background image

 

ANALIZA JAKOŚCIOWA 

 
Opracowanie: Krytyna Moskwa, Emil Zieliński 

 

 III grupa analityczna kationów. 

Odczynnik grupowy: (NH4)2S lub tioacetamid (AKT) w obecności NH4OH i NH4Cl.  

Kationy: Co2+, Ni2+, Fe2+, Fe3+, Mn2+, Cr3+, Al3+, Zn2+. 
 
Charakterystyka ogólna. 
Do trzeciej grupy analitycznej należą te wszystkie kationy, które nie dadzą się wytrącić anionem Cl-, a 

natomiast można je wytrącić z roztworów alkalicznych  w postaci siarczków  pod wpływem  siarczku 
amonu w obecności roztworu buforowego złożonego z NH4Cl i NH4OH. 

Poza tym należą tu takie jony jak Al3+ i Cr3+ które pod wpływem roztworu buforowego dają 

wodorotlenki jako osady trudniej rozpuszczalne niż odpowiednie siarczki. 

Jak już wspomniano, iloczyny rozpuszczalności siarczków tej grupy są znacznie większe od iloczynów 

rozpuszczalności siarczków grupy drugiej. W związku z tym w  celu wytrącenia tych siarczków potrzeba 
znacznie większego stężenia jonów siarczkowych, które istnieje w roztworze siarczku amonu  w 
obecności roztworu buforowego. Działanie buforu polega na utrzymaniu stałego stężenia jonów H+, które 
w sposób istotny zgodnie z wyrażeniem na stałą dysocjacji rzutuje na stężenie jonów S2- w roztworze. Do 
stosowanego tutaj roztworu buforowego NH4OH + NH4Cl możemy dodać w określonych granicach 

mocnego kwasu lub zasady, a pH nie ulegnie istotnej zmianie. W czasie dodawania kwasu będzie 
zobojętniał się wodorotlenek amonu, ale ubywające jony  OH- będą uzupełniane wskutek natychmiastowej 
dysocjacji dalszych partii wodorotlenku amonu zgodnie ze stałą dysocjacji: 

 

K =  

[NH

OH

NH OH]

4

+

-

4

][

]

[

  

W czasie dodawania mocnej zasady  zostanie cofnięta dysocjacja NH

4

OH (reguła przekory). 

Wodorotlenek amonu, zgodnie z tym co już wspomniano wyżej, musi dysocjować tylko w takim stopniu w 
jakim określa to stała dysocjacji K. 

Postępowanie przy pojedynczym kationie. 
Przy wykrywaniu pojedynczego kationu należy sprawdzić pH roztworu papierkiem wskażnikowym. O 

ile pH jest poniżej 7 należy dodać parę kropli stężonego NH

4

OH w celu zobojętnienia roztworu, a 

następnie dodać NH

4

Cl i NH

4

OH po ok. 1 cm

3

 i ogrzać do temp. 90oC na łażni wodnej. Dodać  1 cm

3

 

tioacetamidu, który w środowisku alkalicznym znacznie łatwiej hydrolizuje. Jeżeli po 5 minutach powstanie 
osad to znaczy że są obecne kationy III grupy. 

Uwaga: Zamiast siarkowodoru i siarczku amonu stosuje się tioacetamid AKT. 

 

1. Reakcje kationu Co2+. 

Sole kobaltu(II) mają w roztworach wodnych różowe zabarwienie. 
1. Kwas solny HCl i siarkowodór (AKT) nie wytrącają osadu z kwaśnych roztworów soli kobaltu(II). 
 
2.
 Siarczek amonu (AKT) w obecności NH

4

Cl i NH

4

OH   wytrąca z roztworów soli kobaltu(II) czarny osad 

siarczku kobaltu(II): 
 CoCl

2

 + (NH

4

)

2

S = CoS

 + 2NH

4

Cl        

lub jonowo:  Co

2+

 + S

2-

 = CoS

 

Siarczek ten po wytrąceniu nie roztwarza się w HCl, lecz tylko w stężonym HNO

3

 

3CoS + 8HNO

3

 = 3Co(NO

3

)

2

 + 3S + 2NO + 4H

2

 
3.  
Wodorotlenek sodu lub potasu wytrąca z roztworów soli kobaltu(II) niebieski osad soli zasadowej - 
chlorek hydroksokobaltu(II): 
 CoCl

2

 + NaOH = Co(OH)Cl 

+ NaCl 

Po ogrzaniu z nadmiarem NaOH niebieski osad przechodzi w brudno różowy Co(OH)2: 

 

Co(OH)Cl + NaOH = Co(OH)

2

 + NaCl 

background image

Osad ten pod wpływem wody chlorowej lub bromowej czernieje wskutek powstania wodorotlenku 
kobaltu(III): 
 2Co(OH)

2

 + H

2

O + NaOCl = 2Co(OH)

3

 + NaCl 

 
4.
 Wodorotlenek amonu wytrąca z roztworów soli kobaltu(II) niabieski osad soli zasadowej, roztwarzającej 
się w nadmiarze amoniaku z wytworzeniem żółto brunatnego związku kompleksowego: 
 Co(NO

3

)

2

 + NH

4

OH = Co(OH)NO

3

 + NH

4

NO

3

 

 Co(OH)NO

3

 + 6NH

4

OH = [Co(NH

3

)

6

](OH)

2

 + 6H

2

 
5. Sześciocyjanożelazian(II) potasu wytrąca z roztworów soli kobaltu(II) szaro zielony osad 
sześciocyjanożelazianu(II) kobaltu(II): 
 2Co(NO

3

)

2

 + K

4

[Fe(CN)

6

] = Co

2

[Fe(CN)

6

]

 + 4 KNO

3

  

 

lub jonowo: 2Co

2+

 + Fe(CN)

6

4-

 = Co

2

[Fe(CN)

6

]

  

 
6. Reakcja selektywna. 
Kilka kryształków rodanku potasu wrzucić do badanej próbki i dodać alkoholu amylowego. W razie 
obecności jonów Co

2+

 po wytrząśnięciu występuje silnie niebieskie zabarwienie zbierającego się nad 

roztworem alkoholu z czterorodanokobaltanem(II) potasu (reakcja Vogla): 
 CoCl

2

 + 4KCNS = K

2

[Co(CNS)

4

] + 2KCl 

 

2. Reakcje kationu Ni2+.

  

Wodne roztwory soli niklu(II) mają zabarwienie zielone. 
1. Kwas solny HCl i siarkowodór (AKT) nie wytrącają osadów z kwaśnych roztworów soli niklu(II). 
 
2. 
Siarczek amonu (AKT)  w środowisku NH

4

Cl i NH

4

OH  wytrąca z roztworów soli niklu(II)  czarny osad 

siarczku niklu(II): 
 NiCl

2

 + (NH

4

)

2

S = NiS

 + 2NH

4

Cl     

 

lub jonowo:  Ni

2+

 + S

2-

 = NiS

 

 
3.
 Wodorotlenki alkaliczne wytrącają z roztworów soli niklu(II)  jasnozielony osad wodorotlenku niklu(II) , 
nierozpuszczalny w nadmiarze NaOH lub KOH: 
 Ni(NO

3

)

2

 + 2KOH = Ni(OH)

2

 

+ 2KNO

3

     lub jonowo:  Ni

2+

 + S

2-

 = Ni(OH)

2

 

Pod wpływem wody bromowej wodorotlenek niklu(II) utlenia się do czarnego wodorotlenku niklu(III): 
 Br

2

 + H

2

O = HBr + HBrO 

 

NaOH + HBrO = NaBrO + H

2

 2Ni(OH)

2

 + NaBrO + H

2

O = 2Ni(OH)

3

 + NaBr 

 
4.
 Wodorotlenek amonu wytrąca z roztworów soli niklu(II) zielony osad soli zasadowej roztwarzającej się 
w nadmiarze odczynnika z utworzeniem związku kompleksowego barwy niebieskiej: 
 NiCl

2

 + NH

4

OH = Ni(OH)Cl

 + NH

4

Cl 

 Ni(OH)Cl

 + 6NH

3

 = [Ni(NH

3

)

6

2+

 + OH

-

 + Cl

-

  

 
5. W reakcji z wodoroortofosforanem(V) sodu - Na

2

HPO

4

 sole niklu(II) wytrącają  żółto zielony osad 

ortofosforanu(V) niklu(II) -Ni

3

(PO

4

)

2

 3NiCl

2

 + 2Na

2

HPO

4

 = Ni

3

(PO

4

)

2

 + 2HCl + 4NaCl 

 

lub jonowo: 3Ni

2+ 

 + 2HPO

4

2-

 = Ni

(PO

4

)

2

 + 2H

+

 

 

 

6. Sześciocyjanożelazian(II) potasu wytrąca z roztworów soli niklu(II) żółto zielony osad 
sześciocyjanożelazianu(II) niklu(II): 
 2Ni(NO

3

)

2

 + K

4

[Fe(CN)

6

] = Ni

2

[Fe(CN)

6

]

 + 4 KNO

3

  

 

lub jonowo: 2Ni

2+

 + Fe(CN)

6

4-

 = Ni

2

[Fe(CN)

6

]

 

 
7.
Reakcja specyficzna. 
Dwumetyloglioksym w obecności wodorotlenku amonu daje różowoczerwony osad (reakcja Czugajewa). 
Wykonanie próby: Do 2 - 3 kropli badanego roztworu dodaje się wodorotlenku amonu w nadmiarze i 
odsącza od ewentualnie powstałego osadu. 1 kroplę przesączu umieszcza się na bibule filtracyjnej i 

background image

dodaje  1 kroplę alkoholowego roztworu dwumetyloglioksymu. Różowoczerwony osad wskazuje na 
obecność jonów Ni

2+

 

3. Reakcje kationu Fe2+. 

 

Wodne roztwory soli żelaza(II) mają zabarwienie jasno zielone, przy większym rozcieńczeniu są 

bezbarwne. 
1. Kwas solny HCl i siarkowodór (AKT) nie wytrącają osadów z kwaśnych roztworów soli żelaza(II). 
 
2. 
Siarczek amonu (AKT) w środowisku NH

4

Cl i NH

4

OH  wytrąca z roztworów soli żelaza(II)  czarny osad 

siarczku żelaza(II): 
 FeSO

4

 + (NH

4

)

2

S = FeS

 + (NH

4

)

2

SO

4

     

 

lub jonowo:  Fe

2+

 + S

2-

 =  FeS

 

Siarczek żelaza(II) roztwarza się łatwo w rozcieńczonych kwasach. 
 
3.  
Wodorotlenek sodu  lub potasu wytrąca z roztworów soli żelaza(II) zielonkawy osad wodorotlenku 
żelaza(II), następnie po pewnym czasie brunatniejący wskutek utlenienia powietrzem, osad wodorotlenku 
żelaza(III): 
 Fe

2+

 + 2OH

-

 = Fe(OH)

2

 

 4Fe(OH)

2

 + H

2

O + O

2

 = 4Fe(OH)

3

 

 
4.  
 Sześciocyjanożelazian(III) potasu - K

3

[Fe(CN)

6

] daje z solami żelaza(II) niebieski osad - 

sześciocyjanożelazian(III) żelaza(II)  tzw. błękit Turnbulla: 
 3FeCl

2

 + 2 K

3

[Fe(CN)

6

] = Fe

3

[Fe(CN)

6

]

2

 

 

 

lub jonowo: 3Fe

2+

 + 2[Fe(CN)

6

]

3-

 = Fe

3

[Fe(CN)

6

]

2

 

 

 
5
. Wodoroortofosforan(V) sodu wytrąca z roztworów zawierających jony żelaza(II) biały przechodzący 
stopniowo w niebieski osad wodoroortofosforanu(V) i ortofosforanu(V) żelaza(II): 
 4FeCl

2

 + 3Na

2

HPO

4

 = FeHPO

4

+ Fe

(PO

4

)

2

 + 6NaCl + 2HCl   

 

lub jonowo: 4Fe

2+ 

 + 3HPO

4

2-

 = FeHPO

4

+ Fe

(PO

4

)

2

 + 2H

+

 

 

 

 

4. Reakcje kationów Fe

3+

 

Wodne roztwory soli żelaza(III) mają  żółto brunatne zabarwienie. Pochodzi ono od obecności 
wodorotlenku żelaza(III) - Fe(OH)

3

, który powstaje w wyniku hydrolizy soli. Reakcję tą można sumarycznie 

zapisać: 
 FeCl

3

 + 3H

2

O = Fe(OH)

3

 + 3HCl 

lub jonowo: Fe

3+

 + 3H

2

O =  Fe(OH)

3

 + 3H

+

  

 
1. 
Kwas solny HCl  nie wytrąca osadu z roztworów soli żelaza(III). 
 
2. 
Siarkowodór (AKT) nie wytrąca osadów z kwaśnych roztworów soli żelaza(III), odbarwia je natomiast z 
wydzieleniem z wydzieleniem siarki i redukcją do soli żelaza(II): 
 2Fe

3+

 + S

2-

 = 2Fe

2+

 + S

o

 

 2FeCl

3

 + H

2

S = 2FeCl

2

 + S

 + 2HCl  

 
3.  
Siarczek amonu (AKT) wytrąca z alkalicznych roztworów soli żelaza(III)  czarny osad siarczku 
żelaza(III)  roztwarzalny łatwo w rozcieńczonych kwasach: 
 2FeCl

3

 + 3(NH

4

)

2

S = Fe

2

S

3

 + 6NH

4

Cl    

lub jonowo: 2Fe

3+

 + 3S

2-

 = Fe

2

S

3

 

 
4.  
Wodorotlenek sodu lub amonu wytrącają z roztworów soli żelaza(III) brunatnordzawy osad 
wodorotlenku żelaza(III): 
 Fe

3+

 + 3OH

-

 = Fe(OH)

3

 

 
5.  
Sześciocjanożelazian(II) potasu wytraca z obojętnych lub słabo kwaśnych roztworów soli żelaza(III)  
ciemnoniebieski osad sześciocjanożelazianu(II) żelaza(III)  - błękit pruski. Osad ten jest rozpuszczalny w 
rozcieńczonym kwasie solnym. 

background image

 4FeCl

3

 + 3K

4

[Fe(CN)

6

] = Fe

4

[Fe(CN)

6

]

3

 + 12KCl 

 
6. 
Rodanek amonu daje z solami żelaza(III) zabarwienie krwisto czerwone: 
 FeCl

3

 + 3NH

4

CNS = Fe(CNS)

3

 + 3NH

4

Cl 

lub jonowo:  Fe

3+

 + CNS

-

 = Fe(CNS)

3

 

 

5. Reakcje kationu Mn2+.  

 

Wodne roztwory soli manganu(II) są bezbarwne. Przy dużym stężeniu można zaobserwować 

blado różowe zabarwienie. 
1. Kwas solny i siarkowodór (AKT) nie wytrącają osadów z kwaśnych roztworów soli manganu(II). 
 
2.  
Siarczek amonu strąca z alkalicznych roztworów soli manganu(II) cielisto różowy osad siarczku 
manganu(II): 
 MnCl

2

 + (NH

4

)

2

S = MnS

 + 2NH

4

Cl       

lub jonowo:  Mn

2+

 + S

2-

 = MnS

  

 
3.
Wodorotlenek sodu lub potasu wytrąca z roztworów soli manganu(II) biały osad wodorotlenku 
manganu(II): 
 Mn

2+

 + 2OH- = Mn(OH)

2

 

Wodorotlenek manganu(II) utlenia się łatwo tlenem z powietrza przy czym osad czernieje: 
 2Mn(OH)

2

 + O

2

 = 2MnO(OH)

2

 

 
4.  
Nadsiarczan amonu w obecności jonów srebra jako katalizatora utlenia jony manganu(II) do jonów  
manganu(VII): 
 2MnSO4 + 5(NH4)2S2O8 + 8H2O = 2HMnO4 + 5(NH4)2SO4 + 7H2SO4 

 
5.
 Wodoroortofosforan(V) sodu wytrąca z roztworów zawierających jony manganu(II) biały osad 
ortofosforanu(V) manganu(II): 
 3MnCl

2

 + 2Na

2

HPO

4

 = Mn

(PO

4

)

2

 + 4NaCl + 2HCl 

 

lub jonowo: 3Mn

2+ 

 + 2HPO

4

2-

 = Mn

(PO

4

)

2

 + 2H

+

 

 

 
6. Sześciocyjanożelazian(II) potasu wytrąca z roztworów soli manganu(II) różowo biały osad 
sześciocyjanożelazianu(II) manganu(II): 
 2Mn(NO

3

)

2

 + K

4

[Fe(CN)

6

] = Mn

2

[Fe(CN)

6

]

 + 4 KNO

3

 

 

lub jonowo: 2Mn

2+

 + Fe(CN)

6

4-

 = Mn

2

[Fe(CN)

6

]

 

 

6 . Reakcje kationu Cr3+.

  

 Jony 

Cr3+ w roztworach wodnych  zależnie od stopnia uwodnienia przyjmują zabarwienie od 

zielonego do fioletowego . 
 
1. 
Kwas solny i siarkowodór nie wytrącają osadów z kwaśnych roztworów soli chromu(III). 
 
2.  
Siarczek amonu w obecności wodorotlenku amonu i chlorku amonu wytrąca z roztworów soli 
chromu(III) zielony lub szaro zielony osad wodorotlenku, a nie siarczku chromu(III). W roztworze wodnym 
(NH

4

)

2

S ulega hydrolizie: 

 (NH

4

)

2

S + H

2

 2N

4

OH + H

2

Dzięki temu stężenie jonów OH- jest dostatecznie duże i z łatwością zostaje przekroczony iloczyn 
rozpuszczalności Cr(OH)

3

, a nie Cr

2

S

3

 2CrCl

3

 + 3(NH

4

)

2

S  + 6H

2

O = 2Cr(OH)

3

 + 6NH

4

Cl + 3H

2

 
3.  
NaOH lub KOH  wytrącają z roztworów soli chromu(III) zielony lub szarozielony osad wodorotlenku 
chromu(III): 
 Cr

3+

 + 3OH

-

 = Cr(OH)

3

  

Wodorotlenek chromu(III) ma charakter amfoteryczny i roztwarza się (reaguje) zarówno w kwasach: 
 Cr(OH)

3

 + 3HCl = CrCl

3

 + 3H

2

jak i w zasadach: 

background image

 

H

3

CrO

3

 + 3NaOH = Na

3

CrO

3

 + 3 H

2

O        ortochromian(III) sodu 

 HCrO

2

 + NaOH = NaCrO

2

 + H

2

O                metachromian(III) sodu 

 

lub   Cr(OH)

3

 + NaOH + Na[Cr(OH)

4

 
4.
 Wodorotlenek amonu wytrąca z roztworów soli chromu(III) szaro zielony osad wodorotlenku chromu(III), 
który roztwarza się w nadmiarze amoniaku z utworzeniem związku kompleksowego: 
 CrCl

3

 + 3NH

4

OH = Cr(OH)

3

 + 3HCl  

 Cr(OH)

3

 + 6NH

3

 = [Cr(NH

3

)

6

]

3+

 + 3OH

-

 

 
5. Wodoroortofosforan(V) sodu wytrąca z roztworów zawierających jony chromu(III) szaro zielony osad 
ortofosforanu(V) chromu(III): 
 Cr

3+

 + HPO

4

2-

 = CrPO

4

 + H

+

 

 
6. Nadtlenek wodoru H

2

O

2

 (woda utleniona) w środowisku zasadowym utlenia jony Cr

3+

 do CrO

4

2-

. Do 

badanej próbki należy dodać NaOH w takiej ilości, aby wytworzony w pierwszej chwili osad wodorotlenku 
rozpuścił się. Następnie należy dodać  H

2

O

2

 i ogrzewać. Zmiana zabarwienia z zielonego na żółte 

świadczy o utworzeniu jonów chromianowych(VI). Reakcje zachodzą następująco: 
 CrCl

3

 + 3NaOH = Cr(OH)

3

 + 3NaCl 

 Cr(OH)

3

 + NaOH = Na[Cr(OH)

4

 2Na[Cr(OH)

4

] + H

2

O

2

 + 2NaOH = 2Na

2

CrO

4

 + 6H

2

 

7. Reakcje kationu Al3+.

 

Wodne roztwory soli glinu są bezbarwne. 
1. Kwas solny i siarkowodór nie wytrącają osadów z kwaśnych roztworów soli glinu . 
 
2. 
Siarczek amonu wytrąca w obecności NH

4

Cl i NH

4

OH  z roztworów soli glinu  biały galaretowaty osad  

wodorotlenku glinu . Przebieg reakcji jest analogiczny jak przy kationie kationie Cr3+: 
 2AlCl

3

 + 3(NH

4

)

2

S  + 6H

2

O = 2Al(OH)

3

 + 6NH

4

Cl + 3H

2

 
3.  
Wodorotlenek sodu i amonu wytrącają z roztworów soli glinu biały galaretowaty osad wodorotlenku 
glinu: 
 Al

3+

 + 3OH

-

 = Al(OH)

3

 

Wodorotlenek glinu ma charakter amfoteryczny, można więc napisać równowagę: 
 Al

3+

 + 3OH- 

 Al(OH)

3

 

 HAlO

2

 + H

2

 H+ + AlO

2

-

 

Roztwarza się on zarówno w kwasach jak i w zasadach: 
 Al(OH)

3

 + 3HCl = AlCl

3

 + H

2

O  

 HAlO

2

 + NaOH + NaAlO

2

 + H

2

O   (metaglinian sodu) 

lub      

Al(OH)

3

 + NaOH = Na[Al(OH)

4

]  (czterohydroksoglinian sodu)  

 
4. Węglan amonu wytrąca z roztworów soli Al

3+

 biały osad wodorotlenku glinu: 

 2AlCl

3

 + 3(NH

4

)

2

CO

3

 + 6H

2

O = 2Al(OH)

3

 + 6NH

4

Cl + 3H

2

 
5. Reakcja specyficzna - powstawanie błękitu Thenarda. Reakcję należy wykonać następująco: do trzech 
kropli badanej próbki dodać wodorotlenku amonu, aby wytrącił się osad Al(OH)

3

. Osad ten zwilżyc 

rozcieńczonym roztworem Co(NO

3

)

2

 i kroplą  H

2

SO

4

 o stężeniu  1:1, następnie całość podgrzać w 

parowniczce, a po wysuszeniu prażyć. Zmiana barwy osadu na niebieską  świadczy o obecności jonów 
Al

3+

. Powstaje błękit Thenarda - Co(AlO

2

)

2

 wg reakcji: 

 2Al

2

(SO

4

)

3

 + 2Co(NO

3

)

2

 = 2Co(AlO

2

 + 6SO

3

 + 4NO

2

 +O

2

   

 

8. Reakcje kationu Zn2+.

  

Wodne roztwory soli cynku są bezbarwne. 
1. Kwas solny nie wytrąca osadu z roztworów soli cynku . 
 

background image

2. Siarkowodór (AKT) nie wytrąca osadu z zakwaszonych soli cynku, ale z obojętnych lub zakwaszonych 
tylko kwasem octowym może wytrącić się biały siarczek: 
 Zn(NO

3

)

2

 + H

2

S

 

 = ZnS

 + 2HNO

3

 

 

lub jonowo: Zn

2+

 + S

2-

 = ZnS

 

 
3. 
Siarczek amonu strąca z roztworów soli cynku biały osad siarczku cynku. 
 ZnCl

2

 + (NH

4

)

2

S = ZnS

 + 2 NH

4

Cl 

 

lub jonowo: Zn

2+

 + S

2-

 = ZnS

 

 
4. 
Wodorotlenki sodu lub potasu wytrącają z roztworow soli cynku biały osad wodorotlenku cynku: 
 Zn

2+

 + 2OH- = Zn(OH)

2

 

Wodorotlenek cynku ma własności amfoteryczne, można więc napisać równowagę: 
 Zn

2+

 + 2OH- 

  Zn(OH)

2

  

  H

2

ZnO

2

  

  2H+ + ZnO

2

2-

 

Wodorotlenki amfoteryczne reagują zarówno z mocnymi kwasami jak i z zasadami.  Można więc napisać 
następujące reakcje: 
 Zn(OH)

2

 + HCl = ZnCl

2

 + H

2

 

H

2

ZnO

2

 + 2NaOH = Na

2

ZnO

2

 + 2H

2

O  (cynkan sodu) 

 lub 

Zn(OH)

2

 + 2NaOH = Na

2

[Zn(OH)

4

] (czterohydroksocynkan sodu) 

 
5. Wodorotlenek amonu wytrąca z roztworów soli cynku biały osad wodorotlenku cynku, który roztwarza 
się w nadmiarze amoniaku z utworzeniem bezbarwnego związku kompleksowego: 
 Zn

2+ 

+ 2NH

4

OH = Zn(OH)

2

 + 2NH

4

+

 

 Zn(OH)

2

 + 4NH

4

OH = [Zn(NH

3

)

4

](OH)

2

 + 4H

2

 
6.  Węglan amonu wytrąca z roztworów soli cynku biały osad węglanu cynku, który roztwarza się w 
nadmiarze odczynnika z utworzeniem bezbarwnego kompleksu: 
 ZnCl

2

 + (NH

4

)

2

CO

3

 = ZnCO

3

 + 2NH

4

Cl 

 ZnCO

3

 + 4NH

4

OH = [Zn(NH

3

)

4

]CO

3

 + + 4H

2

 
7. Sześciocyjanożelazian(II) potasu wytrąca z roztworów soli cynku kremowo  biały osad 
sześciocyjanożelazianu(II) cynku: 
 2Zn(NO

3

)

2

 + K

4

[Fe(CN)

6

] = Zn

2

[Fe(CN)

6

]

 + 4 KNO

3

 

 

background image

Tabela   
Zestawienie reakcji kationów III grupy analitycznej z podstawowymi odczynnikami 
 

 
 

Co

2+

 Ni

2+

 Fe

2+

 Fe

3+

 Mn

2+

 Cr

3+

 Al

3+

 Zn

2+

 

Barwa jonu 

różowy zielony bezbarwny 

 

(przy 
większym 
stęż. blado 
zielonkawy) 

żólty  (barwa 
pochodzi od 
Fe(OH)

3

 z 

hydrolizy soli) 

bezbarwny 
(przy większym 
stęż. blado 
różowy) 

szaro zielony 
do niebiesko 
fioletowego 

bezbarwny bezbarwny 

AKT w środ. 
NH

4

Cl+NH

4

OH

 CoS  czarny 

 NiS  czarny 

 FeS  czarny 

Fe

2

S

3

  czarny 

MnS  brudno 

różowy 

Cr(OH)

3

  

zielony 

Al(OH)

3

  

biały 

ZnS  biały 

NaOH lub 
KOH 

Co(OH)Cl  

niebieski 

 

Co(OH)

2

  brudno 

różowy 

Ni(OH)

2

  zielony 

Fe(OH)

2

  

zielony 

 

brunatny 

Fe(OH)

3

  

brunatny 

Mn(OH)

2

  biały 

brunatniejący 

Cr(OH)

3

 - 

szaro zielony, 
roztw. się w 
nadmiarze 
NaOH 

 

[Cr(OH)

4

]

-

 

Al(OH)

3

  

biały, roztw. 
się w nadmia-
rze NaOH 

 

[Al(OH)

4

]

-

 

Zn(OH)

2

  biały, 

roztwarza się w 
nadmiarze 
NaOH 

 

[Zn(OH)

4

]

2-

 

NH

4

OH 

Co(OH)Cl  

niebieski, roztw. się 
w nadmiarze  

 

żółto brunatny  
[Co(NH

3

)

6

]

2+

  

Ni(OH)Cl  

zielony, roztw. się 
w nadmiarze  

 

niebieski 
[Ni(NH

3

)

6

]

2+

   

Fe(OH)

2

  

zielony 

 

brunatny 

Fe(OH)

3

  

brunatny 

Mn(OH)

2

  biały 

brunatniejący 

Cr(OH)

3

  

szaro zielony, 
roztw. się w 
nadmiarze 

 

[Cr(NH

3

)

6

]

3+

 

Al(OH)

3

  

biały 

 Zn(OH)

2

  

biały, roztw. się 
w nadmiarze 
NH

4

OH 

 

[Zn(NH

3

)

4

]

2+

 

(NH

4

)

2

CO

3

 

Co

8

O

5

(CO

3

)

3

 - 

różowo czerwony 
roztwarza się w 
nadmiarze 

  

[Co(NH

3

)

6

]

2+

 

Ni

5

(OH)

6

(CO

3

)

2

 - 

jasno zielony 
roztwarza się w 
nadmiarze  

 

[Ni(NH

3

)

6

]

2+

  

FeCO

3

  biały 

Fe(OH)

3

  

brunatny 

 MnCO

3

  biały 

Cr(OH)

3

  

szaro zielony 

Al(OH)

3

  

biały 

ZnCO

3

  biały, 

roztw. się w 
nadmiarze  

 

[Zn(NH

3

)

4

]

2+

 

Na

2

HPO

4

 

Co

3

(PO

4

)

2

7H

2

O  

niebiesko fioletowy 

Ni

3

(PO

4

)

2

  żółto 

zielony 

FeHPO

4

 + 

Fe

3

(PO

4

)

2

  

biały, stop-
niowo  

 

niebieski 

FePO

4

  

kremowy 

Mn

3

(PO

4

)

2   

biały 

CrPO

4

  

szaro zielony 

AlPO

4

  biały 

galaretowaty 

Zn

3

(PO

4

)

2

  

biały 
galaretowaty  

K

4

[Fe(CN)

6

Co

2

{Fe(CN)

6

]  

szaro zielony 

Ni

2

[Fe(CN)

6

]  

żółto zielony 

Fe

2

[Fe(CN)

6

]   

niebieskie 
zabarwienie 

Fe

4

[Fe(CN)

6

]

3

  

ciemno 
niebieski 

Mn

2

[Fe(CN)

6

]  

brudno różowy 

 

 

Zn

2

[Fe(CN)

6

]  

kremowy 

 

  strzałka pionowa obok wzoru oznacza, że związek jest nierozpuszczalny w  wodzie 

 strzałka pozioma oznacza, że związek przechodzi w inną postać