plik

PIS TREŚCI

Wst p ....................................................................................... 5
Rozdział I Podatek dochodowy od osób izycznych ............ 6
1. Rozpocz cie działalno ci gospodarczej ............................. 6
2. Niedawne istotne zmiany w podatku dochodowym

od osób izycznych ........................................................... 9

3. Skala podatku dochodowego oraz koszty uzyskania

przychodu w 2011 r. ........................................................ 18

4. Limity odlicze w podatku dochodowym od osób

izycznych obowi zuj ce w 2011 r. ................................. 20

Rozdział II Zasady prowadzenia podatkowej ksi gi

przychodów i rozchodów ..................................................... 26
1. Zmiany rozporz dzenia w sprawie prowadzenia

podatkowej ksi gi przychodów i rozchodów ................. 26

2.  Podmioty zobowi zane do prowadzenia ksi gi ............... 27
3.  Samodzielne prowadzenie ksi gi przez podatnika .......... 30
4.  Powierzenie prowadzenia ksi gi biuru rachunkowemu .. 33
5.  Obowi zek zgłoszenia ..................................................... 34
6.  Dowody ksi gowe ........................................................... 35

6.1.Faktury ...................................................................... 35

Faktury VAT RR ........................................................ 40

Faktura VAT MP ........................................................ 42

Faktury wystawione przez komisanta ...................... 44

Faktura koryguj ca .................................................... 44

Nota koryguj ca ........................................................ 45

Duplikat ..................................................................... 46

Faktury wewn trzne .................................................. 46

6.2. Rachunki .................................................................... 47
6.3. Inne dokumenty b d ce podstaw ksi gowa ........... 48

Dowody wewn trzne ................................................. 49

Wymagania dotycz ce dokumentów ksi gowych ..... 50

Rozdział III Jak nale y dokonywać wpisów

w poszczególnych kolumnach ksi gi?................................. 51
1. Obja nienia do podstawowego wzoru ksi gi ................... 51
2. Obja nienia do skróconego wzoru ksi gi ........................ 56

Rozdział IV Przykłady ksi gowania w podatkowej ksi dze

przychodów i rozchodów ..................................................... 59
1. Przykłady ksi gowa przychodów .................................. 62

1.1. Warto ć sprzedanych towarów i usług

– kolumna 7 ............................................................ 67

1.2. Pozostałe przychody – kolumna 8 .......................... 77

2. Przykłady ksi gowania zakupu towarów handlowych

i materiałów oraz kosztów ubocznych zakupu ............... 82

2.1. Zakup towarów handlowych i materiałów

według cen nabycia – kolumna 10 .......................... 82

2.2. Koszty uboczne zakupu – kolumna 11 ................... 96

3. Przykłady ksi gowania wydatków (kosztów) ................. 96

3.1. Reprezentacja i reklama ........................................ 102
3.2. Wynagrodzenie w gotówce i w naturze

– kolumna 12 ........................................................ 108

3.3. Pozostałe wydatki – kolumna 13 .............................111

Rozdział V Obowi zek prowadzenia innych

ewidencji i dokumentacji .................................................. 146
1. Przedmiot amortyzacji ................................................... 146

Składniki maj tku nie podlegaj ce amortyzacji ............ 148

Składniki maj tku o warto ci poni ej 3.500 zł .............. 148

2. Ewidencja rodków trwałych i warto ci

niematerialnych i prawnych ........................................... 150

3. Ewidencja wyposa enia ................................................. 153
4. Samochód i ewidencja przebiegu .................................. 153

Samochód b d cy własno ci irmy podatnika ............. 155

Samochód b d cy własno ci wła ciciela irmy ........... 155

Samochód b d cy własno ci pracownika ................... 155

5. Ewidencja sprzeda y i kasy rejestruj ce ....................... 157

Podmioty zobowi zane do prowadzenia

kas rejestruj cych .......................................................... 158

6. Indywidualne (imienne) karty przychodów

pracowników ................................................................ 159

7. Ewidencja kupna i sprzeda y walut ............................... 162
8. Ewidencja po yczek i zastawionych

rzeczy ............................................................................. 162

9. Ksi ka kontroli ............................................................. 162
10. Spis z natury (remanent) ................................................ 164

Kiedy nale y sporz dzić spis z natury? ......................... 164

Konieczno ć sporz dzenia remanentu na koniec

roku podatkowego ......................................................... 164

Informacje zawarte w spisie .......................................... 165

Przedmiot spisu .............................................................. 165

Remanent likwidacyjny ................................................. 166

Rozdział VI Zaliczki miesi czne na podatek dochodowy

i zeznania roczne ................................................................ 168
1. Zaliczki miesi czne i kwartalne – zasady

ogólne oraz formy uproszczone ..................................... 169

Zasady ogólne ................................................................ 169

Obliczanie zaliczek przy opodatkowaniu jedn

stawk 19% .................................................................... 170

Zaliczki opłacane kwartalnie ......................................... 171

Zasady zaokr gle podstawy opodatkowania

i podatku ........................................................................ 171

Terminy płatno ci zaliczek ............................................ 172

Uproszczona forma rozlicze ........................................ 172

2. Uproszczenia dla podatników rozpoczynaj cych

działalno ć (instytucja tzw. kredytu podatkowego) ....... 174

3. Zeznania roczne ............................................................. 176

Przypisy ............................................................................... 178

WSTĘP

Coraz szerszy kr g podatników korzysta z opodatko-

wania na zasadach ogólnych, ze wzgl du na coraz mniejsz

opłacalno ć wygórowanych stawek ryczałtów podatko-

wych; tym bardziej, e od 2008 r. limit uprawniaj cy do

wyboru ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

został istotnie obni ony. Stan ten powoduje, e ksi ga

przychodów i rozchodów jest najbardziej popularnym

urz dzeniem ksi gowym. Nowe, preferencyjne warunki

inwestowania w małe irmy daj mo liwo ć rozwoju tej

grupie podatników. Zwłaszcza mniejszym przedsi bior-

com działalno ć równie istotnie ułatwi zapewne dwie nie

tak dawno wprowadzone du e nowelizacje ustawy o swo-

bodzie działalno ci gospodarczej. To rzetelnie i wła ciwie

prowadzone ksi gi, w oparciu o obowi zuj ce przepisy,

daj poczucie bezpiecze stwa podatnikowi i pozwalaj na

wła ciwe ustalenie podstawy opodatkowania.

Nie tak dawno wprowadzono wiele zmian istotnych

dla prowadz cych podatkow ksi g przychodów i roz-

chodów.

Od 2009 roku obowi zuje nowa – korzystna dla podat-

ników – skala podatku dochodowego od osób izycznych

(PIT) z dwiema stawkami: 18% i 32%. Nale y wi c odpro-

wadzać zaliczki w innej ni dot d wysoko ci.

Ustaw z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy

o podatku dochodowym od osób izycznych, ustawy

o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych

innych ustaw w zasadzie od 1 stycznia 2009 r. do ustawy

o podatku dochodowym od osób izycznych wprowadzono

wiele zmian. Z pocz tkiem 2011 roku weszły w ycie dwie

du e nowelizacje przepisów o podatkach dochodowych

oraz kilka mniejszych. Wszelkie nowo ci uwzgl dniono

w niniejszej publikacji.

Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób

izycznych niew tpliwie b d miały wpływ na ksi gowa-

nie operacji gospodarczych zarówno po stronie przycho-

dów, jak i kosztów. Niniejsza publikacja ułatwi Pa stwu

wła ciwe wywi zywanie si z obowi zku odpowiedniego

ewidencjonowania transakcji gospodarczych i wyja ni

w tpliwo ci, pojawiaj ce si przy prowadzeniu ksi gi

przychodów i rozchodów.

RozdzIał I

PodaTEk doChodoWy od oSób fIzyCznyCh

1. Rozpoczęcie działalno ci gospodarczej

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób

izycznych przyniosła, z dniem 1 stycznia 2007 r., now

deinicj działalno ci gospodarczej.

Działalno ć gospodarcza – to działalno ć zarob-

kowa:

a) wytwórcza, budowlana, handlowo-usługowa,

b) polegaj ca na poszukiwaniu, rozpoznaniu i wydo-

bywaniu kopalin ze złó ,

c) polegaj ca na wykorzystaniu rzeczy oraz warto ci

niematerialnych i prawnych

– prowadzona we własnym imieniu, bez wzgl du na

jej rezultat, w sposób zorganizowany i ci gły, z której

uzyskane przychody nie s zaliczane do innych przy-

chodów z nast puj cych ródeł:

1) stosunek słu bowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy

stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni

produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmuj cej si pro-

dukcj roln , praca nakładcza, emerytura lub renta,

2) działalno ć wykonywana osobi cie,

3) działy specjalne produkcji rolnej,

4) najem, podnajem, dzier awa, poddzier awa oraz inne

umowy o podobnym charakterze, w tym równie dzier-

awa, poddzier awa działów specjalnych produkcji

rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składni-

ków na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów

specjalnych produkcji rolnej, z wyj tkiem składników

maj tku zwi zanych z działalno ci gospodarcz ,

5) kapitały pieni ne i prawa maj tkowe, w tym odpłatne

zbycie praw maj tkowych innych ni wymienione

w pkt 6 lit. a)-c),

6) odpłatne zbycie:

a) nieruchomo ci lub ich cz ci oraz udziału w nieru-

chomo ci,

b) spółdzielczego własno ciowego prawa do lokalu

mieszkalnego lub u ytkowego oraz prawa do domu

jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c) prawa wieczystego u ytkowania gruntów,

d) innych rzeczy,

– je eli odpłatne zbycie nie nast puje w wykonaniu dzia-

łalno ci gospodarczej i zostało dokonane w przypadku

odpłatnego zbycia nieruchomo ci i praw maj tkowych

okre lonych w lit. a)-c) – przed upływem pi ciu lat,

licz c od ko ca roku kalendarzowego, w którym nast -

odatkowa

księga

Przychodów

rozchodów

Praktyce

piło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed

upływem pół roku, licz c od ko ca miesi ca, w któ-

rym nast piło nabycie; w przypadku zamiany okresy te

odnosz si do ka dej z osób dokonuj cej zamiany,

7) inne ródła.

Uwaga!!!

ajbardziej

istotNą

zmiaNą

związaNą

Pojęciem

działalNości

gosPodarczej

jest

wProwadzeNie

Przez

Ustawodawcę

warUN

ków

których

sPełNieNie

sPowodUje

że

daNych

czyNNości

nie

można

uznać

tę

działalność

Mianowicie, od 1 stycznia 2007 r. w ustawie o podat-

ku dochodowym od osób izycznych obowi zuje przepis,

który wył cza pewne czynno ci z działalno ci gospodar-

czej. Zgodnie z tym przepisem, za pozarolnicz działal-

no ć gospodarcz nie uznaje si czynno ci, je eli ł cznie

spełnione s nast puj ce warunki (art. 5b ustawy o PIT):

1. odpowiedzialno ć wobec osób trzecich za rezul-

tat tych czynno ci oraz ich wykonywanie, z wył -

czeniem odpowiedzialno ci za popełnienie czynów

niedozwolonych, ponosi zlecaj cy wykonanie tych

czynno ci,

2. s one wykonywane pod kierownictwem oraz

w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecaj cego

te czynno ci,

3. wykonuj cy te czynno ci nie ponosi ryzyka gospo-

darczego zwi zanego z prowadzon działalno ci .

Wspomniana nowa deinicja działalno ci gospodarczej,

rodzi pewne problemy dla irm jednoosobowych, działa-

j cych cz sto w formie samozatrudnienia i pracuj cych na

rzecz byłego pracodawcy. Nowa deinicja ma zapobiec pato-

logii w zakresie zalecania przez pracodawców swoim pra-

cownikom zakładania działalno ci gospodarczej, zamiast

zatrudnienia na umow o prac . Jednak nieostre kryte-

ria przy badaniu warunków do opodatkowania tych osób

w ramach działalno ci gospodarczej mog spowodować

liczne konlikty. Wielu aktywnych zawodowo podatników

mo e nie być uznanych przez urz dników skarbowych za

przedsi biorców. To spowoduje opodatkowanie tych osób

jak z umowy zlecenia czy z umowy o prac . W nast pstwie

tych działa powstanie odpowiedzialno ć za nieodprowa-

dzone składki ZUS czy podatki.

Przepis ten doprowadził do masowego zawierania

umów mi dzy przedsi biorcami a ich podwykonawcami,

cz sto byłymi pracownikami. Równie niektóre organy

rejestracyjne pogubiły si pocz tkowo w interpretacji

nowych regulacji. Zdarzały si wi c odmowy zarejestro-

wania działalno ci gospodarczej, np. piel gniarek. Taka

odmowa była niedopuszczalna, gdy okoliczno ć uznania

danej osoby (lub nie) za przedsi biorc na gruncie prawa

podatkowego nie mo e przes dzać o uznaniu tej osoby za

przedsi biorc na podstawie przepisów o swobodzie dzia-

łalno ci gospodarczej (np. mened erowie).

Wprowadzony przepis miał głównie na celu likwidacj

ikcyjnych irm, które tak naprawd zostały zało one, aby

ozdział

i. P

odatek

dochodowy

osób

fizyczNych

unikn ć realizacji obowi zków nało onych przez przepisy

prawa pracy. Aby jednak urz d skarbowy mógł skutecznie

podwa yć stosunki prawne mi dzy kontrahentami i uznać,

e dany podmiot nie jest przedsi biorc , wszystkie ww.

warunki musz zostać spełnione ł cznie. Brak jednego

z nich oznacza, e nie mo na podwa yć podatnikowi jego

statusu przedsi biorcy.

Powy sze w tpliwo ci wyja niło Ministerstwo

Finansów w pi mie z dnia 14 listopada 2006 r., b d cym

odpowiedzi na doniesienia prasowe. Resort inansów

poinformował w nim, i : „Celem zmiany nie jest ograni-

czenie swobody prowadzenia działalno ci gospodarczej,

lecz wykluczenie sytuacji, w których podatnicy zakłada-

liby działalno ć gospodarcz jedynie ze wzgl du na ch ć

obni enia przez pracodawców kosztów pracy, a w rzeczy-

wisto ci wiadczyliby prac na ich rzecz pod ich kierow-

nictwem lub nadzorem. Podatnicy zatrudnieni dotychczas

na podstawie umowy o prac , nadal zachowaj mo liwo ć

przej cia na tzw. samozatrudnienie. Nale y jednak mieć na

uwadze, e zarejestrowanie jednoosobowej działalno ci

gospodarczej nie wyklucza stosowania przepisów kodeksu

pracy okre laj cego przesłanki stosunku pracy (zgodnie

z art. 22 § 1 kodeksu pracy, przez nawi zanie stosunku

pracy pracownik zobowi zuje si do wykonywania pracy

okre lonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kie-
rownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez

pracodawc , a pracodawca – do zatrudniania pracownika
za wynagrodzeniem).

Zmieniona deinicja działalno ci gospodarczej nie

wyklucza równie ze swojego zakresu usług wiadczonych

na podstawie tzw. podwykonawstwa, np. w bran y budow-

lanej. wiadczenie usług przez przedsi biorc b d cego

podwykonawc , nie oznacza, e przedsi biorca ten nie

ponosi ryzyka zwi zanego z prowadzon działalno ci .

Podwykonawca, w stosunku do zlecaj cego wykonanie

tych usług, ponosi ryzyko gospodarcze zwi zane chocia by

z jako ci wiadczonych usług. Ponadto nale y zauwa-

yć, e aby podatnik utracił status przedsi biorcy, musz

wszystkie przesłanki negatywne zaistnieć ł cznie. Tym

samym osoba wiadcz ca usługi na zasadzie podwykonaw-

stwa, z tego tylko tytułu, e jest podwykonawc , nie utraci

statusu przedsi biorcy.

Nieuzasadnione s równie obawy, e od 2007 r. za

przedsi biorc zostanie uznany „udzielaj cy licencji
wynalazca czy autor kilkakrotnie wznawianej publikacji”.

Wprawdzie nowa deinicja działalno ci gospodarczej obej-

muje działalno ć polegaj c na wykorzystywaniu rzeczy

oraz warto ci niematerialnych i prawnych, to jednak pod

warunkiem, e uzyskane z niej przychody nie s zaliczane do

innych przychodów ze ródeł wymienionych w art. 10 ust. 1

pkt 1, 2 i 4-9 ustawy o podatku dochodowym od osób izycz-

nych. Przedmiot prawa autorskiego okre la ustawa z dnia

4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

odatkowa

księga

Przychodów

rozchodów

Praktyce

(Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 z pó n. zm.). Je eli zatem

ródłem tych przychodów b d prawa maj tkowe, o któ-

rych mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku docho-

dowym od osób izycznych, to przychody z tego tytułu nie

mog zostać uznane za przychody z działalno ci gospodar-

czej. Z tych samych wzgl dów, przychodem z działalno ci

gospodarczej nie b d równie przychody z najmu, je eli

ich ródłem b dzie art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku

dochodowym od osób izycznych”.

Taka negatywna deinicja działalno ci gospodarczej

mo e jednak powodować problemy u irm prowadz cych

działalno ć gospodarcz jednoosobowo. Posiadanie zatem

samego wpisu do ewidencji działalno ci gospodarczej nie

przes dza o tym, czy mamy do czynienia z podmiotem

prowadz cym działalno ć gospodarcz . Je eli powy sze

warunki współpracy ze zleceniodawc b d spełnione ł cz-

nie, to mo e okazać si , e wykonuj cy te czynno ci zosta-

nie uznany za pracownika czy osob pracuj c na zasadzie

umowy zlecenia. To wi e si z innym sposobem opodat-

kowania, dopłat podatku i wy szymi składkami ZUS.

Podj cie decyzji o prowadzeniu działalno ci na własny

rachunek jest podyktowane wieloma, bardzo ró nymi nie-

kiedy wzgl dami. W ka dym jednak przypadku najistotniej-

sze jest to, aby osoby pragn ce uzyskiwać dochody w ten

wła nie sposób, zdawały sobie spraw z wynikaj cych dla

nich z tej decyzji konsekwencji, nowych praw, ale przede

wszystkim obowi zków, koniecznych do zrealizowania

zada – pocz wszy od tych, wynikaj cych z faktu powo-

łania do ycia nowego podmiotu, a na zadaniach przedsi -

biorcy prowadz cego działalno ć gospodarcz w przyj tej

formie i w okre lonym zakresie sko czywszy.

2. nIedawne istotne zmiany w podatku dochodowym

od osób zycznych

Z pocz tkiem 2007 r. znikła m.in. ostatnia ulga zwi -

zana z budownictwem mieszkaniowym, tzw. ulga odset-

kowa, polegaj ca na odliczeniu od dochodu odsetek na

spłat kredytu zaci gni tego na cele mieszkaniowe. Jednak

ci, którzy uzyskali ju prawo do tej ulgi oraz osoby, które

zawarły umow kredytow do ko ca 2006 roku, mog

nadal korzystać z tej ulgi na dotychczasowych zasadach

jeszcze przez 20 lat, tj. do ko ca 2027 r.

Znikła ponadto ulga na zatrudnienie gosposi na pod-

stawie umowy aktywizacyjnej. Osoby, które zatrudniły

gosposi , zawieraj c z ni umow przed 2007 r., mog z tej

ulgi nadal korzystać na zasadzie praw nabytych.

Je li chodzi o nowe ulgi, to w 2007 r. pojawiła si

tzw. ulga rodzinna (ulga na dzieci). W zakresie tej ulgi

prorodzinnej od 1 stycznia 2009 r. z odliczenia, oprócz

rodziców, mog korzystać tak e opiekunowie prawni

dziecka oraz osoby pełni ce funkcj rodziny zast pczej.

Odliczeniu od podatku podlega obecnie kwota stanowi ca

ozdział

i. P

odatek

dochodowy

osób

fizyczNych

1/6 kwoty 556,02 zł (czyli 92,67 zł na ka de dziecko) za

ka dy miesi c kalendarzowy, w którym podatnik wyko-

nywał władz , pełnił funkcj albo sprawował opiek nad

małoletnim dzieckiem. Odliczenie dotyczy ł cznie obojga

rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców

zast pczych pozostaj cych w zwi zku mał e skim. Od

rozliczenia ju za 2008 rok prawo do ulgi przysługuje na

podstawie zmienionych przepisów tym podatnikom, któ-

rych dzieci nie uko czyły 25 lat i ucz si b d studiuj

za granic i tym, których dzieci bez wzgl du na ich wiek

otrzymuj dodatek piel gnacyjny b d rent socjaln . Rok

2008 był ostatnim, za który podatnicy korzystaj cy z ulgi

prorodzinnej mogli rozliczyć si za po rednictwem płat-

nika (dotyczy to podatników składaj cych o wiadczenie na

formularzu PIT-12). Pocz wszy od rozliczenia za 2009 rok

osoby korzystaj ce z ulgi musz wi c same składać zezna-

nie podatkowe.

Honorowi krwiodawcy mog teraz pomniejszyć swój

dochód o ekwiwalent, jaki zgodnie z przepisami o publicz-

nej słu bie krwi, nale ałby si im za oddan krew.

Jest nadal mo liwo ć przekazywania podatku na rzecz

organizacji po ytku publicznego – teraz czynić to mo emy

za po rednictwem urz du skarbowego, któremu w zezna-

niu b d w korekcie zeznania wska emy organizacj , dla

której chcemy przekazać swój 1% podatku.

Minister Pracy i Polityki Społecznej prowadzi w formie

elektronicznej i nie pó niej ni dnia 15 grudnia roku podat-

kowego zamieszcza na stronie internetowej Biuletynu Infor-

macji Publicznej obowi zuj cy wykaz organizacji po ytku

publicznego, na które podatnik podatku dochodowego

od osób izycznych mo e przekazać 1% podatku. Zgod-

nie ze zmienionymi zasadami przekazywania 1% podatku

na rzecz organizacji po ytku publicznego. Mo na teraz prze-

kazać równie kwot w wysoko ci nieprzekraczaj cej 1%

podatku nale nego wynikaj cego z korekty podatkowego

zło onego w terminie okre lonym dla jego zło enia, je li

została dokonana w ci gu miesi ca od upływu terminu dla

zło enia zeznania podatkowego. Warunkiem przekazania

kwoty na rzecz organizacji po ytku publicznego jest zapłata

w pełnej wysoko ci podatku nale nego stanowi cego pod-

staw obliczenia kwoty, która ma być przekazana na rzecz

organizacji po ytku publicznego, nie pó niej ni w terminie

2 miesi cy od upływu terminu dla zło enia zeznania podat-

kowego. Nie stanowi ju przeszkody zaległo ć podatkowa,

której wysoko ć nie przekracza 3-krotno ci warto ci opłaty

dodatkowej pobieranej przez Poczt Polsk S.A. za polece-

nie przesyłki listowej (czyli obecnie 6,60 zł).

Mo emy równie korzystać z mo liwo ci odliczenia

od dochodu darowizn na działalno ć po ytku publicznego

– 6% dochodu, przeznaczonych nie tylko na rzecz organiza-

cji polskich, ale równie równowa nych organizacji w pa -

stwach UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

U osób otrzymuj cych alimenty na dzieci do 25 roku

ycia, otrzymane kwoty s w pełni zwolnione z podatku,

a inne, np. od m a dla ony, czy od dzieci dla rodziców

– do wysoko ci 700 zł miesi cznie. Ju w stosunku do