TPL WYK

 

Rozpuszczanie

 

2012-09-21  

TPL WYK

 

2012-09-22 

 

Rozpuszczanie 

 

 

 

 

TPL WYK

 

Rozpuszczanie

 

2012-09-21  

Technologia Postaci Lek

ów WYK 

2012-09-22 

 

Temat: Rozpuszczanie 
 

Większość substancji w TPL

 występuje w postaci sta

łej. 

Aby przygotować lek trzeba ją 

rozpuścić.

 

 
Roztw

ór 

•

 

jednofazowa, kilkuskładnikowa mieszanina, której poszczególne składniki znajdują się 
w rozproszeniu cząstkowym 

•

 

to mieszanina homogenna (jednorodna)  

•

 

Charakteryzują się właściwościami odmiennymi od właściwości poszczególnych 
składników 

 
W TPL wyróżnimy dwa rodzaje roztworów: 

•

 

roztwory rzeczywiste, w których cząstki rozpuszczone maja rozmiary < 1nm 

•

 

roztwory koloidalne, w których cząstki rozproszone mają wielkość 1-100 nm. 

 
Jeżeli mówimy, o roztworach to mamy pojęcia: 

•

 

rozpuszczalnik SOLVENS - składnik roztworu występujący w największej ilości 

•

 

substancja rozpuszczona SOLVENDUM - składnik roztworu występujący w mniejszej 
ilości 

 
Substancje lecznicze stosowane w postaci roztworów mogą być: 

•

 

ad usum internum 

•

 

ad usum externum 

 
Roztwory podawane są, jako: 

 

iniekcje 

 

krople do ucha, oczu, nosa 

 

inhalacje 

 
Roztwory substancji leczniczych mają te zaletę, że są łatwe do dozowania, czyli dzielenia na 
dawki. 
 
Zasady sporządzania roztworów: 

•

 

odważenie określonej ilości rozpuszczalnika 

•

 

odważenie substancji leczniczej 

•

 

rozpuszczenie substancji leczniczej w rozpuszczalniku przez mieszanie 

•

 

sączenie sporządzonego roztworu (zawsze) 

•

 

otrzymanie roztworu o żądanym stężeniu jest uzależnione od właściwość substancji 
rozpuszczanej i od właściwości rozpuszczalnika 

 
W rozpuszczalnikach polarnych (

posiadaj

ą

ce znaczny moment dipolowy) 

takich jak woda, gliceryna, 

etanol dobrze rozpuszczają się substancje polarne takie jak jodek potasu, rezorcyna 

 

 

TPL WYK

 

Rozpuszczanie

 

2012-09-21  

 
W rozpuszczalnikach niepolarnych (

posiadaj

ą

ce zerowy albo bardzo mały 

moment dipolowy

)

 takich jak 

parafina, oleje roślinne dobrze rozpuszczaja się substancje niepolarne takie jak kamfora, 
mentol. 
 
Rozpuszczalność jest miarą stężenia substancji rozpuszczanej w stanie nasycenia roztworu, 
oznacza to ile substancji musimy rozpuścić w danym rozpuszczalniku, aby uzyskać roztwór 
nasycony. 

 

 

 

 

 

       

 

 

 

 

rozpuszczalnika 

bardzo łatwo rozpuszczalna

   

1 g rozpuszcza się w

   

< 1g  

łatwo rozpuszczalna

   

 

1 g rozpuszcza się w

   

1-10 g

   

 

rozpuszczalna

   

 

 

1 g rozpuszcza się w

   

10-30 g 

dość trudno rozpuszczalna

 

 

1 g rozpuszcza się w

   

30-100 g 

trudno rozpuszczalna

   

 

1 g rozpuszcza się w

   

100-1000 g 

bardzo trudno rozpuszczalna

   

1 g rozpuszcza się w

   

1000-10 000 g 

praktycznie nierozpuszczalna

  

1 g rozpuszcza się w

   

> 10 000g 

 
Szybkość rozpuszczania to zdolność przechodzenia substancji sta

łej do roztworu w jednostce 

czasu. 
 
Szybkość rozpuszczania można zwiększyć przez: 

•

 

podwyższenie temperatury.  

•

 

zmniejszenie cząstek - powoduje zwiększenie powierzchni substancji rozpuszczanej 

•

 

mieszanie 

•

 

stężenie substancji stężenie | szybkość | 

 
 
Aby oddzielić ciała stałe od cieczy w TPL stosuje się 

•

 

sączenie 

•

 

cedzenie 

•

 

klarowanie  

•

 

dekantowanie 

 
Stosowanie powyższych metod: 

•

 

kiedy chcemy oczyścić roztwór z zanieczyszczeń mechanicznych, które dostały się 
przypadkowo do roztworu w trakcie jego przygotowywania lub pochodzą z użytych 
substancji 

•

 

kiedy chcemy oddzielić osad zawierający substancję leczniczą od roztworu, z którego 
został wytrącony 

•

 

kiedy chcemy oddzielić roztwór od nierozpuszczonej w nim substancji, np. gdy 
chcemy otrzymać roztwór nasycony 

•

 

kiedy chcemy oddzielić uzyskany ekstrakt (wyciąg) od ekstrahowanego materiału, np. 
oddzielając nalewkę od wytrawianego materiału roślinnego 

 
 
Sączenie

 

•

 

stosuje się w celu oddzielenia ciała stałego od cieczy za pomocą porowatej warstwy 

 

 

TPL WYK

 

Rozpuszczanie

 

2012-09-21  

przepuszczalnej dla cieczy a nie przepuszczalnej dla ciał stałych 

•

 

szybkość sączenia zależy od: 

o

 

wielkości powierzchni sączącej 

o

 

średnicy por

ów warstwy sączącej 

o

 

ilości i wielkości oddzielanych cząstek 

o

 

lepkości cieczy 

•

 

Sączenie wykonuje się najczęściej przez sączek bibułowy, takiej wielkości, aby jego 
górny brzeg znajdował sie 0, 5 cm poniżej górnej krawędzi lejka. 

•

 

Sączy się tylko i wyłącznie roztwory rzeczywiste a nie koloidalne. 

•

 

My stosujemy sączenie grawitacyjne. Przemysł - próżniowe (podciśnienie) 
 
 

Sączki

 

•

 

muszą charakteryzować się odpornością chemiczną wobec składników sączonej 
mieszaniny 

•

 

wytrzymałością mechaniczną 

•

 

odpornością cieplną w temperaturze sączenia 
 

 
Cedzenie

 

•

 

to oddzielenie ciała stałego od cieczy za pomocą warstwy filtracyjnej o luźnej 
strukturze 

•

 

np. gaza, wata, płótno, flanela 

•

 

polega na umieszczeniu w lejku zwitka gazy, waty, flaneli, albo w gazie umieszcza sie 
watę 

•

 

cedzi się ciecze od dużej lepkości np. syropy, nalewki, soki, wyciągi roślinne, stopione 
podłoża maściowe, podłoża do czopków 

 
 
Klarowanie

 

•

 

oczyszczanie płynu z zawiesiny przez osadzenie jej na czymś 

•

 

wytraca się mętną ciecz z dodatkiem absorbentu np. talku 

•

 

mniejsze cząstki adsorbują się na talku, co pozwala oddzielić je przez sączenie 

 
 
Dekantacja

 

•

 

polega na pozostawieniu zawiesiny na pewien czas. 

•

 

w tym czasie cząstki zawiesiny opadają, czyli sedymentują. 

•

 

po upływie czasu zlewa się płyn znad osadu, który zgromadził się na dnie naczynia 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

TPL WYK

 

Rozpuszczanie

 

2012-09-21