PLATON (427-347)

1.

Uczniowie sofistów i Sokratesa: cynicy, hedoniści i Platon. Ci

pierwsi wypatrzyli idee Sokratesa, Platon je śmiało rozwinął.

2.

Życie i działalność Platona.

3.

Główne dzieła Platona: 36 pism; tematyka etyczna i logiczna.

Najważniejsze dialogi: „Obrona Sokratesa”, „Uczta”, „Fajdros”,

„Fedon”, „Państwo”, „Prawa”, „Timajos”.

4.

Filozofia poznania. Metafora jaskini, metafora „drugiego

żeglowania”: konieczność przekroczenia spostrzeżeń

zmysłowych na drodze do prawdy. Racjonalizm skrajny:

wyłącznie rozum a nie zmysły prowadzą nas do prawdy. Trzy

rodzaje wiedzy: empiryczna, matematyka, dialektyka. Ta ostatnia

jest filozofią w sensie ścisłym; bada zawartość idei i relacje

między nimi.

5.

Nauka o bycie (metafizyka): istnieje wyższa, niedostępna

zmysłom część rzeczywistości nazwana przez Platona ideami.
Idee są wieczne i niezmienne a świat zmysłowy jest tylko

niedoskonałym odwzorowaniem, kopią świata idei.

6. Trzy źródła nauki o ideach:

- Sokrates: istnieją ogólne pojęcia, w których zawiera się wiedza etyczna,

np. pojęcie sprawiedliwości. Platon: muszą istnieć również przedmioty, do

których te pojęcia się odnoszą. Te przedmioty to właśnie idee.
- Matematyka; istnieją idee liczb.
- Religia orficka.

7. O metafizyce Platona. Dualizm metafizyczny: obok rzeczywistości

dostępnej zmysłom istnieje również rzeczywistość ponadzmysłowa, która

jest dostępna wyłącznie rozumowi. Przeciwieństwem dualizmu jest monizm

materialistyczny Demokryta (istnieje tylko materia i wszystko jest jej

wytworem). Platon nie przedstawił w sposób systematyczny teorii idei, lecz

się nią posługuje. Świat idei ma porządek hierarchiczny. Na szczycie jest

idea Dobra-Piękna. Powstanie Kosmosu: Demiurg, tworzywo, idea

kosmosu.

8. Metafizyka Platona c.d.: nauka o duszy. Jest niematerialna i nieśmiertelna,

jest ważniejsza od ciała, ciało jest „więzieniem” duszy. Dusza nie jest ideą

ale świat idei jest bliższy jej naturze niż świat materii.

Nauka o duszy: c.d. „Fajdros” - dusza ma trzy części:

biologiczną, psychiczną, rozumną. Metafora „rydwanu”.

9. Etyka: ostateczny cel człowieka leży nie w świecie

natury, lecz poza nią, w świecie idei; jest nim idea

Dobra-Piękna. Nauka o cnotach: każdej części duszy

odpowiada jej właściwy stan: powinniśmy go osiągnąć.

Cztery główne cnoty: opanowanie, męstwo, mądrość,

sprawiedliwość. Platońska teoria miłości: od fascynacji

pięknem (urodą), przez piękno psychiki i charakteru,

piękno praw, do samej idei Piękna.

10. Filozofia polityczna: teoria idealnego państwa:

arystokracji intelektualnej; władza w rękach

najmądrzejszych. Trzy klasy społeczne idealnego

państwa: rolnicy i rzemieślnicy, wojsko, rządzący.

11. Znaczenie Platona: nowe horyzonty w

filozofii Zachodu: nauka o

ponadzmysłowej rzeczywistości. Idee

Prawdy, Dobra, Piękna jako uniwersalny

wyraz dążeń jednostki i społeczeństwa.

Najważniejsze wartości w kulturze

Zachodu. Krytyka systemu Platona:

zmarginalizowanie świata naturalnego.

Rozdzielenie natury i idei: niemożliwość

syntezy.