„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Lewandowski

Sprawdzanie kompletnego sprzętu optycznego
i optoelektronicznego 731[04].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
inż. Teresa Piotrowska
inż. Zbigniew Łuniewski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Jan Lewandowski



Konsultacja:
dr inż. Anna Kordowicz-Sot

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[04].Z3.03
„Sprawdzanie kompletnego sprzętu optycznego i optoelektronicznego”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu optyk-mechanik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Pomiary zdolności rozdzielczej

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2.

Pomiary powiększenia

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3.

Pomiary pola widzenia

18

5.3.1. Ćwiczenia

18

5.4.

Pomiary równoległości wiązek i skręcenia obrazu

23

5.4.1. Ćwiczenia

23

5.5.

Pomiary średnic źrenic

25

5.5.1. Ćwiczenia

25

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

27

7.

Literatura

45

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie optyk-mechanik. W poradniku
zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie.
Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką
uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu technicznego ze
zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.

Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych

731[04].Z3.01

Dokonywanie pomiarów elementów

optycznych

731[04].Z3.02

Dokonywanie pomiarów zespołów

optycznych

731[04].Z3

Ocena jakości wyrobów

optycznych

731[04].Z3.03

Sprawdzanie kompletnego sprzętu

optycznego i optoelektronicznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

stosować jednostki układu SI,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki, stosować prawa optyki
geometrycznej i falowej,

–

stosować zasady budowy elementów optycznych,

–

stosować zasady budowy elementów optoelektronicznych,

–

stosować zasady optyki falowej,

–

stosować zasady budowy przyrządów optycznych,

–

czytać rysunki wykonawcze,

–

wykonywać pomiary warsztatowe,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do dokonywania pomiarów kompletnego sprzętu optycznego
i optoelektronicznego,

−

określić parametry sprzętu optycznego i optoelektronicznego,

−

posłużyć się optycznymi przyrządami pomiarowymi i kontrolnymi,

−

posłużyć się ławą optyczną,

−

sprawdzić zdolność rozdzielczą sprzętu optycznego,

−

sprawdzić powiększenie sprzętu optycznego,

−

dokonać pomiarów pola widzenia,

−

sprawdzić równoległość wiązek wychodzących z okularów,

−

sprawdzić wzajemne skręcenie obrazu,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska podczas dokonywania pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Ocena jakości wyrobów optycznych 731[04].Z3

Jednostka modułowa:

Sprawdzanie kompletnego sprzętu optycznego

i optoelektronicznego 731[04].Z3.03

Temat: Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanej lunety za pomocą pomiaru średnic

ź

renic.

Cel ogólny: Dokonywanie pomiarów powiększenia lunety.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować budowę układu optycznego lunety,

−

zdefiniować powiększenie lunety,

−

obsłużyć dynametr Czapskiego,

−

dokonać pomiaru średnicy wejściowej i średnicy wyjściowej,

−

wyznaczyć powiększenie lunety,
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:

−−−−

współpraca w grupie,

−−−−

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-3 osobowych.

Czas:

4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

suwmiarka,

−

dynametr Czapskiego,

−

ława optyczna,

−

badana luneta.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:
A. Omówienie zasady pomiaru powiększenia lunet:

−

wstęp – nauczyciel omawia zasady pomiaru powiększenia lunet koncentrując się
na pomiarze za pomocą średnic źrenic, pokazuje obsługę dynametru Czapskiego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

uczniowie samodzielnego wyszukują w materiałach dydaktycznych wzoru na
powiększenie lunet.

B. Dokonanie pomiaru powiększenia lunet:

−

wstęp – nauczyciel omawia sposób pomiaru powiększenia,

−

uczniowie otrzymują lunetę do pomiaru powiększenia,

−

uczniowie pracując w grupach zestawiają układ pomiarowy na ławie optycznej
i dokonują pomiaru średnicy źrenicy wejściowej za pomocą suwmiarki i średnicy
ź

renicy wyjściowej za pomocą dynametru Czapskiego, a następnie wyznaczają

powiększenia lunety,

−

uczniowie dyskutując porównują otrzymane wyniki i sporządzają notatkę
z ćwiczenia.

4.

Podsumowanie zajęć:

−

nauczyciel zwraca uwagę na możliwość zastosowania do pomiaru zamiast
dynametru Czapskiego lunetki dioptryjnej,

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące wykonanego zadania.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają wyszukać w literaturze inne sposoby pomiaru ogniskowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Ocena jakości wyrobów optycznych 731[04].Z3

Jednostka modułowa:

Sprawdzanie kompletnego sprzętu optycznego

i optoelektronicznego 731[04].Z3.03

Temat: Pomiar zdolności rozdzielczej lunety.

Cel ogólny: Dokonywanie pomiarów parametrów lunet.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

parametry lunet,

−

scharakteryzować budowę kolimatora,

−

rozróżniać testy zdolności rozdzielczej,

−

scharakteryzować zasady pomiaru zdolności rozdzielczej lunet,

−

dokonać pomiaru zdolności rozdzielczej lunet,
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:

−−−−

współpraca w grupie,

−−−−

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w 2-3 osobowych zespołach.

Czas:

4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ławy optyczne,

−

kolimator z testem zdolności rozdzielczej,

−

badana luneta,

−

stanowiskowa instrukcja do wykonania ćwiczenia.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:
A. Omówienie zasady pomiaru powiększenia lunet:

−

wstęp – nauczyciel omawia zasady pomiaru zdolności rozdzielczej lunet, omawia
stosowane testy,

−

uczniowie samodzielnego wyszukują w materiałach dydaktycznych wzoru na
zdolność rozdzielczą lunet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

B. Dokonanie pomiaru zdolności rozdzielczej lunet:

−

wstęp – nauczyciel omawia sposób pomiaru powiększenia,

−

uczniowie otrzymują lunetę do pomiaru,

−

uczniowie pracując w grupach zestawiają układ pomiarowy na ławie optycznej
i dokonują pomiaru zdolności rozdzielczej przez odczytanie odległości a na teście,
a następnie wyznaczenie ze wzoru kąta zdolności rozdzielczej,

−

uczniowie dyskutując porównują otrzymane wyniki i sporządzają notatkę
z ćwiczenia.

5.

Podsumowanie zajęć:

−

nauczyciel zwraca uwagę na możliwość zastosowania innych testów.

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące wykonanego zadania.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają wyszukać w literaturze inne sposoby pomiaru zdolności rozdzielczej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Pomiary zdolności rozdzielczej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj pomiaru zdolności rozdzielczej wskazanej lunety.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zestawienie układu
pomiarowego na ławie optycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje parametrów lunet,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobów pomiaru
zdolności rozdzielczej w lunetach,

3)

przygotować stanowisko do sprawdzenia zdolności rozdzielczej lunet,

4)

dobrać przyrządy do sprawdzania zdolności rozdzielczej lunet,

5)

sprawdzić zdolność rozdzielczą wskazanej lunety,

6)

zanotować wyniki z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

kolimator z testem zdolności rozdzielczej,

−

badana lunetka,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru zdolności rozdzielczej wskazanego mikroskopu szkolnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie preparatów do
kontroli zdolności rozdzielczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje parametrów mikroskopów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobów pomiaru
zdolności rozdzielczej w mikroskopach,

3)

przygotować stanowisko do sprawdzenia zdolności rozdzielczej mikroskopów,

4)

dobrać preparaty do sprawdzania zdolności rozdzielczej mikroskopów,

5)

sprawdzić zdolność rozdzielczą wskazanego mikroskopu,

6)

zanotować wyniki z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

preparaty do sprawdzania zdolności rozdzielczej mikroskopów,

−

badany mikroskop,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Pomiary powiększenia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanej lupy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zestawienie układu
pomiarowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powiększenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru powiększeń
przyrządów optycznych,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru ogniskowych
elementów optycznych przyrządów optycznych,

4)

przygotować stanowisko do pomiaru powiększenia lupy,

5)

dokonać pomiaru ogniskowej badanej lupy za pomocą kolimatora i mikroskopu
pomiarowego,

6)

obliczyć powiększenie lupy,

7)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

mikroskop pomiarowy,

−

kolimator,

−

ława optyczna,

−

lupa do pomiaru,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanej lunety za pomocą dynametru Czapskiego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową obsługę dynametru
Czapskiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powiększenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru powiększeń
przyrządów optycznych,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące lunetki dioptryjnej
i dynametru Czapskiego,

4)

przygotować stanowisko do pomiaru powiększenia lunety,

5)

dokonać pomiaru źrenicy wejściowej lunety (średnicy obiektywu) za pomocą suwmiarki,

6)

dokonać pomiaru źrenicy wyjściowej lunety za pomocą dynametru Czapskiego,

7)

obliczyć powiększenie lunety,

8)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

suwmiarka,

−

dynametr Czapskiego,

−

ława optyczna,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 3

Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanej lupy za pomocą papieru milimetrowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie płytki
płaskorównoległej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powiększenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru powiększeń
przyrządów optycznych,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru ogniskowych
elementów optycznych przyrządów optycznych,

4)

przygotować stanowisko do pomiaru powiększenia lupy,

5)

dokonać pomiaru wielkości przedmiotu i obrazu dla badanej lupy za pomocą płytki
płaskorównoległej i papieru milimetrowego,

6)

obliczyć powiększenie lupy,

7)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

płytka płaskorównoległa,

−

papier milimetrowy,

−

ława optyczna,

−

lupa do pomiaru,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 4

Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanej lunety za pomocą kolimatora i lunety

pomocniczej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zestawienie układu
pomiarowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powiększenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru powiększeń
przyrządów optycznych,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kolimatorów i lunet
pomiarowych,

4)

przygotować stanowisko do pomiaru powiększenia lunety,

5)

dobrać pomiarowe przyrządy optyczne,

6)

dokonać pomiaru y´

2

i y´

1

,

7)

obliczyć powiększenie lunety,

8)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

kolimator,

−

lunetka pomocnicza,

−

ława optyczna,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ćwiczenie 5

Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanego mikroskopu za pomocą płytki

mikrometrycznej i okulara mikrometrycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zamocowanie okulara
mikrometrycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powiększenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru powiększeń
przyrządów optycznych,

3)

przygotować stanowisko do pomiaru powiększenia mikroskopu,

4)

dobrać pomiarowe przyrządy optyczne,

5)

dokonać pomiaru widzianej podziałki przez mikroskop za pomocą olkulara
mikrometrycznego,

6)

obliczyć powiększenie mikroskopu,

7)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

płytka mikrometryczna,

−

okular mikrometryczny,

−

badany mikroskop,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 6

Dokonaj pomiaru powiększenia wskazanego mikroskopu za pomocą nasadki do

rysowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zastosowanie nasadki
do rysowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powiększenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru powiększeń
przyrządów optycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

3)

przygotować stanowisko do pomiaru powiększenia mikroskopu,

4)

przygotować nasadkę mikroskopową do rysowania,

5)

dokonać pomiaru widzianej podziałki mikrometrycznej przez mikroskop za pomocą
nasadki do rysowania na papierze milimetrycznym,

6)

obliczyć powiększenie mikroskopu,

7)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

płytka mikrometryczna,

−

nasadka do rysowania,

−

papier milimetrowy,

−

badany mikroskop,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.3. Pomiary pola widzenia

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj pomiaru pola widzenia mikroskopu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe przeprowadzenie
pomiaru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
przyrządów optycznych,

3)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia mikroskopu,

4)

policzyć ilość działek mikrometru widzianych w polu widzenia mikroskopu,

5)

obliczyć pole widzenia mikroskopu,

6)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik

−

podziałka mikrometryczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badany mikroskop,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru pola widzenia lupy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zastosowanie podziałki
mikrometrycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
przyrządów optycznych,

3)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia lupy,

4)

policzyć ilość działek mikrometru widzianych w polu widzenia lupy,

5)

obliczyć pole widzenia lupy,

6)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

podziałka mikrometryczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana lupa,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 3

Dokonaj pomiaru pola widzenia wskazanej lunety za pomocą kolimatora szerokokątnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zestawienie układu
pomiarowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
lunet,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy kolimatorów,

4)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia lunety,

5)

dokonać pomiaru pola widzenia lunety,

6)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kolimator szerokokątny,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 4

Dokonaj pomiaru pola widzenia wskazanej lunety za pomocą lunetki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zastosowanie układu
optycznego na ławie optycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
lunet,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy lunetek
pomiarowych,

4)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia lunety,

5)

dokonać pomiaru pola widzenia lunety,

6)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

lunetka pomiarowa,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 5

Dokonaj pomiaru pola widzenia wskazanej lunety za pomocą pryzmatów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe rombu pomiarowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
lunet,

3)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sprawdzania pola widzenia
za pomocą pryzmatów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia lunety,

5)

dokonać pomiaru pola widzenia lunety,

6)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

pryzmaty,

−

podziałka lub papier milimetrowy,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 6

Dokonaj pomiaru pola widzenia aparatu fotograficznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe ustalenie warunków
pomiarów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
aparatów fotograficznych,

3)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia aparatów fotograficznych,

4)

dokonać pomiaru pola widzenia aparatu fotograficznego,

5)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

przyrządy do pomiarów liniowych,

−

statyw do aparatu fotograficznego,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Ćwiczenie 7

Dokonaj pomiaru pola widzenia obiektywu fotograficznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na zachowanie prawidłowych
warunków oświetlenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pola widzenia przyrządów
optycznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące pomiaru pola widzenia
obiektywów fotograficznych,

3)

przygotować stanowisko do pomiaru pola widzenia obiektywów fotograficznych,

4)

dokonać pomiaru pola widzenia aparatu fotograficznego,

5)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

statyw do aparatu fotograficznego,

−

kontrolna kamera aparatu fotograficznego,

−

test do badania pola widzenia obiektywów fotograficznych,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badany obiektyw fotograficzny,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.4. Pomiary równoległości wiązek i skręcenia obrazu

5.4.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj sprawdzenia równoległości wiązek wychodzących z okularów lornetki

pryzmatycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową obsługę lunetki
podwójnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przyrządów dwuocznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące dopuszczalnych tolerancji
nierównoległości osi występujących w przyrządach optycznych,

3)

przygotować stanowisko do sprawdzenia nierównoległości osi lornety,

4)

dokonać sprawdzenia nierównoległości osi,

5)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

lunetka podwójna,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana lornetka pryzmatyczna,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 2

Dokonaj sprawdzenia skręcenia obrazu w lornetce pryzmatycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową obsługę lunetki
podwójnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przyrządów dwuocznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące dopuszczalnych tolerancji
nierównoległości osi występujących w przyrządach optycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

3)

przygotować stanowisko do sprawdzenia skręcenia obrazu,

4)

przygotować przyrządy kontrolno justierskie do sprawdzania skręcenia obrazu,

5)

dokonać sprawdzenia skręcenia obrazu,

6)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

lunetka podwójna,

−

płytka ogniskowa do sprawdzania skręcenia obrazu,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana lornetka pryzmatyczna,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.5.

Pomiary średnic źrenic

5.5.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj pomiaru średnicy źrenicy wyjściowej lunety.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę, aby płaszczyzna źrenicy była
równoległa do płaszczyzny przesuwu stołu mikroskopu oraz

na prawidłową obsługę

dynametru Czapskiego i Ramsdena.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące lunet,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje pomiarów źrenic,

3)

przygotować stanowisko do pomiaru średnic źrenic przyrządów optycznych,

4)

zapoznać się z instrukcją stanowiskową,

5)

zmierzyć średnicę wejściową lunety,

6)

zmierzyć średnicę wyjściową lunety za pomocą dynametru Czapskiego,

7)

zmierzyć średnicę wyjściową lunety za pomocą dynametru Ramsdena,

8)

zmierzyć średnicę wyjściową lunety za pomocą mikroskopu warsztatowego,

9)

porównać wyniki pomiarów,

10)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

dynametr Czapskiego,

−

dynametr Ramsdena,

−

mikroskop warsztatowy,

−

ława optyczna,

−

suwmiarka,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana luneta,

−

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź sprawdzenie ustawienia zera dioptrii i podziałkę dioptryjną w lornetce

pryzmatycznej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowy dobór mocy soczewek
do sprawdzania wskazań podziałki dioptryjnej okularów lornetki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przyrządów dwuocznych,

2)

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje regulacji dioptryjnej w przyrządach
optycznych,

3)

przygotować stanowisko do sprawdzenia regulacji dioptryjnej,

4)

zapoznać się z instrukcją stanowiskową,

5)

sprawdzić zero dioptrii w okularach lornetki,

6)

sprawdzić wskazania regulacji dioptryjnej w okularach lornetki,

7)

zanotować spostrzeżenia z przeprowadzonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

soczewki okularowe o mocy +5 i -5 dptr,

−

soczewki okularowe o mocy +3 i -3 dptr,

−

soczewki okularowe o mocy +1 i -1 dptr,

−

ława optyczna,

−

instrukcja stanowiskowa,

−

badana lornetka pryzmatyczna,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Sprawdzanie kompletnego
sprzętu optycznego i optoelektronicznego”

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 23, 24, 25 są
z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 18, 19, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. c, 4. b, 5. c, 6. b, 7. a, 8. c, 9. b, 10. b, 11. b,
12. a, 13. d, 14. b, 15. a, 16. b, 17. c, 18. a, 19. c, 20. a, 21. b, 22. b, 23. c, 24. a,
25. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić metody pomiaru

A

P

a

2

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

3

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

4

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

b

5

Rozróżnić metody pomiaru

A

P

c

6

Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

b

7

Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

a

8

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

9

Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

10 Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

b

11 Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

b

12 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

a

13 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

d

14 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

b

15 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

a

16 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

b

17 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

18 Zidentyfikować przyrządy pomiarowe

C

PP

a

19 Zidentyfikować układy pomiarowe

C

PP

c

20 Dobrać wzorcowe elementy do pomiaru

C

P

a

21 Dobrać przyrządy pomiarowe

C

P

b

22 Zidentyfikować układy pomiarowe

C

PP

b

23 Dobrać przyrządy pomiarowe

C

P

c

24 Określić zasady pomiaru

B

P

a

25 Dobrać przyrządy pomiarowe

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przedstawiony rysunek pokazuje sposób obliczania

a)

testu zdolności rozdzielczej.

b)

zdolności rozdzielczej lup.

c)

zdolności rozdzielczej lunet.

d)

zdolności rozdzielczej mikroskopów.

2.

Do badania zdolności rozdzielczej lunety używamy
a)

preparatu pleurosigmy angulatum.

b)

preparatu amphipleura pellucida.

c)

kolimatora z testem kreskowym.

d)

kolimatora z testem promienistym.

3.

Do pomiaru powiększenia lupy stosujemy metodę pomiaru
a)

promienia krzywizny.

b)

ogniskowych.

c)

wielkości przedmiotu i obrazu.

d)

ogniskowych czołowych.

4.

Do pomiaru powiększenia mikroskopu stosujemy

a)

apertometr.

b)

płytkę mikrometryczną.

c)

preparat amphipleura pellucida.

d)

płytkę Abbego.

5.

Nasadka do rysowania typu Abbego służy do pomiaru powiększenia

a)

lup.

b)

lunet.

c)

mikroskopów.

d)

lornet.

6.

Dynametr Czapskiego służy do pomiaru powiększenia
a)

lup.

b)

lunet.

c)

mikroskopów.

d)

lornet.

7.

Do pomiaru pola widzenia lupy wystarczy zmierzyć

a)

ogniskową i średnicę.

b)

ogniskową i promień.

c)

ś

rednicę i promień.

d)

ogniskową i grubość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

8.

Podziałkę mikrometryczną stosujemy do pomiaru pola widzenia

a)

lupy.

b)

lunety.

c)

aparatu fotograficznego.

d)

lornet.

9.

Pokazany schemat służy do pomiaru pola widzenia

a)

lupy.

b)

lunety.

c)

mikroskopu.

d)

lornet.

10.

Kolimator szerokokątny służy do pomiaru pola widzenia

a)

lupy.

b)

lunety.

c)

mikroskopu.

d)

lornet.

11.

Lunetka podwójna służy do sprawdzania
a)

zdolności rozdzielczej lornet.

b)

równoległości osi lornet.

c)

pola widzenia lornet.

d)

powiększenia lornet.

12.

Odległość l jest to odległość potrzebna przy pomiarze powiększenia

a)

mikroskopu.

b)

lunety.

c)

lupy.

d)

lornety.

13.

Parametr którego nie sprawdzamy lupie to

a)

zdolność rozdzielcza.

b)

powiększenie.

c)

pole widzenia.

d)

równoległość osi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

14.

Przy pomiarze powiększenia lunet korzystamy ze wzoru

a)

f

G

250

=

.

b)

.

d

d

′

−

=

γ

c)

.

250

l

a

n

m

G

⋅

⋅

=

d)

.

y

y

′

−

=

β

15.

Przy pomiarze powiększenia lupy korzystamy ze wzoru

a)

f

G

250

=

.

b)

.

d

d

′

−

=

γ

c)

.

250

l

a

n

m

G

⋅

⋅

=

d)

.

y

y

′

−

=

β

16.

Wzór

250

l

a

n

m

G

⋅

⋅

=

słu

ż

y do pomiaru powi

ę

kszenia

a)

lunety.

b)

mikroskopu.

c)

lupy.

d)

lornety.

17.

Wzór

G

d

D

10

=

słu

ż

y do pomiaru

a)

pola widzenia lunety.

b)

pola widzenia mikroskopu.

c)

pola widzenia lupy.

d)

pola widzenia lornety.

18.

Przedstawiony na rysunku przyrz

ą

d słu

ż

y do pomiaru

ś

rednicy

5

5

0

Luneta mierzona

a)

ź

renicy wyj

ś

ciowej.

b)

ź

renicy wej

ś

ciowej.

c)

okulara.

d)

obiektywu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

19.

Przedstawiony na rysunku schemat służy do

a)

sprawdzania równoległości osi.

b)

pomiaru średnicy źrenicy wyjściowej.

c)

sprawdzania zera dioptrii.

d)

pomiaru średnicy obiektywu.

20.

Do sprawdzania regulacji dioptryjnej używamy soczewek okularowych o mocy

a)

+ 5 i – 5 dioptrii.

b)

+ 2 i – 6 dioptrii.

c)

+ 7 i – 1 dioptrii.

d)

+ 8 i – 8 dioptrii,

21.

Ś

rednicę źrenicy wyjściowej obiektywu możemy zmierzyć za pomocą

a)

mikroskopu laboratoryjnego.

b)

mikroskopu warsztatowego.

c)

lunety autokolimacyjnej.

d)

lunety wychylnej.

22.

Przedstawiony na rysunku schemat służy do

a)

równoległości osi w lornetkach.

b)

skręcenia obrazu w lornetkach.

c)

ustawienia płytki ogniskowej.

d)

sprawdzenia zera dioptrii w okularze.

23.

Wielkość pola widzenia kamery możemy zmierzyć

a)

suwmiarką.

b)

linijką.

c)

kątomierzem.

d)

lupą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

24.

W celu dokonania pomiaru powiększenia lunety należy zmierzyć średnicę

a)

obiektywu.

b)

okulara.

c)

obudowy.

d)

płytki ogniskowej.

25.

Sześcianu składającego się z dwóch pryzmatów prostokątnych używamy do pomiaru

a)

pola widzenia.

b)

powiększenia.

c)

zdolności rozdzielczej.

d)

apertury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Sprawdzanie kompletnego sprzętu optycznego i optoelektronicznego

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Sprawdzanie kompletnego
sprzętu optycznego i optoelektronicznego”

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 23, 24, 25 są
z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 18, 19, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. c, 4. b, 5. c, 6. b, 7. a, 8. c, 9. a, 10. a, 11. b,
12. b, 13. d , 14. c, 15. d, 16. c, 17. a, 18. a, 19. c, 20. a, 21. b, 22. a, 23. c, 24. b,
25. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić metody pomiaru

A

P

a

2

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

a

3

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

4

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

b

5

Rozróżnić metody pomiaru

A

P

c

6

Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

b

7

Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

a

8

Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

9

Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

a

10 Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

a

11 Dobrać urządzenie pomiarowe

C

P

b

12 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

b

13 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

14 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

15 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

d

16 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

c

17 Scharakteryzować zasady pomiaru

B

P

a

18 Identyfikować przyrządy pomiarowe

C

PP

a

19 Identyfikować układy pomiarowe

C

PP

c

20 Dobierać wzorcowe elementy do pomiaru

C

P

a

21 Dobierać przyrządy pomiarowe

C

P

b

22 Identyfikować układy pomiarowe

C

PP

a

23 Dobierać przyrządy pomiarowe

C

P

c

24 Określać zasady pomiaru

B

P

b

25 Dobierać przyrządy pomiarowe

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Przedstawiony wzór służy do obliczania

a)

testu zdolności rozdzielczej.

b)

zdolności rozdzielczej lup.

c)

zdolności rozdzielczej lunet.

d)

zdolności rozdzielczej mikroskopów.

2.

Do badania zdolności rozdzielczej mikroskopu używamy
a)

preparatu pleurosigmy angulatum.

b)

lunety autokolimacyjnej.

c)

kolimatora z testem kreskowym.

d)

kolimatora z testem promienistym.

3.

Do pomiaru powiększenia lupy stosujemy metodę pomiaru
a)

promienia krzywizny.

b)

ś

rednicy lupy.

c)

ogniskowej.

d)

kąta widzenia.

4.

Do pomiaru powiększenia mikroskopu stosujemy
a)

apertometr.

b)

okular mikrometryczny.

c)

preparat amphipleura pellucida.

d)

płytkę Abbego.

5.

Do pomiaru powiększenia za pomocą nasadki do rysowania używamy
a)

suwmiarki.

b)

linijki.

c)

papieru milimetrowego.

d)

metrówki.

6.

Dynametr Ramsdena służy do pomiaru powiększenia
a)

lup.

b)

lunet.

c)

mikroskopów.

d)

lornet.

7.

Przedstawiony wzór służy do wyznaczania

a

n

D

⋅

=

,

a)

pola widzenia.

b)

powiększenia.

c)

zdolności rozdzielczej.

d)

apertury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

8.

Podziałkę mikrometryczną stosujemy do pomiaru pola widzenia

a)

kolimatora.

b)

lunety.

c)

mikroskopu.

d)

lornet.

9.

Pokazany schemat służy do pomiaru pola widzenia

a)

lupy.

b)

lunety.

c)

mikroskopu.

d)

lornet.

10.

Kolimator długoogniskowy służy do

a)

justowania przyrządów optycznych.

b)

pomiaru pola widzenia lunety.

c)

pomiaru pola widzenia mikroskopu.

d)

pomiaru powiększenia lornet.

11.

Lunetka podwójna służy do sprawdzania
a)

zdolności rozdzielczej lornet.

b)

skręcenia obrazu w lornetach.

c)

pola widzenia lornet.

d)

powiększenia lornet.

12.

Wielkość d jest potrzebna przy pomiarze powiększenia

a)

mikroskopu.

b)

lunety.

c)

lupy.

d)

lornety.

13.

Parametru którego nie sprawdzamy w lunecie to

a)

zdolność rozdzielcza.

b)

powiększenie.

c)

pole widzenia.

d)

równoległość osi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

14.

Przy pomiarze powiększenia mikroskopu korzystamy ze wzoru

a)

f

G

250

=

.

b)

.

d

d

′

−

=

γ

c)

.

250

l

a

n

m

G

⋅

⋅

=

d)

.

y

y

′

−

=

β

15.

Przy pomiarze powiększenia lunety korzystamy ze wzoru

a)

f

G

250

=

.

b)

.

10

G

d

D

=

c)

.

250

l

a

n

m

G

⋅

⋅

=

d)

.

y

y

′

−

=

β

16.

Wzór

f

G

250

=

służy do pomiaru powiększenia

a)

lunety.

b)

mikroskopu.

c)

lupy.

d)

lornety.

17.

Wzór

L

y

tg

2

=

ω

służy do pomiaru pola widzenia

a)

lunety.

b)

mikroskopu.

c)

lupy.

d)

lornety.

18.

Przedstawiony na rysunku przyrząd jest częścią

5

5

0

Luneta mierzona

a)

lunetki dioptryjnej.

b)

lunety autokoloimacyjnej.

c)

lunetki podwójnej.

d)

niwelatora.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

19.

Przedstawiony na rysunku schemat służy do

a)

sprawdzania równoległości osi.

b)

pomiaru średnicy źrenicy wyjściowej.

c)

pola widzenia lunety.

d)

pomiaru średnicy obiektywu.

20.

Do sprawdzania regulacji dioptryjnej używamy soczewek okularowych o mocy
a)

+ 3 i – 3 dioptrii.

b)

+ 2 i – 6 dioptrii.

c)

+ 7 i – 1 dioptrii.

d)

+ 9 i – 9 dioptrii.

21.

Ś

rednicę źrenicy wyjściowej obiektywu możemy zmierzyć za pomocą

a)

mikroskopu laboratoryjnego.

b)

dynametru Czapskiego.

c)

lunety autokolimacyjnej.

d)

lunety wychylnej.

22.

Przedstawiony na rysunku schemat służy do

a)

równoległości osi w lornetkach.

b)

skręcenia obrazu w lornetkach.

c)

ustawienia płytki ogniskowej.

d)

sprawdzenia zera dioptrii w okularze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

23.

Wielkość pola widzenia kamery możemy zmierzyć
a)

suwmiarką.

b)

kątomierzem.

c)

linijką.

d)

lupą.

24.

W celu dokonania pomiaru powiększenia lunety należy zmierzyć średnicę
a)

obiektywu.

b)

okulara.

c)

obudowy.

d)

płytki ogniskowej.

25.

Do pomiaru różnicy powiększeń przyrządów dwuocznych używamy
a)

dynametru Ramsdena.

b)

dynametru Czapskiego.

c)

lunetki podwójnej.

d)

lunety autokolimacyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Sprawdzanie kompletnego sprzętu optycznego i optoelektronicznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

7. LITERATURA

1.

Bartkowska J.: Optyka i korekcja wad wzroku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1996

2.

Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979

3.

Hanc T.: Pomiary optyczne. WNT, Warszawa1964

4.

Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Wydawnictwo Przemysłu
Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1966

5.

Jóźwicki R.: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 1970

6.

Krawcow J. A., Orłow J. I.: Optyka geometryczna ośrodków jednorodnych. WNT,
Warszawa 1993

7.

Meyer – Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977

8.

Nowak J., Zając M.: Optyka – kurs elementarny. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław 1998

9.

Pluta M.: Mikroskopia optyczna. PWN, Warszawa 1982

10.

Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997

11.

Szymański J., Piotrowska T., Lewandowski J.: Skrypty Policealnej Szkoły Optycznej dla
Dorosłych, Warszawa 2006/2007

12.

Tryliński W. (red.): Konstrukcja przyrządów i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa
1996

Czasopisma:
–

Ś

wiat okularów