1
Program
socjoterapeutyczny
Rozpoznaję
i nazywam emocje
Opracowanie: nauczyciel mianowany
Zespołu Szkół w Starej Łubiance
mgr Alicja Zaremba
Stara Łubianka 2008
1
Program
socjoterapeutyczny
Rozpoznaję
i nazywam emocje
Opracowanie: nauczyciel mianowany
Zespołu Szkół w Starej Łubiance
mgr Alicja Zaremba
Stara Łubianka 2008
2
Spis treści
Wstęp
1. Cele i zadania programu
2. Oczekiwane efekty
3. Warunki niezbędne do realizacji programu
4. Bloki tematyczne
•
Czy wiem, co czuję?
•
Czy wiem, co czują inni?
5. Ewaluacja
6. Bibliografia
7. Uwagi końcowe
8. Przykładowe scenariusze zajęć
3
Wstęp
Czy trudno jest nam czasami zrozumieć siebie? Jesteśmy
źli, smutni, radośni, czasami boimy się czegoś? Oto skutek
pojawiających się emocji. To one sterują naszym życiem i czasami
nie zdajemy sobie nawet sprawy z ich ogromnego wpływu na nasze
postępowanie.
Refleksja nad pewnymi zachowaniami doprowadza nas do
przekonania, że stało się to pod wpływem jakiejś silnej emocji. My,
dorośli potrafimy dokonać takiej retrospekcji, ale dzieci nie są
w stanie tego uczynić. Stąd też zrodziła się idea opracowania
takiego programu, który ma na celu uświadomienie dzieciom
wartości wynikających z poznania i zrozumienia własnych stanów
emocjonalnych oraz uczuć i odczuć innych osób. Znajomość tego
zagadnienia pozwoli im na lepsze nawiązywanie relacji
międzyludzkich oraz ograniczy ilość pojawiających się sytuacji
konfliktowych.
Program
„Rozpoznaję i nazywam emocje”
adresowany jest do
wszystkich 5 – i 6 – latków z Zespołu Szkół w Starej Łubiance.
Nie jest to typowy program socjoterapeutyczny, który kieruje się
do dzieci i młodzieży z zaburzeniami. Realizacja opracowanych
treści ma za zadanie przeciwdziałać powstawaniu zaburzeń
zachowania, a jeśli już się one pojawią - ma pokazać, jak sobie
z nimi radzić.
4
Cele programu
Zajęcia socjoterapeutyczne powinny realizować trzy
podstawowe cele, które się wzajemnie przeplatają. Są to cele
terapeutyczne, cele edukacyjne i cele rozwojowe.
Cele edukacyjne i rozwojowe realizowane są podczas
różnorodnych form aktywności dziecka w przedszkolu. Ja
natomiast chciałabym skupić się na celach terapeutycznych,
stanowiących istotę tego programu.
Działania socjoterapeutyczne mają na celu organizowanie
doświadczeń korekcyjnych umożliwiających rozładowanie napięć
przez różnorodne formy aktywności w atmosferze akceptacji
i zrozumienia przez grupę.
•
Cel główny programu:
Uświadomienie dzieciom wartości wynikających z poznania
i zrozumienia własnych stanów emocjonalnych oraz uczuć
innych osób.
•
Szczegółowe cele terapeutyczne:
-
wytworzenie atmosfery zaufania, bezpieczeństwa
i wsparcia;
- rozpoznawanie emocji u siebie i innych;
-
nabywanie umiejętności wyrażania uczuć;
-
uświadomienie dzieciom, że uczucia mogą się zmieniać;
-
stwarzanie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych;
-
ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem;
5
Zadania programu:
•
Stworzenie warunków umożliwiających dziecku przeżywanie
pozytywnych stanów emocjonalnych.
•
Uświadomienie, że niektóre nasze słowa mogą ranić uczucia
kochających nas osób.
•
Nauczenie okazywania uczuć i mówienia o nich.
•
Podjęcie prób wspólnego wypracowania sposobów radzenia
sobie z negatywnymi emocjami.
•
Zachęcenie rodziców do podjęcia dialogu z dzieckiem na
temat sposobów okazywania uczuć.
•
Uzmysłowienie dzieciom faktu, że każdy ma prawo do
przeżywania i wyrażania swoich emocji.
Oczekiwane efekty:
•
Dziecko potrafi uszanować uczucia drugiej osoby.
•
Jest świadome tego, że każdy człowiek ma prawo do
indywidualnego przeżywania określonej sytuacji.
•
Rozpoznaje i nazywa charakterystyczne stany emocjonalne.
•
Potrafi zapanować nad swoimi emocjami.
•
Potrafi wczuć się w stan emocjonalny innych osób.
•
Wie i rozumie, że niektóre uczucia mogą skrzywdzić
drugiego człowieka.
Warunki niezbędne do realizacji programu:
•
Wzbogacenie przedszkolnej płytoteki o zbiór muzyki
relaksacyjnej,
•
Przygotowanie socjoterapeutyczne osoby prowadzącej.
•
Chęć i zaangażowanie dzieci.
•
Zorganizowanie kącika terapeutycznego umożliwiającego
dzieciom odreagowanie negatywnych emocji.
6
BLOK I
Czy wiem, co czuję?
Lp.
Temat zajęć
socjoterapeutycznych
Sprawności i umiejętności dzieci
1.
Uczucia, co to takiego?
•
Dz. potrafią określić, czym są
uczucia,
•
Mają świadomość
różnorodności przeżywanych
uczuć i możliwości ich wyrażania,
2.
Jestem radosny jak
słoneczko!
•
Dz. nabywają umiejętność
dostrzegania drobnych radości
i sukcesów,
•
Potrafią wyrażać swoją radość,
3.
Jest mi smutno i źle!
•
Dz. dostrzegają uzdrawiającą
moc pocieszenia przez drugą
osobę,
•
Wiedzą, że smutek jest
emocją negatywną i jest
szkodliwy dla zdrowia,
4.
Co to znaczy kochać?
•
Dostrzegają ogromne
znaczenie miłości w życiu
człowieka,
•
Wiedzą, przez kogo są kochane
i kogo kochają,
•
Potrafią okazywać miłość
7
drugiemu człowiekowi,
5.
Jestem zły jak osa!
•
Potrafią rozpoznać uczucie
złości i jej przyczynę,
•
Potrafią kontrolować wyrażanie
swojej złości
6.
Strach ma wielkie oczy!
•
Starają się poznać i zrozumieć
przyczyny przeżywanego przez
ludzi strachu,
•
Potrafią znaleźć sposoby na
unikanie poczucia strachu
i zagrożenia,
•
Poznają różne możliwości
radzenia sobie ze strachem,
/relaks, świat wyobraźni,
szukanie pomocy wśród ludzi
zaufanych/,
8
BLOK II
Czy wiem, co czują inni?
Lp.
Temat zajęć
socjoterapeutycznych
Sprawności i umiejętności
dzieci
1.
Czym jest empatia?
•
Potrafią wczuć się w stan
emocjonalny drugiego człowieka,
•
Okazują chęć udzielenia
pomocy,
2.
Każdy z nas jest inny.
•
Potrafią w każdym człowieku
odnaleźć coś dobrego,
•
Odznaczają się tolerancją
i zrozumieniem dla inności
drugiej osoby,
3.
Słowa, które ranią.
•
Dokonują obiektywnej oceny
własnego postępowania,
•
Są świadome skutków
używania raniących zwrotów,
•
Poznają mechanizm związany
z oskarżaniem innych,
4.
Słowa, które budują.
•
Dostrzegają i umiejętnie
komunikują o pozytywnych
stronach osób, z którymi
współżyjemy,
9
5. Potrafimy
pokojowo
rozwiązywać konflikty.
•
Uczą się świadomego i wolnego
od agresji radzenia sobie
z konfliktami,
•
„Opracowują” nowy kreatywny
pomysł na rozwiązywanie
konfliktów,
Ewaluacja:
1. Poziom wykształcenia u dzieci umiejętności radzenia sobie w sytuacjach
trudnych zagrażających zdrowiu psychicznemu - obserwacje.
2. Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych własnych oraz innych
osób.
3. Wykształcenie świadomości, że każdy ma prawo do indywidualnego
przeżywania trudnych sytuacji.
4. Dzieci potrafią zgodnie współpracować w grupie.
Uwagi końcowe:
Niniejszy program zawiera przykładowe scenariusze zajęć oraz
propozycje zabaw, które mogą być modyfikowane i dostosowywane do
potrzeb i możliwości danej grupy terapeutycznej. W miarę realizacji treści
może być poszerzany o nowe scenariusze zajęć o charakterze
socjoterapeutycznym.
10
Bibliografia:
1. Maria Król - Fijewska - "Trening asertywności" - Polskie Towarzystwo
Psychologiczne -Warszawa 1993
2. Kazimierz Pospiszyl, Ewa Żabczyńska, Psychologia dziecka
niedostosowanego społecznie, Warszawa 1981
3. Joanna Danilewska, Agresja u dzieci, Warszawa 2002
4. Rosemarie Portmann, Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 2003
5. Bradshaw J.” Zrozumieć rodzinę” Instytut Psychologii Zdrowia
i Trzeźwości 1994
6. Rojewska J. „ Grupa bawi się i pracuje” część II, Oficyna Wydawnicza
UNUS
7. Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Spójrz inaczej - program zajęć
wychowawczo- profilaktycznych, Kraków 1993
8. Hamer H., Bliżej siebie. Scenariusze, Warszawa 2001
9. Knez R., Słonina W. M., SAPER, czyli jak rozminować agresję. Program
profilaktyczno - wychowawczy, Kraków 2004
10. Vopel K. W., Kreatywne rozwiązywanie konfliktów. Zabawy i gry dla grup,
Kielce 2003
11. Montanari L, Poznajemy język ciała. Techniki animacji oraz gry i zabawy
dla dzieci i młodzieży, Kielce 2003
12. Johnson D. W., Podaj dłoń, Warszawa 1992
13. Zajączkowski K., Lekcje wychowawcze w gimnazjum, Kielce 2003
14. Ostrowska K., Ja - inni. W poszukiwaniu wartości, Kraków 2004
15. Piszczek M., Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, Warszawa 2002
16. Aichinger A., Holi W., Psychodrama. Terapia grupowa z dziećmi, Kielce
1999
Przykładowe scenariusze zajęć
11
Uczucia, co to takiego?
Cele:
-
dziecko zna sposób wyrażania swoich uczuć – określa swój nastrój
poprzez mimikę, gesty;
-
wie, że uczucia innych osób należy szanować;
-
rozpoznaje i nazywa uczucia, emocje na podstawie „minek”;
Pomoce dydaktyczne:
portrety ludzi z różnym wyrazem twarzy (mimiką),
plakietki przedstawiające uczucia, czerwona i zielona plansza;
Przebieg i wskazówki metodyczne:
1. Przywitanie zabawą z pedagogiki zabawy:
„Wszyscy są, witam Was,
zaczynamy już czas,
jestem Ja, jesteś Ty,
raz dwa trzy”.
2. Giełda pomysłów na temat: „Jak przekazać wiadomość bez słów”.
3. Oglądanie portretów różnych ludzi – próby określenia uczuć przez nich
wyrażanych za pomocą mimiki twarzy ( smutek, złość, strach, radość,
szczęście, zdziwienie).
4. Wprowadzenie plakietek dla oznaczenia emocji poparte opowiadaniem
dotyczącym wydarzeń: smutnych, wesołych, radosnych oraz uczuć
strachu, złości i zdziwienia.
5. Zabawa, „Która to minka?” – przyporządkowywanie minek do
wypowiadanych zdań dotyczących emocji. Zwrócenie uwagi na fakt, że
uczucia mogą być pozytywne i negatywne. Podział poznanych uczuć
według tego kryterium ( oznaczenie pozytywne – kolor zielony,
negatywne – kolor czerwony).
12
6. Zabawa, „Kto jest najsmutniejszy w całym królestwie?” – dzieci
w parach siedząc naprzeciwko siebie wyrażają uczucia i powtarzają je
na zasadzie lustrzanego odbicia.
7. Rundka. Dzieci kolejno kończą zdanie: „ Dzisiaj na zajęciach
najprzyjemniej mi było, gdy………..”, „ Dzisiaj na zajęciach najbardziej
podobało mi się………….” „Dzisiaj nie podobało mi się………..”
Klucz do efektywności nauczania. Pora
Czym jest empatia?
Cele:
-
dziecko nazywa swoje uczucia;
-
szanuje uczucia innych ludzi;
-
uczy się kontrolować swoje reakcje;
Pomoce dydaktyczne:
Plakietki z uczuciami ( samoprzylepne), kopie 6
różnych wyrazów twarzy dla każdego dziecka;
Przebieg i wskazówki metodyczne:
1. Powitanie z elementem metody Dennisona – ćwiczenie naprzemienne –
lewa ręka wita prawe części ciała i odwrotnie.
2. Określenie swoich uczuć – przypięcie plakietek.
3. Zabawa z cyklu na „tropie uczuć” - „Co wywołuje strach, a co odwagę?”
4. Słuchanie opowiadania S. Aleksandrzaka „Nie jesteś sam”
Podwórko między domami było ulubionym miejscem spotkań
chłopców. Tutaj grali najczęściej w piłkę. Początkowo cicho, nieśmiało,
ale później, jak to bywa w sporcie, zapalali się i gra stawała się coraz
głośniejsza. Wówczas krzyki rozbrzmiewały coraz częściej.
13
14
-
Strzelaj!
-
Podaj piłkę!
-
Do bramki!
-
Brawo! Brawo!
Czasem okrzyki zmieszały się z oklaskami lub gwizdami. Zupełnie, jak
podczas prawdziwego meczu. Wtedy ludzie wychylali się z okien
i zamiast słów uznania dla piłkarzy, wyrażali swoje niezadowolenie.
–
Ciszej!...
–
Nie jesteście sami...
–
Głowa pęka od tych wrzasków...
–
Nie możecie grać gdzie indziej?
Właśnie dzisiaj drużyna Franka Jagody miała swój dzień. Bramki
padały często. Nic, więc dziwnego, że na podwórku było bardzo
głośno. Krzyki, gwizdy, oklaski. Wreszcie mecz się skończył.
- Fajnie było – stwierdzili zgodnie.
- Zagrajmy jutro jeszcze lepiej...
Chłopcy byli zadowoleni, mieszkańcy mniej. Nie znają się na piłce?...
A może znają się, tylko pragnęliby, żeby mistrzowie z podwórka grali
inaczej... Po prostu, żeby nie tylko im było „fajnie”, ale żeby innym
też z nimi było dobrze.
5. Rozmowa na temat treści utworu – zwrócenie uwagi na konieczność
liczenia się z prośbami i zdaniem starszych, rozumienie ich uczuć.
Wypowiedzi dzieci na temat twierdzenia „... żeby innym też było z nami
dobrze”.
6. Zabawa „Wydaje mi się, że on się dzisiaj czuje...
7. Rundka. Dzieci kolejno kończą zdanie: „Dzisiaj na zajęciach
najprzyjemniej mi było, gdy………..”, „Dzisiaj na zajęciach najbardziej
podobało mi się………….”. „Dzisiaj nie podobało mi się………..”
radość złość
strach zdziwienie
smutek zmęczenie
15
Wybrane zabawy socjoterapeutyczne
WSZYSCY SĄ
Przybory:
niepotrzebne
.
Uczestnicy stoją w dwóch kołach o wspólnym środku, parami zwróconymi do
siebie twarzami. Mówią wierszyk i jednocześnie wykonują określone ruchy. Po
wypowiedzeniu rymowanki uczestnicy z zewnętrznego koła przesuwają się
o jedną osobę w prawo i powtarzają wierszyk i gesty. Zabawa kończy się, gdy
wszyscy uczestnicy przywitają się. Podczas słów:
„Wszyscy są, witam was
,
Zaczynamy, już czas.”
Uczestnicy wykonują 8 klaśnięć w dłonie swoje
i partnera przemiennie: prawe ręce, lewe ręce.
Podczas słów
: „Jestem ja, jesteś ty,” wskazują
dłońmi najpierw siebie, potem
partnera. W czasie słów:
„Raz, dwa, trzy,”
klaszczą 3 razy w dłonie partnera.
CHIŃSKIE SZEPTY
Przybory: niepotrzebne.
Uczestnicy chodzą po sali i przekazują sobie informacje, ale nie
bezpośrednio. Muszą poprosić inną osobę, aby przekazała informację np.
„Powiedz Joannie, że chcę jej podziękować za wczorajszą pomoc.”
Warianty: Można informacje pisać na dużym papierze wiszącym na ścianie,
albo w formie listów.
16
PRYSZNIC
Przybory:
niepotrzebne
.
Uczestnicy dobierają się w 3–osobowe grupy. Jeden ma się umyć, a pozostali
występują w roli prysznica. Ten, kto się kąpie staje pomiędzy pozostałymi
dwiema osobami i w ten sposób prysznic zostaje włączony. Końce palców
wyobrażają lejącą się wodę. Najpierw spada ona na głowę, spływa powoli na
ramiona i dalej, aż do palców u stóp. Potem – zupełnie niezgodnie z prawami
ciążenia – powtarza całą drogę do góry. Nie trzeba się przy tym spieszyć.
Gdy pierwsza osoba jest wykąpana, przychodzi kolej na drugą i trzecią.
BAJKA NIE TYLKO DLA NAUCZYCIELI
Był sobie pewnego razu chłopiec o złym charakterze. Jego ojciec dał mu
woreczek gwoździ i kazał wbijać po jednym w płot okalający ogród, za każdym
razem, kiedy chłopiec straci cierpliwość i się z kimś pokłóci
Pierwszego dnia chłopiec wbił w płot 37 gwoździ. W następnych tygodniach
nauczył się panować nad sobą i liczba wbijanych gwoździ malała z dnia na
dzień - odkrył, że łatwiej jest panować nad sobą niż wbijać gwoździe.
Wreszcie nadszedł dzień, w którym chłopiec nie wbił w płot żadnego
gwoździa. Poszedł więc do ojca i powiedział mu o tym. Wtedy ojciec kazał mu
wyciągać z płotu jeden gwóźdź każdego dnia, kiedy nie straci cierpliwości
i nie pokłóci się z nikim.
Mijały dni i w końcu chłopiec mógł powiedzieć ojcu, że wyciągnął z płotu
wszystkie gwoździe. Ojciec zaprowadził chłopca do płotu i powiedział: ·- Synu,
zachowałeś się dobrze, ale spójrz, ile w płocie jest dziur. Płot nigdy już nie
będzie taki, jak dawniej. Kiedy się z kimś kłócisz i mówisz mu coś brzydkiego,
zostawiasz w nim ranę taką, jak w płocie. Możesz wbić człowiekowi nóż,
a potem go wyjąć, ale rana pozostanie. Nieważne, ile razy będziesz
przepraszał, rana pozostanie. Rana słowna boli tak samo jak fizyczna.
17
WŚCIEKŁE POCZĄTKI ZDANIA
Celem zabaw jest poznanie samych siebie, dostrzeganie agresywnych
uczuć i uświadomienie sobie ich źródła.
Dzieci mają za zadanie dokończyć rozpoczęte przez prowadzącego zdania,
np.:
♣
Kiedy jestem wściekły, wtedy...
♣
Mój kolega złości mnie, gdy...
♣
Najbardziej złości mnie, gdy...
♣
Kiedy inne dzieci mnie złoszczą, to...
♣
Kiedy inni są rozzłoszczeni, wtedy...
Dokończenia zdań są porównywane i omawiane przez grupę. Początek
zdania odnosi się do aktualnej sytuacji w grupie.
DŁOŃ
Przybory: kartki, flamastry lub kredki
Dzieci otrzymują polecenie obrysowania własnej dłoni i na palcach mają
narysować lub wypisać, co je złości u innych ( u młodszych dzieci może być to
obrysowana pięść – powstaną „chmurki” – rysujemy ich tyle, ile uznamy za
stosowne). Następnie odczytują „ U innych złości mnie...”. Drugi raz czytają
to samo, lecz w odniesieniu do siebie „ Innych złoszczę, gdy...”.
18
BALONOWA BITWA
Celem zabawy jest rozładowanie napięcia.
Przybory: flamastry i balony
Każde dziecko otrzymuje napompowany balon. Maluje na nim wykrzywioną
złością twarz. Przy pomocy tych „wściekłoszy” dzieci stoczą teraz bitwę –
albo jeden na jeden, albo też wszyscy przeciw wszystkim. Oczywiście bitwa
toczy się tylko między balonami.
TAKI SAM I INNY
Celem zabawy jest rozwijanie spostrzegawczości, integracja grupy.
Uczestnicy siedzą tak, aby dobrze widzieć resztę grupy. Po kolei
otrzymują polecenia, jak np.:
♣
Dotknij każdego, kto ma na nogach...(jakieś) kapcie,
♣
Dotknij każdego, kto ma...(jakąś) bluzkę,
♣
Dotknij każdego, kto jest tak jak ty dziewczynką (lub chłopcem),
♣
Dotknij każdego, kto ma włosy (oczy) tego samego koloru, co ty, itd.
JESTEŚMY WSPÓLNOTĄ
Celem zabawy jest integracja grupy
Przybory: flamastry, szary papier
Dzieci próbują połączyć wszystkie swoje imiona na wzór krzyżówki.
Imieniem wyjściowym jest to, które chcemy szczególnie podkreślić, chcemy
pokazać, że jest człowiekiem wspólnoty.
19
DZIECKO W STUDNI
Celem zabawy jest integracja grupy, wyzwalanie pozytywnych uczuć
Dzieci siedzą w kole. Jedno dziecko stoi pośrodku. Nagle upada na ziemię
i skarży się:
Wpadłam do studni!
Pozostałe dzieci pytają chórem:, „Kto
ma
cię uratować?”
Dziecko odpowiada np.:
♣
Ten, kto potrafi najgłośniej krzyczeć
, albo
-
♣
Ten, kto potrafi najlepiej pocieszać innych
, albo
-
♣
Ten, kto najszybciej biega
itp.
Kiedy podawane są określone sposoby zachowania, dzieci siedzące w kole
próbują zademonstrować je. Osoba prowadząca powinna zwracać uwagę na to,
by zawsze ktoś inny mógł ratować dziecko znajdujące się w środku.
ZACZAROWANY STAW
Celem zabawy jest budowanie zaufania, wrażliwości zmysłowej.
Przybory: chusteczka do zawiązania oczu.
Dziecko z zasłoniętymi oczami stoi w środku sali. Pozostałe dzieci
poruszają się dookoła niego do momentu, kiedy dziecko w środku powie:
„zaczarowany staw’’. Wtedy ono samo zaczyna się poruszać wśród
nieruchomych postaci i dotyka napotkane dziecko, zgadując, kto to jest.
Jeśli odgadnie zdejmuje opaskę z oczu, i przekazuje osobie dotkniętej. Jeśli
nie odgadnie, próbuje od nowa.
20
TRANSPORT NA PLECACH
Celem zabawy jest rozwijanie nieagresywnych kontaktów,.
Przybory: kartki, flamastry
Dzieci siadają jedno za drugim w szeregu tak, aby każdy mógł
swobodnie dosięgnąć rękami pleców swojego poprzednika. Uczestnik na
samym końcu rysuje na kartce „poufną wiadomość”: symbole, cyfry, litery
itp., a następnie odkłada ją w takie miejsce, gdzie nikt nie będzie mógł jej
podejrzeć. Dziecko z przodu również otrzymuje kartkę i ołówek.
Teraz ostatni uczestnik, autor „poufnej wiadomości”, rysuje ją na plecach
swojego poprzednika. Ten przekazuje ją rękami dalej na plecy następnej
osoby – powtarza się to tak długo, aż wszyscy dostaną wiadomość.
Ostatnie dziecko zapisuje na kartce, co otrzymało. Na koniec
porównujemy wyjściową informację oraz to, co dotarło do końca rzędu. Ile
z pierwotnej wiadomości można jeszcze rozpoznać? Jak dzieci czuły się
w trakcie tego transportu? Czy było to nieprzyjemne mieć kogoś za plecami
i nie wiedzieć, co on robi?
GRUPA WALCZY ZE SMOKIEM
Celem zabawy jest poznanie relacji w grupie, integracja grupy, wzbudzenie
zaciekawienia.
Przybory: kartki papieru formatu A-3, tyle ile jest grup, szary papier,
tyle ile jest grup, kartka papieru A-4 dla każdego dziecka, kredki, klej.
Grupa dzieli się na 6-osobowe zespoły. Podział grupy zależy od
prowadzącego: losowo dobrane zespoły, dowolnie dobrane lub dzieci, które
się najlepiej znają. Jedno dziecko wybrane z każdej grupy (najlepiej to,
które ma uzdolnienia plastyczne) rysuje na osobności, samodzielnie, „jak moja
21
grupa walczy ze smokiem”. Prowadzący udzielając instrukcji dziecku, które
wykonywać będzie rysunek, wyprowadza je na korytarz, aby wzbudzić
ciekawość uczestników grupy. Na rysunku powinny znaleźć się inicjały
uczestników grupy (podpisane osoby). Pozostali uczestnicy grupy najpierw
odrysowują swoje dłonie, ozdabiają, wycinają. Następnie tworzą kompozycję
grupową z dłoni na dużym papierze, dorysowują elementy. Gdy praca jest już
gotowa, dziecko rysujące omawia swój rysunek, następnie przedstawiciel
grupy, omawia, w jaki sposób układała się współpraca przy tworzeniu
wspólnego dzieła.
GORĄCE KRZESŁO
Celem zabawy jest budowanie poczucia własnej wartości, wyzwalanie
pozytywnych uczuć.
Wszystkie dzieci siedzą w kole. Pośrodku stoi "gorące krzesło". Zajmuje
je dziecko, które w danym momencie potrzebuje najwięcej wsparcia i oznak
sympatii. Po kolei przesuwa ono swoje "gorące krzesło", stawiając je kolejno
przed wszystkich uczestników, którzy mówią mu o czymś, co w nim lubią,
cenią, np. jego doskonałe pomysły podczas zabawy, troskę o małą siostrę,
elegancką fryzurę itp. Każde dziecko powinno mieć możliwość zajęcia miejsca
na "gorącym krześle".
USŁYSZ MNIE
Celem zabawy jest wyciszenie grupy.
Dzieci chodzą po sali, a nauczyciel szepce możliwie najciszej np.:
♣
imiona dzieci,
♣
dzieci, które mają czerwone sweterki,
♣
dzieci, które mają spodnie itp.
22
Dzieci, które usłyszą nauczyciela siadają w kręgu i zastygają bez
ruchu. Dopiero wówczas nauczyciel wydaje kolejne polecenie.
PANTOMIMA
Celem zabawy jest koncentracja, świadomość ruchu.
Grupa podzielona zostaje losowo na zespoły 5-osobowe. Następnie
przedstawiciele zespołów losują po jednej lub dwie sytuacje do
przedstawienia pantomimicznego. Należy określić czas (np.: 30 sekund).
Grupy naradzają się, w jaki sposób wspólnie przedstawią zapisaną sytuację.
Po przedstawieniu scenki przez grupę, pozostałe dzieci próbują odgadnąć, co
zostało pokazane.
Przykłady sytuacji do pokazania:
♣
Przechodzenie przez strumyk po kamieniach.
♣
Niesienie tacy ze szklankami pełnymi wody.
♣
Chodzenie po oblodzonej drodze.
♣
Wspinanie się na skałę.
♣
Otwieranie paczki po kryjomu.
♣
Rozpakowywanie prezentu.
♣
Dekorowanie tortu.
♣
Budowanie domku z kart.
♣
Odbijanie piłki.
23
WYCZARUJMY PRZYJAŹŃ
Celem zabawy jest wyzwalanie pozytywnych uczuć względem siebie,
nawiązywanie prawidłowych kontaktów
Przybory: „czarodziejska różdżka”
Każde dziecko może tak „zaczarować" trzech innych uczestników, by
byli oni w przyszłości mili, uprzejmi i przyjaźni w stosunku do niego.
Czarodziejską różdżką (linijka, wskazówka itp.), dotyka ono po kolei te trzy
osoby po barkach i wypowiada magiczne zaklęcie, na przykład:
— „Michale, zaczaruję cię w chłopca, który nie popycha mnie wciąż, kiedy
obok niego przechodzę".
— „Aniu, zaczaruję cię w dziewczynkę, która nie wyśmiewa się ze mnie,
jeżeli czegoś nie potrafię".
— „.Andrzeju, zaczaruję cię w uprzejmego sąsiada, który nie rozpycha
się w ławce, zabierając mi większą jej część".
Dotykane różdżką dzieci muszą w milczeniu pozwolić się „zaczarować",
a także zastanowić się nad czarodziejskim zaklęciem. Co prawda nie mają one
obowiązku dostosować się do niego, ale być może choć trochę się zmienią.
Co czują dzieci w trakcie tej zabawy? Co czują ci, którzy czarują i ci,
którzy zostali zaczarowani? Niezwykle odciążające jest to, że nie trzeba
tutaj odpowiadać na krytykę, a także, że nikt nikogo nie zmusza do
natychmiastowych zmian w zachowaniu. Stwarza to korzystną sytuację,
w której większość osób weźmie sobie mimo wszystko czarodziejskie
zaklęcie do serca.
24
GRUPOWY OBRAZEK
Celem zabawy jest rozwijanie umiejętności współpracy.
Przybory: kartki z bloku rysunkowego, kredki.
Każde dziecko otrzymuje kartkę z bloku rysunkowego o formacie A3.
Teraz prowadzący podaje określony temat i wszyscy zaczynają malować do
niego dowolny obrazek. Po krótkim czasie, na sygnał każde dziecko
przekazuje swoją kartkę sąsiadowi. Ten dodaje do obrazka kolejne detale,
tak długo, aż na ponowny sygnał będzie musiał podać go znowu dalej. Jak
wyglądają obrazki, gdy przeszły już przez wszystkie ręce i powróciły do
pierwszego dziecka? Czy rzeczywiście każdy starał się pracować zgodnie
z podanym tematem, tak by powstał prawdziwie grupowy obrazek? Czy było
to bardzo trudne?
Czy potrzebne będzie przeprowadzenie drugiej rundy, aby dokończyć
obrazki?
CICHO – GŁOŚNO
Gdy nauczycielka przykucnie i dłonie położy na podłodze,
to dzieci chórem wymawiają słowo „koza” szeptem. Gdy nauczycielka uniesie
ręce wyżej – to dzieci mówią głośniej, a gdy całkiem wysoko to najgłośniej.
Później zabawę może przeprowadzić chętne dziecko – dyrygując rękami.
Odmiana zabawy. Dzieci ustawione w kole kolejno wymawiają słowo „kot”
coraz głośniej, a następnie rundka w przeciwną stronę koła, podczas której
dzieci kolejno wypowiadają
słowo „koza” coraz ciszej.
25
26