59

Elektronika dla Wszystkich

Proponowany przyrząd służy do ustalenia czę-
stotliwości odchylania pionowego ekranu,
zwanego często częstotliwością ramki lub od-
świeżania ekranu. Wartość ta mówi nam, ile
razy na sekundę ekran jest odświeżany od
góry do dołu. Im większa jest to wartość, tym
mniejsze odczuwamy zmęczenie oczu i bóle
głowy. Spowodowane jest to tym, że oko ludz-
kie jako jeden ze zmysłów odbierający wraże-
nia świetlne nie toleruje gwałtownych zmian
intensywności oświetlenia. Dlatego najmniej
męczą oko obrazy statyczne lub takie, które
zmieniają się z częstotliwością dużo większą
od bezwładności oka ludzkiego (ok. 72Hz).
Pamiętajmy jednak, że istnieje wiele czyn-
ników, które wpływają jednocześnie na ja-
kość wyświetlanego obrazu i zmęczenie
oczu. Do najważniejszych z nich należą:
kolory, przeplot, częstotliwość odświeża-
nia, wielkość plamki i jaskrawość.

Dzięki rozszerzeniu zakresu pracy od

dołu proponowany wskaźnik może pełnić
dodatkową rolę jako tester szerokiej gamy
pilotów IRED.

Opis układu

Schemat ideowy wskaźnika przedstawiony
został na rysunku 1. Widzimy na nim upro-
szczony (zgodnie z założeniami) analogowy
miernik częstotliwości z wejściem optycz-
nym. Dlatego też pomiar będzie dokonywa-
ny poprzez zbliżenie miernika do jasno
oświetlonego pola na monitorze. Jest to je-
dyny warunek, który należy spełnić podczas
pomiaru. Czujnikiem układu jest fototranzy-

stor Q1 buforowany bramką U1C, którego
wzmocnienie jest uzależnione od rezystora R1.
Tak sformowane sygnały trafiają na detektor
zboczy opadających (C1, R2, U1D), który
kluczuje pracę multiwibratora (U1A, C2, R3).

Odseparowane przebiegi multiwibratora

przez bramkę U1B poddane zostają uśrednie-
niu za pomocą filtru RC, z którego trafiają na
ustrój magnetoelektryczny miernika. W przed-
stawionym modelu jako miernik zastosowa-
no wskaźnik poziomu nagrywania od magne-
tofonu, na który naniesiono liniową podział-
kę od 0 do 125Hz. Ostatnim blokiem układu
jest typowy stabilizator napięcia U2, zabez-

pieczony diodą D1 przed odwrotnym podłą-
czeniem zasilania.

Wykorzystanie tego samego układu jako

przystawki do multimetru analogowego lub
cyfrowego (zgodnie z rysunkiem 2) zapew-
ni czytelniejszy i znacznie szerszy pomiar
częstotliwości odświeżania ekranu. Próbę ta-
ką przeprowadziłem z miernikiem analogo-
wym DCV Rin.=10M, zakres 300mV i uzy-
skałem bardzo dobre odczyty aż do 290Hz,
gdzie na 1mV przypadał 1Hz.

Montaż i uruchomienie

Wszystkie elementy montujemy na płytce
drukowanej pokazanej na rysunku 3, która
została zaprojektowana tak, aby można było
przylutować do niej bezpośrednio miernik
magnetoelektryczny. Nie jest to jednak ko-
nieczne i można go zamontować w dowolny
inny sposób. Pamiętać jednak należy, aby po
zamontowaniu wszystkich elementów, na fo-
totranzystorze zamontować przysłonę ukie-
runkowującą wpadające światło tylko z jed-
nej strony. Jest to konieczne jedynie w przy-
padku braku obudowy całego miernika.

Do ostatniej czynności należy ustawienie

rezystora R6 tak, żeby wskazania „zegara”
pokrywały się z wartością sygnału podanego
na wejście optyczne miernika. Jako sygnał
wejściowy kalibracyjny możemy zastosować
diodę świecącą sterowaną generatorem funk-
cyjnym.

Roman Biadalski

W

W

s

s

k

k

a

a

ź

ź

n

n

i

i

k

k

c

c

z

z

ę

ę

s

s

t

t

o

o

t

t

l

l

i

i

w

w

o

o

ś

ś

c

c

i

i

o

o

d

d

ś

ś

w

w

i

i

e

e

ż

ż

a

a

n

n

i

i

a

a

e

e

k

k

r

r

a

a

n

n

u

u

Tester pilotów IRED

Rys. 1 Schemat ideowy

Rys. 2

Rys. 3 Schemat montażowy

Wykaz elementów

R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150kΩ
R2,R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100kΩ
R4,R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1kΩ
R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2kΩ
R7* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1,5kΩ
C1,C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF
C3,C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/16V
C4,C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF ceramiczny
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/16V
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CD4093
U2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78L05
Q1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LTR4206
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
WW1 . . . . . . . . . .ok.1-3k - wskaźnik wychyłowy od magnetofonu
S1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .włącznik PSM-1

Forum Czytelników