TPL WYK

Rozpuszczanie

2012-09-21

TPL WYK

2012-09-22

Rozpuszczanie

TPL WYK

Rozpuszczanie

2012-09-21

Technologia Postaci Lek

ów WYK

2012-09-22

Temat: Rozpuszczanie

Większość substancji w TPL

występuje w postaci sta

łej.

Aby przygotować lek trzeba ją

rozpuścić.

Roztw

ór

•

jednofazowa, kilkuskładnikowa mieszanina, której poszczególne składniki znajdują się
w rozproszeniu cząstkowym

•

to mieszanina homogenna (jednorodna)

•

Charakteryzują się właściwościami odmiennymi od właściwości poszczególnych
składników

W TPL wyróżnimy dwa rodzaje roztworów:

•

roztwory rzeczywiste, w których cząstki rozpuszczone maja rozmiary < 1nm

•

roztwory koloidalne, w których cząstki rozproszone mają wielkość 1-100 nm.

Jeżeli mówimy, o roztworach to mamy pojęcia:

•

rozpuszczalnik SOLVENS - składnik roztworu występujący w największej ilości

•

substancja rozpuszczona SOLVENDUM - składnik roztworu występujący w mniejszej
ilości

Substancje lecznicze stosowane w postaci roztworów mogą być:

•

ad usum internum

•

ad usum externum

Roztwory podawane są, jako:

iniekcje

krople do ucha, oczu, nosa

inhalacje

Roztwory substancji leczniczych mają te zaletę, że są łatwe do dozowania, czyli dzielenia na
dawki.

Zasady sporządzania roztworów:

•

odważenie określonej ilości rozpuszczalnika

•

odważenie substancji leczniczej

•

rozpuszczenie substancji leczniczej w rozpuszczalniku przez mieszanie

•

sączenie sporządzonego roztworu (zawsze)

•

otrzymanie roztworu o żądanym stężeniu jest uzależnione od właściwość substancji
rozpuszczanej i od właściwości rozpuszczalnika

W rozpuszczalnikach polarnych (

posiadaj

ą

ce znaczny moment dipolowy)

takich jak woda, gliceryna,

etanol dobrze rozpuszczają się substancje polarne takie jak jodek potasu, rezorcyna

TPL WYK

Rozpuszczanie

2012-09-21

W rozpuszczalnikach niepolarnych (

posiadaj

ą

ce zerowy albo bardzo mały

moment dipolowy

)

takich jak

parafina, oleje roślinne dobrze rozpuszczaja się substancje niepolarne takie jak kamfora,
mentol.

Rozpuszczalność jest miarą stężenia substancji rozpuszczanej w stanie nasycenia roztworu,
oznacza to ile substancji musimy rozpuścić w danym rozpuszczalniku, aby uzyskać roztwór
nasycony.

rozpuszczalnika

bardzo łatwo rozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

< 1g

łatwo rozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

1-10 g

rozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

10-30 g

dość trudno rozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

30-100 g

trudno rozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

100-1000 g

bardzo trudno rozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

1000-10 000 g

praktycznie nierozpuszczalna

1 g rozpuszcza się w

> 10 000g

Szybkość rozpuszczania to zdolność przechodzenia substancji sta

łej do roztworu w jednostce

czasu.

Szybkość rozpuszczania można zwiększyć przez:

•

podwyższenie temperatury.

•

zmniejszenie cząstek - powoduje zwiększenie powierzchni substancji rozpuszczanej

•

mieszanie

•

stężenie substancji stężenie | szybkość |

Aby oddzielić ciała stałe od cieczy w TPL stosuje się

•

sączenie

•

cedzenie

•

klarowanie

•

dekantowanie

Stosowanie powyższych metod:

•

kiedy chcemy oczyścić roztwór z zanieczyszczeń mechanicznych, które dostały się
przypadkowo do roztworu w trakcie jego przygotowywania lub pochodzą z użytych
substancji

•

kiedy chcemy oddzielić osad zawierający substancję leczniczą od roztworu, z którego
został wytrącony

•

kiedy chcemy oddzielić roztwór od nierozpuszczonej w nim substancji, np. gdy
chcemy otrzymać roztwór nasycony

•

kiedy chcemy oddzielić uzyskany ekstrakt (wyciąg) od ekstrahowanego materiału, np.
oddzielając nalewkę od wytrawianego materiału roślinnego

Sączenie

•

stosuje się w celu oddzielenia ciała stałego od cieczy za pomocą porowatej warstwy

TPL WYK

Rozpuszczanie

2012-09-21

przepuszczalnej dla cieczy a nie przepuszczalnej dla ciał stałych

•

szybkość sączenia zależy od:

o

wielkości powierzchni sączącej

o

średnicy por

ów warstwy sączącej

o

ilości i wielkości oddzielanych cząstek

o

lepkości cieczy

•

Sączenie wykonuje się najczęściej przez sączek bibułowy, takiej wielkości, aby jego
górny brzeg znajdował sie 0, 5 cm poniżej górnej krawędzi lejka.

•

Sączy się tylko i wyłącznie roztwory rzeczywiste a nie koloidalne.

•

My stosujemy sączenie grawitacyjne. Przemysł - próżniowe (podciśnienie)

Sączki

•

muszą charakteryzować się odpornością chemiczną wobec składników sączonej
mieszaniny

•

wytrzymałością mechaniczną

•

odpornością cieplną w temperaturze sączenia

Cedzenie

•

to oddzielenie ciała stałego od cieczy za pomocą warstwy filtracyjnej o luźnej
strukturze

•

np. gaza, wata, płótno, flanela

•

polega na umieszczeniu w lejku zwitka gazy, waty, flaneli, albo w gazie umieszcza sie
watę

•

cedzi się ciecze od dużej lepkości np. syropy, nalewki, soki, wyciągi roślinne, stopione
podłoża maściowe, podłoża do czopków

Klarowanie

•

oczyszczanie płynu z zawiesiny przez osadzenie jej na czymś

•

wytraca się mętną ciecz z dodatkiem absorbentu np. talku

•

mniejsze cząstki adsorbują się na talku, co pozwala oddzielić je przez sączenie

Dekantacja

•

polega na pozostawieniu zawiesiny na pewien czas.

•

w tym czasie cząstki zawiesiny opadają, czyli sedymentują.

•

po upływie czasu zlewa się płyn znad osadu, który zgromadził się na dnie naczynia

TPL WYK

Rozpuszczanie

2012-09-21