Model IS-LM w gospodarce

zamkniętej. Podsumowanie polityki

makroekonomicznej państwa

Wykład 7

dr Katarzyna Szarzec

1

Wykład 7

LITERATURA zalecana, w szczególności:

- Podstawy ekonomii / red. nauk. R. Milewski, E. Kwiatkowski, rozdział
18.1. – 18.3., ss.466 – 489.
- A. Baszyński, B. Kalinowska, M. Knapińska, Makroekonomia. Państwo
w gospodarce (ćwiczenia i przykłady), rozdział 4.

-

Makroekonomia. Zagadnienia wybrane / red. nauk. W. Jarmołowicz,

Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 2006, Rozdział 20.

Model IS-LM – historia

• podstawy modelu IS-LM sformułowane

przez J.R. Hicksa w 30. latach XX wieku;

• odwołuje się do teorii J.M. Keynesa, czyli:

2

• odwołuje się do teorii J.M. Keynesa, czyli:

jak Hicks tłumaczył Keynesa?

• model łączy rynek pieniężny i rynek dóbr

(proces wydatkowania pieniędzy na zakup
dóbr).

Podstawowe twierdzenia wyróżniające

podejście keynesowskie_1

1. Gospodarka jest z samej swej natury niestabilna” i

podlega nieregularnym wstrząsom. Wstrząsy te
przypisuje się przede wszystkim zmianom
krańcowej efektywności inwestycji wynikającym ze
zmian stanu zaufania kół gospodarczych, czyli z

3

zmian stanu zaufania kół gospodarczych, czyli z
tego, co Keynes nazywał zmianami „zwierzęcych
instynktów” inwestorów.

2. Zdana na swoje własne siły, po przebyciu pewnego

zakłócenia, gospodarka może potrzebować dużo
czasu na powrót do sytuacji zbliżonej do pełnego
zatrudnienia; znaczy to, że gospodarka samoczynnie
nie powraca szybko do równowagi.

Podstawowe twierdzenia wyróżniające

podejście keynesowskie_2

3. Poziom łącznego produktu (AS) i zatrudnienia jest

zasadniczo wyznaczony przez łączny popyt (AD), a
władze państwowe mogą podejmować interwencje
oddziałujące na poziom łącznego „efektywnego”
popytu w celu zapewnienia szybszego powrotu do
pełnego zatrudnienia.

4

pełnego zatrudnienia.

4. W prowadzeniu polityki stabilizacyjnej preferuje się

na ogół politykę fiskalną, w odróżnieniu od polityki
pieniężnej, ponieważ skutki polityki fiskalnej uważa
się za bardziej bezpośrednie, przewidywalne i
oddziałujące szybciej na łączny popyt niż skutki
polityki pieniężnej

Cytat za: B.Snowdon, H.Vane, P.Wynarczyk, Współczesne nurty teorii
makroekonomii, PWN, Warszawa 1998, s. 99-100.

Globalna podaż i

zatrudnienie

Globalne planowane

wydatki

Wydatki rządowe

(G)

Wydatki

konsumpcyjne

Wydatki

inwestycyjne

Model keynesowski –

podstawowe

zależnosci

(NX=0)

5

konsumpcyjne

(C)

inwestycyjne

(I)

Polityka

podatkowa (t)

Stopa

procentowa

Oczekiwania przedsiębiorstw

i krańcowa efektywność

kapitału

Niepewność

Podaż

pieniądza

Popyt na

pieniądz

Ź

ródło: B.Snowdon, H.Vane, P.Wynarczyk, op.cit., s. 77.

Model IS-LM - zmienne makroekonomiczne

• Zmienne zależne:

– Dochód Y
– Stopa procentowa r

6

• Zmienne niezależne:

– Zakupy rządowe G
– Podaż pieniądza M

• Przeciętny poziom cen P – przyjmujemy, że

constans

Rynek dóbr – krzywa IS

• IS – Investment-Saving

• równowaga na rynku dóbr, gdy:

– I

pl

=S

pl

,

– AD=Y

7

– AD=Y

AD

Y

AD

1

45°

Y

1

IS – zależności między zmiennymi_1

(1) Y = C + I + G – tożsamość dochodu

(2) C = Ca + ksk*(1-t)*Y – funkcja konsumpcji
(3) I = Ia – w

i

*r – funkcja inwestycji

•

Ia – inwestycje autonomiczne

•

w

i

– współczynnik informujący, o ile obniżą się

8

•

w

i

– współczynnik informujący, o ile obniżą się

inwestycje jeśli stopa procentowa wzrośnie o 1
punkt %

(4) G=Ga

r

I

I

a

I = I

a

– w

i

*r

IS – zależności między zmiennymi_2

•

Y = C

a

+ ksk*(1-t)*Y + I

a

– w

i

*r + G

a

•

Y =

*(C +I +G -w *r)

1

KONSUMPCJA (C)

INWESTYCJE (I)

9

•

Y =

*(C

a

+I

a

+G

a

-w

i

*r)

•

Krzywa IS – prezentuje wszystkie kombinacje
stopy procentowej (r) i dochodu (Y), które
spełniają tożsamość dochodu, funkcję
konsumpcji, inwestycji.

)

1

(

*

1

1

t

ksk

−

−

Krzywa IS

r

Y =

*(Ca+Ia+Ga-w

i

*r)

)

1

(

*

1

1

t

ksk

−

−

10

Y

Y

1

Y

2

IS

r

1

r

2

Krzywa IS –
kombinacje stopy
procentowej (r) i
dochodu (Y), które
spełniają tożsamość
dochodu, funkcję
konsumpcji, inwestycji.

Rynek pieniądza – krzywa LM

•

Równowaga na rynku
pieniężnym
(Liquidity-Money)

•

L=M

M

11

•

L=M

•

L= L

t

+ L

s

, gdzie:

–

L

t

– popyt na pieniądz

transakcyjny

–

L

s

– popyt na pieniądz

spekulacyjny

M/P

1

M/P

2

realne zasoby pieniądza (M/P

)

L

r

1

r

2

LM – popyt na pieniądz transakcyjny L

t

L

t

= w

y

*Y

gdzie:

– w

y

– współczynnik informujący, o ile wzrośnie/ spadnie

popyt na pieniądz jeśli dochód wzrośnie/ spadnie o jednostkę

12

Y

L

t

L

t

= w

y

*Y

Funkcja popytu
transakcyjnego na
pieniądz

LM – popyt na pieniądz spekulacyjny L

s

L

s

= L

sa

– w

s

*r

gdzie:

– L

sa

– autonomiczna część popytu na pieniądz spekulacyjny

– w

s

– współczynnik informujący, o ile spadnie/ wzrośnie popyt

na pieniądz jeśli stopa procentowa wzrośnie/ spadnie o 1

13

na pieniądz jeśli stopa procentowa wzrośnie/ spadnie o 1
punkt %

r

L

s

Ls =L

sa

– w

s

*r

L

sa

Krzywa LM – podaż pieniądza (M)

•

Realna podaż pieniądza: M/P

•

Założenia:

–

P = constans

–

wielkość podaży pieniądza zależy od banku
centralnego

•

Równowaga na rynku pieniądza, gdy L = M/P

14

•

Równowaga na rynku pieniądza, gdy L = M/P
(popyt na pieniądz = realna podaż pieniądza)

•

M/P = w

y

*Y+L

sa

– w

s

*r

)

*

(

1

sa

s

y

L

P

M

r

w

w

Y

−

+

=

Krzywa LM

r

Krzywa LM –kombinacje
stopy procentowej (r) i
dochodu (Y), które
spełniają równanie popytu
na pieniądz przy stałym

)

*

(

1

sa

s

y

L

P

M

r

w

w

Y

−

+

=

15

Y

Y

1

Y

2

LM

r

1

r

2

na pieniądz przy stałym
poziomie podaży
pieniądza i przy ustalonym
przeciętnym poziomie cen.

Wykres IS-LM

r

LM

r

1

IS

16

Y

Y

1

IS:

Y=

*(Ca+Ia+Ga-w

i

*r)

)

1

(

*

1

1

t

ksk

−

−

LM:

Polityka fiskalna – przesunięcie IS (1)

r

LM

IS

1

AD

2

↑

G

AD

AD

1

Ekspansywna polityka
fiskalna,

przykład:

↑

G

IS

2

17

Y

Y

1

r

1

M/P

1

M/P

L

1

M

r

2

r

1

r

L

2

Y

Y

2

45°

Y

1

Y

2

r

2

Polityka fiskalna – przesunięcie IS (2)

IS

2

AD

1

AD

↓

G

AD

2

Restrykcyjna polityka
fiskalna,

przykład:

↓

G

r

LM

IS

1

18

Y

2

M/P

1

M/P

L

1

L

2

M

r

1

r

2

r

Y

Y

1

45°

Y

2

Y

r

2

Y

1

r

1

Polityka monetarna – przesunięcie LM (1)

M

r

1

r

0

r

LM

1

IS

1

LM

2

r

2

L

Restrykcyjna
polityka
monetarna

19

M/P

1

M/P

0

AD

1

Y

1

AD

45°

↓

I

AD

2

Y

2

Y

Y

1

r

1

Y

2

r

2

Polityka monetarna – przesunięcie LM (2)

LM

2

r

IS

1

LM

1

r

1

M

r

0

r

1

L

Ekspansywna
polityka
monetarna

20

Y

2

r

2

Y

Y

1

r

1

M/P

0

M/P

1

AD

2

↑

I

Y

2

AD

AD

1

45°

Y

1

Skuteczność polityki pieniężnej i fiskalnej -

ujęcie keynesowskie

%

LM (płaska)

LM

1

LM

2

%

(płaska)

21

Y

Y

1

Y

2

IS

1

IS

2

(stroma)

ekspansywna polityka fiskalna – skuteczna

Y

Y

1

Y

2

ekspansywna polityka monetarna – nieskuteczna

IS

1

(stroma)

•

krzywa LM – dość płaska ze względu na stosunkowo wysoką wrażliwość popytu

na pieniądz na zmiany stopy procentowej;

•

krzywa IS – dość stroma z powodu małej wrażliwości inwestycji na zmiany stopy
procentowej

Skuteczność polityki pieniężnej i fiskalnej -

ujęcie monetarystyczne

LM

IS

%

(stroma)

LM

1

LM

2

%

(stroma)

22

•

krzywa LM – dość stroma ze względu na słabą wrażliwość popytu na

pieniądz na zmiany stopy procentowej;

•

krzywa IS – stosunkowo płaska z powodu dość wysokiej wrażliwości

inwestycji na zmiany stopy procentowej (wywołuje efekt wypierania)

IS

1

IS

2

Y

Y

1

Y

2

(płaska)

ekspansywna polityka fiskalna – nieskuteczna

IS

1

Y

Y

1

Y

2

(płaska)

ekspansywna polityka monetarna – skuteczna

Efekt wypierania

• Sytuacja, gdy wzrost wydatków rządowych

G powoduje wzrost Y, ale i wzrost stopy
procentowej, co zmniejsza inwestycje

• wzrost G może być finansowany z

23

• wzrost G może być finansowany z

zaciąganego długu publicznego, co
zwiększa rynkową stopę procentową.

• Rząd „wypiera”/ „wypycha” inwestycje

podmiotów prywatnych.

Pułapka płynności

• Pułapka płynności – sytuacja, w której stopa

procentowa jest na tak niskim poziomie, że
niemożliwe jest dalsze jej obniżanie przez
BC;

24

• W wypadku nieskończonej wrażliwości

popytu na pieniądz względem r, krzywa LM
jest pozioma i w rezultacie polityka
pieniężna staje się nieefektywna.

Pułapka płynności – przykład Japonii

Rok

Nominalna
r (%)

Realna r
(%)

1991

7,46

4,22

1992

4,58

2,86

1993

3,06

1,78

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

25

1994

2,20

1,49

1995

1,21

1,34

1996

0,47

0,33

1997

0,48

-1,25

1998

0,37

-0,28

1999

0,06

0,40

2000

0,11

0,78

2001

0,06

0,79

Ź

ródło: M. Brzozowski, A. Cieślik, Przewodnik po zadaniach z makroekonomii, WSPiP, Warszawa 2004, s. 68.

0,00

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Pułapka płynności – przykład Japonii

Rok

Nomina
lna
r (%)

Podaż
pieniądza
M2 (bln
¥)

Tempo
wzrostu
realnego
PKB (%)

Inwestycje
w kapitał
trwały
(mld ¥)

1991

7,46

376,48

3,12

149 018

1992

4,58

370,66

0,93

146 796

1993

3,06

372,57

0,42

142 047

26

1994

2,20

382,44

1,00

138 694

1995

1,21

377,04

1,57

138 126

1996

0,47

373,00

3,47

145 324

1997

0,48

374,11

1,80

146 595

1998

0,37

387,86

-1,10

138 679

1999

0,06

383,27

0,67

134 222

2000

0,11

381,76

2,36

132 914

2001

0,06

361,53

-0,58

129 874

Podsumowanie

• Polityka fiskalna – przesunięcie krzywej IS.

• Polityka monetarna – przesunięcie krzywej

LM.

• Model IS-LM – narzędzie do analizy

27

• Model IS-LM – narzędzie do analizy

wpływu polityki fiskalnej i monetarnej na
sytuację gospodarczą dla studenta AE,
ekonomisty – praktyka, polityka
gospodarczego, etc.

Pytania…?

dr Katarzyna Szarzec

28