Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.

2

A. Cel ćwiczenia

- Zapoznanie

się z właściwościami tyrystora, jego charakterystykami i

parametrami

- Zapoznanie

się z właściwościami triaka, jego charakterystykami i parametrami

- Praktyczne zastosowanie tyrystora i triaka

B. Część pomiarowa

1) Zdejmowanie charakterystyki tyrystora.

W celu zdjęcia charakterystyki tyrystora należy skorzystać z układu jak na rys. 1.

Rys. 1. Układ do zdejmowania charakterystyki tyrystora.

Oscyloskop należy ustawić według zalecenia prowadzącego.

Zdejmij i wykreśl charakterystyki:

- Napięcia na tyrystorze : U

D

= f(

θ),

- Mocy wydzielaneuj na tyrystorze : P

D

= f(

θ),

- Mocy wydzielanej na rezystancji R

M

: P

RM

= f(

θ),

przeprowadzając pomiary dla wartości kąta co 12

° wg tabeli 1.

Regulację kąta dokonujemy potencjometrem R

2

.

Ż

1

U

24 V~

D

1

R

1

R

2

S

1

V

U

GT

Y1

Y2

TYN 1012

R

M

U

D

U

RM

Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.

3

Tabela

1

θ

96

° 84° 72° 60° 48° 36° 24° 12°

0

°

U

D

[V]

skut.

U

RM

[V]

I

RM

[A]

P

D

[W]

P

RM

[W]

Narysuj oscylogram przełączania tyrystora dla:

a) kąta

θ = 24°

b) kąta

θ = 48°

c) kąta

θ = 84°

2) Zdejmowanie charakterystyki triaka.


W celu zdjęcia charakterystyki tyrystora należy skorzystać z układu jak na rys. 2.

Rys. 2. Układ do zdejmowania charakterystyki triaka.

Oscyloskop należy ustawić według zaleceń prowadzącego.

Przełącz triaka regulując potencjometrem R2.

Narysuj oscylogram przełączania triaka dla:

a) kąta

Θ= 72

0

,

b) kąta

Θ= 36

0

,

c) kąta

Θ= 12

0

.

24 V~

Ż

1

Y1

Y2

R

M

U

R

1

R

2

S

1

V

U

GT

BT 137/800

U

D

U

RM

Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.

4

Wykreśl charakterystyki:

- napięcia na triaku w funkcji kąta

Θ

1 :

U

D

= U

D1

+ U

D2

= f(

Θ

1

),

- napięcia na triaku w funkcji kąta

Θ

2

: U

D

= U

D1

+ U

D2

= f(

Θ

2

),

- mocy wydzielanej na triaku :P

D

= P

D1

+ P

D2

= f(

Θ

1

),

- mocy wydzialanej na rezystancji R

M

: P

RM

= P

RM1

+ P

RM2

= f(

Θ

1

).

Tabela 2

Θ

1

72°

60°

48° 36° 24° 12° 0°

U

D1

U

RM1

Θ

2

U

D2

U

RM2

Przy załączonym triaku wciśnij przycisk S

1

. Opisz co zaobserwowałeś.

C. Wyposażenie.

Elementy układu:
Rezystor R

M

= 10

Ω.............................................................................................. szt. 1

Rezystor R

1

= 100

Ω ............................................................................................ szt. 1

Potencjometr R

2

= 10 k

Ω ..................................................................................... szt. 1

Dioda D

1

1N4007 ................................................................................................. szt. 1

Tyrystor TYN1012 ................................................................................................ szt. 1
Triak BT 137/800.................................................................................................. szt. 1
Żarówka Ż

1

24V/3W ............................................................................................. szt. 1

Żarówka Ż

2

12V/2W ............................................................................................. szt. 1

Wyłącznik S

1

........................................................................................................ szt. 1

Generator przebiegów prostokątnych z czujnikiem dotykowym ........................... szt. 1

Sprzęt pomiarowy:

Cyfrowy miernik uniwersalny................................................................................ szt. 2
Oscyloskop dwukanałowy .................................................................................... szt. 1

Źródło zasilania:
Zasilacz prądu przemiennego 24V~..................................................................... szt. 1
Zasilacz 12 V~ .................................................................................................... szt. 1

Akcesoria:
Płyta montażowa.................................................................................................. szt. 1
Komplet przewodów............................................................................................. szt. 1

Opracowali: dr inż. Jerzy Chmiel, dr inż. Adam Rosiński, inż. Andrzej Szmigiel
Wydział Transportu PW. WARSZAWA 2008.

5

D. Literatura.

1. Basztura

Czesław: ,,Elementy elektroniczne”. Stow. Inż. i Techn. Mechaników,

1985

2. Januszewski Stefan: ,, Miernictwo tyrystorowe”. Wydaw. Nauk. -Techn., 1984
3. Kończak Sławomir: ,,Fizyczne podstawy elektroniki”. Wydaw. Politechn.

Śląskiej, 1994

4. Kusy Andrzej: ,,Podstawy elektroniki”. Oficyna Wydaw. Politechn.

Rzeszowskiej, 1996

5. Marcyniuk Andrzej: ,,Podstawy miernictwa”. Wydaw. Politechn. Śląskiej, 2002
6. Nowaczyk Emilia: ,,Podstawy elektroniki”. Oficyna Wydaw. Politechn.

Wrocławskiej, 1995

7. Tietze, Schenk: ,,Układy półprzewodnikowe”. Wydaw. Nauk. –Techn., 1996
8. Wawrzyński Wojciech: ,,Podstawy współczesnej elektroniki”. Oficyna Wydaw.

Politechn. Warszawskiej, 2003

9. Wieland Jerzy: ,,Tyrystory i półprzewodniki specjalne”. Wyższa Szkoła

Morska, 1983

E. Zagadnienia do opracowania.

1. Zasada

działania tyrystora.

2. Zasada

działania triaka.

3. Charakterystyka

prądowo-napięciowa tyrystora i stany pracy.

4. Charakterystyka

prądowo-napięciowa triaka i obszary pracy.

5. Podstawowe

własności tyrystorów (stan blokowania, stan przewodzenia).

Przedstawienie tych stanów na charakterystyce prądowo-napięciowej.

6. Sposoby sterowania tyrystorów, włączanie i wyłączanie tyrystora.
7. Straty mocy w tyrystorze.