Gruźlica skóry

Katedra i Klinika Dermatologii, Chorób
Przenoszonych Drogą Płciową i Immunodermatologii

Lek. Luiza Marek

Jedna z najczęstszych chorób skóry w okresie

przedwojennym i powojennym.

W ostatnich latach wzrost zachorowań na gruźlicę

skóry, narządową, ma to związek z wirusem HIV.

Prątki kwasooporne ludzkie -

Mycobacterium

tuberculosis

rzadziej bydlęce -Mycobacterium bovis- poprzez mleko

krowie

Inne prątki: M. marinum, M. avium- zakażenia

niespecyficzne, basenowe.

Etiopatogeneza

Kwasochłonna, tlenowa pałeczka nieruchoma, bezotoczkowa, nie tworząca

zarodników, Gram +, dzieląca się co 16-20 godzin

Droga zakażenia

Skóra stanowi silną barierę immunologiczną, tworząc

niekorzystne warunki do rozwoju prątka.

Najczęstsza droga zakażenia- kropelkowa

Zakażenie zewnątrzpochodne- gruźlica dotyczy wyłącznie

skóry

Zakażenie wewnątrzpochodne-prątki dostają się do skóry

poprzez błony śluzowe (np. z nosa), drogą naczyń
chłonnych (tbc. colliquativa), drogą krwionośną (tbc.
miliaris)

Histopatologia

Gruzełek z centralna martwicą otoczony

wianuszkiem makrofagów i komórek olbrzymich

Langhansa, a na zewnątrz –limfocytami. Ponieważ

martwica może być bardzo nasilona, w obrazie

makroskopowym może przypominać ser

„martwica serowaciejąca”.

Klasyfikacja gruźlicy skóry

Gruźlica właściwa oraz tuberkulidy

Gruźlica właściwa:

- toczniowa

(tbc. luposa)- płaska, przerosła i

wrzodziejąca, brodawkująca

- węzłowa

(tbc. lymphandenitis)- węzły podżuchwowe

- rozpływna

(tbc. colliquativa)

- brodawkująca

(tbc. verrucosa)-ręce, stopy

- wrzodziejąca

(tbc. ulcerosa)- błony śluzowe

Gruźlica właściwa

Gruźlica toczniowa (tuberculosis luposa)

Przewlekła postać cechująca się zmianami guzkowymi ze

skłonnością do bliznowacenia oraz znaczną alergią na
tuberkulinę

Zakażenie jest zewnątrz- lub wewnątrzpochodne

Gruźlica toczniowa c.d.

Objawy:

Wykwitem pierwotnym jest żółtobrunatny lub

czerwonobrunatny guzek, o miękkiej spoistości, guzki

wykazują skłonność do przerostu, rozpadu i

bliznowacenia. Ogniska szerzą się obwodowo, zajmując

nawet w ciągu kilkunastu lat niewielkie przestrzenie.

Lokalizacja:
Twarz (przechodzenie zakażenia z błon śluzowych nosa i

jamy ustnej)

Choroba może rozpoczynać się w każdym wieku i

nieleczona trwa kilkanaście, kilkadziesiąt lat.

Gruźlica toczniowa c.d.

Odmiany:

Płaska-

samoistne bliznowacenie z obecnością guzków, brak

skłonności do wrzodzenia, powolny przebieg.

Przerosła i wrzodziejąca-

zniszczenie najczęściej skrzydełek

nosa i małżowin usznych.

Brodawkująca-

nawarstwienie hiperkeratotycznych strupów,

najczęściej na kończynach.

Gruźlica toczniowa c.d.

Różnicowanie:

• DLE
• Sarkoidoza
• Znamię komórkowe
• Kiła guzkowo-pełzakowata

Rozpoznanie:

-

dodatni objaw diaskopii

- dodatnie odczyny tuberkulinowe
- obraz histologiczny
- wykrycie prątków

Badania laboratoryjne

1. Bezposrednia identyfikacja drobnoustroju pod

mikroskopem w bioptatach skóry, metoda barwienia
Ziehl-Nielsena

2. Dodatni wynik hodowli 4-6 tyg na pożywce jajowej

Lowensteina-Jensena, lub pożywki agarowe Middlebrook,
antybiogram

3. PCR Amplifikacja kwasów nukleinowych

Hodowla Mycobacterium Tuberculosis, kalafiorowaty wzrost kolonii

Badania laboratoryjne c.d.

4

.

Testy śródskórne z antygenami mikobakterii (próby

tuberkulinowe z oczyszczoną pochodną białkową )- Test
Mantoux, po 48-72 godz. odczyt średnicy nacieku.

Brak nacieku- anergia.
Grudka- u osób mających wcześniej kontakt z prątkami.

5. Quanti FERON-TB Gold Test !
Ocena wydzielania interferonu gamma we krwi osób które

miały kontakt z prątkami.

Zapalenie gruźlicze węzłów chłonnych

(Lymphadenitis tuberculosa)

Przewlekła , łagodna postać dotycząca najczęściej węzłów

chłonnych podżuchwowych, tworzą pakiety i mają
skłonność do rozmiękania i przebijania, obecnie występuje
bardzo rzadko.

Źródło zakażenia- migdałki podniebienne (zakażone mleko

krowie)

Zapalenie gruźlicze węzłów chłonnych

(Lymphadenitis tuberculosa) c.d.

Objawy:

Początkowo węzły chłonne są twarde i niezrośnięte ze

skórą, która nie jest zmieniona, następnie skóra ulega
zaczerwienieniu, chełbotanie, przebicie z wytworzeniem
przetok.

Zapalenie gruźlicze węzłów chłonnych

(Lymphadenitis tuberculosa) c.d.

Różnicowanie:

- Choroba Hodgkina, białaczka limfatyczna
- Nieswoiste powiększenie węzłów chłonnych
-Przerzuty nowotworowe
-Promienica

Gruźlica rozpływna (Tuberculosis colliquativa)

Rozmiękające nacieki z przetokami i owrzodzeniami w

okolicach węzłów chłonnych i stawów, pozostają nierówne
blizny.

Dotyczy osób z gruźlicą węzłową lub kostno-stawową.

Gruźlica rozpływna (Tuberculosis colliquativa)

c.d.

Objawy:

Guzek lub guz w tkance podskórnej, zrastający się ze skórą ,

rozmiękający i przebijający się na zewnątrz, tworząc
przetoki i owrzodzenia. Powstają pozaciągane blizny w
wyniku nierównomiernego gojenia .

Lokalizacja:

okolica podżuchwowa, nadobojczykowa,

mostkowa, twarz.

Gruźlica rozpływna (Tuberculosis colliquativa)

c.d.

Różnicowanie:

- Ropnie zwykłe
- Promienica
- Sporotrychoza

Gruźlica brodawkująca (tuberculosis verrucosa)

• Hiperkeratotyczne, brodawkowate ogniska najczęściej

zlokalizowane na rękach, stopach.

• Zakażenie zewnątrzpochodne u osób stykających się z

bydłem.

• Wykwitem pierwotnym jest grudka hiperkeratotyczna,

zmiany mogą przypominać brodawki zwykłe lub
brodawczaki, pojedyncze ogniska.

Gruźlica brodawkująca (tuberculosis verrucosa)

c.d.

Różnicowanie:

1. Brodawki zwykłe
2. Liszaj płaski brodawkujący
3. Gruźlica toczniowa brodawkująca

Gruźlica wrzodziejąca (błon śluzowych)

Wrzodziejące zmiany w obrębie błon śluzowych u osób z

obniżoną odpornością chorujących na gruźlicę narządową.

Objawy:
Bolesne owrzodzenia o miękkiej podstawie pokrytej

drobnymi guzkami, występują na granicy skóry i błon
śluzowych.

TUBERKULIDY

Odczyn alergiczny na prątki lub na ich składowe, lub na

inne bakterie odgrywające rolę antygenów.

PODZIAŁ:
- guzkowo-zgorzelinowy
-rumień stwardniały
-lupoid prosówkowy rozsiany

Rumień stwardniały (erythema induratum)

• Zapalne zmiany guzowate o przewlekłym przebiegu

umiejscowione najczęściej na podudziach po stronie
zginaczy. Zaostrzenia wiosną i jesienią.

• Niekiedy guzy ulegają wchłonięciu, pozostawiając

zagłębienie (odmiana wrzodziejąca) lub ulegają rozpadowi
(odmiana wrzodziejąca).

Tuberkulid guzkowo-zgorzelinowy( tuberculid

papulo-necrotisans)

Drobne guzki z martwicą i bliznowaceniem w części

środkowej, umiejscowione głównie w okolicach
wyprostnych kończyn , łokcie, kolana.

Lupoid prosówkowy rozsiany twarzy (Lupoid

miliaris disseminatus faciei)

Drobne guzkowe zmiany rozsiane na skórze twarzy,

wykazują dodatni objaw diaskopii, po ich usunięciu mogą
powstawać wciągnięte blizenki.

Leczenie gruźlicy skóry

CEL:

1. Szybka eliminacja prątków
2. Zapobieganie lekooporności
3. Eliminacja prątków pozostających w organizmie w

stanie latentnym

Leczenie gruźlicy skóry

Zależy od postaci klinicznej oraz od współistnienia gruźlicy

narządowej, węzłowej lub układu kostnego.

Leczenie skojarzone:
• Izoniazyd- Hydrazyd kwasu izonikotynowego (INH)

5mg/kg m.c/ dobę

• Rifampicyna 10mg/kg m.c.
• Etambutol 15-25mg/kg m.c.
• Streptomycyna 15mg/kg m.c.
• Etionamid 25mg/kg m.c.
• Pirazynamid 30mg/kg m.c.

Leczenie gruźlicy skóry c.d.

Gruźlica skóry ze współistniejącą gruźlicą narządową u

chorych prątkujących:

INH+ Rifampicyna+Pirazynamid+Etambutol- 6mc

Gruźlica skóry u chorych nie prątkujących:
Rifampicyna+INH+Etambutol+ Streptomycyna

Leczenie podtrzymujące :
INH+ Rifampicyna

Leczenie gruźlicy skóry c.d.

Leczenie skojarzone jest najlepszym zabezpieczeniem przed

powstaniem oporności na INH

Okres leczenia:
- gruźlica węzłowa, rozpływna, właściwa wrzodziejąca-

kilkanaście miesięcy

-gruźlica brodawkująca- do ustąpienia zmian

Kryteria wyleczenia:

• Ocena stanu klinicznego i niestwierdzenie ziarniny

gruźliczej w obrazie histologicznym

• Badanie PCR na obecność przetrwałych prątków

• Posiewy

• Obserwacja pacjentów przez 2 lata

Dziękuję za uwagę