Pojęcie konstytucji

 

Konstytucja – łac. constitutio – ustrój

 

Organizacja + gwarancje (konstytucja –
wyrazem umowy społecznej)

 

Ustawa zasadnicza = ustawa wyposażona w
najwyższą moc prawną (szczególny tryb
uchwalania i zmiany, konieczność zgodności
wszystkich aktów prawnych z konstytucją)

Konstytucja

 

określa zasady ustroju politycznego państwa

 

zasada suwerenności narodu;

 

zasada niepodległości i suwerenności państwa;

 

zasada demokratycznego państwa prawa;

 

zasada podziału władz;

 

zasada społecznej gospodarki rynkowej;

 

zasada przyrodzonej godności człowieka

 

zarysowuje strukturę organów państwowych, sposób
ich powoływania oraz kompetencje i wzajemne
związki

 

konkretyzuje podstawowe prawa
i obowiązki obywateli

Konstytucja RP z 2 kwietnia
1997r.

 

Wstęp (preambuła)

 

243 artykuły ujęte w 13 rozdziałów

 

Do chwili obecnej obowiązuje w pierwotnym
brzmieniu, z wyjątkiem zmian z 2006 r.
(europejski nakaz aresztowania) i 2009 r.
(niemożność wybrania na posła lub senatora
osób skazanych prawomocnym wyrokiem za
przestępstwo umyślne).

Zasada trójpodziału władz

 

Twórca – francuski prawnik i filozof –
Monteskiusz, „O duchu praw”

 

Oddzielenie władz - gwarancją wolności.

 

Trzy autonomiczne ośrodki władzy:

władza USTAWODAWCZA

władza WYKONAWCZA

władza SĄDOWNICZA

System organów państwowych

 

Organy państwowe – odpowiednio

zorganizowane instytucje, utworzone na

podstawie przepisów prawa i powołane do

wykonywana określonych zadań w imieniu

państwa tworząc aparat państwowy.

 

Wg Konstytucji RP – „ustrój RP opiera się na

podziale i równowadze władzy

ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej”.

Podział organów państwowych

kryterium: rodzaj sprawowanej władzy

 

Organy ustawodawcze – SEJM i SENAT

 

Organy wykonawcze – PREZYDENT, RADA
MINISTRÓW, PREZES RM, MINISTOWIE,
WOJEWODOWIE, i inne jak np.
wyspecjalizowane organy

 

Organy sądownicze – SĄDY
i TRYBUNAŁY

Parlament

 

Istnienie parlamentu (jako organu
złożonego z demokratycznie wybieranych
przedstawicieli narodu, realizującego władzę
ustawodawczą i sprawującego kontrolę nad
funkcjonowaniem władzy wykonawczej) jest
warunkiem koniecznym demokratyzmu !

 

To jedyny organ, którego skład odzwierciedla
podstawowe orientacje i preferencje
polityczne ogółu wyborców.

Związek parlamentu z władzą
wykonawczą

 

Uczestnictwo w powoływaniu rządu

 

Odpowiedzialność parlamentarna rządu i
ministrów

 

Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta

ALE!

 

Rządowe prawo inicjatywy ustawodawczej

 

Prezydenckie prawo weta wobec ustawy

 

Możliwość rozwiązania parlamentu

Związek parlamentu z władzą
sądowniczą

 

Uchwalanie ustaw wiążących sędziów
wykonujących funkcje orzecznicze

 

Wpływ na powoływanie sędziów TK i TS

Ale!

 

TK ma możliwość zakwestionować
uchwaloną przez parlament ustawę
(sprzeczność z konstytucją = pozbawienie
mocy obowiązującej)

Konstytucja z 2 kwietnia 1997r.

 

Określa Sejm i Senat jako organy władzy
ustawodawczej

 

Sejm – 460 posłów, wybieranych
w wyborach powszechnych, równych,
bezpośrednich i proporcjonalnych
w głosowaniu tajnym

 

Senat - 100 senatorów, wybieranych w wyborach
powszechnych i bezpośrednich, w głosowaniu
tajnym.

 

Brak równouprawnienia izb! (ograniczone
kompetencje Senatu!)

Gwarancje niezależności
posłów i senatorów

 

IMMUNITETY parlamentarne (wykluczenie

lub ograniczenie odpowiedzialności

parlamentarzysty za naruszenia prawa)

- 

i. materialny (wyłączenie karalności

określonych czynów), ma charakter

bezwzględny i trwały.

- 

i. formalny (ograniczenie dopuszczalności

ścigania za czyny będące przestępstwem,

nietykalność), ma charakter względny i

nietrwały.

Funkcje parlamentu

 

Ustawodawcza: funkcja ustrojodawcza i funkcja

ustawodawcza sensu stricto; akcesja do UE -

przejęcie części kompetencji przez RUE i PE

 

Kontrolna – wpływ na powołanie rządu i

możliwości jego zdymisjonowania; absolutorium

dla RM

 

Kreacyjna – bezpośrednie powoływanie i

odwoływanie innych organów konstytucyjnych/

osób wchodzących w ich skład; przede

wszystkim Sejm, Senat w ograniczonym

zakresie.

Kompetencje prezydenta

 

Relacje z pozostałymi władzami

 

Sprawy stosunków zagranicznych

 

Sprawy obronności i bezpieczeństwa państwa

 

Stanowienie prawa

 

Tradycyjne kompetencje prezydenta

Stanowienie prawa

 

„Skromne” kompetencje prawodawcze

prezydenta

 

Kompetencje ograniczone do aktów

podustawowych

- 

rozporządzenia

- 

zarządzenia

 

Prawo inicjatywy ustawodawczej

 

Weto ustawodawcze

 

Prawo zwracania się do TK o zbadanie

zgodności prawa z konstytucją

Tradycyjne kompetencje
prezydenta

 

Prawo łaski

 

Nadawanie obywatelstwa polskiego
i wyrażanie zgody na zrzeczenie się
obywatelstwa polskiego

 

Nadawanie orderów i odznaczeń

 

Kompetencje „reprezentacyjne”

 

Symbol państwa

Rada Ministrów - specyfika

 

Drugi podstawowy segment władzy
wykonawczej

 

Naczelny organ konstytucyjny państwa ,
którego skład, tryb powoływania oraz sposób
i zakres działania określają postanowienia
konstytucyjne i regulacje niższego rzędu.

Pozycja ustrojowa RM

 

jeden z dwu podstawowych organów władzy

państwowej, politycznie powiązany z Sejmem

 

odpowiedzialność polityczna (parlamentarna) przed

Sejmem, indywidualna - przed TS

 

organ kolegialny, przy jednoczesnej odrębności

jednoosobowych organów konstytucyjnych

 

w ramach kompetencji RM – najważniejsze

rozstrzygnięcia dot. bieżącego prowadzenia polityki

państwa (art. 146 ust. 2)

 

kierownictwo nad całym systemem administracji

rządowej (art. 146 ust. 3), nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego (art. 171)

Skład

Prezes RM

(+ ew.

wicepremierzy)

Ministrowie

„resortowi”

Ministrowie

„bez teki”

przewodniczący

określonych

w ustawach

komitetów

Pozycja ustrojowa władzy sądowniczej

 

Odrębność władzy sądowniczej

 

Niezależność od legislatywy i egzekutywy
(art. 173 Konstytucji RP)

 

Dwusegmentowość władzy sądowniczej
(sądy i trybunały)

Struktura sądów:

 

Wynika z art. 175 Konstytucji RP

Rodzaje sądów

Sąd Najwyższy

Sądy

powszechne

Sądy szczególne

administracyjne

wojskowe

NSA

garnizonowe

okręgowe

rejonowe

okręgowe

apelacyjne

WSA

Krajowa Rada Sądownictwa

 

Organ kolegialny, usytuowany „pomiędzy”
władzami

 

Skład:

- 

4 posłów, 2 senatorów

- 

pierwszy prezes SN, prezes NSA

- 

15 sędziów

- 

Minister sprawiedliwości

- 

Osoba powoływana przez prezydenta RP

 

Kompetencje: sprawy personalne sądownictwa

Konstytucyjne zasady działania
sądów:

 

Zasada dwuinstancyjności

 

Zasada udziału obywateli w sprawowaniu
wymiaru sprawiedliwości

 

Zasada jawności rozprawy

 

Prawo obywateli do sądu

 

Prawo obywatelu do obrony

 

Zasady praworządnego procesu