PARTIE I SYSTEMY PARTYJNE

Skrajna prawica:

Zdobywają w europie zachodniej coraz większe wpływy. W latach 9tych we Włoszech i
Austrii wchodziły w skład koalicji. po II wojnie światowej partie te były kojarzone z
faszyzmem , jedna w Niemczech weszła do parlamentu. W latach 7tych i 80-tych partie
przestały odwoływać się do faszyzmu. Dla określenia przyjmujemy 2 kryteria:
-ideologia (część z nich ma charakter anty systemowych.
- stosunek do

Partie anty systemowe:

•

anty parlametaryzm

•

anty pluralizm

•

anty partizm (negują istniejące partie polityczne)

Tego typu podmioty podważają legitymizację systemu politycznego i są wyrazem niezgody z
jego wartościami. Są więc ANTYSYSTEMOWE! Partie skrajnej prawicy można
zakwalifikować wtedy gdy:

•

położenie na osi

•

partia, która ma związki z faszyzmem

•

partia anty systemowa

Partie

•

starego typu (nawiązują do faszyzmu)

•

anty systemowe (mają charakter protestu podważającego konsensus polityczny)

Minkenberg : Partie skrajnej prawicy powstały jako reakcja na zmiany społeczne i kulturowe,
które pojawiły się w latach 70 i 80 ubiegłego wieku. Podstawowym elementem ideologi jest:

•

skrajny nacjonalizm

•

gloryfikacja idei wspólnoty narodowej

•

autorytarne rozumienie polityki

•

styl populistyczny

Partie są anty systemowe ponieważ kwestionują utrwalony po II wojnie światowej konsensus
polityczny. Partie te budują swój radykalny image w odniesieniu do bieżących problemów
swoich krajów. We władzach lokalnych jest front narodowy Leppera. W Belgii, Norwegii i
niektórych Landach Niemczech.

Nacjonalizm w tych ugrupowaniach objawia się tym , że oni pojmują narów w kategoriach
etnicznych (prawo krwi). Prowadzą politykę prorodzinną. Postulują ograniczenie obciążeń
podatkowych, ochronę słabszych (poprzez dialog społeczny z wykluczeniem związków

zawodowych), zmniejszenie biurokracji na rzecz demokracji bezpośredniej (referenda).
Popularność partii skrajnej prawicy wyrosła wskutek:

•

dekoniunktura gospodarcza

•

wzrost bezrobocia

•

konflikty cywilizacyjne (europejczycy kontra emigranci)

•

model życia

•

różnice cywilizacyjne

Czynnikiem powodującym wzrost popularności tych ugrupowań jest brak zaufania do elit,
zmniejszenie udziału w życiu publicznym obywateli, proponowane przez partie skrajnej
prawicy tzw rozwiązania zdroworozsądkowe.

Nowe kierunki w polityce partii politycznych

Nowa Polityka – stosowany na określenie wielu koncepcji, które łączy przekonanie że
następuje stopniowa przemiana systemu wartości preferowanych przez społeczeństwo
zachodnie.

Inglehart – nowa polityka to tzw. „cicha rewolucja”, która wynika ze zjawiska takiego że
zostały zaspokojone potrzeby niższego rzędu co powoduje zainteresowanie potrzebami
wyższego rzędu zwanymi post materialnymi. Wartości post materialne stają się zasadniczą
osią nowej polityki. Zasadniczy podział wg nowej polityki dzielący społeczeństwo doby
postindustrialnej to konflikt między zwolennikami ustabilizowanego porządku industrialnego,
a grupami wysuwającymi na 1 plan syndrom postindustrialny. W wyniku czego powstają
ruchy społeczne.

Ruch społeczny – jest to wspólne podejmowanych oddolnie i niezinstytucjonalizowanie
działań ludzi na rzecz realizacji wspólnych celów. Cele:
Ruchy pacyfistyczne
Ruchy feministyczne

Ruchy podejmują problemy:

•

zanieczyszczenie środowiska

•

ograniczenie zanieczyszczeń industrialnych

•

eliminacja zagrożeń związanych z energia atomową

•

dążenie do ustalenia rytmu życia….

•

równouprawnienie kobiet

•

niedyskryminacja mniejszości

•

zachowanie spokoju

•

uczestnictwo tzw zwykłych ludzi w podejmowaniu decyzji

•

problemy współczesnej demokracji

•

zmiany w systemie wartości

•

problemy wynikające z rozwoju cywilizacyjnego

Odpowiedzią na tą nową politykę są nurty zwane „nową prawicą” – Hayek i „nowa lewicą” –
Habermas (postulował żeby rozszerzyć praktyczną realizacje kontroli rządzących i
bezpiecznego uczestnictwa w polityce. Proponował „demokracje prawną” – rządy prawa,
wolność jednostki i ograniczenie roli państwa. Partie ekologiczne i partie nowej lewicy
określa się mianem lewicowo-libertariańskich .

Lewicowość – nieufność wobec rynku, równouprawnienie

Libertariąńskość – postulat demokracji uczestniczącej

Partie ekologiczne – zaostrzenie przepisów prawnych w dziedzinie ochrony środowiska,
odrzucenie parcelacji niektórych obszarów pod budownictwo, ograniczenie administracji
politycznej.
Pojawienie nowej lewicy spowodowało:

•

zasadę…

•

kontestacje wolnorynkowego porządku ekonomicznego

•

przywiązanie większej wagi do problemów sprawiedliwości społecznej

•

równouprawnienie mniejszości

Na Węgrzech był „Błękitny Dunaj” – powstał przeciwko zaporze. Przygotowywał
społeczeństwo do transformacji.

•

dążenie do poszerzenia sfery wolności

•

działania antetatystyczne

•

poszerzanie wolności politycznych

Partie w strukturach władzy

Model rządu partyjnego

Europejscy wyborcy głosują na partie a nie na kandydatów. Powoduje to że liderzy partie
były wewnętrznie dyscyplinowane. Rząd partyjny oznacza realizację odpowiedzialności rządu
przez oddanie stanowisk ludziom w ramach partii politycznych, które wygrały wybory.
3 warunki tego modelu:

•

wszystkie istotne decyzje polityczne powinny być podejmowane przez osoby wybrane
w wyborach lub mianowane przez ludzi wybranych w wyborach.

•

decyzje polityczne powinny być podejmowane w ramach partii rządzących, albo
koalicji

•

główni ministrowie powinni być wybierani w obrębie partii, która wybrała wybory.

Model „partia w rządzie”
System większościowy ułatwia osiągnięcie dobrego wyniku wyborczego i zmniejsza
rozproszenie w parlamencie. Koalicje :

•

wyborcza (umowa między partiami , które decydują się mieć wspólne listy wyborcze)

•

gabinetowa

•

parlamentarna (opiera się na współpracy partii, na forum parlamentu i może być
jednorazowa, lub może mieć charakter trwałej współpracy w jakiejś określonej
polityce.

Koalicje możemy podzielić:

•

minimalnie zwycięska (zakłada że obejmie tylko taka liczbę partnerów, która
niezbędna jest dla zapewnienia większości w parlamencie)

•

koalicja przetargu ( zakłada iż w koalicji zachowany jest wymóg koalicji minimalnie
zwycięskiej i bierze w niej udział najmniejsza z możliwych liczba partnerów. Opiera
się na przekonaniu że inicjatorem jest ugrupowanie najsilniejsze i motyw zysku jest
stosunkowo mniejszy. Odpowiedzialność za rządzenie rozkłada się. Zachowania
koalicyjne muszą być rozpatrywane w znaczeniu politycznym. Koalicja jest
trudniejsza w rządzeniu ale uczy zachowań racjonalnych. Rządy mniejszościowe
występują w Danii, Włoszech, Szwecji i Finlandii. Rządy mniejszościowe są też
częste w systemach gdzie partie mają pozarządowe kanały wpływu na politykę , a
jednocześnie konflikty między partiami nie są za bardzo wysokie. Brak ugrupowań
anty systemowych i rządy konsensualne sprzyjają temu.

Tworzenie rządów większościowych konieczne jest w przypadkach zmian systemowych.

Model Partie w Parlamencie
…. Do ważnych uprawnień klubów należy inicjatywa ustawodawcza oraz możliwość
realizacji wielu celów politycznych takich jak:

•

wpływ na opinie publiczną

•

możliwość kierowania pytań do rządu

•

możliwość wprowadzenia debat kontrolujących pracę rządu

•

możliwość przechodzenia do innych ugrupowań

Prawo finansowania partii politycznych w Polsce

Art.1 Definicja pojęcia partii:

Do II wojny światowej regulacje dot partii politycznych były nieokreślone. Współczesne
ustawy o partiach regulują status prawny partii i odnoszą się do :

•

sposobu zawiązywania partii politycznych

•

finansowania partii

•

delegalizacji i likwidacji partii

Swobodę tworzenia partii gwarantuje art. 11 Konstytucji RP. Partie może założyć 1000
obywateli pełnoletnich a 3 osoby spośród nich mogą dokonać zgłoszenia partii do Sądu
Okręgowego w Warszawie, który jest właściwy w zakresie prowadzenia ewidencji partii
politycznych.

Zgłoszenie musi zawierać:

•

nazwę

•

skrót nazwy

•

siedzibę

•

dane personalne osób uprawnionych do reprezentowania

•

statut określający cele i zasady działania partii

•

dane osób zakładających partię

Jeśli te warunki są spełnione to sąd rozpoznaje sprawę i wydaje orzeczenie w formie
postanowienia. W przypadku odmowy wpisu do ewidencji w ciągu 14 dni służy odwołanie.
Wpis do ewidencji ogłasza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ewidencja jest
jawna. Partie, które nie SA zarejestrowane tez działają legalnie ale nie posiadają osobowości
prawnej. Sama ustawa nie nakłada obostrzeń co do przynależności.
Zawieszenia członkostwa wymaga się od członków KRRiT oraz RPP. Zakaz manifestowania
poglądów politycznych odnosi się do osób zatrudnionych w kancelarii Sejmu i Senatu oraz
pracownicy kancelarii Prezydenta.

Delegalizację partii przeprowadza trybunał Konstytucyjny, który może badać zgodność celów
i działalności partii z Konstytucją. O delegalizację może wystąpić: Minister MSWiA,
Prokurator generalny i Sąd Okręgowy w Warszawie dostarczając dowody. Orzeczenie
trybunału określa się w dzienniku ustaw. Likwidacja partii może być związana z
delegalizacją, ale i też może być to uchwała określonego gremium partii.

Finansowanie partii politycznych.
Wyróżniamy 3 okresy dot finansowania:

- okres 2 RP utrzymanie partii należało do członków i sympatyków partii.

Art. 24 i 25.
Partie reprezentowane w parlamencie maja prawo do proporcjonalnych do liczby zdobytych
mandatów. Partii politycznych może być przekazane siano od osób fizycznych ( do 15-
krotności najmniejszego uposażenia). Utrzymanie klubów poselskich pochodzi z kancelarii
sejmu lub senatu.
W 2001 zdelegalizowano partyjna działalność gospodarczą. Poważnym utrudnieniem jest
wprowadzenie …. Finansowanie komitetów wyborczych też jest jawne. Nie ujawnienie
finansów lub błędy sprawozdania grożą sankcjami karnymi do 2 lat pozbawienia wolności.

Wielkość limitu jest zależna od liczby wyborców zarejestrowanych w kraju , którą się dzieli
przez 360 a następnie przez liczbę parlamentarzystów wybieranych w danym okręgu ( to jest
limit okręgowy). Zwrot kosztów kampanii otrzymują partie lub koalicje które weszły