Materiały do zajęć nt. komitetów wyborczych, kampanii wyborczej i

rejestracji kandydatów

KAMPANIA WYBORCZA
- to etap procesu wyborczego, w którym - w prawem określonych ramach - za pomocą
różnorodnych środków i działań (organizacyjnych, finansowych oraz reklamowych)
→komitety wyborcze promują wśród →wyborców swoich kandydatów i programy
wyborcze. →Ordynacje wyborcze szczegółowo regulują kwestie dozwolonego czasu,
miejsc i sposobów prowadzenia kampanii wyborczej oraz zasady jej finansowania.
Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem formalnego ogłoszenia decyzji organu
uprawnionego do →zarządzania wyborów o ich zarządzeniu, kończy się zaś na 24
godziny przed dniem wyborów (→cisza wyborcza). Kampanię wyborczą prowadzą, na
zasadzie wyłączności, komitety wyborcze. Zgodnie z przepisami w niektórych
miejscach kampanii prowadzić nie wolno. Dla przykładu zabronione jest prowadzenie
kampanii wyborczej na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek
organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz w oddziałach obrony
cywilnej, a także w skoszarowanych jednostkach podległych Ministrowi Spraw
Wewnętrznych. Wszelkie materiały powinny zawierać wyraźne oznaczenie, od kogo
pochodzą, wówczas podlegają ochronie prawnej. Jeżeli rozpowszechniane w ramach
kampanii wyborczej materiały wyborcze (np. plakaty, ulotki czy hasła) zawierają
informacje nieprawdziwe, kandydaci lub →pełnomocnicy komitetów wyborczych,
których one dotyczą, mogą wnieść do właściwego miejscowo sądu okręgowego
wniosek o ochronę, domagając się w szczególności wydania przez sąd zakazu
rozpowszechniania takich informacji oraz nakazania ich sprostowania. Sąd rozpoznaje
tego rodzaju wniosek w krótkim czasie (w ciągu 24 godzin), z tym że na jego
postanowienie służy zażalenie do właściwego miejscowo sądu apelacyjnego. Sąd
apelacyjny rozpoznaje zażalenie w ciągu 24 godzin i wydaje ostateczne postanowienie
w sprawie. Komitety wyborcze zobowiązane są do usunięcia materiałów wyborczych
(plakatów, haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych ustawionych dla celów
prowadzenia kampanii wyborczej) oznaczonych ich nazwą w terminie 30 dni po dniu
wyborów. [A.S.]
z: A. Sokala, B. Michalak, Leksykon prawa wyborczego i systemów wyborczych,
Warszawa 2010

PRZEPISY
– rozdział 12, 13 i 15 działu I Przepisy wstępne Kodeksu wyborczego (Ustawa z dn. 5
stycznia 2011 roku)

Współczesne systemy wyborcze
konwersatorium

2

LITERATURA
F. Rymarz, Finansowanie kampanii wyborczej na urząd Prezydenta RP, opublikowane
na:

http://www.obserwatorkonstytucyjny.pl/panstwo/f-rymarz-finansowanie-kampanii-

wyborczej-na-urzad-prezydenta-rp/

M. Musiał – Karg, Cisza wyborcza w dobie Internetu, „Przegląd Sejmowy” 2013, nr 3
(116),

s.

25

–

42.

Dostępne

na:

http://orka.sejm.gov.pl/przeglad.nsf/0/CDF4DAFB79C40757C1257BAD00303E5F/$Fi
le/ps116.pdf

ZADANIA-

1) Oceń

plakat wyborczy w świetle przepisów kw. (art. 109) :

Źródło

-

http://www.smolec.pl/wybory_2010/materialy/plakat_piotr_chmurzynski.jpg

2) Oblicz kwotę limitu wydatków na kampanię wyborczą w wyborach na urząd

Prezydenta RP w 2015 roku. Podaj podstawę prawną zastosowanych wyliczeń.

3) Jak oceniasz instytucję ciszy wyborczej?

Współczesne systemy wyborcze
konwersatorium

3

KOMITETY WYBORCZE

KOMITET WYBORCZY
- to przewidziana przez przepisy →prawa wyborczego forma organizacyjna, w której
podmioty mające prawo zgłaszania kandydatów (lub →list kandydatów) i dokonywania
innych czynności wyborczych (a więc →partie polityczne i ich koalicje, →wyborcy
oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne) uczestniczą w procesie wyborczym.
Funkcję komitetu wyborczego partii politycznej pełni organ partii upoważniony do jej
reprezentowania na zewnątrz. W razie zawiązania koalicji wyborczej przez kilka partii
politycznych czynności wyborcze w jej imieniu wykonuje koalicyjny komitet
wyborczy, utworzony przez organy partii politycznych wchodzących w jej skład,
upoważnione do reprezentowania partii na zewnątrz. Wyborcy zamierzający wystawić
swojego kandydata w wyborach, w liczbie co najmniej 15 (a w wyborach
samorządowych 5), tworzą komitet wyborczy wyborców - muszą jednak legitymować
się odpowiednią liczbą podpisów wyborców popierających utworzenie komitetu (np. w
wyborach do Sejmu RP i Senatu RP wymagany jest tysiąc podpisów). Wreszcie
występujące w wyborach samorządowych stowarzyszenia i organizacje społeczne
powinny utworzyć komitet wyborczy organizacji. Jego funkcję pełni organ
stowarzyszenia lub organizacji upoważniony do reprezentowania jej na zewnątrz.
Każdy komitet wyborczy powinien mieć swoją - wyraźnie odróżniającą go od innych
komitetów - nazwę oraz dwóch powołanych pełnomocników: wyborczego i
finansowego. Jedynie komitet wyborczy utworzony tylko w celu zgłoszenia
kandydatów na radnych do rady gminy (nie będącej miastem na prawach powiatu)
zwolniony jest z obowiązku posiadania dwóch pełnomocników. W jego przypadku
pełnomocnik wyborczy jest jednocześnie pełnomocnikiem finansowym komitetu.
Komitety wyborcze obowiązane są zawiadomić w prawem przewidzianym czasie
właściwy →organ wyborczy o swoim powstaniu i zamiarze zgłaszania kandydatów w
wyborach. Notyfikacja komitetu wyborczego jest konieczna, albowiem dopiero po
wydaniu przez organ wyborczy postanowienia o przyjęciu zawiadomienia może on
skutecznie podejmować czynności wyborcze. W doktrynie przyjmuje się, że komitety
wyborcze - jako twory o nietrwałym charakterze - nie mają osobowości prawnej. Mogą
one jednak (a niekiedy muszą) dokonywać czynności prawnych. Dla przykładu każdy
komitet wyborczy musi mieć rachunek bankowy, a zatem musi zawrzeć stosowną
umowę rachunku bankowego. Jednakże przepisy niektórych ustaw wyborczych
stanowiły inaczej. I tak np. zgodnie z

art. 40e

ustawy o wyborze Prezydenta RP z 27

września1990 komitet nabywa osobowość prawną, w zakresie wykonywania zadań
wynikających z ustawy, z dniem zarejestrowania przez →Państwową Komisję
Wyborczą. Jak podkreśla się w literaturze (St. Gebethner), instytucja komitetu
wyborczego jest "wynalazkiem" polskiego prawa wyborczego, do którego wprowadziła
ją ordynacja wyborcza do Sejmu RP z 1991 r. [A.S.]
z: A. Sokala, B. Michalak, Leksykon prawa wyborczego i systemów wyborczych,
Warszawa 2010

Współczesne systemy wyborcze
konwersatorium

4

PRZEPISY – rozdział 11 działu I przepisy wstępne kodeksu wyborczego

LITERATURA - Marta Czakowska, Paweł Raźny, Konstrukcja prawna komitetu
wyborczego w kontekście zasady równych szans wyborczych, [w:] Wybrane problemy
systemów wyborczych, pod red. D. Dziewulaka, Studia BAS Nr 3(27) 2011
Dostępne na:

http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/9354006B94C18519C12578FB004B09E1/$file/
BAS_27.pdf

ZADANIA:

1) Jaka jest rola pełnomocnika wyborczego w komitecie wyborczym?
2) Wymień „rodzaje” komitetów wyborczych

Współczesne systemy wyborcze
konwersatorium

5

REJESTRACJA KANDYDATÓW

REJESTRACJA KANDYDATÓW
- właściwe →komisje wyborcze niezwłocznie rejestrują prawidłowo zgłoszonych w
→okręgu wyborczym kandydatów (lub →listy kandydatów), sporządzając protokół
rejestracji. W →wyborach do Sejmu RP i Senatu RP, a także w →wyborach posłów do
Parlamentu Europejskiego organem właściwym do dokonania rejestracji jest
→okręgowa komisja wyborcza. W →wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej
kandydatów rejestruje →Państwowa Komisja Wyborcza. Natomiast w wyborach
samorządowych wyborczym organem rejestrującym kandydatów (i listy kandydatów)
jest właściwa →terytorialna komisja wyborcza: gminna, powiatowa lub wojewódzka.
W wyborach do Sejmu RP i Senatu RP, a także w wyborach posłów do Parlamentu
Europejskiego, jeśli zgłoszenie jest poparte mniejszą niż ustawowo wymagana liczbą
→podpisów poparcia, okręgowa komisja wyborcza wzywa osobę dokonującą
zgłoszenia do uzupełnienia wykazu podpisów poparcia, o ile nie upłynął zawity termin
do dokonania zgłoszenia. Jeżeli uzupełnienia nie dokonano w tym terminie lub termin
ten upłynął, komisja postanawia o odmowie rejestracji. Postanowienie to podlega
kontroli sądowej. Osoba dokonująca zgłoszenia ma wówczas prawo zaskarżyć
postanowienie komisji okręgowej do właściwego miejscowo sądu okręgowego.
Orzeczenie sądu jest ostateczne. Jeżeli natomiast zgłoszenie ma wady inne niż brak
wymaganej liczby podpisów poparcia, komisja okręgowa wzywa osobę dokonującą
zgłoszenia do usunięcia wad w terminie trzech dni. Po bezskutecznym upływie tego
terminu komisja postanawia o odmowie rejestracji. Postanowienie to, w razie
zaskarżenia, podlega kontroli Państwowej Komisji Wyborczej. Po zakończeniu
rejestracji okręgowa komisja wyborcza sporządza obwieszczenie o zarejestrowanych
kandydatach (lub listach kandydatów), które podaje się do wiadomości wyborców
poprzez rozplakatowanie na obszarze okręgu wyborczego. Podobne reguły obowiązują
w wyborach samorządowych, z tym że w razie odmowy rejestracji kandydata na wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) lub listy kandydatów do rady (lub sejmiku) z powodów
innych niż brak wymaganej ustawowo liczby podpisów poparcia organem dokonującym
kontroli uchwały komisji wyborczej jest właściwy komisarz wyborczy. Nieco inaczej
rzecz wygląda w wyborach na urząd Prezydenta RP. Jeżeli Państwowa Komisja
Wyborcza stwierdzi jakiekolwiek wady zgłoszenia kandydata, niezwłocznie wzywa
pełnomocnika dokonującego zgłoszenia do usunięcia wad w terminie trzech dni. W
wypadku nieusunięcia wad w terminie Komisja odmawia rejestracji zgłoszenia. Na
postanowienie to pełnomocnikowi służy prawo wniesienia skargi do Sądu
Najwyższego. Orzeczenie Sądu Najwyższego jest ostateczne. Po zakończeniu rejestracji
Państwowa Komisja Wyborcza sporządza obwieszczenie zawierające dane o
zarejestrowanych kandydatach, które podaje się do wiadomości wyborców poprzez
rozplakatowanie. [A.S.]
z: A. Sokala, B. Michalak, Leksykon prawa wyborczego i systemów wyborczych,
Warszawa 2010

Współczesne systemy wyborcze
konwersatorium

6

PRZEPISY kodeksu wyborczego –
Na posłów – rozdz. 3 działu III Wybory do Sejmu
Na senatorów – rozdział 4 działu IV Wybory do Senatu
Na Prezydenta RP – rozdział 2 działu V Wybory Prezydenta RP
Na europosłów – rozdział 3 działu VI Wybory do PE
Na radnych (w gminach, powiecie i województwie) – rozdział 7 działu VII – Wybory
do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego
Na wójta/ burmistrza/ prezydenta miasta – rozdział 2 działu VIII – Wybory wójta,
burmistrza i prezydenta miasta

Podsumowująca tabela:

ZADANIA:

1) Co oznaczają gwiazdki podkreślone na żółto w powyższej tabeli, dlaczego dopisany

został na niebiesko znak zapytania?

2) Jak oceniasz konieczność zebrania 100 000 podpisów poparcia wyborców by

zgłosić kandydata na Prezydenta RP?