieszkała?

- Lily może tu mieszkać tak długo, jak zechce - oświadczyła August, wchodząc

wraz z Rosaleen do pokoju. Podeszłam i stanęłam obok nich. Usłyszałam

podjeżdżający pod dom samochód Queenie. Miał tłumik, którego nie sposób było
pomylić z żadnym innym. Najwyraźniej August wezwała Córki.

- Lily mówiła, że uciekłaś - odezwał się T. Ray do Rosaleen.
- Wygląda na to, że wróciłam - odparła.

- Gówno mnie obchodzi, gdzie będziesz mieszkać i gdzie w końcu wylądujesz -

oznajmił. - Ale Lily jedzie ze mną.

Słysząc go, czułam, że mnie nie chce, nie chce, żebym wróciła z nim na farmę,

nie chce, żebym mu ją przypominała. Jego druga połowa - dobra połowa, jeśli w ogóle

taka istniała - zdawała sobie chyba nawet sprawę, że będzie mi tutaj lepiej.

To była teraz kwestia dumy, wyłącznie dumy. Jak mógł się wycofać?

Frontowe drzwi się otworzyły i do środka wtoczyły się Queenie, Violet, Lunelle

i Mabelee, wszystkie w pełnej gotowości i wyglądające, jakby włożyły ubrania na

drugą stronę. Queenie spojrzała na mój policzek.

- Nic się nikomu nie stało? - spytała zdyszana.

- Wszystko jest w porządku - odparła August. - To jest pan Owens, ojciec Lily.

Przyjechał z wizytą.

- Nie dodzwoniłam się do Cukiereczka i do Cressie - powiedziała Queenie.
Cała czwórka stanęła za nami, ściskając w rękach torebki, jak gdyby miały

zamiar stłuc nimi kogoś na kwaśne jabłko.

Ciekawe, jakie to zrobiło na nim wrażenie. Banda kobiet - Mabelee mająca

cztery stopy i dziesięć cali wzrostu, Lunelle z nastroszonymi dziko włosami, które
błagały, by zapleść je w warkoczyki, Violet mamrocząca pod nosem litanię do Marii,

no i Queenie - stara, twarda Queenie - z rękoma na biodrach i wysuniętą do przodu
wargą, całą swoją postawą mówiąca: Spróbuj tylko ruszyć tą dziewczynę.

T. Ray pociągnął ostro nosem i spojrzał w sufit. Jego determinacja sypała się w

gruzy. Widać to było gołym okiem.

August też to zobaczyła i dała krok do przodu. Czasami zapominałam, jaka była

wysoka.

- Wyświadczy pan Lily i wszystkim nam przysługę, zostawiając ją tutaj, panie

Owens - powiedziała. - Przyuczam ją do zawodu pszczelarki, a ona ciężko pracuje i

bardzo nam pomaga. Kochamy Lily i dobrze się nią zaopiekujemy, możemy to panu
obiecać. Zapiszemy ją do tutejszej szkoły i dopilnujemy, żeby nie zeszła na złą drogę.

„Jeśli czegoś od kogoś potrzebujesz - słyszałam nieraz od August - musisz dać

tej osobie szansę na to, żeby ci tę rzecz sama ofiarowała”. Wyrzekając się mnie, T. Ray

musiał jakoś ocalić twarz i August mu to umożliwiła.

Patrzyłam na niego, czując, jak wali mi serce. Spojrzał na mnie raz, a potem

opuścił rękę.

- Krzyż na drogę - powiedział i ruszył w stronę drzwi. Musiałyśmy uczynić

wyłom w naszym kobiecym murze, żeby go przepuścić.

Frontowe drzwi walnęły o ścianę, gdy otworzył je na oścież i wyszedł.

Spojrzałyśmy na siebie i nie powiedziałyśmy ani słowa. Miałam wrażenie, że
wciągnęłyśmy w płuca całe powietrze w salonie i czekałyśmy, kiedy będzie można je

wypuścić.

Usłyszałam, jak zapala silnik ciężarówki, i zanim zdołał mnie powstrzymać głos

rozsądku, puściłam się biegiem, goniąc go przez podwórko.

Rosaleen zawołała coś za mną, ale nie było czasu na tłumaczenia.

Ciężarówka cofała się alejką, wzniecając chmurę kurzu.
- Zatrzymaj się! Zatrzymaj! - wołałam, machając rękoma.

T. Ray zahamował i spojrzał na mnie spode łba przez przednią szybę. August,

Rosaleen i Córki wybiegły na ganek. Podeszłam do drzwiczek ciężarówki, a on

wystawił głowę przez okno.

- Muszę cię o coś zapytać - powiedziałam.

- O co?
- Mówiłeś, że tego dnia, kiedy zginęła moja matka, podniosłam pistolet i on

wypalił. - Patrzyłam mu prosto w oczy. - Muszę to wiedzieć. Czy to ja zrobiłam?

Kolory na podwórku zmieniały się wraz z przepływającymi po niebie

chmurami, z żółtego na jasnozielony. T. Ray przesunął dłonią po twarzy, spojrzał na
swoje kolana, a potem z powrotem na mnie. Kiedy się odezwał, w jego głosie nie było

szorstkiego tonu.

- Mógłbym ci powiedzieć, że to ja zrobiłem. To właśnie chcesz usłyszeć.

Mógłbym ci powiedzieć, że zrobiła to sama, a jednak w obu przypadkach bym
skłamał. To ty to zrobiłaś, Lily. Nie chciałaś tego zrobić, ale to byłaś ty.

Patrzył na mnie jeszcze przez chwilę, a potem wycofał się powoli alejką,

zostawiając w moich nozdrzach zapach oleju napędowego. Pszczoły były wszędzie,

unosiły się nad rosnącymi na podwórku hortensjami i drzewkami mirtowymi, nad
jaśminem przy skraju lasu i krzakami melisy przy płocie. Może powiedział mi prawdę,

ale z T. Rayem nigdy nie można być na sto procent pewnym.

Odjechał powoli, nie dociskając gazu do dechy tak, jak się tego po nim

spodziewałam. Patrzyłam za nim, aż zniknął mi z oczu, a potem odwróciłam się i
spojrzałam na stojące na ganku August, Rosaleen i Córki. Ten moment pamiętam

najwyraźniej ze wszystkich - jak zatrzymałam się na podjeździe i im się przyglądałam.
Pamiętam, jak stały tam i na mnie czekały. Jak czekały na mnie wszystkie te kobiety,

cała ta miłość.

Zerknęłam po raz ostatni na drogę. Pamiętam, że przyszło mi na myśl, że na

swój własny małostkowy sposób może nawet mnie kochał. Przecież w końcu mnie
oddał, nie?

Wciąż powtarzam sobie, że odjeżdżając tamtego dnia, nie powiedział mi „Krzyż

na drogę”, że tak naprawdę chciał mi rzec: Och, Lily, będzie ci lepiej w tym domu z

kolorowymi kobietami. Ze mną nigdy byś tak nie zakwitła, jak zakwitniesz z nimi.

Wiem, że to absurd, ale wierzę w pożytki płynące z wyobraźni. Czasami

wyobrażam sobie, że na Gwiazdkę przychodzi od niego paczka - nie standardowy
zestaw składający się ze swetra, skarpet i piżamy, lecz coś naprawdę szalonego, na

przykład bransoletka z czternastokaratowego złota z dołączonym liścikiem Z
wyrazami miłości, T. Ray. Użyje tego słowa „miłość” i świat nie zatrzyma się w

miejscu, lecz będzie toczył się dalej swoim torem, podobnie jak rzeka, pszczoły i
wszystko. Ludzie nie powinni za bardzo kręcić nosem na różne absurdy. Popatrzcie na

mnie. Przeskakiwałam z jednego absurdu w drugi i oto mieszkam w różowym domu.
Doświadczam cudu, codziennie się budząc.

Jesienią Karolina Południowa zmieniła kolory na rubinowoczerwony i złoty.

Obserwuję je teraz z mojego pokoju na piętrze, pokoju, który zostawiła po sobie June,

wychodząc w zeszłym miesiącu za mąż. Nie śmiałam marzyć o takiej sypialni. August
kupiła mi nowe białe łóżko i toaletkę w stylu French Provincial z katalogu Searsa i

Roebucka. Violet i Queenie ofiarowały mi dywan w kwiatki, który marnował się w ich
gościnnym pokoju, a Mabelee obrębione frędzlami zasłonki w czarno - białe grochy.

Cressie zrobiła na drutach cztery ośmiornice w różnych kolorach przędzy, do
położenia na łóżku. Jedna ośmiornica w zupełności by mi wystarczyła, ale to jedyna

rzecz, którą Cressie potrafi robić, w związku z czym produkuje je bez przerwy.

Lunelle wykonała dla mnie kapelusz, który przewyższył wszystko, co zrobiła do

tej pory, wliczając w to weselny kapelusz June. Przypomina mi trochę biskupią mitrę.
Jest wysoki aż do nieba, ale bardziej okrągły od biskupiej mitry. Spodziewałam się, że

będzie niebieski, ale nie, Lunelle zrobiła go w kolorze brązowym i złotym.
Przypuszczam, że miał przypominać kształtem staroświecki ul. Wkładam go wyłącznie

na spotkania Córek Marii, ponieważ wszędzie indziej powodowałby zakłócenia w
ruchu ulicznym.

Clayton przychodzi do nas co tydzień, żeby opowiedzieć, jak posuwają się w

Sylvanie nasze sprawy. Jego zdaniem, nie można pobić kogoś w areszcie i nie ponieść

za to kary. Tak czy inaczej, twierdzi, że wszelkie zarzuty przeciwko mnie i Rosaleen
wycofają koło Święta Dziękczynienia.

Przychodząc do nas, Clayton przyprowadza czasami swoją córkę Beccę. Jest

ode mnie młodsza. Zawsze wyobrażałam ją sobie tak, jak wygląda na fotografii w jego

gabinecie, gdzie trzyma go za rękę i skacze na falach. Przechowuję rzeczy mojej matki
na specjalnej półce w moim pokoju. Becca może je oglądać, lecz nie wolno jej ich

dotykać. Któregoś dnia pozwolę jej to zrobić, ponieważ powinno się na to pozwalać
przyjaciółce. Już teraz słabnie we mnie przekonanie, że są to święte relikwie. Wkrótce

będę jej dawać szczotkę mojej matki, mówiąc: „Może chcesz się uczesać?”. „Chcesz
ponosić tę broszkę w kształcie wieloryba?”.

Becca i ja czekamy na Zacha w szkolnej stołówce i siadamy z nim, kiedy tylko

mamy okazję. Mówią o nas, że jesteśmy „przyjaciółkami czarnuchów”, i kiedy głupcy

zwijają w kule kartki z zeszytów i rzucają nimi w Zacha, co wydaje się ich ulubionym
zajęciem między lekcjami, Becca i ja obrywamy w głowę równie często jak on. Zach

mówi, żebyśmy odeszły od niego na drugą stronę korytarza. „Wielkie mi co,
papierowe kulki”, odpowiadamy.

Na fotografii przy łóżku matka wciąż się do mnie uśmiecha. Wydaje mi się, że

chyba wybaczyłam nam, chociaż czasami nawiedzają mnie smutne sny i muszę się

budzić i wybaczać nam ponownie.

Siedzę w moim nowym pokoju i wszystko zapisuję. Moje serce nigdy nie

milknie. To ja jestem teraz strażnikiem ściany. Karmię ją modlitwami i świeżymi
kamieniami. Nie zdziwiłabym się, gdyby ściana płaczu May przetrwała nas. U kresu

czasu, kiedy zawalą się wszystkie ziemskie budowle, ona pozostanie.

Codziennie odwiedzam czarną Marię, która zwraca ku mnie swoją mądrą

twarz, najstarszą ze starych i w przepiękny sposób brzydką. Mam wrażenie, że za
każdym razem, kiedy na nią spojrzę, pogłębiają się bruzdy na jej ciele, że jej skóra

starzeje się na moich oczach. Mogę bez końca patrzeć na jej wyciągniętą rękę i pięść
podobną do mającej zaraz wybuchnąć żarówki. Prawdziwy z niej gejzer miłości, z tej

Marii.

Czuję ją w najmniej spodziewanych momentach, jej wniebowzięcie odbywa się

gdzieś w moim wnętrzu. Unosi się nagle i kiedy to robi, nie idzie do nieba, lecz
wypełnia mnie coraz szczelniej i szczelniej. August mówi, że wypełnia dziury, które

wyżłobiło w nas życie.

Ta jesień jest jesienią cudów, lecz mimo to codziennie, każdego dnia, wracam

myślami do owego rozpalonego sierpniowego popołudnia, kiedy odjechał T. Ray.
Wracam myślami do tej jednej chwili, gdy stałam na środku alejki, czując pod

stopami grudy ziemi i małe kamyki i spoglądając na ganek. Na którym stały one.
Wszystkie te matki. Mam więcej matek niż jakiekolwiek osiem dziewczynek z ulicy. Są

świecącymi nade mną księżycami.

BIBLIOGRAFIA

Oto książki, które nie tylko stały się dla mnie źródłem informacji na temat

pszczół, pszczelarstwa oraz produkcji miodu, lecz dostarczyły epigrafów
zamieszczonych na początku każdego rozdziału: The Dancing Bees (Tańczące

pszczoły) Karla von Frischa, The Honey Bee (Pszczoła miodna) Jamesa L. i Carol
Grant Gouldów, The Queen Must Die: And Other Affairs of Bees and Men (Królowa

musi umrzeć, i inne sprawy pszczół i ludzi) Williama Longgooda, Man and Insects
(Ludzie i owady) L. H. Newmana, Bees of the World (Pszczoły świata) Christophera

O'Toole'a i Anthony'ego Rawa, Exploring the World of Social Insects (Odkrywanie
świata owadów społecznych) Hildy Simon.