modelarz odlewniczy 722[01] z1 02 n

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Jadwiga Łoin

Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie
722[01].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Ewa Pogorzelska
mgr inż. Marian Cymerys

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jadwiga Łoin

Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[01].Z1.02
Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu modelarz odlewniczy.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Rodzaje i znaczenie pomiarów warsztatowych

5.1.1. Ćwiczenia 12

5.2. Jakość, dokładność obrabianego przedmiotu w przemyśle maszynowym

5.2.1. Ćwiczenia 14

5.3. Środki pomiarowe

5.3.1. Ćwiczenia 16

5.4. Trasowanie, sprzęt traserski i techniki trasowania

5.4.1. Ćwiczenia 22

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykonywanie pomiarów

warsztatowych i trasowanie”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych
w szkole kształcącej w zawodzie modelarz odlewniczy 722[01].
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne,

− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,

− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

− pokazu z objaśnieniem,
− metody sytuacyjnej,

− dyskusji dydaktycznej,
− tekstu przewodniego,

− metody projektów,

− ćwiczeń praktycznych.

Podczas planowania i wykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na właściwy dobór

metody nauczania, zależnie od założonych celów. Ćwiczenia praktyczne powinny być
realizowane z wykorzystaniem odpowiednio dobranego wyposażenia stanowiska
pomiarowego, z uwzględnieniem wyposażenia pracowni przedmiotowej.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
zestaw zadań wielokrotnego wyboru.
W tym rozdziale podano również:
− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań,

− propozycje norm wymagań,

− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,

− kartę odpowiedzi,

− zestaw zadań testowych.

Miejsce jednostki modułowej w module przedstawiono na schemacie na stronie 4.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 722[01].Z1

Podstawy modelarstwa odlewniczego

722[01].Z1.03

Rozpoznawanie oprzyrządowania modelowego

722[01].Z1.01

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

722[01].Z1.02

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych i trasowanie

722[01].Z1.04

Projektowanie elementów zespołu modelowego

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− korzystać z różnych źródeł informacji,
− wykonywać proste obliczenia matematyczne,

− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

− korzystać z instrukcji przygotowanych przez nauczyciela,
− stosować zasady prezentacji pracy,

− dobrać przybory i narzędzia do wykonywanych ćwiczeń,

− pracować indywidualnie oraz w grupie,
− uczestniczyć w dyskusji.

− posługiwać się instrukcją przy wykonywaniu ćwiczeń.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− określić znaczenie pomiarów warsztatowych i trasowania,

− zorganizować stanowisko pomiarowe,

− określić jakość powierzchni obrobionego przedmiotu i jego dokładność wymiarową,
− rozróżnić i zastosować tolerancje wymiarów liniowych,

− rozróżnić i zastosować tolerancje i pasowania połączeń,

− rozróżnić i zastosować tolerancje wymiarów kątowych,
− rozróżnić i zastosować tolerancje stożków,

− dobrać odpowiednie przyrządy do kontroli wymiarów,

− przeprowadzić pomiary wymiarów liniowych i kątowych,
− przeprowadzić kontrole dokładności kształtu i położenia,

− dobrać odpowiednie narzędzia do techniki trasowania,

− zorganizować stanowisko traserskie,
− wytrasować osie symetrii, linie prostopadłe, okręgi, łuki oraz osie otworów,

− wykonać trasowanie według wzorników,

− wykonać trasowanie kątów i figur geometrycznych,
− sporządzić wykres modelarski.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Modelarz odlewniczy 722[01]

Moduł:

Podstawy

modelarstwa odlewniczego 722[01].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie

722[01].Z1.02

Temat: Trasowanie blachy według rysunku.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności trasowania figur geometrycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− dobrać narzędzia i przyrządy do trasowania,

− przygotować materiał do trasowania płaskiego,

− przenieść wymiary z rysunku na materiał trasowany,
− natrasować linie równoległe,

− wytrasować osie otworów.

Metody nauczania:

− ćwiczenia praktyczne,
− pokaz z wyjaśnieniem,

− pogadanka.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna

Czas: 45min.

Środki dydaktyczne:

− rysik traserski,

− kątownik,

− punktak,
− młotek,

− przymiar kreskowy,

− suwmiarka,
− ołówek,

− materiał do trasowania: blacha stalowa o wymiarach dobranych do wymiarów części

− na rysunku,
− rysunek trasowanej części,

− płyta traserska.

Przebieg zajęć:

1. Czynności organizacyjno - przygotowawcze.
2. Podanie tematu i omówienie celów zajęć.
3. Omówienie czynności i pokazanie sposobów trasowania figur geometrycznych.
4. Wydanie dokumentacji, materiałów i narzędzi.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Przydzielenie stanowiska pracy.
6. Organizacja stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

− Uczniowie indywidualnie zapoznają się z dokumentacją.

− Planują przebieg trasowania.

− Dobierają potrzebne narzędzia i przyrządy kontrolne.

7. Trasowanie według dokumentacji zgodnie z ustalonym planem działania.
8. Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, podpowiada i poprawia uczniów w razie potrzeby.
9. Po wykonaniu zadania uczeń prezentuje swoją pracę. Dokonuje oceny wykonanej pracy

pod względem dokładności i poprawności wykonywanych czynności. W przypadku
zaistnienia niezgodności z dokumentacją lub planowanym przebiegiem uzasadnia
zmiany.

10. Nauczyciel analizuje pracę uczniów i dokonuje oceny.

Zakończenie zajęć
Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat trasowania przestrzennego. Na podstawie

posiadanych wiadomości dotyczących podstaw odlewnictwa wyszukaj i zapisz przykłady
prac, które wymagają trasowania przestrzennego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności,

− wywiad.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Modelarz odlewniczy 722[01]

Moduł:

Podstawy

modelarstwa odlewniczego 722[01].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie

722[01].Z1.02

Temat:

Wykonywanie pomiarów warsztatowych przy użyciu przyrządów

suwmiarkowych.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się suwmiarkowymi przyrządami

pomiarowymi.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− wyjaśnić na czym polega mierzenie,

− wyjaśnić na czym polega sprawdzanie,

− dokonać podziału narzędzi pomiarowych,
− opisać budowę i przeznaczenie suwmiarkowych przyrządów pomiarowych,

− opisać zasadę odczytywania wymiaru z przyrządów z noniuszem,

− zorganizować stanowisko do pomiaru wymiarów liniowych,
− zastosować zasady bhp przy posługiwaniu się warsztatowymi przyrządami

pomiarowymi.

Metody nauczania:

− pogadanka,

− pokaz z objaśnieniem,
− metoda tekstu przewodniego,

− ćwiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna.

Czas: 135min.

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja przygotowana przez nauczyciela do ćwiczenia,

− plansze oraz foliogramy związane z tematem zajęć,

− rzutnik pisma,
− przyrządy suwmiarkowe,

− przykłady typowych części maszyn do mierzenia,

− katalogi narzędzi,
− regulamin pracy w pracowni szkolnej.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Celem zadania jest nabycie umiejętności w posługiwaniu się przyrządami

suwmiarkowymi.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA

Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, celów, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą przewodniego tekstu.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
Zapoznaj się z zadaniem, które masz wykonać, dokonaj przeglądu materiałów źródłowych,
podobnych rozwiązań zadania. Postaraj się odpowiedzieć na następujące pytania.
1. Czym zajmuje się metrologia warsztatowa?
2. Z jaką dokładnością mierzą suwmiarki warsztatowe?
3. Na czym polega mierzenie?
4. Jaka jest różnica pomiędzy mierzeniem a sprawdzaniem?
5. Co to jest zakres pomiarowy przyrządu?
6. Co to jest błąd pomiaru?
7. Co to jest dokładność pomiarowa?
8. Jakie obowiązują zasady doboru narzędzi pomiarowych?
9. Jakie obowiązują zasady odczytu wymiaru z narzędzia pomiarowego?
10. Jakie są zasady organizacji stanowiska pomiarowego?
11. W jakich jednostkach odczytuje się wymiary liniowe?
12. W jaki sposób sprawdza się stan techniczny narzędzia pomiarowego?

Uczniowie wykorzystują plansze, foliogramy i katalogi narządzi.

PLANOWANIE
1. Ustal, jakie przyrządy pomiarowe wchodzą w skład przyrządów suwmiarkowych.
2. Ustal, jakie przyrządy wybierzesz do pomiaru długości, wysokości i głębokości

przedmiotu.

3. Ustal, jaką dokładność powinny mieć dobrane przyrządy (na jakiej podstawie dobierzesz

przyrządy).

4. Opracuj szczegółowy plan operacyjny wykonania zadania.

− Określ liczbę punktów pomiarowych.

− Określ kolejność czynności wykonania pomiaru, odpowiednio długości, wysokości

oraz głębokości.

5. Ustal wyposażenie stanowiska pomiarowego.
6. Ustal sposób rejestracji wyników pomiaru.
7. Określ wymagania bhp jakie powinieneś spełnić przy wykonywaniu pomiarów.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Jeżeli były uwagi, sugestie nauczyciela odnośnie ustaleń dotyczących wykonania

ćwiczenia, doboru narzędzia przemyśl je i jeżeli uznasz za potrzebne nanieść poprawki
do własnego opracowania ćwiczenia.

WYKONANIE
1. Wykonaj zaprojektowane zadanie zwracając szczególną uwagę na następujące

zagadnienia.
− sposób ustawienia przedmiotu do pomiaru,
− sposób przygotowania narzędzia do pomiaru,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− sposób sprawdzenia stanu technicznego narzędzia,

− właściwy dobór narzędzia do rodzaju wymiaru i oczekiwanej dokładności pomiaru,

− odpowiednie umieszczenie przedmiotu pomiędzy powierzchniami pomiarowymi

narzędzia,

− odczytywanie wymiaru zgodnie z zasadami,

− zachowanie kolejności czynności pomiarowych,

− dokładne notowanie wyników pomiaru,
− posługiwanie się narzędziem zgodnie z jego przeznaczeniem i zasadami bhp,

− właściwą organizację stanowiska pracy.

2. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Napisz protokół z wykonanego zadania w szczególności uwzględniając:

− dane charakteryzujące mierzony przedmiot,
− plan działania związany z wykonaniem pomiaru,

− celowość zastosowanych narzędzi pomiarowych ze względu na przeznaczenie oraz

dokładność pomiarów,

− wnioski z przeprowadzonych pomiarów.

2. Dokonaj oceny swojej pracy, uzgodnij ją z nauczycielem.

ANALIZA
1. Odpowiedz na następujące pytania:

− Co sprawiło Ci największą trudność w fazie planowania i w fazie wykonania

ćwiczenia?

− Jak poradziłeś sobie z problemami, które wystąpiły w trakcie wykonania ćwiczenia?

− Jaką umiejętność zdobyłeś przy wykonywaniu ćwiczenia?

2. Czy zaplanowany sposób przebiegu ćwiczenia jest według Ciebie najlepszy?
3. Czy chciałbyś wprowadzić zmiany gdybyś musiał powtórzyć ćwiczenie?
4. Jakich elementów, etapów ćwiczenia dotyczyłyby zmiany?

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Uzasadnij jakie czynniki decydują o dokładności pomiaru przyrządami suwmiarkowymi.

Odpowiedź zapisz w punktach w zeszycie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności,

− wywiad.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rodzaje i znaczenie pomiarów warsztatowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj cechy charakterystyczne metod pomiarów stosowanych przy mierzeniu długości

i kąta. Wykorzystaj do wykonania ćwiczenia tabelę przygotowaną przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z metodami pomiaru długości i kąta,
2) do wypisanych metod pomiarów dobrać ich cechy charakterystyczne,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia,

Lp. Metoda

pomiarowa

Cechy

1 Bezpośrednia
2 Pośrednia

3 Złożona

4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,
5) zapisać wnioski odpowiadając na pytanie: od czego uzależniony jest wybór metody

pomiaru?

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− arkusz formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania i przygotowaną tabelą do

wypełnienia przez ucznia,

− przybory do pisania,

− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Podaj przykłady pomiarów stosowanych przy mierzeniu długości i kąta.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Praca indywidualna.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami i metodami pomiaru długości i kąta,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) podać przykłady pomiarów uzupełniając tabelę:

Lp. Rodzaj

pomiaru

Przykłady

1 Bezwzględny

2 Względny
3 Porównawczy

4 Stykowy

5 Bezstykowy

4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia, uzasadnić wybrane przykłady.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− przybory do pisania,
− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Jakość, dokładność obrabianego przedmiotu

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj wymiary zamieszczone na rysunkach otrzymanych od nauczyciela i wypełnij

tabelkę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Nauczyciel powinien rozdać uczniom materiały
zawierające rysunki wykonawcze części. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się rodzajami wymiarów liniowych i kątowych,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) wpisać do określonych rodzajów wymiarów ich wartości odczytane z rysunku,
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz,
− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne;

− przybory do pisania,
− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj odchyłki kształtu i położenia zamieszczone na rysunkach otrzymanych od

nauczyciela i wypełnij tabelkę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Nauczyciel powinien rozdać uczniom materiały
zawierające rysunki wykonawcze części. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem oznaczania odchyłek kształtu i położenia,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) wpisać do określonych rodzajów odchyłek kształtu i położenia wartości wymiarów, do

których się one odnoszą, odczytując je z rysunku,

4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz,

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne;

− przybory do pisania,

− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Dokonaj zamiany tolerowania symbolowego 50H7 na liczbowe, oblicz wymiary

graniczne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem zamiany oznaczeń tolerowania symbolowego na liczbowe,
2) wykonać pracę indywidualnie,
3) odczytać i wypisać z tablic odchyłki dla wymiaru 50H7,
4) zapisać wymiar jako tolerowany liczbowo,
5) obliczyć wymiary graniczne,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− praca z tekstem źródłowym,
− dyskusja problemowa.

Środki dydaktyczne:

− przybory do pisania,

− wyciąg z normy przygotowany przez nauczyciela,
− literatura z rozdziału 7.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Środki pomiarowe

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj pomiarów średnic wałka stopniowego oraz określ dokładność kształtu

mierzonych średnic.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Nauczyciel powinien podzielić uczniów na grupy,
zapoznać z zasadami pracy w grupie i prezentacji wypracowanego materiału. Nauczyciel
powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie umożliwiającej zapisanie
wyników pomiarów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami pomiaru średnic wałków,
2) zapoznać się ze sposobami określania dokładności kształtu wałków,
3) dobrać narzędzia pomiarowe zależnie od wymiaru przedmiotu,
4) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
5) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
6) dokonać pomiarów średnic wałka za pomocą: suwmiarki, mikrometru w dwóch

prostopadłych do siebie płaszczyznach i trzech różnych przekrojach,

7) wpisać wyniki pomiarów do karty pomiarowej,
8) sprawdzić dla zmierzonych średnic prostoliniowość i baryłkowość, za pomocą liniału

krawędziowego,

9) ustawić na płycie pomiarowej przyrząd kłowy wraz z zamocowanym wałkiem,
10) ustawić na płycie pomiarowej czujnik zegarowy zamocowany w podstawie,
11) wykonać pomiary dokładności kształtu walca: siodłowości, stożkowości, wygięcia za

pomocą czujnika zegarowego,

12) wyznaczyć niedokładności kształtu,
13) określić graniastość i owalność przekrojów wałka z użyciem pryzmy i czujnika

zegarowego,

14) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
15) sporządzić szkice rysunkowe,
16) podać wyniki pomiarów,
17) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,

− ćwiczenie praktyczne,
− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne;

− płyta pomiarowa,

− przyrząd kłowy,

− pryzmy,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− przedmiot sprawdzany,

− liniał krawędziowy,

− suwmiarka o dokładności 0,1 mm i 0,05 mm,
− mikrometr zewnętrzny,

− czujnik zegarowy,

− podstawka do czujnika,
− komplet płytek wzorcowych,

− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru nierównoległości: płaszczyzn za pomocą przyrządu czujnikowego oraz

osi otworów położonych na różnych poziomach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Dokonać podziału uczniów na grupy i przydzielić grupom
zadania. Nauczyciel powinien nadzorować przebieg pracy uczniów, reagować w przypadkach
naruszenia zasad bhp. Nauczyciel powinien przygotować materiały dla każdej grupy w formie
umożliwiającej zapisanie wyników pomiarów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami pomiaru równoległości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy z środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej przedmiot do pomiarów,
5) wykonać pomiar nierównoległości płaszczyzn za pomocą czujnika zegarowego,
6) wyznaczyć nierównoległość mierzonego wymiaru,
7) wykonać pomiar nierównoległości osi za pomocą czujnika zegarowego

z wykorzystaniem trzpieni kontrolnych,

8) wyznaczyć nierównoległość mierzonego wymiaru,
9) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
10) sporządzić szkic rysunkowy,
11) podać wyniki pomiarów,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,

− ćwiczenie praktyczne,
− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne:

− płyta pomiarowa,

− przedmiot sprawdzany,
− mikrometr zewnętrzny,

− średnicówka mikrometryczna,

− trzpienie kontrolne,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− czujnik zegarowy,

− podstawka do czujnika,

− komplet płytek wzorcowych,
− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Dokonaj pomiaru współosiowości (mimośrodowości): wałka wielostopniowego i tulei

stopniowej za pomocą przyrządu czujnikowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami pomiaru współosiowości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy z środka konserwującego,
4) ustalić wałek, tuleje tak, aby oś odniesienia pokryła się z osią obrotu,
5) ustawić na płycie pomiarowej czujniki zegarowe zamocowane w podstawach (końcówki

pomiarowe stykają się z sprawdzanymi średnicami),

6) odczytać wskazania z czujników podczas pełnego obrotu mierzonego przedmiotu,
7) wyznaczyć niewspółosiowość mierzonych średnic,
8) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
9) sporządzić szkic rysunkowy,
10) podać wyniki pomiarów,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,

− ćwiczenie praktyczne,

− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne:

− płyta pomiarowa,

− przedmiot sprawdzany,

− czujnik zegarowy,
− podstawka do czujnika,

− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Dokonaj pomiaru odchyleń płaskości powierzchni za pomocą: przyrządu czujnikowego

oraz płytek interferencyjnych.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami pomiaru płaskości powierzchni,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej przedmiot do pomiarów,
5) końcówkę pomiarową oprzyj na sprawdzanej powierzchni,
6) wykonać pomiar odchyleń płaskości za pomocą czujnika zegarowego,
7) wyznaczyć niepłaskość mierzonej powierzchni,
8) wykonać pomiar niepłaskości za pomocą płytek interferencyjnych poprzez obserwację

kształtu powstających prążków oraz kierunku ich przesuwania się,

9) narysować kształt powstałych prążków,
10) określić miejsca wklęsłe i wypukłe,
11) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
12) sporządzić szkic rysunkowy,
13) podać wyniki pomiarów,
14) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,

− ćwiczenie praktyczne,
− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne;

− płyta pomiarowa,

− przedmiot sprawdzany,
− czujnik zegarowy,

− podstawka do czujnika,

− płasko – równoległa płytka interferencyjna,
− materiał przygotowany przez nauczyciela,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Dokonaj sprawdzenia prostoliniowości za pomocą: liniału krawędziowego, kątownika

krawędziowego, liniału powierzchniowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami sprawdzania prostoliniowości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej sprawdzany przedmiot,
5) wykonać sprawdzenie odchyłki prostoliniowości za pomocą: liniału krawędziowego,

kątownika krawędziowego, liniału powierzchniowego,

6) wyznaczyć ewentualną nieprostoliniowość,
7) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,
8) podać wyniki sprawdzenia prostoliniowości,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne,

− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne;

− płyta pomiarowa,
− przedmiot sprawdzany,

− kątownik krawędziowy,

− liniał krawędziowy,
− liniału powierzchniowy,

− komplet płytek wzorcowych,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 6

Dokonaj sprawdzenia odchyłki prostopadłości: powierzchni za pomocą kątownika

krawędziowego oraz płaszczyzn za pomocą przyrządu czujnikowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami sprawdzania odchyłek prostopadłości,
2) sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego,
3) oczyścić sprzęt pomiarowy ze środka konserwującego,
4) ustawić na płycie pomiarowej sprawdzany przedmiot,
5) wykonać sprawdzenie odchyłki prostopadłości za pomocą kątomierza krawędziowego

i czujnika zegarowego,

6) wyznaczyć ewentualną nieprostopadłość,
7) sprzęt pomiarowy oczyścić i zakonserwować,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) podać wyniki sprawdzenia prostopadłości,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,

− ćwiczenie praktyczne,

− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne;

− płyta pomiarowa,

− przedmiot sprawdzany,

− kątownik krawędziowy,
− czujnik zegarowy,

− podstawka do czujnika,

− komplet płytek wzorcowych,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 7

Dokonaj sprawdzenia chropowatości powierzchni płaskiej płytki stalowej frezowanej za

pomocą wzorców użytkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami sprawdzania chropowatości powierzchni,
2) dobrać odpowiednią płytkę wzorcową – wzorzec chropowatości typu WG-3,
3) porównać wzrokowo i dotykowo płytkę frezowaną z wzorcem chropowatości,
4) odczytać klasę chropowatości z płytki wzorcowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne,

− praca z tekstem źródłowym.

Środki dydaktyczne;

− płytka płaska frezowana (przedmiot sprawdzany),
− lupa o powiększeniu 5X,

− wzorce chropowatości typ WG-3,

− literatura z rozdziału 7.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Trasowanie, sprzęt traserski i techniki trasowania

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź wykres modelarski na podstawie rysunku części i rysunku surowego odlewu.

Rys.1.

Rysunek konstrukcyjny części

Źródło: [2, s.73]

Rys.2.

Rysunek odlewniczy

Źródło: [2, s.73]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Praca
indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem sporządzania wykresu modelarskiego,
2) dobrać odpowiednie narzędzia traserskie,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) przygotować płytę do kreślenia,
4) poprowadzić osie symetrii,
5) przenieść cyrklem wymiary z rysunku części,
6) wykonać wykres modelarski zgodnie z zasadami trasowania płaskiego,
7) zaznaczyć: naddatki na obróbkę, płaszczyznę podziału formy i modelu, części

odejmowane, zbieżności i zarysy rdzeni oraz znaków rdzeniowych,

8) zabezpieczyć wykres przed zabrudzeniem,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne;

− film dydaktyczny,

− rysunek konstrukcyjny części,
− rysunek odlewu,

− arkusz sklejki,

− zestaw narzędzi traserskich: w tym ołówki (grafitowy, czerwony i niebieski),
− materiały do zabezpieczenia wykresu,

− literatura z rozdziału 7.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
warsztatowych i trasowanie”.

Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

− zadania 1÷17 są z poziomu podstawowego,
− zadania 18÷23 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. d, 4. a, 5. c, 6. b, 7. a, 8. a, 9. b, 10. d, 11. c,
12. a, 13. b, 14. d, 15. b, 16. d, 17. c, 18. a, 19. b, 20. d, 21. c, 22. c, 23. a.

Plan testu

zadania

Cel operacyjny

(mierzone umiejętności ucznia)

Kateg

oria

celu

Poziom

maga

Poprawna

odpowiedź

1. Określić pojęcie pomiaru

B P

2. Określić dokładność wykonania

B P

3. Rozpoznać wymiary liniowe

C P

4. Identyfikować wymiar nominalny

C P

5. Rozróżnić tolerancję wymiarów liniowych

B P

6. Określić pojęcie błędu kształtu

B P

7 Rozpoznać odchyłki położenia

B P

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8 Wskazać dokładność pomiaru suwmiarką uniwersalną

B P

9 Dobrać mikrometr do pomiaru zewnętrznego

C P

10 Opisać budowę i przeznaczenie czujnika zegarowego

C P

11 Opisać budowę i zasadę działania kątomierza uniwersalnego

C P

12 Rozpoznać sprawdziany

C P

13 Określić zasady doboru narzędzi pomiarowych

14 Dobrać metodę do zbadania odchyłki płaskości C

15 Dobrać narzędzia do sprawdzenia prostopadłości powierzchni

16 Dobrać narzędzia do trasowania brył C

17 Określić sposoby przygotowania modelu do trasowania

18 Rozpoznać metody pomiaru

19 Obliczyć wymiary graniczne

20 Rozpoznać oznaczenie pasowania

21 Rozpoznać wzorce miar

22 Rozpoznać odchyłki walca

Określić zasady doboru narzędzi pomiarowych ze względu na
zastosowaną metodę pomiarową

B PP

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego

wyboru. Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź
jest poprawna.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt. Za błędną odpowiedź lub jej

brak otrzymujesz 0 punktów.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,

natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,

− karta odpowiedzi.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Pomiar to zespół czynności w wyniku, których

a) określamy co już zostało wykonane.
b) następuje badanie z określoną dokładnością danej wielkości.
c) następuje doświadczalne wyznaczanie z określoną dokładnością wartości danej

wielkości.

d) stwierdzamy czy wyrób ma odpowiednie własności.

2. Dokładność wykonania obejmuje dokładność

a) kształtu, wymiaru i powierzchni.
b) wymiaru, położenia i kształtu.
c) położenia, długości i kształtu.
d) ustawienia, położenia i kształtu.

3. Długość wałka to wymiar

a) pośredni.
b) mieszany.
c) wewnętrzny.
d) zewnętrzny.

4. W zapisie

−

, wymiar nominalny wynosi

a) 12,00 mm.
b) 12,02 mm.
c) 12,01 mm.
d) 12,03 mm.

5. Tolerowanie 50±0,05 jest

a) dwustronnie asymetryczne.
b) asymetryczne.
c) symetryczne.
d) jednostronnie symetryczne.

6. Błąd kształtu to

a) odstępstwo od wyglądu powierzchni.
b) stopień zgodności kształtu z bryłą geometryczną.
c) stopień niezgodności rzeczywistego kształtu przedmiotu z bryłą geometryczną.
d) stopień niepoprawności kształtu przedmiotu.

7. Do odchyłek położenia zaliczamy odchyłki równoległości, prostopadłości oraz

a) współosiowości, symetrii i przecinania się osi.
b) siodłowości, współosiowości, symetrii.
c) współosiowości, symetrii i owalności.
d) siodłowości, współosiowości, stożkowości.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Suwmiarką uniwersalną można zmierzyć z dokładnością

a) 0,1mm, 0,05 mm, 0,02mm.
b) 0,02mm, 0,05 mm, 0,001mm.
c) 1mm, 0,5 mm, 0,2mm.
d) 0,1mm, 0,05 mm, 0,2mm.

9. Który wymiar zmierzysz mikrometrem kabłąkowym o zakresie pomiarowym 25 ÷ 50 mm

i dokładności pomiarowej 0,01mm?
a) 50,01 mm.
b) 25,30 mm.
c) 25,343 mm.
d) 50,012 mm.

10. Wskazówki poruszające się po obwodzie tarczy czujnika służą do

a) zabezpieczenia czujnika.
b) odczytania wymiaru.
c) zerowania czujnika.
d) ustalenia wartości odchyłki.

11. Wartość jednej działki noniusza kątownika uniwersalnego wynosi

a) 1’.
b) 5

c) 5

’

d) 1

12. Sprawdziany przeznaczone do sprawdzania jednej granicznej wartości wymiaru nazywa

się
a) jednogranicznymi.
b) pojedynczymi.
c) jednowymiarowymi.
d) jednostronnymi.

13. Przy doborze narzędzia pomiarowego uwzględnia się

a) przeznaczenie, wielkość, dokładność.
b) przeznaczenie, zakres, dokładność.
c) zakres, cenę, trwałość.
d) dokładność, długość, trwałość.

14. Metoda farbowania jest stosowana przy określaniu odchyłki

a) prostoliniowości.
b) siodłowości.
c) owalności.
d) płaskości.

15. Prostopadłość powierzchni przedmiotu sprawdza się za pomocą

a) liniału krawędziowego.
b) kątownika krawędziowego.
c) poziomicy.
d) liniału powierzchniowego.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Trasowanie środków powierzchni czołowej wałka wykonuje się

a) liniałem.
b) cyrklem.
c) wzornikiem.
d) środkownikiem.

17. Do trasowania model powleka się kolorowym lakierem aby

a) zabezpieczyć go przed zabrudzeniem.
b) wykończyć powierzchnię.
c) linie trasowania były widoczne.
d) odróżnić go od innych modeli.

II część

18. Metoda pomiarowa pośrednia polega na tym, że

a) mierzy się bezpośrednio inną wielkość, a wynik oblicza się.
b) wynik odczytuje się wprost z narzędzia pomiarowego.
c) mierzy się kilka wielkości, które są związane z wynikami pomiarów.
d) odczytuje się całkowitą wartość mierzonego wymiaru.

19. Ile wynosi wymiar graniczny górny wymiaru tolerowanego 25±0,3?

a) 25,00 mm.
b) 25,03 mm.
c) 25,33 mm.
d) 24,70 mm.

20. W oznaczeniu

φ50H8/m7 klasa dokładności wałka to

a) m7.
b) H8.
c) 8.
d) 7.

21. Wzorce, w których ograniczeniami miary są skrajne powierzchnie lub krawędzie wzorca

nazywa się
a) skrajnymi.
b) kreskowymi.
c) końcowymi.
d) falowymi.

22. Odchyłki walca wyznaczone w przekroju poprzecznym to odchyłki

a) wygięcia.
b) baryłkowości.
c) okrągłości.
d) stożkowości.

23. Rodzaj użytych narzędzi i przyrządów do kontroli zależy od

a) zastosowanej metody pomiarowej.
b) wskazówek technologa.
c) umiejętności mierzącego.
d) ilości sprawdzanych części.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..................................................................................

Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

21.

a b c d

22.

a b c d

23.

a b c d

Razem :

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
warsztatowych i trasowanie”.

Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

− zadania 1÷17 są z poziomu podstawowego,

− zadania 18÷23 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. b, 5. a, 6. b, 7. a, 8. c, 9. b, 10. d, 11. a,
12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. a, 17. d, 18. b, 19. c, 20. b, 21. a, 22. a, 23. c.

Plan testu

zadania

Cel operacyjny

(mierzone umiejętności ucznia)

Kateg

oria

celu

Poziom

maga

Poprawna

odpowiedź

1. Określić metody pomiaru

B P a

2. Wskazać cechy określające jakość obrabianego przedmiotu

B P c

3. Wskazać określenie wymiaru tolerowanego

B P a

4. Określić pojęcie luzu

B P b

5. Rozpoznać tolerancję stożka

C P a

6. Wskazać odchyłki kształtu

B P b

7 Wymienić odchyłki odkreślające jakość powierzchni

A P a

8 Opisać budowę suwmiarki

C P c

9 Wskazać przeznaczenie czujnika

C P b

10 Opisać budowę sprawdzianu

C P d

11 Wskazać zastosowanie płytek interferencyjnych

B P a

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Dobrać narzędzia do pomiaru współosiowości

C P c

13 Opisać wyposażenie stanowiska traserskiego

14 Dobrać przyrządy do ustawienia przedmiotów do trasowania

15 Określić przeznaczenie narzędzi do trasowania

16 Opisać sposób trasowania osi symetrii

17 Opisać sposób przygotowania małych modeli do trasowania

18 Zdefiniować błędy kształtu A

19 Dobrać narzędzie do wymiaru tolerowanego

20 Wyjaśnić zasadę pomiaru przyrządem z noniuszem

21 Uzasadnić konieczność punktowania podczas trasowania

22 Wskazać sposób konserwacji narzędzi pomiarowych

23 Analizować zasady pomiaru

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

wyboru. Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź
jest poprawna.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt. Za błędną odpowiedź lub jej

brak otrzymujesz 0 punktów.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,

natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,

− karta odpowiedzi.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Metoda pomiarowa bezpośrednia polega na

a) odczytaniu bezpośredniego wskazania narzędzia pomiarowego.
b) odczytaniu wskazania i przeliczeniu wartości według wzoru.
c) odczytaniu wskazania i porównaniu z odpowiednimi tabelami.
d) dodaniu odczytanych wymiarów.

2. Podstawowe cechy określające obrabiany przedmiot to

a) kolor powierzchni i wymiar.
b) dokładność wykonania.
c) dokładność wykonania i jakość powierzchni.
d) jakość powierzchni.

3. Wymiar tolerowany określamy podając

a) wymiar nominalny, odchyłkę górną i odchyłkę dolną.
b) tylko odchyłkę górną i dolną.
c) tylko odchyłkę górną.
d) tylko odchyłkę dolną.

4. Luz jest to

a) różnica wymiarów otworu i wałka.
b) dodatnia lub równa zeru różnica wymiarów otworu i wałka.
c) różnica dodatnia wymiarów otworu i wałka.
d) różnica ujemna wymiarów otworu i wałka.

5. Tolerancję stożka zapisujemy w następujący sposób:

30 - AT

6. Do odchyłek kształtu zaliczamy odchyłki płaskości, prostoliniowości oraz

a) kołowości i graniastości.
b) kołowości i walcowości.
c) graniastości i walcowości.
d) siodłowości i walcowości.

7. Jakość powierzchni jest określona przez odchyłki

a) kształtu, chropowatości i falistości.
b) nachylenia, chropowatości i falistości.
c) kształtu, bicia i falistości.
d) bicia, chropowatości i nachylenia.

8. Noniusz suwmiarki znajduje się na

a) prowadnicy.
b) poprzeczce.
c) suwaku.
d) wysuwce.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Przyrządy czujnikowe służą do określenia odchyłek

a) wymiaru pośredniego.
b) od wymiaru nominalnego.
c) większego wymiaru.
d) środkowego wymiaru.

10. Każdy sprawdzian dwugraniczny na stronę

a) przechodnią i wychodzącą.
b) nieprzechodnią i wyjściową.
c) przechodnią i wejściową.
d) przechodnią i nieprzechodnią.

11. Płytki interferencyjne służą do

a) sprawdzenia płaskości powierzchni o niewielkich wymiarach.
b) sprawdzenia płaskości bardzo dużych powierzchni.
c) mierzenia płaskości powierzchni o niewielkich wymiarach.
d) mierzenia płaskości bardzo dużych powierzchni.

12. Współosiowość sprawdza się za pomocą

a) trzpieni kontrolnych.
b) czujników zegarowych.
c) czujników zegarowych i trzpieni kontrolnych.
d) liniału krawędziowego i czujników zegarowych.

13. Trasowanie przeprowadza się na przedmiotach umieszczonych na

a) płycie traserskiej.
b) płaskim stole.
c) stanowisku modelarskim.
d) stanowisku do formowania.

14. Do podpierania wałków do trasowania używa się

a) kątowników.
b) klinów nastawnych.
c) pryzm.
d) skrzynek traserskich.

15. Do kreślenia linii prostych podczas trasowania używa się

a) cyrkli.
b) rysików.
c) macek.
d) punktaków.

16. Trasowanie osi głównych symetrii wykonuje się

a) dzieląc cyrklem przeciwległe boki przedmiotu na połowę.
b) dzieląc cyrklem oba boki przedmiotu.
c) odmierzając odcinki prostych.
d) wykreślając wzajemnie prostopadłe linie.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Małe modele do trasowania należy przymocować do

a) klinów nastawczych.
b) płyty traserskiej.
c) kątowników i klocków.
d) kątowników lub klocków.

II część

18. Błędem kształtu nazywamy

a) odstępstwo od wyglądu powierzchni.
b) stopień zgodności kształtu przedmiotu z bryłą geometryczną.
c) stopień niezgodności rzeczywistego kształtu przedmiotu z bryłą geometryczną.
d) stopień niepoprawności kształtu przedmiotu.

19. W celu sprawdzenia, czy średnica wykonanego wałka mieści się w granicach tolerancji

stosuje się
a) sprawdzian tłoczkowy.
b) sprawdzian łopatkowy.
c) sprawdzian szczękowy dwugraniczny.
d) szczękowy jednograniczny.

20. Podczas wykonywania pomiarów suwmiarką warsztatową na noniuszu odczytuje się

wartość, którą wskazuje
a) strzałka przesuwająca się po podziałce.
b) kreska noniusza pokrywająca się z kreską podziałki prowadnicy.
c) ostatnia kreska podziałki noniusza.
d) zawsze zero noniusza.

21. Aby odtworzyć miejsca trasowania w przypadku zatarcia linii stosuje się

a) punktowanie.
b) znaczenie rysikiem.
c) znaczenie farbą.
d) znaczenie znacznikiem.

22. Płytki wzorcowe po skończonej pracy należy zabezpieczyć

a) smarując czystą wazeliną bezkwasową.
b) wycierając tylko czystą flanelą.
c) przecierając benzyną.

osuszając starannie szmatką

23. Wybór dokładności narzędzia zależy od

a) umiejętności mierzącego.
b) ogólnych zasad pomiaru.
c) oczekiwanej dokładności pomiaru.
d) dostępnych narzędzi pomiarowych.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..................................................................................

Wykonywanie pomiarów warsztatowych i trasowanie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

21.

a b c d

22.

a b c d

23.

a b c d

Razem :

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Andrzejewski H.: Obróbka ręczna 1. WSiP, Warszawa 1980
2. Brodowicz W. : Technologia budowy maszyn. WSiP, Warszawa 1977
3. Górecki A. : Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 1984
4. Górecki A. : Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłowych. WSiP,

Warszawa 1989

5. Malinowski J. : Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1995
6. Okoniewski S. : Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1996
7. Praca zbiorowa: Poradnik metrologa warsztatowego. WNT, Warszawa 1973
8. Struzik Cz. : Pracownia techniczna. WSiP, Warszawa 1972
9. Zawora J. : Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001
10. Zbiór norm przedmiotowych. : PN EN 22768-1, PN EN 22768-1, PN EN 12890, PN-EN

20286-2, PN/M-02136, PN/M-01145, PN/M-04251, PN ISO 1302

11. www.pkn.pl