„Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi”
stan prawny na dzień 2010-09-06

1

ROZPORZ

Ą

DZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

z dnia 1 grudnia 1998 r.

w sprawie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa

ż

onych w

monitory ekranowe.



Na podstawie art. 237[15] § 1 Kodeksu pracy zarz

ą

dza si

ę

, co nast

ę

puje:

§ 1. Rozporz

ą

dzenie okre

ś

la:

1) wymagania bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy

wyposa

ż

onych w monitory ekranowe,

2) wymagania dotycz

ą

ce organizacji pracy na stanowiskach wyposa

ż

onych w

monitory ekranowe.
§ 2. Ilekro

ć

w rozporz

ą

dzeniu jest mowa o:

1) monitorze ekranowym - nale

ż

y przez to rozumie

ć

urz

ą

dzenie do wy

ś

wietlania

informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezale

ż

nie od metody

uzyskiwania obrazu,
2) stanowisku pracy - nale

ż

y przez to rozumie

ć

przestrze

ń

pracy, wraz z

wyposa

ż

eniem w

ś

rodki i przedmioty pracy, obejmuj

ą

cym:

a) wyposa

ż

enie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiatur

ę

lub inne

urz

ą

dzenia wej

ś

ciowe, jednostk

ę

centraln

ą

lub stacj

ę

dyskietek,

b) wyposa

ż

enie dodatkowe, w tym drukark

ę

, skaner, mysz, trackball,

c) wyposa

ż

enie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnó

ż

ek,

3) systemie komputerowym - nale

ż

y przez to rozumie

ć

urz

ą

dzenia wchodz

ą

ce w

skład wyposa

ż

enia podstawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z

oprogramowaniem,
4) pracowniku - nale

ż

y przez to rozumie

ć

ka

ż

d

ą

osob

ę

zatrudnion

ą

przez

pracodawc

ę

, w tym praktykanta i sta

ż

yst

ę

, u

ż

ytkuj

ą

c

ą

w czasie pracy monitor

ekranowy co najmniej przez połow

ę

dobowego wymiaru czasu pracy.

§ 3. Przepisów rozporz

ą

dzenia nie stosuje si

ę

do:

1) kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
2) systemów komputerowych na pokładach

ś

rodków transportu,

3) systemów komputerowych przeznaczonych głównie do u

ż

ytku publicznego,

4) systemów przeno

ś

nych nie przeznaczonych do u

ż

ytkowania na danym stanowisku

pracy,
5) kalkulatorów, kas rejestruj

ą

cych i innych urz

ą

dze

ń

z małymi ekranami do

prezentacji danych lub wyników pomiarów,
6) maszyn do pisania z wy

ś

wietlaczem ekranowym.

§ 4. Pracodawca jest obowi

ą

zany organizowa

ć

stanowiska pracy z monitorami

ekranowymi w taki sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy oraz ergonomii, okre

ś

lone w zał

ą

czniku do niniejszego

rozporz

ą

dzenia.

„Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi”
stan prawny na dzień 2010-09-06

2

§ 5. 1. Pracodawca jest obowi

ą

zany do przeprowadzania na stanowiskach pracy,

wyposa

ż

onych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie:

1) organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposa

ż

enia, w

sposób zapewniaj

ą

cy spełnienie wymaga

ń

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy,

2) stanu elementów wyposa

ż

enia stanowisk pracy, zapewniaj

ą

cego bezpiecze

ń

stwo

pracy, w tym ochron

ę

przed pora

ż

eniem pr

ą

dem elektrycznym,

3) obci

ąż

enia narz

ą

du wzroku oraz układu mi

ęś

niowo-szkieletowego pracowników,

4)

obci

ąż

enia

pracowników

czynnikami

fizycznymi,

w

tym

szczególnie

nieodpowiednim o

ś

wietleniem,

5) obci

ąż

enia psychicznego pracowników, wynikaj

ą

cego ze sposobu organizacji

pracy.
2. Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna by

ć

przeprowadzana w szczególno

ś

ci dla

nowo tworzonych stanowisk oraz po ka

ż

dej zmianie organizacji i wyposa

ż

enia

stanowisk pracy. Na podstawie oceny pracodawca jest obowi

ą

zany podejmowa

ć

działania maj

ą

ce na celu usuni

ę

cie stwierdzonych zagro

ż

e

ń

i uci

ąż

liwo

ś

ci.

§ 6. Pracodawca jest obowi

ą

zany:

1) informowa

ć

pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i

bezpiecze

ń

stwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej

oceny, o której mowa w § 5, oraz wszelkich

ś

rodkach bezpiecze

ń

stwa i ochrony

zdrowia,
2) przeszkoli

ć

pracowników w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy w trybie

okre

ś

lonym w odr

ę

bnych przepisach.

§ 7. Pracodawca jest obowi

ą

zany zapewni

ć

pracownikom:

1) ł

ą

czenie przemienne pracy zwi

ą

zanej z obsług

ą

monitora ekranowego z innymi

rodzajami prac nie obci

ąż

aj

ą

cymi narz

ą

du wzroku i wykonywanymi w innych

pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze
monitora ekranowego lub
2) co najmniej 5-minutow

ą

przerw

ę

, wliczan

ą

do czasu pracy, po ka

ż

dej godzinie

pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
§ 8. 1. Pracodawca jest obowi

ą

zany zapewni

ć

pracownikom zatrudnionym na

stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczn

ą

opiek

ę

zdrowotn

ą

, w zakresie

i na zasadach okre

ś

lonych w odr

ę

bnych przepisach.

2. Pracodawca jest obowi

ą

zany zapewni

ć

pracownikom okulary koryguj

ą

ce wzrok,

zgodne z zaleceniem lekarza, je

ż

eli wyniki bada

ń

okulistycznych przeprowadzonych

w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wyka

żą

potrzeb

ę

ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
§ 9. 1. Rozporz

ą

dzenie wchodzi w

ż

ycie po upływie 3 miesi

ę

cy od dnia ogłoszenia, z

zastrze

ż

eniem ust. 2.

2. Istniej

ą

ce w dniu wej

ś

cia w

ż

ycie rozporz

ą

dzenia stanowiska pracy wyposa

ż

one w

monitory ekranowe powinny by

ć

dostosowane do wymaga

ń

okre

ś

lonych w

rozporz

ą

dzeniu nie pó

ź

niej ni

ż

w ci

ą

gu 2 lat od dnia jego wej

ś

cia w

ż

ycie, z

wyj

ą

tkiem pkt 5. 1 lit. f) i g) zał

ą

cznika do rozporz

ą

dzenia, które dotycz

ą

nowo

tworzonych stanowisk pracy.

„Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi”
stan prawny na dzień 2010-09-06

3

Załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998

r. (poz. 973)

MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZE

Ń

STWA I HIGIENY PRACY ORAZ

ERGONOMII,

JAKIE

POWINNY

SPEŁNIA

Ć

STANOWISKA

PRACY

WYPOSA

ś

ONE W MONITORY EKRANOWE

1. Wyposa

ż

enie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego

wyposa

ż

enia nie mo

ż

e powodowa

ć

podczas pracy nadmiernego obci

ąż

enia układu

mi

ęś

niowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz by

ć

ź

ródłem zagro

ż

e

ń

dla pracownika.

2. 1. Monitor ekranowy powinien spełnia

ć

nast

ę

puj

ą

ce wymagania:

a) znaki na ekranie powinny by

ć

wyra

ź

ne i czytelne,

b) obraz na ekranie powinien by

ć

stabilny, bez t

ę

tnienia lub innych form

niestabilno

ś

ci,

c) jaskrawo

ść

i kontrast znaku na ekranie powinny by

ć

łatwe do regulowania w

zale

ż

no

ś

ci od warunków o

ś

wietlenia stanowiska pracy,

d) regulacje ustawienia monitora powinny umo

ż

liwia

ć

pochylenie ekranu co najmniej

20° do tyłu i 5° do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° - po 60° w
obu kierunkach,
e) ekran monitora powinien by

ć

pokryty warstw

ą

antyodbiciow

ą

lub wyposa

ż

ony w

odpowiedni filtr.
2. 2. W razie potrzeby wynikaj

ą

cej z indywidualnych cech antropometrycznych

pracownika, powinna by

ć

u

ż

yta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół.

2. 3. Ustawienie ekranu monitora wzgl

ę

dem

ź

ródeł

ś

wiatła powinno ogranicza

ć

ol

ś

nienie i odbicia

ś

wiatła.

3. 1. Klawiatura powinna stanowi

ć

osobny element wyposa

ż

enia podstawowego

stanowiska pracy.
3. 2. Konstrukcja klawiatury powinna umo

ż

liwia

ć

u

ż

ytkownikowi przyj

ę

cie pozycji,

która nie powodowałaby zm

ę

czenia mi

ęś

ni ko

ń

czyn górnych podczas pracy.

Klawiatura powinna posiada

ć

w szczególno

ś

ci:

a) mo

ż

liwo

ść

regulacji k

ą

ta nachylenia w zakresie 0÷15°,

b) odpowiedni

ą

wysoko

ść

- przy spełnieniu warunku, aby wysoko

ść

ś

rodkowego

rz

ę

du klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licz

ą

c od płaszczyzny stołu, nie

przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury.
3. 3. Powierzchnia klawiatury powinna by

ć

matowa, a znaki na klawiaturze powinny

by

ć

kontrastowe i czytelne.

4. 1. Konstrukcja stołu powinna umo

ż

liwia

ć

dogodne ustawienie elementów

wyposa

ż

enia stanowiska pracy, w tym zró

ż

nicowan

ą

wysoko

ść

ustawienia monitora

ekranowego i klawiatury.
4. 2. Szeroko

ść

i gł

ę

boko

ść

stołu powinna zapewnia

ć

:

a) wystarczaj

ą

c

ą

powierzchni

ę

do łatwego posługiwania si

ę

elementami wyposa

ż

enia

stanowiska i wykonywania czynno

ś

ci zwi

ą

zanych z rodzajem pracy,

b) ustawienie klawiatury z zachowaniem odległo

ś

ci nie mniejszej ni

ż

100 mm mi

ę

dzy

klawiatur

ą

a przedni

ą

kraw

ę

dzi

ą

stołu,

c) ustawienie elementów wyposa

ż

enia w odpowiedniej odległo

ś

ci od pracownika, to

jest w zasi

ę

gu jego ko

ń

czyn górnych, bez konieczno

ś

ci przyjmowania wymuszonych

pozycji.
4. 3. Wysoko

ść

stołu oraz siedziska krzesła powinna by

ć

taka, aby zapewniała:

„Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi”
stan prawny na dzień 2010-09-06

4

a) naturalne poło

ż

enie ko

ń

czyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co

najmniej k

ą

ta prostego mi

ę

dzy ramieniem i przedramieniem,

b) odpowiedni k

ą

t obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°÷50° w d ół (licz

ą

c od

linii poziomej na wysoko

ś

ci oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do

ś

rodka ekranu), przy czym górna kraw

ę

d

ź

ekranu monitora nie powinna znajdowa

ć

si

ę

powy

ż

ej oczu pracownika,

c) odpowiedni

ą

przestrze

ń

do umieszczenia nóg pod blatem stołu.

4. 4. Powierzchnia blatu stołu powinna by

ć

matowa, najlepiej barwy jasnej.

5. 1. Krzesło stanowi

ą

ce wyposa

ż

enie stanowiska pracy powinno posiada

ć

:

a) dostateczn

ą

stabilno

ść

, przez wyposa

ż

enie go w podstaw

ę

co najmniej

pi

ę

ciopodporow

ą

z kółkami jezdnymi,

b) wymiary oparcia i siedziska, zapewniaj

ą

ce wygodn

ą

pozycj

ę

ciała i swobod

ę

ruchów,
c) regulacj

ę

wysoko

ś

ci siedziska w zakresie 400÷500 mm, licz

ą

c od podłogi,

d) regulacj

ę

wysoko

ś

ci oparcia oraz regulacj

ę

pochylenia oparcia w zakresie: 5° do

przodu i 30° do tyłu,
e) wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygi

ę

cia

kr

ę

gosłupa i odcinka udowego ko

ń

czyn dolnych,

f) mo

ż

liwo

ść

obrotu wokół osi pionowej o 360°,

g) podłokietniki.
5. 2. Mechanizmy regulacji wysoko

ś

ci siedziska i pochylenia oparcia powinny by

ć

łatwo dost

ę

pne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulacj

ę

mo

ż

na było

wykonywa

ć

w pozycji siedz

ą

cej.

6. 1. Je

ś

li przy pracy istnieje konieczno

ść

korzystania z dokumentów, stanowisko

pracy nale

ż

y wyposa

ż

y

ć

w uchwyt na dokument, posiadaj

ą

cy regulacj

ę

ustawienia

wysoko

ś

ci, pochylenia oraz odległo

ś

ci od pracownika.

6. 2. Uchwyt na dokument powinien znajdowa

ć

si

ę

przed pracownikiem - mi

ę

dzy

ekranem monitora i klawiatur

ą

- lub w innym miejscu -w pozycji minimalizuj

ą

cej

uci

ąż

liwe ruchy głowy i oczu.

7. 1. Na

ż

yczenie pracownika, a tak

ż

e gdy wysoko

ść

krzesła uniemo

ż

liwia

pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy
nale

ż

y wyposa

ż

y

ć

w podnó

ż

ek.

7. 2. Podnó

ż

ek powinien mie

ć

k

ą

t pochylenia w zakresie 0°÷15°, a jego wysoko

ść

powinna by

ć

dostosowana do potrzeb wynikaj

ą

cych z cech antropometrycznych

pracownika.
7. 3. Powierzchnia podnó

ż

ka nie powinna by

ć

ś

liska, a sam podnó

ż

ek nie powinien

przesuwa

ć

si

ę

po podłodze podczas u

ż

ywania.

8. 1. Stanowisko pracy powinno by

ć

tak zaprojektowane, aby pracownik miał

zapewnion

ą

dostateczn

ą

przestrze

ń

pracy, pozwalaj

ą

c

ą

na umieszczenie wszystkich

elementów obsługiwanych r

ę

cznie w zasi

ę

gu ko

ń

czyn górnych.

8. 2. Stanowisko pracy wyposa

ż

one w monitor ekranowy powinno by

ć

tak

usytuowane w pomieszczeniu, aby zapewniało pracownikowi swobodny dost

ę

p do

tego stanowiska. Odległo

ś

ci mi

ę

dzy s

ą

siednimi monitorami powinny wynosi

ć

co

najmniej 0,6 m, a mi

ę

dzy pracownikiem i tyłem s

ą

siedniego monitora - co najmniej

0,8 m.
8. 3. Odległo

ść

oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosi

ć

400÷750 mm.

9. 1. O

ś

wietlenie powinno zapewnia

ć

komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:

a) poziom nat

ęż

enia o

ś

wietlenia powinien spełnia

ć

wymagania okre

ś

lone w Polskich

Normach,

„Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi”
stan prawny na dzień 2010-09-06

5

b) nale

ż

y ograniczy

ć

ol

ś

nienie bezpo

ś

rednie od opraw, okien, przezroczystych lub

półprze

ź

roczystych

ś

cian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz ol

ś

nienie

odbiciowe od ekranu monitora, w szczególno

ś

ci przez stosowanie odpowiednich

opraw o

ś

wietleniowych, instalowanie

ż

aluzji lub zasłon w oknach.

9. 2. Dopuszcza si

ę

stosowanie opraw o

ś

wietlenia miejscowego, pod warunkiem

ż

e

b

ę

d

ą

to oprawy nie powoduj

ą

ce ol

ś

nienia.

10. Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a tak

ż

e przy

planowaniu wykonywania zada

ń

z u

ż

yciem ekranu monitora pracodawca powinien

uwzgl

ę

dnia

ć

w szczególno

ś

ci nast

ę

puj

ą

ce wymagania:

a) oprogramowanie powinno odpowiada

ć

zadaniu przewidzianemu do wykonania,

b) oprogramowanie powinno by

ć

łatwe w u

ż

yciu oraz dostosowane do poziomu

wiedzy i (lub) do

ś

wiadczenia pracownika,

c) systemy komputerowe musz

ą

zapewnia

ć

przekazywanie pracownikom informacji

zwrotnej o ich działaniu,
d) systemy komputerowe musz

ą

gwarantowa

ć

wy

ś

wietlanie informacji w formie i

tempie odpowiednich dla pracownika,
e) bez wiedzy pracownika nie mo

ż

na dokonywa

ć

kontroli jako

ś

ciowej i ilo

ś

ciowej jego

pracy,
f) przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny by

ć

stosowane

zasady ergonomii.
11. 1. Wilgotno

ść

wzgl

ę

dna powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy

z monitorami ekranowymi nie powinna by

ć

mniejsza ni

ż

40%.

11. 2. Wymagania dotycz

ą

ce najwy

ż

szych dopuszczalnych st

ęż

e

ń

i nat

ęż

e

ń

czynników szkodliwych dla zdrowia w

ś

rodowisku pracy, w tym dotycz

ą

ce poziomu

hałasu oraz promieniowania, okre

ś

laj

ą

odr

ę

bne przepisy i Polskie Normy.

„Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi”
stan prawny na dzień 2010-09-06

6

Zał

ą

cznik

do rozporz

ą

dzenia Rady Ministrów z dnia 10 wrze

ś

nia 1996 r. (poz. 545)

WYKAZ PRAC WZBRONIONYCH KOBIETOM

I. Prace zwi

ą

zane z wysiłkiem fizycznym i transportem ci

ęż

arów oraz wymuszon

ą

pozycj

ą

ciała

1. Wszystkie prace, przy których najwy

ż

sze warto

ś

ci obci

ąż

enia prac

ą

fizyczn

ą

,

mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczaj

ą

5000 kJ

na zmian

ę

robocz

ą

, a przy pracy dorywczej - 20 kJ/min.

Uwaga: 1kJ = 0,24 kcal.


2. R

ę

czne podnoszenie i przenoszenie ci

ęż

arów o masie przekraczaj

ą

cej:

1) 12 kg - przy pracy stałej,
2) 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin

ę

w czasie zmiany roboczej).

3. R

ę

czna obsługa elementów urz

ą

dze

ń

(d

ź

wigni, korb, kół sterowniczych itp.), przy

której wymagane jest u

ż

ycie siły przekraczaj

ą

cej:

1) 50 N - przy pracy stałej,
2) 100 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin

ę

w czasie zmiany roboczej).

4. No

ż

na obsługa elementów urz

ą

dze

ń

(pedałów, przycisków itp.), przy której

wymagane jest u

ż

ycie siły przekraczaj

ą

cej:

1) 120 N - przy pracy stałej,
2) 200 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzin

ę

w czasie zmiany roboczej).

5. R

ę

czne przenoszenie pod gór

ę

- po pochylniach, schodach itp., których

maksymalny k

ą

t nachylenia przekracza 30°, a wysoko

ść

5 m - ci

ęż

arów o masie

przekraczaj

ą

cej:

1) 8 kg -