gornik odkrywkowej eksploatacji zloz 711[03] o1 04 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krzysztof Król

Rozpoznawanie elementów maszyn i mechanizmów
711[03].O1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Andrzej Figiel
dr inż. Marek Młyńczak

Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny

Konsultacja:
mgr Janusz Górny

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[03].O1.04
„Rozpoznawanie elementów maszyn i mechanizmów”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawy mechaniki i wytrzymałości materiałów

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Połączenia rozłączne i nierozłączne

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Części maszyn i mechanizmów

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż
711[03].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

wiczeń.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

711[03].O1

Techniczne podstawy zawodu

711[03].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

711[03].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

711[03].O1.03

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych

i eksploatacyjnych

711[03].O1.04

Rozpoznawanie elementów maszyn

i mechanizmów

711[03].O1.05

Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej

711[03].O1.06

Stosowanie podstawowych technik wytwarzania

części maszyn

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,

−

stosować jednostki układu SI,

−

wyjaśnić oznaczenia stosowane na rysunku technicznym maszynowym,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną, Dokumentacją Techniczno-Ruchową, normami
i katalogami,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

korzystać z komputera,

−

współpracować w grupie,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić warunki równowagi ciała sztywnego,

−

wyjaśnić pojęcia: prędkość obwodowa, prędkość obrotowa, praca mechaniczna, moc,
energia i sprawność,

−

rozróżnić proste przypadki obciążeń elementów konstrukcyjnych,

−

rozróżnić rodzaje naprężeń i odkształceń występujące podczas pracy maszyn i urządzeń,

−

rozróżnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych,

−

scharakteryzować osie i wały maszynowe,

−

scharakteryzować budowę i rodzaje łożysk tocznych i ślizgowych,

−

dobrać z katalogu na podstawie oznaczenia łożyska toczne,

−

scharakteryzować rodzaje sprzęgieł,

−

sklasyfikować hamulce i określić ich przeznaczenie,

−

sklasyfikować przekładnie mechaniczne,

−

wyjaśnić budowę przekładni zębatych,

−

obliczyć przełożenie przekładni,

−

wyjaśnić budowę i określić zastosowanie mechanizmów,

−

odczytać rysunki zestawieniowe zespołów i podzespołów maszyn, ustalić działanie
i określić elementy składowe,

−

dobrać części maszyn z katalogów,

−

skorzystać z dokumentacji technicznej, PN, katalogów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 711[03].O1

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie elementów maszyn i mechanizmów
711[03].O1.04

Temat: Rozróżnianie elementów mechanizmów: osi, wałów i czopów.

Cel ogólny: Ukształtowanie

umiejętności

rozróżniania,

charakteryzowania

budowy

i zastosowania osi wałów i czopów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznawać wały i osie wśród innych części maszyn,

−

wyjaśnić w jakim celu stosuje się w maszynach i urządzeniach osie i wały,

−

sklasyfikować osie,

−

określić rodzaje wałów,

−

scharakteryzować wały giętkie,

−

określić zasadniczą różnicę występującą między wałem a osią,

−

wymienić materiały stosowane na wały,

−

zdefiniować termin czop,

−

sklasyfikować czopy,

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna z wykładem,

−

wiczenie praktyczne.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa maszyn i urządzeń,

−

plansze, foliogramy obrazujące osie i wały,

−

modele i eksponaty wałów i osi,

−

poradniki,

−

wyposażenie stanowiska pracy uczniów zgodne z punktem 5.6.1. Poradnika dla

nauczyciela,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

2–3-osobowe grupy,

−

wiczenia indywidualne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów.
3. Plan zajęć:

A. Zadania wałów, osi i czopów w budowie maszyn i mechanizmów:

Wstęp – należy zaprezentować uczniom części maszyn i mechanizmów w skład,
których wchodzą wały, osie i czopy:

−

uczniowie rozpoznają wały i osie wśród innych części maszyn,

−

uczniowie wyjaśniają w jakim celu stosuje się w maszynach i urządzeniach osie
i wały,

−

uczniowie określają funkcje prezentowanych elementów,

−

uczniowie zapisują informacje na stosowania wałów osi i czopów do zeszytu.

B. Klasyfikacja osi wałów i czopów:

Wstęp – należy zaprezentować uczniom różne typy wałów osi i czopów
i sklasyfikować je:

−

uczniowie określają zasadniczą różnicę występującą między wałem a osią,

−

uczniowie klasyfikują osie,

−

uczniowie określają rodzaje wałów,

−

uczniowie charakteryzują wały giętkie,

−

uczniowie określają zasadniczą różnicę występującą między wałem a osią,

−

uczniowie wyjaśniają czym różni się wał gładki od osi ruchomej,

−

uczniowie wymienić materiały stosowane na wały,

−

uczniowie definiują termin czop,

−

uczniowie klasyfikują czopy,

−

uczniowie zapisują informacje klasyfikacji wałów osi i czopów.

C. Rozróżnianie wałów osi i czopów różnych typów:

Wstęp – należy podzielić uczniów na grupy 2–3-osobowe i rozdać DTR różnych
maszyn:

−

uczniowie analizują dokumentację,

−

uczniowie określają jakie wały zastosowano w maszynie,

−

uczniowie określają jakie osie zastosowano w maszynie,

−

uczniowie wskazują ilość i zastosowanie czopów w maszynie.

4. Podsumowanie:

−

uczniowie wyjaśniają znaczenie DTR dla prawidłowej eksploatacji maszyny lub
urządzenia,

−

uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązywania ćwiczeń
sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować zadanie, wskazać, jakie
umiejętności był ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Normalizacja wałów osi i czopów. Na
podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 711[03].O1

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie elementów maszyn i mechanizmów
711[03].O1.04

Temat: Rozpoznawanie elementów maszyn na rysunkach zestawieniowych.

Cel ogólny: Uczniowie rozpoznają i określają funkcje części maszyn w zespole.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zaplanować kolejność wykonywanych czynności,

−

rozpoznać elementy maszyn na rysunkach zestawieniowych,

−

określić funkcje części maszyn w zespole,

−

określić kierunek obciążeń działających na wrzeciono,

−

korzystać z literatury fachowej,

−

dobrać materiały na części maszynowe zespołu,

−

określić wymiary łożysk zastosowanych w zespole,

−

pracować w grupie,

−

dokonać samooceny i prezentacji wykonanej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz tekstu przewodniego opracowany przez nauczyciela,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

Katalog Łożysk Tocznych,

−

literatura z zakresu materiałoznawstwa,

−

poradniki,

−

kartka papieru.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Zadanie dla ucznia:

Dokonaj analizy budowy i działania przedstawionego na rysunku zespołu wrzeciona,

a następnie:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. dokonaj zestawienia (odpowiednie ilości) wszystkich części składowych zespołu

(większość części dla ułatwienia ich rozpoznania produkowanych przez zakład na
potrzeby zespołu jest przedstawiona na rysunkach wykonawczych),

2. określ ich nazwę (np.: oś gładka stała jednopodporowa, łożysko ślizgowe poprzeczne

dzielone, itd.),

3. przedstaw realizowane przez poszczególne części zadania (funkcje) w zespole,
4. dobierz odpowiednie materiały na części maszynowe zespołu,
5. określ wymiary wszystkich łożysk zastosowanych w zespole.

Rysunek do zadania. Zestawieniowy zespołu wrzeciona

Rysunek do zadania. Przekrój części o nr 2

Rysunek do zadania. Przekrój części o nr 7

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunek do zadania. Przekrój części o nr 8, 9

Rysunek do zadania. Przekrój części o nr 3

Rysunek do zadania. Przekrój części o nr 5, 6

Faza 1. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Jakie zadania spełnia połączenie?
2. Jaka występuje zasadnicza różnica między połączeniami rozłącznymi a nierozłącznymi?
3. Jaki rodzaj połączenia jest najczęściej stosowany w budowie maszyn?
4. W jakim celu stosuje się połączenia wpustowe?
5. Jakie zadania spełniają w maszynach i urządzeniach osie i wały?
6. Jakie znasz rodzaje wałów (dokonaj podziału pod względem kształtu)?
7. Jaka zasadnicza różnica występuje między wałem a osią?
8. Jak klasyfikuje się wały, rozpatrując kryterium ilości podpór wału?
9. Co oznacza termin wrzeciono?
10. Jakie materiały stosuje się na wały?
11. Jakie najczęściej przekroje poprzeczne mają osie i wały?
12. Jakie znasz rodzaje wałów (dokonaj podziału pod względem kształtu)?
13. Co oznacza termin łożysko?
14. Jakie zadania mają łożyska?
15. Na jakie dwie podstawowe grupy dzieli się łożyska?
16. Jak klasyfikuje się łożyska ślizgowe?
17. Jak zbudowane jest łożysko toczne?
18. Jak klasyfikuje się łożyska toczne?
19. W jaki sposób zabezpiecza się łożyska przed zanieczyszczeniem?
20. W jakim dokumencie możemy odszukać informacje na temat parametrów produkowanych

łożysk tocznych?

Faza 2. Planowanie

Uczniowie określają:

1. ilość zastosowanych łożysk tocznych poprzecznych?
2. ilość zastosowanych łożysk tocznych wzdłużnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. ilość zastosowanych łożysk ślizgowych?
4. ilość zastosowanych innych części zespołu?

Faza 3. Ustalenie
1. Uczniowie, pracując w zespołach na podstawie rysunku zestawieniowego rozpoznają

sposób przeniesienia momentu obrotowego i kierunki działania sił obciążających
wrzeciono, określają sposób działania układu.

2. Uczniowie ustalają funkcje poszczególnych elementów w zespole wrzeciona.
3. Uczniowie rozpoznają elementy zespołu na rysunkach wykonawczych.
4. Uczniowie dokładnie omawiają z nauczycielem poprawność ustaleń.

Faza 4. Wykonanie
1. Uczniowie dobierają odpowiednie ilości części zespołu i tworzą w arkuszu ich

zestawienie określając poprawną pełną nazwę, funkcje poszczególnych elementów oraz
rodzaj materiału, z jakich te części można wykonać.

2. Uczniowie wypisują wymiary wszystkich łożysk zastosowanych w zespole (wymiarów

łożysk tocznych odszukują w katalogu łożysk).

Faza 5. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanego zadania, a następnie

porównują swoją pracę z innymi grupami według arkusza kontroli.

2. Uczniowie sprawdzają poprawność wykonanego zadania porównując swoje arkusze

z arkuszem przygotowanym przez nauczyciela.

Faza 6. Analiza końcowa
Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela analizują przebieg całego zadania, odpowiadają na
pytanie: „Co bym zrobił inaczej, lepiej, gdybym wykonał to zadanie jeszcze raz?” Jeżeli
poprawki są bardzo duże, to wówczas całe ćwiczenie należy powtórzyć. Nauczyciel powinien
podsumować całe zadanie, i wskazać na umiejętności, jakie były ćwiczone.

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Normalizacja i unifikacja. Na podstawie
zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1. Podstawy mechaniki i wytrzymałości materiałów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przekładnia łańcuchowa jest zbudowana z dwóch kół łańcuchowych opasanych

łańcuchem. Większe koło przekładni łańcuchowej wykonuje 60 obr/min, średnica tego koła
d = 0,2 m. Oblicz prędkość obwodową łańcucha (liniową).

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach. Uczniowie dobierają wzory do

wykonania obliczeń. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas
wykonania 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się, w jaki sposób oblicza się prędkość liniową,
3) odszukać w materiałach dydaktycznych wzór na prędkość obwodową (liniową),
4) zastosować wyszukany wzór,
5) zapisać wynik,
6) zaprezentować efekty pracy nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

kartka papieru,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na rysunku przedstawiono maszynę prostą – dźwignię, służącą do pokonania siły oporu

użytecznego Q siłą mniejszą F skierowaną w żądanym kierunku. Dźwignia jednoramienna
jest obciążona siłą ciężkości Q = 20 N. Oblicz silę F i R niezbędną do spełnienia warunków
równowagi sił i momentów, znając długość ramion: a = 1 m, b = 2 m.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach. Uczniowie dobierają wzory do

wykonania obliczeń. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas
wykonania 15 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunek do ćwiczenia 2 [5, s. 70]

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby dźwignia pozostała

w równowadze,

3) odszukać w materiałach dydaktycznych wzory wyznaczające stany równowagi ciał,
4) obliczyć wartość siły F spełniającą warunek równowagi momentów,
5) obliczyć wartość siły R spełniającą warunek równowagi sił,
6) zapisać wyniki,
7) zaprezentować efekty pracy nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

kartka papieru,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Zaznacz reakcje w więzach dla przedstawionych poniżej przypadków.

Układ obciążony siłą zewnętrzną

Ciężar zwisający na linie

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach 2–3-osobowych. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie

prezentują swoją pracę. Czas wykonania 10 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie sposób wyznaczania reakcji w więzach,
2) wrysować reakcje w podporach oraz w więzie wiotkim.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie rysunkowe,

rodki dydaktyczne:

−

linijka z podziałką i trójkąt,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Przeprowadź statyczną próbę wytrzymałości na rozciąganie materiału sprężysto-

plastycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją obsługi uniwersalnej maszyny wytrzymałościowej,
2) dobrać próbkę wytrzymałościową do zamocowanych w maszynie szczęk chwytowych,
3) zmierzyć dobraną próbkę,
4) zamontować próbkę w uchwycie maszyny,
5) dobrać właściwą skalę obciążenia maszyny,
6) włączyć obciążenie maszyny,
7) wyłączyć maszynę po zerwaniu próbki,
8) wyjąć próbkę z uchwytów maszyny i dokonać potrzebnych pomiarów,
9) obejrzeć dokładnie przełom próbki,
10) wyjąć narysowany przez maszynę wykres,
11) wykonać sprawozdanie z przeprowadzonej próby.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

pokaz z objaśnieniem,

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

uniwersalna maszyna wytrzymałościowa wraz z instrukcją obsługi,

−−−−

próbka wytrzymałościowa do badań,

−−−−

instrukcja do obsługi maszyny,

−−−−

lupa do obserwacji makroskopowych przełomu próbki.

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

W składzie materiałów budowlanych wózek suwnicy jedzie po szynach na wysokości

5 m nad ziemią i porusza się z prędkością v = 1 m/s. Oblicz energię mechaniczną jadącego
wózka. Ciężar wózka m = 1000 N.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się, w jaki sposób oblicza się energię mechaniczną,
3) odszukać w materiałach dydaktycznych wzory na energię potencjalną, kinetyczną

i mechaniczną,

4) obliczyć energię potencjalną wózka,
5) obliczyć energię kinetyczną wózka,
6) obliczyć energię mechaniczną wózka,
7) zapisać wyniki,
8) zaprezentować efekty pracy nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie obliczeniowe.

rodki dydaktyczne:

–

kartka papieru,

–

Poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 6

Oblicz wartości momentów głównych względem punktów A i B.

Dane: F

= 10 kN, F

= 20 kN, F

= 5 kN, F

= 10 kN, a = 1 metr.

a a a

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują indywidualnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) nanieść na rysunek symbole, zwroty i znaki momentów względem punktu A

występujących sił,

2) obliczyć moment główny względem punktu A,
3) obliczyć moment główny względem punktu B.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

linijka z podziałką i trójkąt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Połączenia rozłączne i nierozłączne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż wszystkie widoczne połączenia na rysunku oraz opisz zadania, jakie spełniają

wobec przyłączy. Korpus maszyny (na rysunku wyrwany fragment).

Rysunek do ćwiczenia 2 [7, s. 131]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas
wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się w jaki sposób są ustalane między sobą przyłącza,
3) zapoznać się z informacjami na temat połączeń, które zamieszczone są w materiałach

dydaktycznych,

4) dokonać klasyfikacji widocznych połączeń,
5) przeanalizować zadania (funkcje) poszczególnych połączeń w układzie korpus maszyny –

łożysko,

6) opisać wyniki,
7) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

kartka papieru,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opisz rodzaj połączenia przedstawionego na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 2 [18]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas
wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozpoznać rodzaj połączenia,
3) opisać zastosowanie połączenia,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj połączenie przedstawione na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 3 [18]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po
wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas
wykonania ćwiczenia 10 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozpoznać rodzaj połączenia,
3) opisać zastosowanie połączenia,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj połączenia wpustowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po
wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas
wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać podziału połączeń wpustowych,
3) opisać zastosowanie połączenia,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Części maszyn i mechanizmów

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku przedstawiono osadzanie czopa w łożysku ślizgowym. Przeanalizuj sposób

ułożyskowania czopa i zakwalifikuj go do odpowiedniej grupy.

Rysunek do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas
wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się nad możliwymi kierunkami sił przenoszonych przez ten czop,
3) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat czopów,
4) zaklasyfikować czop do odpowiedniej grupy,
5) zapisać wnioski i wynik,
6) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

kartka papieru,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej urządzenia, określ, jakie zastosowano

w nim elementy maszyn.

Mechanizmy

Rodzaj i krótki opis

Łożyska

Sprzęgła

Hamulce

Przekładnie mechaniczne

Inne mechanizmy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy
zwrócić uwagę na umiejętność wyszukiwania informacji w dokumentacji technicznej,
normach i poradniku. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną urządzenia,
2) określić rodzaje zastosowanych połączeń i mechanizmów,
3) zapisać wyniki analizy konstrukcji urządzenia w tabeli,
4) przedstawić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

dokumentacja techniczo-ruchowa urządzenia,

−−−−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Korzystając z Katalogu Łożysk Tocznych dobierz łożysko kulkowe zwykłe o wymiarach:

−

D = 47 mm (średnica zewnętrzna łożyska),

−

d = 25 mm (średnica wewnętrzna łożyska),

−

B = 12 mm (szerokość łożyska).
Określ jego trwałość i nośność.

Sposób wykonania ćwiczenia

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) odszukać w katalogu łożysko kulkowe zwykłe o podanych wymiarach,
3) zapisać oznaczenie łożyska, a także jego zdolność do trwałego przenoszenia obciążeń

oraz wartość obciążenia,

4) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

Katalog Łożysk Tocznych,

−

kartka papieru,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Podaj rodzaj użytego łożyska przedstawionego na rysunku i zakwalifikuj je do

odpowiedniej grupy oraz wyjaśnij sposób jego osadzenia i pasowania.

Rysunek do ćwiczenia 4 [6, s. 219]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się nad przyczyną zastosowania tego rodzaju łożyska,
3) odszukać w materiałach dydaktycznym informacje na temat wałów i łożysk,
4) zaklasyfikować łożysko do odpowiedniej grupy,
5) określić części maszyn osadzone na wale, które są przyczyną zastosowania tego typu

łożyska,

6) określić sposób pasowania łożyska,
7) zapisać wnioski i wyniki,
8) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

kartka papieru,

−−−−

Poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Rozpoznaj sprzęgło przedstawione na rysunku i określ miejsca jego zastosowania.

Rysunek do ćwiczenia 5 [14, s. 379]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zastanowić się, jakie są cechy charakterystyczne sprzęgieł w obrębie poszczególnych

grup,

3) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprzęgieł,
5) zaklasyfikować przedstawione powyżej sprzęgło do odpowiedniej grupy,
6) przeprowadzić porównanie,
7) uzasadnić swój wybór,
8) zapisać wnioski,
5) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

kartka papieru,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

Dobierz koło zębate o odpowiedniej liczbie zębów, tak aby wał napędzany obracał się

z prędkością 500 obr/min oraz oblicz jej przełożenie jeśli wał napędzający obraca się
z prędkością obrotową 1400 obr/min a na wale jest osadzone koło zębate o liczbie zębów
z = 40.

Rysunek do ćwiczenia 6

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy
zwrócić uwagę na umiejętność dobierania wzorów i wykonywania obliczeń. Czas wykonania
ć

wiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych wzór na przełożenie przekładni prostej,

pamiętając, że indeks 1

odnosi się do elementu napędzającego,

3) obliczyć przełożenie przekładni,
4) obliczyć liczę zębów drugiego koła zębatego,
5) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

kartka papieru,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie elementów
maszyn i mechanizmów”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. b, 5. c, 6. b, 7. b, 8. d, 9. a, 10. a, 11. b,

12. a, 13. b, 14. c, 15. d, 16. c, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić parę sił

Określić stan równowagi ciała

Rozpoznać rodzaje odkształceń

Wyjaśnić pojęcie mocy

Wyjaśnić pojęcie sprężystości

Wyjaśnić pojęcie współczynnika
bezpieczeństwa

Rozróżnić rodzaje obciążeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznać rodzaje naprężeń

Rozpoznać części maszyn

Rozpoznać konstrukcje typowych części
maszyn

11 Rozpoznać konstrukcje połączeń gwintowych

12 Rozpoznać budowę obiektów mechanicznych

13 Rozpoznać budowę obiektu mechanicznego

14 Określić sposób osadzenia koła zębatego

15 Rozpoznać urządzenia mechaniczne

16 Sklasyfikować sprzęgła

17 Obliczyć przełożenie przekładni

18 Rozpoznać budowę obiektów mechanicznych

19 Rozłożyć dowolne siły na ich składowe

20 Sklasyfikować łożyska toczne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

8. Czas trwania testu – 30 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Parą sił jest układ dwóch sił, które mają

a) różną wartość, jednakowe kierunki działania, zwroty przeciwne.
b) równą wartość, jednakowe kierunki działania, zwroty zgodne.
c) równa wartość, jednakowe kierunki działania, zwroty przeciwne.
d) równa wartość, przeciwne kierunki działania, zwroty przeciwne.

2. Na rysunku przedstawiono dźwignię dwuramienną, stan równowagi momentów dźwigni

wynosi
a) F · c – Q · a = 0.
b) F · a – Q · b = 0.
c) F · c – Q · c = 0.
d) F· b – Q · a = 0.

3. Odkształceniem plastycznym nazywamy

a) zmianę kształtu ciała pod wpływem działającego obciążenia, bez powrotu tego ciała

do poprzedniej postaci po ustąpieniu tego obciążenia.

b) zmianę kształtu i wymiarów ciała z powrotem do poprzedniej postaci, po ustąpieniu

obciążenia.

c) odkształcenie, przy którym obowiązuje prawo Hooke’a.
d) odkształcenie przy którym występuje tylko naprężenie normalne.

4. Wielkość pracy w czasie, w jakim ta praca została wykonana to

a) siła.
b) moc.
c) energia.
d) sprawność.

5. Sprężystość to

a) największa granica oporu stawianego przez materię, po przekroczeniu której

następuje zniszczenie materiału.

b) zdolność ciała do trwałych odkształceń tzn. takich, które nie znikają po usunięciu

ciała.

c) zdolność ciała do odzyskania pierwotnego kształtu po usunięciu obciążenia.
d) właściwość ciała, która powoduje brak zjawiska odkształcania pomimo działających

obciążeń.

6. Liczbę określającą ile razy naprężenie dopuszczalne powinno być mniejsze od naprężenia

granicznego nazywa się współczynnikiem
a) mocy.
b) bezpieczeństwa.
c) granicznym.
d) normalnym.

7. Obciążenia działające w sposób stały, to obciążenia

a) dynamiczne.
b) statyczne.
c) zmienne.
d) graniczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Rysunek przedstawia połączenie nierozłączne. Na elementy w połączeniu działa siła F,

powodując w łącznikach wystąpienie naprężeń
a) ściskających.
b) skręcających.
c) rozciągających.
d) ścinających.

9. Część maszynowa przedstawiona na rysunku to wał

a) korbowy.
b) gładki.
c) schodkowy.
d) giętki.

10. Na rysunku przedstawiono

a) koło zębate.
b) tuleję z rowkiem.
c) koło pasowe.
d) pokrętło zasuwy.

11. Połączenie gwintowe przedstawiono na rysunku

12. Rysunek przedstawia sprzęgło

tulejowe.

cierne tarczowe.

zębate.

kłowe.

13. Korbowód, na rysunku oznaczono cyfrą

a) 1.
b) 2.
c) 3.
d) 4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Na rysunku przedstawiono koło zębate łożyskowanie na

a) wale prostym jednopodporowym.
b) osi ruchomej.
c) osi nieruchomej.
d) wale schodkowym.

15. Urządzenia, które służą do łączenia wałów w celu przeniesienia ruchu obrotowego

z jednego wału na drugi bez zmiany kierunku obrotów tych wałów to
a) przekładnie.
b) mechanizmy śrubowe.
c) hamulce.
d) sprzęgła.

16. Rysunek przedstawia sprzęgło

a) łubkowe.
b) cierne.
c) kłowe.
d) kołnierzowe.

17. Na rysunku przedstawiono dwa współpracujące koła. Elementem czynnym (kołem

napędzającym) jest koło mniejsze z 12. Przełożenie przekładni wynosi
a) 1,25.
b) 2.
c) 0,75.
d) 0,5.

18. Przekładnię walcową, czołową przedstawiono na rysunku

19. Na rysunku rozłożono siłę na dwie składowe. Wzór pozwalający obliczyć wartości sił

składowych to
a) Fx = F cos α; Fy = F sin α.
b) Fx = F sin α; Fy = F cos α.
c) Fx = F / Fy sin α; Fy = F /Fx cos α.
d) Fx = F / Fy cos α; Fy = F /Fx sin α.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Dwa rysunki przedstawiają tą samą część maszynową z zaznaczonymi możliwymi

kierunkami przenoszonych obciążeń. Jest to łożysko toczne
a) kulkowe poprzeczne.
b) kulkowe wzdłużne.
c) kulkowe poprzeczno-wzdłużne.
d) baryłkowe poprzeczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Rozpoznawanie elementów maszyn i mechanizmów

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie elementów
maszyn i mechanizmów”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. b, 4. d, 5. b, 6. b, 7. c, 8. c, 9. a, 10. d, 11. b,

12. a, 13. b, 14. d, 15. b, 16. c, 17. b, 18. c, 19. d, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić powstawanie momentu obrotowego

Określić warunek równowagi ciała

Wyjaśnić pojęcie odkształcenia sprężystego

Określić sprawność urządzenia

Wskazać rodzaj naprężenia

Określić naprężenie dopuszczalne

Rozróżnić obciążenia

Określić zdolność ciała do przenoszenia
obciążeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10 Rozróżnić spoiny

Rozpoznać połączenia części maszyn
i urządzeń

12 Rozpoznać podzespoły maszyn i urządzeń

13 Rozpoznać części maszyn

14 Rozpoznać części maszyn

15 Wykreślić sumę sił

16 Scharakteryzować sprzęgła

17 Zinterpretować schemat maszyny

18 Rozpoznać podzespoły maszyn i urządzeń

19 Rozróżnić układy sił będących w równowadze

20 Zinterpretować schemat urządzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

8. Czas trwania testu – 30 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Moment obrotowy powstaje, gdy

a) ciało ma prędkość kątową.
b) na ciało działa siła o stałej wartości.
c) ciało porusza się ruchem jednostajnie przyśpieszonym.
d) na ciało mogące się obracać działa siła zewnętrzna w pewnej odległości od osi

obrotu.

2. Na rysunku przedstawiono dźwignię jednoramienną, stan równowagi momentów dźwigni

wynosi
a) F · c – Q · a = 0.
b) F · a – Q · b = 0.
c) F · c – Q · c = 0.
d) F· b – Q · a = 0.

3. Odkształceniem sprężystym nazywamy

a) zmianę kształtu ciała pod wpływem działającego obciążenia bez powrotu tego ciała

do poprzedniej postaci po ustąpieniu tego obciążenia.

b) zmianę kształtu i wymiarów ciała z powrotem do poprzedniej postaci po ustąpieniu

obciążenia.

c) odkształcenie, przy którym obowiązuje prawo Hooke’a.
d) odkształcenie przy którym występuje tylko naprężenie normalne.

4. Iloraz mocy użytecznej urządzenia i mocy włożonej nazywamy

a) siłą.
b) pracą.
c) energią.
d) sprawnością.

5. Naprężenie styczne to takie, w którym wektor wypadkowy

a) jest równoległy do pola rozpatrywanego przekroju poprzecznego.
b) jest prostopadły do pola rozpatrywanego przekroju poprzecznego.
c) tworzy kąt z polem przekroju poprzecznego próbki różny od kąta prostego.
d) przechodzi przez brzeg rozpatrywanego przekroju.

6. Aby dana część nie uległa w czasie użytkowania zniszczeniu naprężenia rzeczywiste nie

mogą przekroczyć pewnej wartości, określonej dla danego rodzaju materiału i nazywanej
a) naprężeniem granicznym.
b) naprężeniem dopuszczalnym.
c) współczynnikiem granicznym.
d) współczynnikiem normalnym.

7. Obciążenia o różnym charakterze zmienności w czasie pracy, to obciążenia

a) dynamiczne.
b) statyczne.
c) zmienne.
d) graniczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Na rysunku przedstawiono

a) rozciąganie.
b) ściskanie.
c) ścinanie.
d) zginanie.

9. Zdolność materiałów do przenoszenia obciążeń, to

a) wytrzymałość.
b) sprężystość.
c) twardość.
d) kruchość.

10. Spoina przedstawiona na rysunku to spoina

a) zgrzewana punktowa.
b) zgrzewana garbowa.
c) spawana pachwinowa.
d) spawana czołowa.

11. Rysunek przedstawia połączenie

a) sworzniowe.
b) kołkowe.
c) klejone.
d) klinowe.

12. Rysunek przedstawia sprzęgło

a) tulejowe.
b) cierne tarczowe.
c) zębate.
d) kłowe.

13. Korbowód, na rysunku oznaczono cyfrą

a) 1.
b) 2.
c) 3.
d) 4.

14. Część maszynowa przedstawiona na rysunku to

a) wał korbowy.
b) wał gładki.
c) wał schodkowy.
d) wał giętki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Na przedstawionym poniżej rysunku złożono siły metodą wieloboku. Poprawnie złożone

siły na rysunku

16. Zaznacz zdania prawdziwe

a) Sprzęgła, w których człony: czynny i bierny są połączone trwale nazywamy

rozłącznymi.

b) Sprzęgła tulejowe służą do przenoszenia jedynie dużych mocy.
c) Sprzęgła przegubowe Cardana, stosowane są do łączenia wałów o kącie między

osiami dochodzącym do 40°.

d) Sprzęgła cierne służą do włączania napędu podczas postoju.

17. Elementy maszyny oznaczone literami A i B to

a) hamulce.
b) sprzęgła.
c) wały.
d) osie.

18. Przekładnię walcową hipoidalną przedstawiono na rysunku

19. Reakcje w podporach „A” i „B”, wynoszą

a) R

=10 N; R

= 10 N.

b) R

= 5 N; R

= 5 N.

c) R

= 10 N; R

= 5 N.

d) R

= 7,5 N; R

= 2,5 N.

2 m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Na rysunku przedstawiono

a) oś nieruchomą z parą kół zębatych z

i z

, osadzonych

na tulei (łożysko ślizgowe).

b) oś ruchomą, osadzoną w dwu łożyskach, z osadzonym

na niej kołem zębatym.

c) wał silnika z osadzonym na nim kołem zębatym.
d) napęd od silnika – skręcany na długości pomiędzy kołami zębatymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Rozpoznawanie elementów maszyn i mechanizmów

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Biały W.: Maszynoznawstwo, WN–T, Warszawa 2003
2. Czerwiński W,: Materiałoznawstwo, WSiP, Warszawa 1977
3. Dobrzański L.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna. WSiP, Warszawa 1997
4. Drętkiewicz-Więch J, Technologia mechaniczna techniki wytwarzania, WSiP, Warszawa

2000

5. Fijakowski K. Mac S.: Maszynoznawstwo, WSiP, 1979
6. Godlewski M. Tym Z.: Poradnik dla mechaników, WSiP, Warszawa 1991
7. Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń

przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 1998

8. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP,

Warszawa 2005

9. Kozak B, Mechanika techniczna, WSiP, Warszawa 2004
10. Nawrot C, Mizera J, Kurzydłowski K, Wprowadzenie do technologii materiałów dla

projektantów, Oficyna wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2006

11. Okoniewski S, Technologia metali, WSiP, Warszawa 1980
12. Orlik Z, Surowiak W, Części maszyn, WSiP, Warszawa 1980
13. Potyński A, Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych, WSiP, Warszawa 1999
14. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2007
15. Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 1992
16. Wielgoławski M.: Nowe blachy w nadwoziu. Auto Moto Serwis 5/2006
17. Zwora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001
18. www.home.agh.edu.pl

Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004