introligator 734[02] o1 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Józef Chmiel
Beata Żurek

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
734[02].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Bogdan Kostecki
mgr inż. Przemysław Śleboda

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Beata Żurek

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 734[02].O1.01
„Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu introligator.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach

pracy

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

oraz udzielania pierwszej pomocy

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Zagrożenia pożarowe i zasady ochrony przeciwpożarowej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Zasady ochrony środowiska naturalnego na stanowisku pracy

5.6.1.Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie introligator.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla

ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do
nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie uwagi
na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie.
Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką
uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu technicznego ze
zrozumieniem;

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie dyskusji
usuwać wszelkie wątpliwości;

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne
możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.
Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie
odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń nie zainteresowany materiałem nauczania,
wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni umiejętności założonych w jednostce
modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak zwaną „ciekawość wiedzy”.
Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania rozdziału może stanowić
podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu.
Nauczyciel realizując jednostkę modułową, powinien zwracać uwagę na predyspozycje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może lepiej radzi sobie
z rozwiązywaniem problemów teoretycznych;

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę
możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona jest od
liczby uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego projektu
oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić proces
oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ćwiczenie,

−

inscenizacja,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych w module

734[02].O1

Podstawy zawodu

734[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony

środowiska

734[02].O1.02

Charakteryzowanie procesów poligraficznych

734[02].O1.03

Posługiwanie się dokumentacją techniczną i technologiczną

734[02].O1.04

Stosowanie maszyn i urządzeń

734[02].O1.05

Stosowanie materiałów introligatorskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

dokumentować, notować i selekcjonować informacje,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym;

−

dostrzegać i opisywać związki między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem
i jego działalnością;

−

oceniać własne możliwości w zakresie wymagań stanowiska pracy i wybranego zawodu;

−

współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

−

określić podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika dotyczące zapewnienia
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

−

określić konsekwencje naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
wykonywania zadań zawodowych,

−

posłużyć się wewnętrznymi regulaminami dotyczącymi pracy na określonych
stanowiskach,

−

zidentyfikować czynniki niebezpieczne i szkodliwe występujące w pracy oraz określić
sposoby ich ograniczenia i eliminacji,

−

ocenić zagrożenia wynikające z niewłaściwego użytkowania urządzeń elektrycznych,

−

podjąć działania w przypadku pożaru, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

−

powiadomić służby ratownicze zgodnie z przyjętymi procedurami postępowania,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

zastosować przepisy ochrony środowiska,

−

określić rodzaje materiałów przeznaczonych do ponownego przetwarzania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………………………………….

Modułowy program nauczania: Introligator 734[02].
Moduł:

Podstawy zawodu 734[02].O1

Jednostka modułowa:

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

oraz

ochrony

środowiska

734[02].O1.01

Temat: Udzielanie pierwszej pomocy w wypadkach przy pracach introligatorskich.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy w różnych sytuacjach

zagrożenia życia w wyniku wypadku przy pracach introligatorskich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

ocenić zagrożenie życia poszkodowanego w wypadku przy pracach introligatorskich,

−

rozpoznać rodzaj obrażeń,

−

udzielić pierwszej pomocy w różnych sytuacjach: omdlenia, krwotoku, złamania
kończyny, pełnej utraty przytomności, złamania obojczyka, oparzenia, zatrucia gazem,

−

wezwać pomoc zespołu ratowniczego,

−

uzyskać dodatkową pomoc od innych osób,

−

współpracować w grupie.

Metody nauczania–uczenia się:

−

inscenizacja,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach.

Czas: 4 godziny dydaktyczne

Środki dydaktyczne:

−

apteczka pierwszej pomocy,

−

dodatkowe środki opatrunkowe,

−

środki ochrony osobistej,

−

fantom.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie introligator.

Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:

−

sprawdzenie obecności,

−

podanie tematu i celu zajęć,

−

przedstawienie przebiegu zajęć,

−

podanie kryteriów ocen.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Zorganizowanie inscenizacji: podział na zespoły 3–4 osobowe, udzielanie pomocy

poszkodowanemu w zależności od objawów, w różnych sytuacjach: omdlenia, krwotoku,
złamania kończyny, pełnej utraty przytomności, złamania obojczyka, oparzenia, zatrucia
gazem.

3. Ćwiczenie w zespołach 3–4 osobowych; przyjęcie określonych ról, ustalenie sposobu

pomocy, udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu.

4. Inscenizacja przez poszczególne zespoły udzielania pierwszej pomocy w określonych

sytuacjach (z uwzględnieniem wezwania pomocy).

5. Dyskusja – analiza wykonania ćwiczeń przez poszczególne zespoły.
6. Podsumowanie zajęć – ocena poziomu umiejętności uczniów w udzielaniu pierwszej

pomocy, ich zaangażowania podczas inscenizacji, wystawienie ocen.

7. Uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.

Praca domowa

Na podstawie uzyskanych informacji opracujcie w grupach trzyosobowych plakat

dotyczący jednego z wybranych sposobów udzielania pierwszej pomocy. Na następnych
zajęciach przeprowadzona zostanie prezentacja efektów Waszej pracy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta oceniająca sposób prowadzenia zajęć i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………………….

Modułowy program nauczania: Introligator 734[02].
Moduł:

Podstawy zawodu 734[02].O1

Jednostka modułowa:

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

oraz

ochrony

środowiska

734[02].O1.01

Temat: Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności interpretowania podstawowych aktów prawnych,

praw

obowiązków

pracownika

oraz

pracodawcy,

związanych

z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić podstawowe obowiązki pracownika, wynikające z Kodeksu pracy oraz
przepisów wykonawczych,

−

korzystać z praw pracownika zagwarantowanych w Kodeksie pracy,

−

określić kodeksowe kompetencje w zakresie bhp, osób kierujących pracownikami oraz
pracodawcy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pogadanka z elementami pokazu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małej grupie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie introligator.

Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:

a) sprawdzenie obecności,
b) podanie tematu i celu zajęć,
c) przedstawienie przebiegu zajęć,
d) podanie kryteriów ocen,
e) polecenie zapoznania się z materiałem nauczania z części 4.1.1., poradnika dla ucznia.

2. Instruktaż bieżący:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) zapoznawanie się z materiałem nauczania z części 4.1.1., poradnika dla ucznia,
b) udzielanie odpowiedzi na pytania sprawdzające z części 4.1.2., poradnika dla ucznia,
c) podsumowanie odpowiedzi uczniów, wystawienie ocen cząstkowych,
d) wykonywanie ćwiczenia 1 z części 4.1.3., poradnika ucznia:

−

sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,

−

udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,

−

omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów, wyjaśnianie
podstawowych pojęć z prawa pracy,

e) wykonywanie ćwiczenia 2 z części 4.1.3., poradnika ucznia:

−

sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,

−

udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,

−

omówienie ćwiczenia, wskazanie na błędy oraz konieczność korzystania
z różnych źródeł wiedzy.

f) wystawienie ocen,
g) uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w

szkolnej pracowni chemicznej. Na podstawie zgromadzonych informacji na następnych
zajęciach przygotuj się do wypowiedzi: Jakie podstawowe zasady bhp muszą być
przestrzegane w czasie zajęć lekcyjnych w pracowni chemicznej?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta oceniająca sposób prowadzenia zajęć i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż „akrostych” (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło

główne brzmi: INTROLIGATOR. Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez introligatora, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim powiedzieć,
jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować art. 100, 207, 210, 211, 212 Kodeksu pracy;
2) zapoznać się z przykładem „akrostychu”, w którym hasło główne brzmi PRACA. Przykład

podano poniżej:

Przepisy
Ryzyko
Awans
Człowiek
Awaria

3) ułożyć akrostych, w którym hasło główne brzmi: INTROLIGATOR;
4) sprawdzić poprawność wykonanej pracy;
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

karta charakterystyki stanowiska pracy,

−

Kodeks pracy,

−

kartka papieru formatu A4,

−

marker, długopis,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca prawnej ochrony pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Odnajdź w Internecie rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa

i higieny pracy. Przeprowadź jego analizę w celu udzielenia odpowiedzi na umieszczone
w tabeli pytania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć w Internecie adres strony internetowej Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i na niej

odszukać link „Prawo”, a potem odnośnik do „Internetowego Systemu Aktów
Prawnych”, zawierającego bazę danych z opisami aktów prawnych opublikowanych
w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim oraz ujednolicone teksty ustaw,

2) znaleźć z wykorzystaniem wyszukiwarki „Internetowego Systemu Aktów Prawnych”

obowiązujące rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy,

3) otworzyć wyszukany akt prawny za pomocą programu komputerowego do odczytania

plików w formacie „pdf”,

4) przeprowadzić analizę rozporządzenia z uwzględnieniem pytań w tabeli i wypełnić

ją, zaznaczając w niej znakiem „X” prawidłową odpowiedź oraz numer paragrafu
rozporządzenia.

Tabela do ćwiczenia 2. Analiza rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp

Problem

Tak

Nie

Pracownik zatrudniony na stanowisku robotniczym zobowiązany jest do
uczestnictwa w szkoleniu okresowym nie rzadziej niż co 5 lat.

Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć
instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.

Podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym
stanowisku jest sprawdzian wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania
pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

–

program komputerowy do odczytania plików w formacie „pdf”,

–

arkusz ćwiczeniowy,
literatura z rozdziału 7 dotycząca prawnej ochrony pracy.

Ćwiczenie 3

Określ wymagania socjalno-bytowe i higieniczno-sanitarne jakie powinien zapewnić

pracodawca we własnym obiekcie. Firma zatrudnia 30 osób, w tym 6 kobiet.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć akty prawne i przeanalizować je pod kątem wymagań prawych dla pomieszczeń

i urządzeń higieniczno-sanitarnych zobowiązany jest zapewnić pracownikom pracodawca,

2) sporządzić wykaz niezbędnych pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych,
3) dobrać ilość urządzeń oraz wielkość pomieszczeń dostosowane do liczby zatrudnionych

osób,

4) uzasadnić oraz zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące wymagań dla pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych,

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca wymagań higieniczno-sanitarnych i bezpieczeństwa
pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące

w procesach pracy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj przykładowe stanowisko pracy ucznia w klasie lub na zajęciach

praktycznych (warsztaty szkolne, zakład rzemieślniczy) i sporządź wykaz czynników
szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych, które mogą wystąpić przy pracy w zawodzie
introligator.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rodzaje czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych,
2) wskazać czynniki, które występują na wybranym stanowisku pracy typowym dla zawodu

introligator,

3) sporządzić wykaz czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych na stanowisku

pracy,

4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące występowania czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych
dla zdrowia i życia człowieka,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych
występujących w procesach pracy.

Ćwiczenie 2

Dla jednego z urządzeń elektrycznych znajdujących się w pracowni przedmiotowej

przeanalizuj i wypisz następujące informacje:
1) dane z tabliczki znamionowej;
2) zasady bezpiecznego użytkowania;
3) zastosowane urządzenia ochronne;
4) przeglądy okresowe oraz dokonywanie napraw, konserwacji – skorzystaj z dokumentacji

techniczno-ruchowej urządzenia lub instrukcji obsługi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować DTR dotycząca urządzenia,
2) przeanalizować instrukcje obsługi,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

maszyny i urządzenia w pracowni przedmiotowej,

−

instrukcje obsługi,

−

dokumentacje techniczno-ruchowe (DTR),

−

przybory i materiały piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca bezpieczeństwa pracy podczas obsługiwania maszyn
i urządzeń technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Zasady

kształtowania

bezpiecznych

higienicznych

warunków pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj przepisy bhp obowiązujące w Twojej szkole na zajęciach w pracowniach

przedmiotowych i w sali gimnastycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać nazwy instrukcji i regulaminów obowiązujących w Twojej szkole w zakresie bhp,
2) wypisać z instrukcji i regulaminów obowiązujących w Twojej szkole punkty dotyczące

Twojego bezpieczeństwa,

3) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz ćwiczeniowy,

−

instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych,

−

regulaminy pracowni przedmiotowej, sali gimnastycznej,

−

przybory i materiały piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na krwawiącą ranę

powierzchni dłoni ręki i podaj ich zastosowanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Nazwa

Zastosowanie

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pierwszej pomocy,
2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu pracowni,
3) podać nazwę środków niezbędnych do założenia opatrunku na krwawiącą ranę

powierzchni dłoni ręki,

4) podać zastosowanie środków niezbędnych do założenia opatrunku na krwawiącą ranę

powierzchni dłoni ręki,

5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 3

Według podanego scenariusza przedstawcie razem z kolegą scenkę udzielania pierwszej

pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym zgodnie z obowiązującymi przepisami.

I etap – przygotowanie inscenizacji

Uporządkuj (przez wpisanie do kwadratów cyfry od 1 do 9) informacje podane

w poniższych punktach tak, by ich kolejność była zgodna z obowiązującymi zasadami
udzielania pierwszej pomocy osobie porażonej prądem w sytuacji, gdy porażony jest
nieprzytomny, nie oddycha, nie ma oznak krążenia:

−

odizolowanie porażonego uniemożliwiające przepływ prądu przez jego ciało,

−

sprawdzenie, czy porażony nie posiada w jamie ustnej ciał obcych,

−

wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego,

−

gdy porażony krwawi – zatrzymanie krwawienia,

−

odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem,

−

wykonanie na fantomie sztucznego oddychania metodą „usta-usta” lub „usta-usta/nos”
z częstotliwością 10–12 na minutę, użycie w tym celu środków ochrony osobistej,

−

ułożenie porażonego na wznak,

−

zapewnienie drożności dróg oddechowych,

−

wykonanie zewnętrznego uciskania mostka w jego dolnej części, w tempie 100 na minutę
na głębokość 3,5–5 cm (u osoby dorosłej).

II etap – inscenizacja zgodnie z ustalonymi punktami

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować inscenizacje według scenariusza ustalonego w I etapie wykonywania

ćwiczenia,

2) wykonać inscenizację.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,

−

metoda inscenizacji.

Środki dydaktyczne:

−

scenariusz inscenizacji,

−

wytyczne udzielania pierwszej pomocy osobie porażonej prądem,

−

fantom,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 4

Wykonaj sztuczne oddychanie na fantomie metodą usta-usta, zgodnie z obowiązującymi

zasadami oraz z użyciem środków ochrony osobistej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zasady wykonywania sztucznego oddychania,
2) dobrać środki ochrony osobistej,
3) wykonać pokaz sztucznego oddychania na fantomie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,

−

gra symulacyjna.

Środki dydaktyczne:

−

wytyczne wykonywania sztucznego oddychania,

−

fantom,

−

środki ochrony osobistej.

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz środki ochrony osobistej dla pracownika pracującego w zawodzie introligator.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować przepisy dotyczące zastosowania środków ochrony indywidualnej dla

introligatora,

2) przeanalizować rodzaje prac wykonywanych w zawodzie introligatora i zidentyfikować

występujące zagrożenia,

3) dobrać rodzaje środków ochrony indywidualnej pod kątem zidentyfikowanych zagrożeń,
4) sporządzić wykaz środków ochrony indywidualnej koniecznych dla zawodu introligator,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie, metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia
2003 r. w sprawie jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 169 z 2003 r.
poz. 1650 z późn. zm.),

−

kategorie środków ochrony indywidualnej,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca

środków ochrony indywidualnej i zbiorowej.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z tekstem materiału nauczania przedstawionym w danym rozdziale oraz

obowiązującymi

przepisami

prawnymi

dotyczącymi

stosowania

środków ochrony

indywidualnej i na tej podstawie wymień, jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy
w zakresie zapewnienia środków ochrony indywidualnej. Uzasadnij, dlaczego pracodawca
powinien zapewnić odpowiednie środki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować materiał nauczania pod kątem obowiązków pracodawcy w zakresie

zapewnienia środków ochrony indywidualnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) przeanalizować przepisy dotyczące zastosowania środków ochrony indywidualnej,
3) sporządzić wnioski z przeprowadzonych analiz,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie, metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r.
w sprawie jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 169 z 2003 r. poz. 1650
z późn. zm.),

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca

środków ochrony indywidualnej i zbiorowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Zagrożenia pożarowe i zasady ochrony przeciwpożarowej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj plan ewakuacji osób z pracowni, w której się znajdujesz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z drogą ewakuacyjną z pracowni do wyjścia ewakuacyjnego w szkole,
2) wykonać szkic drogi ewakuacyjnej i nanieść znaki ewakuacyjne,
3) podać oznaczenie najbliżej znajdującej się gaśnicy i ustalić jej zakres zastosowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

objaśnienie z pokazem,

−

metoda inscenizacji.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej,

−

przybory rysunkowe,

−

plan sytuacyjny szkoły,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożenia pożarowego i zasad ochrony
przeciwpożarowej.

Ćwiczenie 2

Przedstaw harmonogram gaszenia pożaru w magazynie, w którym od włączonego

urządzenia elektrycznego zapaliły się puste opakowania papierowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować szkolną instrukcję przeciwpożarową,
2) przeanalizować zasady gaszenia pożaru z użyciem różnego sprzętu,
3) opracować harmonogram,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda inscenizacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

szkolna instrukcja przeciwpożarowa,

−

ogólne przepisy ochrony przeciwpożarowej,

−

różne środki gaśnicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożenia pożarowego i zasad ochrony
przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Zasady ochrony środowiska naturalnego na stanowisku pracy

oraz selekcja i utylizacja odpadów

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zidentyfikuj i przyporządkuj do właściwego pojemnika do ich segregacji odpady

przedstawione przez prowadzącego zajęcia.

Kolor pojemnika do segregacji

odpadów lub inne oznakowanie

Odpady

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać wszystkie odpady,
2) rozpoznać materiał z którego są wykonane, np. korzystając z informacji na etykietkach lub

opakowaniu, katalogów i innych dostępnych źródeł,

3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z innymi pracami w grupie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy w zakresie gospodarki odpadami,

−

instrukcja w sprawie gospodarki odpadami,

−

pojemniki na odpady, specjalistyczne tuby itp.,

−

rękawice i okulary ochronne,

−

przykładowe odpady,

−

środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta bhp, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki),

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad ochrony środowiska naturalnego na stanowisku
pracy.

Ćwiczenie 2

Opracuj instrukcję gospodarki odpadami na typowym stanowisku pracy dla zawodu

introligator.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

oraz techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować rodzaje odpadów powstających w pracy na typowym stanowisku pracy dla

zawodu introligator,

2) wyszukać w regulacjach prawnych dane dotyczące metod składowania i utylizacji

odpadów,

3) pogrupować odpady według metod składowania i utylizacji,
4) opisać w tabeli grupy odpadów i metody ich składowania i utylizacji,
5) scharakteryzować opracowaną instrukcję,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

gra symulacyjna.

Środki dydaktyczne:

−

przepisy i wymagania w zakresie gospodarki odpadami produkcyjnymi,

−

materiały i przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad ochrony środowiska naturalnego na stanowisku
pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. d, 5. a, 6. d, 7. b, 8. a, 9. d, 10. d, 11. a,
12. d, 13. d, 14. d, 15. d, 16. c, 17. b, 18. d, 19. a, 20. b

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić niezbędny czas szkolenia wstępnego na
stanowisku pracy

Wskazać na kim spoczywa obowiązek zapewnienia
pracownikom odpowiednich warunków
higieniczno-sanitarnych

Odczytać instrukcje i procedury ochrony
przeciwpożarowej

Wyjaśnić zasady stosowania gaśnic do gaszenia
urządzeń elektrycznych pod napięciem

Dokonać interpretacji podstawowych aktów
prawnych związanych z ochroną środowiska

Wskazać przez kogo wykonywane są okresowe
profilaktyczne badania lekarskie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Stosować, w przypadku zagrożenia pożarowego
podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie
z zasadami ochrony przeciwpożarowej

Wyjaśnić, kto powinien wskazać pracownikowi
zasady prawidłowego posługiwania się środkami
ochrony indywidualnej

Scharakteryzować biologiczne czynniki
niebezpieczne i szkodliwe w środowisku pracy

Stosować, w przypadku zagrożenia pożarowego
podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie
z zasadami ochrony przeciwpożarowej

Wskazać zasady udzielania pierwszej pomocy
w przypadku tamowania krwotoków i opatrywani
ran

12 Wskazać zasady ratowania porażonego prądem

Wskazać zasady udzielania pierwszej pomocy
w przypadku zatrucia gazem lub parą

Określić co muszą posiadać środki ochrony
indywidualnej

Stosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa
pracy

Wyjaśnić podstawowe obowiązki pracodawcy w
zakresie dopuszczenia pracownika do pracy

Wyjaśnić zasady biernej ochrony
przeciwpożarowej

Zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków
chemicznych

Scharakteryzować czynniki szkodliwe i uciążliwe
w środowisku pracy

Ustalić, co nie należy do typowych zagrożeń
związanych z wykonywaniem pracy w zawodzie
introligatora

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane instruktażem stanowiskowym, powinno

trwać
a) minimum 8 godzin.
b) minimum 3 godziny.
c) minimum 30 godzin.
d) wg ustaleń prowadzącego szkolenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich pomieszczeń i urządzeń higieniczno-

sanitarnych spoczywa na
a) pracodawcy.
b) Państwowej Inspekcji Pracy.
c) komisji odbioru placu budowy.
d) pracowniku.

3. Uniwersalny numer telefonu komórkowego w krajach Unii Europejskiej w przypadku

zgłoszenia pożaru, wypadku lub innego zagrożenia to
a) 999.
b) 112.
c) 997.
d) 998.

4. Przy pożarze w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem powinna być użyta gaśnica

a) dowolna.
b) pianowa.
c) płynowa.
d) śniegowa lub proszkowa.

5. Zużyte baterie należy

a) przeznaczyć do recyklingu.
b) wyrzucić do pojemnika koloru białego.
c) wyrzucić do pojemnika koloru żółtego.
d) wyrzucić do ogólnie dostępnego pojemnika na śmieci.

6. Profilaktyczne badania lekarskie okresowe powinni wykonać

a) wybrani pracownicy.
b) osoby powracające do pracy po urlopie wypoczynkowym.
c) wszyscy pracownicy niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy oraz nie rzadziej niż

raz na 6 lat.

d) wszyscy pracownicy niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy, a ich częstotliwość

jest uzależniona od rodzaju czynnika szkodliwego lub uciążliwego.

7. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do

a) gaszenia gazów.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia ciał stałych, np. papieru.
d) gaszenia pożarów występujących w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

8. Obowiązek informowania pracownika o sposobach posługiwania się środkami ochrony

indywidualnej spoczywa na
a) pracodawcy.
b) importerze środków ochrony indywidualnej.
c) producencie środków ochrony indywidualnej.
d) dystrybutorze środków ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Biologiczne czynniki niebezpieczne i szkodliwe, występujące w środowisku pracy, to

a) zagrożenia występujące w środowisku pracy.
b) czynniki szkodliwe, które prowadzą do schorzenia.
c) czynniki związane ze stanem mikroklimatu w pracy.
d) zwierzęta hodowlane, choroby wywołane przez bakterie i wirusy, choroby

pasożytnicze.

10. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do

a) gaszenia gazów.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
d) gaszenia pożarów występujących w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

11. Tamowanie krwotoków i opatrywanie ran wykonuje się

a) w rękawiczkach.
b) pod bieżącą wodą.
c) z zastosowaniem waty i ligniny.
d) przy użyciu opaski z kabla, sznurówki.

12. Pierwszą czynnością przy porażeniu prądem jest

a) sprawdzenie, czy porażony krwawi.
b) odizolowanie porażonego od źródła prądu.
c) sprawdzenie, czy porażony nie posiada w jamie ustnej obcych ciał.
d) wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego.

13. Podczas zatrucia gazem lub parą, w przypadku wchłonięcia trucizny przez skórę, należy w

pierwszej kolejności
a) założyć opatrunek.
b) wywołać wymioty.
c) podać do picia letnią wodę.
d) zdjąć z poszkodowanego skażoną odzież (najlepiej przez rozcięcie).

14. Środki ochrony indywidualnej muszą posiadać

a) numer inwentarzowy.
b) tabliczkę z wymiarami.
c) wywieszkę z adresem producenta.
d) certyfikat ze znakiem bezpieczeństwa.

15. Spośród wymienionych zasad bhp wybierz tą, która wpływa bezpośrednio na

zabezpieczenie przed urazem oka
a) Zasada zachowania ostrożności.
b) Zasada przestrzegania przepisów bhp.
c) Zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) Zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

16. Pracodawca nie może dopuścić do wykonywania pracy pracownika

a) młodocianego.
b) będącego po przeszkoleniu bhp.
c) bez odpowiednich kwalifikacji i znajomości przepisów bhp.
d) przenoszonego na stanowisko pracy, na którym występują czynniki szkodliwe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Bierna ochrona przeciwpożarowa polega na

a) szkoleniu pracowników.
b) zapobieganiu powstawania pożaru.
c) sprawdzaniu urządzeń przeciwpożarowych.
d) oznakowaniu drogi ewakuacyjnej w zakładzie pracy.

18. Po pracy zostało Ci w pojemniku ok. 250 ml (szklanka) płynnego szkodliwego środka

chemicznego do czyszczenia mechanizmów maszyn. Płyn ten
a) wylejesz do WC.
b) odstawisz go w otwartym pojemniku na półkę.
c) odlejesz niepotrzebny środek do plastykowej butelki, zakręcisz i zostawisz

w warsztacie.

d) odlejesz pozostałą ilość do szklanego zamykanego naczynia i napiszesz markerem,

co to za środek.

19. Do czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy zaliczamy

a) czynniki trujące.
b) utrudnienia przy pracy.
c) atmosferę w gronie pracowników w środowisku pracy.
d) czynniki biologiczne, chemiczne, fizyczne i psychofizyczne.

20. Do typowych zagrożeń wiążących się z wykonywaniem pracy w zawodzie introligatora

nie zaliczysz
a) zagrożeń pożarowych.
b) zagrożeń spowodowanych upadkiem z dużej wysokości.
c) zagrożeń spowodowanych nadmiernym wysiłkiem fizycznym.
d) zagrożeń wywołujących urazy takie jak: przecięcia, amputacje, zmiażdżenia,

stłuczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. d, 5. b, 6. c, 7. d, 8. b, 9. a, 10. a, 11. c, 12.
b, 13. d, 14. d, 15. c, 16. c, 17. c, 18. d, 19. a, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wyjaśnić zasady odpowiedzialności za stan
bezpieczeństwa w zakładzie pracy

Określić kształty i kolory znaków bezpieczeństwa

Wskazać cel ochrony przeciwpożarowej

Wskazać przyczyny powstania procesu palenia

Wskazać zastosowanie hydrantów

Wskazać oznaczenia gaśnic

Dokonać interpretacji podstawowych aktów
prawnych związanych z ochroną środowiska

Wskazać zastosowanie tabliczki znamionowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać sposób postępowania w przypadku
odczuwania uciążliwości z powodu nadmiernego
hałasu

Wskazać warunki przystąpienia do pracy
na stanowisku wymagającym stosowania środków
ochrony indywidualnej

11 Zidentyfikować znaki

12 Określić stopień poparzenia

Wskazać zasady udzielania pierwszej pomocy przy
oparzeniach

14 Wskazać zasady stosowania odzieży ochronnej

15 Określić zastosowanie znaków

Wyjaśnić kto pokrywa koszt szkolenia
pracowników zakresie bhp

Określić o czym informuje pracownika pracodawca
w związku z zagrożeniami

Zastosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa
pracy

Określić zasady ustalania wykazu prac szczególnie
niebezpiecznych

Określić zasady udzielania pierwszej pomocy w
przypadku otwartego złamania kończyny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy

a) ponosi pracodawca.
b) ponoszą wszyscy pracownicy.
c) ponosi Państwowa Inspekcja Pracy.
d) ponoszą osoby kierujące pracownikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Zakazujące znaki bezpieczeństwa mają

a) różne kształty i różne kolory.
b) kształt koła i dominujący kolor czerwony.
c) kształt prostokąta i dominujący kolor żółty.
d) kształt trójkąta i dominujący kolor niebieski.

3. Ochrona przeciwpożarowa ma na celu

a) ułatwienie gaszenia pożaru przez strażaków.
b) zabezpieczenie zakładu pracy przed pożarem.
c) ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem.
d) informowanie pracowników o możliwościach powstania pożaru.

4. Proces palenia następuje

a) przy wysokiej temperaturze.
b) przy materiałach łatwopalnych.
c) przy niewłaściwym magazynowaniu materiałów budowlanych.
d) gdy występują równocześnie trzy czynniki: materiał palny, tlen oraz źródło ciepła.

5. Hydranty służą do

a) utrzymywania czystości.
b) poboru wody w celach gaśniczych.
c) magazynowania wody potrzebnej w zakładzie pracy.
d) dostarczania wody dla pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy.

6. Gaśnice proszkowe do gaszenia gazów (na przykład acetylen, metan, wodór, propan)

mają oznaczenie
a) A.
b) B.
c) C.
d) nie mają oznaczenia.

7. Zużyte świetlówki

a) wyrzucisz na śmietnik.
b) wyrzucisz do pojemnika koloru żółtego.
c) wyrzucisz do pojemnika koloru białego.
d) wrzucisz do specjalnej tuby (pojemnik na odpady przeznaczone do recyklingu).

8. Każde urządzenie elektryczne posiada tabliczkę

a) izolacyjną.
b) znamionową.
c) informacyjną.
d) zabezpieczającą uruchomienie.

9. W przypadku odczuwania uciążliwości z powodu nadmiernego hałasu, źródłem którego są

znajdujące się w pobliżu pracujące urządzenia drukarskimi
a) zastosuję ochronniki słuchu.
b) poproszę o wyłączenie urządzenia.
c) zrobię sobie przerwę w pracy do momentu ustania hałasu.
d) poproszę mechanika o sprawdzenie stanu technicznego maszyn drukujących i o

wprowadzenie działań mających na celu redukcję poziomu hałasu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Czy pracodawca może dopuścić pracownika do pracy na stanowisku wymagającym

stosowania środków ochrony indywidualnej – bez zaopatrzenia go w odpowiednie środki
ochrony?
a) Nie.
b) Tak.
c) Wyjątkowo, na krótki okres.
d) Po uzgodnieniu z pracownikiem.

11. Przedstawiony na rysunku znak oznacza nakaz stosowania

a) osłony.
b) ochrony.
c) ochrony oczu.
d) osłony twarzy.

12. Skutkiem bezpośredniego dotknięcia nieosłoniętej części ciała do rozgrzanego

do czerwoności metalu będzie
a) cieplne porażenie całego ciała.
b) oparzenia termiczne II stopnia.
c) silne krwawienie tej części ciała.
d) lekkie zaczerwienienie tej części ciała.

13. Przy oparzeniu pierwszego stopnia należy miejsce oparzenia

a) zabandażować.
b) polewać wodą utlenioną.
c) posmarować kremem (na przykład Nivea).
d) polewać strumieniem czystej wody i zabezpieczyć wyjałowionym opatrunkiem.

14. Odzież ochronną stosuje się w celu

a) osłonięcia własnego ubrania.
b) ochrony przed brudnymi robotami.
c) ujednolicenia wyglądu pracowników w zakładzie pracy.
d) zabezpieczenia pracownika przed niekorzystnymi wpływami środowiska.

15. Poniższy znak znajdziemy

a) na wozie strażackim.
b) w punkcie czerpania wody.
c) na drzwiach szafki hydrantowej.
d) w przypadku podłączenia węża pożarniczego.

16. Szkolenia pracowników w zakresie bhp odbywają się

a) są bezpłatne.
b) na koszt pracownika.
c) na koszt pracodawcy.
d) na koszt Państwowej Inspekcji Pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników, w związku z zagrożeniami

występującymi na stanowisku pracy o
a) ochronie przeciwpożarowej w zakładzie pracy.
b) trudnościach występujących w związku z pracą.
c) ryzyku zawodowym oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami.
d) potrzebie zapoznania się z chorobami związanymi z wykonywaną pracą.

18. Bezpośrednio wpływa na zabezpieczenie przed urazem oka zasada

a) zachowania ostrożności.
b) przestrzegania przepisów bhp.
c) stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

19. Wykaz prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładach pracy ustala

i aktualizuje
a) pracodawca.
b) Komisja Zakładowa d/s bhp.
c) osoba nadzorująca prace niebezpieczne.
d) pracownik wykonujący prace niebezpieczne.

21. W przypadku otwartego złamania kończyny dolnej z równoczesnym krwawieniem należy

a) dokonać zatrzymania krwawienia.
b) w takim stanie przewieźć do szpitala.
c) polewać strumieniem czystej wody do przybycia pomocy lekarskiej.
d) założyć sterylny opatrunek, zabandażować, unieruchomić złamaną kość w istniejącym

położeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bhp na stanowiskach pracy w przemyśle poligraficznym z uwzględnieniem oceny ryzyka

zawodowego. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Poligraficznego,
Warszawa 2004

2. Celeda R.: Kodeks pracy. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000
3. Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,

Warszawa 1996

4. Kwiatkowski K.: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz

odzieży i obuwia roboczego, Gdańsk 1998

5. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla zasadniczych szkół zawodowych.

WSiP, Warszawa 1999

6. Pierwsza pomoc. Świat Książki, Warszawa 1996
7. Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002
8. Warno O.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach zagrażających życiu. PCK,

Warszawa 1994

Literatura metodyczna:

1. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Wyższa Szkoła

Inżynierska, Radom 1998