452

Więź społeczna

Podstawowym elementem ludzkiego istnienia jest działanie. Wszystko co robimy, jest

skierowane  na  nas  samych  bądź  na  innych  ludzi.  Ukierunkowanie  naszych  czynów  na  inne
osoby  jest  podstawą  do  powstawania  interakcji.  Stanowi  ona  proces,  poprzez  który  dana
jednostka  działa  na  inną  osobę,  ewentualnie  odpowiada  na  przedsięwzięcia  innej  osoby.
Interakcje społeczne charakteryzują się niezmierną elastycznością. Zmieniają się w zaleŜności
od  obiektywnych  warunków  oraz  jej  obiektywnej  interpretacji.  Przyczyną  zróŜnicowania
społecznych  interakcji  jest  takŜe  subiektywne  odczytanie  znaczenia  zachowania  drugiego
człowieka.  Inaczej  np.  na  tak  samo  obiektywnie  rzecz  biorąc,  wyglądający  uśmiech  osoby,
którą  lubimy,  uwaŜamy  za  bliską  a  inaczej  osoby  uwaŜanej  przez  nas  za  naszego  wroga.  U
pierwszej jesteśmy skłonni doszukać się gestu przyjaźni, u drugiej zaś gestu wyśmiewania się,
kpiny. Trzeba teŜ przy omawianiu tej kwestii dodać, Ŝe sposób, w jaki staramy się wywołać u
drugiej  osoby  określoną  reakcję,  a  takŜe  skłonność  do  takiej  samej  a  nie  innej  interpretacji
nadanego w naszą stronę bodźca oraz rodzaj zachowania się w odpowiedzi na ten sygnał, są
uwarunkowane przez naszą kulturę.

Interakcje społeczne są podstawowym elementem współtworzącym więź społeczną,

która  to  najogólniej  mówiąc  wyznacza  wszelkie  formy  Ŝycia  społecznego.  Więzią  społeczną
wg.  J.Szczepańskiego  nazywamy  „zorganizowany  system  stosunków,  instytucji  i  ośrodków
kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe w funkcjonalną
całość  zdolną  do  utrzymania  się  i  rozwoju”.  Więź  społeczna  moŜe  przybierać  róŜne  formy
charakteryzujące  się  swoistą  dla  siebie  trwałością  i  siłą  złączenia  więzi  w  całość.  Owa  siła i
trwałość zaleŜy od ilości i jakości komponentów składających się na dany rodzaj więzi.

Jednym z takich komponentów jest bezpośrednie lub pośrednie zetknięcie się osób w

określonej  przestrzeni  i  czasie,  w  wyniku  którego  uświadomiły  one  sobie  istnienie  drugiej
istoty  i  posiadane  przez  nią  cechy.  Ten  komponent  nazywany  jest  stycznością  przestrzenną.
Aby  pojawiła  się  bezpośrednia  styczność  przestrzenna  musi  zaistnieć  tzw.  odwzajemnione
zauwaŜenie  się  i  zapamiętanie  jakichś  cech  drugiej  osoby.  Oprócz  styczności  bezpośredniej
moŜe pojawić się styczność pośrednia, czyli taka, w której kontakt między osobami dochodzi
do skutku za pomocą pośrednika. Cechą wspólną obu styczności jest wzajemne spostrzeŜenie
siebie  jako  potencjalnych  kandydatów  do  dalszych  kontaktów.  Styczność  przestrzenna
stanowi warunek konieczny, lecz nie wystarczający do pojawienia się dalszych komponentów
więzi społecznej. NaleŜy przez to rozumieć, Ŝe nie kaŜde wzajemne zauwaŜenie się prowadzi
do  nawiązywania  bliŜszych  kontaktów.  Nie  sposób  jej  jednak  nawiązać  bez  uprzedniej
styczności  przestrzennej.  Kolejnym  krokiem  w  rozwoju  więzi  społecznej  jest  łączność
psychiczna. Jest to obustronne zainteresowanie się osób swoimi cechami, zapoczątkowane w
momencie styczności przestrzennej.
Aby do tak rozumianej łączności doszło, kaŜda ze stron musi dostrzec w drugiej takie cechy,
które  umoŜliwiają  zaspokojenie  jakichś  jej  potrzeb.  Ponadto  pomiędzy  stronami  musi  dojść
do  porozumienia  polegającego  na  zadaniu  sobie  sprawy  z  przyczyn  zainteresowania,
zaakceptowaniu  ich  i  wyraŜaniu  zgody  na  bycie  obiektem  zainteresowania.  Rezultatem
łączności  psychicznej  jest  zajęcie  określanej  postawy  wobec  partnera.  Stwarza  to  niezbędną
płaszczyznę  do  pojawienia  się  kolejnego  komponentu  więzi,  czyli  styczności  społecznej,  tj.
”pewnego  układu,  w  którym  zaangaŜowane  są  przynajmniej  dwie  osoby  jakiejś  wartości,
która  staje  się  podstawa  styczności,  jakieś  wzajemne  oddziaływanie  dotyczące  tej  wartości”.
Wyjaśniając  wątki  myślowe  tworzące  to  określenie,  trzeba  zaznaczyć,  Ŝe  wzajemne
oddziaływanie stron dochodzi do skutku z powodu wymiany wartości, czyli tego, co cenimy,
co  chcielibyśmy  posiąść.  Cechy osobowe jednostek, które się stykają  schodzą zazwyczaj na

plan  dalszy.  WyróŜnia  się  kilka  typów  styczności.  W  zaleŜności  od  częstotliwości  i  czasu
utrzymywania  się  wyodrębnia  się  styczności  trwałe  i  przelotne.  Ze  względu  na  rodzaj
wartości, stanowiącej ich podstawę, wyodrębnia się styczności rzeczowe i osobowe. Z uwagi
na rodzaj potrzeby inspirującej daną styczność rozróŜnia się styczności publiczne i prywatne.
Wreszcie,  dla  pełnego  obrazu  naleŜy  wskazać  na  styczności  bezpośrednie  bądź  pośrednie,
dokonujące  się  za  pośrednictwem  jakichś  środków  wzajemnego  komunikowania  się  (np.w
formie wymiany listów).

Styczność społeczna jest podstawą do pojawienia się wzajemnego oddziaływania stron

ze sobą kontaktujących się.

Wzajemnym oddziaływaniem określa się: systematyczne, trwałe wykonywanie działań

skierowanych na wywołanie odpowiedniej reakcji ze strony partnera, który z kolei swoim
zachowaniem wywołuje reakcję działającego.

Wzajemne oddziaływanie jest szczególną postacią działania społecznego.

Działaniem społecznym nazwiemy intencjonalne, sensowne zespoły czynności,

podjęte dla osiągnięcia określonego celu przy uŜyciu skutecznych- w przekonaniu
działającego- środków.

W działaniu społecznym, a takŜe we wzajemnym oddziaływaniu, moŜna wyróŜnić

następujące elementy strukturalne: podmiot (tj.osobę bądź zbiorowość działającą), przedmiot
(tj.  osobę  bądź  zbiorowość,  na  którą  działanie  jest  skierowane),  środki  działania,  metody
działania, będące określonym sposobem stosowania środków i rezultat działania.
W  związku  z  tym,  Ŝe  działanie    społeczne  zawsze  zmierza  do  zmodyfikowania  postawy
osoby,  która  jest  przedmiotem  owego  działania,  najwaŜniejszymi  elementami  są  środki  i
metody.  Spośród  ogółu  znanych  i  stosowanych  metod  moŜna  wydzielić  postępowanie
nastawione na perswazję i przymus.
Metody  perswazyjne  charakteryzują  się  oddziaływaniem  w  kierunku  modyfikacji  postaw
przez  bodźce  zachęcające  do  poŜądanego  zachowania  bez  zagroŜenia  wartości  cenionych
przez przedmiot działania.
Metody  negatywnego  wymuszania,  jak  sama  nazwa  mówi,  odznaczają  się  wywieraniem
presji,  pod  wpływem  której  przedmiot  zaczyna  zachowywać  się  zgodnie  z  oczekiwaniem
podmiotu. Dokonuje się to pod presją zagroŜenia.

Zarówno działanie społeczne jak i wzajemne oddziaływanie, stanowi element

niezbędny do pojawienia się kolejnego komponentu więzi tj. stosunku społecznego.

Przez stosunek społeczny naleŜy rozumieć w tym ujęciu „...system unormowanych,

wzajemnych  oddziaływań  między  dwoma  partnerami  na  gruncie  określonej  platformy”.
WyróŜnia  się  dwa  typy  stosunków  społecznych,  tj.  powstających  na  gruncie  zaleŜności
obiektywnej  i  subiektywnej.  Stosunki  pierwszego  typu  wynikają  z  układu  niezaleŜnych  od
stron.  Są  one  obwarowane  rozlicznego  rodzaju  przepisami,  regułami  postępowania,  na  które
strony nie mają większego wpływu.
Stosunki  zaś  drugiego  wpływu  opierają  się  na  układach  zaleŜnych.  Wzajemne  zobowiązania
stron  kształtują  się  pod  przemoŜnym  wpływem  ich  woli.  Stosunki  społeczne,  niezaleŜnie  od
ich typu, są tymi komponentami więzi społecznej które wystarczają do uformowania się grup i
innych  zbiorowości  społecznych.  Jednym  z  istotnych  elementów  stosunku  społecznego  jest
zaleŜność.

ZaleŜnością społeczną nazywamy taki układ między stronami, w którym strona B

musi podporządkować się stronie A, gdyŜ A dysponuje wartościami waŜnymi dla B. Cechą
zaleŜności społecznej jest brak równowagi pomiędzy „mocą” obu stron, tzn. jedna z nich ma
większą moc, tj., dysponuje środkami zapewniającymi jej przewagę nad drugą.

Istnieją takŜe siły formujące i podtrzymujące wieź społeczną. Zalicza się do nich:

instytucje społeczne, kontrolę społeczną i organizację społeczną.

Instytucją społeczną nazywamy zespół urządzeń, w którym wybrani członkowie grup

otrzymują  uprawnienia  do  wykonywania  czynności,  określonych  publicznie  i  impresjonalnie
dla  zaspokojenia  istniejących  potrzeb  jednostkowych  i  zbiorowych  i  dla  regulowania
zachowań innych członków grupy.
Elementami  składowymi  stanowiącymi  o  istnieniu  i  funkcjonowaniu  kaŜdej  instytucji  są:
urządzenia, uprawnienia i modele zachowań. Są one zaleŜne od rodzaju potrzeb społecznych,
jakie  ma  realizować  dana  instytucja. Poszczególne instytucje mają pewien zakres wspólnego
terenu  działania.  Rodzaj  zaspokajanej  potrzeby  przyjmowany  jest  za  kryterium  podziału
instytucji na poszczególne typy.

Głównymi i zarazem tradycyjnymi instytucjami są:
1.   instytucja rodziny,
2.   instytucje edukacyjne,
3.   instytucje religijne,
4.   instytucje naukowe,
5.   instytucje polityczne,
6.   instytucje ekonomiczne,
7.   instytucje medyczne,
8.   instytucje militarne,
9.   instytucje prawne,
10. instytucje sportowe.

Kontrola społeczna jest to system oddziaływań skłaniających jednostki do poŜądanych

zachowań.  Aby  kontrola  społeczna  mogła  skutecznie  się  urzeczywistniać,  winny  zaistnieć
następujące niezbędne warunki:
-  dana zbiorowość społeczna musi Ŝywić silne przekonanie co do
    tego, jakie czyny są dobre a jakie złe;
-    w  danej  zbiorowości  musi  funkcjonować  określony  system  instytucji  formalnych  oraz
nieformalnych.

Z powyŜszych uwag wynika, jak doniosłym elementem kontroli społecznej są normy i

sankcje.

Organizacja społeczna jest to „...układ wzorów działania jednostek, podgrup i

instytucji,  środków  kontroli  społecznej,  ról  społecznych  i  systemów  wartości,  które
zapewniają współŜycie członków zbiorowości, harmonizując ich dąŜenia i działania, ustalają
dopuszczalne  sposoby  zaspokajania  potrzeb,  rozwiązują  problemy  i  konflikty  wyrastające  w
toku współŜycia - słowem - zapewniają porządek Ŝycia społecznego”.
Organizacja społeczna, niezaleŜnie od jej rodzaju, ułatwia zachowanie określonego porządku
w ramach danej grupy społecznej.
Zachowanie  tego  porządku  umoŜliwia  spełnienie  się  oczekiwań  poszczególnych  członków
danej  grupy  co  do  wykonania  przez  nich  określonych  ról,  jak  teŜ  co  do  systemu  sankcji  i
wartości z nimi związanych.

Na podstawie powyŜszych rozwaŜań moŜna wywnioskować, Ŝe bez istnienia więzi

społecznych, społeczeństwo nie mogłoby prawidłowo funkcjonować.

Zakres czynności i obowiązków

Inspektora d/s dodatków mieszkaniowych

Inspektor bezpośrednio podlega Kierownikowi Działu Administracji i Realizacji

wiadczeń.

Do obowiązków inspektora w szczególności naleŜy:

1.  Przyjmowanie  interesantów  w  sprawach  dodatków  mieszkaniowych  -    udzielanie
informacji w zakresie uprawnień do dodatków oraz
    sposobu wypełniania wniosków i deklaracji o dochodach.
2. Sprawdzanie prawidłowości sporządzanych wniosków i deklaracji
-   obliczanie dochodów miesięcznych.
3. Wprowadzanie danych do komputera.
4. Opracowywanie projektu decyzji w sprawach:

- przyznania dodatku mieszkaniowego,

- odmowy przyznania dodatku mieszkaniowego,

- wstrzymania wypłaty dodatku mieszkaniowego z tytułu nie

opłacania naleŜnego czynszu i opłat za mieszkanie,

- uchylanie bądź zmiana decyzji administracyjnej.