PLATON (427-347)

 

 

1.

Uczniowie sofistów i Sokratesa: cynicy, hedoniści i Platon. Ci 

pierwsi wypatrzyli idee Sokratesa, Platon je śmiało rozwinął.

2.

Życie i działalność Platona.

3.

Główne dzieła Platona: 36 pism; tematyka etyczna i logiczna. 

Najważniejsze dialogi: „Obrona Sokratesa”, „Uczta”, „Fajdros”, 

„Fedon”, „Państwo”, „Prawa”, „Timajos”.

4.

Filozofia poznania. Metafora jaskini, metafora „drugiego 

żeglowania”: konieczność przekroczenia spostrzeżeń 

zmysłowych na drodze do prawdy. Racjonalizm skrajny: 

wyłącznie rozum a nie zmysły prowadzą nas do prawdy. Trzy 

rodzaje wiedzy: empiryczna, matematyka, dialektyka. Ta ostatnia 

jest filozofią w sensie ścisłym; bada zawartość idei i relacje 

między nimi.

5.

Nauka o bycie (metafizyka): istnieje wyższa, niedostępna 

zmysłom część rzeczywistości nazwana przez Platona ideami.
Idee są wieczne i niezmienne a świat zmysłowy jest tylko 

niedoskonałym odwzorowaniem, kopią świata idei.

 

 

6. Trzy źródła nauki o ideach:

- Sokrates: istnieją ogólne pojęcia, w których zawiera się wiedza etyczna, 

np. pojęcie sprawiedliwości. Platon: muszą istnieć również przedmioty, do 

których te pojęcia się odnoszą. Te przedmioty to właśnie idee. 
- Matematyka; istnieją idee liczb.
- Religia orficka.

7. O metafizyce Platona. Dualizm metafizyczny: obok  rzeczywistości 

dostępnej zmysłom istnieje również rzeczywistość ponadzmysłowa, która 

jest dostępna wyłącznie rozumowi. Przeciwieństwem dualizmu jest monizm 

materialistyczny Demokryta (istnieje tylko materia i wszystko jest jej 

wytworem). Platon nie przedstawił w sposób systematyczny teorii idei, lecz 

się nią posługuje. Świat idei ma porządek hierarchiczny. Na szczycie jest 

idea Dobra-Piękna. Powstanie Kosmosu: Demiurg, tworzywo, idea 

kosmosu.

8. Metafizyka Platona c.d.: nauka o duszy. Jest niematerialna i nieśmiertelna, 

jest ważniejsza od ciała, ciało jest „więzieniem” duszy. Dusza nie jest ideą 

ale świat idei jest bliższy jej naturze niż świat materii. 

 

 

Nauka o duszy: c.d. „Fajdros” - dusza ma trzy części: 

biologiczną, psychiczną, rozumną. Metafora „rydwanu”.

9. Etyka: ostateczny cel człowieka leży nie w świecie 

natury, lecz poza nią, w świecie idei; jest nim idea 

Dobra-Piękna. Nauka o cnotach: każdej części duszy 

odpowiada jej właściwy stan: powinniśmy go osiągnąć. 

Cztery główne cnoty: opanowanie, męstwo, mądrość, 

sprawiedliwość. Platońska teoria miłości: od fascynacji 

pięknem (urodą), przez piękno psychiki i charakteru, 

piękno praw, do samej idei Piękna. 

10. Filozofia polityczna: teoria idealnego państwa: 

arystokracji intelektualnej; władza w rękach 

najmądrzejszych. Trzy klasy społeczne idealnego 

państwa: rolnicy i rzemieślnicy, wojsko, rządzący.

 

 

11. Znaczenie Platona: nowe horyzonty w 

filozofii Zachodu: nauka o 

ponadzmysłowej rzeczywistości. Idee 

Prawdy, Dobra, Piękna jako uniwersalny 

wyraz dążeń jednostki i społeczeństwa. 

Najważniejsze wartości w kulturze 

Zachodu. Krytyka systemu Platona: 

zmarginalizowanie świata naturalnego. 

Rozdzielenie natury i idei: niemożliwość 

syntezy.