1

Prof. dr hab. Anna Wyrozumska

Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ
Jean Monnet Chair of European Constitutional Law

Źródła prawa UE

1. Prawo pierwotne i wtórne

1. Prawo pierwotne

(Traktaty, akty R lub RE o charakterze konstytucyjnym, Karta

Praw Podstawowych

ogólne zasady prawa)

2. Umowy międzynarodowe Unii

3. Prawo wtórne/pochodne

• akty ustawodawcze

(rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

• akty nieustawodawcze

(rozporządzenia, dyrektywy,

decyzje)

o

akty delegowane

o

akty wykonawcze

• inne akty (np. zalecenia, opinie, porozumienia

międzyinstytucjonalne, uchwały, deklaracje, programy
działania)

4. Akty wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

2

PRAWO PIERWOTNE

− pochodzi od PCz/ oparte na ich wspólnej zgodzie
− ma charakter „konstytucyjny” 294/83 Les Vert
− stanowi

podstawę prawną działań UE

−

ma pierwszeństwo w stosunku do prawa wtórnego oraz

prawa krajowego

−

może być zmienione przez państwa członkowskie/ podlega

specjalnym procedurom zmiany art. 48 TUE

−

może określać prawa i obowiązki jednostek (mieć bezpośredni

skutek)

−

interpretuje je TSUE, ale nie może kontrolować jego

legalności

3

PRAWO WTÓRNE

− pochodzi od instytucji/pochodne w stosunku do prawa

pierwotnego

−

zakres określony w TUE i TFUE (tylko kompetencje

powierzone)

− ma

pierwszeństwo w stosunku do prawa krajowego

− TSUE kontrola

legalności

−

może określać prawa i obowiązki jednostek (mieć bezpośredni

skutek)

4

BRAK FORMALNEJ HIERARCHII

ŹRÓDEŁ PRAWA UE

Ale wynika z Traktatów  art. 263 TFUE 

akt instytucji może

być unieważniony, z powodu „naruszenia Traktatów lub
jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z ich stosowaniem”

– Pierwszeństwo prawa pierwotnego

– Specjalne miejsce prawa międzynarodowego

– Prawo wtórne /art. 289 TFUE:



Nie forma środka, lecz jego natura określa miejsce w

hierarchii

 Akty ustawoda

wcze pierwszeństwo przed

nieustawodawczymi

 Akty podstawowe

pierwszeństwo przed aktami

delegowanymi i wykonawczymi



Równorzędne źródła  usuwanie konfliktów lex

posterior, lex specialis

5

2. Prawo Pierwotne

2.1. Traktaty



TUE, TFUE, traktaty zmieniające, akcesyjne,

protokoły



Akt końcowy? Deklaracje?

6

2.2. Akty konstytucyjne Rady lub Rady Europejskiej (akty
organiczne)

– akty Rady w celu uzupełnienia praw obywateli Unii (art. 25

TFUE),

Artykuł 25 TFUE
(…)

Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną

procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu
Europejskiego

, może uchwalać przepisy w celu uzupełnienia praw

(…)[obywateli Unii].

Przepisy te wchodzą w życie po ich

zatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich
odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

– decyzja Rady dotycząca bezpośrednich wyborów do

Parlamentu Europejskiego (art. 223 ust. 1 TFUE, dawny art.
190 ust. 4 TWE),

– decyzja Rady o „zasobach własnych” (art. 311 TFUE, dawny

art. 269 TWE),

– decyzja Rady dotycząca związania umową o przystąpieniu

Unii do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 218 ust.
8 TFUE),

– decyzja Rady dotycząca przyznania właściwości Trybunałowi

Sprawiedliwości UE w odniesieniu do sporów dotyczących

europejskich tytułów prawnych w dziedzinie własności
intelektualnej (art. 262 TFUE).

7

Decyzje Rady Europejskiej, np.:

– decyzja Rady Europejskiej o stworzeniu wspólnej obrony, art.

42 ust. 2 TUE,

– decyzja Rady Europejskiej dotycząca uproszczonej zmiany

części trzeciej TFUE na podstawie art. 48 ust. 6 TUE.

Czy

należy do prawa pierwotnego decyzja RE art. 48 ust. 7

Jeżeli Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej lub tytuł V

niniejszego Traktatu przewiduje, że Rada stanowi jednomyślnie w
danej dziedzinie lub w danym przypadku,

Rada Europejska może

przyjąć decyzję upoważniającą Radę do stanowienia większością

kwalifikowaną w tej dziedzinie lub w tym przypadku. Niniejszego

akapitu nie stosuje się do decyzji mających wpływ na kwestie
wojskowe lub obronne.

Jeżeli Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewiduje, że akty

ustawodawcze przyjmowane są przez Radę zgodnie ze specjalną

procedurą ustawodawczą, Rada Europejska może przyjąć decyzję

zezwalającą na przyjęcie takich aktów zgodnie ze zwykłą procedurą

ustawodawczą.
Wszelkie inicjatywy

podejmowane przez Radę Europejską na

podstawie akapitu pierwszego lub drugiego

są przekazywane

parlamentom narodowym. W przypadku gdy parlament narodowy

notyfikuje swój sprzeciw w terminie sześciu miesięcy od takiego
przekazania, decyzja, o której mowa w akapicie pierwszym lub
dr

ugim, nie zostaje przyjęta. W przypadku braku sprzeciwu Rada

Europejska może przyjąć taką decyzję.

W celu przyjęcia decyzji, o których mowa w akapicie pierwszym lub

drugim, Rada Europejska stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody
Parlamentu Europejskiego,

wyrażonej przez większość członków

wchodzących w jego skład.

8

2.3. Ogólne zasady prawa

• ogólna kompetencja TSUE „zapewnianie poszanowania

prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów”/ art. 19 ust. 1
TUE; szczegółowa np. art. 340 TFUE

•

ich źródłami są:

• Traktaty
•

prawo wewnętrzne państw członkowskich

•

prawo międzynarodowe/ np. EKPC

•

stosowane są do interpretacji i oceny legalności:

• aktów instytucji, organów i jednostek

organizacyjnych Unii

•

aktów państw członkowskich, które wykonują

prawo Unii

9

3. Umowy międzynarodowe Unii

3.1. Kompetencje Unii

3.1.1.

Wyraźne szczegółowe: wyłączne, dzielone lub

koordynacyjne/wspierające, WPZiB

Np. art. 207 TFUE, dawny art. 133 TWE (wspólna polityka

handlowa), art. 217 TFUE, dawny art. 310 TWE (umowy
stowarzyszeniowe), art. 186 TFUE, dawny art. 170 (badania i
rozwój technologiczny), art. 219 TFUE, dawny art. 111 ust. 1-3 i
5 (

umowy dotyczące kursu wymiany euro), art. 191 TFUE,

dawny art. 174 (4) TWE (

środowisko naturalne), art. 211 TFUE,

dawny art. 181 ust. 1 TWE (

współpraca dla rozwoju), art. 37,

dawny art. 24 TUE (wspólna polityka zagraniczna i

bezpieczeństwa), art. 49 TUE, dawny art. 49 TUE, umowy

dotyczące członkostwa w UE

Nowe podstawy:

•

art. 8 TUE (umowy dotyczące dobrego sąsiedztwa)

•

art. 50 TUE (umowę o wystąpieniu z Unii państwa

członkowskiego)

• art. 79 ust. 3 TFUE (umowy o readmisji

obywateli państw

trzecich)

• art. 6 ust. 2 TUE (

przystąpienie Unii do Europejskiej

Konwencji Praw Człowieka)

10

Dzielone

= UE i PCz mogą zawierać umowy

• art. 219 TFUE (unia gospodarczo-walutowa)
• art. 191 TFUE (

ochrona środowiska naturalnego)

• zmiana terminologii 

w TWE tak jak wyżej, art. 211 TFUE

(

współpraca dla rozwoju) „w zakresie swoich odpowiednich

kompetencji Unia i Państwa Członkowskie współpracują
z

państwami trzecimi i kompetentnymi organizacjami

międzynarodowymi.”

Koordynacyjne

, wspierające np.

• art. 165 ust. 3 TFUE (edukacja) -

Unia i państwa Członkowskie

sprzyjają współpracy z państwami trzecimi i organizacjami

międzynarodowymi

• art. 166 ust. 3 TFUE (

kształcenie zawodowe)

• art. 167 ust. 3 TFUE (kultura)
• art. 168 ust. 3 TFUE (zdrowie publiczne)

np.

umowy zawarte przez WE w 1995 r. z USA i Kanadą na

podstawie art. 149 i 150 TWE dotyczące programów współpracy

w dziedzinie szkolnictwa wyższego i szkolenia zawodowego

(decyzje Rady dotyczące tych umów 2001/196/WE,
2001/197/WE, Dz. U. UE L17/7 i 15).

11

3.1.2. Kompetencje ogólne  TL

Artykuł 216 TFUE

1. Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą państw

trzecich lub organizacji międzynarodowych, jeżeli przewidują to
Traktaty, lub gdy zawarcie umowy jest

niezbędne do osiągnięcia, w

ramach polityk Unii, jednego z celów, o których mowa w
Traktatach, albo gdy zawarcie umowy jest przewidziane w prawnie

wiążącym akcie Unii, albo gdy może mieć wpływ na wspólne zasady

lub zmienić ich zakres.

2. Umowy zawarte przez Unię wiążą instytucje Unii i Państwa

Członkowskie.

•

kompetencje wyraźne

• kompetencje dorozumiane

12

sprawa 22/70 ERTA

13 (…) art. 210 stanowi, iż „Wspólnota ma osobowość prawną”;

14 (…) postanowienie to, umieszczone na początku szóstej części

traktatu, poświęconej „postanowieniom ogólnym i końcowym”,

oznacza, iż w obrocie międzynarodowym Wspólnota ma zdolność do

ustanawiania stosunków umownych z państwami trzecimi w

pełnym zakresie celów określonych w pierwszej części traktatu,
któr

ej część szósta stanowi kontynuację;

15 (…) w celu ustalenia w określonym przypadku kompetencji

Wspólnoty do zawierania umów międzynarodowych należy wziąć pod

uwagę zarówno postanowienia materialne traktatu, jak jego

systematykę;

16 (…) kompeten

cja taka wynika nie tylko z wyraźnego

powierzenia jej w traktacie – jak ma to miejsce w przypadku art.
113 i 114 dla umów celnych i handlowych i art. 238 dla umów o
stowarzyszeniu –

lecz może wynikać również z innych postanowień

traktatu lub z aktów wydawa

nych na podstawie tych postanowień

przez instytucje Wspólnoty;

17 (…)

w szczególności, w każdym przypadku gdy w celu

wdrożenia wspólnej polityki przewidzianej w traktacie Wspólnota

podjęła działania zmierzające do ustanowienia, w jakiejkolwiek
formie,

wspólnych zasad, państwa członkowskie nie mają już

prawa, ani indywidualnie, ani nawet wspólnie, zaciągać wobec

państw trzecich zobowiązań naruszających te zasady;

18

bowiem w miarę ustanawiania zasad wspólnych tylko

Wspólnota jest w stanie podejmowa

ć i wykonywać w sposób

skuteczny w całej sferze stosowania wspólnotowego porządku

prawnego zobowiązania wobec państw trzecich;

13

19 (…)

nie można w związku z tym określać innego reżimu

prawnego dla działań podejmowanych w celu wykonania

postanowień traktatu w porządku wewnętrznym Wspólnoty, a

innego dla działań w sferze stosunków zewnętrznych;

(…)

„21. (…) zgodnie z art. 5 [obecnie art. 4 ust. 3 TFUE zasada lojalnej

współpracy] państwa członkowskie winny, z jednej strony, podjąć

wszelkie właściwe działania w celu zapewnienia wykonania

zobowiązań wynikających z traktatu lub z aktów wydawanych przez
instytucje, a z

drugiej strony powstrzymać się od jakichkolwiek

działań, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów traktatu;

22. (…) z

postanowień tych, rozpatrywanych łącznie, wynika, iż

państwa członkowskie nie mogą, w sytuacji gdy ustanowiono

wspólnotowe normy prawne mające na celu realizację celów

traktatu, podejmować poza ramami instytucjonalnymi Wspólnoty

zobowiązań mogących naruszyć te normy lub zagrozić ich

skuteczności” (tak oficjalna wersja polska orzeczenia na stronie TS,
w wersji angielsko-

języcznej which may affect those rules or alter

their scope = czyli tak samo jak w TUE.

14

opinia 1/76

„

Gdy tylko prawo Wspólnoty nadało pewne uprawnienia instytucjom

Wspólnoty

, w ramach ich systemu wewnętrznego, by osiągnąć dany

cel,

Wspólnota

ma

prawo

zaciągania

zobowiązań

międzynarodowych potrzebnych do osiągnięcia tego celu nawet

w braku odpowiedniego wyraźnego postanowienia. Dzieje się tak
w szczególn

ości w sytuacjach, w których uprawnienia wewnętrzne

zostały już wykorzystane w celu ustanowienia środków służących

osiągnięciu wspólnej polityki. Uprawnienie to nie jest jednak
ograniczone do tych sytuacji.

Aczkolwiek wewnętrzne środki

Wspólnoty są przyjmowane tylko gdy umowa międzynarodowa jest

zawarta i wchodzi w życie, [...] uprawnienie do związania

Wspólnoty wobec państw trzecich wynika w sposób dorozumiany z

postanowień Traktatu tworzących kompetencję wewnętrzną, w
takim zakresie, w jakim

udział Wspólnoty w umowie

międzynarodowej jest konieczny dla osiągnięcia jednego z celów
Wspólnoty”.

Potwierdzenie w serii wyroków z 2002 r. w sprawach umów open
skies

(dotyczących liberalizacji usług lotniczych z USA), dotyczyły

one Danii, Szwecji, Finlandii, Belgii, Luksemburga, Austrii i Niemiec,
np. C-467/98 Komisja przeciwko Danii

15

3.1.3.

kompetencje wyłączne

Artykuł 3 TFUE

1. Unia ma wyłączne kompetencje w następujących dziedzinach:
a) unia celna;

b) ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania
r

ynku wewnętrznego;

c) polityka pieniężna w odniesieniu do Państw Członkowskich,

których walutą jest euro;
d) zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej

polityki rybołówstwa;
e) wspólna polityka handlowa.
2. Unia

ma także wyłączną kompetencję do zawierania umów

międzynarodowych, jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w
akcie ustawodawczym Unii lub

jest niezbędne do umożliwienia

Unii wykonywania jej wewnętrznych kompetencji lub w zakresie,

w jakim ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub

zmieniać ich zakres.

16

3.2. Procedura  art. 218 TFUE

– inicjatywa KE lub Wysoki Przedstawiciel

– decyzja R o podpisaniu

–

decyzja R o związaniu Unii

– niekiedy zgoda PE

3.3.

Kontrola prewencyjna i następcza

• Art. 218 ust. 11

Państwo Członkowskie, Parlament Europejski, Rada lub
Komisja

mogą uzyskać opinię Trybunału Sprawiedliwości w

sprawie

zgodności przewidywanej umowy z Traktatami. W

przypadku negatywnej opinii Trybunału, przewidywana umowa

nie może wejść w życie, chyba że nastąpi jej zmiana lub
rewizja Traktatów.

•

Kontrola następcza w trybie skargi o stwierdzenie nieważności

decyzji Rady wyrażającej zgodę na związanie Unii umową lub w
trybie pytania prejudycjalnego

17

3.4. Skutki prawne zawartych umów

– umowa UE jest aktem PM oraz aktem instytucji
– bezpośrednie stosowanie umów i uchwał organów powołanych

umowami  TSUE bada ducha,

ogólną strukturę i treść umowy,

jasność i precyzyjność normy, bezwarunkowość normy i jej
zupełność

3.5. Umowy mieszane

– stronami są zarówno UE/WE, jak i państwa członkowskie
– wiążą Unię w całości, chyba że z umowy wynika szczegółowy

podział kompetencji między państwa członkowskie i Unię

– państwa członkowskie mogą uczestniczyć w umowie UE, której

finansowanie należy do państw członkowskich i stanowi

zasadniczy element umowy (Opinia 1/78 par. 60 i 62) lub gdy

państwo członkowskie reprezentuje terytoria zależne, co do

których nie ma zastosowania prawo Unii

18

4. Prawo wtórne

4.1. Akty prawne Unii

Artykuł 288 TFUE (dawny artykuł 249 TWE)

W celu wykonania kompe

tencji Unii instytucje przyjmują

rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.

Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest

bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach

Członkowskich.

Dyrektywa

wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest

kierowana, w

odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty,

pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy
i

środków.

Decyzja

wiąże w całości. Decyzja, która wskazuje adresatów,

wiąże tylko tych adresatów.

Zalecenia i opinie nie

mają mocy wiążącej.

19

4.1.1.

Wiążące akty prawne

Rozporządzenie

– ma zasięg ogólny/ wywołuje skutki w stosunku do wszystkich,

których potencjalnie może dotyczyć

– wiąże w całości:

o

nie może być przez państwo zmienione ani uzupełnione,

zastępuje prawo krajowe

o

wprowadza jednolite prawo

we wszystkich państwach

członkowskich

– bezpośrednio stosowane/ tworzy prawa i obowiązki dla

jednostek

– wymaga ogłoszenia

o

C-161/06 Skoma Lux Skoma-Lux/

organy celne nałożyły

na Skoma-

Lux grzywnę, zarzucając spółce naruszenie

m

.in.

przepisów

rozporządzenia

nr

2454/93

opublikowanego w j. czeskim tylko w Internecie

o

C-345/06 Gottfried Heinrich/ nie wpuszczony do samolotu

z rakietami tenisowymi/ lista przedmiotów zakazanych na

pokładzie samolotu „Pałki: pałki metalowe pokryte

skórą, pałki gumowe, kije baseballowe lub podobne
przedmioty

” określona w niepublikowanym załączniku

– wchodzi w życie w dacie w nim określonej lub 20 dni od

publikacji w Dzienniku Urzędowym UE

20

Dyrektywa

– służy zbliżaniu prawa

– nie wszystkie dyrektywy muszą być ogłaszane

– wchodzi w życie w dacie określonej w dyrektywie lub 20 dni

od publikacji w Dzienniku Urzędowym UE lub notyfikacji
adresatowi  okres do transpozycji zaczyna biec!

– wymaga transpozycji

– skierowana jest do państw członkowskich  dlatego są one

zobowi

ązane

– nie może być skierowana do jednostek  stąd brak skutku

horyzontalnego

– może być powołana przeciwko państwu  szerokie pojęcie

„państwo członkowskie”

Obowiązkiem organów państwa w okresie transpozycji jest

powstrzymanie się od podejmowania działań, które mogłyby

poważnie narazić na szwank przewidziane rezultaty dyrektywy

21

Implementacja/ transpozycja dyrektywy:

—

dyrektywy muszą być implementowane w wyznaczonym

okresie

—

implementacja musi być:

—

zupełna (sprawy 239/85 Komisja przeciwko Belgia,

235/8

4 Komisja przeciwko Włochy),

— efektywna (sprawa 14/83 von Colson).

Środki w przypadku braku implementacji lub wadliwej

implementacji:

—

skarga przeciwko państwu członkowskiemu do TSUE

(wnosi ją Komisja lub państwo członkowskie; art. 258-260 TFUE)

— wye

gzekwowanie przez jednostki odnoszące korzyść z

dyrektywy

(skarga do sądu krajowego):

•

skutek bezpośredni

•

skutek pośredni (wymóg zgodnej interpretacji)

•

odpowiedzialność odszkodowawcza państwa

22

Norma prawna zawarta w postanowieniu dyrektywy może być
bezpośrednio stosowana jeśli:

•

nadaje się do bezpośredniego stosowania (tj. spełnia
kryte

ria bezpośredniej skuteczności)

•

okres transpozycji upłynął

•

brak jest transpozycji, lub nastąpiła zła transpozycja

23

Decyzja

–

wskazuje adresata

:

• jest aktem konkretno-indywidualnym

• jest notyfikowana adresatom

•

wiąże tylko adresatów

•

może nałożyć bezpośrednio skuteczne obowiązki na adresata

•

jeśli skierowana jest do państwa członkowskiego:

o

może być powołana przez jednostkę przeciwko państwu

o

nie może wywoływać skutków horyzontalnych

– nie wskazuje adresata

• jest aktem konkretnym, lecz nie indywidualnym

• w

ywołuje skutki w stosunku do wszystkich, których

potencjalnie może dotyczyć/ ma zasięg ogólny

•

ogłaszana w DzU. UE/ wchodzi w życie …

• podstawowy instrument w dziedzinie WPZiB  Rada i Rada

Europejska mogą przyjmować decyzje dotyczące:

• strategicznych interesów i celów Unii,
•

działań, jakie Unia ma podjąć na poziomie

międzynarodowym,

•

stanowisk, jakie Unia ma zająć w zakresie

kwestii międzynarodowych,

•

zasad realizowania działań i stanowisk Unii.

24

4.1.4.

Akty niewiążące prawnie

Zalecenia 

niewiążące akty R, KE lub EBC

Artykuł 292 TFUE
Rada przyjmuje zalecenia. Rada stanowi na wniosek Komisji we

wszystkich przypadkach, gdy Traktaty przewidują przyjmowanie

aktów przez Radę na wniosek Komisji. Rada stanowi jednomyślnie w

dziedzinach, w których jednomyślność wymagana jest do przyjęcia
aktu Unii. Komisja, a w szczególnych przypadkach przewidzianych w

Traktatach również Europejski Bank Centralny, przyjmują
zalecenia.

Przykład: Artykuł 97 TFUE: „Opłaty i należności pobierane przez przewoźnika

w związku z przekraczaniem granic niezależnie od ceny transportu nie powinny

przekraczać rozsądnego poziomu, przy uwzględnieniu rzeczywistych kosztów

efektywnie poniesionych w związku z przekroczeniem granicy. Państwa

Członkowskie podejmują starania, aby stopniowo obniżyć te koszty. Komisja

może kierować do Państw Członkowskich zalecenia w celu zastosowania

niniejszego artykułu.”

– Skutki prawne

zaleceń  322/88 Grimaldi

„nie mogą być ....uważane za nieposiadające skutku prawnego”.

Skutek ten polega na tym, iż „sądy krajowe są zobowiązane do
wzięcia pod uwagę zaleceń w celu rozstrzygnięcia sporów im

przedstawionych

, w szczególności gdy rzucają one światło na

interpretację środków krajowych przyjętych w celu

implementowania ich lub

gdy mają na celu uzupełnienie wiążących

postanowień Wspólnoty”.

Opinie

25

4.2. Akty niewymienione w art. 288 TFUE

Porozumienia międzyinstytucjonalne

Art. 295 TFUE  PE, R i KE 

”konsultują się wzajemnie oraz za

wspólnym porozumieniem ustalają warunki współpracy. W tym celu

mogą one, w poszanowaniu Traktatów, zawierać porozumienia

międzyinstytucjonalne, które mogą mieć charakter wiążący.”

Art. 17 ust. 1 TUE

Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu
odpowiednie inicjatywy. (…) Podejmuje inicjatywy w zakresie
rocznego i wieloletniego programowania Unii

w celu osiągnięcia

porozumień międzyinstytucjonalnych.

Np. Porozumienie ramowe w sprawie stosunków między PE i

KE z 20 października 2010

Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy PE, R, K w

sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania
finansami z 2006 r.

Akty nienazwane

/nieformalne

/soft law/

np. programy, kodeksy postępowania, obwieszczenia,

wytyczne

26

5. Akty powiązane z prawem Unii

Umowy zawarte między państwami członkowskimi/ na podstawie
dawnego art. 293 TWE

Np.

Konwencja brukselska o jurysdykcji i wykonywaniu orzec

zeń

sądowych w sprawach cywilnych i handlowych z 1968 r.

(zastąpiona rozporządzeniem nr 44/2001)

Konwencja o wzajemnym uznawaniu spółek i osób prawnych z
1968 r.

Konwencja rzymska o prawie właściwym dla zobowiązań
umownych z 1980 r.

Konwencja arbitrażowa o unikaniu podwójnego opodatkowania w

przypadku korekty zysków powiązanych przedsiębiorstw z 1990 r.

−

wiążą państwa członkowskie

−

nowe państwo członkowskie nie jest automatycznie nimi

związane

−

nie są prawem Unii, ale wchodzą w zakres acquis

communautaire

−

stanowią formę harmonizacji prawa krajowego

−

mogą wychodzić poza ramy Traktatów, ale muszą być z nim

zgodne

−

nie mogą zmieniać prawa Unii (sprawa 33/64 Torfwerk)

− art. 267 TFUE nie jest do nich automatycznie stosowany

27

Akty przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w
Radzie

−

nie są prawem Unii, ale wchodzą w zakres acquis

communautaire

−

o ich skutkach prawnych rozstrzyga prawo międzynarodowe

−

państwo członkowskie decyduje o procedurze krajowej

Przykład:

Art. 254 TFUE 

sędziowie Sądu są mianowani za wspólnym porozumieniem

przez rządy państw członkowskich.
DECYZJA

PRZEDSTAWICIELI

RZĄDÓW

PAŃSTW

CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ

z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie mianowania sędziów Sądu (2010/400/UE)

PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UNII
EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 19,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności
jego art. 254 i 255,

a także mając na uwadze, co następuje (…)

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1
Ottó CZÚCZ i Marc van der WOUDE

zostają niniejszym mianowani na

sędziów Sądu na okres od dnia 1 września 2010 r. do dnia 31 sierpnia 2016 r.

Artykuł 2
Niniejsza decyzja

wchodzi w życie następnego dnia po jej opublikowaniu w

D

zienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

(…)

28

6.

Podział aktów prawa wtórnego na akty ustawodawcze i

nieustawodawcze/podustawowe

Akty ustawodawcze

(art. 289 TFUE)

−

rozporządzenie, dyrektywa, decyzja przyjmowane w drodze

procedury ustawodawczej

procedura ustawodawcza:

•

zwykła/ dawna współdecydowania/ wspólnie przez PE i R

na wniosek K

• specjalna/ dawne p.

współpracy, konsultacji, zgody/ PE z

udziałem R, R z udziałem PE

−

regulują „istotne elementy” danej dziedziny /art. 290 ust. 1

TFUE/ „istotne elementy”



orzecznictwo TSUE, Opinia Służb

Prawnych Rady



„istotne elementy

” = określenie

materialnego, geograficznego lub czasowego zakresu stosowania

aktu, obowiązki, sankcje

−

zasadą inicjatywa prawodawcza Komisja

− jawne obrady Rady ( art. 16 ust. 8 TUE)

− wymaga

ją uzasadnienia, ogłoszenia

29

Akty nieustawodawcze

wykonywanie prawa Unii należy do państw członkowskich

− delegowane/ co
− wykonawcze/ jak

Podział

wynika

z

potrzeby

uporządkowania

procedur

komitologicznych

Komitologia – decyzje R 1987, 1999 – komitety doradcze,

zarządzające (np. znaczne skutki finansowe rolnictwo, rybołówstwo),
regulacyjne

(np. ochrona życia ludzi i zwierząt); 2006/512/WE

procedura regulacyjna połączona z kontrolą PRAC

Materialnie trudno odróżnić kiedy akt delegowany a kiedy
wykonaw

czy/ w praktyce konieczność uzgadniania K  test :

Co

PCz. mają zrobić  a. delegowany

Jak

PCz mają zrobić  a. wykonawczy

30

Akt delegowany (art. 290 TFUE) jest:

− wydawany na podstawie aktu

delegującego kompetencje,

który:

• jest aktem ustawodawczym

• okre

śla szczegółowe warunki delegowania uprawnień,

którymi mogą być:

a) PE lub R może zadecydować o odwołaniu przekazanych

uprawnień

b) akt delegowany może wejść w życie tylko wtedy, gdy PE

lub R nie wyrażą sprzeciwu w terminie przewidzianym przez
akt ustawodawczy

− aktem:

• Komisji wydany na podstawie kompetencji delegowanych

przez R lub PE

• podustawowym

o zasięgu ogólnym

•

uzupełniającym lub zmieniającym niektóre, inne niż

istotne, elementy aktu ustawodawczego

Terminy 

orzecznictwo TSUE, Opinia Służ Prawnych Rady

„zmienia

” usuwa, zastępuje, dodaje

„

uzupełnia” rozbudowuje, wprowadza dodatkowe, inne niż istotne

regulacje, precyzuje przepisy aktu podstawowego/

tu pokrywa się z

aktami wykonawczymi/ „

Jeżeli konieczne są jednolite warunki

wykonywania …..” Regulacje

szczegółowe: Komunikat K, PE, R

KOM(2009)673; Common Understanding (porozumienie

międzyinstytucjonalne) PE, R, K z 3 marca 2011/ doc 8640/11/

31

Akt wykonawczy (art. 291 TFUE)

− Nie ma definicji w Traktatach, definicja negatywna

− Podstawa do wydania – akt

wiążący ustawodawczy lub

podustawowy

− Jest aktem prawnym K lub R

(w należycie uzasadnionych

przypadkach oraz art. 24 i 26 TUE)

− Celem -

wprowadzanie w życie aktu podstawowego bez

zmiany jego treści

Stosuje się komitologia/ kontrola PCzs/ – nowe zasady
Ro

zporządzenie PE i R 182/2011 z 16 lutego 2011 ustanawiające

przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa

członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez

Komisję



dwie procedury: doradcza i sprawdzająca

Komitety/ komitologia

• spra

wdzające

o

akty o zasięgu ogólnym, programy o znacznych

skutkach, wspólna polityka rolna i rybołówstwa,

środowisko, bezpieczeństwo lub ochrona zdrowia lub

bezpieczeństwa ludzi, zwierząt lub roślin, wspólna
polityka handlowa, podatki

o

QMV/negatywna opinia wiążąca

•

doradcze/

zwykła większość/ opinia niewiążąca

•

odwoławcze